የወላጅነት ክህሎት ትምህርት

ኢትዮጵያ ውስጥ በሰብአዊ ድጋፍ ስር ላሉ ሰዎች

የአመቻች መመሪያ

አዲስ አበባ ፣ ኢትዮጵያ

2013
ምስጋና .............................................................................................................................. 1
መግቢያ .............................................................................................................................. 2
የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ለምን አስፈለገ? ........................................................................... 2
ስለ መመሪያው........................................................................................................................ 3
የመመሪያዉ አወሳሰድ እና የዝግጅት ሂደት ............................................................................... 5
የመመሪያው ተጠቃሚዎች ....................................................................................................... 5
የመመሪያው ዓላማዎች ............................................................................................................ 5
የኮሮና _19 በሽታን ለመከላከል የተመለከቱ መመሪያዎች ........................................................ 6
በወላጅነት ክህሎት ትምህርት ሥልጠና ክፍለ ጊዜያት ውስጥ የተዋንያን ሚና .............................. 6
የማህበረሰብ አመቻቾችን መምረጥ ............................................................................................. 7
በማመቻቸት ዉስጥ ያሉ ቁልፍ መርሆዎች ............................................................................. 10
የተግባቦት እና የማመቻቸት ዘዴዎች እና ክህሎት .................................................................... 12
ክፍለ ጊዜ 1: የቤተሰብ ሕልም እና አሳዳጊዎች ራስን ስለመንከባከብ ........................................... 17
1.1. አቀባበል ማድረግ እና የቤተሰብ ህልሞች ...................................................................... 17
1.2. አዎንታዊ የወላጅነት ጊዜያትን ማስተዋወቅ .................................................................. 20
1.3. የጭንቀት ምላሽ ......................................................................................................... 21
1.4. ጭንቀትን የሚቀንሱ ተግባራት .................................................................................... 25
1.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ ............................................................................................... 27
ክፍለ ጊዜ 2: ደህንነትን የመጠበቅ መብት ............................................................................... 28
2.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ማስታወስ ................................................................... 28
2.2. ልጆች ምን ይፈልጋሉ? ............................................................................................... 29
2.3. ሕፃናትን ከምን እንጠብቃለን? ..................................................................................... 30
2.4. የጥቃት እና በደል ውጤቶች ....................................................................................... 35
ክፍለ ጊዜ 3: የሥርዓተ-ፆታ ደንቦች ........................................................................................ 39
3.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ክፍለ ጊዜ ያስታዉሱ ................................................... 39
3.2. የሥርዓተ-ፆታ ተፅእኖ................................................................................................. 40
3.3. ጾታዊ ጥቃት ............................................................................................................. 43
3.4. ማጠቃለያ እና ግምገማ ............................................................................................... 45
ክፍለ ጊዜ 4: አዎንታዊ የወላጅነት ግቦችን መለየት .................................................................. 47
4.1. አቀባበል ማድረግ እና እንደገና ይያዙ ........................................................................... 47
4.2 አዎንታዊ አስተዳደግ .................................................................................................. 49
4.3 የአዎንታዊ አሳዳጊነት ግቦች ........................................................................................ 50
4.4 የወላጅነት እና የእንክብካቤ ልምዶች ............................................................................. 52
4.5 የአካል እና ክብርን የሚነካ ቅጣት ውጤቶች ................................................................. 53

ii
 4.6 እኔ ምን አይነት አባት እና እናት ነኝ ........................................................................... 55
4.7 ማጠቃለያ እና ግምገማ ............................................................................................... 58
ክፍለ ጊዜ 5: ልጆችን ከስሜታዊ ሙቀት እና መዋቅር ጋር መንከባከብ ...................................... 59
5.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ማስታወስ ................................................................... 60
5.2. መስተጋብር................................................................................................................ 61
5.3. ስሜታዊ ሙቀት እና መዋቅር ..................................................................................... 62
5.4. ሚናን መጫወት ........................................................................................................ 64
5.5 ማጠቃለያ እና ግምገማ ................................................................................................ 65
ክፍለ ጊዜ 6: የልጆችን አመለካከታቸውን እና ስሜታቸውን መረዳት (0-5 አመት) ...................... 66
6.1. እን£ን ደህና መጣችሁ እና ያለፈዉን ማስታወስ ........................................................... 67
6.2. የልጆች እድገት እና በችግር ውስጥ ያሉ ልጆች (ከ0-12 ወሮች) ..................................... 68
6.3. የልጆች እድገት እና በችግር ውስጥ ያሉ ልጆች (1-3 ዓመታት).................................... 71
6.4. የልጆች እድገት እና ልጆች በችግር ውስጥ ያ ልጆች (3-5 ዓመት) ................................ 73
6.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ ............................................................................................... 76
ክፍለ ጊዜ 7: ልጆችን አመለካከቶቻቸውን እና ስሜታቸውን መረዳት፡ (ከ6-9 ዓመታት) ............... 77
7.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ማስታወስ ................................................................... 78
7.2. የልጆች እድገት እና በችግር ውስጥ ያሉ ልጆች ከ6-9 ዓመታት ...................................... 79
7.3. ስነ ባህሪ .................................................................................................................... 81
7.4. የጉዳይ ጥናቶች .......................................................................................................... 83
7.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ ............................................................................................... 84
ክፍለ ጊዜ 8: የልጆችን አመለካከታቸውን እና ስሜታቸውን መረዳት ከ10-17 ዓመታት ............... 87
8.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ማስታዎስ ................................................................... 87
8.2. የልጆች እድገት እና በችግር ውስጥ ያሉ ልጆች (ከ10-17 ዓመት) .................................. 89
8.3. ሴት እና ወንዶች ልጆቼ .............................................................................................. 92
8.4. ማጠቃለያ እና ግምገማ ............................................................................................... 93
ክፍለ ጊዜ 9፡ በመከባር ላይ የተመሰረተ ተግባቦት እና ችግርን መፍታት .................................... 94
9.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ማስታወስ ................................................................... 95
9.2. የግመል ካርድ ............................................................................................................ 97
9.3. የችግር አፈታት ልምምድ ......................................................................................... 100
9.4. የችግር ሳጥኑን መክፈት ........................................................................................... 101
9.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ ............................................................................................. 102
ክፍለ ጊዜ 10: በመከባር ላይ የተመሰረተ ተግባቦት እና አዎንታዊ ግንኙነቶች .......................... 103
10.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ማስታወስ ............................................................... 104
10.2. ምስጋና .................................................................................................................. 105
10.3. ዕውር ተግባቦት ...................................................................................................... 106

iii
 10.4. ከልጆች እና ከትዳር ጓደኞች ጋር ጥሩ ተግባቦት ........................................................ 108
10.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ ........................................................................................... 109
ክፍለ ጊዜ 11: ልጆቻችንን መደገፍ ፣ እርስ በእርስ መረዳዳት እና ድጋፍ መፈለግ .................... 110
11.1. አቀባበል ማድረግ እና ያፈዉን ማስታዎስ ................................................................. 111
11.2. ልጆች የሚያጋጥሟቸዉ ችግሮች ............................................................................. 112
11.3. የኃላፊነት ክበቦች .................................................................................................... 113
11.4. የተንጠለጠለ ድር ................................................................................................... 116
11.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ ........................................................................................... 117
ማጣቀሻዎች ........................................................................................................................ 118
አባሪ 1፡ የጉዳይ ጥናቶች ...................................................................................................... 119
አባሪ 2: የልማት ክዋኔዎች .................................................................................................. 123
አባሪ 3፡ የህፃናት መብት ካርዶች .......................................................................................... 132
አባሪ 4፡ ስሜቶች - ወላጅ ስለመሆን ..................................................................................... 141
አባሪ 5፡ የአካባቢ ሀብት ዝርዝር ........................................................................................... 142
አባሪ 6፡ ከክፍለ-ጊዜ በኋላ የግምገማ ጥያቄዎች...................................................................... 144

iv
ምስጋና
ይህ በኢትዮጵያ በሰብዓዊ ጣልቃ ገብነት ውስጥ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት የአመቻች መመሪያ
ዐዉደ ጽሁፍ የተደረገዉ በሶስት ክልሎች ማለትም በሶማሊያ ፣ በሲዳማና በኦሮሚያ በተገኘዉ
የግምገማ ግኝት ላይ የተመሰረተ ነዉ ፡፡

የዓለም አቀፍ የህፃናት አድን ድርጅት ከተባበሩት መንግሥታት የህፃናት መርጃ ድርጅት ለተደረገለት
የገንዘብና የቴክኒክ ድጋፍ ከልብ ያመሰግናል፡፡ በተጨማሪም በአመቻች መመሪያ ጽሁፍ ዝግጅት፣
ምዘና እና በትርጉም ሥራ ላይ የተሰማሩትን የአሃ የሥነ ልቦና አገልግሎት ያመሰግናል ፡፡ ክአሃ
ዉጭ በርካታ ኤክስፐርቶች በመመሪያ ጽሁፍ ፣ በመገምገም እና በማረም ላይ ስለተሳተፉ ምስጋና
ይገባቸዋል፡፡ የላቀ ምስጋና የሚገባቸዉ ባለሙያዎችም ዶ/ ር አለባቸው አለምነው ፣ አቶ ሞገስ
ገ/ማሪያም ፣ አቶ አዳነ የኔአለም እና አቶ ታምራት ሙሉጌታ እንዲሁም ከእንግሊዝኛ ወደ አማርኟ
በመተርጎም የተባበሩን አቶ ግርማ ጥላሁን ናቸው ፡፡ በተጨማሪም ለአቶ ብርሃኑ ደርሶ ፣ ለአቶ
በጐሰው ደሴ እና ለካሪን ሄይስለር ሰለ ግብአቶቻቸው ምስጋና ይድረሳቸው ፡፡

ዓለም አቀፍ የህፃናት አድን ድርጅት

መግቢያ
የወላጅነት ክህሎት ትምህርት በሰብአዊ ድጋፍ በኢትዮጵያ ውስጥ ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን
እና ልጆቻቸውን አስፈላጊ እና ወሳኝ ግለሰባዊ እና በሰዎች መካከል የሚኖር ዕውቀት ፣ የአመለካከት እና
የአስችኳይ ሁኔታዎችን በሚፈታተኑ ድንገተኛ አካባቢዎች ውስጥ ጤናማ ሥነ-ልቦናዊ እና ልማታዊ
መንገዶችን እንዲጠብቁ ወይም እንዲያስጠብቁ የሚያግዛቸውን በማጎልበት ላይ ያተኩራል ፡፡
በአጠቃላይ ፣ ጤናማ ፣ ጠንካራ እና በራሳቸዉ የሚተማመኑ ልጆች የአንድ ሀገር ህልሞች ናቸው ፣
የሰፊዉ ማህበረሰብ ፣ ሴት ልጆች ፣ ወንዶች ልጆች ፣ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ፡፡ ይህን የመሰለ
ኃይል ያለው ፣ ጤናማ እና ጠንካራ ወጣት ትውልድ ለማግኘት የቤተሰብ ሁኔታን ማመቻቸት በጣም
አስፈላጊ ነው ፡፡ ይህ የሚያስችለውን የቤተሰብ አካባቢ ግን ነባራዊ አካባቢ አይደለም ነገር ግን እንደ
ወላጅነት ክህሎት ትምህርት ባሉ አግባብነት ባላቸው ጣልቃገብነቶች ሊፈጠር ይችላል፡፡

የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ለምን አስፈለገ?

በወላጆች ፣ በአሳዳጊዎች ፣ በልጆች ፣ በሕግ አስከባሪ አካላት ፣ በመንግሥትና መንግስታዊ ያልሆኑ
ባለድርሻ አካላት ስለ የሕፃናት መብቶች ፣ ስለ ሥነ-ልቦና ማህበራዊ እና ስሜታዊ ችግሮች ያላቸውን
ዕውቀትና አመለካከት በተሻለ ለመረዳት በተወሰኑ የኦሮሚያ ፣ ሲዳማ እና ሶማሌ ብሔራዊ ክልሎች
በተመረጡ ወረዳዎች ፤ በአገር ውስጥ ተፈናቃዮች አካባቢዎች ፣ ተመላሾች ፣ ስደተኞች እና
አስተናጋጅ ማህበረሰብ ላይ የቅየሳ ግምገማ ተካሂዷል ፡፡ የቅየሳ ግምገማው ያተኮረው በአደጋ ጊዜ እና
በአስተናጋጅ ማህበረሰብ ውስጥ የጋራ አስተዳደግ እና የልጆች ተግሣጽ ዘዴዎችን በመለየት እና የልጆች
ጥበቃ ስጋት ምክንያቶች ፣ የባለድርሻ አካላት ምክሮች እና የድርጊት ነጥቦች ላይ ነው ፡፡ በግምገማው
ግኝቶች የወላጆች ፣ የአሳዳጊዎች እና የልጆች መብቶች ዝቅተኛ ስለሆኑ የሕፃናት መብቶች ፣ የተለመዱ
እና ብዙውን ጊዜ ሃይማኖታዊ-ተኮር የወላጅነት እና የልጆች ስነ-ስርዓት አሰራሮች ዝቅተኛ መሆናቸውን
ያሳያል ፣ ይህም ልጆች እና ወላጆቻቸው ወይም በሰብአዊ ሁኔታዎች ውስጥ ያሉ ተንከባካቢዎች
መሠረታዊ ፍላጎቶችን ፣ አገልግሎቶችን ፣ የንግድ ሥራዎችን ፣ የሙያ ክህሎትን እና አፋጣኝ
ፍላጎቶችን ለማርካት አማራጭ የገቢ ማስገኛ ተግባራት በቂ አይደሉም ፡፡ በነባር እና በአገር ውስጥ
ተፈናቃዮች እና በልጆቻቸው መካከል ግጭቶች መከሰታቸው የተለመደ ቢሆንም ፣ በአገር ውስጥ
የተፈናቀሉ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ብዙውን ጊዜ ልጆቻቸው ዝም እንዲሉ ያስገድዷቸዋል ፣ የኃይል
ጥቃቶች እና ትንኮሳ ጉዳዮችን ለአከባቢው ባለሥልጣናት ሪፖርት ከማድረግ እዲቆጠቡ እና የሕፃናትን
መብት ለማስጠበቅ ይጥራሉ ፡፡ በምላሹም ልጆች ጉዳዮቻቸውን ከማቅረብ እና ከወላጆቻቸው እና
ከአሳዳጊዎቻቸው ጋር ለመደራደር ብዙውን ጊዜ መሰወር እና ወደ አቅራቢያ ከተሞች መሰደድን
ይመርጣሉ፡፡ በአጠቃላይ በግምገማው አካባቢዎች ያሉ ልጆች የአእምሮ ጤንነትን እና ልምዶችን ጨምሮ
በርካታ እና ከባድ የስነ-ልቦና እና ስሜታዊ ችግሮች ነበሯቸው፡፡ ከነዚህም ዉስጥ “እናንተ የስደተኞች
ልጆች ናችሁ” ያሉ ስድቦችን ፣ አካላዊ ቅጣቶችን እና በጨዋታ ሜዳዎች ላይ መድልዎን ጨምሮ
የተለያዩ አይነት አሳፋሪ ቅጣቶችን ማየት የተለመደ ተግባር ነዉ። የሥርዓተ-ፆታ ግምገማው ቀደም
ሲል ከነበሩት ይዘቶች በተጨማሪ የሥርዓተ-ፆታ ፣ የሥነ-ልቦና ድጋፍ እና ኮሮና በሥታ ካሉ
በተጨማሪ በመመሪያው ውስጥ መካተት የሚያስፈልጉ ጉዳዮችን አመላክቷል ፡፡

ጥናቶች በሕፃናት ላይ ከሚደርሰው ጥቃት ጋር ተመሳሳይ ሁኔታዎችን ይፋ አድርገዋል ፡፡ በዓለም

የፀሎት እና የድርጊት ቀን እ.ኤ.አ. (2011) መሠረት “በሁሉም ዕድሜ ውስጥ ያሉ ሴቶች እና ወንዶች
ልጆች እንዲሁም ከማንኛውም ማህበራዊ አስተዳደግ የተውጣጡ ኃይማኖቶች እና ባህሎች ዓመፅ
ይደርስባቸዋል ፡፡ በልጆች ላይ የሚፈጸሙ ጥቃቶች በቤት ውስጥ ፣ በትምህርት ቤቶች እና በእንክብካቤ
እና በፍትህ ተቋማት ውስጥ ፣ በጎዳናዎች እና በሥራ ቦታዎች ውስጥ በተለያዩ ዓይነቶች ይከሰታሉ ፡፡
ብዙ ልጆች በዝምታ ይሰቃያሉ ”፡፡ የተገመገሙ የጥናት ሪፖርቶች እንደሚያመለክቱት በልጆች ላይ
የሚደርሱ ጥቃቶችን ለማስቆም እና አካላዊ ቅጣትን ለማስቆም ቃል መግባቱ አዎንታዊ የአስተዳደግ

2
ክህሎትን ማጎልበት እና ጠበኛ ያልሆኑ የህፃናት ሥነ-ምግባርን የሚያጠናክር ነው ፡፡ በህፃናት አድን
ድርጅት የሰብአዊ ፕሮግራም ሰነድ እና ከተባሩት መንግስታት የህፃናት አስቸ£ይ ድጋፍ ሰጭ ድርጅት
የተገኘው ትምህርት እንደሚያመለክተው በሰብዓዊ ሁኔታዎች ውስጥ ያሉ ሕፃናት የጥበቃ ምክንያቶች
ስጋት ውስጥ ናቸው ፡፡ ስለሆነም የልጆችን የስነ-ልቦና እና ስሜታዊ ደህንነት ለመጠበቅ እና መልሶ
ለማቋቋም ዓላማ ያላቸው ውጤታማ እና ስኬታማ የሰብአዊ ርምጃዎች የወላጆቻቸውን እና
የአሳዳጊዎቻቸውን የወላጅነት ክህሎት ያጠናክራሉ ፡፡ እንደ የቤተሰብ ራሶች እና ዋና ኃላፊነት ያላቸው
ሰዎች (ግዴታዎች) ፣ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች አመፀኛ ያልሆኑ የወላጅነት ክህሎትን ማግኘት
አለባቸው ፡፡ በተመሳሳይ ፣ ልጆች (ሴት ልጆችም ሆኑ ወንዶች ልጆች) ስለ መብቶቻቸው እና
ግዴታዎች ዕውቀትን ፣ አመለካከትን እና ክህሎትን ይፈልጋሉ ፡፡ መላው የቤተሰብ አባላት አስፈላጊ
በሆነ ሁኔታ አመፀኛ ያልሆኑ የወላጅነት ክህሎትን ሲያሟሉ የቤተሰብ ሁኔታዉ አስቻይ ይሆናል፡፡
ስለሆነም የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ሴት ልጆች እና ወንዶች ልጆች በቤተሰባቸው እና በእንክብካቤ
መስጫ አካባቢያቸው ውስጥ የሚያድጉበትን የቤተሰብ ሁኔታ ለመፍጠር አቅዷል ፡፡

ስለ መመሪያው
ይህ የ “የወላጅነት ክህሎት ትምህርት” የአመቻቾች መመሪያ የቅርጽ ምዘና ግኝቶችን በመጠቀም
የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ፕሮግራም ጣልቃ ገብነት አካባቢያዊ ሁኔታዎችን የሚያንፀባርቅ መል
የተስተካከለ መመሪያ ነው ፡፡ መመሪያው ከዚህ የመግቢያ ክፍል እና በ11 የወላጅነት ክህሎት
ትምህርት ክፍለ ጊዜያት የተዋቀረ ነው ፡፡ እያንዳንዱ ክፍለ ጊዜ ለሁለት ሰዓታት (120 ደቂቃ) ይካሄዳል
፡፡ የየወላጅነት ክህሎት ትምህርት ክፍለ ጊዜያት በየሳምንቱ እደሚሄዱ እና እስከሚጠናቀቁ ድረስ
በግምት ወደ 11 ሳምንታት እንደሚቀጥሉ ይጠበቃል ፡፡ ሆኖም ተሳታፊዎች በክፍለ-ጊዜው ህጎቻቸው
እና ደንቦቻቸው ላይ ይወስናሉ ፡፡ ለምሳሌ፣ የስብሰባዎች ድግግሞሽ (ሳምንታዊ ወይም በየሁለት ሳምንቱ
ወይም ሌላ) ፣ በአንድ ቀን ውስጥ የአንድ ክፍለ ጊዜ የሚወስደዉ ጊዜ (ሁለት ሰዓት ፣ ከዚያ በታች
ወይም በተወሰኑ የ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ተሳታፊዎች ላይ በመመስረት) ፣ የት ፣ መቼ እና
በምን ሰዓት መገናኘት የ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ክፍለ ጊዜ (ቦታ ፣ ቀን እና ሰዓት) ፣ ወዘተ
የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ርዝመት የሚወስኑ ናቸው ፡፡ ክፍለ-ጊዜዎቹን በብቃት ለመሸፈን እነዚህ
ህጎች እና ትክክለኛ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ክፍፍሎች አተገባበር የ የወላጅነት ክህሎት
ትምህርትን ክፍለ ጊዜ አጠቃላይ ቆይታ ይወስናሉ ፡፡

መግቢያ፡ የዚህ ማኑዋል መግቢያ ክፍል ስለ ተስማማ እና የወላጅነት ክህሎት ትምህርት መመሪያ
አስፈላጊነት እና የአውደ-ጽሑፉ ሂደት ፣ ዓላማዎች እና ትኩረት የተደረጉ ቡድኖች ፣ በወላጅነት
ክህሎት ትምህርት ውስጥ ያሉ ባለድርሻ አካላት እና የእያንዳንዳቸው ሚናዎች ፣ የወላጅነት ክህሎት
ትምህርት ክፍለ ጊዜ የሚጠበቁ ባህሪዎች እና ሚናዎች አስተባባሪዎች ፣ የሚፈለጉት የግንኙነት እና
የማመቻቸት ችሎታ እና የቅድመ እና ድህረ-ጊዜ የክለሳ ግምገማ ምክሮች የሚቀርብበት ነዉ፡፡

ክፍለ ጊዜ አንድ ፡ የቤተሰብ ህልሞች እና ለተንከባካቢዎች ራስን መንከባከብ ፡ ይህ ክፍለ ጊዜ ለወላጅነት

ክህሎት ትምህርት ክፍለ ጊዜ አዎንታዊ እና በጥሩ ቀባበል አቀናጅቶ በማዘጋጀት ላይ ያተኮረ ሲሆን
ተሳታፊዎች ምን ዓይነት አባት ፣ እናት ወይም ተንከባካቢ መሆን እንደሚፈልጉ እና ከወላጅነት ጋር
የተዛመደ ጭንቀታቸውን መቆጣጠር የሚያስችሉ መንገዶችን ለመለየት እና ለመማር እንዲረዳቸው ነዉ፡
፡ ክፍለ ጊዜው ተሳታፊዎች ተስፋ የሚያደርትን እና ህፃናት ሲያድ እንዲሆኑ የሚጠብቁትን እና
ተንከባካቢዎች አመፀኛ ያልሆነ የወላጅነት ክህሎትን እንዲያሟሉ ትህርታዊ እዉቀትን የሚያስታጥቅ
ነዉ፡፡

ክፍል ሁለት ፡ ደህንነት የመጠበቅ መብት ፡ ይህ ክፍለ ጊዜ ለሴት እና ወንድ ልጆች ጥሩ እና መጥፎ

3
የሆነውን እና አጠቃላይ ደህንነታቸውን የመጠበቅ መብታቸውን ለማሳየት እና ልጆች ጤናማ የስነ-ልቦና
እና ስሜታዊ እድገት ስለሚያስፈልጋቸው ነገር ግንዛቤ ለማስጨበጥ ያለመ ነው ፡፡ በዚህ ክፍለ ጊዜ
ተሳታፊዎች የልጆችን ፍላጎቶች ፣ የልጆች ጥቃት እና አካላዊ እና ጎጅ ቅጣቶችን ለመለየት እና የልጆች
ጥበቃ አደጋዎችን ለመለየት እና ለእነሱ ምላሽ ለመስጠት ይረዳል ፡፡

ክፍለ ጊዜ ሶስት ፡ የሥርዓተ-ፆታ ደንቦች ፡ ይህ ክፍለ-ጊዜ ስለ ፆታ እና ስለ ወንዶች (አባቶች) እና ሴት

ልጆች (እናቶች) ስለሚሰጡት ማህበራዊ ሚና ግንዛቤ ለመፍጠር ታስቦ ነው ፡፡ አባቶች ፣ እናቶች እና
ተንከባካቢዎች ስለ ፆታ ሚናዎች ፣ እኩል ዕድሎች እና ጾታ ላይ የተመሠረተ ጥቃት እንዲያንፀባርቁ
ያበረታታል ፡፡

ክፍል ጊዜ አራት ፡ አዎንታዊ የወላጅነት ግቦችን መለየት ፡ ይህ የ4ኛው ክፍለ ጊዜ የወላጅነት ክህሎት
ትምህርት ክፍለ ጊዜ ተሳታፊዎች አዎንታዊ የወላጅነት ግቦችን እንዲገነዘቡ ፣ ወንድ ወይም ሴት
ልጃቸው እንዲሆኑ ስለሚፈልጉት ሰው እና ከልጆቻቸው ጋር ሊኖራቸው ስለሚፈልገው ግንኙነት
እንዲያስቡ ለማድረግ ያለመ ነው ፡፡ ከሁሉም በላይ ይህ ክፍለ ጊዜ የሕፃናት አሳዳጊዎች እና
ተንከባካቢዎች ለህፃናት እድገት ያለውን ጠቀሜታ እንዲያስቡ እና በልጆች ውስጥ የመወደድ እና
የደህንነት ስሜት ማዳበር ፣ ችግሮችን በጋራ የመፍታት ክህሎትን ማግኘት እንዲያስችል የሚረዳ ነዉ፡፡

ክፍል አምስት ፡ ከልጆች ጋር የሚደረግ እንክብካቤ ስሜታዊ ሙቀት እና መዋቅር፡ የክፍለ ጊዜው
ተሳታፊዎች ልጆች ደህንነታቸው በተጠበቀ የቤት አካባቢ ውስጥ እንዲማሩ እና እንዲያዳብሩ ለመርዳት
ስሜታዊ ሙቀት እና አወቃቀር ወሳኝ መሆኑን የክፍለ-ጊዜው ተሳታፊዎች እንዲገነዘቡ ለመርዳት ያለመ
ነው ፡፡ ተሳታፊዎች ልጆች ደህንነት እንዲሰማቸው ፣ እንዲዋደዱ ፣ በራስ መተማመን እንዲኖራቸው
ከልጆቻቸው ጋር ያላቸውን ቁርኝት እንዲያጠናክሩ ይረዳቸዋል ፡፡

ክፍለ-ጊዜ ስድስት ፣ ሰባት እና ስምንት-ልጆችን መረዳትን ፣ አመለካከታቸውን እና ስሜታቸውን

መረዳት (0-17 ዓመታት)፡ እነዚህ ሶስት ተከታታይ ክፍለ ጊዜያት የወላጅነት ክህሎት ትምህርት
ተሳታፊዎች ከተወለዱበት እስከ 17 ዓመት ድረስ ስለ መደበኛ የልጆች እድገት እንዲያውቁ ፣
ፍላጎቶቻቸውን እና ድጋፎቻቸውን ለመለየት ይረዳሉ ፡፡ ከተለያዩ የእድገት ደረጃዎች ከልጆች ጋር
መግባባት እና አመለካከቶቻቸውን እና ስሜቶቻቸውን ከግምት ውስጥ ማስገባት አስፈላጊ መሆኑን ልዩ
ቦታ ይሰጣል ፡፡ በእነዚህ ክፍለ-ጊዜያት ውስጥ በጣም አስፈላጊዎቹ ትምህርቶች ልጆች በተለያዩ የእድገት
ደረጃዎች ውስጥ የተለያዩ ፍላጎቶች እና ስሜቶች እንዳሏቸው ነው (ይህም በሰፊው ከ 0-5 ፣ 6-9 እና
ከ10-17 ዓመት ዕድሜ ያላቸው ልጆች ሊመደብ ይችላል) ፡፡ ስለሆነም የልጆችን ፍላጎቶች ፣
አመለካከቶች እና ስሜቶች በልዩ ዕድሜያቸው መረዳትና ዕድሜ-ተኮር ሙቀት ፣ ቁርኝት ፣ እንክብካቤ
እና ድጋፍ መስጠት ወሳኝ ናቸው ፡፡

ክፍለ-ጊዜ ዘጠኝ፡ በመከባር ላይ የተመሰረተ መግባባት እና ችግር መፍታት፡ ይህ ክፍለ-ጊዜ ከስሙ

እንደምንረዳዉ ፣ ወላጆች እና አሳዳጊዎች ስለ መልካም አስተዳደግ መርሆዎች ፣ የረጅም ጊዜ ግቦቻቸው
፣ ሞቅታ እና አወቃቀራቸው ፣ በችግር አፈታት እንቅስቃሴዎች ልጆችን መረዳትን ፣
በወላጆች/ተንከባካቢዎች እና በልጆቻቸው መካከል የተከበረ የሐሳብ ልውውጥ እና የትብብር ችግር
መፍታት አስፈላጊነት እና በቤት ውስጥ በመከባር ላይ የተመሰረተ መግባባት መለማመድ ነዉ፡፡ ክፍለ-
ጊዜዉ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ስሜታቸውን እንዴት እንደሚቆጣጠሩ ፣ መጀመሪያ እንዲረጋጉ እና
ልጆችን ችግር እንዲፈቱ እንደሚያደርጉ ያስተምራል ፡፡

ክፍለ-ጊዜ አስር፡ በመከባር ላይ የተመሰረተ ግንኙነት እና አዎንታዊ ግንኙነቶች፡ የዚህ ክፍለ-ጊዜ ዓላማ

4
ወላጆች እና ተንከባካቢዎች በአክብሮት መግባባት እና ውይይትን እንዲማሩ እና እንዲለማመዱ
ለመርዳት ነው ፡፡ በአክብሮት መግባባት እና አዎንታዊ ግንኙነት በወላጅ/ተንከባካቢዎች እና በልጆች
መካከል በቤታቸው ውስጥ አዎንታዊ አስተዳደግ እና ተስማሚ ግንኙነቶች ናቸው ፡፡ በባለትዳሮች
መካከል የመከባበር ግንኙነት እና አዎንታዊ ግንኙነትም አስፈላጊ ነው ፡፡

ክፍለ-ጊዜ አስራ አንድ፡ ልጆቻችንን እርስ በእርስ መደጋገፍ እና ድጋፍን መፈለግ፡ ይህ የመጨረሻው
ክፍለ-ጊዜ ዓላማ ልጆች ስለሚያጋጥማቸውን ችግሮች የጋራ ግንዛቤን ለማሳደግ ፣ የልጆችን የእርዳታ
ፍላጎቶች የመለየት ችሎታዎችን እና ልጆችን ለመጠበቅ የሚረዱ የኃላፊነት ክበቦችን ለመለየት ነው ፡፡
ከሁሉም በላይ ደግሞ ክፍለ-ጊዜው ተሳታፊዎች የሕፃናት ራሳቸው ፣ የቤተሰብ ፣ የማኅበረሰብ ፣
የመንግሥት ሥርዓቶች እና የዓለም አቀፉ ማህበረሰብ በልጆች ጥበቃ ውስጥ የሚጫወቱትን ሚና
እንዲያውቁ እና እንዲያደንቁ ይረዳል ፡፡

የመመሪያዉ አወሳሰድ እና የዝግጅት ሂደት

የዚህን የወላጅነት ክህሎት ትምህርት የአመቻቾች መመሪያ ለማላመድ እና ዐውደ-ጽሑፍ ለማድግ
በተመረጡ የኦሮሚያ ፣ የሲዳማ እና የሶማሌ ብሔራዊ ክልላዊ መንግስታት እና በአዲስ አበባ ከተማ
አስተዳደር ውስጥ የቅየሳ ግምገማ ተካሂዷል ፡፡ መረጃ ከሴት ልጆች ፣ ወንዶች ልጆች ፣ እናቶች ፣
አባቶች ፣ ተንከባካቢዎች ፣ ሃይማኖታዊና ማህበረሰብን መሠረት ያደረጉ የድርጅት አመራሮች ፣
በስደተኞች ላይ ከሚሰሩ መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች እና በሀገር ውስጥ ተፈናቅለው በሚገኙ ሰዎች
ማዕከላት ፣ ከፌዴራል እና ከአከባቢው የመንግስት አጋሮች ፣ ከሚመለከታቸው የተባበሩት መንግስታት
ኤጄንሲዎች እና ከአለም አቀፍ ድርጅቶች መረጃ ተሰብስቧል ፡፡ በስደተኞች ፣ በአገር ውስጥ የተፈናቀሉ
ቤተሰቦች እና አስተናጋጅ ማህበረሰብ ውስጥ ያሉ የሴቶችና የወንዶች ፍላጎቶች እና ችግሮች አስፈላጊ
መረጃዎች ተሰብስበዋል ፡፡ ከነዚህ በተጨማሪ የወላጆችን እና የአሳዳጊዎችን የወላጅነት ክህሎት እንዴት
ማሳደግ እንደሚቻል የወላጆች እና የአሳዳጊዎች ዕውቀት ፣ አመለካከቶች እና ክህሎት ስለ ልጅ መብቶች
እና ስለ አስተዳደግ ስልቶቻቸው እና የባለድርሻ አካላት አስተያየቶችን ተገምግሟል ፡፡ በቅየሳ ምዘና
ወቅት እና ረቂቅ ማኑዋል ዝግጅት ላይ ግብአቶች እና ግብረመልሶች ከህፃናት አድን ድርጅት የኢትዮጵያ
ጽ/ቤት እና ከአጋሮቻቸው ተሰብስቧል ፡፡

የመመሪያው ተጠቃሚዎች
የዚህ ማኑዋል ዋና ዒላማ የተደረጉ ቡድኖች ወይም ተጠቃሚዎች የሰለጠኑ የበጎ ፈቃደኛ ማህበረሰብ
አመቻቾች ፣ ተባባሪዎች ፣ ወላጆች (እናቶችም ሆኑ አባቶች) እና ተንከባካቢዎች ናቸው ፡፡ የፕሮግራም
እና የፕሮጀክት ማህበራዊ ሰራተኞች ፣ የመስክ ሰራተኞች ፣ መኮንኖች ፣ የመንግስት አጋር ሴክተር
መስሪያ ቤቶች እና ባለሙያዎች ፣ ማህበረሰብ/በእምነት ላይ የተመሰረቱ ድርጅቶች ፣ ፖሊሶች እና ህግ
አስከባሪ አካላት ስልጠናዎችን ተቀብለው መመሪያውን እንደ የህፃናት መብቶች ጥበቃ ባለድርሻ አካላት
እና የህግ አስከባሪዎች ሊጠቀሙ ይችላሉ፡፡

የመመሪያው ዓላማዎች
ይህንን የተስተካከለ እና ዐውደ-ጽሑፍ የተደረገ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት የአመቻቾች ’መመሪያን
የማዘጋጀት ዓላማው በኢትዮጵያ ውስጥ በሰብአዊ ድጋፍ በኢትዮጵያ ውስጥ የወላጆች/አሳዳጊዎች
ዕውቀትን ፣ ግንዛቤን ፣ የአመለካከት እና የወላጅነት ክህሎትን በማሻሻል በዚህም አካላዊ እና ተገቢ
ያልሆኑ ቅጣቶችን ማቆም ይቻላል ፡፡ መመሪያዉ ዒላማ የተደረጉ ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን
እንዲሁም ልጆችን በተለያዩ የእድገት ደረጃዎች ያሉ የህፃናት ስሜታዊ ፣ ማህበራዊ እና ፊዚዮሎጂካዊ
ፍላጎቶች የበለጠ እንዲያውቁ እና እንዲገነዘቡ ይረዳል ፣ የልጆች መብቶች እና አመፀኛ ያልሆኑ

5
የወላጅነት ስልቶች በዚህም እርስ በእርሳቸው እንዲፈቱ ያስችላቸዋል፡፡ ከአባቶች ፣ እናቶች ፣
ተንከባካቢዎች ፣ ማህበረሰብ እና ልጆች ጋር አብሮ ለመስራት ያለመ ሆኖ ማህበራዊ ደንቦችን እና
የኃይል ተለዋዋጭነትን ወደ ተቀባይነት ወዳለው ፣ ምንም ጉዳት እና እኩል ዕድልን እና አያያዝ
ዓይነቶችን ፣ እሴቶችን እና ልምዶችን ለመቀየር የሚያስችል ነዉ፡፡ ማኑዋሉ የወላጅነት ክህሎትን
በማዳበር የልጆችን ጥበቃ የሚጨምሩ ስርዓቶችን እና አሠራሮችን ለማጠናከር ጠቃሚ መሣሪያ ነው ፡፡
የወላጅነት ክህሎት በልጆች መልካም ፍላጎቶች ፣ የህፃናትን መብ በማስከበር እና ዕድገት ላይ
የተመሠረተ የወላጅ ባህሪ ነው፡፡ ከአመፅ ነፃ የሆነ አካባቢ መፍጠርንንና የህፃናትን መብ የማስከበር
የወላጆችን እና አሳዳጊዎችን ግንዛቤ መጨመር ላይ ትኩረት ያደርጋል፡፡ የህፃናትን የስነምግባር
ችግሮችን ለመፍታት የሚደረጉ አካላዊ እና ስነልቡናዊ ቅጣቶችን ያወግዛ፡፡

የኮሮና _19 በሽታን ለመከላከል የተመለከቱ መመሪያዎች

የኮሮና በሽታን ሁኔታ እና ከዚያ በኋላ ከወላጆች እና ተንከባካቢዎች ጋር ለሚደረጉ ስብሰባዎች
አጠቃላይ መመሪያ
• አሁን ባለው የኮሮና በሽታ አዋጅ መሠረት የተሳታፊዎች ብዛት ከ4 ሰዎች መብለጥ የለበትም
ይህ በአዋጁ ላይ የተደረጉ ለውጦችን ተከትሎ ሊለወጥ ይችላል ፡፡
• ተግባራት ደህንነታቸው የተጠበቀ መሆን አለባቸው
o በተሳታፊዎች መካከል ቢያንስ ሁለት ሜትር ቦታ መኖር አለበት
o ተሳታፊዎች በክፍለ-ጊዜው በሙሉ የፊት ጭንብል ተጠቅመው አፋቸውን እና
አፍንጫቸውን መሸፈን አለባቸው
o ተሳታፊዎች ከስልጠናው በፊት እጃቸውን መታጠብ ወይም የእጅ ሳሙና መጠቀም
አለባቸው
o አመቻቹ ለሁሉም ክፍለ-ጊዜያት የፊት ጭምብል ፣ ጓንት ፣ ሳሙና እና ውሃ መጠቀም
አለባቸው
o በቂ የአየር እቅስቃሴ ያለበት የቦታ መሰብሰቢያ አዳራሽ ይጠቀሙ
o መንካት/አካላዊ ንክኪ የሚያስፈልጋቸው ሁሉም እንቅስቃሴዎች መወገድ አለባቸው
o ማንኛውንም በሽታ ምልክት የሚያሳዩ ተሳታፊዎች ራሳቸውን ማግለል አለባቸው
o ማንኛውም የኮሮና በሽታ ተጠርጣሪ ጉዳይ ወዲያውኑ ለሚመለከተዉ አካል ሪፖርት
መደረግ አለበት
o በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙበት ቀለም ፣ ማርከር ፣ መለጠፊያ እና ካርዶች ለእያንዳንዱ
ተሳታፊ መሰጠት አለባቸው እንዲሁም መጋራት የለባቸውም፡፡ በግል ሊያዝ ይገባል
• አስተባባሪዎች ወደ ክፍለ-ጊዜው ከመምጣታቸው በፊት ማንኛውንም ኮሮና በሽታን ምልክቶች
(ራስ ምታት ፣ ትኩሳት ፣ ሳል ወይም ከኮሮና በሽታን ጋር የሚዛመዱ ማናቸውም ምልክቶች)
በራሳቸው መመርመር አለባቸው፡፡

በወላጅነት ክህሎት ትምህርት ሥልጠና ክፍለ ጊዜያት ውስጥ የተዋንያን ሚና

መሪ ተዋናዮች ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ለወላጅነት ክህሎት ትምህርት የሥልጠና ክፍለ ጊዜ ፣ መቼ
፣ በምን ሰዓት ፣ እና በምን ያህል ጊዜ መገናኘት እንደሚገባ የውሳኔ ሰጭዎች ፣ ተዋናዮች ፣
አነቃቂዎች ፣ ታሪክ እና የጉዳይ ፈጣሪዎች ፣ የስልጠና ክፍለ ጊዜ ውጤቶችን ወደ ተለዩበት “ጉዲፈቻ”
የተሰጣቸው የማህበረሰብ አባላት “በማኅበራዊ አስተጋኦ” በኩል አስቻይ የቤተሰብ ሁኔታዎችን በመፍጠር
እና መልካም የወላጅነት ልምድን ተግባራዊ በማድረግ ያረጋግጣሉ ፡፡ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት
አመቻቾች ክፍለ-ጊዜያትን በማመቻቸት ፣ ገንቢ ውይይቶችን እና ምክክሮችን በማድረግ ወሳኝ ሚና
ይጫወታሉ ፣ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ተሳታፊዎች የግል እና የቤተሰባቸውን ጤንነት ፣

6
የወላጅነት ጥበቦችን እና በልጆቻቸው አካላዊ ፣ ሥነ ልቦናዊ እና ስሜታዊ እድገት እና እድገት ላይ
የሚያሳድሩትን ተፅእኖ እንዲመለከቱ እና እራሳቸውን አመፀኛ ያልሆነ የወላጅነት ችሎታ ለማዳበር
ይረዳሉ፡፡ የአካባቢያዊ የህፃናት ጥበቃ የመንግስት ባለድርሻ አካላት የህፃናት ጥበቃ ስልቶቻቸውን ፣
የባለድርሻ አካላትን ማስተባበር እና ትብብርን ያጠናክራሉ ፣ ለተጎዱ ሕፃናት የሪፈራል አገልግሎት
መስጠትን ያረጋግጣሉ እንዲሁም የወላጅነት ክህሎት ትምህርትፕሮግራምን ወደ ሌሎች የህብረተሰብ
ማዋቀሮች ያጠናክራሉ ፡፡ መንግስታዊ ያልሆኑ አጋሮች እና የማህበረሰብ መዋቅሮች ለአስተባባሪዎች ፣
ለወላጅነት ክህሎት ትምህርት ተሳታፊዎች እና ለአከባቢው መንግስት ዘላቂነት ባለው መልኩ የህጻናት
ጥበቃ ሚናቸውን እንዲጫወቱ ድጋፋቸውን መስጠታቸውን እዲቀጥሉ ያስችላል ፡፡

የማህበረሰብ አመቻቾችን መምረጥ

የአመቻች ሚና በወላጅነት ክህሎት ትምህርት እና በተዛማጅ ጉዳዮች ላይ ስልጠና መከታተል ፣
የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ክፍለ ጊዜ ተሳታፊዎችን (ዕድሜያቸው ከ 18 ዓመት በታች የሆኑ ልጆች
ያላቸው ወላጆች እና ተንከባካቢዎች) በመለየት ፣ ክፍለ-ጊዜን ማደራጀት (የወላጅነት ክህሎት ትምህርት
ክፍለ ጊዜ ተሳታፊዎች (ቡድኖችን) በጋራ ለመስማማት እና መቼ ፣ የት ክፍለ-ጊዜዎቹን በምን ሰዓት
እና በምን ያህል ጊዜ ለማካሄድ) ፣ ክፍለ-ጊዜያትን ማመቻቸት እና መምራት ፣ የቅድመ/ድህረ-ጊዜ
ክፍለ ጊዜ ግምገማዎችን ማካሄድ እና የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ክፍለ-ጊዜ ውጤትን እና የውጤት
ሪፖርቶችን ማዘጋጀትን ያጠቃልላል ፡፡

እነዚህን ሚናዎች እና ኃላፊነቶች ከግምት ውስጥ በማስገባት ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ተስማሚ

የማህበረሰብ አስተባባሪዎችን መለየት እና መምረጥ ወይም መርዳት አለባቸው ፡፡ የወላጅነት ክህሎት
ትምህርት ክፍለ ጊዜ ተሳታፊዎች አመቻቾችን በሚመርጡበት ጊዜ የትምህርት ዳራዎችን ፣ ዕውቀቶችን
፣ አመለካከቶችን ፣ ክህሎትን እና ለኮሮና በሽታ ተጋላጭነቶችን እና የመከላከያ እርምጃዎቹን ፣
የግንኙነት እና ማህበራዊ ባህላዊ ክህሎትን ፣ ዕውቀቶችን እና አመለካከቶችን/እሴቶችን ለማህበራዊ
ደንቦች እና ባህሎች ግምት ውስጥ ያስገባሉ ፡፡ እንዲሁም የሥርዓተ-ፆታን ግምት ውስጥ ማስገባት
አለባቸው ምክንያቱም የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ክፍለ ጊዜ ተሳታፊዎች ወንዶችና ሴቶች
በመሆናቸው በተሳታፊዎች መካከል መተማመን እና መተባበር አስፈላጊ ነው ፡፡ በእነዚህ ምክንያቶች
ለአንድ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ቡድን ሁለት የማህበረሰብ አስተባባሪዎች (ሴት እና ወንድ)
ያስፈልጋሉ፡፡ በዚህ ላይ ተሳታፊዎች የእነሱ ተስማሚ አመቻቾችን ተጨማሪ እና የተሟሉ ጥራቶችን
መጥቀስ ይችላሉ ፡፡ የሚከተሉትን ማትሪክስ በመጠቀም ይህ ተግባር በቡድን ልምምድ ውስጥ ሊከናወን
ይችላል ፡፡

ሰንጠረዥ 1፡ የማህበረሰብ አመቻቾችን መምረጥ

መስፈርት እጩዎች

7
 ሀ ለ ሐ መ ሠ ረ
ለግብ አሰጣጡ ፣ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት
ተሳታፊዎች;
• ትናንሽ ድንጋዮችን ወይም የባቄላ/ የበቆሎ ወይም
ሌሎች ሰብሎችን ወይም የዛፍ ዘሮችን ይሰብስቡ
፡፡ ይህ የማይቻል ከሆነ አመቻቾቹ ለልምምዱ
የተሰበሩ ጠመኔዎችን ወይም ሌላ አማራጭ
መውሰድ ይችላል፡፡
• በእያንዳንዱ እጩ ስር ውጤቶችን ለማስቀመጥ
አንድ አባል ይምረጡ ፡፡ አንድ መስፈርት ከአስር ጠቅላላ ዉጤት
(10) ነጥቦች ውስጥ ይሰላል፡፡ ነጥቦቹን (10)
የሚቆጥር ሌላ አባል ይምረጡ እና ውጤቶቹን ደረጃ
በእያንዳንዱ እጩ ፊት ይጻፉ ፡፡ ዉሳኔ
• አስቆጣሪው ለመጀመሪያው መስፈርት እጩ ነጥብ
ከሰጠ በኋላ መላው የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ተሳታፊዎች በውጤቱ ላይ አስተያየት ይስጡ
ወይም ይስማሙ ፡፡
• የመጨረሻው ውጤት መላው ተሳታፊዎች የተስማሙበት መሆን አለበት ፡፡
• የመጀመሪያው እጩ ከተገመገመ በኋላ አስቆጣሪው ወደ 2ኛ እጩ ይሂድ እና በተመሳሳይ መንገድ
ውጤቱን ይጨርስ ፡፡
• በመጨረሻም ፣ የ2ኛ አባል ሁሉንም ውጤቶች እንዲጨምር እና እንደ ውጤታቸው ደረጃ
እንዲሰጣቸው ያድርጉ ፡፡
• የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ተሳታፊዎች ውጤቶችን እና ደረጃዎችን እንዲያውቁ ያድርጉ።
በውጤቶቹ እና በደረጃዎቹ ላይ አስተያየቶች እና ሀሳቦች ካሉ ተሳታፊዎችን ይጠይቁ ፡፡
• ከተስማሙ በኋላ አስተናጋጆቻቸውን እንዲወስኑ እና እንዲመርጡ ያድርጉ (በተስማሙበት ቅደም
ተከተል መሠረት) ፡፡
• ሆኖም የሥርዓተ-ፆታ ሚዛኑን ጠብቆ ለማቆየት ከሚሰጡት ደረጃዎች የተለያዩ ውሳኔዎች ይደረጋሉ
፡፡
የማህበረሰብ አመቻቾችን የመምረጫ መስፈርት ሲያዘጋጁ ተሳታፊዎች ምርጦቹን ለመምረጥ
የሚከተሉትን ተጨማሪ መመዘኛዎች ማጤን ይችላሉ ፡፡
• በህብረተሰቡ አባላት በደንብ የተከበሩ እና የሚታመኑባቸዉ
• እንደ ወላጆች ፣ አያቶች ወይም ልምድ ያላቸዉተንከባካቢዎች
• ከልጆች ጋር አብሮ የመስራት ልምድ ያላቸዉ
• የወላጅነት ክህሎት ትምህርትን ክፍለ ጊዜያት ለማስተዋወቅ በበጎ ፈቃደኝነት በመደበኛነት
በየአካባቢያቸው ጊዜ ለማሳለፍ ፍላጎት ያለው ወላጆች እና ተንከባካቢዎች
• ስለ ልጅ አስተዳደግ እና ከሴት ልጆች እና ወንዶች ልጆች ጋር ስለ መግባባት አዳዲስ
ሀሳቦችን ለመማር ፈቃደኛ መሆን
 ከሴቶች ፣ ከወንዶች ፣ ከሴት ልጆች እና ከወንድ ልጆች ጋር አመፅ ላመፍጠር እና
በአክብሮት ለመግባባት ቁርጠኛ መሆን

እንዲሁም በምርጫ ሂደት ውስጥ ትኩስ ውይይት እና ጭዉዉት እንዲኖር የወላጅነት ክህሎት
ትምህርት ተሳታፊዎች የመምረጫ መስፈርቶችን ሲያወጡ እና አስተባባሪያዎቻቸውን በመሰየም
የሚከተሉትን ጥያቄዎች መጠየቅ አለብዎት ፡፡

8
 • ምን ዓይነት ጆሮዎች ያስፈልጓቸዋል? (ለምሳሌ አንድ ሰው ጥሩ የማዳመጥ
ችሎታዎቻቸውን ለመወከል ትላልቅ ጆሮዎች ያስፈልጉኛል ሊል ይችላል ፡ ይህ ከሆነ
አንድ ሰው ትልቅ ጆሮዎችን እዲያመጣና እና “የማዳመጥ ችሎታ” እንዲጽፍ ያበረታቱ፡፡
• ምን ዓይነት ዐይን ይፈልጋሉ?
• ምን ዓይነት አፍ ይፈልጋሉ? እንዴት መግባባት አለባቸው?
• በዐዕምሮአቸዉ ውስጥ ምን ዓይነት እውቀት ይፈልጋሉ?
• በልባቸው ውስጥ ምን ዓይነት እሴቶች እና አመለካከቶች ያስፈልጓቸዋል?
• ምን ዓይነት ትከሻዎች ሊኖሯቸው ይገባል? የእነሱ ሃላፊነቶች ምንድናቸው?
• በእጃቸው ውስጥ “የመሳሪያ ሳጥን” ካላቸው በመሣሪያዎቻቸው ውስጥ ምን ዓይነት
መሣሪያዎች እና ተግባራት ሊኖሯቸው ይገባል?
• በክንዶቻቸዉ እና በእጆቻቸው ምን ማድረግ አለባቸው?
• በእግራቸው እና በእግር ጣቶቻቸዉ ምን ማድረግ አለባቸው?
• አመቻቾች የሃይማኖት እና/ወይም የማህበረሰብ መሪዎችን ፣ አባቶችን ፣ እናቶችን ፣
ወንድ እና ሴት ተንከባካቢዎችን ጨምሮ ከወንዶች ጋር ለመሰብሰብ እና ለመስራት ምን
ክህሎት ያስፈልÕቸዋል?
• ይህ አመቻች ከሴቶች ጋር የሃይማኖት እና/ወይም የማህበረሰብ መሪዎችን ፣ እናቶችን ፣
ሴት ተንከባካቢዎችን ጨምሮ ማንቀሳቀስ እና አብሮ ለመስራት ምን ችሎታ ይፈልጋል?
• የሥርዓተ-ፆታ እኩልነትን እና ፍትሓዊነትን ለማስፈን ምን ክህሎት እና እሴቶች
ያስፈልጓቸዋል?
• ሌላ ማንኛውንም ዓይነት ችሎታ ፣
የማህበረሰብ አመቻቶች በሚከተሉት
ዕውቀት ወይም እሴቶች ይፈልጋሉ? ጉዳዮች ላይ ልዩ መብት አላቸው፡
እንዴት?  የመጀመሪያ ፣ አዘናኝ እና ሌሎች ስልጠናዎች
በተለዩት ፍላጎቶች መሠረት
የአመቻች ምርጫ በሚደረግበት ጊዜ ተሳታፊዎች  መደበኛ አማካሪ እና ቁጥጥር ፣
 ለጋራ መማሪያ እና ድጋፍ ወርሃዊ ስብሰባዎች ፣
የሚከተሉትን የአሳታፊነት ተግባራት ይመለከታሉ፡
 የበጎ ፈቃደኛ ተሳታፊ በመለየት ፍሊፕ አመቻቾች እና / ወይም አስተባባሪዎች
ቻርቱ ላይ እንዲያርፍ በማድረግ የሚከተትን ጉዳዮች እዲፈፅሙ
የሰውነቱ ቅርፅ በፍሊፕ ቻርቱ ይመከራሉ፡
እንዲወጣ ማድረግ ፡፡  ወላጆች / ተንከባካቢዎች መደበኛ ስብሰባዎችን
ለመከታተል ቁርጠኛ እንዲሆኑ በቂ መረጋጋትን
 የሚጠፉ ማርከሮችን በመጠቀም ከላይ እና መሰረታዊ ፍላጎቶችን መሟላታቸዉን
የተጠቀሱትን የበጎ ፈቃደኞች የሰውነት ማረጋገጥ ፣
ቅርፅን መሳል የሚችል ሌላ ፈቃደኛ  የሥርዓተ-ፆታ ትምህርትን ለ ወላጅነት ክህሎቶች
(ተመሳሳይ ፆታ) ይጠይቁ ፡፡ ትምህርት ማሳወቅ አስፈላጊ መሆኑን መገምገም
፣
 ለሁሉም “የወላጅነት ክህሎት ትምህርት”  ወላጆችን / ተንከባካቢዎችን ለወላጅነት ክህሎቶች
ተሳታፊዎች አብረን “አመቻቻችንን” ትምህርትስብሰባዎች አንድ ላይ በማሰባሰብ
አካልን ዲዛይን እንደምናደርግ ያስረዱ ፡ የአደጋ ግምገማ እና ቅነሳ ስልቶችን ማካሄድ ፣
፡  ለችግረኛ ልጆች እና / ወይም ተንከባካቢዎች /
ወላጆች ሪፈራል ለማድረግ የአእምሮ ጤና እና
 ሁሉም ሰው “ሃሳባዊ በሆነዉ አመቻች” የስነ-ልቦና ድጋፍ አገልግሎት ሰጭዎችን ካርታ
የሰውነት ቅርፅ ዙሪያ እንዲመጡ እና ይሳሉ ፡፡
እዲቀመጡ ያድርጉ ፣ ከዚያም ሁሉም  አመቻቾች በስነልቦና የመጀመሪያ እርዳታ ስጠና
የአካል ቅርፅን ለመንደፍ እንዲያግዙ መዉሰዳቸዉን ማረጋገጥ ፣
 በክፍለ-ጊዜው ወቅት በችግር ላይ (በተለያየ
ያበረታቱ ፡፡
ዕድሜ እና ለወላጆች / ተንከባካቢዎች) የልጆችን
 ከተሳታፊዎች የሚጠየቁ ጥያቄዎችን መደበኛ ምላሾች መረዳትን የሚያካትት መሆኑን
ያረጋግጡ ፡፡
9
 ይጠይቁ እና ከወንዶች እና ከሴቶች ጋር በብቃት ለመስራት የሚያስፈልጉትን ባህሪዎች ፣
ክህሎት ፣ ዕውቀቶች ፣ መሳሪያዎች ለማሳየት ማርከሮችን ወስደዉ ሃሳባዊ አመቻቹን
በአይናቸዉ እያዩ ዲዛይን እንዲያደርጉ ያበረታቷቸው ፡፡
ከተቀረፀው ተስማሚ አመቻች የአካል ቅርፅ ወይም በወላጅነት ክህሎት ትምህርት ተሳታፊዎች
ከተመረጠው የመምረጫ መስፈርት ውስጥ አመቻቾቻችን ለመሆን ብዙ የተለያዩ ክህሎት ፣ ዕውቀቶች
እና እሴቶች እንደሚያስፈልጉ እናስተውላለን ፡፡ ስለሆነም እርስ በርሳችን መደጋገፋችን እና ከቀጣይ
ልምዳችን መማራችን አስፈላጊ ነው ፡፡ ሀሳብ በማንፀባረቅ ህይወታችንን እና የልጆቻችንን ህይወት
መማር እና ማሻሻል መቀጠል እንችላለን ፡፡

በማመቻቸት ዉስጥ ያሉ ቁልፍ መርሆዎች

በክፍለ-ጊዜው ውስጥ የተከናወኑ ተግባራት ተሳታፊዎችን ያነቃቃሉ ተብሎ ይጠበቃል ፡፡ ስለዚህ ፣
ከወላጆች እና ከአሳዳጊዎች ጋር የምንሰራበት ሂደት እንደ ይዘቱ ራሱ አስፈላጊ ነው። አመቻቾች እንደ
አርአያ ሆነው ይሰራሉ እና በቡድኑ ውስጥ ላለው ስሜት እና መግባባት ተጠያቂ ናቸው ፡፡ አስደሳች
፣ ደህንነቱ የተጠበቀ እና ሁሉን ያካተተ የማመቻቸት መርሆዎችን መተግበር አለብን ፡፡
i) አመቻቾች አስደሳች እንዲሆኑ የሚረዱ ምክሮች
ሳቅ እና መዝናናት መማርን የሚደግፉ ስፍር ቁጥር የሌላቸው ጥቅሞች አሉት ፡፡ ጥቅሞቹ
የሚከተሉትን ያካትታሉ:
• ጭንቀትን እና ፍርሃትን ያቃልላሉ ፣ ውጥረትን ያስወግዳሉ እና የተሳታፊዎችን ስሜት
ያሻሽላሉ ፡፡
• ሳቅ የጭንቀት ሆርሞኖችን ዝቅ ያደርጋል ፣ ጡንቻዎችን ያዝናናል;
• ግንኙነቶችን የሚያጠናክር ፣ የቡድን ሥራን የሚያጠናክር ፣ ግጭትን ለማብረድ እና
የቡድን ትስስርን ለማዳበር ስለሚረዳ ማህበራዊ ጥቅሞች አሉት ፡፡
• የፈጠራ ችሎታን የበለጠ በሚያበረታቱ እና በተሳታፊዎች የደስታ ስሜት ውስጥ
በሚገቡበት ጊዜ የበለጠ ከባድ ፈተናዎችን ማስተዋወቅ እና መፍታት ቀላል
ይሆንልዎታል ፤
• በሁሉም ዕድሜ ውስጥ ያሉ ሰዎች ሲዝናኑ በተሻለ ሁኔታ ይማራሉ;
• ጥሩ አመቻች ተጫዋችነትን ፣ የፈጠራ ችሎታን እና ቁም ነገሮችን በተመሳሳይ ጊዜ
ሚዛናዊ አድርጎ ያቀርባል ፡፡

ii) የአመቻቾችን ደህንነትን ለመጠበቅ የሚጠቅሙ ምክሮች

አመቻቾች የድርጅቱን የህፃናት ጥበቃ ፖሊሲ እና የስነምግባር ደንብ ጠንቅቀው ያውቃሉ እናም እሱን
ለመተግበር በንቃት ይሰራሉ ፡፡ አስተባባሪዎች የሚከተሉትን ጨምሮ ስለ ደህንነት (ወይም ከጉዳት
ነፃ) ጉዳዮችን ማወቅ አለባቸው: -
• አካላዊ ደህንነት፡ እንደ ወላጅነት ክህሎት ትምህርት የክፍለ-ጊዜው ቦታ ደህንነት እና
ተደራሽነት ፣ ተሳታፊዎች ወደ ስብሰባዎች ፣ ቀን እና ሰዓት ለመሄድ የሚወስዱት ቦታ
እና መንገድ። ለተሳታፊዎች የቡድን ስብሰባዎች ወይም እንቅስቃሴዎች በደህና ወደ ቦታው
እንዲደርሱ እና ከስብሰባዎች ወይም ከእንቅስቃሴዎች በኋላ በደህና ወደ ቤታቸው
እንዲመለሱ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ተሳታፊዎች መሪ ተዋናዮች እና የውሳኔ
ሰጭዎች አሳታፊ እቅድ ያስፈልጋል ፡፡
• የሞራል ደህንነት፡ ሁሉም እንቅስቃሴዎች ማህበራዊና ባህላዊ ተገቢ መሆናቸውን እና
ተሳታፊዎች አሳፋሪ በሆኑ ተግባራት አለመሳተፋቸውን ያረጋግጡ፡፡
• ማህበራዊ/ስሜታዊ ደህንነት
- ፌዝ ወይም ጉልበተኝነት በጭራሽ አይፍቀዱ;

10
 - የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ተሳታፊዎች ግልፅ መሰረታዊ ህጎችን እንዲያወጡ እና
ተግባራዊ እንዲያደርጉ ያድርጓቸው;
- አንድ ሰው የተገለለ ቢመስለው ምላሽ ለመስጠት ሁሉንም በአሳታፊነት ላይ ጠንክሮ
መሥራት;
- አሳዳጊ ተንከባካቢዎች/ወላጆች ስለ ሌሎች አፍራሽ ንግግሮችን እንዲያስወግዱ ግንዛቤ
መፍጠር
- ሚዛናዊ ፣ ደግ እና አክብሮት በተሞላበት መንገድ ምግባር እና ሁሉንም አስተያየቶች
ማስተናገድ በዚህ መሠረት በቡድኑ ውስጥ ጠንካራ ስሜቶችን ይያዙ፡፡
- ያልተጠበቁ ክስተቶችን ያስወግዱ እና ተሳታፊዎች ስለ ተግባሮቻቻዉ በደንብ
እንዲያውቁ ያድርጉ;
- ግልጽ የሆነ መዋቅርን ይጠብቁ ፣ በደንብ ይዘጋጁ እና ጊዜን ያክብሩ እንዲሁም
ተሳታፊዎች ደህንነት እንዲሰማቸው ያረጋግጡ።

iii) ከኮሮና በሽታ ጋር የተያያዙ የደህንነት ጉዳዮች

• እርስዎ ወይም ማንኛውም የቤተሰብ አባል ትኩሳት ወይም ደረቅ ሳል ካጋጠመዎት
የህብረተሰብ ጤና ምክርን ያማክሩ
• እጅን ለ 20 ሰከንድ ማጠብ አስፈላጊ የመከላከያ ዘዴ ነው ፣ ሁሉም ቤተሰቦች ይህንን
እንዲከተሉ ያረጋግጡ
• ሲያስሉ እና ሲያስነጥሱ የቫይረስ ስርጭት እንዳይኖር ክርንዎን ይጠቀሙ
• በእያንዳንዱ ክስተት አካላዊ ርቀትን ይጠብቁ
• የመንግስት የሚያወጣቸዉን መመሪረዎችን እና ምክሮች መከተል እና ማክበር

Iv) አመቻቾች ሁሉን አቀፍ እንዲሆኑ የሚያስችሉ ምክሮች

አመቻቾች ሁሉን ያካተተ ባህሪን ማሳየት አለባቸው ፣ ለምሳሌ ፣ ሁሉም አስተያየቶች የተከበሩ
መሆናቸውን እና የማንም ሀሳብ ችላ እንዳይባል በማረጋገጥ ፡፡ ሁሉም ተሳታፊዎች እራሳቸውን
እንዲገልጹ ለማበረታታት የሚጠቀሙባቸው የተለያዩ ዘዴዎች አሉ-
• እያንዳንዱ ሰው የማየት እድል እንዲኖረው ፣ በቡድኑ ፊት የአካል ብቃት እንቅስቃሴዎችን
ማሳየት;
• ተሳታፊዎች ትኩረት እንዲያደርጉ እና እንዲማሩ የሚያግዙ ኃይል ሰጭዎችን መጠቀም;
• ሁሉም ሰው እንዲሳተፍ ሃሳብ በማንጨት ወይም የ “አነስኛ ቡድን” ይጠቀሙ;
• ተሳታፊዎች የጊዜ ተቆጣጣሪዎች ፣ ኃይል ሰጭዎች ፣ ወንበሮች ፣ ጸሐፊዎች ፣ ተረቶት
አቅራቢዎች ፣ ወዘተ በየተራ ይሳተፉ ፡፡
• ተሳታፊዎች የቡድን ስራ ሲሰሩ ይፈተሹ;
• ሥራዎችን ለመስራት እርስ በርሳቸው እንዲደጋገፉ ማበረታታት;
• ዓይናፋር ተሳታፊዎች ሃሳባቸዉን እንዲገልፁ እና እንዲሳተፉ ይጋብዙ;
• እያንዳንዱ ሰው አጀንዳዎችን ፣ ዓላማዎችን እና ለሕይወት አስፈላጊነትን መረዳቱን
ያረጋግጡ ፤
• ከእያንዳንዱ እንቅስቃሴ በፊት ሂደቱን ለተሳታፊዎች ያስረዱ;
• በሁሉም እንቅስቃሴዎች እና ልምምዶች ውስጥ አሳታፊ እና አካታች ዘዴዎችን ይጠቀሙ
• የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ተሳታፊዎች ፍላጎቶችን እና እንዴት በተሻለ ሁኔታ መደገፍ
እንደሚችሉ ከግምት ውስጥ ማስገባት;

11
የተግባቦት እና የማመቻቸት ዘዴዎች እና ክህሎት
ከስሜታዊ እና ማህበራዊ ጉዳዮች ጋር መሥራት ወደማይገመቱ ውጤቶች ሊያመራ ይችላል፡፡
አንዳንድ ጊዜ እንቅስቃሴዎች ከአንዳንድ ተሳታፊዎች ያልተጠበቁ ምላሾችን ሊያስከትሉ ይችላሉ ፣
ወይም እንቅስቃሴዎች እንደተጠበቀው ተሳታፊዎችን አያሳትፉም ፡፡ ይህ ከስደት ተመላሾችን እና
ስደተኞችን እንዲሁም ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን ይመለከታል ፡፡

የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ክፍለ ጊዜ አመቻቾች ለተሳታፊዎች ምላሾች ትኩረት የሚሰጡ እና

ምላሽ የሚሰጡ መሆን አለባቸው ፡ እንዲሁም በተሳታፊዎች ምላሾች መሠረት ተለዋዋጭ እና
ስብሰባውን ማመቻቸት አለባቸው ፡፡ ይህ እቅድ በሚዘጋጅበት ጊዜ እና ስብሰባው በሚደረግበት ወቅት
እንደየሁኔታዉ ተለዋዋጭ መሆን ይጠይቃል ፡፡ ይህ ሰልጣኞች ያልተሳተፉ አለመሆናቸዉን ወይም
በአስቸጋሪ ስሜቶች የማይቸገሩ መሆናቸዉን ያረጋግጣል ፡፡ ብዙ እንቅስቃሴዎችን በደንብ ከማከናወን
ይልቅ አንድን እንቅስቃሴ በጥሩ ሁኔታ ማከናወን ይሻላል ፡፡

እንደሁኔታዎች ተለዋዋጭ የሁኑ ባህዎች አስቸጋሪ ስሜቶችን የሚታገሉ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች

እነዚህን ስሜቶች ለመቋቋም አስፈላጊው እንክብካቤ እና ድጋፍ እንዲሰጣቸው አመቻቾች
ማስተካከያዎችን እንዲያደርጉ ያስችላቸዋል ፡፡

ለአመቻች በጣም ከሚያስፈልጉ ተግባራት መካከል አንዱ ነገሮች በእቅዱ መሰረት በማይሄዱበት ጊዜ
ሁኔታውን በተሻለ ሁኔታ እንዴት መቋቋም እንደሚቻል ማወቅ ነው ፡፡ በማህበረሰብ ክፍለ-ጊዜ ውስጥ
ያልተጠበቁ ችግሮችን ለመቋቋም አንዱ መንገድ “አሁን እያደረጉት ያለው የማይሰራ ከሆነ የተለያዩ
አማራጮችን ለማድረግ ይሞክሩ” የሚለውን አካሄድ መጠቀም ነው ፡፡ ወደ ቀድሞ ሁኔታው
ለመመለስ እንቅስቃሴዎችን ለማመቻቸት የተለያዩ መንገዶችን ያስቡ ፡፡ ይህ አስተባባሪዎች የቁጥጥር
መለኪያን እንደገና እንዲያስቀምጡ
ያስችላቸዋል ፣ እናም ተሳታፊዎች የማቻቸት ፅንሰ-ሀሳብ
በቡድን ውስጥ ፍትሃዊ መንገድ
የራሳቸውን ችግሮች እንዲገልጹ
ያስችላቸዋል. ጥሩ አመቻች በቡድኑ ውስጥ ለሚገኙ ግለሰቦች ተሳታፊዎች ፣ በአጠቃላይ
ለምሳሌ: ለቡድኑ እና ቡድኑ ለሚሠራበት አካባቢ ተገቢውን ትኩረት ይሰጣል ፡፡
የአመቻቹ ሚና በተሳታፊዎች መካከል መግባባትን እና ውይይትን ማሳደግ
- የምልአተ ጉባኤ ስብሰባ
እና ተሳታፊዎች የትርፍ ሰዓት ጊዜ የሚወስዱበትን ውጤታማ ግንኙነትን
የማይሰራ ከሆነ ሰልጣኞችን ተምሳሌታዊ ማድረግ ነው ፡፡ የማመቻቸት ችሎታዎች ከአስተባባሪ ጋር
ወደ ትናንሽ ቡድኖች ውጤታማ የግንኙነት ክህሎቶች ጋር የተቆራኙ ሆነዉ ከአመቻቹ ፣
ይከፋፍሏቸው ፡፡ 1) ትላልቅ ዓይኖች እና ጆሮዎች
- ተግባራዊ እንቅስቃሴ የማይሠራ 2) ጠባብ አፍ
3) ቀልጣፋ ስብዕና ፣ ማብራሪያዎችን እና ምክንያቶችን መጠየቅ ፣
ከሆነ ወደ ማሳያ ይለውጡት ፤
ለተሳታፊዎች በተነሱ ጉዳዮች ላይ ለማንፀባረቅ እድሎችን ይሰጣል
- የአስተሳሰብ ክፍለ ጊዜ 4) ሆን ብሎ እደ ሁሉም፡ በፍፁም የመሳሰሉ አሻሚ ሀረጎች ያሉ ወሳኝ
የማይሠራ ከሆነ ወደ ተግባራዊ ቃላትን ከመጠቀም በመቆጠብ
እንቅስቃሴ ይሂዱ; ጥሩ አመቻች ማብራሪያዎችን ይጠይቃል ፣ የግለሰቦችን እና የቡድን ግንዛቤን
- የአመቻች ምሳሌ ተገቢ ካልሆነ
በመቅረፅ አንድ ተሳታፊ ወይም የተሳታፊዎች ቡድን የተናገሩትን
የአሳታፊ ምሳሌን ይፈልጉ። በመተርጎም ፣ በአጀንዳው ላይ ያተኮረ ፣ የሚያንፀባርቅ ፣ የቀድሞው ተናጋሪ
እውነታ ወይም የግል አስተያየት ነው ፣ የተተረጎመ ፣ ስብስቦች ገደቦችን ፣
ያልተጠበቀውን ለመቋቋም ሌላኛው መንገድ ዳሰሳዎችን
ወደ አማራጭ ልምምዶች
እና ፊትለፊት በማስረጃወይም
የተደገፉልምምዶችን
፡፡ አመለካከትለመቀየር
ሌላው አስፈላጊ
ዝግጁ መሆን ነው ፣ ይህም አሁን ጥቅምየማመቻቸት
ላይ የዋለው ዘዴ የማይሰራ
ችሎታ-ገለልተኛነት ነው ፡፡በሚመስልበት ጊዜ ሊረዳ
ይችላል ፡፡ እነዚህን ቴክኒኮች በመያዝ ጥሩ የግንኙነት አስተባባሪዎች እንዲሆኑ የማህበረሰብ
አስተባባሪዎች ሊሟሉላቸው የሚገቡ የግንኙነት እና የአመቻችነት ክህሎት የሚከተሉት ናቸው ፡፡

12
የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ቡድን አባላት እንደ የማህበረሰብ ሽማግሌዎች ፣ የሃይማኖት እና የጎሳ
መሪዎች ፣ ወጣቶች ፣ ሴቶች ፣ ከስደት ተመላሾች ፣ ስደተኞች ሊሆኑ የሚችሉ እና ሌሎች
የማህበረሰብ አባላት የተባሉ የተለያዩ የማህበረሰብ ቡድኖች የተውጣጡ መሆናቸውን በቡድን ስም
“ወላጅ ወይም ተንከባካቢ ”መጠቀሱ አስፈላጊ ነው ፡፡ እያንዳንዱ ቡድን የተለያዩ ግለሰቦችን ይይዛል
ወይም ያቀፈ ነው ፡፡ ስለሆነም የግንኙነት እና የማመቻቸት ችሎታዎች እንደነዚህ ያሉትን ተለዋዋጭ
ሁኔታዎች ግምት ውስጥ ማስገባት አለባቸው ፡፡ በተጨማሪም የቡድኑ አባላት ቁጥር ፣ ስብሰባው የት
እንደ ሆነ ፣ እንዴት እንደሚቀመጡ እና የመሳሰሉት በንግግር ውስጥ አስፈላጊ ነው ፡፡

ጥሩ አመቻቾች
- ስለጉዳዩ ዕውቀት ያላቸው;
- አይፈርዱም ፣ የራሳቸውን ግንዛቤ በሌሎች ላይ ለመጫን ይሞክሩ ፣ ሰዎች እርዳታ
ይፈልጋሉ ብለው ያስቡ; እሷ / እሱ በተሻለ እንደሚያውቅ ያስቡ ፣ ምክር ይስጡ;
- እውነተኛ ጓደኞች ናቸው ፣ ሰዎችን ያከብራሉ ፣ ሰዎች የራሳቸው እሴት እንዳላቸው
እንደሚያምኑ እና የዓለም አመለካከቶች እንዳሉ መቀበል ፣ ለሁሉም የሕዝቦች ሕይወት
ፍላጎት ማሳየት ፣ ንቁ አድማጮች ፣ ግብረመልሶችን መፈለግ ፣ ሌሎች እንዲጠብቁ
የሚጠብቁትን ያህል ጠባይ አላቸው ፣ ታዛቢዎች;
- አመቻቹ የመማር ዓላማዎችን ያስረዳል ፣ ሂሳዊ አስተሳሰብን (ለምን እና እንዴት)
ማበረታታት ፣ የተሳታፊዎችን አስተያየት ፣ የአካል እንቅስቃሴዎችን ፣ ግብረመልሶችን ፣
ተሳትፎን በንቃት ማዳመጥ እና መስማት ይጠበቃል ፣ ለግለሰቦች ፣ ለጠቅላላው ቡድን እና
ለአከባቢው ትኩረት ይሰጣል (የስፍራው ኃይል ሰጪዎች እና ተገቢነት) ፣ ከፍተኛ ትኩረት ፣
ነገሮች በጥሩ ሁኔታ እየተከናወኑ መሆናቸውን ይከታላሉ ፣ ተሳታፊዎች ማየት
የማይችሏቸውን እንዲመለከቱ ይረዱ (ልዩ ልዩ ማእዘን) ፣ ተሳታፊዎች የደረሱበትን
መደምደሚያ ተገቢነት በመፈተሽ ፣ አስፈላጊ ሆኖ ሲገኝ ማብራሪያዎችን ይጠይቁ እና
ውጤቶችን ጠቅለል ያድርጉ፡፡

ሰንጠረዥ 1: የአንድ ጥሩ አመቻች ቁልፍ ባህሪዎች

ባህሪዎች ዝርዝር መግለጫ

ዝግጁነት የክፍለ-ጊዜውን እቅድ አስቀድሞ ይለማመዳል እንዲሁም ያዳብራል
ግልፅነት በግልጽ የክፍለ-ጊዜ ርዕሰ ጉዳዮችን ፣ ዓላማዎችን ፣ ዘዴዎችን ይለያል
ይፈፅማቸዋልም
አክብሮት የዳበሩ ውጤታማ የመግባቢያ ክህሎት (በቃል እና በቃል ያልሆኑ)
ጔደኝነት ለጥያቄዎች መልስ ለመስጠት ፣ ለስላሳ ድምፆች ፣ የተሳታፊዎችን እና እራስን
በእርጋታ ማቆየት
ታማኝነት ሙያዊነት ፣ ወጥነት
ተሳትፎን ዓይናፋር/ንቁ ተሳታፊዎች ሀሳቦችን እና ጥያቄዎችን እንዲካፈሉ እና እንዲፈቅዱ
ያበረታታል ማብራሪያ የሚፈልጉ ጥያቄዎችን በተደጋጋሚ በመጠቀም ተሳታፊዎች የበለጠ
እንዲነጋገሩ ያበረታታል
ውጤታማ ቀለል ያሉ ተስማሚ ቃላትን እና ድምፆችን ይጠቀማል-የአይን ንክኪ-ንቁ
አስተላላፊ አድማጭን ይጠብቃል
ትኩረት የተሳታፊዎችን ፍላጎት ለይቶ ያቀርባል መፍትሔም ያበጃል
ሥራ አስኪያጅ የእሷ/የክፍለ-ጊዜው እቅድ ከሚገኘው ጊዜ ጋር የሚስማማ መሆኑን እና
ተሳታፊዎች ትኩረት ያደረጉ ናቸው ያረጋግጣል

13
 ባህሪዎች ዝርዝር መግለጫ
ብዙ ብዙ መረቦችን ይጠቀማል፡ ዘዴዎች ፣ ቁሳቁሶች ፣ ዝግጅቶች ፣ የአቀራረብ
መንገዶች
ይዞ መሔድ ጉዳዮችን ያጠቃልላል እና ይዞ እዲሄድ ያደርጋል
የተሳታፊዎችን ጥያቄዎችን በመጠየቅ ፣ ስሜትን ወይም እውነታውን በመግለጽ ፣ ታሪክን
ትኩረት ይያዙ በመተርጎም ፣ ጥቅስን በመጥቀስ ፣ ሀይልን በመግለጽ ወይም እርሷ/እሱ
ያሉባቸውን ዘዴዎች ሁሉ በመጠየቅ ፡፡ የአይን ንክኪ እና ንቁ ማዳመጥ አስፈላጊ
ባህሪዎች ናቸው ፡፡
አዎንታዊ የተሳታፊዎችን አስተያየት ፣ ሀሳቦች ፣ ጥያቄዎች ፣ መልሶች አዎንታዊ ጎን
ሁል ጊዜ ይመለከታል
የተመጠነ ሀሳቦችን በጥቂት ቃላት መግለጽ የሚችል ፣ ያለ ቅሬታዎች እና ስህተቶች
ቀና እና ሁሉን ትኩረትን ለማግኘት ፣ አድማጮቹን እንዳይተኙ እና ሀሳቦችን በብቃት እንዲያገኙ
ቻይ ያግዛል

14
የማመቻቸት ምክሮች
መመሪያው አጠቃላይ የመመሪያ ህግጋትን እና ደረጃ በደረጃ አመቻች አቀራረቦችን በአመቻቹ ለክፍለ-
ጊዜው አመቻችነት መከታተል እና መዘጋጀት አስፈላጊ ነው ፡፡
ሰንጠረዥ3: የማመቻቸት ምክሮች
ዓላማ ይህ የሚያሳየው አመቻቹ መጨረሻ እንዲሆን የሚፈልገዉን ውጤት
ወይም ለክፍለ-ጊዜው የተቀየሰበትን ዋና ምክንያት ያሳያል ፡፡
ዝግጅት እነዚህ ወደ ዕለታዊ ክፍለ-ጊዜው ትክክለኛ ማመቻቸት ከመምጣታቸው
በፊት አስተባባሪው እንዲገነዘበው ቴክኒካዊ ምክሮች እና ማሳሰቢያዎች
ናቸው ፡፡
መመሪያዎች እነዚህ ደረጃ በደረጃ ያሉ አመቻቾች ትክክለኛ አመቻችነት መከተል
የሚጠበቅባቸው መመሪያ እና አሰራሮች ናቸው ፡፡
ይህ ለክፍለ-ጊዜው አመቻች ቁልፍ ቃላት እና አሠራሮች ላይ
ለአስተባባሪ
ለአስተባባሪው አንዳንድ ማብራሪያዎችን የሚሰጥ ገላጭ ሃሳብ ነው
ማስታወሻ
ግብዓት እነዚህ ሰብአዊ እና ቁሳዊ ግብዓቶች ክፍለ-ጊዜውን ቀልጣፋ በሆነ ሁኔታ
ለማመቻቸት የሚንቀሳቀሱ ናቸዉ ፡፡
ጊዜ ይህ ክፍለ ጊዜውን ለማመቻቸት ግምታዊውን ጊዜ (በደቂቃ ውስጥ)
ያሳያል። ለእያንዳንዱ ክፍለ-ጊዜ እና ንዑስ ክፍለ ጊዜ ጊዜ ተመድቧል ፡፡
አስተማሪውን ክፍለ ጊዜውን በትክክል ለማቀድ ያሳስባል ወይም ጊዜው በቂ
ካልሆነ አስተባባሪው ለተሳታፊዎቹ / ክፍለ ጊዜው ለምን ያህል ጊዜ
እንደሚቆዩ አስቀድሞ ማሳሰብ ይኖርበታል ፡፡
ይህ ለክፍለ-ጊዜው ማጠቃለያ አስተያየት ለተሳታፊዎች የተጋራው የክፍለ-
ቀስቃሽ መልእክት
ጊዜው ቁልፍ አስተያየት እና ጭብጥ ነው ፡፡

የቅድመ እና ድህረ ምዘና ቴክኒኮች

የክፍለ-ጊዜውን እቅድ ለማመቻቸት አመቻቾች ስለ ዕውቀቱ ቅድመ-ግምገማ ማካሄድ አለባቸው ፤
አመለካከት ፣ መረጃ እና ክህሎት ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ስለርዕሱ ያላቸው ግንዛቤ መረዳት
አለባቸዉ፡፡ ይህ ለክፍለ-ጊዜው እንዴት ማመቻቸት እንደሚቻል ግንዛቤ ይሰጣል ፡፡ በቅድመ ምዘናው
ላይ የተስተዋሉ ክፍተቶችን ለመፍታት ክፍለ-ጊዜዎቹን ማመቻቸት ያስፈልጋል ፡፡ ስብሰባዎቹ አንዴ
ከተመቻቹ በኋላ በተሳታፊዎች የመጡ ለውጦችን ለማየት እና ለሚቀጥለው ክፍለ ጊዜ ግብአቶችን
ለማግኘት ድህረ ምዘና ማካሄድ ያስፈልጋል ፡፡
የቅድመ-ጊዜ ግምገማ ቴክኒክ (ለእያንዳንዱ ክፍለ ጊዜ ሊጠቀሙበት ወይም ሊያሻሽሉት ይችላሉ)
ተ/ቁ ጥያቄ ምላሽ ማጠቃለያ

1 ስለእሱ ያውቃሉ ----?

2 እንዴት ይሰማዎታል ----?

3 ለማሻሻል / ለመፍታት ምን ያደርጋሉ ----

?

የድህረ ምዘና ቴክኒክ ፈገግታ ያላቸው ፊቶች እና ትርጉሞቻቸው ምሳሌዎች

15
ኮዶች
1 (በጣም 2 (ደስተኛ 3 (በፈገግታ 4 (ደስተኛ 5 (በጣም
ደስተኛ ፈገግታ ፊት መካከል) ያልሆነ ፈገግታ ደስተኛ ያልሆነ
ፈገግታ ፊት) ፊት) ፊት)። ፈገግታ ፊት)

የተሰጠ ይህንን ክፍለ ይህንን ክፍለ ይህንን ክፍለ ይህንን ክፍለ ይህንን ክፍለ-
ትርጉም ጊዜ በጣም ጊዜ ጊዜ ጊዜ ጊዜ በጭራሽ
ወድጄዋለሁ ፡፡ ወድጄዋለሁ አልወደድኩትም አልወደድኩትም አልወደድኩትም
፡፡ አልወደድኩትም ፡፡ ፡፡
፡፡

ጠቅላላ
ምላሾች

16
ክፍለ ጊዜ 1: የቤተሰብ ሕልም እና አሳዳጊዎች ራስን ስለመንከባከብ
የክፍለ-ጊዜው ዓላማዎች
 ለአዎንታዊ የአስተዳደግ ክፍለ-ጊዜያት አዎንታዊ እና በቅቡልነት መንፈስ ለማድረግ ፡፡
 ተሳታፊዎች ምን ዓይነት አባት ፣ እናት ወይም ተንከባካቢ መሆን እንደሚፈልጉ
ለማንፀባረቅ ፡፡
 አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች ጭንቀትን እንዴት እንደሚለዩ እና
እንደሚቆጣጠሩት ለማብራራት ፡፡
 አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች አንጎል ለጭንቀት ምን ምላሽ እንደሚሰጥ እንዲረዱ
ለመርዳት ፡፡
ተግባራት ግብአቶች ጊዜ
1.1. አቀባበል ማድረግ: የመግቢያ እና የቤተሰብ  ለስላሳ ኳስ ፣ 15
ህልሞች  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
 ማርከሮች እና
 ቴፕ
1.2. አዎንታዊ የወላጅነት እና የልጆች ክፍለ  አስቀድሞ የተዘጋጀ ፍሊፕ 30
ጊዜያትን ማስተዋወቅ ቻርት (ሰሌዳ)
 ቴፕ

1.3 የጭንቀት ምላሽ  ባዶ ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 40

 አስቀድሞ የተዘጋጀ ፍሊፕ
ቻርት
 ማረክር
 ቴፕ
 የሰውነት ፣ ድምፅ እና
ስሜቶች ስሜቶች
ፍላሽካርዶች
 የተጨነቁ ድርጊቶች
ፍላሽካርዶች
 ምናባዊ ስዕል ወይም ፊኛ
1.4 የጭንቀት መቀነስ ተግባራት  የለም 30
1.5 ማጠቃለያ እና ግምገማ  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 5
 ማርከር
 የግምገማ ሉህ
ድምር 120 ደቂቃ

1.1. አቀባበል ማድረግ እና የቤተሰብ ህልሞች

የሚያስፈልገዉ
ዓላማዎች ግብአቶች ጊዜ
 ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን ለመቀበል እና  አስቀድሞ 15 ደቂቃ
አዎንታዊ የወላጅነት ጊዜያትን ለማስተዋወቅ ፡፡ የተዘጋጀ
 በአባቶች ፣ በእናቶች እና በአሳዳጊዎች መካከል ፍሊፕ ቻርት
ለመተዋወቅ ፡፡ (ሰሌዳ)

17
  ምን ዓይነት ወላጅ ወይም ተንከባካቢ አባቶች ፣  ቴፕ
እናቶች እና ሌሎች ተንከባካቢዎች መሆን
እንደሚፈልጉ ለመገመት ፡፡

ዝግጅት:
 ከክፍለ-ጊዜው በፊት የዛሬዎቹን እንቅስቃሴዎች ዝርዝር ዝርዝር ሰንጠረዥ ያዘጋጁ።

ለአመቻች ማስታወሻዎች: በሚቀጥለው ክፍለ ጊዜ እንዲታዩ እና እንዲገመገሙ የተገነቡትን

መሰረታዊ ህጎችን ያቆዩ ፡፡

መመሪያ:
1. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን እን£ን በደህና መጡ ማለት እና እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም አስፈላጊ
የጥንቃቄ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል፡፡
2. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
3. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
4. ጊዜ ወስደዉ ወደ እነዚህ አዎንታዊ ችሎታዎች ትምህርት ክፍለ ጊዜያት ለመምጣት ጥረት
ስላደረጉ አመሰግናቸዋለሁ፡፡
5. በዚህ የወላጅነት ችሎታ ትምህርት ክፍለ ጊዜ ውስጥ እራስዎን እና ሚናዎን ያስተዋውቁ ፡፡
ሌሎች ራሳቸውን እንዲያስተዋውቁ ይጋብዙ፡፡
6. ያስረዱ
ዛሬ በጋራ ሁለት ሰዓት አለን ፡፡ በዚህ ጊዜ ለቤተሰባችን ያለንን ህልም በማሰብ እርስ በእርስ
እንተዋወቃለን ፡፡ እርስዎ እንዲሳተፉ ስለተጋበዙት የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ክፍለ-ጊዜያት ፣
ለምን ይህንን ክፍለ ጊዜ እንደምናካሂድ እና እርስዎ ስለሚሳተፉባቸው የተለያዩ አይነት ተግባራት
እንነጋገራለን ፡፡ ወላጆች/ተንከባካቢዎች-ልጆቻችንን ስንንከባከብ እራሳችንን ከጭንቀት እንዴት
እደምንጠብቅ እንነጋገራለን ፡፡
በክፍለ-ጊዜው በሙሉ ለጥያቄዎች ብዙ ዕድሎች ይኖራሉ እናም እርስዎ ስለማይረዱት ማንኛውም
ነገር እንዲጠይቁ ይበረታታሉ ፣ ወይም የበለጠ መረጃ ይፈልጋሉ ፡፡
5. በራሪ ወረቀት ላይ ለዛሬ የታቀዱትን ተግባራት ዝርዝር በአጭሩ ያጋሩ ፡፡
• አቀባበል ማድረግ እና የቤተሰብ ህልሞች
• የወላጅነት ችሎታ ትምህርትን ማስተዋወቅ ፡፡
• የጭንቀት ምላሽ
• ቀጣይ ስብሰባ
6. ወደ ቤተሰብ ህልሞች እና መግቢያዎች ከመቀጠልዎ በፊት በዕለቱ አጀንዳ ላይ ማንኛውንም ጥያቄ
ያብራሩ ፡፡
7. ያስረዱ
አባት ፣ እናት ወይም ተንከባካቢ በልጅ ሕይወት ውስጥ በጣም አስፈላጊ ከሆኑ ሰዎች አንዱ ነው
፡፡ ወላጆች ወይም ተንከባካቢዎች ልጃቸውን በጣም አዎንታዊ በሆነ መንገድ ይወዳሉ ፣
ያስተምራሉ እንዲሁም ያሳድጋሉ። ለልጆቻቸው በዋጋ ሊተመን የማይችል ፍቅር ይሰጣሉ ፡፡
አብዛኛዎቹ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ኃላፊነት የሚሰማቸው ፣ ተሳታፊ እና ለልጃቸው አፍቃሪ
መሆን ይፈልጋሉ ፡፡
አንዳንድ ጊዜ እንደ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች እኛ በሌሎች እንቅስቃሴዎች ተጠምደናል ፣
ወይም በተወሰኑ ሁኔታዎች ውስጥ እንዴት እርምጃ መውሰድ እንዳለብን አናውቅም ፡፡ እኛ
የምንማርባቸው ፡ ኃላፊነት የሚሰማቸው ፣ በስራ ላይ ያሉ እና አፍቃሪ ወላጆች እና

18
 ተንከባካቢዎች አርአያ ሰዎች ሁልጊዜ የሉንም ፡፡ ይህ የወላጅነት ችሎታ ትምህርት ቡድን ፣
አስተባባሪዎች እና የቤት ጉብኝቶች ያንን ለማቅረብ ይረዳሉ ፡፡
ልክ ሁለት ልጆች አንድ ዓይነት እንዳልሆኑ ሁሉ ፣ ሁለት ወላጆች/ተንከባካቢዎችም እንዲሁ
አንድ አይደሉም ፡፡ እያንዳንዱ ሰው ልዩ ስብዕናዎች እና ዘዴዎች አሉት ፡፡ እንደ አስተባባሪዎችዎ
ቤተሰቦችዎን እና የወደፊት ህይወታችሁን የሚቀርፅ ወላጅ ወይም ተንከባካቢ እንዴት መሆን
እንደሚችሉ ለመማር እና እቅድ ለማውጣት እርስዎን በተከታታይ እንቅስቃሴዎች እና ውይይቶች
እንወስድዎታለን ፡፡ ውጤታማ አዎንታዊ ወላጅ ወይም ተንከባካቢ መሆን በሚፈልጉት ላይ
የራስዎን ምርጫዎች እንዲመርጡ እንመራዎታለን ፡፡
8. በአጭር ተግባር እንደሚጀምሩ ለተሳታፊዎች ያስረዱ ፡፡ ተሳታፊዎቹ አብረው የሚሰሩትን አጋር
(ጥንድ) እንዲያገኙ ይጠይቁ ፡፡ እርስ በእርስ መተዋወቅ አለባቸው ከዚያም የሚከተሉትን
ጥያቄዎች ለ 10 ደቂቃ መወያየት አለባቸው ፡፡
• አሁን የሚያደንቁት አባት አለ ወይም በወጣትነትዎ ያደነቁት? እንዴት?
• አሁን የሚያደንቋት እናት አለች ወይም በወጣትነትህ የምታደንቅ አንዲት እናት አለች?
እንዴት?
9. ጥንዶቹ ምላሻቸውን ለትልቁ ቡድን እንዲያካፍሉ እና ቡድኑ ለወላጆች እና ለአሳዳጊዎች
የሚሰጣቸውን የብቃት ዓይነቶች እንዲያንፀባርቅ ይጠይቁ ፡፡
10. ከተሳታፊዎች በተነሱ ሀሳቦች ላይ በመመስረት የሚከተሉትን ያብራሩ ፡፡
እርስዎ ያወቋቸው ብዙ ባህሪዎች በጣም አስፈላጊ ናቸው ፡፡ ለምሳሌ-ተንከባካቢ ፣ ደግ ፣ ኃላፊነት
የሚሰማው መሆን ፡፡ ወንዶች አንዳንድ ጊዜ የጥንካሬ ባህሪ መገለጫዎች ናቸዉ ፣ የኃላፊነት እና
የቤተሰብ ራስ ሆነው የተሰጡ ባህሪዎች ናቸው ፤ እዲሁም ሴቶች ደግሞ የተንከካነትን ሚና
ይላበሳሉ፡፡ እነዚህ ሁሉ ሚናዎች ዕውቅና ሊሰጡ ፣ ሊመሰገኑ እና ሊከበሩ ይገባል ፡፡ አንዳንድ
ጊዜ እነዚህ የተሳሳተ አመለካከት ያላቸው የሥርዓተ-ፆታ ሚናዎች እናቶች ፣ አባቶች እና
ተንከባካቢዎች ተጨማሪ ሚናዎችን እንዳይጫወቱ ይገድባሉ ፡፡ ወንዶች የቤተሰቡ ራስ ሆነው
ኃላፊነቶችን ለመሸከም ጫና እንደተሰማቸው ይሰማቸዋል እናም ለልጆቻቸው ያላቸውን ፍቅር እና
እንክብካቤ ለማሳየት አለመቻል ይሰማቸዋል ፡፡ በተመሳሳይ ጊዜ ሴቶች በእንክብካቤ ሥራቸው
ዕውቅና ሊሰጡ ፣ ሊመሰገኑ እና ሊከበሩ አይችሉም እንዲሁም በቤተሰብ ወይም በሰፊው
ማህበረሰብ ውስጥ የመሪነት ሚና ከመያዝ ሊቆጠቡ ይችላሉ ፡፡ እነዚህ የተዛቡ ሚናዎች ወንዶች
እና ሴቶች ልጆች በአዋቂነታቸው ወቅት የተለያዩ ተስፋዎች እንዲኖራቸው ያስተምሯቸዋል ፡፡
አባቶች ፣ እናቶች ፣ ወንድና ሴት ተንከባካቢዎች የሚታወቁበት ፣ የሚመሰገኑበት ፣
የሚከበሩበት እና እንደየግለሰቡ እና እንደ ማህበረሰብ እና ማህበረሰብ አባላት አቅማቸው እና
አቅማቸው ዋጋ የሚሰጣቸው የቤት አከባቢዎችን መፍጠር እንፈልጋለን ፡፡ የወላጅነት ኃላፊነቶችን
መጋራት ቤተሰቦች ጠንካራ ፣ ፍሬያማ ፣ ደስተኛ እና ጠንካራ እንዲሆኑ ይደግፋል።
11. አሁን ትልቁን ቡድን ይጠይቁ
• ዛሬ አባትነት እና እናትነት ከቀደምት የተለዩ ይመስልዎታል? እንዴት ይለያል?
12. እንደገና ፣ ከተሳታፊዎች ጋር ስለ አባቶች እና እናቶች ሚና እና እንዴት ከጊዜ በኋላ
እንደተለወጡ ያሰላስሉ ፡፡ ሚናዎች እየተለወጡ መሄዳቸውን የቀጠሉ ሲሆን የወላጅነት ክህሎት
ትምህርት ክፍለ ጊዜያት ልጆችን የመንከባከብን ውስብስብ እና ተለዋዋጭ ሚናዎችን ለመወጣት
ለመቀጠል ይረዳሉ ፡፡
13. ቡድኑን በራዕይ ልምምድ እንደሚመሩት ያስረዱ ፡፡ ራዕይ ተስፋ እና ግብን ይፈጥራል። ራዕይ
ለእቅድ የመጀመሪያ እርምጃ ነው ፡፡
14. የሚከተሉትን 3 ጥያቄዎች ሲያነቡ ተሳታፊዎች እንዲያዳምጡ በዝግታ ይጠይቁ ፡፡ ምቾት
ከተሰማቸው ተሳታፊዎች ሲያዳምጡ ዓይኖቻቸውን እንዲያስጠጉ ይጋብዙ ፡፡ ለተሳታፊዎች
ጥያቄዎቹን እንደገና እንዲያነቡ ይንገሯቸው እና ከዚያ ለወደፊቱ/ህይወታቸው በአዕምሮአቸው
ውስጥ ራዕይ እንዲፈጥሩ ይፍቀዱላቸው ፡፡

19
 • በማህበረሰቡ ውስጥ ያሉ ሰዎች ስለቤተሰብዎ ምን እንዲሉ ይፈልጋሉ?
• ልጅዎ ሲያድግ ስለእርስዎ ወላጅ ወይም ተንከባካቢ ስለ እርስዎ ምን እንዲል ይፈልጋሉ?
• እነዚህን ነገሮች ለማሳካት ምን ዓይነት አባት ፣ እናት ወይም ተንከባካቢ መሆን ይፈልጋሉ?
15. በክፍል ውስጥ ተዘዋውረው እያንዳንዱ ተሳታፊ ምን ዓይነት አባት ፣ እናት ወይም ተንከባካቢ
መሆን እንደሚፈልጉ ራዕያቸውን በአጭሩ እንዲያካፍሉ ይጋብዙ ፡፡ ላለመናገር የሚመርጡ ከሆነ
ማንም እንዲናገር አይጫኑ ፡፡ እነዚህን ራእዮች በራሪ ወረቀት ላይ ይጻፉ። ‹ራእዮቹ› ከወላጅነት
ክህሎት ትምህርት አቀራረብ ጋር የማይጣጣሙ ባህሪያትን የሚገልፁ ከሆነ ለምሳሌ ስልጣንን
መቆጣጠር ወይም ልጅን በዲሲፕሊን መምታት ፣ ከዚያ የወላጅነት ክህሎት የትምህርት ክፍለ
ጊዜ አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች ችሎታን እንዲያዳብሩ ድጋፍ እንደሚያደርጉ በድጋሜ
ላይ አፅንዖት ይስጡ፡፡ ጠበኛ ያልሆነ ፣ በመከባበር ላይ የተመሰረተ ግንኙነትን በመጠቀም ፣
እርስ በእርስ ለመደማመጥ እና ችግሮችን በጋራ ለመፍታት ዕውቀት እና እምነት እዲኖር
ይረዳል።
16. ተሳታፊዎች ምን ዓይነት አባት ፣ እናት ወይም ተንከባካቢ መሆን እንደሚፈልጉ ስላካፈሉ
አመሰግናለሁ የሚከተሉትንም ያስረዱ-
እነዚህ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ክፍለ ጊዜያት ኃላፊነት የሚሰማን ፣ ተሳታፊ እና አፍቃሪ
ወላጆች እና ተንከባካቢዎች እንድንሆን ይደግፉናል ፡፡ አንዳንድ ጊዜ እንደ እኩዮቻችን እና እንደ
ሽማግሌዎቻችን እንድንሆን ግፊት ይሰማናል ፡፡ እንደ አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች
እንዴት እንደምንሆን ብዙ ግምቶች እንዳሉ ሊሰማ ይችላል ፡፡ በዚህ ቡድን ውስጥ ማንም
አይፈርድብዎትም ፡፡ ልጆችን መንከባከብ ዛሬ አዲስ ክህሎትን እና አዲስ የአስተሳሰብ መንገድን
ይጠይቃል እናም ክፍለ-ጊዜያት ክህሎትን ለመማር እና በሚቀጥሉት ክፍለ ጊዜያት እና በቤት
ጉብኝቶች ውስጥ ራዕይዎን ለማሳካት ዕቅዶችን ለማዘጋጀት ይረዳሉ ፡፡ ከክፍለ-ጊዜዎቹ ምን
እንደተማሩ መናገር የሚችሉት በቤተሰብዎ ወይም በማህበረሰብዎ ውስጥ አንድ ሰው እንዲለዩ
እያንዳንዳችን እናበረታታዎታለን ፡፡ ይህ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት መልእክቶችን እና
ክህሎትን ወደ ሰፊ ማህበረሰብ ለማሰራጨት ይረዳል ፡፡

1.2. አዎንታዊ የወላጅነት ጊዜያትን ማስተዋወቅ

ዓላማ ግብዓት የሚያስፈልገዉ
ጊዜ
 ስለ አዎንታዊ የአስተዳደግ መርሃግብር  አስቀድሞ የተዘጋጀ 30 ደቂቃ
አጠቃላይ እይታ ለመስጠት እና በወላጅ እና ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
በልጆች ስብሰባዎች ላይ መረጃ ለመስጠት።  ቴፕ

አዘገጃጀት:
 ብሮሹሮች ለወላጆች የማይሰጡ ከሆነ የክፍለ-ጊዜውን ሥዕላዊ መግለጫ የሚያሳይ ፍሊፕ ቻርት
(ሰሌዳ) ያዘጋጁ

መመሪያ:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. እነሱ እና ልጆቻቸው ከአስራ ሁለት ክፍለ ጊዜ በላይ በሚያካሂደው የወላጅነት ችሎታ
ትምህርት መርሃግብር ላይ እንዲሳተፉ ስለተጋበዙ ወደዚህ ስብሰባ እንደተጋበዙ ያስረዱ ፡፡

20
 4. ለወላጆች ችሎታ ትምህርት አቀራረብ እና ለቡድን ስብሰባዎች ለተሳታፊዎች ዳራ ይስጡ፡፡
ይህ ህብረተሰቡ እንዲሁም ተሳታፊዎች እንዴት እንደተመረጡ ማካተት አለበት፡፡
5. ያብራሩ-

ይህ ሁሉም ሰው ሀሳቦቹን እና ልምዶቹን የሚያጋራበት አስተማማኝ ቦታ ስለሆነ እባክዎን

ከቡድናችን ውጭ የሌሎች ሰዎችን ልምዶች አይወያዩ ፡፡ በጣም አልፎ አልፎ ፣ አንድ ሰው
እየተጎዳ ስላለው ልጅ ማውራት ይችላል። አስተባባሪዎች በምስጢር መያዝ የማይችሉት ይህ
ብቸኛው መረጃ ነው እናም ልጆቹ የሚፈልጉትን እርዳታ እንዲያገኙ በጣም ለሚመለከተው ሰው
መንገር ያስፈልገናል ፡፡ ይህንን በመጀመሪያ ከሚመለከተው ወላጅ/ተንከባካቢ ጋር እንወያይበታለን ፡
፡
6. የቤት ለቤት ጉብኝቶች ፣ ከ 5 ዓመት በታች ለሆኑ ሕፃናት ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ፣
ከቡድንዎ አስተባባሪዎች መካከል አንዱ እርስዎ እና ልጆችዎን በቤት ውስጥ ሊጎበኝዎት እና
በቡድን ስብሰባዎች ውስጥ የተማሩትን በቤት ውስጥ ችሎታዎችን ለማንፀባረቅ እና
ለመጠቀም ይረዳዎታል ፡፡
• የልጆች ቡድኖች፡ እያንዳንዱ ክፍለ ጊዜ በልጆች ቡድኖች ውስጥ ስለተወያየው መረጃ ይሰጣል ፡፡
የልጆቹ ቡድኖች ማህበራዊ እና ስሜታዊ ትምህርትን በሚዛመዱ ርዕሶች ላይ ይወያያሉ ፡፡ .
• የማህበረሰብ ውይይት፡ ፕሮግራሙ ከማህበረሰቡ እና ከሃይማኖት አባቶች እንዲሁም
ከማህበረሰብ አባላት ጋር በመሆን ህብረተሰቡ ቤተሰቦችን የሚደግፍ እና ህፃናትን ከጥቃት
የሚጠብቅባቸውን መንገዶች ለይቶ ለማጠናከር ይረዳል ፡፡ ለሁሉም እንዲያዩ እና እንዲወያዩ
አስፈላጊ መልዕክቶችን እና ፖስተሮች ይለጠፋሉ ፡፡
• የሕፃናት ጥበቃ ሥርዓቶችን ማጠናከር፡ እኛ ከአካባቢ ድርጅቶች ፣ ከመምህራን ፣ ከማኅበራዊ
ደህንነት ፣ ከጤና ሠራተኞች ወዘተ ጋር በመሆን እርስዎ እና ልጆችዎ በተሻለ እንዲደግፉ
ለማገዝ እንሰራለን ፡፡
1.3. የጭንቀት ምላሽ
ግብዓት የሚያስፈልገዉ
ዓላማ
ጊዜ
 ወላጆች እና ተንከባካቢዎች  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 40 ደቂቃ
የጭንቀትን ትርጉም እንዲገነዘቡ  ማርከር
ለመርዳት  ቴፕ
 ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ጭንቀትን
እንዴት እንደሚለዩ እና
እንደሚቆጣጠሩ ግልጽ ለማድረግ

አዘገጃጀት:
1. ገለፃ:
የእኛ የጭንቀት ደረጃዎች ልጆቻችንን በምንንከባከብባቸው መንገዶች ላይ ተጽዕኖ ያሳድራሉ ፣
እና የወላጆች ጭንቀት በልጆቻችን ላይ የምንቆጣበትን እድል ከፍ ያደርገዋል ፡፡ እራሳችንን
መንከባከብ እና ጭንቀትን ለመቆጣጠር የሚረዱ መንገዶችን መፈለግ አስፈላጊ ነው። ጭንቀት
በእኛ ላይ ምን ተጽዕኖ እንደሚያሳድር ትንሽ የበለጠ እንማር.
በዕለት ተዕለት ሕይወት አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች የተለያዩ ሀላፊነቶችን እና
ተግባሮችን ስለሚሸከሙ ብዙውን ጊዜ ውጥረት ይሰማቸዋል ፡፡
ጭንቀት እራሳችንን ወይም ሌሎችን ለመጠበቅ በፍጥነት (ከመኪናዎች መንገድ መዉጣት)
ለእኛ ትኩረት እንድንሰጥ እና እንድንማር ወይም አዲስ ወላጅ ለመሆን የሚያስችለውን ኃይል

21
 እንድንፈጥር ሊያነሳሳን ይችላል ፡፡ አንዳንድ ጊዜ ብዙ የሚያስጨንቁ ነገሮች ሲኖሩ ወይም
ውጥረቱ ረዘም ላለ ጊዜ ሲቆይ ፣ እኛ መቋቋም እንደማንችል ይሰማናል እናም ነገሮችን
የማድረግ ችሎታችን ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል ፡፡

ጭንቀት

 የቡድን የሥራ ጥያቄዎች: የቡድን ሥራ ጥያቄዎችን ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ላይ ይጻፉ

የሰውን ልጅ ስዕል የሚጠቀሙ ከሆነ የተጨናነቀውን ፊቱን ፍሊፕ ቻርት ላይ ይሳቡ ወይም
ፊኛ የሚጠቀሙ ከሆነ ፊኛውን ይንፉ እና አእምሮዉን በተነፈሰ ፊኛ ላይ ይሳቡ ፡፡
ጭንቀቱን ለማሳየት የትኛውን የእይታ መሣሪያ እንደሚጠቀሙ አስቀድመው ይወስኑ እና
ይህንን ያዘጋጁ ፡ እጅ ፣ ስዕል ፣ ፊኛ ወይም ሐብሐብ.

1. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ልጆቻቸውን በሚንከባከቡበት ጊዜ ጭንቀት እንዲሰማቸው

የሚያደርጋቸው ምንድን ነው?
2. እነዚያ አስጨናቂ ነገሮች ሲከሰቱ ሰውነትዎ ምን ይሆናል?
3. የእርስዎ ስሜቶች ወይም ስሜቶች ምን ይሆናሉ?
4. በጭንቀት ጊዜ በልጅዎ / ልጆችዎ ላይ ምን ማለት ወይም ማድረግ ይችላሉ?
5. ለሴት ልጆች እና ወንዶች ምላሽ መስጠት በሚችሉባቸው መንገዶች ልዩነቶች አሉ?
6. አባቶች / ወንድ ተንከባካቢዎች እና እናቶች / ሴት ተንከባካቢዎች በጭንቀት ጊዜ
ለልጆቻቸው የሚሰጡት ምላሽ ልዩነቶች አሉ?
7. ጭንቀትዎን መቆጣጠር እና መረጋጋት ከቻሉ ሌላ ምን ማድረግ ይችላሉ? ልጅዎ
ለእነዚህ እርምጃዎች ምን ምላሽ ይሰጣል?

3. ከዚያም ተሳታፊዎች ምን ዓይነት ነገሮች እንዲጨነቁ እንደሚያደርጋቸው 2-3 ምሳሌዎችን

ይጠይቁ ፡፡
4. አሁን ያንን ያብራሩ፡
በአደጋ ጊዜ ፣ ወይም ሕይወት በሌሎች ምክንያቶች ፈታኝ በሆነበት ጊዜ (ከተሳታፊዎቹ
ምሳሌዎችን ይጠቀሙ) ፣ ይህ ብስጭት እና ጭንቀት ይጨምራል፡፡ በተጨነቅን ቁጥር
ወደ ውጊያ-ወይም-የበረራ ሁኔታ እንገባለን እናም በዚህ ሁኔታ ውስጥ ያሉ አንዳንድ
ወላጆች ወይም ተንከባካቢዎች ከመሸሽ ይልቅ ድብድብ ሊመርጡ ይችላሉ ፡፡ ሁላችንም
በልጅነታችን እኛ በጣም የተለያየ ልምዶች ነበረን ፡፡ ምናልባት በልጅነታችን ለምን
እንደገባን ሳንረዳ በከፍተኛ ቅጣት የተቀጣንበትን አንድ ነገር አደረግን ፡፡ አሁን ወላጆች
እና ተንከባካቢዎች እንደመሆናችን መጠን ብዙውን ጊዜ ከራሳችን ልጆች ጋር ተመሳሳይ
እርምጃ ልንወስድ እንችላለን ፡፡ በጭንቀት ጊዜ ስሜታችንን ተቆጣጥረን መቆየቱ ለእኛ
ከባድ ሲሆን እኛም እንደ ልጆቻችን ወይም አጋሮቻችንን እንደ መጮህ ፣ ወይም እንደ
መምታት ያሉ ያልፈለግናቸውን ነገሮች እናደርግ ይሆናል ፡፡ እኛ ከፈለግነው የበለጠ
ኃይል ልንጠቀምበት ስለሚችል አንድን ሰው በጭራሽ ላለመመታት ግልጽ መልእክት
መስጠት ያለብን ይህ አንዱ ምክንያት ነው ፡፡

22
 ሆኖም ፣ ይህንን መለወጥ እንደምንችል መረዳታችን አስፈላጊ ነው ፡፡ ጭንቀቶች
በእኛ ላይ ምን ተጽዕኖ ሊያሳድሩ እንደሚችሉ በመረዳት እና ይህን ለመቋቋም
የሚያስችሏቸውን መንገዶች በመማር ለልጆቻችን እንዴት እንደምንሰጥ መለወጥ
እንችላለን ፡፡

5. ያብራሩ፡
የተለያዩ የአዕምሯችን ክፍሎች ለተለያዩ ነገሮች ተጠያቂ ናቸው ፡፡ በተጨማሪም ፣
በምንጨነቅበት ጊዜ በአእምሮአችን ውስጥ አካላዊ ምላሽ አለ፡፡ (ክፍት እጅዎን ለቡድኑ ያሳዩ
እና አውራ ጣትዎን በመዳፍዎ ላይ ያጠፉት) ፡፡
እጄ አንጎል ፣ አውራ ጣቴ ወይም ጭንቀትን የሚቆጣጠር የአእምሮአችን ክፍል ቢሆን ኖሮ
የአእምሮዬ የስሜት ክፍል ይሆን ነበር ፡፡ ይህ ለስሜቶች ኃላፊነት ያለው የአንጎል ክፍል ነው
፡፡ ለአንድ ነገር በፍጥነት ምላሽ እንድንሰጥ የሚረዳንን ስሜታዊ ምላሽ ያሳያል ፡፡ ስጋት
በሚኖርበት ጊዜ የደም ግፊታችን እንዲጨምር ፣ የልብ ምት እንዲጨምር የሚያደርግ
ሆርሞኖችን የሚቀሰቅስ ምልክትን ይልካል እናም በደመ ነፍስ ላይ ስሜታዊ ለሆነ ነገር ምላሽ
እንሰጣለን ፡፡
የአዕምሮዬ የላይኛው ክፍል (ወደ አራት ጣቶችዎ ይጠቁሙ) ፣ ወይም የፊተኛው አንጓ
ጣቶቼ ይሆናሉ ፡፡ ይህ የአንጎልዎ አስተሳሰብ እና አመክንዮአዊ ክፍል ነው። ውሳኔዎችን
እንድናደርግ እና በምክንያታዊነት እንድናስብ የሚረዳን ይህ ክፍል ነው ፡፡ በድርጊታችን ላይ
የሚያስከትለውን መዘዝ እንድንወስን ይረዳናል ፡፡ ሳይንሳዊ ጥናቶች ይህ የአዕምሮአችን
የመጨረሻ ክፍል መሆኑን እና እስከ 25 አመት እስክንሞላ ድረስ ሙሉ በሙሉ እንዳልዳበረ
ደርሰውበታል ፡፡
ሲጨንቀን ወይም ስንበሳጭ ብዙውን ጊዜ ወዲያውኑ የእኛን አስተሳሰብ መጠቀማችንን
እናቆምና በምትኩ ስሜታዊ አንጎላችንን እንጠቀማለን (ጣቶችዎን ወደ ላይ ከፍ አድርገው
አውራ ጣትዎን ከታች ያሳዩ) ይህ በፍጥነት እርምጃ እንድንወስድ ቢረዳንም ፣ የምንቆጭበትን
አንድ ነገር እንድናደርግ ወይም እንድንናገር ያደርገናል ፡፡

6. የእይታ መገልገያዎች (ፊኛ ወይም ሐብሐብ) አንጎል ለጭንቀት ምን እንደሚሰጥ

ለማብራራት ሊያገለግል ይችላል፡
የአንጎሉን ስዕል አሳይ ወይም የተቆረጠ ሐብሐብ ወይም ፊኛ ይጠቀሙ ፡፡ የስዕሉ የቀኝ
ጎን የአንጎል ፊት ነው ፣ ስለሆነም ሰውየው ወደ ግራ “ትይዩ” ነው። በተመሳሳይ
አቅጣጫ በማየት ከሥዕሉ ፊት ለፊት ቆሙ ፣ ስለሆነም አባቶች ፣ እናቶች እና ሌሎች
ተንከባካቢዎች ይህ አንጎል በጭንቅላትዎ ውስጥ እንዴት እንደሚገጥም ማየት ይችላሉ፡፡

የማሰቢያ
አንጎል

23
 የማሰቢያ
አንጎል

ስሜታዊ
የድርጊት አንጎል
አንጎል

 በጭንቀት ምላሽ ውስጥ የተሳተፉትን ሶስት ቁልፍ የአዕምሮ ክፍሎችን ለመሳል ፊኛን
መጠቀም እና በአዎንታዊ የአስተዳደግ ክፍለ ጊዜያት ውስጥ መጠቀሱን ለመቀጠል
ይህንን በጠረጴዛ ላይ ማስቀመጥ ይችላሉ ፡፡
 ሐብሐብ የሚጠቀሙ ከሆነ ልክ እንደ ፊኛው ወይም ስዕሉ ተመሳሳይ ነገር ማድረግ
ይችላሉ ፣ የውሃ ሐብሐቡ ‘ያልተቆረጠ’ ጎን የጭንቅላቱ ጀርባ ይሆናል ፡፡ ወፍራም
ነጭ ውጫዊው የማሰቢያ አንጎል እና ሀምራዊው ውስጣዊ ስሜታዊ አንጎል እና
አጭሩ ሽመላ የድርጊት አንጎል ይሆናል ፡፡

7. ያብራሩ:
የጭንቀት ምላሽ፡
• ስንረጋጋ ፣
o የእኛ አስተሳሰብ አእምሮ ሃላፊነቱን ይወስዳል ፣
o ነገሮችን በደንብ እናስብበታለን ፣
o ችግሮችን መፍታት ፣
o በማስተዋል መልስ ይስጡ ፣ እና
o የድርጊቶቻችንን ተፅእኖ ከግምት ያስገቡ ፡፡
• በጭንቀት ጊዜ
o የድርጊት አዕምሮ እና ስሜት አዕምሮ ይረከባል ፡፡
o የድርጊት አንጎል ሰውነታችንን የሚቆጣጠር ከመሆኑም በላይ ልባችን በፍጥነት
እንዲመታ ያደርገዋል ፣ የደም ግፊታችን ከፍ ይላል
o በተመሳሳይ ጊዜ ፣ የእኛ ስሜት አንጎል በስሜታዊነት ፣ በጠብ ፣ በስሜታዊነት
መልስ ይሰጣል ፡፡
o እነዚህ ምላሾች የታሰቡ አይደሉም ፤ ለጭንቀት ቅፅበታዊ ምላሾች ናቸው ፡፡
• በጭንቀት ጊዜ ስሜታችንን በቁጥጥር ስር ለማዋል ለእኛ ይከብደናል እናም እኛ
ያላሰብናቸውን ነገሮች እናደርግ ይሆናል ፡፡
• ስሜቱ እና የተግባሩ ምላሾች በችግር ጊዜ በሕይወት እንድንኖር ያደርጉናል ፡፡ እነዚህን
ምላሾች ማግኘታችን ሙሉ በሙሉ ‹መደበኛ› ነው እናም እነዚህን በብቃት ለማስተዳደር
መሥራት አለብን ፡፡

24
 8. ያብራሩ::ትንንሽ ልጆች የአስተሳሰብ አንጎል ገና እየሰራ ስለሆነ ብዙውን ጊዜ ስሜታቸውን
አንጎል ይጠቀማሉ ፡፡ በጥልቀት በመተንፈስ ወይም አስጨናቂ የሆነ ነገር ሲከሰት ለደቂቃ
በማቆም ፣ እንደገና አንጎልዎን መሳተፍ ይችላሉ (ጣቶችዎን በአውራ ጣትዎ ላይ ይያዙ ፡፡
እንዲሁም ልጆችዎ እጃቸውን ተጠቅመው ስለ አንጎል በማስተማር የአስተሳሰብ አንጎላቸውን
በመጠቀም እንዲለማመዱ ሊረዷቸው ይችላሉ፡፡

1.4. ጭንቀትን የሚቀንሱ ተግባራት

ግብዓቶች የሚያስፈልገዉ ጊዜ
ዓላማ
 አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች የለም 30 ደቂቃ
ጭንቀትን እንዴት እንደሚቀንሱ
መንገዶችን ለመማር ፡፡

አዘገጃጀት:
 ዘና ባለ ድምፅ በዝግታ እና በቀስታ ማውራት ይለማመዱ ፡፡

ለአመቻች ማስታወሻ: በዚህ ክፍለ-ጊዜ ውስጥ የትኛውን እንደሚጠቀሙ ቀድመው ይወስኑ ፡፡

ይህ እንቅስቃሴ ወላጆች በቤት ውስጥ እና በቀሪው የጭንቀት መቀነስ ተግባራት
ውስጥ ሊተገበሩ ይችላሉ ፡፡ ሌላኛው እንቅስቃሴ የራስ-እንክብካቤን ተግባር
ለመቀጠል እንደ ሌሎች የወላጅ ቡድን ክፍለ-ጊዜያት ማስተዋወቅና ተግባራዊ
ማድረግ ይቻላል ፡፡

ሁለቱ የመዝናናት ልምዶች መተንፈሻን እና የጡንቻ መዝናናትን ያጣምራሉ ፡፡ ሌሎችን

የምታስተምር ከሆነ መመሪያዎቹን በተረጋጋና በዝግታ ድምፅ አንብብ ፣ ተሳታፊዎች ትንፋሽ
እንዲተነፍሱ እና ትንፋሽ እንዲይዙ ፣ በቀስታ እስትንፋስ እንዲያጡ እና እንዲይዙ ፣ ከዚያም
በመመሪያው ውስጥ እንደተጠቀሰው ጡንቻዎቻቸውን በቀስታ ያንቀሳቅሱ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. ከዚህ በታች ከተዘረዘሩት ሁለት ጭንቀትን የሚቀንሱ ሥራዎችን አንዱን ያስተዋውቁ፡፡
4. በእረፍት እንቅስቃሴው መጨረሻ ላይ ተሳታፊዎች ይህ በቤት ውስጥ ሊያደርጉት የሚችሉት
ነገር እንደሆነ እና መቼ ይህን እንቅስቃሴ እንደሚጠቀሙ ይጠይቋቸው ፡፡

ልምምድ 1
1. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ምቹ የመቀመጫ ቦታ ፈልገዉ እንዲያገኙ ይጠይቁ፡፡ ይግለጹ:
እኛ ዘና የማድረግ ልምምድ እንሰራለን ፡፡ ምቾት ከተሰማዎት ዓይኖችዎን ይዝጉ እና መመሪያዎችን
እሰጥዎታለሁ ፡፡ ድምፄን እንድታዳምጥ እና መመሪያዎቹን እንድትከተል ብቻ እፈልጋለሁ ፡፡
ዓይኖችዎን ለመዝጋት የማይፈልጉ ከሆነ ወደሩቅ ብቻ ይመልከቱ ፡፡ በአካል ብቃት እንቅስቃሴው
ወቅት መንቀሳቀስ ከፈለጉ እባክዎን ዝም ብለው የሚንቀሳቀሱ እንቅስቃሴዎች ዘና ማለትን
የማይረብሹ ስለሆነ ይህንን ያድርጉ ፡፡
ዝግጁ ከሆኑ እኛ መጀመር እንችላለን ፡፡

25
 • ሰውነትዎ ዘና ለማለት እንዲጀምር ለማገዝ ጥቂት ዘገምተኛ እና ጥልቅ ትንፋሽዎችን
ይተንፍሱ ፡፡
• ከዚያ እስከ አራት 1 ፣ 2 ፣ 3 ፣ 4 እስምስቆጥር ድረስ በቀስታ ይተንፍሱ ፡፡
• እስከ አራት 1 ፣ 2 ፣ 3 ፣ 4 እስምስቆጥር ድረስ እስትንፋስዎን ይያዙ ፡፡
• ከዚያም እስከ አራት ፣ 1 ፣ 2 ፣ 3 ፣ 4 እስምስቆጥር ድረስ እስትንፋስዎን በቀላል
እና በሚያረጋጋ መንገድ ይልቀቁ።
• እንደገና ከመተንፈስዎ በፊት እስከ አራት እቆጥራለሁ- 1, 2, 3, 4.
• አሁን ፣ ለአራት -1 ፣ 2 ፣ 3 ፣ 4 ትንፋሽ ወደዉስጥ ይሳቡ ፡፡
• እስከ አራት እስከ 1 ፣ 2 ፣ 3 ፣ 4 እስምስቆጥር ድረስ ትንፋሽን ይያዙ እና ከዚያ
እስከ አራት ድረስ በመቁጠር እስትንፋሱን ይልቀቁ ፡፡ 1 ፣ 2 ፣ 3 ፣ 4
• ለጥቂት ተጨማሪ ደቂቃ እንደዚህ በራስዎ ይቀጥሉ።
ዝግጁ በሚሆኑበት ጊዜ ጆሮን በቀስታ ከፍተው እጆችዎን እና እግሮችዎን ማንቀሳቀስ ፣ ምናልባትም
መዘርጋት እና ማዛጋት መጀመር ይችላሉ ፣ እና ከእጅዎ ከእንቅልፍዎ እንደሚነቁ ይመስላሉ ፣ ቀስ
ብለው ዓይኖችዎን ይከፍቱ።
ከዚህ ልምምድ በኋላ ምናልባት የበለጠ ንቁ እና ሀይል ይሰማዎታል ፣ በግል በራስ የመተማመን
ስሜት እና ስሜትዎን እና አስተሳሰብዎን መቆጣጠር ይችላሉ ፡፡
4 ጥቂት ደቂቃ ካለፉ በኋላ ወላጆቹን እና ተንከባካቢዎቻቸውን በሰውነትዎ ውስጥ ያለውን ውጥረት
እንደሚተነፍሱ በማሰብ በአፍንጫቸው ውስጥ ጥቂት ጥልቅ ትንፋሽዎችን በአፍንጫዎ
እንዲወስዱ እና ትንፋሹን በአፋቸው በከፍተኛ ኃይል እንዲያወጡ ይጠይቁ ፡፡

ልምምድ 2
1. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ምቹ የመቀመጫ ቦታ እንዲያገኙ ይጠይቁ ፡፡ ይግለጹ:
እኛ ዘና የማድረግ ልምምድ እንሰራለን ፡፡ ምቾት ከተሰማዎት ዓይኖችዎን ይዝጉ እና
መመሪያዎችን እሰጥዎታለሁ ፡፡ ድምፄን እንድታዳምጥ እና መመሪያዎቹን እንድትከተል ብቻ
እፈልጋለሁ ፡፡ ዓይኖችዎን ለመዝጋት የማይፈልጉ ከሆነ ወደሩቅ ብቻ ይመልከቱ ፡፡ በአካል ብቃት
እንቅስቃሴው ወቅት መንቀሳቀስ ከፈለጉ እባክዎን ዝም ብለው የሚንቀሳቀሱ እንቅስቃሴዎች ዘና
ማለትን የማይረብሹ ስለሆነ ይህንን ያድርጉ ፡፡
ዝግጁ ከሆኑ እኛ መጀመር እንችላለን ፡፡
• በክንድዎ ውስጥ ያለውን ውጥረት እንዲሰማዎት በጣም ጥብቅ በሆነ በሁለት እጆችዎ
በጣም ጠንከር አድገዉ ይጨብጡ ፡፡ አሁን ፣ ውጥረቱን በድንገት ተወው እና
እጆቻቸው ላይ የሚፈስ የእረፍት ስሜት ያስተውሉ።
• እንደገና በሁለት እጆች ጥብቅ አድርገዉ ይጨብጡ እና በድንገት ይለቀቁ ፡፡
• እንደገና በእጆችዎ ውስጥ የመዝናኛ ስሜት ያስተውሉ ፡፡
• የጡንቻ ዘና ያለ ስሜት በክንድዎ ውስጥ ቀስ ብሎ እንዲጓዝ ያድርጉ ፣ ከዚያ
በትከሻዎችዎ በኩል ... እና በደረትዎ ውስጥ ... በሆድዎ ውስጥ ... ወገብዎ ውስጥ
እንዲጓዙ ያድርጉ ፡፡
• በዚህ የመዝናኛ ስሜት ላይ ማተኮርዎን ይቀጥሉ ፣ ወደ ላይኛው እግሮችዎ ...
በጉልበቶችዎ በኩል ... ወደ ታችኛው እግሮችዎ ... ቁርጭምጭሚቶችዎ ... እና
እግሮችዎ ፡፡
• ይህ የመዝናኛ ስሜት ከትከሻዎችዎ ወደ አንገትዎ ... ወደ መንጋጋዎ ... ግንባርዎ ...
እና ወደ ራስ ቆዳዎ ቀስ ብለው ይንቀሳቀስ ፡፡
• የበለጠ ዘና ይበሉ ፡፡
• ይህንን እንደገና በመለማመድ ዘና ማድረግዎን ጥልቀት ሊያደርጉ ይችላሉ ፡፡

26
ወደ ውጭ በሚተነፍሱበት ጊዜ ሁሉ ወደ ጥልቅ ምቾት እና ዘና ያለ ሁኔታ መሄድዎን መቀጠል
ይችላሉ ፡፡ ዘና ባሉበት ጊዜ ፣ ልክ እንደ አሁን ፣ የመጽናናት ፣ ምቾት እና የመረጋጋት ስሜቶች
መግባ ይችላሉ።
ዝግጁ በሚሆኑበት ጊዜ ዓይኖችዎን በቀስታ መክፈት ፣ እጆችዎን እና እግሮችዎን ማንቀሳቀስ ፣
ምናልባትም መዘርጋት እና ማዛጋት መጀመር ይችላሉ ፣ እና ከእጅዎ ከእንቅልፍዎ እንደሚነቁ
ይመስላሉ ፣ ቀስ ብለው ዓይኖችዎን ይከፍቱ።
ከዚህ ልምምድ በኋላ ምናልባት የበለጠ ንቁ እና ሀይል ይሰማዎታል ፣ በግል በራስ የመተማመን
ስሜት እና ስሜትዎን እና አስተሳሰብዎን መቆጣጠር ይችላሉ ፡፡

1.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ

የሚያስፈልግ
ዓማዎች ግብዓቶች ጊዜ
 ስብሰባውን በደንብ ለመዝጋት እና  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 5 ደቂቃ
አዎንታዊ ስሜቶችን  ማርከሮች
ለማበረታታት ፡፡  ቴፕ
 የቀሩትን ጥያቄዎች ለመመለስ፡፡  የተዘጋጁ ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
 ስብሰባውን ለመገምገም ፡፡ ወይም ፍላሽ ካርዶችን
 የመገምገሚያ ወረቀት

አዘገጃጀት:
 ለ ‘የቤተሰብ ህልሞች እና ለጭንቀት ምላሽ’ ፍሊፕ ቻርት ወይም ፍላሽ ካርዶችን ያዘጋጁ
መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. አሁን የዛሬው ስብሰባ መጨረሻ ላይ እንደደረሱ ያስረዱ፡፡ ዛሬ የተወያዩትን ያጠቃልሉ፡፡
ስለቤተሰብ ሕልሞች እና ስለጭንቀት ምላሽ ለመወያየት ዛሬ የመጀመሪያ ስብሰባ አድርገናል ፡፡
የነበሩትን ጥያቄዎች ሁሉ አብራርተናል ብለን ተስፋ እናደርጋለን ፡፡ ካልሆነ እባክዎን ከክፍለ
ጊዜው በኋላ አመቻችውን ያነጋግሩ ፡፡
4. ከተቻለ ለሚቀጥለው ስብሰባ ጊዜና ቀን ይስማሙ ፡፡
5. መሻሻል የሚያስፈልጋቸው ተጨማሪ ጥያቄዎች ወይም ስጋቶች ካሉ ለተሳታፊዎች ይጠይቁ ፡፡
6. የቤት ስራ መውሰድ አስፈላጊ ከሆነ ከእነሱ ጋር ይወያዩ ፡፡
7. የሚጠቀሙ ከሆነ የግምገማ ወረቀቱን እንዲሞሉ ይጋብዙ ፡፡
8. በዚህ ክፍለ ጊዜ ለተገኙ ወላጆች/ተንከባካቢዎች አመሰግናለሁ ፣ አነቃቂ መልእክት ይስጡ እና
በሚቀጥለው ክፍለ ጊዜ ደህንነቱ በተጠበቀ መብት ላይ የሚያተኩረው ቀን እና ሰዓት
እንዲያስታውሷቸው ይሁን፡፡
9. ቁልፍ ትምህርትን “ከተቀበለ” ሰው ጋር እንዲያካፍሉ ያበረታቷቸው ፡፡

አነቃቂ መልዕክት: የእርስዎ አዎንታዊ የአስተዳደግ ግቦች እና የቤተሰብ ሕልሞች እርስዎ ምን

ዓይነት ሰው መሆን እንደሚፈልጉ ፣ ልጅዎ እንዲሆን የሚፈልጉትን እና ምን ዓይነት ቤተሰብ

27
 እንዲኖርዎት እንደሚፈልጉ እና በጭንቀት ምላሽ ላይ እንዲያተኩሩ ይረዱዎታል ፡፡ ወደ እነዚህ
የወላጅ ስብሰባዎች መምጣት ለእነዚህ ግቦች እና ህልሞች ያለዎትን ቁርጠኝነት የሚያሳይ ነው ፡፡

ክፍለ ጊዜ 2: ደህንነትን የመጠበቅ መብት

የክፍለ-ጊዜው ዓላማዎች

 ለሴት ልጆች እና ወንዶች ልጆች ጥሩ እና መጥፎ የሆነውን እና ደህንነታቸውን

የመጠበቅ መብታቸውን አጠቃላይ እይታ ለማቅረብ
 ልጆች ለጤናማ እድገት የሚያስፈልጉትን ግንዛቤ ለማሳደግ
 አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች በልጆች ላይ የሚደርሰውን ጥቃት እና ዓመፅ
ግዛቤአቸዉን ለማዳበር ፡፡

ተግባራት ግብአቶች ጊዜ
2.1 አቀባበል ማድረግ እና  ለስላሳ ኳስ ፣ ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 5
ያለፈዉን ማስታወስ እና ማርከሮች

2.2 ልጆች ምን ይፈልጋሉ?  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ፣ ቴፕ እና ማርከር 40

 የተባሩት መንግስታት የህፃናት መብቶች
ስምምነት ቅጂዎች ፣
 የኢ.ፌ.ዲ.ሪ ህገ-መንግስት ፣ አንቀፅ 36 እና
 አባሪ 3-የልጆች መብቶች ካርዶች በአካባቢያዊ
ቋንቋ

2.3 ሕፃናትን ከምን  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ), ማርከሮች እና ቴፕ 40

እንጠብቃለን?

2.4 የልጆች ጥቃት እና  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ), ማርከሮች እና ቴፕ 30

ፒኤችፒ ውጤቶች

2.6 ማጠቃለያ እና ግምገማ 5

ድምር 120 ደቂቃ

2.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ማስታወስ

ዓላማ ግብዓት የሚያስፈልገዉ
ጊዜ
ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን ለመቀበል  የዛሬዎቹን ተግባራት 5 ደቂቃ
የዛሬውን ፕሮግራም ያስተዋውቁ እና በልጆች ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
የቡድን ስብሰባዎች ላይ የሚቀርቡትን ላይ ማስፈር
ፕሮግራሞች ያቅርቡ ፡፡

አዘገጃጀት:
 የዛሬዎቹን ተግባራት ዝርዝር በፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ያዘጋጁ።

መመሪያዎች:

28
 1. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን እን£ን በደህና መጡ ማለት እና እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም
አስፈላጊ የጥንቃቄ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል፡፡
2. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
3. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
4. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን በደህና መጡ ማለት እና ስለ ኮሮና በሽታ ሁሉንም አስፈላጊ
የጥንቃቄ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል ፡፡
5. የቀደመውን ክፍለ ጊዜ (ሳምንት) ትምህርት እንደገና ያስታዉሱ ፡፡ ካለፈው ክፍለ-ጊዜ አንድ
ነገር እንዲያንፀባርቁ ወይም እንዲያስታውሱ ተሳታፊዎችን ይጠይቁ። ይህንን ነጸብራቅ
ለጥቂት ደቂቃ ይቀጥሉ እና ለማብራሪያ ጉዳዮች ካሉ ወይም የተሸፈኑ ጉዳዮችን ለመደገፍ
ተጨማሪ ማስረጃዎች ያስፈልጉ እንደሆነ ይጠይቋቸው ፡፡
6. ለተሳታፊዎች ከሂደቱ እንዲማሩ እና ሁሉንም ስጋቶች እንዲያስወግዱ እና እንዲሳተፉ ጊዜ
ይስጡ
7. የዛሬውን ክፍለ ጊዜ ያስተዋውቁ. የዛሬዎቹን ተግባራት ዝርዝር የሚያሳይ ፍሊፕ ቻርት አሳይ
እና ያብራሩ-
ዛሬ ለልጆቻችን መልካም እና መጥፎ የሆነውን እናስብበታለን ፡፡ እንዲሁም ልጆች እንደ
በደል እና ሁከት ፣ ከሚያስከትሏቸው ጉዳቶች ከመሳሰሉ መጥፎ ነገሮች መጠበቅ
ስለሚጠበቅባቸው ደህንነት እና መብቶች እናስብበታለን ፡፡
8. ትምህርታቸውን ለማካፈል የመረጡት የትኛው የቤተሰብ ወይም የማህበረሰብ አባል እንደሆነ
እና ለዚህ ሰው ምን ቁልፍ መልዕክቶችን እንዳስተላለፉ ይጠይቁ ፡፡

2.2. ልጆች ምን ይፈልጋሉ?

የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

 ልጆች ለጤናማ እድገት  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 30 ደቂቃ

የሚያስፈልጉትን ግንዛቤ ለማሳደግ ፡፡ • ማርከሮች እና ቴፕ

• የተባሩት መንግስታት የህፃናት

መብቶች ስምምነት የማጠቃለያ
ጽሑፍ (አባሪ 3)

አዘገጃጀት:
 የአንድ ወጣት ልጅ ስዕል ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ላይ ቀለል አድርገዉ ይሳሉ፡፡
በአንደኛው የሰውነት ክፍል ላይ ጥሩ ይጻፉ በሌላ በኩል ደግሞ መጥፎ ይጻፉ ፡፡
በስዕሉ ዙሪያ ባሉት ርዕሶች ስር ቁልፍ ቃላትን ለመፃፍ የሚያስችል ቦታ እንዳለ
ያረጋግጡ ፡፡
• የተባበሩት መንግስታት የህፃናት መብቶች ኮንቬንሽን (ኢትዮጵያ ያፀደቀችውን) ፣
የኢ.ፌ.ዲ.ሪ ህገ-መንግስት አንቀፅ 36 እና የህፃናት መብቶች ካርዶች (አባሪ 2)
ቅጅዎችን በአማርኛ ወይም በአከባቢው ቋንቋ ለወላጆች / ተንከባካቢዎች መስጠት
ይችላሉ ፡፡ እነዚህን ቁሳቁሶች ለማግኘት የተባሩት መንስታት አለም አቀፍ የህፃናት
አስቸ£ይ ጊዜ እርዳታ ሰጭ ድርጅት ፣ የአለምአቀፍ ሲቪል አገልግሎት ድርጅ ወይም
ሌሎች ደጋፊ ድርጅቶችን ማነጋገር ይችላሉ ፡፡

29
 • የሚገኝ ከሆነ የአፍሪካን የሕፃናት መብትና ደህንነት ቻርተር ማጠቃለያ ቅጅ በአማርኛ
ወይም በአከባቢው ካለ ይሰብስቡ ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. አሁን ልጆች ጠንካራ እና ጤናማ ሆነው እንዲያድጉ ምን እንደሚያስፈልጋቸው ማየት
እንደምንጀምር አስረዱ ፡፡
4. ተሳታፊዎች ከሳሉበት ትንሽ ልጅ ወይም ከሰበሰቡት የህጻናት መብቶች ፍሊፕ ቻርት ጋር
የህጻናቱን መብት ካርድ እንዲመለከቱ ይጠይቁ። ካርዶቹን የሚጠቀሙ ከሆነ የተመረጡትን
(እንደ የመኖር ፣ የልማት ፣ ያለ መድልዎ ፣ ጥበቃ እና ተሳትፎ ያሉባቸው ካርዶች ያሉ)
ቅጅዎችን ለተሳታፊዎች ይስጡ ፡፡
5. ካርዶቹ ያላቸውን ተሳታፊዎች በካርዶቹ ላይ የተፃፉትን የልጆች መብቶች እንዲያነቡ
ይጠይቋቸው ፡፡ ያስረዱ
ሁላችንም ልጆች ሊንከባከቡ እንደሚገባ እና ልጆችዎን በጥሩ ሁኔታ የሚንከባከቡ ከሆነ ጠንካራ
እና ጤናማ ሆነው እንደሚያድጉ ሁላችንም እናውቃለን ፡፡ ልጆቻችን ቀጣዩ ትውልድ ናቸው
እናም ለብዙ ተግዳሮቶች ምላሽ ለመስጠት እንዲሁም ህብረተሰቡን ለመርዳት ማደግ አለባቸው ፡፡
አሁን ለህፃናት ጥሩ እና መጥፎ የሆኑትን እንመለከታለን ፡፡
6. ተሳታፊዎቹን ለልጆች የሚጠቅሙ ነገሮችን እንዲጠሩ ይጠይቋቸው ፡፡ ሀሳቦቹን በጥሩ ፍሊፕ
ቻርት ላይ ይጻፉ ፡፡
7. ተሳታፊዎቹን ለህፃናት ልንተውላቸው የምንፈልጋቸውን ነገሮች እንዲጠሩ ይጠይቁ ፡፡
መጥፎውን በሚለው ርዕስ ስር ሀሳቦቹን ፍሊፕ ቻርት ላይ ይጻፉ።
8. ለልጆች ጥሩ እና መጥፎ ነገር በሚለው ውይይት ላይ የተገኘውን ውጤት በመጠቀም ልጆች
ጠንካራ ፣ ጤናማ እና ሙሉ በሙሉ ማደግ ስለሚፈልጉት ነገር (ጥሩዎቹን ነገሮች) ውይይት
መጀመር ፡፡ ተሳታፊዎች ልጆቹ ‹ጥሩ› ነገሮች እንዲኖራቸው እንዲደግፉ እና ልጆች ‹መጥፎ›
ነገሮችን እንዲያስወግዱ እንዲረዷቸው እንደምንፈልጋቸው ያረጋግጡ ፡፡
9. የተባበሩት መንግስታት የሕፃናት መብቶች ኮንቬንሽን (UNCRC) ማጠቃለያ በአማርኛ ወይም
በአከባቢ ቋንቋ ተተርጉሟል ፡፡ ያስረዱ
የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የእጅ ጽሑፍን (አባሪ 3) ከተሳታፊዎች ጋር በመገምገም
በዚህ ድርጅት ውስጥ ያሉትን መጣጥፎች ለህፃናት ጥሩ ወይም መጥፎ ብለው
ከዘረዘሯቸው ነገሮች ሁሉ ወይም ከኢፌዴሪ ህገ-መንግስት አንቀፅ 36 ጋር ያያይዙ ፡፡
በዚህ አለም አቀፍ ድጅት አራት ዋና ዋና የመብቶች ዓይነቶች እንዳሉ ያስረዱ
 የመልማት መብት ለምሳሌ ትምህርት ፣ ጨዋታ ፣ ወዘተ ፡፡
 የመኖር መብቶች ለምሳሌ የጤና እንክብካቤ ፣ በቂ ኑሮ ፣ ወዘተ ፡፡
 የመሳተፍ መብቶች ፣ የልጆች አስተያየት እና ተሳትፎ ፣ የመረጃ ተደራሽነት ፡፡
 የመጠበቅ መብት ልጆችን ለህልውናቸው እና ለልማት ከማይጠቅሙ ነገሮች
ለመጠበቅ የሚረዳ የመጠበቅ መብት? ለምሳሌ ከጥቃት ፣ ከአመፅ ፣ ከአደንዛዥ
ዕፅ ወዘተ መከላከል
10. መጥፎ ነገሮች የሚባሉት ወላጆች እና ተንከባካቢዎች (እና ሌሎች የህብረተሰብ ክፍሎች እና
የድጋፍ ድርጅቶች) ልጆችን ሊጠብቋቸው የሚፈልጓቸው ነገሮች ናቸው፡፡
2.3. ሕፃናትን ከምን እንጠብቃለን?
የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

30
 መርጃዎች

በልጆች ላይ የሚደርሰውን ጥቃት እና ዓመፅ  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 40 ቂቃዎች

ግንዛቤ ለማዳበር • ማርከሮች

• ቴፕ

• ከፖሊስ ቢሮ ባለሙያ

አዘገጃጀት:
• ለትንሽ ቡድን ሥራ የጥቃት ካርዶችን ያትሙ ፡፡
• የዝግጅት ስራ አካል በመሆን ከአከባቢው የፖሊስ ቢሮ ባለሙያዎችን ይጋብዙ እና
ለጥቃቅን የቡድን ውይይት የጥቃት ካርዶችን ያትሙ ፡፡
• ስለ ስድብ ስስ መረጃዎችን ለተሳታፊዎች ለማቅረብ እና ምቹ ሁኔታዎችን ለመፍጠር
ባለሙያውን ያዘጋጁ ፡፡ ከተሳታፊዎቹ መካከል የተወሰኑት አንድ ዓይነት ስድብ ደርሶባቸው
ሊሆን እንደሚችል ይገንዘቡ ፡፡
• ተሳታፊዎች እንዲጋሩ አይጫኑ ፡፡ ልጆችን ልንጠብቃቸው የምንፈልጋቸው ነገሮች ከላይ
ባሉት ተሳታፊዎች እና “በሚመለከታቸው አካላት የሚከናወኑ ሌሎች ድርጊቶች” እና
ስንናዎችን “መጥፎ” ተብለው የተለዩ መሆናቸውን አትዘንጉ። እርምጃ ስንል እንደ ጉዳት
የሚያደርሱ ቅጣቶች እና እንደ ወላጅ ፣ ተንከባካቢዎች ወይም ሌሎች አካላት ሊሰጡአቸው
የሚገቡ ድርጊቶች ልንከላከላቸው የምንፈልጋቸው ሕፃናት አሉ ፣ ለምሳሌ ዕድሜያቸው
ለትምህርት ያልደረሱ ልጆች በትምህርት ቤት እንዲመዘገቡ እና መብቶቻቸውን
እንዲያሟሉ መሻሻል አያደርጉም፡፡ ወደ ትምህርት, መረጃ እና ተሳትፎ. ብዙዎቻችን እንደ
በደል የማንቆጥረው በጣም ጎጂ እንቅስቃሴ የልጆችን ሀሳቦች ፣ ጥያቄዎች እና ፍላጎቶች
ችላ ማለት ነው ፡፡
• ትንሹ የቡድን እንቅስቃሴ በነጠላ-ፆታ ቡድኖች ውስጥ መከናወን አለበት ብለው ያስቡ ፡፡
• ባህሪን የሚለዉጥ ማዕቀፍ ምርምር ውጤቶችን በመጠቀም በየትኛው የጥቃት እና በደል
ላይ ማተኮር እንደሚፈልጉ እና የትኞቹ የጥቃት ምስሎች ለቡድን እንቅስቃሴ መጠቀም
እንደሚፈልጉ ያስቡ ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. ‹ቡጢ› የተባለ አጭር ጨዋታ እንደምንጫወት አስረዱ ፡፡ ወደ ጥንድ እንዲሄዱ ወላጆችን እና
ተንከባካቢዎችን ይጠይቁ (ወንዶችና ሴቶች በተናጠል) ፡፡
4. አሁን ፣ በእያንዳንዱ ጥንድ ውስጥ አንድ ሰው እጁን እንዲይዝ እና እንዲጨብጥ ይጠይቁ ፡፡
አጋራቸው ከዚያ የተጨበጠዉን እጅ ለመክፈት ለመሞከር አንድ ደቂቃ አለው ፡፡
5. ከአንድ ደቂቃ በኋላ እንቅስቃሴውን ያቁሙና አጋሩ ምን ዓይነት ነገሮችን እንዳደረገ ይጠይቁ ፡
፡ ምናልባት ብዙ ሰዎች ቡጫዉን በአካል ለመክፈት እንደሞከሩ ያገኙ ይሆናል ፡፡
6. ተሳታፊዎችን ሚናቸዉን እንዲለውጡ ይጠይቁ ፡፡ ባልደረባው ቡጫውን እንዲከፍትበት
መንገድ መፈለግ የሌላው ሰው ድርሻ ነው ፡፡ ጥንድቹን በዚህ ጊዜ 30 ሰከንድ ብቻ ይስጡ ፡፡
7. በመቀጠል ተሳታፊዎቹን ክብ በመስራት ተሰብስበው ከዚህ በታች ያሉትን ጥያቄዎች
ይከታተሉ-

31
 • አጋርዎ ቡጫውን እንዲከፍት እንዴት
ቻሉ
 ብዙዎቻችን በመጀመሪያ ይህንን
ችግር ለመፍታት አካላዊ መንገዶችን ስነ ልቡናዊ
ስሜታዊ ጥቃት
ለምን ሞከርን? ይልቁንስ አጋሩን - ስድብ
አካላዊ ጥቃት

በትህትና እንዲከፍት የጠየቀ አለ? - ማንsሸሽ

- ስምን ያለአግባ
 ይህ አሁን ልንወያይበት የምንጀምረው - ጭንቅላትን መምታት
መጥራት
ስለ አመፅ እና በደል ምን ይነግረናል? - መወንጀል - መግመስ

8. ተግባሩን የሚከተሉትን በመግለጽ - ማግለል - መግረፍ

- ማስፈራራት
ይጀምሩ - ዝቅ አድርጎ - በጥፊ መምታት
አሁን ስለ ስድብ እና በልጅ ላይ ምን ለውጦች ማየት - በእቃ መምታት
- ማሾፍ
ሊፈጠሩ እንደሚችሉ እንነጋገራለን ፡፡ ይህ ቀላል - ህፃናትን - ሳሙና እዲበሉ ማስገደድ
ርዕስ አይደለም ስለሆነም መነጋገር እና እርስ ማስገደድ - አካላዊ ጉዳት
- ህፃናትን
በእርሳችን በአክብሮት መያዛችን በጣም አስፈላጊ በስዉር ቦታ - በካልች መምታት
ነው ፡፡ በማንኛውም ምክንያት ለመቀመጥ እና ጥቃት ማድረስ - አስድዶ መድፈር
- ማሸበር
ለመስማት ብቻ የበለጠ ምቾት የሚሰማዎት - ህገወጥ ዉርጃ
- አስገድዶ
ከሆነ ጥሩ ነው ፡፡ በዚህ እንቅስቃሴ ውስጥ የግል መድፈር - ለአቅመ ሔዋን ያልደረሱ
ታሪኮችን ከማጋራት እንቆጠባለን ፣ ግን በመረጃ - ዝዉዉር
- ጠለፋ ህፃናት ጋብቻ
እና በአጠቃላይ ደረጃ ላይ እንቆይ ፡፡
ዕውቀት ኃይል ስለሆነ ልጆች ሊበደሉ
የሚችሉባቸውን የተለያዩ መንገዶች ማወቅ
አስፈላጊ ነው ፣ እናም ልጆቻችንን ከጥቃት እና
ከአመፅ እንድንጠብቅ ይረዳናል ፡፡ ስለ ምንም
የማያውቁት ነገር ወይም ስህተት መሆኑን
ወይም አላግባብ መጠቀምን ካላወቁ ማቆም
አይቻልም ፡፡
ከጥቃት የመጠበቅ የእያንዳንዱ ልጅ መብት ነው እናም የሚበደል ልጅ ካወቁ በዚህ ማህበረሰብ ውስጥ
ሊረዱ የሚችሉ የጥበቃ ዘዴዎች አሉ ፡፡ እነዚህን እንዲያገኙ ልንረዳዎ እንችላለን ፡፡
1. በፍሊፕ ቻርት ላይ የሰውን አካል ንድፍ ይሳሉ (በጎን በኩል ያለውን ምሳሌ ይመልከቱ) ፡
፡ በስዕሉ ላይ አንጎል ፣ ልብ እና ሆድ ይጨምሩ ፡፡ ለዚህም ተንከባካቢዎች ግብዓቶችን
ሲያገኙ ብቻ እንደሚያደርጉት ሁሉ የተለያዩ የጥቃት አይነቶችን ገና በእሱ ላይ አይፃፉ ፡፡
ተንከባካቢዎቹ ሥዕሉ ምን እንደሚወክል ማወቃቸዉን ያረጋግጡ ፡፡ የሚከተሉትን ማለት
ይችላሉ፡
አሁን የሳልኩትን መለየት ይችላሉ? ጭንቅላትን እና አንጎልን መለየት ይችላሉ?
ልብን መለየት ይችላሉ? ሆዱን መለየት ይችላሉ?

2. አሁን በሰውነት ውስጥ ያለውን አንጎል ፣ ልብ እና ሆዱን ያመልክቱ እና አንድ ሰው

ልጆቻችንን በአካላቸው ውስጣዊ ፣ በአዕምሮአቸው ፣ በልብ እና በሆድ ውስጥ
እንዲሰማቸው እንዴት ሰው ሊጎዳ እንደሚችል ይጠይቁ ፡፡
3. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ከሰው አካል ግራ በኩል ባለው ፍሊፕ ቻርት ላይ ምን
እንደሚሉ ይዘርዝሩ (ምሳሌውን ይመልከቱ)። ልጆች በአካላቸው ውስጥ የሚሰማቸው
የጥቃት ምሳሌዎች መገሰጽ ፣ መጥፎ ስሞችን መጥራት ፣ ችላ ማለትን ፣ ሁሉንም
ነገር ማስቀረት ወይም አንድ ነገር ለማድረግ ማስገደድ ፣ ማስፈራራት ፣ ወዘተ ሊያካትቱ
ይችላሉ ተሳታፊዎች ምሳሌዎቹን ከሰጡ በኋላ እነዚህ ሥነልቦናዊ ወይም ስሜታዊ

32
 ጥቃት ተብለው ይጠራሉ እና በዝርዝሩ አናት ላይ ‹ሥነ-ልቦናዊ ወይም ስሜታዊ ጥቃት›
ላይ ይጻፉ ፡፡

4. የጥቃት እና የጥቃት አይነቶች ዝርዝርን ይመልከቱ (ከዚህ በታች ያለውን ሰንጠረዥ

ይመልከቱ) እና አስፈላጊ የሆኑት በወላጆች እና በአሳዳጊዎች ያልተጠቀሱ ከሆነ ወደ
ዝርዝሮቻቸው ያክሏቸው ፡፡

5. ማንም ሰው የህፃናት ጉልበት ብዝበዛን የሚጠቅስ ከሆነ የጉልበት ሥራው አካላዊ አመጽ
እና ሥነ ልቦናዊ/ስሜታዊ ጥቃቶች በምን መንገዶች እደሚፈፀሙ ይጠይቋቸው ፡፡
ለምሳሌ የቤት ውስጥ ሥራ (በሌላ ሰው ቤት ውስጥ ወይም ወደ ጽንፍ ሲወሰድ)
ሰውነትን በአካላዊ ሁኔታ ሊጎዳ ይችላል ፣ ወይም ልጁ በሥራ ቦታ ላይ ድብደባ
ወይም የጾታ ጥቃት ይደርስበታል ፡፡ ህጻኑ የስነልቦና ጥቃትንም ሊያጋጥመው
ይችላል ፣ ለምሳሌ ፡፡ አሠሪው መጥፎ ስሞችን ይጠራቸዋል ወይም ያስፈራራቸዋል
፣ ወይም በብዝበዛው ምክንያት እንደተዋረዱ ይሰማቸዋል ፡፡

6. አሁን ብዝበዛ ምን እንደሆነ ያብራሩ

የልጆች ብዝበዛ የሚባል ነገር አለ ፡፡ ብዝበዛ ሌሎች ልጆችን በገንዘብ ፣ በስጦታዎች ወይም
በችሮታዎች ምትክ ለራሳቸው ጥቅም ሲጠቀሙ ነው ፡፡ ይህ ለራሳቸው ደስታ ሊሆን ይችላል
፣ ለምሳሌ በጾታዊ እንቅስቃሴዎች ወይም ለገንዘብ ጥቅም ሊሆን ይችላል ፣ ከልጆች
ድርጊቶች ገንዘብ እንዲያገኙ ሲያደርጉ ፣ እና ልጆቹ አነስተኛ ገንዘብ ሊከፈላቸዉ ወይም
ፈጽሞ. ላይከፈላቸዉም ይችላል፡፡ ብዝበዛ የልጁን እድገት ይጎዳል። ቤት ዉስጥ የሚሰሩ
ስራዎች ለምሳሌ ዉሃ በትንሽ እስራ መቅዳት ብዝበዛ አይደሉም ፡፡ ወላጆች ፣ አስተማሪዎች
ወይም ዘመዶች አንዳንድ ጊዜ ልጆችን ለእርዳታ ይጠይቁ ይሆናል ፣ እንደዚህ የመሰለ
አነስተኛ እርዳታ ብዝበዛ አይደለም ፡፡
7. አሁን ችላ ማለት ምን እንደሆነ ያብራሩ፡
አእምሯችንን የሚጎዱ አንዳንድ ሁኔታዎችም አሉ ፣ ነገር ግን እንቅስቃሴዎቹ አካልን
ላይጎዱ ይችላሉ ፡፡ ለምሳሌ ፣ አንድ ሰው ልጅን ችላ ቢል ፣ በጨዋታዎቻቸው ውስጥ
ካላካተታቸው ፣ ወይም ወላጆች ለልጆቻቸው በቂ ምግብ ፣ መጠጥና ልብስ ካልሰጡ
ወይም ሆን ብለው ማቅረብ ካልቻሉ ለልጆቻቸው በቂ ፍቅር ፣ እንክብካቤ እና ትኩረት
አይሰጡም ፡፡ ለእነሱ አስፈላጊ የጤና እንክብካቤ ፣ ትምህርት ፣ ወዘተ. እንደዚህ ዓይነት
አመፅ ችላ ይባላል ፡፡ ችላ ማለት ወላጆች ወይም ተንከባካቢዎች ይህን ማድረግ ቢችሉም
እንኳ ለልጁ መሠረታዊ ፍላጎቶች በማይሰጡበት ጊዜ ነው ፡፡

8. ወሲባዊ ጥቃት ምን ማለት እንደሆነ ያስረዱ

ሌላው የኃይል ጥቃት ወሲባዊ ጥቃት ነው ፡፡ ወሲባዊ ጥቃት አካላዊም ሆነ ስሜታዊ
ሊሆን ይችላል ፡፡ ወሲባዊ ጥቃት ማለት ማንኛውም ሰው ፣ አዋቂም ሆነ ሌላ ልጅ ፣
አንድ ልጅ ወሲባዊ ግንኙነት እንዲፈጽም ሲጠይቅ ወይም ሲያስገድደው ፣ የልጁን የአካል
ክፍሎች ወይም ሌላ ማንኛውንም የሕፃን አካል በሚነካ መልኩ ህፃኑ ምቾት
እንዳይሰማው ወይም ልጁን እንዲጠይቅ/እንዲያስገድደው/እንዲያደርግ/እነሱን እዲነኩት
ሲጠይቅ ፣ ወሲባዊ ምስሎችን ለመመልከት ፣ ወዘተ፡፡ እንዲሁም አንድ ሰው ከወሲብ
ጋር ከልጁ ጋር ሲነጋገር ፣ በአካሉ ላይ አስተያየት ሲሰጥ ወይም ህፃኑ ምቾት
እንዳይሰማው የሚያደርጉ ሀሳቦችን ሲያቀርብ ነው።

9. በቤት ውስጥ አመፅ መታዘብ በልጆች ላይ ምን ተጽዕኖ እንደሚያሳድር ያብራሩ-

33
 ልጆች ሌሎች ሰዎች እንደ ወላጆቻቸው ወይም አሳዳጊዎቻቸው በቤት ውስጥ ጠበኛ
ሲሆኑ ሲመለከቱ ይህ በእውነቱ ለልጅ የሚያስጨንቅ እና የሚያስፈራ እና ከባድ ጉዳት
የሚያስከትል ነዉ፡፡ የኃይል ጥቃት በሚከሰትበት ቤት ውስጥ የሚኖሩ ልጆችም እንዲሁ
ለሌሎች የጥቃት አይነቶች የተጋለጡ ናቸው ፡፡ ልጆች በቤት ውስጥ ስድብ ወይም ሁከት
በብዙ የተለያዩ መንገዶች ሊያጋጥሟቸው ይችላሉ ፡፡ ምናልባት ጥቃቱን ማየት ፣
ጥቃቱን ከሌላ ክፍል መስማት ፣ ከዚያ በኋላ የወላጅ ወይም ተንከባካቢ ጉዳቶች ወይም
ጭንቀት ማየት ወይም በአካባቢዉ መኖራቸዉ ወይም ስድቡን ለማስቆም በመሞከር
ሊጎዱ ይችላሉ ፡፡

10. ከመቀጠልዎ በፊት ብዙ ዓይነቶች ጥቃቶች ከአንድ በላይ በሆኑ የዓመፅ ዓይነቶች
ሊመደቡ ይችላሉ ብለው ያጠቃልሉ ፣ ለምሳሌ የህፃናት የጉልበት ብዝበዛ አካላዊ ጥቃት
፣ ስሜታዊ ጥቃት እና ብዝበዛ ሊሆን ይችላል ፡፡
11. አሁን ተሳታፊዎችን በትንሽ ቡድን በመክፈል ለእያንዳንዱ ቡድን የጥቃት እና የጥቃት
ስዕሎችን የያዘ ካርድ ስጡ እና ለሚከተሉት ጥያቄዎች መልስ እንዲሰጡ ጠይቋቸው ፡፡
 በሥዕሉ ላይ ምን እየሆነ ነው?
 ምን ዓይነት ስድብ እና ዓመፅ እየተካሄደ ነው?
 ልጁ ምን እየተሰማው ነው ብለው ያስባሉ?

ለአነስተኛ ቡድን ሥራ የጥቃት ካርዶች

12. ለቡድን ውይይት 10 ደቂቃ ስጡ ከዚያም ቡድኖቹን ሀሳባቸውን እንዲያቀርቡ ይጋብዙ ፡፡

ያስታውሱ ብዙውን ጊዜ የአመፅ ድርጊቱ በአንድ ጊዜ በተለያዩ የኃይል ዓይነቶች ስር ይወድቃል፡
፡
13. ስድብ ወይም ዓመፅ በጭራሽ እሺ የማይባል ወይም ተቀባይነት የሌለው ወይም የማይታገስ
መሆኑን በማጉላት ደምድም ፡፡ ልጆች ከጥቃት እና በደል የመጠበቅ መብት አላቸው.
የዓመፅ ዓይነት ለምሳሌ
አካላዊ ድብደባ ፣ ጥፊ መምታት ፣ መምታት ፣ ካልቾ መምታት ፣ መንከስ ፣
መቆንጠጥ ፣ በቦክስ መምታት ፣ በእቃ መምታት ፣ ፀጉር መሳብ ፣ ጆሮ
መሳብ ፣ ማቃጠል ፣ ወዘተ ፡፡
ሥነ-ልቦና/ ወቀሳ ፣ መጥፎ ስሞችን መጥራት ወይም አንድን ሰው አንድ ነገር
ስሜታዊ እንዲያደርግ ማስገደድ ፣ ማስፈራራት ፣ ፍቅርን መንፈግ ፣ ለሌሎች

34
 አድልዎ ማሳየት ፣ ወዘተ
ብዝበዛ ልጆችን ወደ ልመና ማስገደድ ፣ ለገንዘብ ወይም ለጥቅም ማሰራት ወይም
መጠቀም ፤ ህፃናትን ለፖለቲካዊ እንቅስቃሴዎች መጠቀም ፣ ህፃናትን ወደ
ወሲብ ስራ ያስገድዳሉ ፣ ወዘተ ፡፡
ችላ ማለት ችላ ማለትን ፣ ልጆችን ከዕለት ተዕለት እንቅስቃሴዎች ፣ ከማህበራዊ
ስብሰባዎች ወዘተ አለማካተት ፣ ወላጆች ለልጆቻቸው በቂ ፍቅር ፣
እንክብካቤ እና ትኩረት የማይሰጧቸው ከሆነ ወይም ለልጆቻቸው በቂ ምግብ
፣ መጠጥ ፣ መጠለያ ፣ ልብስ ፣ የጤና እንክብካቤ ፣ ትምህርት ፣ ልጆች
ከአደገኛ አካባቢ ካልተጠበቁ እና/ወይም ጎጂ ከሆኑ ነገሮች ጋር ክትትል
የማይደረግባቸው ፣ ልጆች በመደበኛነት አንድ ነገር ለመናገር ሲሞክሩ
በጥንቃቄ አለማዳመጥ ፣ ወዘተ ፡፡
ወሲባዊ ጥቃት ሔዋንን ማሾፍ ፣ የማይመች መንገድ መንካት ፣ መደፈር ፣ መናገር
ወይም በወሲብ ሥነ ምግባር ማሳየት ፣ ወሲባዊ ምስሎችን ማሳየት ፣ እና
በይነመረብን ወይም ሌሎች ዲጂታል ሚዲያዎችን ለጾታዊ ጥቃት
መጠቀማቸው ሁሉም የወሲብ ጥቃት ዓይነቶች ናቸው ፡፡

2.4. የጥቃት እና በደል ውጤቶች

የሚስፈልግ
ጊዜ
ዓላማ መርጃዎች

 ጥቃት እና በደል በልጆች ላይ  ፍሊፕ ቻርት 30 ደቂቃ

የሚያጣዉን እዉቀት ለማዳበር፡  ማርከሮች
፡  ባለሙያ ይጋብዙ

አዘገጃጀት:
• ሞቅ ያሉ ውይይቶችን ለማመቻቸት ባለሙያ ይጋብዙ እና የጥቃት እና በደል ውጤቶች
ላይ እና የአንጎል ምስሎችን ያትሙ እና ለእዚህ ክፍለ ጊዜ ይጠቀሙባቸው ፡፡
• ለተሳታፊዎች በደል ላይ ሚስጥራዊ መረጃዎችን ለመስጠት እና ደህንነቱ የተጠበቀ
ሁኔታ እንዲፈጥሩ ለማድረግ ዝግጁ ይሁኑ ፡፡ ከተሳታፊዎቹ መካከል የተወሰኑት አንድ
ዓይነት በደል ደርሶባቸው ሊሆን እንደሚችል ይገንዘቡ ፡፡ ተሳታፊዎች እንዲጋሩ
አይጫኑ፡፡
• በዚህ እንቅስቃሴ ውስጥ የተጠቀሱ የጥቃት ውጤቶች ሁል ጊዜ የሚከሰቱት በአግባብ
ምክንያት አለመሆኑን ግልፅ ያድርጉ ፡፡ ሆኖም ግን ፣ እያንዳንዱ ሰው ሊያስከትላቸው
ስለሚችሏቸው መዘዞች መገንዘቡ በጣም አስፈላጊ ነው ፣ ስለሆነም ልጆቻቸውን እና
የሚያሳስባቸውን ሌሎች ልጆችን መርዳት ይችላል ፡፡
መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. እንደገና የተግባሩን ሁነኛ አስላጊነት በማስረዳት እንቅስቃሴውን ይጀምሩ-
አሁን ስለ በደል ውጤቶች እና በልጅ ላይ ምን ለውጦች ሊፈጠሩ እንደሚችሉ
እንነጋገራለን ፡፡ እንደገና ፣ ይህ ቀላል ርዕስ አይደለም እናም ስለሆነም መነጋገር እና

35
 እርስ በእርሳችን በአክብሮት መያዛችንን መቀጠል በጣም አስፈላጊ ነው ፡፡ እንደገና
በማንኛውም ምክንያት ለመቀመጥ እና ለመስማት ብቻ የበለጠ ምቾት ከተሰማዎት
ጥሩ ነው ፡፡ የግል ታሪኮችን ከማጋራት እንቆጠባለን ፣ ይልቁንም በአጠቃላይ የመረጃ
ደረጃ ላይ እንቆይ ፡፡
ልጆች በደል ሊደርስባቸው ስለሚችልባቸው የተለያዩ መንገዶች ማወቅ አስፈላጊ ነው
፣ ምክንያቱም እውቀት ኃይል ነው ፡፡ ድጋፍ የሚፈልግ ልጅ ካየን ያንን ልጅ
ልንረዳው እንችላለን; በዚህ ማህበረሰብ ውስጥ ሊረዱ የሚችሉ የጥበቃ ዘዴዎች አሉ ፡
፡ እነዚህን እንዲያገኙ ልንረዳዎ እንችላለን ፡፡
4. የጥቃት ምልክቶችን ለይቶ ማወቅ አስፈላጊ መሆኑን ያስረዱ ፣ ይህ እየሆነ መሆኑን ለይቶ
ለማወቅ እና እሱን ማስቆም እንድንችል ፡፡

5. ተሳታፊዎች አንዳንድ የአካል መጎሳቆል አካላዊ ውጤቶች ምን እንደሆኑ ያውቁ እንደሆነ

ይጠይቋቸው እና ከዚያ ስለ ስሜታዊ ተፅእኖዎች እና በመጨረሻም ስለ ማህበራዊ ወይም
ባህሪያዊ ውጤቶች ይጠይቁ ፡፡ ፍሊፕ ቻርት ላይ የተሳታፊ ምላሾችን ይፃፉ ፡፡

6. የተሳታፊዎችን ሀሳቦች በመገምገም ከዚህ በታች ያለውን ዝርዝር በመጠቀም ሊታለፍ

የሚችል ማንኛውንም መረጃ ይጨምሩ ፡፡
አካላዊ ምልክቶች/ ስሜታዊ ምልክቶች / ውጤቶች ማህበራዊ / የባህርይ ምልክቶች
ውጤቶች

• የሕክምና ክትትል • እንደ ደካማ ስሜቶች ፤ እንደ • ጠበኛ ፣ 'ችግር ያለበት' እና ራስን
የሚያስፈልጋቸው ቁጣ ፣ ጠበኝነት ፣ ማልቀስ ፣ የመጉዳት ባህሪ።
ጉዳቶች ለምሳሌ. የሀዘን ስሜት ፣ የውርደት • በማህበራዊ ክህሎት እና ግንኙነቶች
ህመም ፣ ቁስሎች ፣ ስሜት ፣ ዝቅተኛ ግምት መመስረት ያሉ ችግሮች ፣ ለምሳሌ
የደም መፍሰስ ወይም መስጠትን ፣ ወዘተ. ፡፡ ከማህበራዊ እንቅስቃሴዎች ፣
በግብረ ሥጋ ግንኙነት • በራስ የመተማመን ስሜት ጨዋታዎች ፣ ወዘተ መውጣት
የሚተላለፉ መቀነስ ፡፡ • በአጭር የቁጣ ስሜት ምላሽ
ኢንፌክሽኖች ፣ • ግንኙነቶችን ከማቆየት ጋር መስጠት፡፡
አላስፈላጊ እርግዝና ፣ የተያያዙ ችግሮች ፡፡ • አጥፊ ባህሪን ወይም የተገለለ ባህሪን
ወዘተ ፡፡ • ድብርት ፡፡ ማሳየት።
• የተጎጂውን ልብስ • ለሁሉም ነገር ፍላጎት ማጣት፡ • ራስን መንከባከብ / መቀነስ ፣
መልበስ ፡፡ ፡ ንፅህና ፡፡
• የአካል እና የአንጎል • ትኩረት የማድረግ እና • ዝቅተኛ የትምህርት አፈፃፀም ወዘተ
እድገት መዛባት ፡፡ የመማር ችሎታ ማጣት ወዘተ
ወዘተ

7. ለተሳታፊዎች ያስረዱ፡
ጠበኝነት እና በደል በልጆች እድገት እና በማደግ እና በመማር ችሎታ ላይ የረጅም ጊዜ ውጤት
ሊኖረው ይችላል ፡፡ በልጆች ስሜታዊ እድገት ላይ ተጽዕኖ ሊያሳድር ይችላል (እነሱ በጣም
ዓይናፋር ፣ ድብርት ወይም ጠበኞች ሊሆኑ ይችላሉ) ፣ አካላዊ እድገታቸው (ጉዳቶች ፣ በግብረ
ሥጋ ግንኙነት የሚተላለፉ ኢንፌክሽኖች ፣ እርግዝና) ፣ ባህሪያቸው (ራሳቸው ጠበኞች ሊሆኑ
እና ወሲባዊ ባህሪ ይኖራቸዋል) ፣ ችሎታቸው (ጠበኝነት በ የልጁ የመማር እና ሌሎች ሰዎችን
የመተማመን ችሎታ) እና የእነሱ አፈፃፀም (ለዓመፅ የተጋለጡ ልጆች በትምህርት ቤት ውስጥ ያን
ያህል ጥሩ ውጤት አያገኙም እናም ለወደፊቱ በራስ መተማመንን ስለሚቀንሱ እና በራሳቸው
ማሰብ ስለማያውቁ ለወደፊቱ ውሳኔ መስጠት አይችሉም) ፡፡
36
 በደሉ ከወላጅ ፣ ከአሳዳጊ ወይም ከልጁ ከሚወደው እና ከሚተማመንበት ሰው የመጣ ከሆነ
በተለይ ለልጁ አሰቃቂ ይሆናል ፡፡ ልጁ ለጥበቃ ፣ ለሞቃት እና ለፍቅር የሚዞርበት ሰው ህፃኑን
ፍርሃት ፣ ህመም እና ስቃይ የሚያመጣ ሰው ይሆናል ፡፡

8. አሁን ይቀጥሉ እና ብጥብጥ እና በደል የልጆችን አንጎል እንኳን ሊጎዳ ስለሚችል የአንጎል ወሳኝ
አካባቢዎች እንዳይዳበሩ ሊያደርግ ይችላል፡፡

2.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ

የሚስፈልግ ጊዜ
ዓላማ
መርጃዎች

• ስብሰባውን በጥሩ ሁኔታ  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 5 ደቂቃ

ለመዝጋት እና በደልን እና • ማርከሮች
ሁከትን ለመከላከል ማበረታታት
• ቴፕ
፡፡
• ቀድመዉ የተዘጋጁ ፍሊፕ ቻርት
• የቀሩትን ጥያቄዎች ለመመለስ፡፡
ወይም ፍላሽ ካርዶችን
• ስብሰባውን ለመገምገም፡፡
• የግምገማ ወረቀት

አዘገጃጀት
 ለጥቃት እና ለአመፅ መግለጫ የሚሆን ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ወይም ፍላሽ ካርዶች ያዘጋጁ

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. አሁን የዛሬው ስብሰባ መጨረሻ ላይ እንደደረሱ ያስረዱ ፡፡ ዛሬ የተወያዩትን ያጠቃልሉ፡፡
ዛሬ ስለ በደል እና ሁከት ለመወያየት አንድ ላይ ሁለተኛ ስብሰባ አድርገናል ፡፡ የነበሩትን
ጥያቄዎች ሁሉ አብራርተናል ብለን ተስፋ እናደርጋለን ፡፡ ካልሆነ እባክዎን ከክፍለ ጊዜው
በኋላ አመቻችውን ያነጋግሩ ፡፡
4. ከተቻለ በሚቀጥለው ስብሰባ ጊዜና ቀን ይስማሙ ፡፡

5. መሻሻል የሚያስፈልጋቸው ተጨማሪ ጥያቄዎች ወይም ስጋቶች ካሉ ለተሳታፊዎች ይጠይቁ ፡

፡
6. ቤት ዉስጥ የሚሰሩ ተግባት መዉሰድ አስፈላጊ ከሆነ ከእነሱ ጋር ይወያዩ ፡፡
7. እየተጠቀሙበት ከሆነ የግምገማ ወረቀቱን እንዲሞሉ ይጋብዙ ፡፡
8. በዚህ ክፍለ ጊዜ ለተገኙ ወላጆች/ተንከባካቢዎች አመሰግናለሁ ፣ አነቃቂ መልእክት ይስጡ እና
በቀጣዩ ክፍለ ጊዜ በደህና የመሆን መብት ላይ የሚያተኩርበትን ቀን እና ሰዓት ያስታውሱ ፡፡
9. ቁልፍ ትምህርትን “ከተቀበለ” ሰው ጋር እንዲያካፍሉ ያበረታቷቸው ፡፡
10. አነቃቂነት ያለው መልእክት፡ ስለ በደል እና ሁከት ያለዎት ግንዛቤ ምን ዓይነት በደል እና
ዓመፅ እንደሚፈፀሙ ፣ ተጽዕኖዎች እና ከእነዚህ እንዴት ልጆችን እንደሚጠብቁ ላይ

37
 እንዲያተኩሩ ይረዳዎታል ... ወደ እነዚህ የወላጅ ስብሰባዎች መምጣት ለእነዚህ ግቦች
ያለዎትን ቁርጠኝነት ያሳያል ፡፡

አነቃቂ መልእክት፡ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች እንደመሆናችን ልጆች ጥሩ ነገሮች እንዲኖሯቸው

እና በክፍለ-ጊዜው መጀመሪያ ላይ በፖስተራችን ላይ የምናስቀምጣቸውን መጥፎ ነገሮች
እንዲያስወግዱ ልንረዳቸው እንችላለን ፡፡ ይህ ልጆቻችን መብቶቻቸውን እውን ለማድረግ ይረዳቸዋል ፡
፡ ስለ በደል ከተገነዘብን ልጆቻችንን ከጥቃት እና ከዓመፅ ለመጠበቅ በተሻለ እንሆናለን ፡፡ እንደ
ወላጆች እና ተንከባካቢዎች እኛ ለልጆቻችን እጅግ በጣም አስፈላጊዎች ነን ፡፡ እነሱ እኛን ይወዱናል ፣
ያምኑናል እናም ወደ ማጽናኛ እና ደህንነት ወደ እኛ ይመለሳሉ ፡፡ የወላጅ ቡድኖቹ በሚቀጥሉበት ጊዜ
በወላጅ ግቦቻችን ላይ እንዴት ማተኮር እንደምንችል ፣ ሞቅ ያለ ስሜት እና አወቃቀርን እንዴት
እንደምንጠቀም ፣ ልጆቻችን እንዴት እያደጉ እንደሆኑ ለመረዳት እና ችግሮችን ለመፍታት እና
እንዴት አስደሳች ግንኙነቶች እንደሚኖሩን እንማራለን ፡፡ በተጨማሪም ለልጆቻችን ተጨማሪ ድጋፍ
ከፈለጉ እንዴት እርዳታ ማግኘት እንደምንችል እንማራለን ፡፡

38
ክፍለ ጊዜ 3: የሥርዓተ-ፆታ ደንቦች

የክፍለ-ጊዜው ዓላማዎች

• ለወንዶች (አባቶች) እና ሴት ልጆች (እናቶች) ስለ ፆታ እና ስለ ማህበራዊ ሚና ግንዛቤን

ለማሳደግ ፡፡

• አባቶችን ፣ እናቶችን እና ተንከባካቢዎችን ስለ ፆታ ሚናዎች እንዲያንፀባርቁ ለማበረታታት ፡፡

• አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች በእኩልነት እንዲያንፀባርቁ ለማነሳሳት ፡፡

• ወንዶችና ሴቶች ልጆች እንደነሱ ተቀባይነት የሚሰማቸው አከባቢን ስለማስተዋወቅ ግንዛቤን

ለማሳደግ ፡፡

• ፆታን መሠረት ያደረገ ጥቃትን በተመለከተ አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች ግንዛቤን

ለማሳደግ

ተግባራት ግብአቶች ጊዜ
3.1. አቀባበል ማድረግ እና  የዛሬ ተግባራት ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 20
ያለፈዉን ማስታወስ ላይ ማስፈር

3.2. ፆታ በሳጥን ውስጥ  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)እና 35

 ማርከሮች

3.3. በጾታ ላይ የተመሠረተ  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 25

ጥቃት ምንድን ነው? • ማከሮች

• የፍላሽ ካርዶች

• በ ‹የወንዶች ሣጥን› እና ‹የሴቶች

ሣጥን› ላይ ከቀዳሚው እንቅስቃሴ
የተወሰዱ የገለፃ ወረቀቶች ፡፡

3.4. ማጠቃለያ እና ግምገማ 10

ድምር 120 ደቂቃ

3.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ክፍለ ጊዜ ያስታዉሱ

መርጃዎች የሚስፈልግ
ዓላማ ጊዜ

• ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን ለመቀበል  ፍሊፕ ቻርት 20 ደቂቃ

የዛሬውን ፕሮግራም ያስተዋውቁ እና ክፍለ (ሰሌዳ)
ጊዜውን ያቅርቡ።  የዛሬ
እንቅስቃሴዎችን
መዘርዘር

አዘገጃጀት

39
  የዛሬ እንቅስቃሴዎችን ዝርዝር በፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ያዘጋጁ።
• በቀለም ካርዶች ላይ እያንዳንዱን የሥርዓተ-ፆታ መደበኛ የቡድን ክፍለ ጊዜያትን ይፃፉ፡፡
• የሥርዓተ-ፆታ መደበኛ የቡድን ስብሰባዎች ዓላማዎችን ፍሊፕ ቻርት ላይ ይጻፉ ፡፡

መመሪያዎች:

1. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን እን£ን በደህና መጡ ማለት እና እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም

አስፈላጊ የጥንቃቄ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል፡፡
2. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
3. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
4. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን በደህና መጡ እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም አስፈላጊ የጥንቃቄ
እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል ፡፡
5. ወደዚህ ስብሰባ ለመምጣት ጊዜ ስለወሰዱ አመስግኗቸው ፡፡
6. አሁን የክፍለ-ጊዜዎቹን ዓላማዎች ያስተዋውቁ ፡፡
7. በዛሬው ክፍለ ጊዜ በአካባቢያችን ውስጥ ለወንድ እና ለሴት ልጆች ፣ ለወንዶች እና ለሴቶች ፣
ለአባቶች እና እናቶች የተሰጡትን ማህበራዊ ህጎች እናሰላስላለን ፡፡ ከተቃራኒ ጾታ ሰው ራስዎ
ውስጥ እራስዎን ለማስገባት እድል ይኖርዎታል ፡፡ በእኩል ዕድሎች ትርጉም ላይ እና
ሁላችንም እንደነበሩ ተቀባይነት ያለው ሰው የሚሰማበትን አካባቢ ለመፍጠር ሁላችንም ምን
ሚና እንደምናደርግ በማሰላሰል እንጨርሳለን ፡፡
8. የወላጆችን እና የአሳዳጊዎቹን ክፍለ ጊዜያት ወይም በአጠቃላይ ፕሮግራሙን አስመልክቶ
የሚነሳውን ማንኛውንም ጥያቄ ይመልሱ እና ከዚያ ወደ ቀጣዩ ክፍለ-ጊዜ ይሂዱ።
3.2. የሥርዓተ-ፆታ ተፅእኖ
የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

• በማህበረሰቡ ውስጥ ስለ ወንዶች እና ሴቶች  ፍሊፕ ቻርት 35 ደቂቃ

ልጆች ባህሪ ደንቦች እና የተሳሳተ አመለካከት (ሰሌዳ)
ግንዛቤ ለማሳደግ ፡፡

• ለወንዶች/ለወንዶች እና ለሴት ልጆች/ሴቶች • ማርከሮች

የሥርዓተ-ፆታ ሥነ-ሥርዓቶች ተፅእኖ መገንዘብ
፡፡

ለአመቻች ማስታወሻ: የሚነሳው የፆታ እኩልነት ጉዳይ በጣም ወቅታዊ የሆነ ርዕሰ ጉዳይ ሊሆን
ይችላል ፡፡ ‘የበለጠ ነፃነት እና የበለጠ መብት ያለው ማን ነው’ የሚለውን ጥያቄ ለመጠየቅ
የተለየ መንገድ? በሴቶችና በወንዶች መካከል ያለው የደመወዝ ልዩነት እና ከወንዶች ጋር
ሲወዳደር በአመራር ሚና ውስጥ ያሉ ሴቶች ብዛት መረጃን ጨምሮ በአገር ተኮር ስታትስቲክስ
ላይ ጥናት ማድረግ ጠቃሚ ሊሆን ይችላል ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡

40
 2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. ተሳታፊዎቹን በሁለት ቡድን በተናጠል ወንዶችና ሴቶች ብለዉ ይክፈሉ፡፡
4. ለእያንዲንደ ቡድኖች ሁለቱን ማርከሮች እና ፍሊፕ ቻርቶች ያሰራጩ ፡፡
5. በዚህ ተግባር ውስጥ ትክክለኛ ወይም የተሳሳቱ መልሶች እንደሌሉ እና ሀሳባቸውን በነፃነት
እንዲገልፁ እንደሚፈልጉ ለተሳታፊዎች ያስረዱ ፡፡ በቡድኖቻቸው ውስጥ በየጊዜው እና
በተደጋጋሚ እንደሚሰሩ ያስረዱ ፣ እንደገና ተሰብስበው በቡድኖቻቸው ውስጥ የተነጋገሩትን
ማጠቃለያ ይሰጣሉ ፡፡
6. ቡድኖቹ ‘እንደሰው መሆን’ የሚለውን ሐረግ ሲሰሙ በአዕምሮአቸው ላይ የሚመጣውን ነገር
በአእምሮአቸው እንዲፈጥሩ ይጠይቋቸው። ሁሉንም የተነገሩትን ቃላት በፍሊፕ ቻርት ላይ
እንዲጽፉ ይጠይቋቸው።
7. ከዚያ እያንዳንዱ ቡድን በቃላቱ ዙሪያ አንድ ሳጥን እንዲስል ይጠይቁ እና ይህ ‘የወንዶች
ሳጥን’ መሆኑን ያስረዱ።
8. አሁንም ተሳታፊዎቹን ‘እንደ ሴት መሆን’ የሚለውን ሐረግ ሲሰሙ በአእምሮአቸው
የሚመጣውን እንዲያሰላስሉ ይጠይቋቸው። በሌላኛው ፍሊፕ ቻርት ላይ ሁሉንም የተነገሩትን
ቃላት እንዲጽፉ ይጠይቋቸው። እንደገና ቡድኖቹን በቃላቱ ዙሪያ አንድ ሳጥን እንዲሳሉ
ይጠይቁ እና ይህ ‹የሴቶች ሣጥን› መሆኑን ያስረዱ ፡፡
9. ቀደም ሲል እንደነበረው ቡድኖቹ በቃላቱ ዙሪያ ሳጥን እንዲስሉ እና “ይህ የሴቶች ሣጥን ነው”
ይበሉ ፡፡
10. ቡድኖቹን በምልአተ-ጉባኤ ይሰብስቡ እና እርስ በእርሳቸው ፍሊፕ ቻርቶችን ይመልከቱ፡፡
የሚከተሉትን ጥያቄዎች በአጭሩ ተወያዩ
 እነዚህ መልእክቶች ከየት ነው የመጡት (መልእክተኛው ማን ነው)?
 መልእክቶቹ ከወንድ ወይም ከሴት (ወይም ከእናት ፣ ከአባት ፣ ከአስተማሪ ፣ ከእህት
፣ ከእኩዮች ወዘተ) በመመስረት ይለያያሉ?
 በ ‹የወንዶች ሣጥን› እና በ ‹የሴቶች ሣጥን› መካከል ልዩነቶች እና ተመሳሳይነቶች
አሉ (ለምሳሌ ፣ ‹ሴቶች ስሜታዊ ናቸው› እና ‹ወንዶች ጠንካራ ናቸው›)?
 ወንዶች ወይም ሴቶች እንዴት እርምጃ መውሰድ እንደሚጠበቅባቸው በተመለከተ
ተቃርኖዎች አሉ? (ለምሳሌ ፣ ወንዶች ‘ስሜታዊ’ መሆን አለባቸው ፣ እንዲሁም
‘ጠንካራ’ መሆን አለባቸው)

ሳጥኖቹ ከሚከተሉት ምሳሌዎች ጋር ተመሳሳይ ሊመስሉ ይችላሉ ፡፡ ልዩነቶች ምናልባት ሣጥኖቹ

የተጻፉት በወንድ ወይም በሴት ተሳታፊዎች ላይ በመመስረት ላይሆን ይችላል ፡፡
የሴቶች ሣጥን የወንዶች ሣጥን

ስሜት ቀስቃሽ ፣ ረዥም ፀጉር ፣ ቀጭን ፣ ጠንከር ያለ ፣ ትምክህተኛ ፣ በድብድብ

ደካማ ፣ ለአደጋ ተጋላጭ ፣ በወንዶች ላይ
ጥገኛ ፣ በቀላሉ ማልቀስ ፣ በስሜታዊነት ፣
በቋንቋ እና በሥነ ጥበብ ጥሩ ፣ ጥሩ
እናቶች ፣ ዓይናፋር ፣ ልከኛ ፣ ለመሳደብ
ተገቢ አይደለም ፣ ሴሰኛ ፣ መሽኮርመም ፣
ልጆችን መንከባከብ እና የቤተሰብ አባላት
ወዘተ
ዉስጥ የመጀመሪያ ተሳታፊ ፣ በሂሳብ እና
በሳይንስ ጥሩ ናቸው ፣ እንደ ስፖርት
መኪናዎች ይወዳሉ፣ ኳስ ይጫወታሉ ፣
የፊት ፀጉር አላቸው ፣ በስፖርት የተገነባ
ሰዉነት አላቸዉ ፣ የሥልጣን ጥመኞች ፣
ጠንካራ ፣ ጡንቻ ያላቸው ፣ አያለቅሱም ፣
ለቤተሰባቸው ተጠያቂ ናቸው ወዘተ ፡፡

41
 11. ሁለቱ ሳጥኖች የሥርዓተ-ፆታ ሚናዎችን እንደሚያመለክቱ ለማብራራት እና የወንድ ወይም
የሴቶች ባህሪ ተብሎ በሚታሰበው የህብረተሰቡ ሀሳብ ላይ በመመርኮዝ ሰዎች እንዴት እርምጃ
እንደሚወስዱ እንደምንጠብቅ ይግለጹ ፡፡ እነዚህ ግምቶች (የተሳሳተ አመለካከት) የመጡት
ከቤተሰብ ፣ ከእኩዮች ፣ ከኅብረተሰብ ፣ ከሚዲያ ፣ ከታሪኮች ፣ ወዘተ.

የሥርዓተ-ፆታ ሚናዎች ምን ማለት ናቸው?

የሥርዓተ-ፆታ ሚናዎች በባህሎች እና ወጎች መሠረት አንድ የተወሰነ ማህበረሰብ ለሴት ልጅ ፣

ለወንድ ፣ ለእናቶች ወይም ጎልማሳ ተገቢ ወይም ተገቢ ያልሆነው የሚሰማቸው ባህሪዎች ፣
አመለካከቶች እና ድርጊቶች ናቸው ፡፡ የሥርዓተ-ፆታ ሚናዎች በባህሎች መካከል ፣ ከጊዜ በኋላ ፣
በትውልድ መካከል እና እንደ ማህበራዊ መደብ ፣ ማህበራዊ-ኢኮኖሚያዊ ሁኔታ ፣ ጎሳ ፣ የጾታ
ዝንባሌ ፣ ሃይማኖት ፣ ችሎታ እና የጤና ሁኔታ ካሉ ሌሎች ማህበራዊ ማንነቶች ጋር ይለያያሉ።
የሥርዓተ-ፆታ ሚናዎች እንዲሁ በከተሞች መስፋፋት ወይም በኢንዱስትሪ ልማት ሂደቶች ሊለወጡ
ይችላሉ ፣ እናም የሥርዓተ-ፆታ ሚናዎች ለዉጥጥንቃቄ የተሞላበት እና ቀጣይነት ያለው
የሥርዓተ-ፆታ ትንተና ይፈልጋል ፡፡

ምሳሌ፡ በብዙ ህብረተሰቦች ውስጥ ሴት ልጆች እና እናቶች ምግብ ለማብሰል ፣ ለማፅዳትና ልጅ

መውለድ ኃላፊነት አለባቸው ተብሎ ሲጠበቅ ወንድ ልጆች እና ጎልማሶች ደግሞ ለቤተሰብ ገንዘብ
የማግኘት ሃላፊነት አለባቸው ፡፡ በእነዚያ አውዶች ውስጥ የሴቶች እና የሴቶች የሥርዓተ-ፆታ ሚና
ከሥነ-ተዋልዶ ሥራ ጋር የተገናኘ ሲሆን የወንዶች እና የወንዶች የሥርዓተ-ፆታ ሚና ከምርታማ
ሥራ ጋር የተዛመደ ነው ፡፡

ምንጭ: የህፃናት አድን ድርጅት (2015, ገፅ. 18).

12. አሁን ፣ ትኩረትን በጥቂቱ ይቀይሩ። ለሁሉም ተሳታፊዎች ያስረዱ

በሁሉም ማህበረሰብ ውስጥ ያሉ ወንዶች እና ሴቶች ለአንዳንድ ዓይነቶች ባህሪዎች የታደሉ
እና ለሌላ አይነት ባህሪዎች ውድቅ በማድረግ ‹ሳጥን› ውስጥ እንዲገቡ የሰለጠኑ ናቸው ፡፡
በተለይም ከሳጥኑ ውስጥ 'የማይገቡ' ከሆኑ አንዳንድ ጊዜ ሳጥኖቹ ወንዶችን ወይም ሴቶችን
ወደ ጎጂ ባህሪ እንዲገቡ ያስገድዳሉ፡፡
13. የሚከተሉትን ጥያቄዎች በሚወያዩበት ጊዜ ተሳታፊዎችን ክብ በመስራት ይሰብስቡ እና
‹ማውራት ኳስ› ይጠቀሙ ፡፡
• እርስዎ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ለልጆችዎ እና ለሌሎች አዋቂዎች አርአያ ለመሆን
እና እንደነሱ የመቀበል ስሜት እንዲኖራቸው ምን ማድረግ ይችላሉ?
• የራስዎን ባህሪዎች እና አመለካከቶች እንዴት መለወጥ ይችላሉ? በሌሎች ባህሪዎች
እና አመለካከቶች ላይ ተጽዕኖ ማሳደር የሚችሉት እንዴት ነው?
14. እንቅስቃሴውን በውይይቱ ማጠቃለያ ጠቅልለው ከወላጆች እና ተንከባካቢዎች ሚና ጋር
ያገናኙት ፡፡ የሚከተሉትን እንደ መመሪያ መጠቀም ይችላሉ፡
ልጆች ፣ ወጣቶች እና ጎልማሶች ሁሉም ወንድ ወይም ሴት መሆን ከሚፈልጉት እሳቤዎች
ጋር እንዲስማሙ ግፊት ይደርስባቸዋል ፡፡ ምን ያህል እንደሚስማሙ በመመርኮዝ
በእራሳቸው እና / ወይም በአካባቢያቸው ሊሸለሙ ወይም ሊቀጡ ይችላሉ፡፡

ለአመቻቹ ማስታወሻ፡ ወንዶችና ሴቶች ስላሉት ኃላፊነቶች የራሳችን እና የሌሎች ሰዎችን ግንዛቤ
በማሳደግ እኛም የራሳችንን ባህሪዎች የበለጠ እንገነዘባለን ፡፡ ይህ እንቅስቃሴ የታለመው ‘ከሳጥን
ውጭ’ እንዲያስቡ ለማበረታታት ነበር ፡፡ ልጆችዎ ማንነታቸውን የማየት እና የመከባበር መብት

42
ያላቸውበት አከባቢን በመፍጠር ረገድ የሚጫወተውን ሚና ማየት እንደምትችሉ ተስፋ አደርጋለሁ ፡፡
በተመሳሳይ ሌሎችንም ያክብሩ ፡፡

በስርዓተ ጾታ እና ጾታ ትርጉም እና ልዩነቶች ላይ የተወሰነ ግራ መጋባት ሊኖር ይችላል ፡፡ እነዚህ

በሳጥኑ ውስጥ ተጠቃለዋል ፡፡
ለአስተባባሪው የማጣቀሻ ሳጥን፡ ስርዓተ ጾታ እና በጾታ መካከል ያለው ልዩነት ምንድነው?

ፆታ (ባዮሎጂያዊ)-ይህ የሚያመለክተው አንድን የሥርዓተ-ፆታ (ማህበራዊ)-ይህ

ሰው ወንድ ወይም ሴት የሚለዩበትን ባዮሎጂያዊ
እና ፊዚዮሎጂያዊ ባህሪያትን ነው ፡፡
ምሳሌ፡ ብዙ ሴቶች መውለድ እና ማጥባት
መቻላቸው ባዮሎጂያዊ ባህሪ ነው ፡፡
የሚያመለክተው አንድ ማህበረሰብ ለሴት
ልጆች ፣ ወንዶች ፣ ሴቶች እና ወንዶች
ተገቢ ነው ብሎ የሚመለከታቸው ማህበራዊ
የተገነቡ ሚናዎችን ፣ ባህሪያትን ፣
ተግባራትን እና ባህሪያትን ነው ፡፡

ምሳሌ-በአንዳንድ አገሮች ሴቶች ማሽከርከር

አይፈቀድላቸውም ፣ ወንዶች ደግሞ
ማሽከርከር ይፈቀዳሉ ፡፡

ልብ ይበሉ ፣ በብዙ ቋንቋዎች ‹ጾታ› ለሚለው የእንግሊዝኛ ቃል ቀጥተኛ ትርጉም እንደሌለ ልብ

ይበሉ ፡፡ ‹ፆታ› የሚል ቃል ወይም ሀረግ የተገነባበት ቦታ ብዙውን ጊዜ በትምህርታዊ ክበቦች
ውስጥ ጥቅም ላይ ይውላል ፣ ግን በሰፊው ህዝብ ዘንድ አይታወቅም ፡፡

በስርዓተ ጾታ እና በጾታ መካከል ስላለው ልዩነት ተጨማሪ ምሳሌዎች ፣ በዚህ አውደ ጥናት
መጨረሻ ላይ ያለውን አባሪ ይመልከቱ ፡፡

3.3. ጾታዊ ጥቃት

መርጃዎች የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

• ፆታን መሠረት ያደረጉ የተለያዩ • በ ‹ወንዶች ሣጥን› እና ‹ሴት 25 ደቂቃ

ጥቃቶችን ለመለየት እና ሣጥን› ላይ ከቀደመው ተግባር
ለመረዳት ፡፡ ፍሊፕ ቻርት ፡፡
• ፍሊፕ ቻርት ወረቀት እና
ማርከሮች።

አዘገጃጀት
• የዛሬ እንቅስቃሴዎችን ዝርዝር በፍሊፕ ቻርት ያዘጋጁ።
• በቀለም ካርዶች ላይ የእያንዳንዱን የግብረመልስ ሳጥን ርዕስ ይጻፉ ፡፡
• ፆታን መሠረት ያደረጉ ጥቃቶችን ዓላማዎች በራሪ ወረቀት ላይ ይጻፉ ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡

43
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. ከቡድን እንቅስቃሴ 3.2 በ‹የወንዶች ሣጥን› እና ‹የሴቶች ሣጥን› ላይ ዋና ዋና መልዕክቶችን
ከተሳታፊዎች ጋር ይገምግሙ ፡፡
4. ከሳጥኖቹ ውጭ ባሉ መልዕክቶች ላይ እንዲያተኩሩ ጠይቋቸው ፣ ማለትም ለጥያቄዎቹ
መልስ ሲሰጡ ወደ ታች ባወጧቸው መልእክቶች ላይ-“በሳጥኑ ውስጥ ከሚገኙት ማህበራዊ
ተስፋዎች ጋር የማይጣጣሙ ወይም ከወጡበት ለመውጣት በሚመርጡ ሴቶች እና ወንዶች
ላይ ምን ይሆናል? ሳጥን? ከቤተሰቦቻቸው ፣ ከእኩዮቻቸው እና ከማህበረሰቡ ከእነሱ
ከሚጠበቀው በተለየ መልኩ ቢታዩ ወይም ቢሰሩ እንዴት ይታያሉ? ”
5. ተስማሚ ሆኖ ካገኙት ፣ ቀደም ሲል በተሳታፊዎች በተገለፀው ወረቀት ላይ እነዚህን የተለያዩ
የእውቀት ዓይነቶች ይፃፉ ፡፡
ዝርዝሩ ጉልበተኝነት ፣ ማግለል ፣ ፌዝ ፣ ወሬ ፣ አድልዎ እና አካላዊ ጥቃት ሊያካትት
ይችላል፡፡
6. ከማህበራዊ እና ባህላዊ ግምቶች ወይም እሳቤዎች ጋር የማይጣጣሙ ሰዎች (ማለትም
በትክክለኛው "ሳጥን ውስጥ የማይገቡ) ፣ ከተሳታፊዎች በተገኘው ዝርዝር እንደሚታየው
በተለያዩ መንገዶች ውድቅ የመሆን ስጋት እንዳላቸው ያስረዱ ፡፡ እነዚህ ‘ቅጣቶች’ በጾታ ላይ
የተመሠረተ ጥቃት ተብሎ ለሚጠሩ ምሳሌዎች ናቸው።
ለአስተባባሪው የማጣቀሻ ሳጥን: በጾታ ላይ የተመሠረተ ጥቃት ምንድን ነው?

በጾታ ላይ የተመሠረተ ጥቃት በጾታ ልዩነት ላይ በመመርኮዝ በግለሰቦች ላይ የደረሰባቸውን

ጉዳት ሁሉ ያመለክታል ፡፡ ዓላማው የኃይል ሚዛኖችን ማቋቋም ወይም ማጠናከር እና
የሥርዓተ-ፆታ ልዩነቶችን ለማስቀጠል ነው ፡፡ በጾታ ላይ የተመሠረተ ጥቃት በሴቶች ወይም
በወንዶች ላይ ተጽዕኖ ሊያሳድር ይችላል ፡፡ ሆኖም ሴቶችን እና ልጃገረዶችን በስርዓት እና
በተመጣጠነ ሁኔታ ይነካል ፡፡ በጾታ ላይ የተመሠረተ ጥቃት ለምሳሌ ፣ የልጆች ጋብቻ ወይም
ያለ ዕድሜ ጋብቻ ፣ በግዳጅ ጋብቻ ፣ የሴት ልጅ ግርዛት / መቁረጥ (ግርዛት) ፣ ወሲባዊ
ጥቃት እና በደል ፣ የትምህርት ተደራሽነት እና የስነ ተዋልዶ ጤና አገልግሎቶችን
አለመከልከል ፣ አካላዊ ጥቃት እና ስሜታዊ ጥቃቶችን ያጠቃልላል ፡፡

7. ተሳታፊዎቹ በጾታ ላይ ተመስርተው ከሚያውቋቸው ዝርዝር ውስጥ የሚያውቋቸውን ሌሎች

የጥቃት ዓይነቶች እንዲጨምሩ ይጠይቋቸው ፡፡ ካልተጠቀሰ የሚከተሉትን በዝርዝሩ ላይ
ይጨምሩ፡ ጉልበተኝነት ፣ ማስፈራራት ፣ መነጠል ፣ ስም መጥራት ፣ ወሬዎችን
ማሰራጨት ፣ ግብረ ሰዶማዊነት ጥቃት ፣ ወሲባዊ ጥቃት ፣ ወሲባዊ ትንኮሳ እና እንደ
መግፋት ፣ እንደ ቡጢ ፣ የተለያዩ የአካል ብጥብጥ ወዘተ ያሉ ፡፡
8. ዝርዝሩ አንዴ ከተጠናቀቀ በኋላ ተሳታፊዎች እያንዳንዱን የአመፅ ዓይነት በአካባቢያቸው ላይ
በመመርኮዝ ከ1 እስከ 5 ባለው ምድብ ውስጥ እንዲያስቀምጡ ይጠይቋቸው ፡፡ 1 በጣም
ከባድ እና 5 ደግሞ በጭራሽ ከባድ አይደለም ፡፡ ከእያንዳንዱ ዓይነት አመጽ ቀጥሎ የምድብ
ቁጥሩን መጻፍ ይችላሉ።
9. በገለፃው ላይ ለእያንዳንዱ ዓይነት አመፅ የሚከተሉትን ጥያቄዎች በመጠየቅ ውይይትን
ያበረታቱ
ይህ ዓይነት ጥቃት በጣም ከባድ ወይም ቀለል ያለ ለምን ሆነ?
የዚህ ዓይነቱ ጥቃት ተፅእኖ ምድን ነዉ?
10. እንዲሁም ለተሳታፊዎች የሚከተሉትን የበለጠ አሳማኝ ጥያቄዎችን መጠየቅ ይችላሉ-
አንድ ሰው በትምህርት ቤት ውስጥ በየቀኑ ስሞች ቢጠሩ/ ቢገለሉ / ቢቀልዱስ? ምን
ይሰማቸዋል? ምን ማድረግ ይችላሉ? ይህ በአካል ከመጎዳት ያነሰ አሳሳቢ ነውን?

44
 ለአመቻች ማስታወሻ: ከውይይቱ በፊት ተሳታፊዎች አካላዊ እና ወሲባዊ ጥቃቶችን “በጣም
ከባድ” ብለው የፈረጁት ሳይሆን አይቀርም ፡፡ የስነልቦና ዓይነቶች የጥቃት ዓይነቶች
“ከባድ አይደሉም” ተብለው ሊመደቡ ይችላሉ እና አንዳንድ የአመፅ ዓይነቶችም “በጭራሽ
ከባድ አይደሉም” ተብለው ሊመደቡ ይችላሉ ፡፡ በውይይቱ መጨረሻ ተሳታፊዎች
በስነልቦና ላይ የሚደርሰውን ተጽዕኖ እና የሁከት ዓይነቶች ሁሉ ከባድ መሆናቸውን
ግንዛቤ መገንባቱ አስፈላጊ ነው ፡፡
11. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ልጆቻቸውን በጾታ ላይ የተመሠረተ ጥቃት በመጠበቅ ረገድ
ያላቸውን ሚና እንዲያንፀባርቁ ያበረታቱ ፡፡ ለምሳሌ ተሳታፊዎቹን መጠየቅ ይችላሉ-
ወላጆች እና ተንከባካቢዎች የልጆቻችሁን ደህንነት እና ጥበቃ ከማረጋገጥ አንጻር ምን ሚና
አላቸው?
12. የሚከተሉትን በማለት ክለ ጊዜዉን ይጠቅልሉ፡
ምንም እንኳን እናቶች እና ሴቶች ከጎልማሶች እና ከወንዶች ይልቅ በጾታ ላይ የተመሠረተ
ጥቃት ይጋለጣሉ ፣ ወንዶችም ሆኑ ሴቶች በጾታ ላይ የተመሠረተ ጥቃት ሰለባዎች ወይም
አጥፊዎች ሊሆኑ ይችላሉ ፡፡ እንደ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ፣ በልጆችዎ ሕይወት ውስጥ
በጣም አስፈላጊ ሰዎች እርስዎ ነዎት። ይህ ማለት እንደ አርአያ በመሆን ልጆቻችሁን በጾታ
ላይ የተመሠረተ ጥቃት እንዲሁም ሌሎች የጥቃት እና የመብት ጥሰቶችን የመጠበቅ
ሀላፊነት አለባችሁ ማለት ነው ፡፡

3.4. ማጠቃለያ እና ግምገማ

መርጃዎች የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

• ስብሰባውን በደንብ ለመዝጋት እና  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 30 ደቂቃ

አዎንታዊ ስሜቶችን ለማበረታታት፡፡ • ማርከሮች

• የቀሩትን ጥያቄዎች ለመመለስ ፡፡ • ቴፕ

• ስብሰባውን ለመገምገም ፡፡  የተዘጋጁ ፍሊፕ ቻርት

(ሰሌዳ) ወይም ፍላሽ
ካርዶችን
• የግምገማ ወረቀት

አዘገጃጀት
• የግምገማዉን ወረቀት ፈገግታ ባለው ፊት ያዘጋጁ’

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. ወላጆች/ተንከባካቢዎች በዚህ ክፍለ ጊዜ ስለተገኙ አመሰግናለሁ እናም ቀጣዩ ክፍለ ጊዜ ቀኑን
እና ሰዓቱን በማስታወስ አዎንታዊ የወላጅ ግቦችን በመለየት ላይ ያተኩራል፡፡
ስለ ፆታ ሥርዓቶች ለመወያየት ዛሬ ሦስተኛ ስብሰባ አድርገናል ፡፡ ስለፕሮግራሙ የተለያዩ
አካላት አሳውቀናል እናም የነበሩትን ጥያቄዎች ሁሉ ግልጽ እናደርጋለን ፡፡ ካልሆነ እባክዎን
ከክፍለ ጊዜው በኋላ አመቻቹን ያነጋግሩ ፡፡

45
4. መሻሻል የሚያስፈልጋቸው ተጨማሪ ጥያቄዎች ወይም ስጋቶች ካሉ ለተሳታፊዎች ይጠይቁ ፡፡
5. የቤት ሥራዎችን መውሰድ አስፈላጊ ከሆነ ከእነሱ ጋር ይወያዩ
6. አነሳሽ መልእክት ይስጡ እና ቁልፍ ትምህርቶችን ከ “ጉዲፈቻ” ሰው ጋር እንዲያካፍሉ
ያበረታቷቸው ፡፡

አነሳሽ መልእክት: እንደ ወላጆች/ተንከባካቢዎች ፣ ልጆች የሥርዓተ-ፆታ ደንቦችን እንዲያውቁ

እና በዚህ ክፍለ-ጊዜ ውስጥ ተለይተው በጾታ ላይ የተመሠረተ ጥቃትን ለመከላከል ልንረዳቸው
እንችላለን ፡፡ የሥርዓተ-ፆታ ሚናዎችን እና ሥርዓተ-ፆታን መሠረት ያደረገ ጥቃትን ከተገነዘብን
ልጆቻችንን ከእርሱ ለመጠበቅ የተሻለ እንሆናለን ፡፡ እንደ ወላጆች / ተንከባካቢዎች እኛ ለልጆቻችን
እጅግ አስፈላጊዎች ነን ፡፡
7. በየቀኑ ግምገማ ማካሄድ (የድህረ ምዘና ቴክኒክ) እና የቀኑን ክፍለ-ጊዜ መገምገም
8. የቀኑን ክፍለ ጊዜ ሞቅ ባለ በጭብጨባ ይዝጉ!

46
ክፍለ ጊዜ 4: አዎንታዊ የወላጅነት ግቦችን መለየት

የክፍለ-ጊዜው ዓላማዎች

• አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች ‹አዎንታዊ አስተዳደግ እና ግቦች› የሚለው ቃል ምን

ማለት እንደሆነ እንዲረዱ ለመርዳት
• በግንኙነት ላይ ግንዛቤን ማሳደግ ለህፃናት መሠረታዊ ነገር ነው ፡፡ ልጅ ደህንነት እንዲሰማው
የሚያደርገው ስሜታዊ ትስስር ነው
• ለሴት ልጃቸው ወይም ለወንድ ልጃቸው አዎንታዊ የአስተዳደግ ግቦችን መለየት አስፈላጊ
መሆኑን ለይቶ ማወቅ
• ተሳታፊዎች ምን ዓይነት አባት ፣ እናት ወይም ተንከባካቢ መሆን እንደሚፈልጉ ለማንፀባረቅ
፡፡

ክለ ጊዜ ግብአቶች ጊዜ
4.1 አቀባበል ማድረግ እና  የዛሬዎቹን ተግባራት ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 10
ያለፋዉን ማስታወስ ላይ ማስፈር

4.2 አዎንታዊ አስተዳደግን • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 15

ማስተዋወቅ • ማርከሮች
• ለአነስተኛ የቡድን ውይይት ቦታ

4.3 አዎንታዊ የአስተዳደግ • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 15

ግቦች • ማርከሮች

4.4 የወላጅነት እና የእንክብካቤ • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 25

ልምዶች • ማርከሮች
• የፍላሽ ካርዶች

4.5 የአካል ቅጣት ውጤቶች • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 20

• ማርከሮች
• የተዘጋጁ ፍሊፕ ቻርቶች ወይም ፍላሽ
ካርዶችን
• በሁለት ቋሚ ነጥቦች መካከል ለመንቀሳቀስ
ቦታ ፣ ለምሳሌ. ሁለት ግድግዳዎች ወይም
ሁለት ዛፎች ፡፡

4.6. እኔ ምን አይነት አባት እና • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 20

እናት ነኝ? • ማርከሮች

4.7 ማጠቃለያ እና ግምገማ  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 10

 ማርከሮች

ድምር 120 ደቂቃ

4.1. አቀባበል ማድረግ እና እንደገና ይያዙ

መርጃዎች የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

47
  ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን ለመቀበል  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 10 ደቂቃ
የዛሬውን የተሻሻለዉን ፕሮግራም ያስተዋውቁ  የዛሬ እንቅስቃሴዎችን
እና በክፍለ-ጊዜዎቹ ላይ ያቅርቡ ፡፡ መዘርዘር

አዘገጃጀት
 የዛሬዎቹን እንቅስቃሴዎች ዝርዝር በፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ያዘጋጁ።
• እያንዳንዱን አዎንታዊ የወላጅነት ቡድን ክፍለ ጊዜ በፍላሽ ካርድ ላይ ይፃፉ (በአንድ ቀለም);
የጎልማሳ-ልጅ ግንኙነት አንድ እና የጎልማሳ-ልጅ መስተጋብር (በሌላ ቀለም); እና የእያንዳንዱ
የልጆች ቡድን ክፍለ ጊዜ ርዕስ (በሌላ ቀለም) ፡፡
 የአዎንታዊ የወላጅነት ቡድን ክፍለ-ጊዜያትን ዓላማ በፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ላይ ይጻፉ ፡፡
• ተሳታፊዎች የሚጽፉበት እና የወላጅነት ጉዳዮችን ወይም ችግሮቻቸውን የሚያቀርቡበት
‹የችግር ሳጥን› ያዘጋጁ ፡፡
መመሪያዎች:
1. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን እን£ን በደህና መጡ ማለት እና እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም አስፈላጊ
የጥንቃቄ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል፡፡
2. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
3. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
4. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን በደህና መጡ እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም አስፈላጊ የጥንቃቄ
እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል ፡፡
5. የዛሬውን ክፍለ ጊዜ ያስተዋውቁ. የዛሬዎቹን እንቅስቃሴዎች ዝርዝር የሚያሳይ ፍሊፕ ቻርት
ያሳዩ እና ያብራሩ-
ባለፈው ክፍለ-ጊዜ የሥርዓተ-ፆታ ደንቦችን እና ጾታን መሠረት ያደረገ ጥቃት አጠቃላይ
እይታን የተመለከትን ሲሆን በእነዚህ ላይ ያለን ግንዛቤ ሕፃናትን ለመጠበቅ እንዴት
እንደሚረዳን ተመልክተናል ፡፡ ዛሬ ለእርስዎ ፣ ለልጅዎ (ሴት ልጆችዎ) እና ወንድ
ልጅዎ ስለ አዎንታዊ የአስተዳደግ ግቦችዎ እናስብበታለን ፡፡ ልጅዎ / ሴት ልጆችዎ/ወንድ
ልጆችዎ ሲያድጉ ሊሆኑ ስለሚፈልጉት ግንኙነት እንዲያስቡ እንፈልጋለን ፡፡
6. በቀጣዮቹ ክፍለ-ጊዜያት ተሳታፊዎች ብዙ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ቡድን ስብሰባዎችን
የማወቅ እና የመሞከር እድል እንደሚኖራቸው ያስረዱ ፡፡ በአብዛኛዎቹ ማህበረሰብ ውስጥ
ሁለት የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ቡድኖች ይመሰረታሉ-
- አንድ፡ ከአምስት ዓመት በታች የሆኑ ልጆች ላላቸው አዲስ ወይም የወደፊት አባቶች እና
እናቶች ፡፡
- ሌላ አንድ፡ ለአባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች በተለያየ ዕድሜ ላይ ካሉ ልጆች ጋር
7. ተመሳሳይ ስብሰባዎች እና የሥልጠና ቁሳቁሶች ለሁለቱም ቡድኖች ጥቅም ላይ ይውላሉ፡፡
ሆኖም ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ከአምስት ዓመት በታች የሆኑ ልጆችን ይዘው በቤት ውስጥ
ጉብኝቶች አማካይነት በማህበረሰብ አማካሪዎች ይደገፋሉ ፡፡

8. በአወንታዊ የወላጅነት ቡድን ክፍለ ጊዜያት ላይ የሚሳተፉ ወላጆች/ተንከባካቢዎች ዕድሜያቸው

6 ዓመት ወይም ከዚያ በላይ የሆኑ ልጆች ከአወንታዊ የአስተዳደግ ቡድን ክፍለ ጊዜያት ጎን
ለጎን የተደራጁትን የልጆች ቡድን ክፍለ ጊዜያት ለመቀላቀል እድሎች ሊኖራቸው ይገባል ፡፡
9. ስለ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ቡድን ክፍለ-ጊዜያት የመጀመሪያ ጥያቄ ያላቸውን
ተሳታፊዎች ይመልከቱ።

48
 4.2 አዎንታዊ አስተዳደግ
መርጃዎች የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 ወላጆች ‘አዎንታዊ አስተዳደግ’ የሚለው ቃል ምን ለአስተባባሪ ማስታወሻ 15 ደቂቃ

ማለት እንደሆነ እንዲገነዘቡ ለመርዳት.

ለአመቻች ማስታወሻ:
• አዎንታዊ አስተዳደግ በልጁ መልካም ፍላጎት ላይ የተመሠረተ የወላጅ ባህሪ ነው ፡፡ የልጁን
ሙሉ እድገት ለማረጋጥ ድንበር ማበጀትን የሚያካትት ማሳደግ ፣ ማብቃት ፣ እውቅና እና
መመሪያን ይሰጣል ፡፡ አዎንታዊ አስተዳደግ የልጆችን መብቶች ማክበር እና ዓመፅ የሌለበት
አካባቢን ያሳያል ፣ ወላጆች ግጭትን ለመፍታት ወይም ሥነ-ሥርዓትን እና አክብሮት
ለማስተማር አካላዊ ወይም ሥነ-ልቦናዊ ቅጣትን አይጠቀሙም፡፡

• አዎንታዊ አስተዳደግ፡ ወላጆች/ተንከባካቢዎች ሁል ጊዜ ለልጃቸው የሚበጀውን ለማድረግ

ሲሞክሩ ነው ፡፡ ከልጃቸው/ከልጆቻቸው ጋር አሳዳጊ ግንኙነትን ያዳብራሉ ፣ አመለካከቶቻቸውን
እና ስሜቶቻቸውን ያዳምጣሉ እናም ልጃቸው እንዲማር ይመራሉ እና ይረዱታል ፡፡

• አዎንታዊ አስተዳደግ ማለት የልጆችን መብቶች ማክበር እና መጠበቅ ማለት ነው ፡፡ ተግሣጽን

ለማስተማር ወይም ግጭትን ለመፍታት ልጅን መምታት ፣ ማሾፍ ወይም ማፈርን አይደግፍም
፡፡ አዎንታዊ አስተዳደግ ጠበኛ ያልሆኑ ግንኙነቶችን ፣ ችግሮችን መፍታት እና መማርን
ይደግፋል ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. አዎንታዊውን የወላጅነት ክፍለ ጊዜ ይዘት ለወላጆች እና ለአሳዳጊዎች ያስተዋውቁ ፡፡ .
4. ለተሳታፊ አዎንታዊ አስተዳደግ ለወላጅ ወዳጃዊ ትርጓሜ ይስጡ ፡፡
አዎንታዊ አስተዳደግ ማለት ሁል ጊዜ ለልጅዎ የሚበጀውን ለማድረግ ሲሞክሩ ነው ፡፡ ከልጅዎ
ጋር አሳዳጊ ግንኙነትን ያዳብራሉ ፣ የእነሱን አመለካከቶች እና ስሜቶች ያዳምጣሉ እናም
ልጅዎ እንዲማር ይመራሉ እና ይረዱታል ፡፡ አዎንታዊ አስተዳደግ ማለት የልጆችን መብቶች
ማክበር እና መጠበቅ ማለት ነው ፡፡ ተግሣጽን ለማስተማር ወይም ግጭትን ለመፍታት ልጅን
መምታት ፣ ማሾፍ ወይም ማፈርን አይደግፍም ፡፡ አዎንታዊ አስተዳደግ ጠበኛ ያልሆኑ
ግንኙነቶችን ፣ ችግሮችን መፍታት እና መማርን ይደግፋል ፡፡
5. ከዚህ በታች ባዉ ሰንጠረዥ ባለዉ መረጃ መሰረት በፍሊፕ ቻርት ወይም ፍላሽ ካርዶች
በመጠቀም አዎንታዊ አስተዳደግ ምን እንደሆነ እና እንዳልሆነ ያስረዱ ፡፡

አዎንታዊ አስተዳደግ አዎንታዊ አስተዳደግ ማለት ቅጣት ነው

አይደለም ነው

X. ልጆች የሚፈልጉትን ✓ ከሁሉም የቤተሰብ አባላት X ህመምን መጨመር

ሁሉ እንዲያደርጉ
ጋር በግልጽ እና በአክብሮት X በሌሎች ፊት ውርደት
መፍቀድ
መግባባት
X ፍቅርን ለማስቀረት

49
 X. ህጎች የሉትም ✓ ልጆችን ማክበር እና የእነሱ ማስፈራሪያ

X. ምንም የሚጠበቁ ነገሮች አክብሮት ማግኘት X ጊዜው አልቋል

የሉትም
✓ ልጆች ጥሩ ውሳኔዎችን X ስሜታዊ ማጭበርበር
እንዲያደርጉ ማስተማር X መብቶችን መውሰድ (የኪስ
ገንዘብ ፣ ወዘተ)
✓ የልጆችን ችሎታ እና
እምነት መገንባት

✓ ልጆችን ለሌሎች ሰዎች

ስሜት አክብሮት መስጠት
ማስተማር

✓ የደህንነት ስሜት ለልጆች

መስጠት

✓ ልጃገረዶችን እና ወንዶችን
በእኩልነት እና ያለ አድልዎ
መያዝ ፡፡

6. ያሏቸዉን የአሳዳጊነት አሳቤዎች ‘አዎንታዊ እና አዎንዊ ያልሆነ አስተዳደግ” ጋር ያብራሩ፡፡

7. ተሳታፊዎች ሊኖሯቸዉ የሚችሉትን ማንኛውንም ጥያቄ ግልፅ ያድርጉ ፡፡

4.3 የአዎንታዊ አሳዳጊነት ግቦች

የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

• ወላጆች እና አሳዳጊዎች ስለ ቀና የአስተዳደግ • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 15 ደቂቃ

ግቦቻቸው እንዲያውቁ ለመርዳት ፡፡ • ማርከሮች
• አዎንታዊ የወላጅነት ግቦች እና የቤተሰብ ህልሞች • ቴፕ
እርስ በእርሳቸው የሚደጋገፉ መሆናቸውን ለማየት
፡፡

ለአመቻች ማስታወሻ: የጎልማሳነት ዕድሜ በየባህሉ ይለያያል ፡፡ በባህልዎ ውስጥ በጣም

አስፈላጊ የሆነ የልደት ቀን 21 ፣ 25 ወይም ሌላ ዕድሜ ከሆነ ፣ ወይም ጎልማሳነትን
የሚያመለክት ጉልህ ክስተት ካለ ሁኔታውን በዚሁ መሠረት ያስተካክሉ.

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. የማየት እንቅስቃሴን እንደምናከናውን ለተሳታፊዎች ያስረዱ ፡፡ አንድ ታሪክ ሲነግሯቸው
ዓይኖቻቸውን ዘግተው እንዲያዳምጡ ይጠይቋቸው-

50
 ይህንን በዓይነ ሕሊናህ አስብ . .
ልጅዎ አድጓል ፡፡ የልጅዎን 18 ኛ ዓመት የልደት ቀን ሊያከብሩ ነው። ልጅዎ ምን ዓይነት
ሰው እንደ ሆነ ያስቡ ፡፡ ከልጅዎ ጋር ያለዎት ግንኙነት ምን ይመስላል?
4. ለተሳታፊዎች ልጃቸውን እና ከእነሱ ጋር ያላቸውን ዝምድና በዓይነ ሕሊናቸው እንዲያስቡ
እና ከዚያም የሚከተሉትን እንዲጠይቁ ይፍቀዱላቸው ፡፡
ምን ዓይነት ሰው (ባህሪዎች) ልጅዎ በዚያ ዕድሜ ላይ ይኖረዋል ብለው ተስፋ ያደርጋሉ?
5. ምላሾቻቸውን በፍሊፕ ቻርት ላይ ይጻፉ። ምላሻቸውን ለማሳየት ነገሮችን መሳል ከቻሉ ቡድኑ
ዝቅተኛ ማንበብና መጻፍ ካለው ያያል። እንደ - ደግ ፣ ሀቀኛ ፣ አሳቢ እና አፍቃሪ ፣ ወዘተ
ያሉ ምላሾችን የማግኘት ዕድሉ ሰፊ ነው ፡፡
6. አሁን ይጠይቁ
በዚያ ዕድሜ ከልጅዎ ጋር ምን ዓይነት ግንኙነት እንደሚኖር ተስፋ ያደርጋሉ?
7. ምላሾቻቸውን በፍሊፕ ቻር ላይ ያክሉ። እንደ ወዳጃዊ ፣ አክባሪ ፣ መተማመን ፣ አፍቃሪ ፣
ወዘተ ያሉ ምላሾች ሊያገኙ ይችላሉ ፡፡
8. እነዚህ የእነሱ አዎንታዊ የአስተዳደግ ግቦች እና የቀና አስተዳደግ መሠረት እንደሆኑ ያስረዱ።
9. በምላሾቹ ላይ ተወያዩ እና ለሴት ልጆች እና ለወንዶች አዎንታዊ የአስተዳደግ ግቦች
በባህሪያቶች እና ባህሪዎች ላይ ቁልፍ ልዩነቶች ካሉ ፡፡ ከቀና የአስተዳደግ ግቦች ምሳሌዎችን
በመጠቀም ለሴት ልጆችም ሆነ ለወንድ ልጆች ሐቀኛ ፣ ተንከባካቢ ፣ ደግ ፣ አፍቃሪ ፣
ኃላፊነት የሚሰማው መሆን አስፈላጊ መሆኑን ያጠናክሩ ፡፡
10. አሁን ለተሳታፊዎች አባቶች/ወንድ ተንከባካቢዎች እና እናቶች/ሴት አሳዳጊዎች አዎንታዊ
የወላጅ ግቦች ልዩነቶች ካሉ ይጠይቁ? እንደገና ፣ ወላጆችም ሆኑ ወንድም ሆነ ሴት
ተንከባካቢዎች ለልጆቻቸው አዎንታዊ የወላጅነት ግቦች እንዳሏቸው ያጠናክሩ ፡፡
11. አዎንታዊ የአስተዳደግ ግቦች የቀና አስተዳደግ መሠረት እንደሆኑ ለተሳታፊዎች ያስረዱ-
ጭንቀት ሲሰማዎት እና አካላዊ ወይም ክብርን የሚነካ ቅጣትን እንደሚጠቀሙ ሲሰማዎት
እነዚህ እርምጃዎች ልጅዎ እርስዎ እንዲሆኑት የሚፈልጉት አዋቂ ሰው እንዲሆኑ ይረዱ
እንደሆነ እና እነዚያ ድርጊቶች ልጅዎ ግንኙነቱን እንዲኖረው ይረዱት እንደሆነ ያስቡ ፡፡
በጥልቀት ይተንፍሱ እና ከእርስዎ ጋር የሚፈልጉት በአዎንታዊ የአስተዳደግ ግቦችዎ ላይ
ትኩረት ያድርጉ እና እርስዎ እንዲሆኑት የሚፈልጉትን አዎንታዊ አስተዳግ ላይ ትኩረት
ያርጉ እና ልጅዎ እንዲሆኑ እንዴት ችንዴት እደዚህ መሆን እደሚችል ያስቡ፡፡ ያስቡ ፣
ልጅዎ ትዕግሥትን እና ደግነትን እንዲማር እንዴት መርዳት ይችላሉ? የልጅዎን በራስ
የመተማመን እና የመግባባት ችሎታ እየገነቡ ነው? ሐቀኝነትን ያበረታታሉ እና ችግሮችን
መፍታት ያስተምራሉ? አክባሪ ባህሪን እያሳዩ ነው?
12. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ለእነዚህ ጥያቄዎች መልስ እንዲሰጡ ጥቂት ጊዜያትን ይስጡ።
13. ተሳታፊዎች ከ1ኛ ክፍለ ጊዜ ጀምሮ ወደ ቤተሰቦቻቸው ሕልሞች እንዲያስቡ ጋብ ዟቸው እና
አዎንታዊ የአስተዳደግ ግቦቻቸውን ማሳካት የቤተሰብ ሕልማቸውን ለማሳካት እንደሚረዳቸው
እና የቤተሰብ ሕልማቸውን ማሳካት አዎንታዊ የወላጅነት ግቦቻቸውን እንደሚደግፉ
ያስታውሷቸው ፡፡
14. አሁን ተሳታፊዎችን ጥንድ እንዲሆኑ ይጠይቋቸው (አጋሮች ወይም የትዳር አጋሮች ባሉበት
አብረው ሊሰሩ ይችላሉ) ፡፡ አንደኛው አጋር አካላዊ ቅጣትን ወይም ውርደትን
የማይጠቀሙበትን ምክንያት ለሌላው እንዲያብራራላቸው ይጠይቁ ፡፡ ከዚያ በላይ ይቀይሩ
ስለዚህ ሁለተኛው አጋር ለምን ለመጀመሪያው አጋር አካላዊ ቅጣት ወይም ውርደት
እንደማይጠቀሙ ያብራራል ፡፡ ለታላቁ ቡድን ግብረመልስ መስጠት አያስፈልጋቸውም ፣ ግን
ለምን አካላዊ ወይም አዋራጅ ቅጣት እንደማይጠቀም ለአንድ ሰው ሲነግሯቸው የግል
ቁርጠኝነትን ማጎልበት ይጀምራሉ እናም አካላዊ ወይም የማይጠቀሙበትን ምክንያት ለሌሎች
የማህበረሰብ አባላት ለማስረዳት በጣም ዝግጁ ናቸው ፡፡

51
 4.4 የወላጅነት እና የእንክብካቤ ልምዶች
መርጃዎች የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

• ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ልጆችን ስለ  ለአመቻች ማስታወሻ 25 ደቂቃ

መንከባከብ ስላላቸው ሚና የተደባለቀ ስሜት  ፍሊፕ ቻርት
ሊኖራቸው እንደሚችል ለመቀበል፡፡ (ሰሌዳ)/ወረቀቶች
 የወላጅ/አሳዳጊነት ባህሪ የተማሩ መሆኑን  ማርከሮች / ብዕር
ለመገንዘብ  ቴፕ
 ፍላሽ ካርዶች

አዘገጃጀት
ፍላሽ ካርዶችን የሚጠቀሙ ከሆነ እነዚህ መታተም እና መቆረጥ ይኖርባቸዋል እናም በአንድ
ተሳታፊ አንድ ስብስብ እንዲኖር ወይም በትንሽ ቡድኖች ውስጥ ለመጠቀም ይሆናል፡፡

ለአመቻች ማስታወሻ: ከታች ካሉት ሁለት አማራጮች መካከል የትኛው እንቅስቃሴ ለወላጆችዎ
እና ለአሳዳጊዎቻችሁ እንደሚስማማ ይምረጡ። ወይም፡

1. አስተባባሪው በፍሊፕ ቻርት ላይ ምላሾቹን የሚጽፍበት ሀሳን ማመንጨት

ወይም
2. ስሜት ገላጭ ፍላሽ ካርዶች ይኑሩ እና ተሳታፊዎች መርጠው ይወያዩ ፡፡ እነዚህም ለእያንዳንዱ
ተሳታፊዎች እንደ አንድ ስብስብ ሊቀርቡ ይችላሉ ፣ ወይም የጋራ ስሜታቸውን ለመምረጥ
ለአነስተኛ ቡድኖች የካርድ ስብስብ መስጠት ይችላሉ ፡፡
.
በቡድኑ ውስጥ ብዙ አንፃራዊ ተንከባካቢዎች ወይም ተዛማጅ ያልሆኑ ተንከባካቢዎች ካሉ ፣ እባክዎን
ጥያቄዎቹን የበለጠ የሚያካትት ያድርጉ ፡፡.

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. ተሳታፊዎችን ይጠይቁ

ሀ) እናት ፣ አባት ወይም ተንከባካቢ ስለመሆንዎ ምን ይሰማዎታል?

4. ተሳታፊዎች ስሜታቸውን ሲናገሩ ፣ እነዚህን በራሪ ወረቀቱ ላይ ይጻፉ ወይም ተሳታፊዎች

የእጅ ባትሪ ካርዶቹን ፍሊፕ ቻርት ላይ በቴፕ እንዲያደርጉ ይጋብዙ ፡፡ በፍሊፕ ቻርት በአንዱ
ጎን ላይ በአሉታዊ ስሜቶች (ጥፋተኛ ፣ ድካም ፣ ወዘተ) ላይ እና እንደ አዎንታዊ ስሜቶች
(ለምሳሌ ደስተኛ ፣ አፍቃሪ ፣ ወዘተ) እንዲመደቡ ስሜቶቹን ይሰብስቡ ፡፡

5. በተሰላሰሉ ሃሳቦቸ ውጤቶች ላይ ሁሉም አባቶች ፣ እናቶች እና ሌሎች ተንከባካቢዎች

ተመሳሳይ ስሜት እንዳላቸው ለተሳታፊዎች ይንገሩ እና ስለ ሚናቸው የተደባለቀ ስሜት

52
 መኖር የተለመደ ነው ፡፡ አንዳንድ ጊዜ እናቶች ልጅ ከወለዱ በኋላ የመንፈስ ጭንቀት
ሊያጋጥማቸው ይችላል ፡፡ ይህ ከባድ ሊሆን ይችላል ፣ እናቱ ተጨማሪ ድጋፍ ያስፈልጋት
ይሆናል ፡፡

6. ተሳታፊዎችን ወላጅ መሆን እንዴት እንደ ተማሩ ይጠይቋቸው ፣ ለምሳሌ. ከሬዲዮ ፣

ቴሌቪዥን ፣ መጻሕፍት ፣ በይነመረብ ፣ ከሌሎች ፣ የራሳቸው ተሞክሮ ፣ ባህል ፣
ሃይማኖት ፣ ወዘተ ፡፡

ጥቂት ተሳታፊዎች ሀሳባቸውን ከተናገሩ በኋላ በምላሾቻቸው ላይ በማሰላሰል አባቶች ፣ እናቶች እና

ሌሎች ተንከባካቢዎች ባላቸው እውቀት ፣ ችሎታ እና ድጋፍ የቻሉትን ሁሉ እንደሚያደርጉ
ይነግራቸዋል ፡፡ በመጀመሪያው ክፍለ ጊዜ እንደተነጋገርነው አንዳንድ ጊዜ እንደ እኩዮቻችን እና እንደ
ሽማግሌዎቻችን የመሆን ግፊት ይሰማናል ፡፡ ሆኖም ፣ የእኛ የአስተዳደግ/እንክብካቤ ባህሪ እንደተማረ
፣ እኛም ልጆቻችንን ለመንከባከብ አዳዲስ መንገዶችን መማር እንችላለን ፤ ሁላችንም አብረን
እየተማርን ነው ፡፡

4.5 የአካል እና ክብርን የሚነካ ቅጣት ውጤቶች

መርጃዎች የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 ወላጆች እና አሳዳጊዎች አዎንታዊ አስተዳደግ  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 20 ደቂቃ

ወንዶችና ሴቶች ልጆቻቸው እነሱ ወደሚፈልት  ማርከሮች
ወደ አዋቂነት እንዲያድጉ እንደሚረዳ እና  ቴፕ
አካላዊ እና ክብን የሚነካ ቅጣት ግን ይህን  የተዘጋጁ በፍሊፕ
ለማድረግ የበለጠ ከባድ እንደሚያደርግ ቻርት (ሰሌዳ) ወይም
እንዲገነዘቡ ለማገዝ ፡፡ ፍላሽ ካርዶችን

አዘገጃጀት
 ለ ‹አዎንታዊ አስተዳደግ ለሆነዉ እና ያልሆነ› የሚል ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ወይም ፍላሽ ካርዶችን
ያዘጋጁ ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. ተሳታፊዎች ወደ ቀደመው ክፍለ ጊዜ እንዲያስቡ እና ስለ ልጅ መብቶች የሚያስታውሷቸውን
እንዲናገሩ ይጠይቁ ፡፡ በተሳታፊዎች ጥቂት ምላሾች ከተሰጡ በኋላ በተሳታፊ ምሳሌዎች ላይ
በመመስረት ያብራሩ ፡፡
“ሁሉም ልጆች መሰረታዊ መብቶች አሏቸው ፡፡ የተባበሩት መንግስታት የሕፃናት መብቶች
ኮንቬንሽን ሁሉንም ሕፃናት ለመጠበቅ እና በተሻለ አከባቢ ውስጥ ማደጋቸውን በማረጋገጥ
ይገኛል ፡፡ ከሞላ ጎደል ሁሉም የዓለም ሀገሮች የህንን ስምምነት አፀደቁ ፡፡ ይህ ስምምነት
የእድገት ፍላጎታቸውን መሠረት በማድረግ የሁሉም ልጆች መብቶችን ያስቀምጣል ፡፡ እኛ
የምናደርጋቸው ነገሮች ሁሉ ለልጆች ስለሚበጀው ነገር እንዳሰብን ያረጋግጣል ፡፡ ከእነዚህ
መብቶች ውስጥ ሦስቱ በተለይ ከቀና አስተዳደግ ጋር የተዛመዱ ናቸው፡፡

53
4. ልጆች ከማንኛውም ዓይነት ሁከት የመጠበቅ ፣ በክብሮት የመያዝ እንዲሁም ሀሳባቸውን
የመግለጽ መብት አላቸው ፡፡ ይህ ማለት ከልጆች ጋር እንዴት ማውራት ብቻ ሳይሆን
አመለካከታቸውን እና ስሜታቸውን ማዳመጥን መማር ያስፈልገናል ማለት ነው ፡፡
ልጆች ከአሳዳጊዎቻቸው ጋር ጥሩ ግንኙነት ሊኖራቸው ይገባል ፡፡ የልጆችን መብቶች ማክበር
ማለት የወላጆችን/ተንከባካቢዎችን ፍላጎቶች ማሟላት ማለት ነው። ስምምነቱ ወላጆች ልጆችን
በማሳደግ ረገድ ዋነኛ ሚና እንዳላቸው የተገነዘበ ሲሆን ወላጆችም ሆኑ አሳዳጊዎች የመደገፍ
እና የመረዳዳት መብት አላቸው፡፡
5. ጥያቄዎች ከሌሉ ሁለት ቦታዎችን ይጠቁሙ ፣ ለምሳሌ ፡፡ ሁለት ግድግዳዎች ወይም ሁለት
ዛፎች እና አንድ ቦታ “እስማማለሁ” ሌላኛው ደግሞ “አልስማማም” እንደሚባል ያስረዱ ፡፡
6. አንዳንድ መግለጫዎችን እንደሚያነቡ ያስረዱ እና ተሳታፊዎች በመግለጫው ወደሚስማማበት

መግለጫ እስማማለሁ አልስማማም እንዴት? ጥናት እንደሚያሳየው:

ልጄ ትክክለኛውን አካላዊ ቅጣት የደረሰባቸው ልጆች ትክክልና

እና መጥፎውን ስህተት የሆነውን የማወቅ ፣ ደግ የመሆን
እንዲለይ እና አዋቂ በማይኖርበት ጊዜ ‘ትክክለኛውን’
እፈልጋለሁ ’ ውሳኔ የማድረግ ዕድላቸው ከፍተኛ ነው።

ልጄ ሌሎችን አካላዊ ቅጣት የደረሰባቸው ልጆች አካላዊ

ልጆችን ቢመታ ቅጣት ካላገኙ ሕፃናት ይልቅ የቃል እና
እና ቢያስቸግር የአካል ጥቃትን ያሳያሉ ፡፡
ጥሩ ነው ’
‘ልጄ ወንጀለኛ አካላዊ ቅጣት የሚደርስባቸው ልጆች
እንዲሆን ወንጀሎችን የመፈጸም ፣ የሌሎችን ንብረት
አልፈልግም የመጉዳት እና በፀረ-ማህበራዊ መንገዶች
ጠባይ የመያዝ ዕድላቸው ሰፊ ነው ፡፡

'ልጆቼ አደንዛዥ አካላዊ ቅጣት የሚደርስባቸው ልጆች

ዕፅ ወይም ለድብርት ፣ ለጭንቀት ፣ ለአደንዛዥ ዕፅ እና
አልኮልን አላግባብ ለአልኮል መጠጦች የመጋለጥ ዕድላቸው ሰፊ
ቢጠቀሙ ጥሩ ነው ፡፡
ነው'
ልጄ ሲያድግ ከእኔ አካላዊ ቅጣት የሚደርስባቸው ልጆች
ጋር ጥሩ ከወላጆቻቸው ወይም ከአሳዳጊዎቻቸው ጋር
ግንኙነት ደስተኛ ፣ አፍቃሪ ግንኙነቶች የመኖራቸው
እንዲኖረዉ እና በሚፈልጉበት ጊዜ ለእርዳታ የመሄድ
እፈልጋለሁ ፡፡ › ዕድላቸው ዝቅተኛ ነው ፡፡

ቦታ እንዲሮጡ ያድርጉ ፡፡ ተሳታፊዎች ለምን ወደዚያ ቦታ እንደሮጡ ይጠይቋቸው ፡፡

7. ለወላጆች እና ለአሳዳጊዎች አሁን አካላዊ ቅጣት ልጆችን ትክክለኛና ስህተት የሆነውን ነገር
እንደማያስተምር እና ልጆችን ሊጎዳ ፣ ሊያስጨንቃቸው ፣ አልኮል መጠጣትን እና አደንዛዥ
እፅን ሊወስድ ፣ ልጆችን መፍራት እና የመንፈስ ጭንቀት እንዲያድርባቸው ሊያበረታታ
እንደሚችል ንገሯቸው ፡፡ ጠበኛ እና በልጁ ላይ ተጽዕኖ የሚያሳድር ቁጣ እና ቂም ያስከትላል፡
የወላጅ ወይም የአሳዳጊ ግንኙነት። ስለሆነም ልጆችን በአካል መቅጣት ወይም ክብራቸዉን
መንካት የለብንም ፡፡

54
8. ተሳታፊዎችን ይጠይቁ
ልጆቻቸውን በአካል ካልገሰጹ ሌሎች ቤተሰቦችዎ ወይም ማህበረሰቡ ምን ያስባሉ?
4.6 እኔ ምን አይነት አባት እና እናት ነኝ
የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

 አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች ምን ዓይነት  ፍሊፕ ቻርት 20 ደቂቃ

አባት እና ባል / እናት እና ሚስት እንደነበሩ (ሰሌዳ)
እንዲያንፀባርቁ ለመርዳት  ምልክት ማድረጊያ
 ወደፊት እንዲራመዱ የውይይት እና የእሴቶች እስክሪብቶች
ማብራሪያን ለማመቻቸት

አዘገጃጀት
• ለእያንዳንዱ ተሳታፊ የእጅ ፅሁፉን መለማመድ፡ የማሪክስ ቅጆችን - i) ወንዶች ፣ ii) ሴቶች
(ከዚህ በታች የሚታየው) ፡፡
 ኃላፊነት የሚሰማቸዉ፣ በስራ ላይ ያሉ እና አፍቃሪ አባቶች እና ወንድ ተንከባካቢዎች ፣
እናቶች እና ሴት ተንከባካቢዎች ፣ ባሎች እና ሚስቶች ባህሪያትን እና ባህሪያትን ለመለየት
ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ፡፡

ለአመቻች ማስታወሻ: ይህንን ተግባር ከሠራተኛ እና ከአጋር ሠራተኞች ጋር ሲያስተባብሩ

አንዳንዶቹ አባቶች ወይም እናቶች ላይሆኑ ይችላሉ ፡፡ ሆኖም ግን ፣ እንደ አክስቶች ፣
አጎቶች ፣ ታላቅ ወንድሞች ወይም እህቶች ወይም እንደ ሌሎች በቤተሰብ ውስጥ ባሉ
የመተሳሰብ ሚናዎቻቸው ላይ እንዲያንፀባርቁ ሊያበረታቷቸው ይችላሉ ፡፡ እንዲሁም
ስለራሳቸው አባቶች ፣ እናቶች እና ስለ ሌሎች አባት ወይም እናቶች ትዝታዎቻቸውን
ለማንፀባረቅ እድሉ ይኖራቸዋል፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. “አንዱ እና በጣም ከባድ የሆነውን ነገር አንድ እናደርጋለን፡ ወደ መስታወቱ ተመልከቱ እና
እራሳችንን እና ሁላችንም እንደ አባት እና / ወይም ባሎች ፣ እንደ እናቶች እና / ወይም
ሚስቶች ፣ እና እንደ የቤተሰብ አባላት እንዴት እንደሆንን እንመረምራለን ፡፡ ግቡ እኛ ከዚህ
በፊት በኖርነው አካሄድ መጥፎ ስሜት እንዲሰማን አይደለም ፣ ግን ስለራሳችን ባህሪዎች ማሰብ
መቻል ፣ ለምን ለምን እንደምንሰራ እና ሌሎች ወንዶች እና ሴቶች እንዴት እንዲሰራ
እንደሚፈልጉ እንዲለዩ እንዴት መርዳት እንደምንችል ነው ፡፡ አባቶች ፣ እናቶች ፣ ባሎች ፣
ሚስቶች እና ተንከባካቢዎች ሆነው ለመኖር ፡፡ እንደ አባቶች ፣ እናቶች እና የቤተሰብ አባላት
በጥሩ ሁኔታ ለምናደርጋቸው ነገሮች ሁሉ ለእራሳችንን የምናጨበጭብበት ጊዜም ነው ፡፡ ”

4. “በመጀመሪያ ፣ በራሳችን የልጅነት ጊዜ ላይ እናሰላስል ፡፡ ከልጅነትዎ ጀምሮ የራስዎን አባት

(ምናልባትም አያት ፣ አጎት ወይም ሌላ የአባት አባት ሊሆኑ ይችላሉ) ያስቡ ፡፡ ከተቻለ
አንዳንድ ፈቃደኞች አባትዎ እናትዎን በጥሩ ሁኔታ ያሳየበትን ጊዜ ጥቂት ትዝታዎችን
ቢያካፍሩ ደስ ይለኛል ፡፡ እንዲሁም አባትዎ በጥሩ ሁኔታ ያስተናገድዎትን ጊዜ በማስታወስ
ያጋሩ ፡፡ ”

55
የሚከተሉትን ጥያቄዎች ይከታተሉ

• በእነዚህ ትዝታዎች ውስጥ ልዩ የሆነው ምንድነው?

• እነዚህ ትውስታዎች አባትዎ ወይም ዘመዶችዎ ትዝታዎችን የሚያንፀባርቁ ናቸው ወይስ
አንዳንድ ጊዜ በዚህ መንገድ ብቻ ነው የሚሰሩት?
• አባትህ በተለምዶ ለእናትህ እና ለአንተ / ለእህቶችህ / እህትህ የነበረበትን መንገድ እንዴት
ትገልጸዋለህ?

5. “አሁን ከወጣትነትህ ጀምሮ ወደ እናትህ ወይም (አያት ፣ አክስት ወይም ሌላ እናት) አለች
ብለን እናስብ ፡፡ እናትህ ወይም ዘመዶችህ በጥሩ ሁኔታ ያሳዩበትን ጊዜ ጥቂት ትዝታዎችን
የምናካፍል ፈቃደኛ አለን? ”

የሚከተሉትን ጥያቄዎች ይከታተሉ

• በእነዚህ ትዝታዎች ውስጥ ልዩ የሆነው ምንድነው?

• እነዚህ ትዝታዎች እናትህ ወይም የእናትህ የዘር ሀረግ ትዝታ ያላቸው ናቸው ወይስ አንዳንድ
ጊዜ ነዉ በዚህ መንገድ ያሚያከናወኗቸው?
• እናትህ በተለምዶ ለእናትህ እና ለአንተ / ለእህቶችህ / እህት ያደረገችበትን መንገድ እንዴት
ትገልጸዋለህ?

6. አሁን በሁለት ቡድን እንከፍላለን ፡፡ ሁሉም ወንዶች ከአስተባባሪ (ሀ) ጋር ይሄዳሉ ፣ እና ሁሉም
ሴቶች ከአስተባባሪ (ለ) ጋር ይሄዳሉ ፡፡ እያንዳንዳችን ምን አይነት እናት ፣ ባል ወይም ሚስት
እንደሆንን ለማሰብ በተመሳሳይ እንቅስቃሴ እንሳተፋለን ፡፡ እንደ አስተባባሪ ጥንድ ውስጥ ያሉትን
መግለጫዎች ያንብቡ እና በመግለጫው ከተስማሙ ወይም ካልተስማሙ መወሰን አለበት ፡፡
በጣም ግላዊ የሆነ ነገር ካለ ፣ ላለማጋራት መምረጥ ይችላሉ።

እንደ አባት ፣ እኔ… እንደ ባል ፡ እኔ…

• ጥራት ያለው ጊዜ ከልጆቼ ጋር በማሳለፍ
ይደሰቱ
• ህፃና በነበሩበት ጊዜ ከልጆቼ ጋር ለመጫወት ጊዜ
አጠፋለሁ
• የልጄን አመለካከት ያዳምጡ
• የልጄን አስተያየት አዳምጥ
• በግልፅ በኃላፊነት ላይ ነኝ
• ልጆቼ ያወጣኋቸውን ህጎች እንዲከተሉ ይጠብቁ
• ከልጆቼ አክብሮት እንዲሰጣቸው እፈልጋለሁ
• ለልጆቼ አክብሮት አሳይ
• ለልጆቼ ብዙ ጊዜ የማስበውን እና የሚሰማኝን
ይንገሩ
• ልጆችን ስለማሳደግ ሀሳቤን ለመለወጥ ፈቃደኛ
ነኝ
• በቁጥጥር ስር እንደመሆን
• ለልጄ (ሴቶች) አሳቢ እና አፍቃሪ ነኝ
• ለሴት (ሴት ልጆች) አሳቢ እና አፍቃሪ ነኝ
• ከልጆቼ ጋር መዝናናት እና መሳቅ እችላለሁ
• የባለቤቴን አመለካከት እና አስተያየት
አዳምጥ
• በግልፅ በኃላፊነት ላይ ነኝ
• ሚስቴ ያወጣኋቸውን ህጎች
እንድትከተል ይጠብቁ
• ከሚስቴ አክብሮት እንድፈልግ
• ለሚስቴ አክብሮት አሳይ
• ብዙውን ጊዜ የማስበውን እና
የሚሰማኝን ለባለቤቴ አጋራ
• ባለቤቴን ካዳመጥኩ በኋላ ሀሳቤን
ለመለወጥ ፈቃደኛ ነኝ
• በቁጥጥር ስር እንደመሆን
• ከባለቤቴ ጋር ጊዜ ማሳለፍ ይደሰቱ
• ለሚስቴ አሳቢ እና ደጋፊ ነኝ
• ከባለቤቴ ጋር መዝናናት እና መሳቅ
እችላለሁ
• ውሳኔዎችን በጋራ መወሰን ይወዳሉ

56
በሴቶች ቡድን ውስጥ ወንዶቹ ጥንድ ሆነው እንዲቀላቀሉ ይጠይቋቸው ፡፡ አስተባባሪው (ለ)
መግለጫዎቹን ሲያነቡ ጥንዶቹ ውስጥ እያንዳንዷ ሴት በመግለጫው መስማማታቸው ወይም
አለመቀበሏ መወሰን አለባት ፡፡ በጣም ግላዊ የሆነ ነገር ካለ ፣ ላለማጋራት መምረጥ ይችላሉ።
እንደ እናት ፣ እኔ… እንደ ሚስት ፣ እኔ…
• ጥራት ያለው ጊዜ ከልጆቼ ጋር በማሳለፍ • የባለቤቴን አመለካከት እና አስተያየት ያዳምጡ
እደሰታለሁ • በግልፅ በኃላፊነት ላይ ነኝ
• ከልጅነቴ ጋር ከልጆቼ ጋር ለመጫወት ጊዜ • ሚስቴ ያወጣኋቸውን ህጎች እንድትከተል
አጠፋለሁ ይጠብቁ
• የልጄን አመለካከት ያዳምጡ • ከባለቤቴ አክብሮት እንዲሰጣቸው ይፈልጉ
• የልጄን አስተያየት አዳምጥ • ለባሌ አክብሮት አሳይ
• በግልፅ በኃላፊነት ላይ ነኝ • ብዙውን ጊዜ የማስበውን እና የሚሰማኝን
• ልጆቼ ያወጣኋቸውን ህጎች እንዲከተሉ ለባለቤቴ ያካፍሉ
ይጠብቁ • ባለቤቴን ካዳመጥኩ በኋላ ሀሳቤን ለመለወጥ
• ከልጆቼ አክብሮት እንዲሰጣቸው ፈቃደኛ ነኝ
እፈልጋለሁ • በቁጥጥር ስር እንደመሆን
• ለልጆቼ አክብሮት አሳይ • ከባለቤቴ ጋር ጊዜ በማሳለፍ እደሰታለሁ
• ለልጆቼ ብዙ ጊዜ የማስበውን እና • ለባሌ አሳቢ እና ደጋፊ ነኝ
የሚሰማኝን ይንገሩ • ከባለቤቴ ጋር መዝናናት እና መሳቅ እችላለሁ
• ልጆችን ስለማሳደግ ሀሳቤን ለመለወጥ • ውሳኔዎችን በጋራ መወሰን እወዳለሁ
ፈቃደኛ ነኝ
• በቁጥጥር ስር እንደመሆን
• ለልጄ (ሴቶች) አሳቢ እና አፍቃሪ ነኝ
• ለሴት (ሴት ልጆች) አሳቢ እና አፍቃሪ ነኝ
• ከልጆቼ ጋር መዝናናት እና መሳቅ
እችላለሁ

የሚከተሉትን ጥያቄዎች ይከታተሉ

• በዚህ መልመጃ ወቅት ምን አስገረመዎት?
• እርስዎ የተስማሙበት ወይም ያልተስማሙበት ነገር ግን ከባልደረባዎ ጋር ያለዎትን አቋም
ለመግለጽ በሚያፍሩበት ጊዜ ነበር?
• ዛሬ አዲስ ጊዜ ነው ፡፡ የእድሳት ጊዜ። የራስዎን ባህሪዎች በሚያንፀባርቁበት መሠረት እንደ
አባት ፣ እናት ፣ ባል ወይም ሚስት በሕይወትዎ ውስጥ ለማድረግ የወሰኑት አንድ ነገር
ምንድነው?

7. የዛሬውን በኃላፊነት የሚሰማሩ ፣ በስራ ላይ ያሉ እና አፍቃሪ አባቶች እና ወንድ ተንከባካቢዎች ፣

እናቶች እና ሴት ተንከባካቢዎች ፣ ባል እና ሚስቶች ችግሮችን እና ባህሪያትን በአንድነት ሃሳብ
እናመንጭ እና እንመዝግብ ፡፡

በኃላፊነት ፡ በስራ ላይ ያሉ እና አፍቃሪ አባቶች በኃላፊነት ፣ በስራ ላይ ያሉ እና አፍቃሪ እናቶች

እና ወንድ ተንከባካቢዎች ባህሪዎች- እና ሴት ተንከባካቢዎች ባህሪዎች-

በኃላፊነት ፡ በስራ ላይ ያሉ እና አፍቃሪ ባሎች በኃላፊነት ፡ በስራ ላይ ያሉ እና አፍቃሪ

ባህሪዎች- ሚስቶች ባህሪዎች-

57
8. ያብራሩ “የማህበረሰብ አማካሪዎች እንደመሆናቸው መጠን እርስዎ ከሌሎች ወላጆች እና
ተንከባካቢዎች ጋር ኃላፊነት የሚሰማቸው ፣ የተሰማሩ እና አፍቃሪ አባቶች ፣ እናቶች እና
ተንከባካቢዎች እንዲሆኑ ለማበረታታት ይነጋገራሉ ፡፡ ኃላፊነት የሚሰማው ፣ በስራ ላይ ያሉ እና
አፍቃሪ ሰው ከሚስቱ እና ከልጆቹ ጋር መግባባት የሚችል ፣ ሀሳባቸውን እና ስሜታቸውን
ማዳመጥ እና እነሱን በሚነኩ የቤተሰብ ውሳኔዎች ውስጥ ሊያሳትፍ የሚችል ሰው ነው ፡፡
ኃላፊነት የሚሰማው ፣ በስራ ላይ ያሉ እና አፍቃሪ የሆነ ሰው ልጆቹን በኃይልና በፍርሃት
አይቀጣም ፤ ይልቁንም ልጆቹን በአክብሮት እና በፍቅር ይቀጣቸዋል እንዲሁም ወንዶችና ሴቶች
ልጆችን ያለ አድልዎ በእኩልነት ይመለከታል ፡፡

በተመሳሳይ ፣ ኃላፊነት የሚሰማው ፣ በስራ ላይ ያሉ እና አፍቃሪ የሆነች ሴት ልጆ በኃይልና

በፍርሃት አይቀጣም ፤ ይልቁንም ልጆ በአክብሮት እና በፍቅር ታስተምራለች እንዲሁም ወንዶችና
ሴቶች ልጆ ያለምንም ልዩነት በእኩልነት ትይዛለች ፡፡
4.7 ማጠቃለያ እና ግምገማ
የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

• ስብሰባውን በደንብ ለመዝጋት እና  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 10 ደቂቃ

አዎንታዊ ስሜቶችን  ማርከሮች
ለማበረታታት ፡፡  ቴፕ
• የቀሩትን ጥያቄዎች ለመመለስ፡፡  የተዘጋጁ ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
 ስብሰባውን ለመገምገም ፡፡ ወይም ፍላሽ ካርዶችን
 የግምገማ ወረቀት

አዘገጃጀት
 ለ 'ቀና አስተዳደግ ለሆነዉ እና ላልሆነዉ' ፍሊፕ ቻርቶችን (ሰሌዳ) ወይም ፍላሽ ካርዶችን
ያዘጋጁ '

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. አሁን የዛሬው ስብሰባ መጨረሻ ላይ እንደደረሱ ያስረዱ ፡፡ ዛሬ የተወያዩትን ያጠቃልሉ ፡፡
ዛሬ ስለ አስተዳደግ ለመወያየት በጋራ አንድ ስብሰባ አድርገናል፡፡ ስለፕሮግራሙ
የተለያዩ አካላት አሳውቀናል እናም የነበሩትን ጥያቄዎች ሁሉ ግልጽ እናደርጋለን ፡፡
ካልሆነ እባክዎን ከክፍለ ጊዜው በኋላ አመቻችውን ያነጋግሩ ፡፡

4. ከተቻለ ለሚቀጥለው ስብሰባ ጊዜና ቀን ይስማሙ ፡፡

5. መሻሻል የሚያስፈልጋቸው ተጨማሪ ጥያቄዎች ወይም ስጋቶች ካሉ ለተሳታፊዎች

ይጠይቁ ፡፡
6. ቤት ወስደዉ የሚነጋገሩበት አስፈላጊ ከሆነ ከእነሱ ጋር ይወያዩ ፡፡

7. የሚጠቀሙ ከሆነ የግምገማ ወረቀቱን እንዲሞሉ ይጋብዙ ፡፡

58
 8. በዚህ ክፍለ ጊዜ ለተገኙ ወላጆች / ተንከባካቢዎች አመሰግናለሁ ፣ ተነሳሽነት ያለዉ
መልእክት ይስጡ እና የሚቀጥለውን ክፍለ ጊዜ ቀን እና ሰዓት ለልጆች ስሜታዊ ሙቀት
እና አወቃቀር መንከባከብ ላይ እንደሚያኩር ያሳስቡ ፡፡ ቁልፍ ትምህርትን “ከተቀበለ” ሰው
ጋር እንዲያካፍሉ ያበረታቷቸው ፡፡

ተነሳሽነት ያለው መልእክት: የእርስዎ አዎንታዊ የአስተዳደግ ግቦች እና አዎንታዊ የወላጅነት

ግቦችን መለየት በየትኛው ወላጅ እንደሚወዱ እና ምን ዓይነት ቤተሰብ እንዲኖርዎት እንደሚፈልጉ
ላይ እንዲያተኩሩ ይረዱዎታል ፡፡ ወደ እነዚህ የወላጅ ስብሰባዎች መምጣት ለእነዚህ ግቦች እና
ህልሞች ያለዎትን ቁርጠኝነት የሚያሳይ ነው ፡፡

ክፍለ ጊዜ 5: ልጆችን ከስሜታዊ ሙቀት እና መዋቅር ጋር መንከባከብ

የክፍለ-ጊዜው ዓላማዎች

• አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች ለልጆች መያያዝ መሠረታዊ መሆኑን እንዲገነዘቡ

ለመርዳት; ልጅ ደህንነት እንዲሰማው የሚያደርገው ስሜታዊ ትስስር ነው
 ልጆች ደህንነታቸው በተጠበቀ አካባቢ ውስጥ እንዲማሩ እና እንዲያዳብሩ ለመርዳት ስሜታዊ
ሙቀት እና አወቃቀር ወሳኝ መሆኑን አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች እንዲገነዘቡ
ለመርዳት

ተግባራት ግብአቶች ጊዜ
5.1 አቀባበል ማድረግ እና  የዛሬ ተግባራት ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 20
ያለፈዉን ማስታዎስ • ኳስ

5.2 ግንኙነት • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 20

• ማርከሮች
• ቴፕ
• አባሪ የእይታ ድጋፍ

5.3 ስሜታዊ ሙቀት እና • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 40

መዋቅር • ማርከሮች
• ቴፕ
• መመሪያ የእይታ ድጋፍ

5.4 ሚና መጫወት  አስፈላጊ ከሆነ የጉዳዩ ጥናት ፍሊፕ ቻርት 30

(ሰሌዳ)
5.5 ማጠቃለያ እና ግምገማ  የተዘጋጁ ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 15
• ምልክት ማድረጊያ እስክሪብቶች
• ማስታወሻዎችን ወይም ሜታ ካርዶችን
እና ቴፕ ይለጥፉ
• የግምገማ ወረቀት (ከተጠቀመ)

ድምር 120 ደቂቃ

59
5.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ማስታወስ
መርጃዎች የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

• ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን ለመቀበል • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 20 ደቂቃ

የዛሬውን ፕሮግራም ያስተዋውቁ እና በልጆች • የዛሬዎቹ ተግባራት
የቡድን ስብሰባዎች ላይ የሚቀርቡ ተግባትን ዝርዝር
ያቅርቡ ፡፡ • ኳስ

አዘገጃጀት
• የዛሬዎቹን ተግባራት ዝርዝር የኳስ እና የዝርዝር ገበታ ዝርዝር ያዘጋጁ ፡፡
• ኳስ ከሌለዎት በምትኩ ለመጠቀም ወረቀት ወደ ኳስ ማዞር ይችላሉ ፡፡

መመሪያዎች:
1. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን እን£ን በደህና መጡ ማለት እና እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም
አስፈላጊ የጥንቃቄ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል፡፡
2. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
3. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
4. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን እን£ በደህና መጡ ማለት እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም አስፈላጊ
የጥንቃቄ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል ፡፡
5. የዛሬውን ክፍለ ጊዜ ያስተዋውቁ. የዛሬዎቹን ተግባራ ዝርዝር የሚያሳይ ፍሊፕ ቻርት አሳይ
እና ያብራሩ-
ከእነሱ ጋር ጠንካራ ቁርኝት በማዳበር ልጆቻችሁን እንዴት እንደምትደግፉ ዛሬ እናስብበታለን
፡፡ እንዲሁም ልጆችዎ እንደተወደዱ እንዲሰማቸው ፣ በራስ መተማመንን እንዲያዳብሩ እና
እንዲማሩ እና እንዲያዳብሩ ለመርዳት ስሜታዊ ሙቀት እና መዋቅር እንዴት እንደምናቀርብ
እንመለከታለን። አባሪ ፣ ስሜታዊ ሙቀት እና አወቃቀር ሁሉም ያለፉትን ክፍለ ጊዜ የለዩትን
አዎንታዊ የወላጅነት ግቦችን ለማሳካት ይረዱዎታል ፡፡
• ስለዛሬው ክፍለ-ጊዜ ለሚነሱ ጥያቄዎች መልስ ይስጡ

• ስለ የልጆች ቡድን ስብሰባዎች የሚተገበሩ ተግባራት ያጋሩ እና በልጆች ክፍለ-ጊዜያት

ወይም በአጠቃላይ ፕሮግራሙ ላይ ለሚነሱ ማናቸውም ጥያቄዎች መልስ ይስጡ

• ፍላጎት ካለ የመተንፈስ ጭንቀትን-የመቀነስ እንቅስቃሴን ይጠቀሙ ፡፡

6. ተሳታፊዎች ወደ ቀና አስተዳደግ ቡድን ከተቀላቀሉበት ጊዜ ጀምሮ የተማሩትን በጣም

አስፈላጊ የሆነውን ነገር ለማካፈል እድል እንዲያገኙ እንደሚፈልጉ ያስረዱ ፡፡ ለተሳታፊዎች
ለማካፈል ምቾት የማይሰማቸው ከሆነ ይህን ለማድረግ ምንም ጫና እንደሌላቸው
አስታውሳቸው ነገር ግን ትምህርታቸውን ማካፈል ለሚፈልጉ ሁሉ እንቀበላለን ፡፡
7. እስካሁን ድረስ የተደረጉት ስብሰባዎች መረጃዎችን ያካተቱ መሆናቸውን ለተሳታፊዎች
አስታውሱ ፡፡
• የቤተሰብዎ ሕልሞች

60
 • የትንፋሽ ልምምዶች
• ህፃናትን ከህፃናት ጥቃት ለመጠበቅ ምን ያስፈልገናል?
• ለልጆች እና ለልጆች መብቶች ጥሩ/መጥፎ ምንድነው
• የችግር ሳጥን
• አዎንታዊ አስተዳደግ ምንድነው?
• የእርስዎ አዎንታዊ የአስተዳደግ ግቦች እና ልጅዎ ምን ዓይነት ሰው እንዲሆኑ ይፈልጋሉ
8. ኳስን ወደ አንድ ሰው እንደምትወረውሩ ግለሰቡ ኳሱን ሲያገኝ ከአወንታዊ የአስተዳደግ
ቡድኖች የተማረው በጣም አስፈላጊ የሆነውን ነገር እንዲያካፍሉ ይጠይቁ፡፡
9. ከዚያ ያንን ተሳታፊ ኳሱን ወደ ሌላ ሰው እንዲወረውር ይጠይቁ እና በጣም አስፈላጊ
የሆነውን ትምህርታቸውን እንዲያካፍሉ ይጋብዙ፡፡
10. ሁሉም ሰው የመካፈል እድል እስኪያገኝ ድረስ ኳሱን መወርወር እና መማርዎን ይቀጥሉ፡፡
11. ቡድኑን በትምህርታቸው ሁሉ ስላካፈሉ እና ስላመሰገኑ ሁሉንም ሰው አመስግኑ ፡፡
12. በመጨረሻም ተሳታፊዎች ከ ‹ጉዲፈቻ› ተሳታፊዎቻቸው ጋር እንዲነጋገሩ እና ከቡድኑ
የተማሩትን ሁሉ ለእነሱ እንዲያካፍሉ አስታውሷቸው ፡፡

5.2. መስተጋብር
የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

 ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ለልጆች  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 20 ደቂቃ

እድገት የ እሱን እና ልጆችን ግንኙነት  ማርከሮች
አስፈላጊነት እንዲገነዘቡ ለመርዳት  ቴፕ

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. አብራራ
የወላጆች/አሳዳጊዎች እና ልጆች ግንኙነት በስሜታዊ ግንኙነት ወይም የቅርብ ስሜታዊ ትስስር
ውስጥ የተገኘው ማህበራዊ ልማት ዋና ነገር ነው ፡፡ አንድ ልጅ እርሱን ወይም እርሷን
ከሚንከባከቡት አዋቂዎች ጋር እንዴት እንደሚገናኝ ለማስረዳት ፅንሰ-ሀሳብ ነው፡፡ አንድ ልጅ
ጤናማ ቁርኝት ካለው ፣ እነሱን የሚንከባከበው ጎልማሳ ለልጁ ፍላጎቶች ምላሽ እንደሚሰጥ በራስ
መተማመን እንዲኖረው ሊረዳው ይችላል ፡፡
ለምሳሌ,
• እርቧት ፣ ደክሟት ወይም ፈርታ ከሆነ የጎልማሳ ተንከባካቢ ፍላጎቶቿን ለማሟላት ምላሽ
ይሰጣቸዋል ወይም ያፅናናታል፡፡ ይህ ለልጁ በራስ መተማመን እንዲሰጣት እና ጥሩ በራስ
የመተማመን ስሜት እንዲያዳብር ይረዳታል ፡፡ ይህ ልጁ ደስተኛ እና የሚሠራ ጎልማሳ ሆኖ
እንዲያድግ ይረዳል ፡፡

• አንድ ልጅ በአሳዳጊዎቻቸው መተማመን ካልቻለ እነሱን መንከባከብ እና ያለማቋረጥ ምላሽ

መስጠት ፣ ህፃኑ በአካባቢያቸው ያሉ አዋቂዎች እንዴት እንደሚሰሩ መተንበይ ስለማይችል
ፍላጎቶቻቸውን ለማሟላት መሞከር እንኳን ሊተው ይችላል፡፡ . እነዚህ ችግሮች እስከ
አዋቂነት ሊቀጥሉ ይችላሉ ፡፡
ግንኙነት አስፈላጊ ነው ፣ ስለሆነም ልጆች በራሳቸው አዎንታዊ ስሜት ያድጋሉ ፣ እና
በህይወታቸው ውስጥ ከእርስዎ እና ከሌሎች ጋር በአዎንታዊ መልኩ መሳተፍ ይማራሉ።

61
 እየተበላሸ ወይም ‘ለስላሳ’ አይደለም ፤ የህፃናትን ፍላጎቶች መንከባከብ እና በስሜታዊ እና አካላዊ
ደህንነታቸውን መጠበቅ ነው።

4. ተሳታፊዎችን ከልጁ ጋር እንዴት አዎንታዊ መስተጋብር እንደሚፈጥር ማንኛውንም ምሳሌ

መስጠት እንደሚፈልግ ይጠይቁ ፣ ለምሳሌ-በሚጎዱበት ወይም በሚፈሩበት ጊዜ ህፃናትን
ማፅናናት ፣ በድንገተኛ ጊዜ ደህንነታቸውን መጠበቅ ፣ የልጅዎን ጭንቀት ወይም ሀሳብ
ማዳመጥ ፣ የራስዎን መደገፍ ልጅ አንድ ነገር ከባድ ነገር ሲሠሩ ወይም ስህተት ሲሠሩ ፣
እወድሃለሁ ሲል ፣ ከልጅዎ ጋር መጫወት ፣ አብሮ መጸለይ ፣ ወዘተ

5. አባቶች ፣ እናቶች እና ሌሎች ተንከባካቢዎች ቀድሞውኑ ቁርኝት እየገነቡ ያሉባቸውን በርካታ

የተለያዩ መንገዶች እውቅና መስጠት ፡፡

6. የተባበሩት መንግስታት የህፃናት መብት ድርጅት ሕፃናት ደህንነታቸውን የመጠበቅ መብት

እንዳላቸው ያስታውቃል እናም ይህ ለዓባሪነት ፅንሰ-ሀሳብ ማዕከላዊ ነው ፡፡

5.3. ስሜታዊ ሙቀት እና መዋቅር

የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

 ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ለልጆች  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 40 ደቂቃ

እድገት እና ትምህርት ስሜታዊ  ማርከሮች
ሙቀት እና አወቃቀር አስፈላጊነት  ቴፕ
እንዲገነዘቡ ለመርዳት  ሞቅታ እና አወቃቀር የእይታ
መሳሪያዎች

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. ያብራሩ-
ስሜታዊ ሙቀት በጣም ከፍተኛ ከሆኑ የወላጅ መሳሪያዎች አንዱ ነው፡፡ ምክንያቱም መማርን
ያበረታታል፡፡
• የልጆቹን የእድገት ደረጃ ማክበር
• ለልጁ አካዴሚያዊ እና ማህበራዊ ፍላጎቶች ትብነት
• ከልጁ ስሜቶች ጋር ርህራሄ
• ስሜታዊ ደህንነት
• ልጅዎ ደህንነት እንደሚሰማው ማረጋገጥ
• ልጅዎ ምንም ይሁን ምን እንደተወደደ ሆኖ እንዲሰማው ማድረግ
• በቃላት እና በተግባር ፍቅርን ማሳየት
• በዚህ ዕድሜ ልጅዎ እንዴት እንደሚያስብ ማሰብ

ስታብራራ ከአውዱ ጋር የሚዛመዱ ጥቂት ምሳሌዎችን ስጥ ፣ ለምሳሌ ፡፡ በሚጎዱበት ወይም

በሚፈሩበት ጊዜ ማጽናኛ መስጠት ፣ በአደጋ ጊዜ ደህንነታቸውን ጠብቆ ማቆየት ፣ ለልጅዎ ጊዜ

62
መስጠት ፣ ልጅዎን ማዳመጥ ፣ ከባድ ነገር ሲሠሩ ወይም ስህተት ሲሠሩ ልጅዎን መደገፍ ፣
እወድሻለሁ በማለት ፣ ማቀፍ ፣ ጀርባቸዉን መታ መታ ፣ የቤት እንስሳትን ስም መጥራት ፣
የመኝታ ታሪኮችን ማንበብ ፣ አብረው መጸለይ ፣ ለልጅዎ የሚፈልጉትን መስጠት ፣ ፍቅርን ጨምሮ
፣ ነገሮችን የመሞከር ዕድሎች ፣ የነፃነት መጠን መጨመር ፣ ወዘተ ፡፡

4. ያንን በማስረዳት ይቀጥሉ

በተለያየ ዕድሜ ውስጥ ላሉ ወንዶችና ሴቶች ልጆች ሞቅታ በአባቶች / ወንድ ተንከባካቢዎች እና
እናቶች / ሴት ተንከባካቢዎች ሊሰጥ ይችላል ፡፡ ሞቅታ አይበላሽም ወይም ‘ለስላሳ’ አይደለም ፣ ልጅን
መደገፍ እና በስሜታዊ እና አካላዊ ደህንነታቸውን ጠብቆ ማቆየት ነው ፣ ይህም በአስቸኳይ ሁኔታ
እና ፈታኝ በሆኑ የሕይወት ሁኔታዎች ውስጥ ወሳኝ ነው።
5. የተባበሩት መንግስታት የህፃናት መብት ድርጅት ሕፃናት ከማንኛውም ዓይነት ጉዳት
የመጠበቅ መብት እንዳላቸው ያስታውቃል (አንቀጽ 19) በተጨማሪም አንቀጽ 2 ሁሉም
መብቶች ያለ አድልዎ ለሁሉም ልጆች እንደሚተገበሩ ግልፅ ነው ፣ ስለሆነም ሁሉም ልጆች
የመጠበቅ መብት አላቸው እናም ዋናው ትኩረት የህፃናትን ፍላጎት ማሟላት ነው (አንቀጽ
3)፡፡

6. ተሳታፊዎች በትንሽ ነጠላ የፆታ ቡድኖች ውስጥ ለ (10 ደቂቃ) እንዲሠሩ ይጠይቁ ፡፡
በቡድኖቻቸው ውስጥ እነሱ በእውነተኛ ሁኔታዎቻቸው ውስጥ ለልጆች ሞቅ ያለ ፍቅርን
እንደሚያሳዩ ማሰብ አለባቸው፡፡ ለምሳሌ፡ መተኛት ከፈሩ ማጽናናት ፣ ስለ ፍርሃታቸው
ማውራት ፣ የመጫወቻ ስፍራን ማመቻቸት ፣ መኮርኮር ፣ ማቀፍ ፣ ወዘተ. እንዴት ሙቀት
እንደሚሰጡ መጻፍ ወይም መሳል ይችላሉ ፡፡ ይህን ለማሳየትም የዝግጅት አቀራረብን፡ ድራማ
፣ ዘፈን ወይም ዳንስ ማዘጋጀት ይችላሉ፡፡
7. ቡድኑን ለልጆቻቸው ሞቅታ የሚሰጡበትን መንገዶች እንዲያጋሩ ይጋብዙ ፡፡
8. አባቶች ፣ እናቶች እና ሌሎች ተንከባካቢዎች ቀድሞውኑ ሙቀት የሚሰጡባቸውን በርካታ
የተለያዩ መንገዶች አምኖ መቀበል ፡፡
9. ያብራሩ፡

መዋቅር ሌላ አስፈላጊ የወላጅ መሳሪያ ነው፡፡

• ምን እንደሚጠብቁ እንዲያውቁ ለባህሪ ግልጽ መመሪያዎችን መስጠት

• ምክንያቶችዎን በግልፅ በማስረዳት

• ልጁ እንዲማር መደገፍ እና መርዳት

• አዎንታዊ አርአያ መሆን

• የልጁን የራሱን ሀሳቦች እና ሀሳቦች ማበረታታት

• ችግርን በጋራ መፍታት

10. ሲያስረዱ ፣ ከአውዱ ጋር የሚዛመዱ ጥቂት ምሳሌዎችን ይስጡ ፣ ለምሳሌ. ምን

እንደሚጠብቁ በመንገር ለአስቸጋሪ ሁኔታዎች እነሱን ማዘጋጀት; የቤተሰብ ህጎችን በጋራ
ማዘጋጀት እና መወያየት; ፍትሃዊ እና እንደሁኔታዉ ተለዋዋጭ መሆን; የልጁን አመለካከት
ማዳመጥ እና የአመለካከትዎን ማብራራት ፣ ጥሩ ውሳኔ ለማድረግ የሚያስፈልጋቸውን መረጃ
መስጠት ፣ ከእነሱ ጋር መነጋገር ፣ አርአያ መሆን፡፡
11. ያስረዱ

መዋቅር መረጃ ፣ መመሪያ እና ትምህርት ነው - ቅጣት አይደለም። ችግር መፍታት የተማረ ችሎታ
ነው ፡፡ ልጆች ትንሽ ሲሆኑ ችግር የመፍታቱን ተግባር እኛ እናከናዉናለን ፣ ግን እያደጉ ሲሄዱ

63
ለልጆች ችግር መፍታት ማጋራት አለብን ፡፡ ልጆች ትንሽ ሲሆኑ እኛ አርአያ ሆነን ለችግር መፍታት
ስናስተምር ዕድሜያቸው እየገፋ ሲሄድ መጠቀምን ይማራሉ ፡፡
ለአክብሮት መግባባት ለሁለቱም ሙቀት እና መዋቅር በጣም አስፈላጊ ነው ፣ እራሳችንን በግልፅ
እንገልፃለን እናም የልጆችን አመለካከቶች እና ስሜቶች እናዳምጣለን እናም ለልጆቻችን አክብሮት ፣
ፍቅር እና እንክብካቤ እንደምናደርግ ያሳያል ፡፡ በአክብሮት ስንነጋገር ወደ ግጭቶች የሚለወጡ
ችግሮችን ማስወገድ እንችላለን ፡፡ በክፍለ-ጊዜ 8 እና 9 ውስጥ ስለ በመከባር ላይ የተመሰረተ ግንኙነት
የበለጠ እንማራለን ፡፡
12. የተባበሩት መንግስታት የህፃናት መብት ድርጅት ልጆች በእድሜያቸው እና በብስለታቸው
በሚነካቸው ውሳኔዎች የመደመጥ መብት እንዳላቸው ያስታውቃል (አንቀጽ 12) እና ይህ
የመዋቅር ማዕከላዊ ገጽታ ነው ፡፡
13. አባቶች/ወንድ ተንከባካቢዎች እና እናቶች/ሴት ተንከባካቢዎች በአገባባቸው ሁኔታ ለልጆች
መዋቅርን እንዴት እንደሚያቀርቡ ለማሰብ ተሳታፊዎች በአንድ አነስተኛ ቡድን ውስጥ
እንዲሠሩ ይጠይቁ፡፡ ለምሳሌ ለተፈናቀሉ ሕፃናት አዲሱ አካባቢያቸው እንዴት እንደሚሠራ
ማብራራት ፣ በአንድነት ደንቦችን መስማማት እና የልጆችን አስተያየት መጠየቅ ፡፡
14. ቡድኖቹ ሀሳባቸውን እንዲያቀርቡ ይጋብዙ ፡፡ አባቶች ፣ እናቶች እና ሌሎች ተንከባካቢዎች
ቀድሞውኑ መዋቅር የሚሰጡበትን በርካታ መንገዶች አምነህ ተቀበል ፡፡
15. ጊዜ ከፈቀደ በሚከተሉት ጉዳዮች ላይ ውይይትን ያበረታቱ-
• አባቶች/ወንድ ተንከባካቢዎች እና እናቶች / ሴት ተንከባካቢዎች ሞቅታ እና መዋቅርን
በሚያሳዩባቸው መንገዶች ልዩነቶች አሉ?
- እነዚህ ልዩነቶች ምንድናቸው?
- እነዚህን ልዩነቶች የሚያነሳሳቸው ምንድነው?
• ለሁለቱም አባቶች/ወንድ ተንከባካቢዎች እና እናቶች/ሴት ተንከባካቢዎች ለወንዶች እና ለሴት
ልጆቻቸው ሞቅ ያለ ስሜት እና መዋቅር ማሳየት አስፈላጊ መሆኑን ያጠናክሩ፡፡
• ለወንዶች እና ለሴት ልጆች ሙቀት እና መዋቅር በሚታዩባቸው መንገዶች ልዩነቶች አሉ?
ወይም, የተለያየ ዕድሜ ያላቸው ልጆች? ወይም የአካል ጉዳተኛ ልጆች?
- እነዚህ ልዩነቶች ምንድናቸው?
- እነዚህን ልዩነቶች የሚያነሳሳቸው ምንድነው?
• ለሁሉም ልጆች በሙቀት እና በመዋቅር መታከም አስፈላጊ መሆኑን ያጠናክሩ ፡፡

5.4. ሚናን መጫወት

የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

 ወላጆች ያላቸውን ግንኙነት ፣ ስሜታዊ ሙቀት  አስፈላጊ ከሆነ የተዘጋጀ 30 ደቂቃ

እና መመሪያ ዕውቀታቸውን በአስቸጋሪ ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
የወላጅነት ሁኔታዎች ላይ ተግባራዊ
እንዲያደርጉ.

አዘገጃጀት
 ካስፈለገ የጉዳዩ ጥናት ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ያዘጋጁ

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. ተሳታፊዎችን በአራት ቡድን ይከፍሉ

64
 ሀ. አባቶች / ወንድ ተንከባካቢዎች ከሴት ልጅ ጋር

ለ. አባቶች / ወንድ ተንከባካቢዎች ከወንድ ጋር

ሐ. እናቶች / ሴት ተንከባካቢዎች ከሴት ልጅ ጋር

መ. እናቶች / ሴት ተንከባካቢዎች ከወንድ ጋር

ቡድኖቹ ነጠላ ፆታ ከሆኑ በሚመለከታቸው ቡድኖች ላይ በእጥፍ ይጨምሩ ፡፡

4. የጉዳዩን ጥናት ከዚህ በታች ያንብቡ ፡፡ ይህ ለቡድኖችዎ የሚረዳ ከሆነ ይህን ፍሊፕ ቻርት ላይ
መጻፍ ይችላሉ ፡፡

አንድ ወላጅ/ተንከባካቢ የ4 ዓመት ልጁን ይዞ በአውቶብስ ወደ ገበያ ይወስዳል ፡፡ አውቶቡሱ

ሲቆም ህፃኑ ከአውቶቢሱ በፍጥነት በመሄድ መንገዱን አቋርጦ ወደ ገበያ ይሄዳል ፡፡
5. ለቡድኖቹ የሚያቀርበውን አጭር ሚና ጨዋታ ለማዘጋጀት 10 ደቂቃ እንዳሏቸው ለቡድኖቹ
ይንገሩ ፡፡ ወላጅ/ተንከባካቢው የተጫወተው ሚና በመንገድ ላይ ስለሚሽከረከረው ልጃቸው
የሚያስጨንቃቸውን እንዴት እንደሚቆጣጠር እና በዚያ ሁኔታ ውስጥ ሞቅ ያለ እና አወቃቀር
እንዴት እንደሚያቀርብ ማሳየት አለበት ፡፡ የእነሱ ሚና ጨዋታ ለታላቁ ቡድን ለማቅረብ ከ3-4
ደቂቃ ያህል ብቻ መሆን አለበት ፡፡
6. ከ10 ደቂቃ በኋላ አንድ ቡድን ሚናቸውን እንዲያሳዩ ይጋብዙ ፡፡
7. የተውኔቱ ሚና ከቀረበ በኋላ አድማጮች የሚቀጥለውን ቡድን ሚናቸውን እንዲያሳዩ
እንዲያጨበጭቡ እና እንዲጋብዙ በማበረታታት እንዲሸልሙ እና ሁሉም ቡድኖች ሚናቸውን
እስኪያሳዩ ድረስ ይቀጥሉ ፡፡
8. ተውኔቶች ከቀረቡ በኋላ ትልቅ የቡድን ውይይት ያበረታቱ-
• ቡድኖቹ የወላጆችን ጭንቀት እንዴት ተቆጣጠሩት?
• ለልጁ ሙቀት እና መዋቅር እንዴት ነበር የቀረበው?
• ሙቀትን እና መዋቅርን ለማቅረብ ሌላ ምን ማድረግ ይችላሉ?
• አባቶች/ወንድ ተንከባካቢዎች እና እናቶች/ሴት ተንከባካቢዎች ሞቅ ያለ እና አወቃቀር
ያሳዩባቸው መንገዶች ልዩነቶች ነበሩ? እነዚህ ልዩነቶች ምንድናቸው? እነዚህን ልዩነቶች
የሚያራምድ ምንድነው? እነሱን ማሸነፍ ይችላሉ?
• ለወንዶች እና ለሴት ልጆች ሙቀት እና መዋቅር በሚታዩባቸው መንገዶች ልዩነቶች ነበሩ?
እነዚህ ልዩነቶች ምንድናቸው? እነዚህን ልዩነቶች የሚያራምድ ምንድነው? ማሸነፍ
ይቻላቸዋልን?
• አባቶች/ወንድ ተንከባካቢዎች እና እናቶች/ሴት ተንከባካቢዎች ለወንዶች እና ለሴት ልጆቻቸው
ምቅታ እና አወቃቀር ማሳየት አስፈላጊ መሆኑን ያጠናክሩ ፡፡
9. እያንዳንዱ ሰው ለልጆቹ ሙቀት እና መዋቅር ለመስጠት ስለሚያደርገው አንድ ነገር እንዲያስብ
ይጠይቁ ፡፡

5.5 ማጠቃለያ እና ግምገማ

መርጃዎች የሚስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 ለተሳታፊዎች ስለ አዎንታዊ የአስተዳደግ • በፈገግታ ፊት ምልክት 10 ደቂቃ

ቡድኖች ስብሰባዎች በሚወዱት እና ማድረጊያ እስክሪብቶች ፍሊፕ
በማይወዱት ላይ አስተያየት እንዲሰጡ ቻርት ያድርጉ
እና ማንኛውንም ስጋት እንዲፈቱ  ማስታወሻዎችን ወይም ሜታ
ለማድረግ ፡፡ ካርዶችን እና ቴፕ ይለጥፉ

65
 አዘገጃጀት
በፈገግታ ፊት አንድ የተገለበጠ ካርታ ያዘጋጁ

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. ሁለቱን ፍሊፕ ቻርት ግድግዳ ላይ አስቀምጣቸው እና ስለ ወላጅ ቡድኖች ምን እንደሚወዱ
እንዲያስቡ ለተሳታፊዎች ያስረዱ ፡፡ ሀሳቦቻቸውን በድህረ-ማስታወሻ ማስታወሻዎች ካርድ ላይ
መጻፍ እና እነዚህን ፍሊፕ ቻርት ላይ ማስቀመጥ አለባቸው፡፡
በዝቅተኛ የትምህርት ደረጃ ላይ ያሉ ቡድኖች ውስጥ ስለ ወላጆች ቡድኖቹ ምን እንደሚወዱ
ወይም እንዳልወደዱ ለማሳየት እንዲጠቀሙባቸው ምስሎችን መጠቀም ያስፈልግዎታል፡፡
4. ከዚያ ተሳታፊዎች በወላጅ ቡድኖች ደስተኛ ስላልሆኑት እንዲያስቡ ይጠይቋቸው ፡፡
ሀሳባቸውን በድህረ-ማስታወሻ ወይም በሜታ ካርድ ላይ መፃፍ እና እነዚህን በ☹ ‹ፍልፕቻርት›
ላይ ማስቀመጥ አለባቸው ፡፡
5. ተመሳሳይ ሀሳቦችን በመሰብሰብ ስለቡድኖቹ የተወደዱ እና የማይወዱትን ማጠቃለያ
ለተሳታፊዎች ይመልሱ ፡፡ ከተሳታፊዎች ጋር ማንኛውንም ጭንቀት ለመፍታት ለመሞከር
በሚቻልበት ቦታ ተሳታፊዎች ደስተኛ ላልሆኑት ነገሮች መልስ መስጠት ይሞክሩ፡፡
6. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ስለመጡ አመሰግናለሁ ፣ ተነሳሽነት ያለዉ መልእክት ይስጡ እና
የሚቀጥለውን ክፍለ-ጊዜ ቀን እና ሰዓት ያስታውሱ ፣ ልጆችን ከ 0-5 ዓመት ዕድሜ ያላቸውን
ግንዛቤ እና ስሜት በመረዳት ላይ ያተኩራል ፡፡
7. ቁልፍ ትምህርትን “ከተቀበለ” ሰው ጋር እንዲያካፍሉ ያበረታቷቸው ፡፡
8. የመጀመሪያው የጎልማሳ እና የልጆች ግንኙነት መቼ እንደሚከናወን ለተሳታፊዎች ያስታውሱ.

ተነሳሽነት ያለው መልእክት: ሙቀት ገደብ የለሽ ፍቅር እና ስሜታዊ ደህንነት ይሰጣል
፡፡ መዋቅር ህፃናትን ማዳመጥ እና መረጃ መስጠት ነው ፡፡ ሙቀት እና አወቃቀር አንድ ላይ
የአዎንታዊ የወላጅ እና የአዎንታዊ ወላጅ/ተንከባካቢ መሠረቶች ናቸው፡ የልጆች ግንኙነቶች
፣ በመጨረሻም እንደ ወላጆች እና አሳዳጊዎች ጭንቀታችንን ለመቀነስ ይረዳሉ ፡፡

ክፍለ ጊዜ 6: የልጆችን አመለካከታቸውን እና ስሜታቸውን መረዳት (0-5 አመት)

የክፍለ-ጊዜው ዓላማዎች

• ከተወለደ ጀምሮ እስከ 5 ዓመት ድረስ ዓይነተኛ የልጆችን እድገት ማወቅ

• ለልጅ ባህሪ የእድገት መሠረት ለመረዳት ፡፡
• በችግር ውስጥ ያሉ ህፃናትን ለመለየት እና ለመደገፍ ፡፡
• ከትንንሽ ሕፃናት ጋር መግባባት እና አመለካከታቸውን እና ስሜታቸውን ከግምት ውስጥ
ማስገባት አስፈላጊ መሆኑን ለማወቅ

ተግባራት ግብአቶች ጊዜ
6.1 አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን  የዛሬ ተግባራት ፍሊፕ ቻርት 10
ማስታዎስ (ሰሌዳ) ማዘጋጀት

66
 በአዋቂዎች እና ልጆች
መስተጋብር ላይ ያሉ ነጸብራቆች
እና የማህበረሰቡን ፖስተር
በመጠቀም ለማህበረሰብ ውይይት
ዝግጅት

6.2 የልጆች እድገት እና በጭንቀት • የአመቻች ማስታወሻ 40

ውስጥ ያሉ ልጆች ከ0-12 ወር • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
• ማርከሮች
• ቴፕ
• በክፍት ቦታው ላይ - ከውጭም
ሆነ ከዉስጥ በደህና ለመራመድ

6.3 የሕፃናት እድገት እና ልጆች • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 35

በጭንቀት ውስጥ ከ1-3 ዓመት • ማርከሮች
• ቴፕ
• ለጨዋታ/ለታሪክ-ተረት ቀላል
ቀለል ያሉ አካባቢያዊ ዕቃዎች

6.4 የሕፃናት እድገት እና ልጆች • የአመቻች ማስታወሻ 35

በጭንቀት ውስጥ ያሉ ከ3-5 • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
ዓመት • ማርከሮች
• ቴፕ
• ጽሑፍ

6.5 ማጠቃለያ እና ግምገማ 10

ድምር 120 ደቂቃ

6.1. እን£ን ደህና መጣችሁ እና ያለፈዉን ማስታወስ

መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን ለመቀበል  የዛሬ ተግባራት 10 ደቂቃ

የዛሬውን ፕሮግራም ያስተዋውቁ እና በልጆች ፍሊፕ ቻርት
የቡድን ስብሰባዎች ላይ የሚቀርቡ ተግባራትን (ሰሌዳ)
ያቅርቡ ፡፡

አዘገጃጀት
 የዛሬ እንቅስቃሴዎችን ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ዝርዝር ያዘጋጁ።

መመሪያዎች:
1. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን እን£ን በደህና መጡ ማለት እና እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም
አስፈላጊ የጥንቃቄ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል፡፡
2. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡

67
 3. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
4. የዛሬውን ክፍለ ጊዜ ያስተዋውቁ፡፡ የዛሬዎቹን እንቅስቃሴዎች ዝርዝር የሚያሳይ ገበታ ያሳዩ
እና ያብራሩ-
ልጆች ለምን እንደ ሚያደርጉበት ለምን እንደሆነ ለመረዳት ዛሬ ከዉልደት እስከ 5 አመት
ሲያድጉ እንዴት እንደሚያድጉ እናስብ ፡፡ በተጨማሪም ክፍለ-ጊዜው ችግር ካጋጠማቸው
ልጆች ጋር የተዛመዱ ባህሪያትን ለመለየት እና ለመደገፍ ይረዳል ፡፡ የተባበሩት መንግስታት
የህፃናት መብት ድርጅት የወላጅ እንክብካቤ ለልጁ ዕድሜ ፣ እድገት እና የመረዳት ደረጃ
ተገቢ መሆን እንዳለበት እና በተለይም ህፃኑ እያደገ ሲሄድ የሚለዋወጥ መሆኑን መገንዘቡን
አስፈላጊነት ያሳያል ፡፡
የሚጋራው መረጃ በተለመደው ልጅ ላይ የተመሠረተ ነው ፡፡ አንድ ዓይነት የአካል ጉዳት
ላለበት ልጅ የሚንከባከቡ ከሆነ የተለመዱትን የልጆች እድገት ጎዳና ላይከተሉ ይችላሉ እናም
የልዩ ባለሙያ ድጋፍ እንዲያደርጉ እንመክራለን። በተቻለን መጠን እንረዳዎታለን፡፡

• ስለዛሬው ክፍለ-ጊዜ ለሚነሱ ጥያቄዎች መልስ ይስጡ

• ስለ የልጆች ቡድን ስብሰባዎች ፕሮግራሞችን ያጋሩ እና በልጆች ክፍለ-ጊዜያት ወይም

በአጠቃላይ ፕሮግራሙ ላይ ለሚነሱ ማናቸውም ጥያቄዎች መልስ ይስጡ

• ፍላጎት ካለ የአተነፋፈስ ጭንቀትን-የመቀነስ እንቅስቃሴን ይጠቀሙ፡፡

ተሳታፊዎች በአዋቂዎች እና በልጆች ግንኙነቶች ላይ ሃሳብ እዲሰጡ ይጋብዙ። የኮሚኒቲውን ፖስተር

በመጠቀም ለማህበረሰቡ ውይይት ለማዘጋጀት ስላለው እድገት ይጠይቁ እና ተሳታፊዎች የሚቀጥሉት
ተግባራት ምን እንደሆኑ እና ቀጣዩ ስብሰባ መቼ እንደሚሆን ያረጋግጡ ፡፡
6.2. የልጆች እድገት እና በችግር ውስጥ ያሉ ልጆች (ከ0-12 ወሮች)
መርጃዎች የሚያስፈልግ ጊዜ
ዓላማ

• ከተወለዱ ጀምሮ እስከ አሥራ • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 40 ደቂቃ

ሁለት ወር ድረስ የልጆችን • ማርከሮች
ዓይነተኛ እድገት በተመለከተ • ቴፕ
ወላጆች እና አሳዳጊዎች • በቦታው ላይ፡ ከውጭም ሆነ ከውጭ
ያላቸውን ግንዛቤ ለማሳደግ ፡፡ በደህና ለመራመድ ክፍት ቦታ

አዘገጃጀት
• ተሳታፊዎች ለማጋራት ዓይናፋር ከሆኑ ውይይትን ለማነሳሳት በተለያዩ ዕድሜዎች ውስጥ ያሉ
የራስዎን የሕፃናት ታሪኮች ለማጋራት ዝግጁ ይሁኑ፡፡

ለአመቻች ማስታወሻ: አካል ጉዳተኛ ልጆች የተለመዱትን የልጆች እድገት መንገድ መከተል
አይችሉም ፡፡ ዓይነተኛ የልጆች እድገት ምን እንደሆነ መረዳቱ አባቶች ፣ እናቶች እና
ሌሎች ተንከባካቢዎች የሕፃኑ እድገት ሲዘገይ ወይም ‘መደበኛ’ ነው ከሚለው የተለየ
እንዲገነዘቡ እና ተጨማሪ ድጋፍ እንደሚያስፈልግ ሊያመለክት ይችላል። ተጨማሪ ድጋፍ
በሚፈለግበት ቦታ አባቶች ፣ እናቶች እና ሌሎች ተንከባካቢዎች እና ህጻኑ ድጋፍ
ሊደረግላቸው ይገባል ፡፡ ይህ አወንታዊ የአስተዳደግ ቡድን ህፃኑ/ዋ የተለመደውን የእድገት

68
 ጎዳና በማይከተልበት ቦታ እንኳን ይህንን ድጋፍ መስጠቱን ሊቀጥል ይችላል ፡፡ ሆኖም ፣
በሌሎች ሁኔታዎች አንድ የተሰጠ ፍላጎትን ለማርካት የልዩ ባለሙያ ምክር እና ድጋፍ
እንዲሁ ሊያስፈልግ ይችላል ፡፡ ብዙ የተለያዩ የአካል ጉዳቶች ዓይነቶች እንዳሉ እና
እያንዳንዱ የአካል ጉዳት የተለየ የሕክምና ምርመራ እና የህክምና እና ማህበራዊ ድጋፍ
እንደሚያስፈልገው ግምት ውስጥ ማስገባት አስፈላጊ ነው።

እያንዳንዱ የእድሜ ደረጃ የሚጀምረው አንድ ወላጅ ወይም ተንከባካቢ የእድሜው ልጅ

አለው ብለው በመጠየቅ ነው ፡፡ በዚያ ዕድሜ ያሉ ልጆች ያላቸው ተሳታፊዎች
በማይኖሩበት ቦታ ሊያውቋቸው ስለሚችሏቸው ሌሎች ልጆች መጠየቅ ይችላሉ ፣ ለምሳሌ
እህትማማቾች ፣ የአጎት ልጆች ፣ የአጎት ልጆች ፣ የአጎት ልጆች ፣ ጎረቤቶች ፣ ወዘተ.
ልጆቻቸው በዚህ ዕድሜ ላይ እያሉ የወላጅነት ልምዶቻቸው ፡፡
በእርስዎ ዐውደ-ጽሑፍ ውስጥ ሕፃናት ምን ዓይነት የተመጣጠነ ምግቦችን ጡት ሊጣሉ
እንደሚችሉ ማወቅዎን ያረጋግጡ ፡፡

ክትባት ያላገኙ ልጆች ወላጆች ወዴት መሄድ እንዳለባቸው እንዲያውቁ የጤና ጣቢያዎች
የት እንዳሉ እና የክትባት መርሃ ግብር ማወቅዎን ያረጋግጡ።

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. ሕፃናት ወደ ትናንሽ ልጆች እንዴት እንደሚያድጉ እና የሙቀት እና የመዋቅር አስፈላጊነት
አሁን እንደምንመለከት ያስረዱ ፡፡ ተሳታፊዎች ስለ ሙቀት እና አወቃቀር ምን
ሊያስታውሷቸው እንደሚችሉ እዲናገሩ ይጠይቁ ፡፡ የሚከተሉትን ካልተናገሩ ፣ ሞቃት
ስሜታዊ ደህንነትን ማሳየት እና ያልተገደበ ፍቅር እና አወቃቀር ልጅዎን ማዳመጥ እና መረጃ
መስጠት መሆኑን ለተሳታፊዎች ያስታውሱ።
4. ይጠይቁ
ከ0-12 ወር ዕድሜ ያለው ልጅ ወላጅ ወይም ተንከባካቢ ማን ነው?
5. ተሳታፊዎች እራሳቸውን ለይተው ካወቁ በኋላ ስለ ልጃቸው እድገት እንዲነግሩን እንዲህ ብለው
ይጠይቁ
• በዚህ ዕድሜ የልጅዎ አመለካከቶች እና ስሜቶች ምንድናቸው?
• ዕድሜያቸው እየገፋ ሲሄድ ምን አዲስ ነገሮች ማድረግ ጀመሩ?
6. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ስለልጆቻቸው እንዲናገሩ ጥቂት ደቂቃን ይስጡ እና ከዚያ ስለ
ተያያዥ ልማት ፣ ሙቀት ፣ አወቃቀር ፣ መግባባት እና ከትንንሽ ልጆች ጋር ስለ ግንኙነቶች
ስለዚህ የእድገት ደረጃ የሚከተሉትን መረጃዎች መስጠት ይችላሉ ፡፡ ከቡድኑ የተሰጡ
አስተያየቶችን እና ልምዶችን መጥቀሱን ያረጋግጡ:
ወጣት ሕፃናት የነገሮችን ብዙ ስሜት ሊፈጥሩ አይችሉም ፡፡ በቀላሉ ይፈራሉ ፡፡ እነሱ
ደህንነታቸው የተጠበቀ እና የተጠበቁ መሆናቸውን ማወቅ አለባቸው ፡፡ ባለፈው ክፍለ ጊዜ ስለ
መልካም ግኙነት እና ሙቀት ስለ አዎንታዊ የአስተዳደግ አስፈላጊ ክፍሎችም እንደ ተነጋገርን
ያስታውሱ ፡፡ እናቶች ፣ አባቶች እና ተንከባካቢዎች ሞቅታ በመስጠት እና ከእርስዎ ጋር
ጠንካራ ስሜታዊ ትስስር እንዲኖር እና እንዲያዳብር በዚህ ዕድሜ በጣም አስፈላጊ ነው ፡፡
ሕፃናት ለማዳመጥ እና ምላሽ ለመስጠት በእኛ እንደሚተማመኑ ማወቅ አለባቸው ፡፡ ልጅዎ
ከእርስዎ ጋር ደህንነት የሚሰማው ከሆነ ጊዜው ሲደርስ አዳዲስ ነገሮችን ለመማር አይፈሩም ፡፡

69
 በዚህ እድሜ ውስጥ መዋቅር ለህፃናት የተለመዱ ነገሮችን ስለማቅረብ ነው ፣ ስለሆነም
ፍላጎቶቻቸው እንደሚሟሉ ያውቃሉ። አወቃቀር እንዲሁ የቋንቋ እድገታቸውን እና
መረዳታቸውን ለመርዳት ከህፃናት ጋር መግባባት እንዲሁም ወላጅ መገንባት ነው፡ የልጆች
ግንኙነቶች ፡፡
ሕፃናት ሀዘናቸውን ያስተላልፋሉ ወይም ፍላጎታቸውን በለቅሶ ይናገሩ ነበር ፡፡ ብዙውን ጊዜ ፣
መመገብን ፣ መለወጥን ወይም መንቀጥቀጥን የሚያካትት ፍላጎታቸውን በመረዳት እና
በመመለስ ልቅሶቻቸውን ማቆም እንችላለን ፡፡ እርስዎን ለማናደድ ወይም ለማበሳጨት ሳይሆን
ያልተሟሉ ፍላጎቶች ስላሉት እንደሚያለቅሱ ማስታወሱ አስፈላጊ ነው ፡፡ እንደ ምግብ እጦት
(የረሃብ ስሜት) ፣ ሙቀት ማጣት ወይም በነፍሳት ንክሻ ወዘተ ያሉ ያልተሟሉ ፍላጎቶቻቸውን
በማሟላት ምላሽ እንዲሰጡዎት ይፈልጋሉ ለእነሱ ፍላጎቶች ምላሽ መስጠት አፋጣኝ
ፍላጎቶቻቸውን ከማሟላት በተጨማሪ የልጆች እና ወላጅ ትስስርን ይጨምራል ፡፡
በተጨማሪም በዚህ ወቅት የራስዎን ጭንቀት ፣ ድካም እና ጤና መገንዘቡ አስፈላጊ ነው።
ልጅዎን ለማስታገስ እና ከወሊድ ለማገገም በሚሞክሩበት ጊዜ የእንቅልፍ ማጣት ለብዙ ወላጆች
ከባድ ሊሆን ይችላል ፡፡ ሊረዱ የሚችሉ ደጋፊ ሰዎችን መፈለግ በጣም አስፈላጊ ነው ፡፡ ሌሎች
ብዙ ሰዎችም ይህን ጭንቀትና ድካም አጋጥሟቸዋል ፡፡ ሰዎች የሚያጋጥሟቸዉን
በመረዳታቸው ብቻ ብዙ ሰዎች ለመርዳት ፈቃደኞች መሆናቸው ብዙ ጊዜ ልንደነቅ እንችላለን ፡
፡ እርዳታ ለመጠየቅ መፍራት አስፈላጊ ነው፡፡ ልጅዎ ማደግ ሲጀምር ፣ ብዙ የተለመዱ
ነገሮችን ለመከተል መሞከር ልጅዎ የመረጋጋት ስሜት እንዲሰማው እና የመዋቅር
ጅማሮዎችን በቦታው ለማስቀመጥ ሊረዳው ይችላል።
ከ 6 ወር ገደማ ጀምሮ ሕፃናት ብዙውን ጊዜ የሚያለቅሱ እና የበለጠ ፈገግ ይላሉ። ሲያለቅሱ
ምናልባት እርስዎ ሄደዋል አይመለሱም ብለው ስለሚፈሩ ሊሆን ይችላል ፡፡
ሕፃናት በ6 ወራቶች ውስጥ መንከስ ይጀምሩና እንደ “ባ” ፣ “ዳ” ፣ “ማ” ያሉ ድምፆችን
ማሰማት ይችላሉ ሕፃናት ወላጆቻቸው ለንግግራቸው ምላሽ ሲሰጡ ቋንቋ ይማራሉ ፡፡ እነሱም
‘ሲናገሩ’ እርስዎ እንደሚሰሙ እና ምላሽ እንደሚሰጡ ይማራሉ ፡፡ ለልጅዎ መዘመር ፣ ታሪክ
ማውራት እና ማንበብ ለቋንቋ እድገት እና መግባባት አስፈላጊ ነው ፡፡ ለማያያዝ አስፈላጊ የሆኑ
የቅርብ ግንኙነቶችን ያራምዳሉ ፡፡ ከተወለዱበት ጊዜ ጀምሮ ማንበብ ፣ ልጅዎን በመጻሕፍት
መተዋወቅ ይጀምራል ፣ ዕድሜያቸው እየገፋ ሲሄድ መጽሐፎችን መያዝ እና ገጾችን ማዞር
መጀመር ይችላሉ። መጽሐፍት ልጅዎን ከቋንቋ ፣ ከቀለሞች ፣ ከስዕሎች ፣ ቅርጾች ፣ ወዘተ
ጋር ያስተዋውቃሉ [ወላጆች ማንበብና መጻፍ ካልቻሉ ስዕሎችን ማሳየት እና ስለ ሥዕሉ
ከልጃቸው ጋር መነጋገር ይችላሉ]

7. አሁን ከወላጆች እና ከትንንሽ ልጆች ጋር የመግባባትን አስፈላጊነት በመመልከት አጭር

እንቅስቃሴ እንደሚያደርጉ ለወላጆች ያስረዱ ፡፡
8. ተሳታፊዎች ጥንድ ሆነው እንዲሠሩ ይጠይቁ (በአንድ ቡድን ውስጥ የትዳር ጓደኞች ባሉበት
አብረው ሊሠሩ ይችላሉ) ፡፡ አንድ ጥንድ ሰው (ሀ) እና ሌላ ሰው (ለ) እንዲሆኑ ይጠይቁ ፡፡
ሰው ሀ / ወላጅ / ተንከባካቢ ሰው ለ / ህፃን ይሆናል በግቢዉ ዙሪያ በእግር ሲጓዙ ሰው ለን
እንዲወስድ ሰው ሀን ይጠይቁ ፣ ይህ ምናልባት ከግቢዉ ውስጥ ወይም ውጭ ሊሆን ይችላል ፡
፡ ሰው ለ ከሰው ሀ ጋር ስላየው ፣ ስለሚሰማው ፣ ወዘተ ማውራት አለበት ፡፡ ከቦታው ጋር
የሚስማማ ምሳሌ መስጠት ይችላሉ ፡፡ ‘ኦህ ያንን ዛፍ ተመልከቱ ቅጠሎቹ አረንጓዴ እና
አንጸባራቂ ናቸው ፣ ቅጠሎቹን መንካት ይፈልጋሉ ፣ እና ለስላሳ እንደሆኑ ይሰማቸዋል።
የሙቀት ስሜት ይሰማዎታል? ፀሐይ ወጥታለች ፡፡ ያንን ጫጫታ ይሰማዎታል? በመንገድ
ላይ ያሉት መኪኖች ናቸው ፡፡
9. ከተወሰኑ ደቂቃ በኋላ ሰው ሀ አሁን ሕፃኑን ፣ ሰው ለን በእግር ጉዞ ወስዶ ስለሚያያቸው ፣
ስለሚሰሙት ፣ ስለሚሰማው ፣ ወዘተ ስለ ሕፃኑ እንዲያናግር ጥንዶቹ እንዲዋኙ ይጠይቁ ፡፡

70
10. በመጨረሻም ሁሉንም ተሳታፊዎች ወደ ትልቁ ቡድን ይመልሱ እና ከልጆቻቸዉ ጋር
በማዉራታቸዉ ምን እንደተሰማቸዉ ይጠይቁ፡፡ ተሳታፊዎችን ለወንድም ለሴትም
ተንከባካቢዎች ከህፃናት ጋር ግንኙነት መፍጠር ምን ያህል ጠቃሚ እንደሆነ ያስታዉሱአቸዉ፡፡
በተጨማሪም መልካም ግንኙነት የsንs ክህሎትን እደሚያዳብር እና ጥሩ መስተጋብር
እደሚፈጥር ያስረዱ፡፡
11. አሁን ስለ አመጋገብ አስፈላጊነት ፣ ስለ ክትባቶች እና ስለቤተሰብ አደጋዎች ማውራትዎን
ይቀጥሉ ፡፡
ከክፍል 2 ‘ደህንነት የመጠበቅ መብት’ እናውቃለን ፣ ለልጆች ጥሩ ምግብ ፣ ጤና እና ጤናማ
የመሆን መብት አስፈላጊ ነው። ጡት ማጥባት ለልጅዎ በጣም ጥሩ ምግብን ይሰጣል እናም
ለህፃኑ የመጀመሪያዎቹ ስድስት ወሮች መደረግ አለበት ፡፡ የተለያዩ ሌሎች ምግቦችን
ማስተዋወቅ ሲጀምሩ ከስድስት ወር በላይ ሊቀጥል ይችላል ፡፡ ከጡት ማጥባት የአመጋገብ ዋጋ
ጋር ፣ ጡት ማጥባት ከልጅዎ ጋር ቁርኝት ለመገንባት ፣ ለልጅዎ ምላሽ ለመስጠት ፣ ለዓይን
ንክኪ ማድረግ እና ማጽናኛ ለመስጠት ጥሩ መንገድ ነው ፡፡ አባት ፣ ሴት እና ወንድ
ተንከባካቢዎች የሕፃንዎ መሠረታዊ ፍላጎቶች መሟላታቸውን ለማረጋገጥ እንደ አስፈላጊነቱ
ሌሎች ተግባሮችን ሊረዱ ይችላሉ ፣ ለምሳሌ መመገብ ፣ ዳይፐር በየጊዜው መለወጥ ፣ ሕፃኑ
በጣም ሞቃታማ ወይም ቀዝቃዛ አለመሆኑን ማረጋገጥ ፣ ወዘተ. ከልጅዎ ጋር ግንኙነት
ያዳብራል።
ልጅዎ ትክክለኛውን የተመጣጠነ ምግብ እንዲያገኝ ከማድረግ ጎን ለጎን ልጅዎ የሚሰጡትን
ክትባቶች መውሰዱ አስፈላጊ ነው ፡፡ ልጅዎ ክትባቱ ያመለጠዉ ከሆነ ልጅዎን እንዲከተቡ አሁን
ወደ ጤና ጣቢያ ለመሄድ ጊዜው አልረፈደም ፡፡
ልጅዎ ሲያድግ ልጅዎ ሁሉንም ነገር ይነካል እና በአፉ ውስጥ ያስቀምጠዋል ፡፡ ስለ ነገሮች
መማር የራሱ/እሷ ተፈጥሮአዊ መንገድ ነው ፡ ለስላሳም ይሁን ከባድ ፣ ጫጫታ ወይም
ዝምተኛ ፡፡ ልጅዎ "መጥፎ" እየሆነ አይደለም; እሱ/እሷ ስለ ዓለም እየተማረች ነው ፡፡
ከደረሰበት ጉዳት ወይም መሰበር የሚችል ማንኛውንም ነገር ማስወገድዎን እርግጠኛ ይሁኑ።
የቤት ውስጥ አደጋዎች ለምሳሌ ቢላዎች ፣ እሳቶች ፣ የኤሌክትሪክ ሶኬቶች እና ትልልቅ
የኤሌክትሪክ ዕቃዎች ከህፃንዎ መንገድ ውጭ ያሉበት ለልጆች ተስማሚ ቤት መፍጠር
ያስፈልግዎታል ፡፡ እንደገና ፣ ልጆች ደህንነት የመጠበቅ መብት እንዳላቸው እናውቃለን ፡፡
ለልጅዎ ደህንነት መጠበቅ ለልጅዎ ሞቅ ያለ ስሜት ለማሳየትም ወሳኝ መንገድ ነው ፡፡
በተጨማሪም እያንዳንዱ ልጅ ልዩ መሆኑን እና በተለያዩ መንገዶች ማደግ እንደሚጀምር
ማስታወሱ አስፈላጊ ነው። አንድ ልጅ በንግግር የላቀ ሊሆን ቢችልም ሌላኛው በእግር ጉዞ
ወይም በእንቅስቃሴ ላይ ያተኮረ ሊሆን ይችላል ፡፡ ልጆች በተለያዩ ደረጃዎች ያድጋሉ እናም
ይህ ሙሉ በሙሉ መደበኛ ነው ፡፡ ልጅዎ በማያድግበት ላይ ላለማተኮር ይሞክሩ ፣ ግን ልጅዎ
እያደገባቸው ያሉትን አካባቢዎች እና ሁሉንም የእድገት ዘርፎች ለማስተዋወቅ እንዴት
እንደሚረዱ ይገንዘቡ ፡፡

6.3. የልጆች እድገት እና በችግር ውስጥ ያሉ ልጆች (1-3 ዓመታት)

የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

 ከአንድ እስከ ሶስት ዓመት ባለው  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 35 ደቂቃ

ጊዜ ውስጥ የልጆችን ዓይነተኛ  ማርከሮች
እድገት ወላጅ እና ተንከባካቢ  ቴፕ
ግንዛቤን ለማሳደግ  ለጨዋታዎች/ተረት ተረት የሚያገለግሉ
ቀላል የአከባቢ ዕቃዎች ፣ ለምሳሌ ፡፡

71
 የሙዝ ቅጠል ፣ አበባ ፣ ጋዜጣ ፣
የጨርቅ ቁራጭ ፣ የባህር ቅርፊት ፣
ወዘተ ፡፡

አዘገጃጀት
• ተሳታፊዎች ለማጋራት ዓይናፋር ከሆኑ ውይይትን ለማነሳሳት በተለያዩ ዕድሜዎች ውስጥ ያሉ
የራስዎን የሕፃናት ታሪኮች ለማጋራት ዝግጁ ይሁኑ ፡፡
• ለጨዋታው/ለታሪኩ እንቅስቃሴ የትኞቹ የአከባቢ ዕቃዎች ጥቅም ላይ እንደሚውሉ ይወስኑ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. አሁን ይጠይቁ
ከ1-3 ዓመት ዕድሜ ያለው ልጅ ወላጅ ወይም ተንከባካቢ ማን ነው?
4. አንዳንድ ተሳታፊዎች እራሳቸውን ለይተው ካወቁ በኋላ ስለ ልጃቸው እድገት እንዲነግሩን
ይጠይቁ ፡፡
• በዚህ ዕድሜ ልጅዎ ምን ዓይነት አመለካከቶች እና ስሜቶች አሉት?
• ዕድሜያቸው እየገፋ ሲሄድ ምን አዲስ ነገሮች ማድረግ ጀመሩ?
5. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ስለ ልጆቻቸው እንዲናገሩ ጥቂት ደቂቃን ይስጡ እና ከዚያ ስለዚህ
የእድገት ደረጃ የሚከተሉትን መረጃዎች መስጠት ይችላሉ፡፡ ከቡድኑ የተሰጡትን አስተያየቶች
እና ልምዶች መመለስዎን እርግጠኛ ይሁኑ፡
ከ1-3 ዓመት ዕድሜ ላላቸው ሕፃናት ሁሉም ነገር አዲስ ነው ፣ ሁሉንም ነገር መጫወት ፣ መንካት
እና መሰማት ይፈልጋሉ ፣ ጉጉት ስላላቸው ማሰስ ይፈልጋሉ ፡፡ ይህ ለእነሱ በጣም አስደሳች ጊዜ
ነው ፡፡ ሁሉም ነገር አዲስ በሚሆንበት ጊዜ ዓለም ምን እንደምትሆን አስብ ፣ እና በእግር ከመሄድ
አንስቶ እስከ ማውራት ድረስ በእጆችዎ ውስጥ የሆነ ነገር ለመያዝ ሁሉንም ነገር ለመማር እየሞከሩ
ነው ፡፡ እናም ፣ በዚህ በጣም አስደሳች ጊዜ ፣ ልጅዎ የጉዟቸው አካል እንድትሆኑ ፣ እነሱን
እንድትደግፉ ፣ በእነሱ እንዲደሰቱ ፣ ከእነሱ ጋር እንዲጫወቱ እና ከእነሱ ጋር በመሆን እንዲደሰቱ
ይፈልጋል።
ይህ በጣም ፈጣን የእድገት ጊዜ ነው፡ ልጅዎ መራመድ እና ማውራት ይማራል። ልጅዎ መራመድ ፣
መሮጥ ፣ መዝለል እና በማይታመን ሁኔታ ኃይል እና ንቁ መሆንን ይማራል። በእግር መጓዝ
ነፃነትን ይሰጣቸዋል; አደጋንም የበለጠ አሳሳቢ ያደርገዋል ፡፡ ቀደም ሲል እንደተናገርነው አደገኛ
ዕቃዎች እንዳይደርሱባቸው ያድርጉ ፣ ይህ ሙቀት የመስጠት አካል ነው ፡፡ ከአደጋ ጋር ከልጅዎ ጋር
መነጋገር መዋቅርን ለማቅረብ አስፈላጊ አካል ነው።
ልጅዎ ከእርስዎ ጋር ወደ ግጭት ሊያመራ የሚችል ብዙ ተጨማሪ ነገሮችን በራሱ ማድረግ
ይፈልጋል ፡፡ በዚህ ደረጃ ላይ ልጆች “አይሆንም!” ማለት ይጀምራሉ ፡፡ አንድ ታዳጊ “አይ” ሲልዎት ፣
እነሱ እምቢተኛ ወይም የማይታዘዙ አይደሉም ፣ እነሱ ውስን በሆኑ የቃላት አጠቃቀማቸው ምን
እንደሚሰማቸው ሊነግርዎት እየሞከሩ ነው። እነሱ “እኔ አልወደውም” ፣ “መሄድ አልፈልግም” ፣ “እና
ያንን እፈልጋለሁ” ፣ “ተበሳጭቻለሁ” ለማለት እየሞከሩ ሊሆኑ ይችላሉ ፡፡ ብዙ “አይ” ማለታቸው
ብቻ ሳይሆን ወላጆች እና ተንከባካቢዎች “አይ!” ሲሉ ይሰማሉ ፡፡ ደህንነታቸውን ለመጠበቅ ለእነሱ።
ግን “አይ!” የሚለውን ከሰሙ በኋላ ብዙ ጊዜ ልጅዎ ብስጭት እና ቁጣ ሊኖረው ይችላል። እርስዎ
ምላሽ የሚሰጡበት መንገድ ልጅዎ ያለ ጩኸት እና መምታት ወዘተ ችግሮችን እንዴት መፍታት
እንዳለበት ያሳያል ፡፡

72
በዚህ እድሜ የልጆች አስሳሰብ በእውነት በፍጥነት እያደገ ነው ፡፡ ልጆች ምን እንደሚሰማቸው
እንዲገነዘቡ እና ስሜቶችን ለመሰየም እንዲጀምሩ መርዳት አስፈላጊ ነው ፡፡ ብዙ ልጆች በዚህ እድሜ
ፍርሃት ይፈጥራሉ ፡፡ በማያውቋቸው ሰዎች ዓይን አፋር ሊሆኑ ይችላሉ ፣ ወይም ጨለማን
መፍራት ሊጀምሩ ይችላሉ ፡፡ ልጆች ስሜትን እንዲረዱ ለመርዳት ፣ ምን ይሰማዎታል ማለት
እንችላለን ፡፡ ፍርሃት ይሰማዎታል? የፍርሃት ስሜት እንዴት ይሰማዎታል? እቅፍ ማድረግ
ይፈልጋሉ? ወደ ሌላ ቦታ መሄድ ይፈልጋሉ? የተለየ ነገር ማድረግ ይፈልጋሉ? እንዲሁም ምን
እንደሚሰማዎት ለልጅዎ ለማስረዳት መጀመር ይችላሉ ፡፡ 'ቅዱስ ስትሆን እጨነቃለሁ; ፍርሃት
እንዳይሰማዎት መርዳት እፈልጋለሁ ፡፡ ’
ሕፃናት እና ትንንሽ ልጆች በጭንቀት ውስጥ ሲሆኑ (ለምሳሌ በአሰቃቂ ሁኔታ የተመለከቱ ወይም
የደረሱበት ሁኔታ) ተጨማሪ ፍርሃት ሊሰማቸው እና የመተኛት ችግር ሊገጥማቸው ይችላል ፣
ወይም ተመልሰው ላለመመለስ በመፍራት ትተዋቸው መሄድ አይፈልጉም ፡፡ እነሱ ማሰስ ወይም
መጫወት አይፈልጉ ይሆናል እናም ብዙ ማልቀስ ይችላሉ ፡፡ ልጅዎ ይፈልጋል ፡፡ ስለ መስተጋብር
እና ስሜታዊ ሙቀት የተማርነውን አስታውስ ፣ ደህንነትን ስጡ እንዲሁም እንደምትወዱት ለልጅዎ
ማሳወቅ ፣ ማቀፍ ፣ ከእርስዎ ጋር አብረው ነገሮችን እንዲያደርጉ ማበረታታት ፣ መዘመር ፣ መደነስ
፣ መጫወት ፡፡ ልጅዎ ስሜታቸውን እንዲገልጽ ፣ እንዲጽናና እና ስሜታቸውን እንዲገልፁ ይርዱ ፣
ለምሳሌ ፡፡ “አዝናለሁ ብዬ አስባለሁ ፡፡ ብዙ አሳዛኝ ነገሮች ተከስተዋል ፡፡
ልጆች ራሳቸውን እንዲማሩ እና እንዲገልጹ ለመርዳት መግባባት ፣ ንባብ ፣ ዘፈን እና ጨዋታ
አስፈላጊ ሆነው ቀጥለዋል ፡፡

6. ወላጆችን በትናንሽ ቡድኖች ይከፋፈሏቸው እና የልጆችን እያደገ የሚመጣውን ሀሳብ ለመደገፍ

ከልጆች ጋር ለመጫወት ወደ ታሪክ ወይም ጨዋታ መለወጥ ያለባቸውን እያንዳንዱን ቡድን
ቀለል ያለ ነገር ይስጧቸው ፡፡ ተሳታፊዎቹ በድንገተኛ ሁኔታ ውስጥ ካሉ ተሳታፊዎቸ እቃዎቹን
ለታሪክ እንዲናገሩ ወይም በጭንቀት ወይም በፍርሃት ለሚዋዥቅ ልጅ ሊረዳ የሚችል ጨዋታ
እንዲሰሩ ያበረታቱ ፡፡
ለምሳሌ የሙዝ ቅጠል ይስጧቸው እና ይህን እንዴት ለልጆች ታሪክ ለመንገር እንዴት
እንደሚጠቀሙበት እንዲያሳዩ ይጠይቋቸው ፡፡ ወላጆች እንቅስቃሴውን እንዲገነዘቡ ለመርዳት
ምሳሌ ይስጡ ፣ ለምሳሌ. የሙዝ ቅጠሉን ወደ ኮፍያ በማድረግ ኮፍያውን የለበሰ ደግ የፖሊስ
መኮንን አስመስሎ ወይም የሙዝ ቅጠሉን በጀልባ ውስጥ በማድረግ በጀልባው ውስጥ ስላለው
ተሳፋሪዎች እና ጀልባው ስለሚጓዝባቸው ቦታዎች ታሪክ ይነግሩ ፡፡
7. ከ 10 ደቂቃ በኋላ ቡድኖቹን ጨዋታዎቻቸውን እና/ወይም ታሪኮቻቸውን ለታላቁ ቡድን
እንዲያጋሩ ይጋብዙ ፡፡
6.4. የልጆች እድገት እና ልጆች በችግር ውስጥ ያ ልጆች (3-5 ዓመት)
መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 ከሶስት እስከ አምስት ዓመት  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 35 ደቂቃ

ባለው ጊዜ ውስጥ የልጆችን  ማከርሮች
ዓይነተኛ እድገት ወላጆችን እና  ቴፕ
አሳዳጊዎችን ግንዛቤ ለማሳደግ  ጥናቶች አባሪ 1- የጉዳይ ጥናቶች
 የጉዳይ ጥናቶችን አስፈላጊ
በሚሆንበት አካባቢ ካለው ሁኔታ
ጋር ይላመዱ ፡፡
 ለእያንዳንዱ ቡድን ለመስጠት ዝግጁ
የሆኑትን የጉዳይ ጥናቶችን መቁረጥ

73
 ወይም ለቡድኑ ለመስጠት ፍሊፕ
ቻርት ላይ ይፃፉ፡፡

አዘገጃጀት
• ተሳታፊዎች ለማጋራት ዓይናፋር ከሆኑ ውይይትን ለማነሳሳት በተለያዩ ዕድሜዎች ውስጥ ያሉ
የራስዎን የሕፃናት ታሪኮች ለማጋራት ዝግጁ ይሁኑ ፡፡
• የጉዳዩን ጥናት ከአስፈላጊው ሁኔታ ጋር በሚስማማ ሁኔታ ማመቻቸት ፡፡
• ከጉዳዩ ጥናቶች ጋር የተዘጋጁ ፍሊፕ ቻርት ወይም የእጅ ጽሑፍ ያዘጋጁ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. ይጠይቁ
ከ3-5 ዓመት ዕድሜ ያለው ልጅ ወላጅ ወይም ተንከባካቢ ማን ነው?
4. አንዳንድ ተሳታፊዎች እራሳቸውን ለይተው ካወቁ በኋላ ስለ ልጃቸው እድገት እንዲነግሩን
ይጠይቁ፡፡
• በዚህ ዕድሜ ልጅዎ ምን ዓይነት አመለካከቶች እና ስሜቶች አሉት?
• ዕድሜያቸው እየገፋ ሲሄድ ምን አዲስ ነገሮች ማድረግ ጀመሩ?
• ምን ይወዳሉ?
• ምን አይወዱም?
5. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ስለልጃቸው/ልጆቻቸው እንዲናገሩ ጥቂት ደቂቃን ይስጡ እና ከዚያ
ስለዚህ የእድገት ደረጃ የሚከተሉትን መረጃዎች መስጠት ይችላሉ ፡፡ ከቡድኑ የተሰጡ
አስተያየቶችን እና ልምዶችን መጥቀሱን ያረጋግጡ:
90% አንጎላችን በ 5 ዓመቱ ያድጋል ፡፡ ከ3-5 ዓመት ዕድሜ ያላቸው ልጆች በመጫወት እና ብዙ
ጥያቄዎችን በመጠየቅ ይማራሉ ፡፡ አንዳንድ ጊዜ ወላጆች ብዙ ጥያቄዎችን በመጠየቅ ልጆች
ይደክማሉ እና አንዳንድ ጊዜ እራሳቸው መልሶችን አያውቁም ፣ ግን ወላጆች እና ተንከባካቢዎች
ለልጃቸው ጥያቄዎች እና አዳዲስ ነገሮችን ለመማር በአክብሮት በመመለስ ለልጃቸው ትምህርት
ጠንካራ መሠረት ሊሰጡ ይችላሉ ፡፡ ይህም ልጆች ወደ ትምህርት ቤት ሲሄዱ ለመማር ዝግጁ
እንዲሆኑ ጥሩ መሠረት ይሰጣቸዋል ፡፡
ልጆች አደገኛ ነገሮችን እንዲያደርጉ ሊፈቀድላቸው ስለማይችል ደንቦችን ለመማር መጀመር
ያስፈልጋቸዋል ፡፡ ልጅዎ የህጎቹን ምክንያት በተረዳ ቁጥር ፣ እሱ/ቷ ይከተላቸዋል። ያስታውሱ
ልጆችን ማዳመጥ እና መረጃ መስጠት የመዋቅር አስፈላጊ አካል ነው ፡፡ ለልጁ ዕድሜ እና እድገቱ
ንቁ ሆኖ ሳለ ይህንን ማድረግ ሙቀት ይሰጣል ፡፡

ልጆች ምናባዊ ጨዋታዎችን መጫወት ይጀምራሉ ፣ እናም ሁሉንም ዓይነት ነገሮችን

ያስመስላሉ። ይህ የአንጎላቸው እድገት ወሳኝ ክፍል ነው ፡፡ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ሙዝ
መጠቀሙን እና ስልክ እንደሆነ በማስመሰል እና ለአያታቸው በመደወል ከእነሱ ጋር በማስመሰል
ጨዋታ በመሳተፍ ሊደግፉ ይችላሉ ፡፡ ጨዋታ በእውነት አስፈላጊ የእድገት ደረጃ ነው ፣ ይህም
ልጆች የሌላ ሰው ሆነው እንዲለማመዱ እና ልጆች ስሜትን መማር ፣ ችግሮችን መፍታት እና
ነገሮችን መስራት እንዲጀምሩ ይረዳል ፡፡

እንዲሁም ‘መርዳት’ ይፈልጋሉ፡ እነሱ ወለሉን መጥረግ ፣ ሳህኖቹን ማጠብ ፣ ከአትክልቱ ውስጥ
አረም ማውጣት ይፈልጋሉ ፡፡ በመመልከት እና በመርዳት ብዙ የሕይወት ክህሎትን ይማራሉ ፡፡

74
እነሱ ይሳሳታሉ እናም ከመተቸት ወይም ከመናደድ ይልቅ ልጆች እንዲለማመዱ ፣ እንዲማሩ እና
አዳዲስ ክህሎትን እንዲያዳብሩ ማበረታታት አለብን ፡፡

አንዳንድ ጊዜ ልጆች ከአቅማቸው በላይ በሆነ መንገድ ጠባይ እንዲሆኑ እንጠብቃለን ፣ ለምሳሌ
ህፃን ሌሊቱን ሙሉ እንዲተኛ መጠበቅ ወይም የ 3 ዓመት ልጅ ዝም ብሎ ይቀመጣል ፡፡
አንዳንድ ጊዜ ልጆች ወደ አልጋው የማይሄዱ ወይም ንዴት በሚፈጥሩበት ጊዜ “ግትር” ወይም
“የተበላሹ” ናቸው ብለን እናስባለን ፡፡ እኛ የምንጠብቃቸው ነገሮች ከልጆቻችን ችሎታ ጋር
የማይጣጣሙ ሲሆኑ ፣ ወይም “መጥፎ” ለመሆን እየሞከሩ ነው ብለን ስናስብ እነሱ የራሳችን
የተሳሳተ እምነት ውጤቶች በመሆናቸው ለመፍታት አስቸጋሪ የሆኑ ግጭቶችን እናነሳሳለን ፡፡ በ
1 ዓመት ልጅ ፣ በ 5 ዓመት ወይም በ 13 ዓመት ልጅ ዓይን ዓለምን ስናይ ለባህሪያቸው
እውነተኛ ምክንያቶችን መገንዘብ ልንጀምር እንችላለን ፡፡ ከዚያ የበለጠ አዎንታዊ ወላጆች እና
ተንከባካቢዎች መሆን እንችላለን። የልጁ ባህሪ ምክንያቱን ስንረዳ ፣ ቁጣችንን ሳናጠፋ ሁኔታውን
ለመቋቋም ቀላል ሊሆን ይችላል ፡፡ ወንድ እና ሴት ልጆችን በፍትሃዊነት እና በእኩልነት
ማስተናገድ ለአዎንታዊ አስተዳደግ በጣም አስፈላጊ ነው ፡፡

በተጨማሪም ለልጅዎ ባህሪ ምክንያቶች መስራት አስፈላጊ ነው፡ እንደ መሰላቸት ፣ ድካም ፣
ረሃብ ፣ ብስጭት ፣ መረጋጋት ፣ ለስሜቶች ቃላት እጥረት ፣ አለመግባባት ፣ ተስፋ መቁረጥ ፣
ፍርሃት ፣ ህመም አካላዊ ህመም ፣ ድንገተኛ እንቅስቃሴ መቋረጥ ፡፡ ልጆች የሚያስፈራቸው
ወይም የሚያስጨንቃቸው ነገር ሲያጋጥማቸው ከተለመደው ለየት ያለ ምላሽ ሊሰጡ ይችላሉ ፡፡
የልጅዎ ባህሪ በድንገት ከቀየረ ፣ ይህ ምናልባት አንድ ነገር ስህተት ሊሆን እንደሚችል
ሊያስጠነቅቅዎት ይገባል።

6. በተለይም ሞቅ ያለ ስሜትን መስጠት እና ጭንቀት ውስጥ ያሉ ህፃናትን ማዳመጥ በጣም

አስፈላጊ መሆኑን አፅንዖት ይስጡ ፡፡
በዚህ ዘመን ያሉ ልጆች አሰቃቂ የሆኑ ሁኔታዎችን ሲመለከቱ ወይም ሲያጋጥሟቸው መጥፎው
ክስተት እንደገና ይከሰት ይሆን ብለው ይፈሩ ይሆናል ፣ ሞት እንደማይቀለበስ እና ሀሳቦቻቸው
ጉዳቱን በማዳን ‘እየሮጡ’ ሊሆኑ እንደሚችሉ አልተገነዘቡም ፡፡ ክስተት ፣ ወዘተ ስሜታቸውን
ማወቅ እና መቀበል (ይህ ሙቀት ነው) ፡፡ ልጅዎ ሊያውቀው ከሚፈልገው ከሚመስሉ ምልክቶች
ይውሰዱ ፣ ለጥያቄዎቻቸው ቀላል ምላሾችን ያቅርቡ እና ስለሁኔታው ሐቀኛ ይሁኑ ፡፡ ያስታውሱ
ለልጆች ዕድሜ ተገቢ መረጃን መስጠት መዋቅር ነው እናም ስሜታቸውን ማወቁ ሞቅ ያለ ነው።
ስለልጅዎ የጭንቀት ደረጃ የሚጨነቁ ከሆነ ከአካባቢ ማህበራዊ ደህንነት ሠራተኞች ፣ ከጤና
ሰራተኞች ፣ ወዘተ ካሉ ዕውቀት ካላቸው ሰዎች ተጨማሪ ምክር ማግኘት ያስፈልግዎታል።
7. የተለያየ ዕድሜ ያላቸውን ልጆች እንዴት እንደሚንከባከቡ ለመወያየት ተሳታፊዎች በትንሽ
ቡድን እንዲሠሩ ይጋብዙ ፡፡
8. ተሳታፊዎቹን በ 5 ቡድን በመክፈል እያንዳንዱ ቡድን እንዲሠራበት አንድ የጉዳይ ጥናት
ይስጡት ፡፡
9. ቡድኖች የጉዳዩን ጥናት እንዲገመግሙ እና ለሚከተሉት ጥያቄዎች ምላሽ እንዲሰጡ ይጠይቁ
፡፡ ይህንን ለማድረግ 10 ደቂቃ ያህል አላቸው
• በዚህ ሁኔታ የልጁ ተንከባካቢ ወይም ወላጅ ቢሆኑ ምን ማድረግ ይችላሉ?
• በዚህ ሁኔታ የልጁ አመለካከቶች እና ስሜቶች ምን ሊሆኑ ይችላሉ?
• በዚህ ዕድሜ ያሉ ልጆችን ባለን ግንዛቤ እና ባወቅናቸው ስሜቶች ላይ በመመርኮዝ ህፃኑ
ለምን እንደዚህ አይነት ባህሪ ሊኖረው ይችላል የሚለውን የቻሉትን ያህል ዘርዝሩ ፡፡
• ሙቀት እና መዋቅር መስጠት የሚችሉባቸውን መንገዶች ዘርዝሩ ፡፡

75
 10. ቡድኖቹ አነስተኛ የቡድን ውይይታቸውን ከጨረሱ በኋላ ሀሳባቸውን ለታላቁ ቡድን
እንዲያካፍሉ ይጠይቋቸው ፡፡
11. ከእያንዳንዱ ማቅረቢያ በኋላ ሌሎች ሀሳቦችን ከብዙ ቡድን ለማግኘት ለአጭር ውይይት ጊዜ
ይስጡ ፡፡

6.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ

መርጃዎች ጊዜ
ዓላማ

• ስብሰባውን በደንብ ለመዝጋት እና  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 10 ደቂቃ

አዎንታዊ ስሜቶችን ለማበረታታት ፡፡  ማርከሮች
• የቀሩትን ጥያቄዎች ለመመለስ ፡፡  ቴፕ
 ስብሰባውን ለመገምገም ፡፡  የተዘጋጁ ፍሊፕ ቻርት
(ሰሌዳ) ወይም ፍላሽ
ካርዶችን
 የግምገማ ወረቀት

አዘገጃጀት
 ‘ለእያንዳንዱ የዕድሜ ቡድን የሕፃናት እድገት ስብስብ’ ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ወይም ፍላሽ
ካርዶችን ያዘጋጁ
• የልጆችን ዘፈን በጋራ በመዘመር ይህንን ክፍለ ጊዜ ይጨርሱ ፡፡
መመሪያዎች:
ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ስለ መጡ አመሰግናለሁ ፣ አነሳሽ መልእክት ይስጡ እና ልጆችን ፣
አመለካከቶቻቸውን እና ስሜቶቻቸውን ከ6-9 አመት በመረዳት ላይ የሚያተኩር ቀጣዩ ክፍለ ጊዜ ቀን
እና ሰዓት እንዲያስታውሷቸው ፡፡ ቁልፍ ትምህርትን “ከተቀበለ” ሰው ጋር እንዲያካፍሉ ያበረታቷቸው
፡፡

ተነሳሽነት ያለው መልእክት: በመልካም ጤንነት ፣ በተመጣጠነ ምግብ ፣ በአባሪነት ፣ በሙቀት

፣ በመዋቅር ፣ በመግባባት እና በጨዋታ ወንዶች እና ሴቶች ልጆች ለህይወታቸው አዎንታዊ
ጅምር እንዲኖራቸው ማድረግ እንችላለን፡፡

76
 የክፍለ-ጊዜው ዓላማዎች

ክፍለ ጊዜ 7: ልጆችን አመለካከቶቻቸውን እና ስሜታቸውን መረዳት፡ (ከ6-9 ዓመታት)

77
 • የልጆችን ባህሪ የእድገት መሠረት ለመረዳት ከ6-9 ዓመታት ውስጥ ዓይነተኛ የልጆችን
እድገት ማወቅ ፡፡
• በችግር ውስጥ ያሉ ህፃናትን ለመለየት እና ለመደገፍ ፡፡
• ከልጆች ጋር መግባባት እና ሀሳባቸውን እና ስሜታቸውን ከግምት ውስጥ ማስገባት ፣
በተለይም በመካከለኛ ልጅነት አስፈላጊነትን ማወቅ ፡፡

ተግባራት ግብአቶች ጊዜ
7.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን  የዛሬ ተግባራት ፍሊፕ ቻርት 10
ማስታወስ (ሰሌዳ)

7.2. የልጆች እድገት እና በችግር ውስጥ • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 30

ያሉ ልጆች - ከ6-9 ዓመታት ፣ • ማርከሮች
• ቴፕ

7.3. ስነ ባህሪ እና ማህበራዊነት • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 40

• ማርከሮች
• ቴፕ
• ጽሑፍ 5: የፀባይ ፖስተሮች

7.4. የጉዳይ ጥናቶች - የልጆችን • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 35

አመለካከታቸውን እና ስሜታቸውን • ማርከሮች
መረዳትን ፣ (ከ6-9 አመት) • ቴፕ
 ከጉዳዩ ጥናቶች ጋር የተዘጋጁ
ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ወይም
የእጅ ጽሑፍ
7.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ 5

ድምር 120 ደቂቃ

7.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ማስታወስ

መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን እን£ን ደህና  የዛሬ ተግባራት 10 ደቂቃ

መጣችሁ ማለት እና የዛሬውን ፕሮግራም ፍሊፕ ቻርት
ያስተዋውቁ እና በልጆች ቡድኖች ላይ ያቅርቡ ፡፡ (ሰሌዳ)

አዘገጃጀት
 የዛሬ እንቅስቃሴዎችን ዝርዝር በፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ያዘጋጁ።

78
 መመሪያዎች:
1. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን እን£ን በደህና መጡ ማለት እና እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም
አስፈላጊ የጥንቃቄ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል፡፡
2. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
3. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
4. የዛሬውን ክፍለ ጊዜ ያስተዋውቁ. የዛሬዎቹን እንቅስቃሴዎች ዝርዝር የሚያሳይ ገበታ አሳይ
እና ያብራሩ-
ዛሬ ፣ ልጆች ከ6-9 አመት ሲያድጉ እንዴት እንደሚያድጉ እናስባለን ፡፡ ክፍለ-ጊዜው ልጆች
ለምን በሚያደርጉት መንገድ ለምን እንደሚሰሩ ለማወቅ ይረዳዎታል። በተጨማሪም ክፍለ-
ጊዜው ችግር ካጋጠማቸው ልጆች ጋር የተዛመዱ ባህሪያትን ለመለየት እና ለመደገፍ ይረዳል
፡፡ እንደገና የሚጋራው መረጃ በተለመደው ልጅ ላይ የተመሠረተ ነው ፡፡ አንድ ዓይነት የአካል
ጉዳት ላለበት ልጅ የሚንከባከቡ ከሆነ የተለመዱትን የልጆች እድገት ጎዳና ላይከተሉ ይችላሉ
እናም ቀደም ሲል እንደተናገርነው የልዩ ባለሙያ ድጋፍ ሊፈልጉ ይችላሉ።
• ስለዛሬው ክፍለ-ጊዜ ለሚነሱ ጥያቄዎች መልስ መስጠት

• ስለ የልጆች ቡድን ስብሰባዎች ፕሮግራሞችን ያጋሩ እና በልጆች ክፍለ-ጊዜያት ወይም

በአጠቃላይ ፕሮግራሙ ላይ ለሚነሱ ማናቸውም ጥያቄዎች መልስ ይስጡ

• ፍላጎት ካለ የመተንፈስ ጭንቀትን-የመቀነስ እንቅስቃሴን ይጠቀሙ ፡፡

7.2. የልጆች እድገት እና በችግር ውስጥ ያሉ ልጆች ከ6-9 ዓመታት

መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

• የልጆች ዓይነተኛ እድገት ከ6-9 አመት ውስጥ  ፍሊፕ ቻርት 30 ደቂቃ

የወላጅ እና አሳዳጊ ግንዛቤን ለማሳደግ (ሰሌዳ)
 ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ከ6-9 ዓመት ባለው ጊዜ  ማርከሮች
ውስጥ በችግር ውስጥ ያሉ ሕፃናትን ለይቶ  ቴፕ
እንዲያውቁ እና እንዲረዱ ለመርዳት

አዘገጃጀት
• ተሳታፊዎች ለማጋራት ዓይናፋር ከሆኑ ውይይትን ለማነሳሳት በተለያዩ ዕድሜዎች ውስጥ ያሉ
የራስዎን የሕፃናት ታሪኮች ለማጋራት ዝግጁ ይሁኑ ፡፡

ለአመቻች ማስታወሻ: አካል ጉዳተኛ ልጆች የተለመዱትን የልጆች እድገት መንገድ መከተል
አይችሉም ፡፡
እያንዳንዱ የእድሜ ደረጃ የሚጀምረው ወላጅ ወይም ተንከባካቢ የዚያ ዕድሜ ልጅ ካለው
በመጠየቅ ነው ፡፡ በዚያ ዕድሜ ያሉ ልጆች ያላቸው ተሳታፊዎች በማይኖሩበት ቦታ
ሊያውቋቸው ስለሚችሏቸው ሌሎች ልጆች መጠየቅ ይችላሉ ፣ ለምሳሌ እህትማማቾች ፣
የአጎት ልጆች ፣ የአጎት ልጆች ፣ የአጎት ልጆች ፣ ጎረቤቶች ፣ ወዘተ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡

79
 2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. ትናንሽ ልጆች ወደ መካከለኛው ዓመት ልጆች እንዴት እንደሚያድጉ አሁን እንደምንመለከት
ያስረዱ፡፡
4. ይጠይቁ
ከ6-9 አመት እድሜ ያለው ልጅ ወላጅ ወይም ተንከባካቢ ማን ነው?
5. አንዳንድ ተሳታፊዎች እራሳቸውን ለይተው ካወቁ በኋላ ስለ ልጃቸው እድገት እንዲነግሩን
ይጠይቁ ፡፡
• በዚህ ዕድሜ የልጅዎ አመለካከቶች እና ስሜቶች ምንድን ናቸው?
• ዕድሜያቸው እየገፋ ሲሄድ ምን አዲስ ነገሮች ማድረግ ጀመሩ?
6. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ስለ ልጆቻቸው እንዲናገሩ ጥቂት ደቂቃን ይስጡ እና ከዚያ ስለዚህ
የእድገት ደረጃ የሚከተሉትን መረጃዎች መስጠት ይችላሉ ፡፡ ከቡድኑ የተሰጡ አስተያየቶችን እና
ልምዶችን መጠቀሱን ያረጋግጡ ፡፡
ዕድሜያቸው ከ6-9 ዓመት ባለው ጊዜ ውስጥ የልጆች ዓለምን መረዳቱ መስፋት ይጀምራል ፡፡ ብዙ
ልጆች ትምህርት ሲጀምሩ ከወላጆቻቸው የበለጠ ነፃ መሆን ይጀምራሉ ፣ ወይም ከወላጆቻቸው
የሚያርቋቸውን ሌሎች እንቅስቃሴዎች ይጀምራሉ ፡፡ ይህ ማለት ልጆች በራሳቸው እንዴት
ማስተዳደር እንደሚችሉ መማር ፣ ከሌሎች ልጆች እና ጎልማሶች ጋር መስማማት እና አዲስ የጊዜ
ሰሌዳዎችን እና አሰራሮችን መከተል አለባቸው ማለት ነው ፡፡ ብዙ ልጆች ተጨባጭ አስተሳሰብ
አላቸው ፣ ግን ደግሞ አንዳንድ ረቂቅ እና ሎጂካዊ አስተሳሰብ። ይህ ማለት እንደ መንስኤ እና
ውጤት እና አደጋ እና ተጋላጭነቶች ያሉ ነገሮች አንድ ላይ እንዴት እንደሚገናኙ መረዳት
ይጀምራሉ ማለት ነው። እነሱ በእውነታዎች ላይ ፍላጎት ያሳድራሉ እናም ዓለምን ወደ ተቃራኒዎች
፣ ትክክል እና ስህተት ወይም ጥሩ እና መጥፎ ወዘተ.
ልጆች እንደ መጎሳቆል ወይም በችግር ውስጥ ያሉ አስጨናቂ ክስተቶች ሲያጋጥሟቸው ከተለመደው
ባህሪያቸው የተለየ ምላሽ ይሰጣሉ ፡፡ ለችግር የተለመዱ ግብረመልሶች የሚከተሉትን ሊያካትቱ
ይችላሉ ፣ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ለውጦች ፣ ግራ መጋባት እና ማግለል ፣ ስለ አንድ ነገር
በተደጋጋሚ ማውራት ፣ ትምህርት ቤት ለመሄድ ፈቃደኛ አለመሆን ፣ ስሜት እና ፍርሃትን
መግለፅ፡፡
7. አንድ ልጅ አስጨናቂ ክስተት ሲያጋጥመው በልጁ ባህሪ ላይ ምንም ዓይነት ለውጥ እንዳስተዋሉ
ተሳታፊዎችን ይጠይቁ ፡፡ ለመልሶቹ እውቅና ይስጡ፡፡
8. አሁን ወላጆች እና ተንከባካቢዎች በችግር ውስጥ ያሉ ልጆችን በመደገፍ ረገድ ትልቅ ሚና
እንዳላቸው እና በቡድን ውስጥ በችግር ውስጥ ያለን ልጅ እንዴት መደገፍ እንደሚችሉ ለማሰብ
አብረው እንደሚሰሩ ያስረዱ ፡፡
9. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች አንድ ልጅ ለተፈጠረው ነገር ሀላፊነት ከተሰማው ምን ማድረግ
እንደሚችሉ 1-2 ምሳሌዎችን እንዲሰጡ ይጠይቁ ፡፡
10. ልጆች ለችግሩ ወይም ለደረሰበት በደል ወይም ለሌላ ክስተት ተጠያቂዎች እንደነበሩ ሊጨነቁ
ይችላሉ ወይም የተከሰተውን መለወጥ መቻል ነበረባቸው ፡፡ እነሱ የሚያሳስባቸውን ነገር
ላይነግሩዎት ይችላሉ ፣ ስለሆነም ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ለልጆቻቸው ጭንቀታቸውን
ለእርስዎ እንዲናገሩ እድሎችን መስጠት አለባቸው (ይህ ሙቀት ይሰጣል) ፡፡ ለልጁ ማረጋገጫ
መስጠት እና የእነሱ ጥፋት እንዳልሆነ ሊነግራቸው ይችላሉ (ይህ መዋቅርን ይሰጣል) ፡፡
11. አንድ ልጅ ገጠመኙን በድጋሜ ቢደግም ወይም ዝግጅቱን ደጋግሞ ከተጫወተ ምን ማድረግ
እንደሚችሉ ለወላጆች እና ለአሳዳጊዎች 1-2 ምሳሌዎችን እንዲሰጡ ይጠይቁ ፡፡
12. ይህ ለችግር ቀውስ የተለመደ ምላሽ መሆኑን ያጠናክሩ ፡፡ ልጁ እንዲናገር እና ዝግጅቱን በተግባር
እንዲፈቅድ ከፈቀዱ እና አወንታዊ ችግር መፍቻን የሚያበረታቱ ከሆነ ለምሳሌ. በጨዋታ እና
በስዕል አማካኝነት ልጁ ቀስ በቀስ ጥሩ ስሜት ይሰማዋል። ብዙ ልጆች ጨዋታውን
እንደሚጫወቱ ፣ እንደሚስሉ እና ክስተቱን እንደገና እንደሚነግሩት ለልጁ ማስረዳት ይችሉ ነበር

80
 (ይህ የተለመደ ነው) (ይህ አወቃቀርን ይሰጣል) እናም ጥሩ ስሜት እንዲኖራቸው ሊረዳቸው
ይችላል ፡፡ ለስላሳ ፣ ረጋ ያለ የድምፅ ቃና የሚጠቀሙ ከሆነ እና ከልጁ ጋር ከተቀመጡ ለልጁ
ሙቀት እያሳዩ ነዉ ፡፡
13. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች አንድ ልጅ በተፈጠረው ነገር ግራ ቢገባቸው ምን ማድረግ
እንደሚችሉ 1-2 ምሳሌዎችን እንዲሰጡ ይጠይቁ ፡፡
14. አሁን ከ6-9 አመት እድሜ ያላቸው ልጆች ነገሮች እንዴት እንደሚዛመዱ ጠለቅ ያለ ግንዛቤ
ቢኖራቸውም አሁንም ቢሆን ከአንድ ሁኔታ ወደ ሌላው አጠቃላይ መረጃዎችን ማቅረብ
እንደማይችሉ ያስረዱ ፡፡ ለምሳሌ ፣ ልዩ እሳት አደጋ ስለመፈጠር ማሰብ ይችሉ ይሆናል ነገር
ግን በአጠቃላይ ስለ እሳቶች አያስቡም እና አብዛኛዎቹ እሳቶች አደጋ አያስከትሉም ፡፡ በተመሳሳይ
ጊዜ ፣ ከለውጥ ጋር ይታገላሉ እናም አንዳንድ ጊዜ ‘ምትሃታዊ አስተሳሰብ አላቸው። ስለሆነም ፣
የተከሰተውን ነገር ሙሉ በሙሉ ላይረዱ ይችላሉ። ግልጽ ማብራሪያዎች ከሌሉ እነሱ ራሳቸው
‘ባዶዎቹን ይሞላሉ’። ልጁን ለመርዳት አለመግባባቶችን ማረም እና ልጁ በጠየቀ ቁጥር
ስለተከሰተው ነገር ግልጽ ማብራሪያ መስጠት ፣ ቀጥሎ ምን እንደሚከሰት ማስረዳት እና አሁን
ደህንነታቸውን (አወቃቀር) ሊያረጋግጡላቸው ይችላሉ፡፡ እንደገናም ይህንን ለስላሳ እና በተረጋጋ
መንገድ ለልጁ ስሜታዊ ሙቀት ያሳያል፡፡
15. በተለይም ሞቅ ያለ ስሜትን መስጠት እና ጭንቀት ውስጥ ያሉ ህፃናትን ማዳመጥ በጣም
አስፈላጊ መሆኑን አፅንዖት ይስጡ ፡፡ ወላጅ ወይም ተንከባካቢ ስለልጃቸው የጭንቀት ደረጃዎች
የሚጨነቅ ከሆነ ከእውቀት ካላቸው ግለሰቦች ተጨማሪ የምክር ድጋፍ እንዲፈልጉ ይበረታታሉ፣
ለምሳሌ የአከባቢ ማህበራዊ ደህንነት ሰራተኞች ፣ የጤና ሰራተኞች ፣ ወዘተ
14. ወደ ስነ ባህሪ እንቅስቃሴ ከመቀጠልዎ በፊት ለማንኛውም ጥያቄ መልስ ይስጡ ፡፡

7.3. ስነ ባህሪ
መርጃዎች የሚያስፈልግ ጊዜ
ዓላማ

 የወላጆችን እና አሳዳጊዎችን ስለ • ጽሑፍ 5 40 ደቂቃ

ተፈጥሮ ባህሪ ግንዛቤያቸውን ለማሳደግ • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
እና የ “መጥፎ” ሀሳቦችን ወደ • ማርከሮች
“ዓይነተኛ” ለማዛወር እና ስለዚህ • ቴፕ
ቅራኔን ለመቀነስ ስለ ተፈጥሮዎች • የስነ ባህሪ ፖስተሮች
ዕውቀት ከፍ ለማድረግ።

አዘገጃጀት
• ስነ ባህሪያዊ ፖስተሮችን ማዘጋጀት

ለአመቻቹ ማስታወሻ: 8 ቱን የስነ ባህሪ ፖስተሮችን (ለእያንዳንዳቸው ለ4 የተለያዩ ፀባዮች

ከፍተኛ እና ዝቅተኛ) ማሳየት የሚችሉበት ትልቅ ክፍት ቦታ እንዳለዎት ያረጋግጡ ፡፡
እዚህ የምሳሌዎቹ ትኩረት ወደ ትምህርት ቤት በመግባት ልጆች ነፃነታቸውን በሚያገኙበት
ነው ፡፡ የወላጆቻቸው እና የአሳዳጊዎቻቸው ልጆች ወደ ትምህርት ቤት የማይሄዱ ከሆነ
ወይም ወደዚህ ዕድሜ ሲደርሱ ወደ ትምህርት ቤት የመሄድ ዕድላቸው ሰፊ ካልሆነ ሌሎች
ምሳሌዎችን ይጠቀሙ፡፡ ልጆችን ከዋና ተንከባካቢዎቻቸው የሚወስዷቸውን ድርጊቶች ወይም
ከአዳዲስ ሰዎች ጋር በሚገናኙበት ቦታ እና ከሌሎች ጠባይ ጋር እና ከሌሎች ጋር
ለመግባባት አዳዲስ መንገዶችን መማርን ለመለየት የተፅእኖ ጥናቱን መጠቀም
ያስፈልግዎታል፡፡ ለምሳሌ ፣ በድንገተኛ ሁኔታዎች ውስጥ ወደ ልጅ ተስማሚ ቦታዎች

81
 መሄድ ፣ በሌሎች ቦታዎች ወይም ሌሎች የሥራ ዓይነቶችን ለመሸጥ ወደ ገበያ መሄድ
ሊሆን ይችላል፡፡ ምናልባትም ልጆች እህቶቻቸውን ወይም የታመሙትን ዘመዶቻቸውን
ለመንከባከብ በቤት ውስጥ እየተተዋቸው እና ተጨማሪ ሀላፊነቶችን ማስተዳደር አለባቸው ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. አብራራ
ቀደም ሲል እንደተነጋገርነው በዚህ ዕድሜ ዙሪያ ብዙ ልጆች ወደ ትምህርት ቤት ይሄዳሉ ወይም
ከወላጆቻቸው የሚወስዷቸውን ሌሎች እንቅስቃሴዎች ይጀምራሉ ፡፡ ልጆች ብዙ ጓደኞችን
በማፍራት እና ነፃነታቸውን እያዳበሩ በሚቀጥሉበት ጊዜ ማህበራዊ ግንኙነቶች የበለጠ አስፈላጊ
ይሆናሉ። ልጅዎ ሌሎች እንዴት እንደሚያስቡ እና እንዴት እንደሚሠሩ የበለጠ እየተማሩ
ይሄዳሉ፡፡ ከሌሎች ልጆች ጋር ግጭቶችን እንዴት ማስተዳደር እንደሚቻል ፣ ለራሳቸው መቆም
እና ለሌሎች መቆም መማር ፣ ሌሎቹ በሌሉበት ጊዜ ደግ መሆን አለባቸው ፡፡ ተግዳሮቶችን
ለመቋቋም እና ግጭቶችን ያለ ሁከት ለመፍታት በራስ መተማመንን እንዴት ማሳየት
እንደምንችል እንድናሳይላቸው ይፈልጋሉ ፡፡
ልጆች ለት/ቤቶች ወይም ለሌሎች አዳዲስ ሁኔታዎች የሚሰጡትን ምላሽ በጣም የተለያዩ
ተፈጥሮዎች አሏቸው ፡፡ ስነ ባህሪ የልጁን ወደ ዓለም የሚወስደውን ቅርፅ የሚቀርጹ የተወለዱ
ባህሪዎች ስብስብ ናቸው ፡፡ በልጁ ልዩ ስብዕና እድገት ውስጥ ተደማጭ ናቸው ፡፡ እነዚህ
ባሕርያት አንድ ልጅ ስለ አካባቢያቸው እንዴት እንደሚማርም ተጽዕኖ ያሳድራሉ ፡፡ እነዚህ
ባሕርያት ከተወለዱ ጀምሮ በአንፃራዊ ሁኔታ የተረጋጉ ይመስላሉ ፡፡ ለምሳሌ ፣ ልጅዎ
ለትምህርት ቤት የሚሰጠው ምላሽ በእሷ ልዩ ፣ በተወለደ ተፈጥሮዋ ላይ ሊመሰረት ይችላል።
አንዳንዶቻችን በጣም ንቁ ነን, ሌሎች ደግሞ ጸጥ ያሉ እንቅስቃሴዎችን ይመርጣሉ.
አንዳንዶቻችን ከአዳዲስ ሰዎች ጋር መገናኘት እና አዲስ ምግቦችን መመገብ ያስደስተናል ፣
ሌሎች ደግሞ አዳዲስ ነገሮችን ለመሞከር ወደኋላ ይላሉ ፡፡ አንዳንዶቻችን በቀላሉ እንዘናጋለን ፣
ሌሎቹ ደግሞ በአንድ እንቅስቃሴ ላይ ረዘም ላለ ጊዜ ማተኮር ይችላሉ ፡፡
በተጨማሪም ከፀባያችን ጋር ስንወለድ ሁላችንም በአካባቢያችን ካሉ ከሌሎች የምንማረው እና
የምንኖርበት አከባቢም የተቀረጽን መሆናችን ማስታወሱ አስፈላጊ ነው ፡፡ ቤተሰቦቻቸው ፡፡
ዕድሜያቸው እየገፋ ሲሄድ እና ከቤተሰብ ውጭ ብዙ ጊዜ ማሳለፍ ሲጀምሩ በባህል ፣ በሃይማኖት
፣ በእኩዮች ፣ በመገናኛ ብዙሃን ወዘተ ተጽዕኖ ይደረግባቸዋል ይህ ማህበራዊነት ይባላል ፡፡
ለምሳሌ ፣ በአንዳንድ ባሕሎች ውስጥ ሴት ልጆች ዝም እንዲሉ ማህበራዊ ናቸው ፣ ስለዚህ ንቁ
ባህሪ ያላቸው ልጃገረዶች ዝምታን ይማራሉ እንዲሁም ዝቅተኛ የእንቅስቃሴ ደረጃን የሚይዝ
ባህሪ ያላቸው ወንዶች ልጆች የበለጠ ሕያው እንዲሆኑ ይበረታታሉ ፡፡ ስነ ባህሪ እና
ማህበራዊነት አንድ ላይ የልጁን ማንነት ይወስናል ፡፡
4. ተሳታፊዎች ሴት ልጆች እና ወንዶች ልጆች እንዴት ዓይነት ጠባይ ማሳየት እንዳባቸዉ
ስለሚማሩባቸው መንገዶች እንዲያስቡ ጠይቋቸው ፡፡ ከ 2-3 ምሳሌዎች በኋላ ለማብራራት
ይቀጥሉ-
ብዙውን ጊዜ ግጭቶች የሚከሰቱት በልጁ ጠባይ እና በወላጅ ወይም በአሳዳጊ መካከል
አለመግባባት ነው ፡፡ ልጁ በጣም ንቁ ከሆነ ፣ ነገር ግን ወላጁ ወይም ተንከባካቢው ልጁ ዝም
ብሎ እንዲቀመጥ ይጠብቃል ፡ ወይም ህፃኑ በጣም የሚረብሽ ከሆነ እና አስተማሪው ግን ልጁ
ትኩረቱን እንዲጠብቅ የሚጠብቅ ከሆነ ግጭት ሊያስከትል ይችላል። የግጭት ምክንያቶችን
ስንረዳ ገንቢ መፍትሄዎችን ማግኘት እንችላለን ፡፡
ልጅዎ ማን እንደ ሆነ የሚያደርገው የልጁ ጠባይ ትልቅ አካል መሆኑን መገንዘብ ጠቃሚ ነው፡፡
የተለያዩ ብቻ እንጅ ምንም ጥሩ ወይም መጥፎ ባህሪዎች የሉም። እያንዳንዱ ጠባይ የራሱ

82
 ጥንካሬ አለው ፡፡ ይህ ፕሮግራም በአራት የአየር ፀባይ ላይ ብቻ ያተኩራል ፡፡ አራቱን
ተፈጥሮዎች ከመመለከታችን በፊት ምንም ጥያቄ አለዎት?
5. ተሳታፊዎች በመጽሐፉ ላይ ከተመለከቱት የ4 ልኬቶች አንጻር እራሳቸውን እንዲሰጡ ይጠይቁ፡
የእንቅስቃሴ ደረጃ; ትኩረት አለመስጠት; ለአዳዲስ ሁኔታዎች ምላሽ እና ጥንካሬ ፡፡
6. የመጠን ልኬቶችን በተመለከተ፡ ወደ አንድ ግድግዳ ይራመዱ እና ቁጥሮችን 1,2,3 እና 4
ይለጥፉ
7. ተሳታፊዎችን ከዚያ ወደ ግድግዳው እንዲራመዱ እና ከእንቅስቃሴ ደረጃ አንጻር እራሳቸውን
ከለዩት ቁጥር አጠገብ እንዲቆሙ ይጠይቋቸው፡፡ ከፍተኛ እንቅስቃሴ ምን ማለት እንደሆነ
ያስረዱ፡ ምሳሌዎችን (ለምሳሌ መንቀሳቀስ ፣ መሮጥ ፣ መዝለል) ማድረግ ይችላሉ ፡፡ እንዲሁም
ዝቅተኛ እንቅስቃሴ ምን ማለት እንደሆነ ያብራሩ - እርስዎ ምቾት ነዎት ፣ (ለምሳሌ በፀጥታ
መቀመጥ ፣ ማንበብ እና ስዕል መሳል) ይችላሉ ፡፡ አንዳንድ ሰዎች እንቅስቃሴያቸው ከፍተኛ
እንደሆነ ፣ የተወሰኑት በእንቅስቃሴ ላይ ዝቅተኛ እንደሆኑ ፣ እና አንዳንዶቹ በመካከላቸው
እንዳሉ ያስረዱ ፡፡
በከፍተኛ ንቁ የመሆን አንዳንድ ጥቅሞችን እንዲያጋሩ በከፍተኛ እንቅስቃሴ ፖስተር ላይ 1-2
ተሳታፊዎችን ይጠይቁ ፡፡ ከዚያ በከፍተኛ ንቁ የመሆን ተግዳሮቶችን እንዲካፈሉ ይጠይቋቸው።
8. በዝቅተኛ ተግባር ፖስተር ላይ 1-2 ተሳታፊዎች ዝቅተኛ ተግባራት ደረጃዎች መኖራቸውን
አንዳንድ ጥቅሞች የተወሰነውን ድርሻ እንዲያጋሩ ይጠይቁ ፡፡ ከዚያ ዝቅተኛ ተግባራት ደረጃዎች
ያሉባቸውን ችግሮች እንዲያጋሩ ይጠይቋቸው ፡፡
9. ይህንን ለሌሎቹ ሶስት ባህሪዎች ይድገሙ፡ ተለዋዋጭነት ፣ ለአዳዲስ ሁኔታዎች ምላሽ እና
ለጥንካሬ ፡፡
10. ወላጆች ወደ ቦታቸው እንዲመለሱ ይጋብዙ ፡፡
11. አሁን ለወላጆቻቸው እና ለአሳዳጊዎቻቸው የልጃቸውን ፀባይ እንመለከታለን እና ስለ አንድ
ልጃቸው እንዲያስቡ እና በትምህርቱ ውስጥ ከተጠቀሱት 4 ልኬቶች አንጻር እንዲሰጧቸው
እንጠይቃለን ፡፡
12. ወላጆቹ በስነ ባህሪ ላይ የራሳቸውን ደረጃ አሰጣጥ ከልጃቸው ጋር እንዲያወዳድሩ ይጠይቋቸው።
ለምን ከዚያ ልጅ ጋር በደንብ የማይስማሙ ወይም ለምን ከተለያዩ ባህሪዎች ጋር ግጭት
እንደማይኖር የሚያብራራ ንድፍ ካዩ ይጠይቁ።

13. ተሳታፊዎች ልጃቸውን በከፍተኛ እንቅስቃሴ ደረጃ ከወሰዱ እጃቸውን እንዲያነሱ ይጠይቁ እና
እጃቸውን ያነሱትን 1-2 ወላጆች/ተንከባካቢዎች ለልጃቸው ከፍተኛ ንቁ እና አንዳንድ ተግዳሮቶችን
እንዲያካፍሉ ይጠይቁ ፡፡
14. ተሳታፊዎች ልጃቸውን በዝቅተኛ የእንቅስቃሴ ደረጃ ላይ ካወጡት እጃቸውን እንዲያነሱ ይጠይቁ
፡፡ እንደገና 1-2 ወላጆች/ተንከባካቢዎች ለልጃቸው አንዳንድ ጥቅሞችን እና ተግዳሮቶችን
እንዲያጋሩ ይጠይቁ ፡፡
15. ለሌሎቹ ሦስቱ ስነ ባህሪዎች ይድገሙ ፡፡
16. ሁሉም ልጆች የተለዩ መሆናቸውን ያጠናክሩ ፡፡ ምንም ጠባይ ጥሩም መጥፎም አይደለም ፡፡
ሞቃታማነትን እና አወቃቀሩን በመጠቀም ልጆች የቁጣቸውን ተግዳሮቶች እና የማኅበራዊ
ግንኙነትን አሉታዊ ውጫዊ ተፅእኖዎች ለማሸነፍ መንገዶችን ለመማር ከስነባህሪዎቻቸዉ
ጥቅሞች እንዲጠቀሙ ልንረዳቸው እንችላለን ፡፡

7.4. የጉዳይ ጥናቶች

መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

83
 ለወላጆች እና ለአሳዳጊዎች ስለ  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 35 ደቂቃ
የልጆች ፀባይ ዕውቀት ለጉዳዮች  ማርከሮች
ጥናት ተግባራዊ እንዲያደርጉ ፡፡  ቴፕ
 ከጉዳዩ ጥናቶች ጋር የተዘጋጁ
ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ወይም የእጅ
ጽሑፍ

አዘገጃጀት
• ለተሳታፊዎችዎ በጣም ተስማሚ የሆነውን የጉዳይ ጥናት ይምረጡ፡፡
• የጉዳይ ጥናቶችን አስፈላጊ በሚሆንበት አካባቢ ካለው ሁኔታ ጋር ይላመዱ ፡፡
 ለእያንዳንዱ ቡድን ለመስጠት ዝግጁ የሆኑትን የጉዳይ ጥናቶችን መቁረጥ ወይም ለቡድኑ
ለመስጠት ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ላይ ይፃፉ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. ተሳታፊዎችን አራት ትናንሽ ቡድኖችን እንዲያቋቁሙ ይጋብዙ ፡፡
4. ለእያንዳንዱ ቡድን የጉዳይ ጥናት ይስጡ እና ለሚቀጥሉት ጥያቄዎች የሚሰጡትን ምላሽ
ለማሳየት የጉዳዩን ጥናት እንዲገመግሙ እና አጭር ሚና (3-4 ደቂቃ) ጨዋታ እንዲያዳብሩ
ይጠይቁ ፡፡ 10 ደቂቃ አላቸው
• ወላጅ ወይም ተንከባካቢ ከሆኑ በዚህ ሁኔታ ውስጥ ምን ይሰማዎታል?
• ስለዚህ ሁኔታ የልጅዎ አመለካከቶች እና ስሜቶች ምን ሊሆኑ ይችላሉ?
• የልጁ ጠባይ እና ማህበራዊነት በባህሪያቸው እና በምላሽዎ ላይ ምን ተጽዕኖ ሊያሳድር
ይችላል?
5. ከ 10 ደቂቃ በኋላ እያንዳንዱን ቡድን ሚናቸውን እንዲያሳዩ ይጋብዙ ፡፡
6. ሁሉም ሚናዎች ከተጫወቱ በኋላ ቡድኑ ስለ ተፈጥሮ ፀባይ እና ማህበራዊ ግንኙነት ምን
እንደተማረ አጭር ውይይት ለማድረግ የተወሰነ ጊዜ ይፍቀዱ ፡፡

7. በተጨማሪም የፆታ አስተሳሰብን እና የፆታ ደንቦችን በማህበራዊነት ላይ የሚያሳድረውን

ተጽዕኖ ለማንፀባረቅ ውይይትን መምራት ይችላሉ ፡፡ ይጠይቁ፡
• በተሳታፊዎቹ ባህል ውስጥ በዚያ ዕድሜ ላሉ ወንዶች ወይም ሴቶች ልጆች የበለጠ
ወይም ያነሰ ተቀባይነት ያላቸው የተለያዩ ባህሪዎች አሉ?
• አባቶች/ወንድ ተንከባካቢዎች ከእናቶች/ሴት ተንከባካቢዎች በተለየ መንገድ ሊሠሩ
የሚችሉባቸው መንገዶች አሉ?
7.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ
መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

• ስብሰባውን በደንብ ለመዝጋት እና • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 10 ደቂቃ

አዎንታዊ ስሜቶችን ለማበረታታት ፡፡ • ማርከሮች
• የቀሩትን ጥያቄዎች ለመመለስ ፡፡ • ቴፕ
• ስብሰባውን ለመገምገም፡፡  የተዘጋጁ ፍሊፕ ቻርት

84
 (ሰሌዳ) ወይም ፍላሽ
ካርዶችን
• መገምገሚያ ወረቀት

1. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ስለመጡ አመሰግናለሁ ፣ ተነሳሽነት ያለዉ መልእክት ይስጡ እና

የሚቀጥለውን ክፍለ ጊዜ ቀን እና ሰዓት ያስታውሱ የልጆችን አመለካከት እና ስሜቶች መረዳትን
ላይ ያተኩራል- 10-17 ዓመታት፡፡

ተነሳሽነት ያለው መልእክት: ሴት ልጆቻችን እና ወንዶች ልጆቻችን ሁሉም የተለያዩ

መሆናቸውን መረዳት እና የአካባቢያቸውን እና ማህበራዊ ባህሪያቸውን አዎንታዊ ክፍሎች
እንዲጠቀሙ ማገዝ በህይወት ውስጥ እያደጉ ሲሄዱ መተማመናቸውን እንድናዳብር ሊረዳን
ይችላል ፡፡

85
 የእጅ ፅሑፍ 5: - ስነ ባህሪያት
1- ተግባር

ከፍተኛ ዝቅተኛ

አንዳንድ ልጆች ከፍተኛ እንቅስቃሴ አላቸው - አንዳንድ አንዳንድ ልጆች ዝቅተኛ የእንቅስቃሴ
ሁል ጊዜ መሮጥ ፣ መዝለል ወይም ልጆች ደረጃ አላቸው - እንደ መፅሃፍትን ፣
መንቀሳቀስ ይፈልጋሉ ፡፡ በጭራሽ ዝም ብለው በመካከል የእጅ ሥራዎችን በመመልከት ፀጥ ያሉ
አይቀመጡም ፡፡ የሆነ ቦታ ተግባራትን ይመርጣሉ፡፡ እነሱ ረዘም ላለ
ላይ ናቸው፡፡ ጊዜ አሁንም ይቆያሉ፡፡

2- አለመግባባት

ከፍተኛ ዝቅተኛ

አንዳንድ ልጆች ከፍተኛ የመረበሽ ደረጃ አንዳንድ አንዳንድ ልጆች ዝቅተኛ የማዘናጋት ደረጃ
አላቸው - በዚያ ቅጽበት ባዩት ወይም ልጆች አላቸው - ቁጭ ብለው ረዘም ላለ ጊዜ
በሚሰሙት ላይ በመመርኮዝ ከአንድ ነገር ወደ በመካከል አንድ እንቅስቃሴ ያደርጋሉ፡፡ ሲራቡ
ሌላው ይዛወራሉ ፡፡ ትኩረታቸው በተከታታይ የሆነ ቦታ ወይም ሲያዝኑ ትኩረታቸውን ማዞር
ወደ ተለያዩ አቅጣጫዎች ስለሚወሰድ ላይ ናቸው. ቀላል አይደለም ፡፡
ስራዎችን ለመጨረስ ረጅም ጊዜ ሊወስድ
ይችላል ፡፡ ግን ሲያዝኑ ፣ ወይም ተስፋ
ሲቆርጡ ትኩረታቸውን ወደ ሌላ ቦታ ማዞር
እና ስሜታቸውን መለወጥ ቀላል ሊሆን
ይችላል ፡፡

3- ለአዳዲስ ሁኔታዎች ምላሽ

ከፍተኛ ዝቅተኛ

አንዳንድ ልጆች ለአዳዲስ ሁኔታዎች ከፍተኛ አንዳንድ አንዳንድ ልጆች ለአዳዲስ ሁኔታዎች
ምላሽ አላቸው፡ አዳዲስ ሁኔታዎች ልጆች ዝቅተኛ ምላሽ አላቸው፡ ከአዳዲስ
ያጋጥሟቸዋል፡፡ እነሱ ለማያውቋቸው ሰዎች በመካከል ሁኔታዎች ራሳቸዉን ያገላሉ ፡፡ እነሱ
ፈገግ ይላሉ፣ ወደ አዲስ የልጆች ቡድን የሆነ ቦታ ከማያውቋቸው ሰዎች ይርቃሉ ፣ አዳዲስ
ይራመዳሉ እና በጨዋታዎቻቸው ውስጥ ላይ ናቸው፡፡ ቡድኖችን ለመቀላቀል ረጅም ጊዜ
ይቀላቀላሉ፣ አዳዲስ ጓደኞችን በቀላሉ ያፈራሉ፣ ይወስዳሉ ፣ አዲስ ምግብ ይተፉበታል ፣
አዳዲስ ምግቦችን መሞከር፣ እንቅስቃሴዎችን ያመነታሉ ወይም ወደ አዳዲስ ቦታዎች
መሞከር እና ወደ አዲስ ቦታዎች መሄድ፡፡ ከመሄድ ይቆጠባሉ ፡፡

4- ሃይለኝነት

ከፍተኛ ዝቅተኛ

አንዳንድ ልጆች ከፍተኛ ሃይለኝነት አላቸው - አንዳንድ ልጆች አንዳንድ ልጆች ዝቅተኛ ሃይለኝነት አላቸው
እንደ ደስታ ፣ ሀዘን ፣ ቁጣ ያሉ ኃይለኛ በመካከል የሆነ ስሜቶችን አሸንፈዋል፡፡ ሲያዝኑ
ስሜቶችን ያሳያሉ። እነዚህ ልጆች ምን ቦታ ላይ በውስጣቸው ያዝናሉ በውስጣቸውም
እንደሚሰማቸው ሁልጊዜ ያውቃሉ ፡፡ ናቸው፡፡ ይጮኻሉ ፣ ሲደሰቱ በፀጥታ ፈገግ ይላሉ፡፡
እነዚህ ልጆች ምን እንደሚሰማቸው ማወቅ
ከባድ ነው፡፡

86
ክፍለ ጊዜ 8: የልጆችን አመለካከታቸውን እና ስሜታቸውን መረዳት ከ10-17 ዓመታት

የክፍለ-ጊዜው ዓላማዎች

• ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ከ10-17 ዓመት ባለው ጊዜ ውስጥ የተለመደውን የልጆች እድገት

እንዲገነዘቡ ለመርዳት
• በችግር ውስጥ ያሉ ህፃናትን ለመለየት እና ለመደገፍ ፡፡
• ከልጆች ጋር መግባባት እና ሀሳባቸውን እና ስሜታቸውን ከግምት ውስጥ ማስገባት ፣ በተለይም
በጉርምስና ወቅት አስፈላጊነትን ማወቅ ፡፡

ተግባራት ግብአቶች ጊዜ
8.1 አቀባበል ማድረግ እና  የዛሬ ተግባራት ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 10
ያለፈዉን ማስታወስ

8.2 የሕፃናት እድገት እና • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 60

በጭንቀት ውስጥ ያሉ • ለቡድን ስዕል እንቅስቃሴ ማርከሮች - ብዙ
ልጆች ከ10-17 የተለያዩ ቀለሞች
ዓመታት • ቴፕ
• የኮላጅ አማራጭን የሚጠቀሙ ከሆነ የቆዩ
መጽሔቶች ፣ የጨርቅ ቁርጥራጭ ፣ ሙጫ ፣
መቀሶች

8.3 ሴት ልጆች እና • በሁለት ቋሚ ነጥቦች መካከል ለመንቀሳቀስ ቦታ 40

ወንዶች ልጆች ፣ ለምሳሌ. ሁለት ግድግዳዎች ወይም ሁለት
ዛፎች፡፡

8.4 ማጠቃለያ እና 10
ግምገማ

ድምር 120
ደቂቃ

8.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ማስታዎስ

መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

87
  ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን ለመቀበል  የዛሬ 10 ደቂቃ
የዛሬውን ፕሮግራም ያስተዋውቁ እና በልጆች እንቅስቃሴዎችን
የቡድን ስብሰባዎች ላይ የሚቀርቡ ዝርዝር ፍሊፕ
ፕሮግራሞችን ያቅርቡ ፡፡ ቻርት (ሰሌዳ)

አዘገጃጀት
 የዛሬ እንቅስቃሴዎችን ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ዝርዝር ያዘጋጁ

መመሪያዎች:
1. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን እን£ን በደህና መጡ ማለት እና እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም አስፈላጊ
የጥንቃቄ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል፡፡
2. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
3. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
4. የዛሬውን ክፍለ ጊዜ ያስተዋውቁ። የዛሬዎቹን እንቅስቃሴዎች ዝርዝር የሚያሳይ ገበታ አሳይ
እና ያብራሩ-
ዛሬ ልጆች ከ 10 እስከ 17 ዓመት ዕድሜ ያላቸው ልጆች ወጣት ወጣቶችን እና ወጣት ሴቶችን
ሲዞሩ የኃይለኛ ለውጥ ጊዜ እንዴት እንደሚያድጉ እናስብ ፡፡ ክፍለ-ጊዜው ልጆች እና ጎረምሶች
ለምን እንደ ሚያደርጉት ለምን እንደሆነ ለማወቅ ይረዳዎታል። በተጨማሪም ክፍለ-ጊዜው
ችግር ካጋጠማቸው ከልጆች እና ወጣቶች ጋር የተዛመዱ ባህሪያትን ለመለየት እና ለመደገፍ
ይረዳል ፡፡ እንደገና የሚጋራው መረጃ በተለመደው ልጅ ላይ የተመሠረተ ነው ፡፡ አንድ ዓይነት
የአካል ጉዳት ላለበት ልጅ የሚንከባከቡ ከሆነ የተለመዱትን የልጆች እድገት ጎዳና ላይከተሉ
ይችላሉ እናም ከዚህ በፊት እንዳልነው የልዩ ባለሙያ ድጋፍ ሊፈልጉ ይችላሉ ፡፡
• ስለዛሬው ክፍለ-ጊዜ ለሚነሱ ጥያቄዎች መልስ ይስጡ

• ስለ የልጆች ቡድን ስብሰባዎች የሚሰሩ ስራዎችን ያጋሩ እና በልጆች ክፍለ-ጊዜያት

ወይም በአጠቃላይ ፕሮግራሙ ላይ ለሚነሱ ማናቸውም ጥያቄዎች መልስ ይስጡ

• ፍላጎት ካለ የአተነፋፈስ ጭንቀትን-የመቀነስ እንቅስቃሴን ይጠቀሙ ፡፡

88
 8.2. የልጆች እድገት እና በችግር ውስጥ ያሉ ልጆች (ከ10-17 ዓመት)
የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

 የወላጆችን እና የአሳዳጊውን  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 60 ደቂቃ

መደበኛ የልጆች እድገት ከ 10-  ለቡድን ስዕል የመሳል እንቅስቃሴ
17 ዓመታት ያለውን ግንዛቤ ማርከሮች - ብዙ የተለያዩ የቀለም
ለማሳደግ እስክሪብቶች
 ወላጆች እና ተንከባካቢዎች  ቴፕ
ከ10-17 ዓመት ባለው ጊዜ  የኮላጅ አማራጭን የሚጠቀሙ ከሆነ
ውስጥ በችግር ውስጥ ያሉ የቆዩ መጽሔቶች ፣ የጨርቅ
ሕፃናትን ለይቶ እንዲያውቁ እና ቁርጥራጭ ፣ ሙጫ ፣ መቀሶች
እንዲረዱ ለማገዝ  ፊኛዎች

አዘገጃጀት
• ተሳታፊዎች ዓይናፋር ከሆኑ ውይይትን ለማነሳሳት በተለያዩ ዕድሜዎች ውስጥ ያሉ የራስዎን
የሕፃናት ታሪኮች ለማጋራት ዝግጁ ይሁኑ ፡፡
• አንጎልን ለማሳየት የትኛውን የእይታ መሣሪያ እንደሚጠቀሙ አስቀድመው ይወስኑ እና ይህን
ያዘጋጁ - ስዕል ፣ ፊኛ ወይም ሐብሐብ፡፡

ለአመቻች ማስታወሻ: አካል ጉዳተኛ ልጆች የተለመዱትን የልጆች እድገት ጎዳና መከተል
አይችሉም ፡፡
1. የትኛውን እንቅስቃሴ እንደሚሰሩ ይወስኑ ፣ ስዕሉ ወይም የኮላጅ ሥራው ፡፡ ኮላጁ
እስክሪብቶዎችን ለማስተናገድ ለማይጠቀሙ ወላጆች የበለጠ ተገቢ ሊሆን ይችላል ፣ ግን
ቁሳቁሶችን ማግኘት ያስፈልግዎታል ፡፡ እንዲሁም ዱላዎችን ፣ አበቦችን ፣ ቅጠሎችን ፣
ዛጎሎችን እና ድንጋዮችን ወዘተ ... በመጠቀም እና ተሳታፊዎቹን ስዕሉን ለመስራት እነዚህን
እንዲጠቀሙ መጠየቅ ይችላሉ ፡፡
2. ስለ ጉርምስና መወያየት ስሜታዊ ሊሆን ይችላል ስለዚህ እንቅስቃሴውን በነጠላ ወይም
በተቀላቀሉ የፆታ ቡድኖች ውስጥ ማካሄድ ጥሩ ሊሆን ይችላል ብለው ያስቡ ፡፡ ልብ ይበሉ ፣
ሆኖም ወንድ እና ሴት ተሳታፊዎች በሁለቱም ወንዶች እና ሴቶች ልጆች አካላዊ እና ስሜታዊ
እድገት ላይ ማንፀባረቅ አለባቸው ፡፡
3. ከዚህ ክፍለ ጊዜ በፊት ከወላጆች እና ተንከባካቢዎች ጋር በጉርምስና ዕድሜ ላይ የሚደረጉ
ውይይቶችን ማመቻቸት ይፈልጉ ይሆናል፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. ትልልቅ ልጆች ወደ ጎረምሳ እና ወጣት ሴቶች እና ወጣት ወንዶች እንዴት እንደሚያድጉ
አሁን እንደምንመለከት ያስረዱ ፡፡

89
 4. ተሳታፊዎችን በአራት ትናንሽ ቡድኖች መወሰን፡፡ ሁለት ቡድኖችን ከ10-13 አመት ለሆኑ
ሴቶች እና ወንዶች ልጆች እንዲያተኩሩ እና ሁለት ቡድኖች ደግሞ ከ14-17 አመት ለሆኑ
ልጃገረዶች እና ወንዶች ልጆች ትኩረት እንዲያደርጉ ይጠይቁ ፡፡
5. ለእያንዳንዱ ቡድን አንድ ፍሊፕ ቻር እና የጠቋሚዎች እስክሪብቶች (እና ተገቢ ከሆነ ለኮላጅ)
ቁሳቁሶች ይስጡ ፡፡
6. ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን ከ10-13 አመት እድሜያቸው በጉርምስና ዕድሜ ላይ ሲሆኑ
ወይም ከዚያ በኋላ በቡድን ላይ በመመርኮዝ ከ14-17 ዓመታት ባለው ጊዜ ውስጥ ወደ
የራሳቸውን ጉርምስና እንዲያስቡ ይጠይቋቸው ፡፡ በቡድኖቻቸው ውስጥ ሁለት ስዕሎችን
ለመሳል (ወይም ኮላጅ ለማድረግ) 30 ደቂቃን መውሰድ አለባቸው ፣ አንደኛው የወንድ ልጅ
ባህሪያትን እና ፍላጎቶችን እና የአንዱን ሴት ልጅ ለተመደበው የዕድሜ ክልል የሚወክል ነው
፡፡ በዚህ ዘመን አንዲት ሴት ወይም ወንድ ልጅ ማድረግ ስለሚወዱት ፣ ወይም ስማይወዱት
እና የዚህ ዘመን ልጆች በአካል እና በስሜታዊነት እንዴት እንደሚለወጡ ማሰብ አለባቸው።
7. እያንዳንዱ ቡድን ከ30 ደቂቃ በኋላ ልጃቸውን ለቡድኑ እንዲያቀርቡ ይጋብዙ ፡፡
8. ቡድኖቹ ላቀረቡት አቀራረብ አመስግን እና የቀረቡትን ቁልፍ መረጃዎች በአጭሩ ጠቅለል
አድርገው ያቅርቡ ፡፡ ማንኛውንም ትክክለኛ ያልሆነ መረጃ ፣ አፈታሪኮች ወይም የተሳሳተ
አመለካከት በቀስታ ያርሙ። ከዚያ በጉርምስና ወቅት በልጅ ላይ ምን እንደሚከሰት
ለማብራራት እና በቡድን ስዕሎች ወቅት የተጋሩ ሀሳቦችን ይመልከቱ ፡፡ ያስረዱ፡
ልጆች ወደ ጉርምስና ሲገቡ ብዙ አካላዊ እና ስሜታዊ ለውጦች ይከናወናሉ፡፡ ልጅዎ ከእንግዲህ
ትንሽ ወንድ ወይም ሴት ልጅ አይደለም ግን ገና ወንድ ወይም ሴት አይደለም፡፡
የሚከናወኑ አካላዊ ለውጦች የሚከተሉትን ያካትታሉ:
ሴት ልጅ ወንድ ልጅ

 ጡቶች ማደግ ይጀምራሉ • የወንዱ የዘር ፍሬ እና የሆድ እጢ ማደግ ሊጀምር

 የብልት ፀጉር ፣ የብብት ፀጉር ይችላል እናም ብልት ረዘም ይላል
እና የእግር ፀጉር አብዛኛውን • የብልት ፀጉር እድገት እንዲሁም የብብት ፣
ጊዜ ማደግ ይጀምራል የእግር ፣ የደረት እና የፊት ፀጉር
 የወር አበባ ዑደት ይጀምራል • መደበኛ የሌሊት ተልእኮዎች (እርጥብ ሕልሞች)
የጉርምስና ዕድሜ መጀመሩን ያመለክታሉ
 ድምፅ ይጎረንናል

7. በጉርምስና ወቅት ምን ዓይነት ስሜታዊ ለውጦች እየተከናወኑ እንደሆነ ተሳታፊዎችን ይጠይቁ?

2-3 ተሳታፊዎች ስሜታዊ ለውጦች ምሳሌዎችን እንዲያጋሩ ይፍቀዱ።
8. የአንጎል ስዕል ፣ የውሃ-ሐብሐብ ወይም ፊኛ የእይታ ድጋፍዎን ያሳዩ እና ያብራሩ-
ያስታውሱ 90% የሚሆነው የአንጎላችን እድገት በ 5 ዓመት ዕድሜ ውስጥ ይከሰታል? ደህና ፣
ጉርምስና እንዲሁ ፈጣን የአንጎል እድገት ጊዜ ነው ፡፡ የአንጎል ፊት ፣ የፊተኛው የፊት ክፍል
(ኮርቴክስ) በጉርምስና ወቅት ለሚከሰቱ ብዙ ማህበራዊ እና ስሜታዊ ለውጦች የሚያደርግ ነው ፡፡
ይህ የአንጎል ክፍል ውሳኔዎችን እንድናደርግ ፣ ርህራሄን እንድናዳብር ፣ ስሜታችንን
እንድንቆጣጠር ፣ እራሳችንን እንድንገነዘብ እና የድርጊታችን መዘዞችን እንድንገነዘብ ይረዳናል ፡፡
በጉርምስና ዕድሜ ላይ የሚገኙ ወጣቶች የራሳቸውን ማንነት እያሳደጉ እና ከበደለኛነት እና
ከእፍረት ጋር የተደባለቀ የኃላፊነት ስሜት እያዳበሩ ነው ፡፡ አንጎላችን እስከ 20 ዎቹ መጀመሪያ
ድረስ እድገቱን አያጠናቅቅም ፡፡
በጉርምስና ወቅት የአንጎል እድገት እና የአካል ለውጦች ወደ ቤተሰብ ግጭት ሊመሩ ይችላሉ
ምክንያቱም

90
 ሀ. ወንዶች እና ሴቶች ልጆች የበለጠ ነፃነት ይፈልጋሉ እናም ውጤቱን ሳይጠብቁ ብዙ
አደጋዎችን ያስከትላሉ ፡፡
ለ. በልጅ ሰውነት ላይ የሚደረጉ ለውጦች ስሜት ሊያስከትሉ ይችላሉ ፡፡
ሐ. ወንዶችና ሴቶች ልጆች ከእኩዮቻቸው ጋር የበለጠ ጊዜ እና ከወላጆቻቸው / ተንከባካቢዎች
ጋር ብዙ ጊዜ እያሳለፉ ነው ፡፡ ወላጆቻቸው / አሳዳጊዎቻቸው ባይቀበሉም እንኳ አንዳንድ ጊዜ
እኩዮቻቸው የሚያደርጉትን ያደርጋሉ ፡፡
መ. ልጆች ከወላጆቻቸው / ከአሳዳጊዎቻቸው ጋር የማይስማሙ እና የራሳቸውን እምነት
ሊያዳብሩ እንደሚችሉ ይገነዘባሉ ፡፡
ሠ. ወላጆች / ተንከባካቢዎች ስለልጃቸው ደህንነት ወይም ጤና ሊጨነቁ ይችላሉ ፡፡
በጉርምስና ዕድሜ ላይ የሚገኙ ወጣቶች እያደገ የመጣውን የነፃነት ፍላጎታቸውን እና
የራሳቸውን ማንነት የማጎልበት ፍላጎታቸውን እያከበሩ እነሱን ደህንነታቸውን
እንድንጠብቅላቸው ይፈልጋሉ ፡፡ በጉርምስና ዕድሜ ላይ የሚገኙ ወጣቶች በተለያዩ
ባህሪዎቻቸዉ ላይ እየሠሩ ናቸው ፡፡ የራሳቸውን ልዩ ማንነት ሲያዳብሩ የትኞቹ
እንደሚስማሙ ለማየት የተለያዩ ገጸ-ባህሪያትን ይሞክራሉ ፡፡ በሙዚቃ ምርጫቸው ፣
በአለባበሳቸው ፣ በፀጉር አሠራራቸው ፣ በጓደኞቻቸው ፣ በእምነታቸው ፣ በትርፍ
ጊዜዎቻቸው እና በመጪው ዕቅዳቸው እራሳቸውን ሊገልጹ ይችላሉ ፡፡ ልጅዎ ያለ ፍርሃት
ወደ ምክር እና መረጃ ወደ እርስዎ እንደሚዞሩ ማወቅ አለበት። የነፃነት ፍላጎታቸውን
እንድናከብርላቸው ፣ በእነሱ በማመን እና ደህንነታቸውን እንድንጠብቅ ያስፈልጉናል ፡፡ በሴት
ወይም በሌሎች ምክንያቶች ላይ አድልዎ እንዳይከሰት ለመከላከል ሴት ልጆቻችንን እና
ወንዶች ልጆቻችንን በፍትሃዊነት መያዙም አስፈላጊ ነው ፡፡ በሕይወታቸው በሙሉ ስሜታዊ
ሞቅ ያለ እና አወቃቀር ያጋጠማቸው ልጆች ይህ የእድገት ደረጃ ምንም እንኳን ሲንቀሳቀሱ
ድጋፍ ይፈልጋሉ፡፡
9. ያብራሩ፡
በጉርምስና ዕድሜ ላይ የሚገኙ ወጣቶች እንደ በደል ወይም በችግር ጊዜ ያሉ አሳዛኝ ክስተቶች
ሲያጋጥሟቸው ከተለመደው ባህሪያቸው በተለየ መንገድ ምላሽ ይሰጣሉ ፡፡ ወጣቶች በችግር ላይ
የሚያጋጥሟቸው የተለመዱ ምላሾች የሚከተሉትን ያካትታሉ ፣ ራስን መውቀስ ፣ ከስሜታዊ
ጭንቀት ጋር የተዛመዱ አካላዊ የጤና ምልክቶች ፣ ለምሳሌ፤ ከማህበራዊ ግንኙነት መላቀቅ
የሆድ መነፋት ፣ ራስ ምታት ፣ የእንቅልፍ እና የምግብ ፍላጎት መዛባት ፡፡
በዕድሜ የገፉ ወጣቶች በችግር ላይ የሚያጋጥሟቸው የተለመዱ ምላሾች ሊረዱዋቸው
ያልቻሉትን የጥፋተኝነት ስሜት ፣ በግለሰባዊ ግንኙነቶች ላይ የሚደረግ ለውጥ ፣ ባለሥልጣንን
እና ወላጆችን የሚጠሉ መሆን ፣ በእኩዮች ላይ የበለጠ መተማመን ፣ አደጋን የመውሰድ ወይም
ራስን የመጉዳት ባህሪን ለምሳሌ ደህንነትን ይጨምራል ፡፡ ወሲብ ፣ የአልኮሆል መድኃኒቶች
አጠቃቀም።
10. ተሳታፊዎች ወደ ቡድኖቻቸው እንዲመለሱ ይጠይቁ ፡፡ በእያንዳንዱ የዕድሜ ክልል ውስጥ አንድ
ቡድን በወንድ ላይ እና በአንዱ ላይ ትኩረት እንዲያደርግ ይጠይቁ እና ከዚያ ወላጆች እና
ተንከባካቢዎች በጭንቀት ውስጥ ያለ ጎረምሳ ወንድ ወይም ሴት ልጅን ለመደገፍ ምን ማድረግ
እንደሚችሉ ለማሰብ 10 ደቂቃን እንዲያሳልፉ ይጠይቋቸው ፡፡ በዚህ ዕድሜ ውስጥ እየተከናወኑ
ያሉትን ቀደምት ለውጦች ፣ እና ለጭንቀት ክስተቶች የተለመዱ ምላሾች እና እንዴት ሙቀት
እና አወቃቀር እንደሚሰጡ ማሰብ አለባቸው፡፡
11. ቡድኖችን ሀሳባቸውን እንዲያካፍሉ ይጋብዙ ፡፡
12. በመጨረሻም ተሳታፊዎች የሕፃናትን መብቶች ያስታውሱ ፡፡
የተባበሩት መንግስታት የህፃናት መብት ድርጅት ይህንን የእድገት ደረጃ የሚደግፈው ልጆች
ሀሳባቸውን የመግለፅ ነፃነት መብት (አንቀጽ 13) እና የአስተሳሰብ ፣ የህሊና እና የሃይማኖት
ነፃነት (አንቀጽ 14) ነው ፡፡ ሆኖም ፣ ወላጆች የጉርምስና ዕድሜያቸው ያደረÕቸው ሙከራዎች

91
 ለእነሱ ጎጂ ሊሆኑ እንደሚችሉ ይጨነቃሉ (ለምሳሌ አደንዛዥ ዕፅ መጠቀም ፣ አልኮል ፣
ወሲባዊ ግንኙነቶች ፣ የወንበዴዎች አባልነት ፣ ወዘተ) ፡፡ የተባበሩት መንግስታት የህፃናት
መብት ድርጅት መጣጥፎች ከጉዳት ፣ አደንዛዥ ዕፅ ፣ ወሲባዊ ብዝበዛ ፣ እና ሌሎች አደጋዎች
ከህግ ጋር መጋጨት ላይ ያተኩራሉ፡፡

8.3. ሴት እና ወንዶች ልጆቼ

መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 የጉርምስና ዕድሜን ለመረዳት እና  በሁለት ቋሚ ነጥቦች 40 ደቂቃ

በሴት ልጆች እና ወንዶች ልጆች መካከል የመንቀሳቀሻ ቦታ
መካከል ስላለው ልዩነት እና ፣ ለምሳሌ. የአንድ ክፍል
አንድነት ለመማር ፡፡ ተቃራኒ ጎኖች ወይም
ሁለት ዛፎች ፡፡

ለአመቻች ማስታወሻ: ይህንን እንቅስቃሴ ከወላጆች እና ከ5 ዓመት በታች ለሆኑ ሕፃናት

ተንከባካቢዎች በሚያካሂዱበት ጊዜ ፣ ዕድሜያቸው ከፍ ሲል ስለ ልጆቻቸው ማብራሪያ
እንዲያስቡ ይጠይቋቸው ፡፡
መግለጫዎቹን ሌሎች አግባብነት ያላቸውን ሥራዎችን ለማካተት መግለጫውን ከመቀየር
ይልቅ በከተማ አከባቢዎች መግለጫዎቹን ለአውድ ያስተካክሉ ፣ ለምሳሌ በከተማዎች
አካባቢ፡፡
ከአውድዎ ጋር እንዲስማማ የመጨረሻውን ቁልፍ መልእክት ያስተካክሉ ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡

3. ይግለጹ
በክፍለ ጊዜ 5 ውስጥ በማህበራዊ (ማህበራዊነት) ላይ ስለምናደርጋቸው ውይይቶች እና ሴት
ልጆች እና ወንዶች ልጆች እንዴት ማህበራዊ እንደሚሆኑ ወይም እንዴት ጠባይ እንደሚማሩ
ይማሩ፡፡ ወጣት በነበሩበት ጊዜ ሴት ልጆች እና ወንዶች ልጆች አንድ ዓይነት እንቅስቃሴዎችን
እንዲያደርጉ ሊፈቀድላቸው ይችላል ፡፡ ሲያድጉ በቤተሰብ እና በማህበረሰቡ ሊፈቀድላቸው
በሚችላቸው ላይ የሚጣሉባቸው ገደቦች ሊኖሩ ይችላሉ ፡፡ ልጃገረዶች እና ወንዶች ልጆች
አንዳቸው ከሌላው ጋር እኩል ናቸው ፣ ግን የተለያዩ ችግሮች እና ግምቶች ያጋጥሟቸዋል፡፡
4. ሁለት ቦታዎችን ይጠቁሙ ፣ ለምሳሌ. ሁለት ግድግዳዎች ወይም ሁለት ዛፎች እና አንድ
ቦታ “እውነት” ተብሎ የሚጠራ ሲሆን ሌላኛው ደግሞ “ውሸት” ተብሎ ይጠራል። በሁለቱ
ሥፍራዎች መካከል ያለው ቦታ “አላዉቅም” ይባላል ፡፡
5. አንዳንድ መግለጫዎችን እንደሚያነቡ ያስረዱ እና ተሳታፊዎች ከአረፍተ ነገሩ ጋር
ወደሚስማማበት ቦታ እንዲሮጡ ይፈልጋሉ ፡፡ ለምሳሌ ፣ “እኔ ወላጅ ወይም ተንከባካቢ ነኝ”
ካሉ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ወደ “እውነተኛ” ሥፍራ ይሮጣሉ ፣ ወላጆችም ሆኑ አሳዳጊ
ያልሆኑት ወደ “ሐሰተኛ” ስፍራ ይሮጣሉ ፡፡
6. ከእያንዳንዱ መግለጫ በኋላ ተሳታፊዎች ለምን ወደዚያ ቦታ እንደሮጡ ይጠይቋቸው ፡፡
የሚከተሉትን መግለጫዎች ይጠይቁ

92
 • ሴት ልጄም ሆነ ወንድ ልጄ የሁለተኛ ደረጃ ትምህርታቸውን እንዲያጠናቅቁ እፈልጋለሁ
• ሴት ልጄ እና ወንድ ልጄ የቤት ስራ ለመስራት ተመሳሳይ ጊዜ አላቸው
• ሴት ልጄ ወደ ትምህርት ቤት ስትሄድ እና ስትመለስ ደህንነት ይሰማታል
• የመከር ጊዜ ሲሆን ልጄ በእርሻ ውስጥ ሊረዳኝ ይገባል
• ሴት ልጄ ቤተሰቡን እና ቤቷን እንዴት መንከባከብ እንደምትችል መማር አለባት
• በትምህርት ቤት ሳለች እርጉዝ መሆኗ የልጄ ጥፋት ነው ፡፡
7. ይህን ያብራሩ፡
ልክ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች እንደሌሎች ወላጆች እና ተንከባካቢዎች እንዲሆኑ ግፊት
እንደሚሰማቸው ሁሉ ወንዶችም ሆኑ ሴቶች ልጆችዎ ራዕያቸውን ለማሳካት የተለያዩ መሰናክሎች
ያጋጥሟቸዋል ፡፡
በጉርምስና ዕድሜ ላይ የሚገኙ ወንዶችም ሆኑ ሴቶች ልጆች ጫና እና ተፈታታኝ ሁኔታ
ያጋጥማቸዋል ፡፡ ሴት ልጆች ብዙውን ጊዜ ከእናታቸው ጋር መቅረብ ይጠበቅባቸዋል ግን
አባታቸው አይደሉም ፡፡ በአንዳንድ ባህሎች ውስጥ ሴት ልጆች ሁል ጊዜ ጨዋ እና ታዛዥ መሆን
ይጠበቅባቸዋል ፡፡ ልጃገረዶች ከወንድሞቻቸው ጋር ሲነፃፀሩ የት እንደሚሄዱ የበለጠ ገደቦችን
ሊያጋጥማቸው ይችላል ፡፡ ትምህርታቸውን ከማጠናቀቃቸው በፊት ለማግባት ከቤተሰብ ግፊት
ሊሰማቸው ይችላል ፣ ወደ ትምህርት ቤት ሲጓዙ እና ሲመለሱ በወንዶች ይረበሻሉ እንዲሁም ሴት
ልጆች ለወሲባዊ ትንኮሳ ወይም በደል የበለጠ ተጋላጭ ሊሆኑ ይችላሉ ፡፡
ልጆች ጠንካራ እና ታታሪ ይሆናሉ ተብሎ ሊጠበቅ ይችላል ፡፡ ከትምህርት ቤት ለመቅረት ወይም
የትምህርት ቤቱን ክፍያ መክፈል ስለማይችሉ ጫና ሊሰማቸው ይችላል። በአንዳንድ ማኅበረሰቦች
ውስጥ ወንዶች ልጆች ጎጂ ሥራ መሥራት ወይም በቡድን ወይም በታጠቁ ቡድኖች ውስጥ
የመግባት የበለጠ አደጋዎች ሊገጥማቸው ይችላል ፡፡ ልጃገረዶች እና ወንዶች ልጆች ህልሞቻቸውን
ለማሳካት እንቅፋቶች ሊገጥሟቸው ስለሚችሉ እና ስለሚሰማቸው ጫና ምን ማውራት
እንዳለባቸው ላያውቁ ይችላሉ ፡፡
ያስታውሱ, ሁሉም ልጆች ልዩ ናቸው! እነሱ በተለያየ መጠን ያዳብራሉ እንዲሁም የተለያዩ ፀባዮች
እና ልምዶች ይኖራቸዋል ፡፡ እርስዎ የዚህ ቡድን አባል ሆነው በልዩ አቋም ውስጥ ነዎት ፡፡
በእነዚህ ግራ በሚያጋቡ ጊዜያት ሴት ልጆችዎን እና ወንዶች ልጆችዎን መደገፍ ይችላሉ ፡፡
ወንዶችና ሴቶች ልጆችዎን ለማዳመጥ ፣ በፍትሃዊነት እና በእኩልነት ለመያዝ እንዲሁም
ሕልማቸውን እንዲፈጽሙ ለመደገፍ ዕድሎችን ያስቡ ፡፡
8. ትኩረት መስጠት እና በጉርምስና ዕድሜ ላይ የሚገኝ ልጅዎ ምንም ቢወዷቸውም ሞቅ ያለ
ስሜትን ማሳየት አስፈላጊ መሆኑን አፅንዖት ይስጡ ፡፡ በተጨማሪም መዋቅርን መስጠት እና
በጭንቀት ውስጥ የሚገኘውን ጎረምሳ ለማዳመጥ እና ችግሩን በጋራ ለመፍታት መንገዶችን
መፈለግ አስፈላጊ ነው።
9. ወላጅ ወይም ተንከባካቢ ስለልጃቸው የጭንቀት ደረጃዎች የሚጨነቅ ከሆነ ከእውቀት ካላቸው
ግለሰቦች (የአከባቢ ማህበራዊ ሰራተኞች ፣ የጤና ሰራተኞች ፣ ወዘተ) ተጨማሪ የምክር ድጋፍ
እንዲፈልጉ ይበረታታሉ ፡፡

8.4. ማጠቃለያ እና ግምገማ

የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

• ስብሰባውን በደንብ ለመዝጋት እና  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 10 ደቂቃ

አዎንታዊ ስሜቶችን ለማበረታታት  ማርከሮች

93
• የቀሩትን ጥያቄዎች ለመመለስ ፡፡  ቴፕ
 ስብሰባውን ለመገምገም ፡፡  የተዘጋጁ ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
ወይም ፍላሽ ካርዶችን
 የግምገማ ወረቀት

አዘገጃጀት:
1. ለልጆች እድገት (ከ10-13 ዓመት) ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ወይም ፍላሽ ካርዶችን ያዘጋጁ፡፡
2. ፖስተሩን በመጠቀም ለህብረተሰቡ ውይይት የሚያስፈልጉ ማናቸውንም ዝግጅቶች ላይ ይወያዩ
፡፡
3. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ስለመጡ አመሰግናለሁ ፣ አነቃቂ መልእክት ይስጡ ፡፡
4. ቁልፍ ትምህርትን “ከተቀበለ” ሰው ጋር እንዲያካፍሉ ያበረታቷቸው ፡፡
5. በመገናኛ እና በችግር አፈታት ላይ ያተኮረውን የሚቀጥለውን ክፍለ ጊዜ ቀን እና ሰዓት
አስታውሷቸው ፡፡ አንድ ላይ በመሆን የወላጅ / ተንከባካቢ-ልጅ ግጭቶችን ያስወግዱ ፡፡

ተነሳሽነት ያለው መልእክት: በቤተሰብዎ ህልሞች ፣ በአዎንታዊ የወላጅነት ግቦች ላይ

ማተኮርዎን ለመቀጠል እና ስሜታዊ ሞቅ ያለ እና አወቃቀር እንዲኖርዎ በጉርምስና ዕድሜዎ ወቅት
ምን እንደፈለጉ ያስቡ ፡፡ በጉርምስና ዕድሜ ላይ የሚገኙ ወጣቶች እርስዎን ይወዱዎታል እናም
እርስዎን እና ቀጣይ ድጋፍዎን ይፈልጋሉ።

ክፍለ ጊዜ 9፡ በመከባር ላይ የተመሰረተ ተግባቦት እና ችግርን መፍታት

የክፍለ-ጊዜው ዓላማዎች
• አባቶች ፣ እናቶች እና ሌሎች ተንከባካቢዎች ስለ ቀና አስተዳደግ መርሆዎች ያላቸውን
ግንዛቤ ለመገምገም እና ለማጠናከር ፣ የረጅም ጊዜ ግቦቻቸው ፣ ሞቅ ያለ እና
አወቃቀራቸው ፣ ልጆችን በችግር አፈታት እንቅስቃሴዎች መረዳት ፡፡
• በአባቶች እና እናቶች (ወይም በወንድ እና በሴት ተንከባካቢዎች መካከል) የተከበረ

94
 ግንኙነትን እና የትብብር ችግሮችን መፍታት ለማስፋፋት ፣
• ስሜትን እንዴት ለይቶ ማወቅ እንደሚቻል ለማወቅ እና
• ከልጆቻቸው ጋር ጤናማ የሐሳብ ልውውጥን ለመለማመድ ፡፡

ተግባራት ግብአቶች ጊዜ
9.1 የእንኳን ደህና መጣችሁ እና አሳታፊ  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ), ማርከር 20
ክለሳ እና ለስላሳ ኳስ

9.2 የአከባቢ እንስሳ ካርድ (ለምሳሌ  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)፣ 30

ግመል) ምልክቶች እና የግመል ካርድ

9.3 የችግር መፍታት ልምዶች የግመል ካርድ ፣ የእጅ ጽሑፍ 30

9.4 የችግር ሳጥኑን በመክፈት ላይ የግመል ካርድ እና የችግር 30
ሳጥን
9.5 ማጠቃለያ እና ግምገማ 10

ድምር 120 ደቂቃ

9.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ማስታወስ

መርጃዎች ጊዜ
ዓላማ

 • ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን ለመቀበል  የዛሬ 20 ደቂቃ

የዛሬውን ፕሮግራም ያስተዋውቁ እና በልጆች እንቅስቃሴዎችን
የቡድን ስብሰባዎች ላይ ዝመናን ያቅርቡ ፡፡ ዝርዝር ፍሊፕ
ቻርት (ሰሌዳ)

አዘገጃጀት:
 የዛሬ እንቅስቃሴዎችን የዝርዝር ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ያዘጋጁ።
• ለእዚህ ክፍለ-ጊዜ የዛሬዎቹን ተግባራት ለመዘርዘር በደስታ የገለፃ ገበታ ያዘጋጁ ፡፡
• ይህንን ክፍለ ጊዜ በተሻለ መንገድ ለማመቻቸት ፣ ከመጀመርዎ በፊት በዚህ ክፍለ ጊዜ
መመሪያዎችን / እርምጃዎችን እባክዎ ያንብቡ።

መመሪያዎች:
1. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን እን£ን በደህና መጡ ማለት እና እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም
አስፈላጊ የጥንቃቄ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል፡፡
2. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
3. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
4. ተሳታፊዎችን እንኳን ደህና መጡ ማለት እና የዛሬውን ክፍለ ጊዜ ያስተዋውቁ ፡፡
የሚከተሉትን ለተሳታፊዎች ያስረዱ
ዛሬ ስለ ተከባብሮ ግንኙነት እና ችግር መፍታት እንነጋገራለን እናም ግጭትን ሊያስከትሉ
የሚችሉትን እነዚያን የዕለት ተዕለት ችግሮች ለመፍታት እንረዳዎታለን፡፡

• በክለሳ ወቅት እና በዛሬው ስብሰባ ላይ ለተነሱ ጥያቄዎች ካለ መልስ ፣

• ፍላጎት ካለ የአተነፋፈስ ጭንቀትን-የመቀነስ እንቅስቃሴን ይጠቀሙ

95
5. ተሳታፊዎች ስለትምህርታችን ለመናገር የኳስ ጨዋታን ከተጫወትንበት ከወላጅነት ክህሎት
ትምህርት ጀምሮ የተማሩትን በጣም አስፈላጊ የሆነውን ነገር ለማካፈል እድሉ እንዲኖራቸው
እንደሚፈልጉ ያስረዱ ፡፡ ለተሳታፊዎች ለማካፈል ምቾት የማይሰማቸው ከሆነ ይህን
ለማድረግ ምንም ጫና እንደሌላቸው አስታውሳቸው ነገር ግን ትምህርታቸውን ማካፈል
ለሚፈልጉ ሁሉ መስማት ፈቃደኛ ነን፡፡
6. ስብሰባዎቹ መረጃዎችን ያካተቱ መሆናቸውን ለተሳታፊዎች ያስታውሱ ፡፡
 ከተወለዱበት እስከ 17 ዓመት ድረስ ልጆችን ፣ አመለካከቶቻቸውን እና ስሜታቸውን
መገንዘብ ፡፡
 የአንጎልን እድገት ተመልክተናል
 አካላዊ እድገት
 ሙቀቶች እና ማህበራዊነት
 በሁሉም ዕድሜ ውስጥ በችግር ውስጥ ያሉ ልጆች
7. ተሳታፊዎች አጋር እንዲያገኙ ይጋብዙ እና ከወላጅነት ችሎታ ትምህርት ቡድኖች
የተማሩትን በጣም አስፈላጊ (ቹ) ነገር ለ 5 ደቂቃ ከአጋሮቻቸው ጋር እንዲነጋገሩ ይጋብዙ ፡፡
8. ከዚያ እያንዳንዱ ጥንዶች በጣም አስፈላጊ የሆነውን ትምህርቶቻቸውን እንዲያካፍሉ
ይጠይቋቸው፡፡
9. ቡድኑ ትምህርታቸውን ሁሉ ስላካፈሉ እና ስላመሰገኑ ሁሉንም ሰው አመስግኑ ፡፡
10. በመጨረሻም ተሳታፊዎች ከ ‹ጉዲፈቻ› ተሳታፊዎቻቸው ጋር እንዲነጋገሩ እና ሁሉንም
ከቡድኑ የተማሩትን ሁሉ እንዲያካፍሉ አስታውሷቸው ፡፡

96
9.2. የግመል ካርድ
መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች ዓመፀኛ  ፍሊፕ ቻርት 30 ደቂቃ

እና አክብሮት የተሞላበት የሐሳብ ልውውጥ (ሰሌዳ) ላይ የግመል
አቀራረብን “የግመል ቋንቋ” እንዲያውቁ ሥዕል
ለመርዳት፡፡  ለእያንዳንዱ ተሳታፊ
የግመል ካርድ

አዘገጃጀት:
1. ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ላይ የግመልን ሥዕል ይሳሉ
2. ለእያንዳንዱ ተሳታፊ የግመል ካርድ ያትሙ
3. የሚከተሉትን ማስታወሻዎች ከግመል ስዕል ጋር በሳጥኑ ውስጥ ያንብቡ

የግመል ቋንቋ ለአመጽ ያልሆነ ግንኙነት

የግመል ካርድ

• ሁኔታ- ምን አየሁ? ምን አየተደረገ ነው?

• ስሜቶች - ይህ እንዴት ይሰማኛል?
• አንድ ላይ እንወያይ፡ ይህንን በጋራ
ለመፍታት እንነጋገር? ለሰዎች ምን
ማድረግ እንዳለባቸው ሳንጠይቅ ወይም
ሳንነግራቸው አብረን ምን እናድርግ?

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. ያብራሩ
ችግር መፍታት የተማረ ሰዉ ችሎታ ነው ፡፡ ልጆች ትንሽ ሲሆኑ እኛ ችግሩን መፍታት ላይ
እንሰራለን ፣ ግን እነሱ እያደጉ ሲሄዱ የችግር አፈታት ክህሎትን ለልጆች ማካፈል አለብን ፣
ስለሆነም እነዚህን ችሎታዎች ማዳበር እንዲችሉ ማድረግ አለብን፡፡ ልጆች ትንሽ ሲሆኑ እኛ አርአያ
ሆነን ለችግር መፍታት ስናስተምር ዕድሜያቸው እየገፋ ሲሄድ መጠቀምን ይማራሉ ፡፡
ውጤታማ የችግር ፈቺ ለመሆን የጭንቀት ስሜታችን ቆም ብለን ማሰብ የመረጋጋት ምልክት
መሆኑን መገንዘብ አለብን ፡፡ ቀደም ባሉት ክፍለ ጊዜያት ያደረግናቸውን ነገሮች እንድንረጋጋ
ለመርዳት ልንጠቀምባቸው እንችላለን ፣ ለምሳሌ፡ ጥልቅ ትንፋሽ ፣ የቤተሰብዎን ህልሞች እና
የወላጅነት ችሎታ ትምህርት ግቦችን ያስቡ እና እራስዎን እንደ ረጋ ያለ ችግር ፈቺ አድርገው ያስቡ፡፡
“እኔ” የሚሉት መግለጫዎች ግለሰቡ ሌላውን ሰው ከመውቀስ ይልቅ አመለካከቱን እንዲገልጽ
ያስችለዋል ፡፡ ሌላኛው ሰው የሚናገረውን ከልብ ከማዳመጥ ጋር ሲደመር “እኔ” የሚሉት
መግለጫዎች ለግጭቶች መፍትሄ ለማፈላለግ ጠቃሚ ናቸው ፡፡

97
“እርስዎ” የሚሉት መግለጫዎች ብዙውን ጊዜ የጥፋተኝነት ስሜትን የሚያካትቱ የፍርድ
መግለጫዎች ናቸው። ይህ ዓይነቱ መግለጫ የሌላውን ሰው አመለካከት በትክክል አይመለከትም ፡፡
ስለሆነም የበለጠ ግጭት የመፍጠር አዝማሚያ አላቸው፡፡ “እርስዎ” የሚሉት መግለጫዎች ተቀባዩ
እራሱን ወይም እራሷን ለመከላከል እንድትነሳሳ ያደርጉታል።
ከልጆቻችን ጋር ችግሮችን በጋራ መፍታት መቻል እንፈልጋለን ፣ ሌሎችን የማንወቅስበት እና
ሁኔታውን እንዴት እናያለን ፣ እንዴት እንደተሰማን እና ሁላችንም ደስተኛ እንድንሆን የሚያስችሉንን
መንገዶች ወደፊት እናገኛለን፡፡

4. የግመልን ሥዕል አሳዩ እና ያንን ያስረዱ፡

ግመል ከምድር እንስሳት ሁሉ ትልቅ ልብ አለው ፣ ምን እየተከናወነ እንዳለ ለማየት ከፍተኛ ነው
እናም ህይወቱን በደግነት እና በጥንካሬ የሚኖር ነው ፡፡ የግመል ቋንቋ ለስሜታችን የግል ሀላፊነት
እንድንወስድ እና ፍላጎታችንን እና የድርጊት ሀሳቦችን ለሌሎች ሰዎች ስሜት እና ፍላጎቶች አክብሮት
ባለው መንገድ ለመግለጽ ይረዳናል ፡፡
የግመል ቋንቋ-
• ከልብ የመነጨና በሐቀኝነት ላይ የተመሠረተ ቋንቋ
• ለመግባባት ቋንቋን ይጠቀማል
• የሰዎችን ደህንነት በሚያሳምን መንገድ ለመግባባት ይሞክራል
• ሰዎች የመለወጥ ፍላጎት እንዲኖራቸው እድሎችን ማስተዋወቅ ይፈልጋል
• ሌላኛው ሰው ማድረግ ያለበትን በጭራሽ አይናገርም ፣ ትዕዛዝ አይሰጥም
• ሰው ያለፈውን ሳይሆን የአሁኑን ምን እንደሚፈልግ በግልፅ ይናገራል
• ለራሱ ስሜቶች ሀላፊነትን ይወስዳል፡፡
5. ለሁሉም የግመል ካርድ ስጡ ፡፡
6. ጭንቀት ሲሰማቸው የግመል ካርዱን ማውጣት እንደሚችሉ ያስረዱ ፣ ይህ ቆም ብሎ መነጋገር
እንደሚያስፈልግ ያሳያል። ለምሳሌ ፣ ልጅዎ ዘግይቶ ከትምህርት ቤት ወደ ቤት ሲመለስ እና
በእሷ ላይ የሆነ ነገር ተፈጠረ ብሎ በጣም ተጨንቆ ነበር ፣ ሁለታችሁም ስለሁኔታው
እንድትናገሩ ለማድረግ የግመል ካርድ ማውጣት ትችላላችሁ፡፡
7. በተቃራኒው በኩል የግመል ካርድን እና የውይይት ምልክቶችን ያስተዋውቁ-
• ሁኔታ፡ ምን አየሁ? ምን አየተደረገ ነው?
• ስሜቶች፡ ይህ እንዴት ይሰማኛል?
• በጋራ መነጋገር፡ ችግራችንን በጋራ ለመፍታት እንዴት ማውራት እንችላለን? ለሰዎች ምን
ማድረግ እንዳለባቸው ሳንጠይቅ ወይም ሳንነግራቸው አብረን ምን እናድርግ በምን እንግባባ?
8. ይግለጹ
የግመል ቋንቋ ዕድሜያቸው ከ 5 እስከ 6 ዓመት ከሆኑ ሕፃናት ጋር በተሻለ ሁኔታ ይሠራል ፡፡
ሆኖም ፣ ከተወለደ ጀምሮ አራቱን ነጥቦች ከፍ ማድረግ አለብን ፡፡ በመጀመሪያ የሚከተሉትን
ነገሮች ራሳችንን መጠየቅ እንችላለን-
• ሁኔታ- ምን አየሁ?
• ስሜቶች- ምን ይሰማኛል?
• አንድ ላይ ማውራት - ችግሩን ለመፍታት ከልጄ ጋር ምን ማድረግ እችላለሁ?
ያኔ ልጆቻችን እያደጉ ሲሄዱ እና እኛ የለመድነው ለጥያቄዎች የለመድነው የግመል ካርዱን
ለልጆቻችን ማስተዋወቅ እና ለጥያቄዎቹ በጋራ መመለስ እንችላለን ፡፡
9. ከዚህ በታች ያዉን ምሳሌ ሀ ወይም ለ ን ይጠቀሙ። ከትልቁ ቡድን ጋር የግመል ካርድን
እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ምሳሌ ይስጡ:
ምሳሌ ሀ፡ የሁለት ዓመት ልጅዎ/ያየውን ሁሉ ይነካል ፡፡ እርሏ/እሱ ስለ ሹል ቢላ ላይ ይደርሳል ፡፡
ምን ማድረግ አለብዎት?

98
ደረጃ 1: ጥልቅ ትንፋሽዎችን ይውሰዱ
ደረጃ 2፡ የቤተሰብዎን ህልሞች እና የወላጅነት ችሎታ ትምህርት ግቦችን (ለምሳሌ ሌሎችን ማክበር
፣ መተማመን ፣ ከእርስዎ ጋር ጠንካራ ግንኙነት ፣ ወዘተ) ያስታውሱ ፡፡
ደረጃ 3፡ ራስዎን ይጠይቁ
• ሁኔታ፡ ምን አየሁ?
• ስሜቶች፡ ምን ይሰማኛል?
• አንድ ላይ ማውራት፡ ችግሩን ለመፍታት ከልጄ ጋር ምን ማድረግ እችላለሁ?
ደረጃ 4: ስለ አማራጮችዎ ያስቡ. እጆቹን በጥፊ መምታት ወይም በእሱ ላይ መጮህ ይችላሉ ፣
ግን ይህ የአሳዳጊነት ችሎታ ትምህርት ግቦችዎን ለማሳካት ይረዳዎታል?
በጥፊ ማጮህ እና መጮህ ወደ ግቦችዎ አይመራዎትም ወይም ልጆች የሚፈልጉትን
ስሜታዊ ሙቀት እና መዋቅር አይሰጡዎትም፡፡
10. ተሳታፊዎችን ይጠይቁ ፣ ስለሆነም ምን ማድረግ ይችላሉ?
11. ስለ ሀሳቦቻቸው አመስግኗቸው እና አስፈላጊ ከሆነ በቡድኑ ሀሳቦች ላይ ለመገንባት ከዚህ በታች
ሀሳቦችን ይስጡ ፡፡ ምላሾቹ የሚከተሉትን ሊያካትቱ ይችላሉ
• ጥልቅ ትንፋሽዎችን ይውሰዱ እና ጸጥ ይበሉ
• ሁኔታ፡ ቢላውን በማንሳት ለልጁ የተጠራውን ንገሩት እና ለዚያ ምን እንደሆነ ያሳዩ ፡፡
እሱን/እርሷን ሊጎዳ እና አንድ የፍራፍሬ ወይም የዳቦ ቁራጭ ወዘተ በመቁረጥ ማሳየት
ይችላል ፡፡
• ስሜቶች፡ ራስዎን ቆርጠው እንዳይጎዱ ፈርቼ ነበር
• በጋራ ይነጋገሩ፡ ልጁን በቃለ-ምልልስ ይጠይቁ ፣ ‘እኛ ምን ማድረግ እንችላለን? ማንም
እንዳይጎዳ ቢላውን በደህና ቦታ ላይ ላስቀምጥ? ይህን በሚሉበት ጊዜ ልጅዎ ሊደርስበት
በማይችልበት ቦታ ላይ ያስቀምጡት እና ትኩረቱን ወደ ደህና ነገር ማዞር፡፡
12. በምሳሌው ላይ በመነሳት ተሳታፊዎችን ይጠይቁ ፣ ምን አጠናቀዋል?
13. የሚከተሉትን ካልተናገሩ ከዚህ በታች ያሉትን ሀሳቦች በመጠቀም በሃሳቦቻቸው ላይ መጨመር
ይችላሉ-
ሌሎችን በአክብሮት እንዴት መያዝ እንዳለበት ለልጅዎ አሳይተዋል ፡፡ ከእርሷ/እርሱ ጋር
በአክብሮት በመግባባት ግንኙነታችሁን አጠናክራችኋል ፡፡ በአካል እና በስሜታዊ ደህንነት
እንደሚጠብቃት እሷን/እሱን አሳይተዋታል ፡፡ እርሷ/እርሷ ጠቃሚ መረጃዎችን ሰጥተዋታል ፡፡
አደገኛውን ነገር እንዳይደርስ በማስቀመጥ የእሷ/የእሱን የእድገት ደረጃ አክብረውታል ፡፡
በአዎንታዊ አስተዳደግ ምላሽ ሰጥተዋል ፡፡
ምሳሌ ለ፡ ቤትዎን ለመልቀቅ እየተጣደፉ ነው፡፡ የ7 ዓመት ልጅዎ እየተጫወተ ነው። ለመልቀቅ
ጊዜው እንደሆነ ለእርሷ/እሱ ስትነግሩት እሱ/እሷ አይመጣም ፡፡ እንደገና ለእሷ/እርሱ ትነግሯት
እና እሷ/እሱ አሁንም አይመጣም ፡፡ ምን ማድረግ አለብዎት?
ደረጃ 1: ጥልቅ ትንፋሽዎችን ይውሰዱ
ደረጃ 2፡ የቤተሰብዎን ህልሞች እና የወላጅነት ችሎታ ትምህርት ግቦችን (ለምሳሌ ሌሎችን
ማክበር ፣ መተማመን ፣ ከእርስዎ ጋር ጠንካራ ግንኙነት ፣ ወዘተ) ያስታውሱ፡፡

ደረጃ 3፡ ራስዎን ይጠይቁ፡

• ሁኔታ፡ ምን አየሁ?
• ስሜቶች፡ ምን ይሰማኛል?
• በጋራ ለመነጋገር፡ ችግሩን ለመፍታት ከልጄ ጋር ምን ማድረግ እችላለሁ?
ደረጃ 4: ስለ አማራጮችዎ ያስቡ. እርሱን/እሷን በጥፊ መምታት ወይም መጮህ ይችላሉ ፣ ግን
ይህ የወላጅነት ግቦችን ለማሳካት ይረዳዎታል?

99
 ማስፈራራት ፣ መፍራት እና አካላዊ ኃይልን መጠቀም ወደ ግብዎ አይመራዎትም ወይም
ልጆች የሚፈልጉትን አባሪ እና መመሪያ አይሰጡዎትም፡፡

14. ተሳታፊዎችን ይጠይቁ ፣ ስለሆነም ምን ማድረግ ይችላሉ?

15. ስለ ሀሳቦቻቸው አመስግኗቸው እና አስፈላጊ ከሆነ በቡድኑ ሀሳቦች ላይ ለመገንባት ከዚህ በታች
ሀሳቦችን ይስጡ ፡፡ ምላሾቹ የሚከተሉትን ሊያካትቱ ይችላሉ
• ጥልቅ ትንፋሽዎችን ይውሰዱ እና ጸጥ ይበሉ
• ሁኔታ: ወደ ሥራ ለመሄድ ከቤት መውጣት ስላለብኝ ቸኩያለሁ
• ስሜቶች፡ መዘግየቴ ያሳስበኛል ፡፡
• አብረው ይነጋገሩ፡ ልጅዎን ‹ምን ማድረግ እንችላለን?› ብለው ይጠይቋቸው፡፡ ሀሳባቸውን
ያዳምጡ ፡፡ የራስዎን ማድረግ ይችላሉ ፡፡
16. በምሳሌው ላይ በመነሳት ተሳታፊዎችን ይጠይቁ ፣ ምን አጠናቀዋል?
17. ስለ ሀሳቦቻቸው አመስግኗቸው እና አስፈላጊ ከሆነ በቡድኑ ሀሳቦችን ለማዳበር ከዚህ በታች
ሀሳቦችን ይስጡ ፡፡
ሌሎችን በአክብሮት እንዴት መያዝ እንዳለበት ለልጅዎ አሳይተዋል ፡፡ ከእርሷ/እርሱ ጋር
በአክብሮት በመግባባት ግንኙነታችሁን አጠናክራችኋል፡፡ እርሱ/እርሷ እንዲረዳ/እንድትረዳ
ስሜታዊ ደህንነት እና መረጃ ሰጥተዋታል ፡፡ እሷ/እሱ በጨዋታዎ የሚደሰት ከፍተኛ ንቁ ልጅ
መሆኑን በመገንዘብ የእሱን/የእሷን የእድገት ደረጃ ተጠቅመዉታል። .
18. ተሳታፊዎች የግመል ካርዱ ከትዳር አጋራቸው ወይም ከትዳር አጋራቸው ጋር ሊያገለግል
ይችላል ብለው ያስባሉ ብለው ይጠይቁ?
19. ይህ በአዋቂዎችም ሆነ በልጆች መካከል የሚከሰቱ ችግሮችን ለመፍታት ጥሩ መንገድ ሊሆን
እንደሚችል ያስረዱ፡፡

9.3. የችግር አፈታት ልምምድ

መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 የግመል ካርድን በመጠቀም የዕለት • የግመል ካርዶች 30 ደቂቃ

ተዕለት የአስተዳደግ ችግሮችን  ከጉዳዩ ጥናቶች ጋር የተዘጋጁ
መፍታት ለመለማመድ ፡፡ ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ወይም
የእጅ ጽሑፍ

አዘገጃጀት:
 ከጉዳዩ ጥናቶች ጋር የተዘጋጁ ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ወይም የእጅ ጽሑፍ

ለአመቻች ማስታወሻ: ለአውደ-ጽሑፍዎ በጣም ተዛማጅነት ያላቸውን የትኛውን የጉዳይ ጥናቶች

መጠቀም እንደሚፈልጉ ይምረጡ እና እንደ አስፈላጊነቱ ያስተካክሉ ፡፡ ተሳታፊዎች
የጉዳዩን ጥናት በደንብ ስለሚያውቁ ቀደም ሲል ያገለገሉ የጉዳይ ጥናቶችን እንደገና
ለመመርመር ከፈለጉ ወይም አዲስ የጉዳይ ጥናቶችን ለመጠቀም ከፈለጉ ይወስኑ ፡፡
በወንድ እና በሴት ወላጆች/ተንከባካቢዎች መካከል የተከበረ ግንኙነት እና ችግር መፍታት
እንዲሁ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት አስፈላጊ ገጽታ ስለሆነ አንዳንድ የጎልማሳ ጉዳይ
ጥናቶችን እንዲሁም ጉዳዮችን በልዩ ልዩ ዕድሜ ላይ ላሉ ሕፃናት እንዲጠቀሙ
እናበረታታዎታለን፡፡

100
 መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. ተሳታፊዎችን በ 8 ትናንሽ ቡድኖች ይከፋፍሏቸው ፡፡
4. ለእያንዳንዱ ቡድን የጉዳይ ጥናት ይስጥ ከአባሪ 2 - የጉዳይ ጥናቶች ፡፡
5. ለእያንዳንዱ ቡድን ከሌላው የዕድሜ ቡድን ውስጥ የጉዳይ ጥናት ይስጡ ፡፡ በጉዳዩ ጥናት
ውስጥ የልጁ ወላጅ ወይም ተንከባካቢ ወይም ለአዋቂው ቡድን የትዳር ጓደኛ እንደሆኑ
እንዲገምቱ ይጠይቋቸው ፣ የግመል ካርድን በመጠቀም ችግሩን መፍታት አለባቸው ፡፡
ሀሳባቸውን በቃላት ማቅረብ ይችላሉ ፣ ፍሊፕ ቻርት ይጠቀሙ ፡፡
I. 0-12 ወሮች
II. 1-2 ዓመታት
III. ከ2-3 ዓመታት
IV. ከ3-5 ዓመታት
V. 6-9 ዓመታት
VI. ከ10-13 ዓመታት
VII. ከ14-17 ዓመታት
VIII. ጓልማሶች
6. ከቡድኑ ሥራ በኋላ እያንዳንዱ ቡድን የግመል ካርዱን በመጠቀም የችግር መፍታት ሀሳቦቹን
እንዲያቀርብ ይጋብዙ፡፡ ከልጆች እና ታዳጊዎች ይጀምሩ እና እስከ አዋቂዎች ድረስ
ይራመዱ፡፡
7. ከእያንዳንዱ አቀራረብ በኋላ ለአጭር አስተያየቶች ጊዜ ይስጡ ፡፡

9.4. የችግር ሳጥኑን መክፈት

መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 ወላጆች እና ተንከባካቢዎች የራሳቸውን ልዩ ችግሮች • የችግር ሳጥን 30 ደቂቃ

መፍታት እንዲለማመዱ ፡፡  የግመል ካርድ

አዘገጃጀት:
• የችግሩን ሳጥን ከወላጆች እና ከአሳዳጊዎች ኤንቨሎፕ ጋር ይዘው ዝግጁ መሆናቸውን ያረጋግጡ

ለአመቻች ማስታወሻ: ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ዝቅተኛ የመፃፍና የማንበብ ደረጃ ባሉበት

ቦታ ላይ ለችግሩ የለጠፉትን የወላጅ/ተንከባካቢውን የተወሰነ ችግር ማንበብ አለብዎት ፡፡
መመሪያዎች:
1 በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2 ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3 የችግሩን ሣጥን በክፍሉ ፊት ለፊት ላይ ያድርጉ ፡፡
4 ወላጆች እና ተንከባካቢዎች በጉዳዮች ጥናት ላይ ችግር መፍታት ተምረው እንደነበር
በማስረዳት በ ‹ችግር› ሣጥን ውስጥ አንድ የተወሰነ ስጋት መለጠፋቸውን ያስታውሱ ፡፡

101
 5 ከ ‹የችግር ሳጥን› ለእያንዳንዱ ተሳታፊ የራሳቸውን ወረቀት ይስጡ ፡፡ ተሳታፊዎች ዝቅተኛ
የመፃፍና የማንበብ ደረጃ ካላቸዉ ፣ አስተባባሪዎች ችግሩን ለወላጅነት ችሎታ ትምህርት
ተሳታፊዎች ማንበብ ይችላሉ ፡፡
6 የግመል ካርዱን ለችግር መፍታት እንደሚጠቀሙ ንገሯቸው; የራሳቸውን ችግር ለመፍታት
ይህንን ሊጠቀሙበት ይችላሉ ፡፡
7 የግመል ካርድን በመጠቀም በተናጥል ሃሳ እንዲያቀርቡ እና የራሳቸውን መፍትሄ እንዲያገኙ
የተወሰነ ጊዜ ይስጧቸው ፡፡
8 ማንኛውንም ወላጅ ወይም ተንከባካቢ ችግራቸውን እና መፍትሄውን ለማካፈል ለሚፈልጉ
ይጋብዙ።
9 ሁሉም አባቶች ፣ እናቶች እና ሌሎች ተንከባካቢዎች የተከበሩ የችግር ፈቺዎች በመሆናቸው
እንኳን ደስ አላችሁ፡፡

9.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ

መርጃዎች የሚያስፈልግ ጊዜ
ዓላማ

 ለተሳታፊዎች ስለ አዎንታዊ የአስተዳደግ  የግመል ፍሊፕ ቻርት 10 ደቂቃ

ቡድኖች ስብሰባዎች በሚወዱት እና (ሰሌዳ) ከተግባር 8.2
በማይወዱት ላይ አስተያየት እንዲሰጡ እና
ማንኛውንም ስጋት እንዲፈቱ ለማድረግ ፡፡
አዘገጃጀት:
 የግመሉን ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ከእንቅስቃሴ 8.2 በክፍሉ ፊት ለፊት ያስቀምጡ

ለአመቻች ማስታወሻ: በዝቅተኛ የትምህርት ደረጃ ላይ ያሉ ቡድኖች ውስጥ ስለ ወላጆች

ቡድኖቹ ምን እንደሚወዱ ወይም እንዳልወደዱ ለማሳየት
እንዲጠቀሙባቸው ምስሎችን ለወላጆች መጠቀም ያስፈልግዎታል ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. የግመል ፍሊፕ ቻርቱን ከእንቅስቃሴ 12.2 በክፍሉ ፊት ለፊት በማስቀመጥ አንድ ግመል
ረዥም አንገት ያለው እና በጣም ከፍ ብሎ ወይም በጣም ዝቅተኛ ጭንቅላቱ ላይ መድረስ
እንደሚችል ለተሳታፊዎች ያስረዱ ፡፡
4. የሚከተሉትን ያብራሩ
ስለ የወላጆች ቡድኖች እንዲያስቡ እና ምን ያህል ደስተኛ እንደሆኑ ወይም እዳልሆኑ
ለማሰብ እፈልጋለሁ ፣ እርስዎ ከክፍለ-ጊዜው ምን እንደተማሩ ነው፡፡ እኛ እንደ
ግመል በመሆን እና ደስታን ለማሳየት ጭንቅላታችንን በመጠቀም ይህንን እናደርጋለን
፡፡ በቡድኖቹ ደስተኛ ከሆኑ ራስዎን በጣም ከፍ ብለው ይድረሱ ፡፡
ውድ አመቻች ፣ በጣም ከፍ ብለው ከጭንቅላትዎ ጋር በመቆም ማሳየት
ይችላሉ ፡፡
በቡድኖቹ ደስተኛ ካልሆኑ ራስዎን በጣም ዝቅ ማድረግ አለብዎት ፡፡
ውድ አመቻች፣ ቁጭ ብለው ጭንቅላትዎን ከምድር አጠገብ በማስቀመጥ
ማሳየት ይችላሉ ፡፡

102
 በቡድኑ መካከል የሆነ ቦታ ከሆንክ ጭንቅላትህ እንዲሁ መሃል ላይ የሆነ
ቦታ መሆን አለበት ፡፡
5. እያንዳንዱ ሰው ከወላጅነት ክህሎት ትምህርት ቡድኖች ትምህርቶች ጋር ደስታን ካሳየ
በኋላ ፣ ይጠይቁ
• 1 ወይም 2 ሰዎች ደስተኛ ያደረጋቸውን ለማካፈል ደስተኛ የሆኑ
• 1 ወይም 2 ሰዎች ደስተኛ ያልነበሩትን ለማካፈል ደስተኛ ያልሆኑ እና
• 1 ወይም 2 ሰዎች በመሃል ላይ ያሉ ሰዎች ደስተኛም ደስተኛም ያላደረጋቸው

6. ከልጆቻችን እና ከትዳር አጋሮቻችን ጋር ጥሩ ግንኙነት ለመመስረት አንድ ሰው ስሜቱን

ማረጋጋት እና ማቀዝቀዝ አስፈላጊ ዘዴ መሆኑን በመግለጽ ክፍለ-ጊዜውን ጠቅለል
ያድርጉ ፡፡ ስሜቶች በልጆች እና በትዳር ጓደኛ ላይ ማረፍ የለባቸውም ፡፡ የሚከተለውን
ቀስቃሽ መልእክት ያንብቡ-

ተነሳሽነት ያለው መልእክት: ከልጆቻችን እና ከትዳር አጋሮቻችን ጋር በአክብሮት ስንገናኝ

ችግሮቻችንን በጋራ መፍታት እንችላለን.

7. በየቀኑ ግምገማ ማካሄድ (የድህረ ምዘና ቴክኒክ) እና የቀኑን ክፍለ-ጊዜ መገምገም፡፡

8. ለተሳታፊዎች እና ለተሳተፉት አመሰግናለሁ እናም ስብሰባውን በሞቅታ እና በጭብጨባ
ይዝጉ፡፡

ክፍለ ጊዜ 10: በመከባር ላይ የተመሰረተ ተግባቦት እና አዎንታዊ ግንኙነቶች

103
 የክፍለ-ጊዜው ዓላማዎች
• አባቶች ፣ እናቶች እና ተንከባካቢዎች በአክብሮት መግባባት እና ውይይትን እንዲማሩ እና
እንዲለማመዱ ለመርዳት፡፡

ተግባራት መርጃዎች ጊዜ

10.1 የእንኳን ደህና መጣህ እና አሳታፊ ክለሳ  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)፤ 30

ማርከር እና ለስላሳ ኳስ
10.2 ምስጋና/አድናቆት የለም 10

10.3 ዕውር ግንኙነት ዓይነ ስውር ሽፋኖች 25

(ለምሳሌ ፣ ሻርፖችን
በመጠቀም ፣ እጅ)
10.4 ከልጆች ፤ ከትዳር ጓደኞች እና አጋሮች የለም 45
ጋር ጥሩ ግንኙነት

10.5 ማጠቃለያ እና ግምገማ 10

ድምር 120 ደቂቃ

10.1. አቀባበል ማድረግ እና ያለፈዉን ማስታወስ

መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን ለመቀበል የዛሬውን  የዛሬ 10 ደቂቃ

ፕሮግራም ያስተዋውቁ እና በልጆች የቡድን እንቅስቃሴዎችን
ስብሰባዎች ላይ የሚሰሩ ተግባራትን ያቅርቡ ፍሊፕ ቻርት
ያቅርቡ፡፡ (ሰሌዳ) ዝርዝር
ያዘጋጁ።

አዘገጃጀት:
 የዛሬውን እንቅስቃሴ ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ላይ ያዘጋጁ ፣ በዳግም ማጠቃለያ ጊዜ ሊታዩ
የሚገባቸውን ዋና ዋና ጉዳዮችን ለማስታወስ ያክል በለስላሳ ኳስ ላይ ይፃፉ

መመሪያዎች:
1. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን እን£ን በደህና መጡ ማለት እና እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም
አስፈላጊ የጥንቃቄ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል፡፡
2. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
3. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
4. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን በደህና መጡ ይበሉ እና የዛሬውን ክፍለ ጊዜ እንደሚከተለው
ያስተዋውቁ፡
ዛሬ ከልጆቻችን እና ከአጋሮቻችን ጋር በአክብሮት መግባባት ላይ እናተኩራለን ፡፡ ባለፉት ጥቂት
ሳምንታት የተመለከትናቸው ነገሮች ሁሉ ከልጆች ጋር በአክብሮት መግባባት አስፈላጊነት

104
አሳይተዋል ፡፡ ወንዶች ልጆቻችንን እና ሴት ልጆቻችንን ሀሳባቸውን እና ስሜታቸውን
እንዲያካፍሉ ለማበረታታት እንድንወዳቸው ፣ ደህንነታቸው የተጠበቀ እና የመማር ችሎታ
እንዲኖራቸው ለመርዳት መግባባት በጣም አስፈላጊ ነው ፡፡ ይህን በማድረግ ችግሮችን በጋራ
መፍታት እንችላለን ፡፡ ቤታችን የሚስማማ እንዲሆን ከልጆቻችን ፣ ከአጋሮቻችን እና ከቅርብ
የቤተሰብ አባሎቻችን ጋር ባለን ግንኙነት አክብሮት ያለው መግባባት እና ችግር መፍታት
በእኩልነት አስፈላጊ ናቸው፡፡ አዋቂዎች እንደመሆናችን መጠን ለሴት ልጆቻችን እና ወንዶች
ልጆቻችን በአክብሮት የመግባባት አርአያ መሆን አለብን፡፡

• በክለሳዉ ላይ በመመርኮዝ እና ስለዛሬው ክፍለ-ጊዜ ለጥያቄዎች መልስ መስጠት

• ስለ የልጆች ቡድን ስብሰባዎች የሚቀርቡ ተግባትን ያጋሩ እና በልጆች ክፍለ-ጊዜያት

ወይም በአጠቃላይ ፕሮግራሙ ላይ ለሚነሱ ማናቸውም ጥያቄዎች መልስ ይስጡ

 ፍላጎት ካለ የአተነፋፈስ ጭንቀትን-የመቀነስ እንቅስቃሴን ይጠቀሙ፡፡

10.2. ምስጋና
መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 ለወላጅ/ተንከባካቢ አስፈላጊ የሆኑትን  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 30 ደቂቃ

እውቅና መስጠትን እና ምስጋና መስጠትን  ማርከሮች
መለማመድ፡ የልጆች እና ጎልማሳ  ቴፕ
ግንኙነቶች፡ የጎልማሶች ግንኙነቶች ፡፡

አዘገጃጀት:
• አዎንታዊ አስተዋፅዖ ላደረጉ ሌሎች ሰዎች የምስጋና መስጠትን አስፈላጊነት የሚያደንቁ
ወይም የሚገነዘቡ ምሳሌዎችን በተመለከተ የማህበረሰብ ሽማግሌዎችን ፣ የጎሳዎችን እና
የማህበረሰብ አስተያየት መሪዎችን ይጠይቁ ፡፡
• ተሳትፎዉ በሀሳብ ፣ በቁሳቁስ ፣ በገንዘብ ወይም ሌሎች ለግለሰቦች ፣ ለቡድኖች ፣
ለማህበረሰብ ወይም ለአገር የሚጠቅሙ ሊሆኑ ይችላሉ ፡፡
• እነዚህን ሁሉ ምስጋናዎችን በፍሊፕ ቻርት ላይ ዘርዝረው ለወላጅነት ችሎታ ትምህርት
ተሳታፊዎች ያጋሯቸው፡፡
• ስለግንኙነት የተሰጠውን ማብራሪያ ማንበቡ ጠቃሚ ነው፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን በደህና መጡ ማለት እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም አስፈላጊ የጥንቃቄ
እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል፡፡
4. አብራራ
መግባባት በጣም አስፈላጊ ነው፡፡ የምንግባባበት መንገድ ሌላው ሰው በሚመልስበት መንገድ
ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል ፡፡ ከእያንዳንዱ ስንጋገር ባንግባባም እንኳን በጥንቃቄ ፣ በጨዋነት እና
እርስ በእርሳችን ስንደማመጥ ወደ መግባባት እና በጋራ ወደ መግባባት ይመራናል ፡፡

105
 መግባባት የምንፈልገውን አባት ፣ እናት ወይም ተንከባካቢ እንድንሆን እና ልጆቻችን
እንዲሆኑ የምንፈልገውን ወደ አዋቂዎች እንዲያድጉ እንድንረዳ የሚረዳን ለአዎንታዊ
አስተዳደግ ቁልፍ ነው ፡፡ በሕይወት ዘመናችን ሁሉ ከልጆቻችን ጋር ፣ እንዲሁም
ከባለቤታችን (እና ከማንኛውም ሌሎች የዘመድ አባላት) ጋር የሚስማማ ግንኙነትን ይደግፋል፡
፡ መግባባት ከልጆቻችን ጋር ያለንን ቁርኝት ለመገንባት የሚረዳ መሰረታዊ ነገር ነዉ ፡
ፍቅርን ፣ ደህንነትን ፣ ሞቅነትን ፣ ደግነትን ለማሳየት እና በራስ መተማመንን እና በራስ
መተማመንን ለማነሳሳት ልንጠቀምበት እንችላለን ፡፡ እራሳችንን በግልፅ ለመግለፅ እንዲሁም
የልጆቻችንን አመለካከቶች ለማዳመጥ የሚያስችለንን መዋቅር በሚሰጡን ጊዜ አክብሮት
የተሞላበት መግባባት አስፈላጊ ነው እናም አብረን ለችግሮቻችን መፍትሄዎችን እናገኝ ዘንድ
በተለይም ልጆቻችን በወላጆቻቸው/በአሳዳጊዎቻቸው መካከል የተከበረ ግንኙነት ሲመለከቱ
በጣም አስፈላጊ ነው ፡ ምክንያቱም ይህ በህይወት ውስጥ ካለው አጋር ጋር በአክብሮት
እንዴት መግባባት እንደሚችሉ ያሳያል፡፡

5. ተሳታፊዎች አብሮ የሚሠራ አጋር እንዲያፈላልጉ ይጠይቋቸው ፡፡ ባል / ሚስት በተመሳሳይ

ክፍለ ጊዜ ውስጥ ካሉ ለዚህ እንቅስቃሴ አብረው እንዲሰሩ ያበረታቷቸው፡፡
6. ተሳታፊዎች ከአጋሮቻቸው ጋር በመሆን ምስጋና መስጠት መለማመድን ለመጀመር
እንደሚሰሩ ያስረዱ ፡፡ ይህንን ለማድረግ በወላጅ ክህሎት ትምህርት ቡድኖች ወቅት ስለእነሱ
ያስተዋሏቸውን ሶስት አዎንታዊ ባህሪያትን አንድ ሰው ለባልደረባው ይነግራቸዋል ፡፡ አንድ
ሰው 3 አዎንታዊ ባህሪዎችን ከነገረው በኋላ እነሱ ይደነቃሉ እናም ውዳሴውን የተቀበለው
ሰው አሁን ለእሷ/ለትዳር ጓደኛው 3 አዎንታዊ ባህሪያትን ይነግራታል፡፡ አመቻቹ ተገቢ
እንዲሆኑ ምሳሌዎችን መስጠት አለባቸው ፡፡
7. እያንዳንዱ ሰው ምስጋና ከሰጠ እና ከተቀበለ በኋላ ተሳታፊዎች ጥሩ ነገሮች ቢነገራቸው ምን
እንደሚሰማው ይጠይቁ ፡፡
8. ተሳታፊዎች ስሜታቸውን ከተካፈሉ በኋላ ልብ ይበሉ ፣ ብዙዎች አስደሳች ሆነው
ቢያገኙትም ፣ አንዳንድ ተሳታፊዎች የማይመች ሆኖ ሊያገኙት ይችላሉ ፡፡ ይህ የሆነበት
ምክንያት ቀደም ሲል ብዙም ውዳሴ ስላልተሰጣቸው ወይም የራሳቸውን ዋጋ ስለማያውቁ
ሊሆን ይችላል ፡፡ ድብልቅ ስሜቶች ሊኖሩ እንደሚችሉ እና ሁሉም ስሜቶች ልክ እንደሆኑ
ይገንዘቡ።
9. አሁን ለሰዎች ምስጋናዎችን መስጠት ምን እንደሚሰማው ይጠይቁ ፡፡ እንደገና ፣ አንዳንድ
ሰዎች ምስጋና ለማቅረብ ያልለመዱ በመሆናቸው የተለያዩ ስሜቶች ሊኖሩ ይችላሉ ፡፡
10. አሁን ፣ ከልጆቻችን ፣ ከአጋሮቻችን እና ከቤተሰብ አባሎቻችን ጋር ላለን ግንኙነቶች ምስጋና
እና እውቅና መስጠቱ አዎንታዊ ለሆነ አስተዳደግ አስፈላጊ መሆኑን ያስረዱ፡፡ ሴት
ልጆቻችንን እና ወንዶች ልጆቻችንን ስናመሰግን የልጁን በራስ የመተማመን ስሜትን ለማዳበር
ይረዳል ፣ ከእነሱ ጋር መቀራረብ እና የወላጅ-ልጅ ግንኙነቶችን ያጠናክራል ፡፡
11. ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ለሴት ልጆቻቸው እና ወንዶች ልጆቻቸው ምስጋና፣ እውቅና እና
አስተያየት መስጠት መቀጠል ይችላሉ ብለው የሚያስቡ ከሆነ ይጠይቁ።
12. በመጨረሻም ፣ ለትዳር ጓደኛቸው/ለባልደረባቸዉ ምስጋናና ውዳሴ መስጠት እና ይህ እንዴት
የድጋፍ ግንኙነታቸውን እንደሚያጠናክርላቸው ያስባሉ ብለው ይጠይቁ ፡፡

10.3. ዕውር ተግባቦት

መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

106
 • በአዋቂዎች ተንከባካቢዎች መካከል እና በአሳዳጊዎች ሻርፕ/ቁርጥራጭ። 25 ደቂቃ
እና በልጆች መካከል መከባበርን ለማበረታታት ፡፡
• ልጆች እንዲማሩ እና ስኬታማ እንዲሆኑ
የሚያስፈልጋቸውን መረጃ እንዲሰጧቸው መመሪያ
መስጠትን ለመለማመድ፡፡

አዘገጃጀት:
• ከክፍለ-ጊዜው በፊት ክፍለ-ጊዜውን ለማመቻቸት በአገር ውስጥ የታወቀ የዓይነ-ስውር ጥንድ
ጨዋታዉ የሚመጥን ሰዉ መኖሩን ይጠይቁ ፡፡
• ከዚያ ጨዋታውን ለመጫወት የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ተሳታፊዎችን ያዘጋጁ ፡፡
• ይህንን ጨዋታ ይተግብሩ ወይም ለዚህ ክፍለ-ጊዜ ከዚህ በታች ያሉትን ደረጃዎች ይከተሉ።

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. ተሳታፊዎች በተመሳሳይ ጥንዶች እንዲቆዩ ይጠይቋቸው እና ዓይኖቻቸውን የሸፈነውን
አጋራቸውን በመምራት መግባባትን ፣ መመሪያን እና መረጃን እንደሚለማመዱ ያስረዱ፡፡
እንደገና ፣ ባል እና ሚስት በአንድ ክፍለ ጊዜ ውስጥ ካሉ ለዚህ እንቅስቃሴ አብረው እንዲሰሩ
ያበረታቷቸው ፡፡
4. አንድ ሰው የራሳቸውን ዓይኖች በሻርፕ (ወይም በእጆቻቸው) እንዲሸፍን ይጠይቁ። ሌላው ሰው
እጆቹን ሳይጠቀም ቃላትን ብቻ በመጠቀም በቦታው ይመራቸዋል ፡፡ ለዚህ አንድ ደቂቃ ይፍቀዱ
እና ከዚያ ለሌላ ደቂቃ ሚናዎችን እንዲቀይሩ ይጠይቁ (2 ኛው ሰው በጭፍን ተሸፍኖ በ 1
ኛው ይመራል)
5. ከጨዋታዎች በኋላ የወላጅነት ችሎታ ትምህርት ተሳታፊዎች የሚከተሉትን ጥያቄዎች
ይጠይቁ
• ከባልደረባዎ ጋር በሚደረገው ግንኙነት ምን ተሰማዎት? ግልፅ መመሪያ ተሰጥቶዎታል?
ደህንነት ተሰማዎት?
• በጥሩ ሁኔታ ምን አደረጉ?
• ምን የተሻለ ሊሆን ይችላል?
6. ተሳታፊዎች ደህንነት እንዲሰማቸው ግልፅ መመሪያዎችን እና መረጃዎችን ያስፈልገናል ይሉ
ይሆናል ፡፡ አንድን ሰው በስሜታዊ እና በአካል ደህንነቱ የተጠበቀ እና አወቃቀር እንዲጠብቅ
ከማድረግ ጋር መግባባትን ያድርጉ ፣ ግልጽ መረጃ። የተሳታፊዎቹን ምላሾች ያጠቃልሉ እና
ለተሳታፊዎች ያስታውሱ፡
ከትዳር ጓደኞች ጋር በግልጽ እና በአክብሮት መግባባት አስፈላጊ ነው፡፡ ይህ አዋቂዎች እርስ
በእርሳቸው እንዲተዋወቁ ያስችላቸዋል ፣ እናም ይህ ከአመፅ ነፃ የሆነ የቤት አከባቢን
ለመፍጠር አስፈላጊ ነው። በአክብሮት እየተነጋገሩ አዋቂዎች ይህንን ለወንድ እና ሴት ልጆች
አርአያ ያደርጋሉ ፡፡ ህፃኑ እንዲማር ለማገዝ በዚያ ዕድሜ ያለው ልጅ ሊረዳው የሚችል መረጃ
በመስጠት ለህፃናት መዋቅር መስጠት አስፈላጊ ነው ፡፡ ያስታውሱ መዋቅር ብቻውን በቂ
አለመሆኑን ያስታውሱ; ልጆች ደህንነት እንዲሰማቸው ስሜታዊ ሙቀት ይፈልጋሉ፡፡

7. ከዚያ የወላጅነት ችሎታ ትምህርት ተሳታፊዎች የሚከተሉትን ጥያቄዎች ይጠይቁ

• ጥሩ የሐሳብ ልውውጥ በባልና ሚስት ውስጥ ካለው መጥፎ ግንኙነት ጋር ሲነፃፀር ምን
ይመስልዎታል?

107
 • ደህንነት እንዲሰማው ልጅዎ ግልጽ መመሪያ እና መረጃ እንዲያገኝ እንዴት ማረጋገጥ
ይችላሉ?
• ከትዳር ጓደኛዎ ፣ ከወንድ እና ሴት ልጆችዎ ጋር በዕለት ተዕለት ሕይወትዎ ከዚህ
ልምምድ የሚማሩትን እንዴት መጠቀም ይችላሉ?

10.4. ከልጆች እና ከትዳር ጓደኞች ጋር ጥሩ ተግባቦት

መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ከአጋሮቻቸው እና  ፍሊፕ ቻርት 45 ደቂቃ

ከልጆች ጋር ጥሩ እና መጥፎ ግንኙነት ምን (ሰሌዳ)
እንደሆነ እንዲገነዘቡ ለመርዳት፡፡  ማርከሮች
 ቴፕ

መመሪያዎች፡
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. ተሳታፊዎችን በሁለት ቡድን ይከፍሉ ፡፡
4. ተሳታፊዎች ለ10 ደቂቃ እንዲሠሩ ይጠይቁ እና ቡድኖችን የሚከተሉትን ሚናዎች እንዲያዘጋጁ
ይጠይቁ ፡፡

ሀ) ቡድን ሀ ሚና ከልጆች ጋር ጥሩ ግንኙነትን ለማሳየት ፡፡

ለ) ቡድን ለ ሚና ከትዳር ጓደኛ ጋር ጥሩ ግንኙነትን ለማሳየት፡፡

5. ከ 10 ደቂቃ በኋላ የቡድን ሀ ሚናቸውን ለሌላው ቡድን እንዲያቀርቡ ይጋብዙ ፡፡ ቡድን ሀ

እንደሚያሳየው ቡድን ለ ከልጆች ጋር በጥሩ ግንኙነት ላይ ቁልፍ መልዕክቶችን ለመለየት
መሞከር አለበት ፡፡ የተጫዋችነት መጫወቻ ማብቂያ ላይ ከልጆች ጋር ለመግባባት ጥሩ
መንገዶችን እንዲጠራ ቡድን ለ ን ይጠይቁ ፡፡
6. ከባለቤት ጋር ለመግባባት ጥሩ መንገዶችን ለመለየት በቡድን ለ ማቅረቢያ እና በቡድን ሀ
ይድገሙ ፡፡ እነዚህ ሚናዎች በጣም አስቂኝ ሊሆኑ ይችላሉ ፣ ግን ከልጆች እና ከትዳር ጓደኛ
ጋር ጥሩ የሐሳብ ልውውጥ ቁልፍ መልዕክቶች መረዳታቸውን ያረጋግጡ፡፡
7. የግመል ካርዱን ተሳታፊዎች በማስታወስ ክፍለ ጊዜውን ያጠቃልሉ፡
• ሁኔታ፡ ምን አየሁ?
• ስሜቶች፡ ምን ይሰማኛል?
• አንድ ላይ ማውራት፡ ችግሩን ለመፍታት ከልጄ ጋር ምን ማድረግ እችላለሁ?

8. ከዚያ የሚከተሉትን ምክሮች ያክሉ፡

ከልጆች እና ከትዳር ጓደኞች ጋር ጥሩ የሐሳብ ልውውጥ የሚከተሉትን ያጠቃልላል

• የሌላውን ሰው አመለካከት ማክበር (ሴት ልጅ ፣ ወንድ ልጅ፣ እናት ወይም አባት
• የትዳር ጓደኛን ፣ ሴት ልጅን ወይም ወንድን በደንብ ማዳመጥ
• የትዳር ጓደኛዎ ፣ ሴት ልጅዎ ወይም ልጅዎ በሚነጋገሩበት ጊዜ ጣልቃ አለመግባት
• የትዳር ጓደኛዎን ፣ ሴት ልጅዎን ወይም ወንድ ልጅዎን ይመልከቱ እና ትኩረት ይስጡ
• የትዳር ጓደኛዎ ፣ ሴት ልጅዎ ወይም ወንድ ልጅዎ ቢስማሙም ባይስማሙም ለሚሉት
አክብሮት ማሳየት እና እውቅና መስጠት ፡፡

108
 • መግባባት በምንሠራው እና በምመልሰዉ ዉስጥ እንደሆነ አስታውስ ፡፡ የትዳር ጓደኛዎ ፣
ሴት ልጅዎ ወይም ወንድ ልጅዎ በሚነጋገሩበት ጊዜ ተከላካይ ወይም ቁጣ እንደሌለህ
ለማሳየት ክፍት የሰውነት ቋንቋን ይጠቀሙ
• የልጅዎን ዕድሜ እና የመረዳት ደረጃ በመገንዘብ ነገሮችን በግልጽ ያስረዱ
• በችግር ውስጥ ያሉ ልጆች ከእርስዎ ጋር ለመነጋገር ሊከብዳቸው እንደሚችል ያስታውሱ ፣
ስለሆነም ታገሱ እና በልጁ ፍጥነት ቀላል እና ግልፅ መረጃ ይስጡ
• ለማሰብ ወይም ዝም ለማለት ጊዜ ከፈለጉ ይህንን ያስረዱ እና በኋላ ውይይቱን ለመቀጠል
ይስማሙ
• ለመረጋጋት ትንሽ ጊዜ ሲፈልጉ እና ለእርስዎ እና ለትዳር ጓደኛዎ ወይም ለልጅዎ እርስ
በእርስ ጠቃሚ የሆነ መደምደሚያ ለማግኘት የግመል ካርዱን መጠቀሙን ያስታውሱ ፡፡

ከልጆች እና ከትዳር ጓደኞች ጋር መጥፎ ግንኙነት የሚከተሉትን ያጠቃልላል

• በልጁ ወይም በትዳር ጓደኛው ላይ መጮህ ወይም ስድብ

• የአንድ ልጅ ወይም የትዳር ጓደኛ አስተያየት እንደሚያውቁ ከግምት በማስገባት
• አሉታዊ ወይም ወሳኝ ድምፆችን መጠቀም
• የልጁን ግንዛቤ ዝቅ ማድረግ

10.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ

መርጃዎች የሚያስፈልግ ጊዜ
ዓላማ

 ወላጆች እና አሳዳጊዎች ስለ አውደ  ማርከሮች/እስክሪብቶ 10 ደቂቃ

ጥናቱ ምን እንደተሰማቸው  በፈገግታ ፊቶች የተዘጋጀ ፍሊፕ
እንዲያስቡ ለመርዳት፡፡ ቻርት (ሰሌዳ)

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. ተሳታፊዎች ከ ‹ጉዲፈቻ› ተሳታፊዎቻቸው ጋር እንዲነጋገሩ አስታውሷቸው ፣ ከቡድኑ
ያገኙትን ትምህርት ያካፍሉ ፡፡
4. ለማህበረሰቡ ውይይት ዝግጅቶች እንዴት እየሄዱ እንደሆነ በመፈተሽ ተሳታፊዎች የዚህን
እቅዶች ግንዛቤ እንዳላቸው ማረጋገጥ ፡፡

5. ክፍለ ጊዜዉን የልጆቻችንን ዕድሜ እና የትዳር ጓደኛችንን ስሜታዊ ጤንነት የተመለከቱ

አክብሮት ያላቸው ግንኙነቶች እና ግልጽ መመሪያዎች/መልእክቶች በቤት ውስጥ ጥሩ
ግንኙነታችንን እና አዎንታዊ ግንኙነቶቻችንን የሚገነቡ ናቸው በማለት ያጠቃልሉ፡፡

ተነሳሽነት ያለው መልእክት: ከልጆቻችን እና ከትዳር አጋሮቻችን ጋር በአክብሮት ስንነጋገር

አዎንታዊ ግንኙነቶች እና ደስተኛ የቤት አከባቢዎች እናዳብራለን፡፡

6. በየቀኑ ግምገማ ማካሄድ (የድህረ ምዘና ቴክኒክ) እና የቀኑን ክፍለ-ጊዜ መገምገም

7. ለተሳታፊዎች በመምጣትና በመሳተፋቸው አመስግን እና የእለቱን ክፍለ ጊዜ በሙቀት እና
በጭብጨባ ይዝጉ!

109
ክፍለ ጊዜ 11: ልጆቻችንን መደገፍ ፣ እርስ በእርስ መረዳዳት እና ድጋፍ መፈለግ

የክፍለ-ጊዜው ዓላማዎች
• ወላጆችን እና ተንከባካቢዎችን የጋራ ግንዛቤን ለማሳደግ እና በማህበረሰቡ ውስጥ ልጆች
የሚያጋጥሟቸውን ችግሮች እንዲወያዩ ማበረታታት ፡፡
• ልጆች እርዳታ ሲፈልጉ እንዴት እንደሚያውቁ ለማሰላሰል ፡፡
• ልጆች ስለሚገጥሟቸው የተለያዩ የጥቃት ዓይነቶች እና ይህ በአጭር እና በረጅም ጊዜ ላይ
ምን ተጽዕኖ እንደሚያሳድርባቸው ግንዛቤን ለማሳደግ ፡፡
• ህፃናትን ለመጠበቅ የሚረዱ የኃላፊነት ክበቦችን ለመለየት ፡፡
ተግባራት ግብአቶች ጊዜ
11.1 አቀባበል ማድረግ • የዛሬ እንቅስቃሴዎችን ዝርዝር ፍሊፕ ቻርት 20
እና አሳታፊ ክለሳ (ሰሌዳ)
• ቅድመ-የተዘጋጁ ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
• የሕፃናት አድን ድርጅት ደህንነትን
የሚያስጠብቅ ፖሊሲ
• ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
• ማርከሮች
• ቴፕ
• የሚለጠፉ ማስታወሻዎች

11.2 ልጆች • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 30

የሚያጋጥሟቸው • ማርከሮች
ችግሮች • ቴፕ

11.3 የኃላፊነት ክበቦች • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 40

• ማርከሮች
• ቴፕ
• የኃላፊነት ክበቦች ፍሊፕ ቻርት ወይም የኖራ
ወይም ሌላ መሬት ላይ ለመሳል ሌሎች
መንገዶች በራሪ ወረቀት
• ጽሑፍ-የአካባቢ ቁሳቁሶች ዝርዝር

11.4 የተንጠለጠለ ድር • ትልቅ ሱፍ ኳስ ወይም ክር 20

• መቀሶች
• ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
• ማርከሮች
• ቴፕ

11.5 ማጠቃለያ እና • ትናንሽ ወረቀቶች 10

ግምገማ • እስክሪብቶች
 በፈገግታ ፊቶች የተዘጋጀ ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
• ፖስታ ወይም አቃፊ

ድምር 120 ደቂቃ

110
11.1. አቀባበል ማድረግ እና ያፈዉን ማስታዎስ
መርጃዎች የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ

 ወላጆችን እና • የዛሬ እንቅስቃሴዎችን ዝርዝር ፍሊፕ 20 ደቂቃ

ተንከባካቢዎችን ለመቀበል ቻርት (ሰሌዳ)
የዛሬውን ፕሮግራም • የሕፃናት አድን ድርጅት ደህንነትን
ያስተዋውቁ እና በልጆች የሚያስጠብቅ ፖሊሲ
ቡድኖች ላይ ያቅርቡ፡፡ • ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ)
• ማርከሮች
• ቴፕ
• የሚለጠፉ ማስታወሻዎች

አዘገጃጀት:
 የዛሬ እንቅስቃሴዎችን የዝርዝር ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ያዘጋጁ።
• ዋው የሚል አንድ ፍሊፕ ቻርት ያዘጋጁ! በወላጅ ክፍለ-ጊዜያት ውስጥ ፣ ተምሬያለሁ እና
በሁለተኛዉ ፍሊፕ ቻርት አሁንም ድረስ ጥያቄዎች አሉኝ ይላል.

መመሪያዎች:
1. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን እን£ን በደህና መጡ ማለት እና እና ለኮሮና በሽታ ሁሉንም
አስፈላጊ የጥንቃቄ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስታውሷቸዋል፡፡
2. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
3. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
4. ወላጆችን/ተንከባካቢዎችን እንኳን ደህና መጣችሁ ይበሉ እና የዛሬውን ክፍለ ጊዜ
ያስተዋውቁ፡፡ የዛሬዎቹን እንቅስቃሴዎች ዝርዝር የሚያሳይ ፍሊፕ ቻርት አሳይ እና
ያብራሩ
ይህ የመጨረሻው የወላጅ/ተንከባካቢ ብቻ ክፍለ ጊዜ ነው። ዛሬ በማኅበረሰቡ ውስጥ በልጆች ላይ
የሚገጥሟቸውን ሰፋ ያሉ ችግሮች ማለትም ዓመፅን እና በደል እና ተጨማሪ ድጋፍ
የሚፈልጉትን ልጆች እንዴት መርዳት እንደሚቻል እናስብ ፡፡ ልጆች ወይም ቤተሰቦች ተጨማሪ
ድጋፍ የሚፈልጉ ከሆነ ሊደረስባቸው የሚችሉትን የድጋፍ እና አገልግሎቶች ምንጮችን ለይተን
እናውቃለን፡፡ ለእርስዎ መስማት የሚከብዱ ወይም ለመስማት አስቸጋሪ የሆኑ ውይይቶች ሊኖረን
ይችላል እናም በዚህ ክፍል ውስጥ ያሉ ልጆች እና በእውነቱ በዚህ ክፍል ውስጥ ያሉ ሰዎች
በቀጣይነት ሁከት ደርሶባቸው መሆኑን ማስታወስ አለብን፡፡ ስለሆነም በውይይታችን ውስጥ አክባሪ
መሆን አለብን፡፡
ዓመፅ የሚደርስባቸውን ልጆች ካወቅን ፣ ልጆች ደህንነታቸውን የመጠበቅ ሃላፊነት አለብን
እንዲሁም በሚፈልጉበት ጊዜ እርዳታ እንዲያገኙ የመርዳት ሃላፊነት ስላለብን ይህንን ሚስጥራዊ
ማድረግ አንችልም። ይህንን በጣም በሚረዳ መንገድ ማከናወን እንደምንችል ለማረጋገጥ
ከሚመለከተው አካል ጋር በዚህ እንወያያለን፡፡

• ስለዛሬው ክፍለ-ጊዜ ለሚነሱ ጥያቄዎች መልስ ይስጡ

• ስለ የልጆች ቡድን ስብሰባዎች የሚቀርቡ ፕሮገራሞችን ያጋሩ እና በልጆች ክፍለ-
ጊዜያት ወይም በአጠቃላይ ፕሮግራሙ ላይ ለሚነሱ ማናቸውም ጥያቄዎች መልስ
ይስጡ

111
  ፍላጎት ካለ የመተንፈስ ጭንቀትን-የመቀነስ እንቅስቃሴን ይጠቀሙ

5. ይህ የመጨረሻው አዎንታዊ የወላጅነት ቡድን ክፍለ ጊዜ መሆኑን ለተሳታፊዎች

ያስታውሱ፡፡
6. ተሳታፊዎቹን ሁለቱን ፍሊፕ ቻርቶች በግድግዳው ላይ ያሳዩ፡ አንደኛው ዋ! በወላጅነት
ክፍለ ጊዜያት ውስጥ ተምሬያለሁ… ሌላኛው ደግሞ አሁንም ስለ እኔ ጥያቄዎች አሉኝ
የሚለው
7. ተሳታፊዎችን በ9ኙ ክፍለ ጊዜያት ላይ እንዲያስቡ ይጋብዙ ወይም የተማሩትን እና
ጥያቄዎቻቸውን በጣም አስፈላጊ የሆነውን ምን እንደሆነ ይጥሩ እና የቡድኑን ምላሽ ልብ
ይበሉ ፣ ወይም ተሳታፊዎች በድህረ-ማስታወሻዎች ላይ መጻፍ እና በፍሊፕ ቻርት ላይ
ማስቀመጥ ይችላሉ ፣ ወይም ለ 5 ደቂቃ በትንሽ ቡድን ውስጥ መሥራት እና ከዚያ
ለትልቁ ቡድን ግብረመልስ መስጠት፡፡
8. ለማንኛውም ጥያቄ መልስ መስጠት እና በተማሩበት ላይ ቡድኑን እንኳን ደስ አላችሁ
ማለት፡፡.

11.2. ልጆች የሚያጋጥሟቸዉ ችግሮች

የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

• በህብረተሰቡ ውስጥ ህፃናት  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 30 ደቂቃ

የሚያጋጥሟቸውን ችግሮች ለይቶ ማወቅ፡፡  ማርከሮች
 ተሳታፊዎች የልጃቸውን ፍላጎቶች እንዴት  ቴፕ
እንደሚያውቁ ለማሳየት በጭንቀት ውስጥ
ስላሉ ሕፃናት ስላለዉ እውቀት ለመግለፅ ፡፡

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. የተለያየ ዕድሜ ያላቸው ልጃገረዶች እና ወንዶች ልጆች በማህበረሰቡ ውስጥ ሊያጋጥሟቸው
የሚችሏቸውን የተለያዩ ችግሮች ላይ ይወያዩ፡፡ ተሳታፊዎችን ይጠይቁ፡

ሁላችንም ምናልባት ወጣት መሆን እንዴት እንደሆነ እናስታውሳለን። በህይወት ውስጥ

አንዳንድ ቀላል እና ሌሎች ውስብስብ ነገሮች አሉ ፡፡ ሁሉም ልጆች ሲያድጉ የተለያዩ ችግሮች
ያጋጥሟቸዋል እናም በተቻለ መጠን አዎንታዊ መፍትሄዎችን መፈለግ ጠቃሚ ነው ፡፡ ዛሬ
እኛ ልጃገረዶች እና ወንዶች ልጆች በአካባቢያችን ውስጥ ስለሚገጥሟቸው ልዩ ችግሮች
እንነጋገራለን፡፡
ሴት ልጆችዎ እና ወንዶች ልጆችዎ ምን ዓይነት ችግሮች እደሚያጋጥሙአቸዉ ያውቃሉ? እሱ
ከእለት ተዕለት ስሜታዊ ወይም ማህበራዊ ችግሮች ፣ ወይም ካለው ወይም ከሌላቸው ጋር
የተዛመዱ ችግሮች ፣ ወይም በአካባቢያቸው ውስጥ የመኖር ፈታኝ ነገሮች ሊሆኑ ይችላሉ።
4. መልሶችን በፍሊፕ ቻርት ላይ ዘርዝሩ ፡፡
5. በልጃገረዶች እና በወንድ ልጆች ላይ የሚያጋጥሟቸው ችግሮች ተመሳሳይ ወይም የተለዩ
ስለመሆናቸው ያንፀባርቁ ፡፡
6. አሁን ተሳታፊዎችን ይጠይቁ
እነዚህ ልጆች በራሳቸው ሊፈቷቸው የሚችሏቸው ችግሮች ናቸው?

112
 7. ልጆች በራሳቸው ሊፈቷቸው የሚችሏቸውን የችግሮች ምሳሌዎች እና አንድ ዓይነት የውጭ
ድጋፍ የሚሹባቸውን ችግሮች መለየት ፡፡ እያንዳንዱን ችግር በቅደም ተከተል ማየት እና
በልጆች በራሳቸው ሊፈቱ የሚችሏቸውን እና ብቻቸውን መፍታት የማይችሏቸውን በራሪ
ወረቀት ላይ ምልክት ያድርጉ ፡፡
8. ያስረዱ
ልጆች አንድ ወይም ብዙ ችግሮች ሊያጋጥሟቸው ይችላሉ ፡፡ የአንድ ልጅ ወይም የወጣት
ሸክም በጣም ከባድ በሚሆንበት ጊዜ እና ህይወታቸው በተመሳሳይ ጊዜ በብዙ ችግሮች ሲሞሉ
እነሱን ለመቀጠል እና ጠንካራ እና ጤናማ ሆነዉ እንዲያድጉ ፈታኝ ሊሆንባቸው ይችላል።
አንድ ልጅ ወይም ወጣት አንድ በጣም አሳዛኝ ክስተት ካጋጠመው ተመሳሳይ ነገር ሊከሰት
ይችላል፡፡ ለምሳሌ ፣ የሚወዱትን ሰው በሞት ማጣት ወይም መብቱን መጣስ። እንደዚህ ባሉ
ጊዜያት ከሌሎች እርዳታ ይፈልጋሉ ፣ ስለሆነም ወደ ቀና ልማት ጎዳና መመለስ ይችላሉ ፡፡
9. ተሳታፊዎችን በትንሽ ቡድን እንዲሠሩ ጋብዟቸው እና ‘ልጆችን መረዳትን ፣ አመለካከታቸውን
እና ስሜታቸውን መረዳትን’ በተመለከተ በሶስት ስብሰባዎች ላይ የተማሩትን ወደ ኋላ
እንዲያስቡ ይጠይቋቸው ፡፡ ልጆች በችግር ውስጥ መሆናቸውን እና እርዳታ እንደሚፈልጉ
እንዴት እንደሚያሳዩ በ10 ደቂቃ ውስጥ ማወቅ የሚችሉባቸውን ብዙ መንገዶች መለየት
አለባቸው፡፡ ከዚያ እያንዳንዱ ቡድን ሀሳቡን እንዲያቀርብ ይጠይቁ፡፡ ይህ እንቅስቃሴ በሁሉም
ዕድሜዎች በሚሠሩ እና በሁሉም ቡድኖች ሊከናወን ይችላል ፣ ወይም ቡድኖቹን ወደ ተለያዩ
የዕድሜ ደረጃዎች ሊከፋፈሏቸው ይችላሉ፡፡

11.3. የኃላፊነት ክበቦች

የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

• ‹የኃላፊነት ክበቦች› የሚለውን ፅንሰ-ሀሳብ • ፍሊፕ ቻርት 30 ደቂቃ

ለማስተዋወቅ ማለትም የተለያዩ አካላት • ማርከሮች
ሚናዎች ህፃናትን ከጥቃት እና ከጉዳት • ቴፕ
ለመጠበቅ ፡፡ • ፍሊፕ ቻርት ከኃላፊነት
 ወላጆች ፣ ተንከባካቢዎች በቤት ፣ ክበቦች ሥዕሎች ጋር ወይም
በትምህርት ቤቶች እና በማህበረሰብ የኖራ ወይም ሌላ መሬት ላይ
ውስጥ የልጆች ጥበቃን ለማጠናከር ምን ለመሳል ሌሎች መንገዶች
ማድረግ እንደሚችሉ ውይይት በራሪ ወረቀት
ለማበረታታት  ጽሑፍ-የአካባቢ ቁሳቁሶች
ዝርዝር

አዘገጃጀት:
• በፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) ላይ የኃላፊነት ክበቦችን ንድፍ ይሳሉ
• ወላጆች እና ተንከባካቢዎች እና ልጆች በአከባቢው ማህበረሰብ ውስጥ ድጋፍ ለማግኘት የት
መሄድ እንደሚችሉ መረጃ የያዘ የእጅ ጽሑፍ ፣ የአከባቢ ቁሳቁሶች ዝርዝር ያዘጋጁ
• አብነት ከዚህ በታች ቀርቧል

መመሪያዎች:

113
 ዓለም አቀፍ
ማህበረሰብ

መንግሥት

ማህበረሰብ

ቤተሰብ

ልጅ

1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡

2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. እያንዳንዱ ሰው እንዲያየው ‘የኃላፊነት ክበቦች’ የሚለውን ሥዕላዊ መግለጫ ያዘጋጁ።
እንደአማራጭ በኖራ ወለል ላይ በጣም ትልቅ ሥዕል ይሳሉ ወይም በመሬት ውስጥ ይሳሉ
ወይም በቴፕ ወይም በክር ይፍጠሩ ፡፡ ስዕላዊ መግለጫውን ያብራሩ
የልጆችን አከባቢ ደህንነታቸው የተጠበቀ ለማድረግ የተሻሉ የተለያዩ መንገዶች አሉ፡፡ ከማኅበረሰቡ
ውስጥ ማንኛውም ሰው ፣ እሱ ራሱ ፣ ከልጁ ፣ ከወላጆች እና ከአሳዳጊዎች ፣ ከአገር ውስጥ
ድርጅቶች እስከ ብሔራዊና ዓለም አቀፍ የጥበቃ ሥርዓት ድረስ ሕፃናትን ከጥቃት በመጠበቅ
ረገድ ሚና አላቸው ፡፡ ይህ በዚህ ስዕላዊ መግለጫ ላይ ይታያል፡፡

4. ተሳታፊዎችን በአምስት ቡድን ይከፍሉ፡፡ እያንዳንዱን ቡድን አንድ ንብርብር ይመድቡ ፣

ለምሳሌ. ቡድን 1 በልጆች ላይ ፣ በቡድን 2 በቤተሰብ ፣ በቡድን 3 በማህበረሰብ ፣ በቡድን 4
በመንግስት ላይ እና በቡድን 5 ላይ በአለም አቀፍ ማህበረሰብ ላይ ያተኩራል፡፡ ቡድኖቹን
በሚከተለው ጥያቄ ላይ ለመወያየት 5 ደቂቃ ስጧቸው፡ ልጆችን ከጉዳት ለመጠበቅ በእርስዎ
የኃላፊነት ክብ ውስጥ የሰዎች ሚና ምንድነው?
5. እያንዳንዱ ቡድን የውይይታቸውን ውጤት እንዲያካፍሉ ይጋብዙ እና ምላሾቻቸውን በተገቢው
ክበብ ውስጥ ያስተውሉ፡፡ በአማራጭ ፣ ይህ እንደ አንድ ትልቅ የቡድን ውይይት ሊከናወን
ይችላል ፣ ይህም ሁሉንም የኃላፊነት ክብ ንጣፎችን የሚመለከት እና ስዕላዊ መግለጫው ወለሉ
ላይ ከሆነ ፣ አንድ ተሳታፊ በሚመለከተው ክበብ ውስጥ መቆም ያለበት ሚና ሲገልጽ፡፡

6. የሚከተለው ካልተባለ የሚከተሉትን ነጥቦች ያኑሩ ፡፡

ቤተሰብ፡ እንደ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ፣ ልጆችዎን ከሚጠብቁ በጣም አስፈላጊ ሰዎች

መካከል እርስዎ ነዎት ፡፡ በተናጥል እና በቡድን በወጣቶች ላይ ስለሚደርሰው አመፅ እና
ጉዳት አንድ ነገር ለማድረግ መምረጥ ይችላሉ ፡፡
ማህበረሰብ፡ የማህበረሰብ መሪዎች እና የእምነት መሪዎች ከአመፅ ነፅ የሆነ እና አድሎአዊ
ያልሆነ ባህሪን ለመላበስ ሁሉም የሚጫወቱት ሚና አላቸው ፡፡ የማህበረሰብ መሪዎች
እና አባላት በልጃገረዶች ፣ በወንድ ልጆች ወይም በሌሎች የቤተሰብ አባላት የተከሰቱ
የተለያዩ የጥቃት ዓይነቶችን የመከላከል እና ምላሽ የመስጠት ሃላፊነት አለባቸው፡፡ አንድ
ወንድ ወይም ሴት ልጅ ሊጎዱ ይችላሉ ያላቸውን ማንኛውንም ጭንቀት በደህና ሪፖርት
ማድረግ እንዲችል የሪፖርት አሠራሮች በማህበረሰብ ውስጥ መዘጋጀት አለባቸው ፡፡

114
 መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች እና የማህበረሰብ ቡድኖች በተጨማሪም የተለያዩ የጥቃት
ዓይነቶችን ለመከላከል እና ምላሽ ለመስጠት የሚያስችሉ እንቅስቃሴዎችን ያካሂዱ እና
ቤተሰቦች እና ልጆች የሚያስፈልጉ አገልግሎቶችን እና ድጋፎችን እንዲያገኙ ሪፈራል
ለማድረግ ይረዳሉ፡፡
የየመንግስት፡ ትምህርት ቤቶች ፣ ፖሊሶች ፣ የጤና ጣቢያዎች እና ማህበራዊ ሰራተኞች
ህጻናትን ከጉዳት የመጠበቅ ሚና አላቸው ፡፡ መንግሥት ሕፃናትን መጉዳት ወንጀል
የሚያደርጉ ሕጎች አሉት ፡፡ የፖሊስ እና የፍትህ አካላት ልጆች ፍትህ እንዲያገኙ እና
ማህበራዊ ደህንነት ሰራተኞች እና ሌሎች ተዋንያን አስፈላጊ ሆኖ ሲገኝ ለልጁ እና
ለቤተሰቦቻቸው ድጋፍ ይሰጣሉ፡፡
ዓለም አቀፍ ማህበረሰብ፡ ስለ የተባበሩት መንስታት የህፃናት መብት ድርጅት በተነጋገርናቸው
በአዎንታዊ የአሳዳጊ ቡድኖች ውስጥ አገራት በልጆች መልካም ፍላጎት ውስጥ እንዲሰሩ
፣ ልጆችን ለማዳመጥ ፣ ልጆች ከአመፅ እንዲድኑ እና ወላጆች ልጆቻቸውን እንዲንከባከቡ
መደገፍ ያለባቸውን ሀላፊነቶች ያሳያል፡፡ በአፍሪካ አህጉር የሕፃናት መብቶች እና ደህንነት
የአፍሪካ ቻርተርም ይህንን ሚና ይደግፋል፡፡

4. ተሳታፊዎችን ለጥያቄዎቻቸው መልስ ለመስጠት ወደ ትናንሽ ቡድኖቻቸው እንዲመለሱ ይጋብዙ

፡፡
ልጅዎን ለመጠበቅ በሚረዱዎት አዎንታዊ የአስተዳደግ ቡድኖች ውስጥ ምን ተማራችሁ?
5. ከ10 ደቂቃ በኋላ ቡድኖቹን ሀሳባቸውን ለትልቁ ቡድን እንዲያካፍሉ ይጋብዙ ፡፡
6. በመጨረሻም ለሁሉም ተሳታፊዎች የ‹አካባቢያዊ ቁሳቁሶች ዝርዝር› የእጅ ጽሑፍ ይስጡ እና
አስፈላጊ ከሆነ ይህ መረጃ የእርዳታ ምንጮችን እንዲያገኙ ሊረዳቸው እንደሚገባ ያስረዱ ፡፡
ያብራሩ

ወንዶች እና ሴቶች ልጆች የጥቃት ሰለባ ከሆኑ እርዳታ ማግኘታቸው አስፈላጊ ነው ፡፡ ወላጆች
እና ተንከባካቢዎች ልጆች የሚፈልጉትን የህክምና ፣ ማህበራዊ እና ስሜታዊ እርዳታ እንዲያገኙ
ማገዝ አለባቸው ፡፡ ሆኖም አንዳንድ ጊዜ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ስላሉት አገልግሎቶች
ስለማያውቁ ዓመፅን ሪፖርት ማድረግ አይፈልጉም ወይም እርዳታ ከጠየቁ በልጆቻቸው ወይም
በቤተሰቦቻቸው ላይ ምን ሊደርስ እንደሚችል ይፈራሉ፡፡

ልጁ እና/ወይም ተንከባካቢው እራሳቸውን ለመፈለግ ከመረጡ ሁልጊዜ ጥሩ ነው። የጥቃት

ሰለባ የሆነን ልጅ የሚያውቅ ማንኛውም ሰው ለልጁ እና ተገቢ ከሆነ ለወላጆቹ/ተንከባካቢው
ስለሚሰጡት አገልግሎቶች መረጃ መስጠት አለበት ፡፡ እርዳታ ለመፈለግ ልጁን ወይም
ቤተሰቡን ማበረታታት እና መደገፍ አለባቸው ፡፡

ብዙውን ጊዜ ስለ ልጁ ሁኔታ መረጃ በሚስጥር የሚቀመጥበት ሁኔታ ነው። ሆኖም ህፃኑ

እና/ወይም ተንከባካቢው እርዳታ ለመጠየቅ በማይስማሙባቸው ሁኔታዎች ውስጥ ሁከቱን
ሪፖርት ማድረጉ ለልጁ የሚበጅባቸው ሁኔታዎች ሲኖሩ እንደሚከተለው ነው፡፡

• የህብረተሰቡ አባላት የልጁን ደህንነት ለመጠበቅ ከሁሉ የተሻለው መንገድ ነው ብለው

ካሰቡ ጉዳዩን ለህፃናት ጥበቃ ጉዳይ ሥራ አስኪያጅ ፣ ለተባበሩት መንግስታት ከፍተኛ
የስደተኞች ኮሚሽን (ለስደተኞች) ወይም ለማህበራዊ ደህንነት/የቤተሰብ ጥበቃ መምሪያ
ሪፖርት ማድረግ ይችላሉ፡፡

115
 • የጤና ሰራተኞችን ጨምሮ የመንግስት ሰራተኞች በህፃናት ላይ የሚደርሰውን አመፅ ፣
በደል ፣ ቸልተኝነት እና ብዝበዛን ለማህበራዊ ደህንነት/የቤተሰብ ጥበቃ ክፍል እና ለህግ
ባለሥልጣናት (ለምሳሌ ፖሊስ) የማሳወቅ ግዴታ አለባቸው፡፡

• የተባበሩት መንግስታት ወይም መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች ሰራተኞች ከህፃኑ ጥቅም

ጋር በሚስማማ መልኩ አመፅ ፣ በደል ፣ ቸልተኝነት እና ብዝበዛ ለተጠያቂው
ባለሥልጣናት ሪፖርት ማድረግ አለባቸው፡፡

11.4. የተንጠለጠለ ድር
የሚያስፈልግ
ዓላማ
ጊዜ
መርጃዎች

 ለልጆች በተለያዩ ድጋፎች መካከል  ፍሊፕ ቻርት (ሰሌዳ) 20 ደቂቃ

ያለውን ትስስር ለማጉላት፡፡  ማርከሮች
 ቴፕ
 የክር ኳስ ወይም ሱፍ
 መቀሶች

መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት የለባቸውም፡፡
3. አብራራ

ይህ የበጎ የአሳዳጊ ቡድን ክፍለ-ጊዜያት የመጨረሻ ደረጃ ሲሆን ይህ እንቅስቃሴ ሁሉም ሰው

ቀና አስተዳደግን ከወንዶች እና ከሴት ልጆቻቸው ጋር እና ከአጋር/የትዳር ጓደኛ ጋር
ለመጠቀም እና የልጃቸውን ወይም የሴቶች ልጆቻቸውን ደህንነት የመጠበቅ መብታቸውን
ለማስጠበቅ ያላቸውን ዕድል ለማካፈል እድል ይሰጣቸዋል፡፡
4. ከተሳታፊዎቹ ውስጥ የአንዱን የክር ኳስ ይስጧቸው እና ከዚያ የ£ሱን ክር ጫፍ እንዲይዙ
ይጠይቋቸው ፡፡ ከዚያ ኳሱን በክበቡ በኩል ለሌላ ተሳታፊ መወርወር አለባቸው (የራሱን ወይም
የራሷን ክር ክፍል ሳይለቁ)፡፡ ክሯን ሲጥሉ ለአዎንታዊ አስተዳደግ እና ልጃቸውን (ሴት
ልጆቻቸውን) ደህንነት የመጠበቅ መብታቸውን መጠበቅ አለባቸው፡፡
5. ክር ያለው አዲሱ ሰው የትንንሾቹን ክሮች ይይዛል እና የወንድ ልጁን ወይም የሴት ልጁን
ደህንነት የመጠበቅ መብትን ለማስጠበቅ እና ለአስተማማኝ አስተዳደግ ያላቸውን ቁርጠኝነት
በመግለጽ ክሮችን ወደ ሌላ ሰው ይጥለዋል፡፡ ሁሉም ሰው አንድ ቁራጭ እስኪይዝ ድረስ ኳሱን
መጣልዎን ይቀጥሉ። ክሩን ያገኘ እያንዳንዱ ሰው ሳይለቅ ቁርጥራጮቹን አጥብቆ መያዙ አስፈላጊ
ነው።
6. እያንዳንዱ ሰው የክር ቁራጭ ሲይዝ፡ ይግለጹ:

የሸረሪት ድር ፈጥረናል፡፡ ይህንን ልዩ ድር በመፍጠር ሁላችንም ድርሻ ነበን፡፡ አንድ ሰው ባይኖር

ኖሮ የተለየ ይመስላል። ሁላችንም የተገናኘን ነን እና ሁላችንም ሕፃናትን እና ወጣቶችን
በመጠበቅ ረገድ ሚና እንጫወታለን፡፡ ድሩ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች እንዴት እንደተገናኙ እና
በልጆች ላይ የሚደርሱ ጥቃቶችን ለመከላከል እና ምላሽ ለመስጠት እንዴት በጋራ መሥራት
እንዳለብን የሚያሳይ ምልክት ነው፡፡ የህጻናት ጥበቃ ስርዓትም እንዲሁ ሁሉም ሰዎች እና
ድርጅቶች ተገናኝተው የህጻናትን ደህንነት ለመጠበቅ አብረው የሚሰሩ ናቸው፡፡

116
 እያንዳንዱ ግለሰብ ግለሰባዊ ቃል መግባቱ በጣም ጥሩ ነው። አሁን ፣ የቡድን ቁርጠኝነት
ማድረግ እንችላለን? አዎንታዊ ወላጅ ለመሆን እርስ በእርስ መደጋገፉን ለመቀጠል ሁሉም ሰው
ምን እንደሚያደርግ መናገር ይችላል?
7. ክሩን ለመጨረሻ ጊዜ ያገኘውን ሰው ኳሱን ወደ ተቀበለው ሰው እንዲመልሰው ይጋብዙ፡፡ ክሩን
ሲመልሱ አዎንታዊ ወላጆች እንዲሆኑ ሌሎች የቡድን አባላትን ለመደገፍ ያላቸውን ቁርጠኝነት
እንዲገልጹ ይጠይቋቸው፡፡ በኳሱ ቅርፅ ተመልሶ ከጀመረው ሰው ጋር እስኪመለስ ድረስ ክሩን
አሁን የያዘው ሰው ተመሳሳይ ያደርገዋል፡፡ ይህ በቡድኑ ውስጥ የመከባበር እና የኃላፊነት ስሜት
እንዲኖር ያደርጋል፡፡ እደአማራጭ ፣ ተሳታፊዎች በሚጣሉት ጊዜ አንጓውን ላይ ወገባቸዉ ላይ
ማሰር ይችላሉ እና ከዚያ ሁሉም ሰው ከእጅ አንጓው እንቅስቃሴ ጋር ‹የእጅ አምባር› ገመድ
እንዲይዝ ማሰሪያውን መቁረጥ ይችላሉ፡፡

11.5. ማጠቃለያ እና ግምገማ

የሚያስፈልግ ጊዜ
ዓላማ
መርጃዎች

 ስለ አውደ ጥናቱ ምን • ትናንሽ ወረቀቶች 10 ደቂቃ

እንደተሰማቸው ለመግለፅ • ማርከር / እስክሪብቶ
 በፈገግታ ፊቶች የተዘጋጀ ፍሊፕ ቻርት
(ሰሌዳ)
 ፖስታ ወይም አቃፊ

አዘገጃጀት:
• በፈገግታ ፊቶች የተዘጋጀ ፍሊፕ ቻርት (እባክዎ ከዚህ በታች ያለውን ምሳሌ ይመልከቱ)

ለአመቻች ማስታወሻ: ሲጠናቀቅ ግምገማዎቹን ሰብስበው ለክትትል ዓላማዎች ያቆዩዋቸው ፣

እና ለወደፊቱ ተባባሪ አካላት በሚደረጉ እንቅስቃሴዎች ላይ ለውጦች አስፈላጊ ከሆኑ
ይገምግሙ ፡፡
መመሪያዎች:
1. በተሳታፊዎች መካከል የ2 ሜትር ቦታ መኖር እንዳለበት ያረጋግጡ ፡፡
2. ተሳታፊዎች በስልጠናው ወቅት የሚጠቀሙባቸውን ማናቸውንም ነገሮች መጋራት
የለባቸውም፡፡
3. ወደ ሁሉም አዎንታዊ የወላጅነት ቡድን ስብሰባዎች በመጡ ወላጆች እና ተንከባካቢዎች
እንኳን ደስ አላችሁ፡፡
4. አብራራ
አሁን የሁሉም አዎንታዊ የወላጅነት ቡድን ክፍለ-ጊዜያት መጨረሻ ላይ ደርሰናል፡፡ ከሁላችሁም
ጋር አብሮ በመስራታችን እና በተሻለ ስለተዋወቅናችሁ በጣም ተደስተናል፡፡ እንዲሁም ስለ
አዎንታዊ የአስተዳደግ ቡድን ክፍለ ጊዜያት እና በጋራ ስላደረግናቸው የተለያዩ ተግባራት
በእውነት ምን እንደተሰማዎት ማወቅ እንፈልጋለን ፡፡ ይህንን ለማድረግ እነዚህን ፈገግታ
ያላቸው ፊቶችን እንጠቀማለን ፡፡ ከአስተያየቶችዎ ለመማር እና የተሻሉ እንዲሆኑን ስለ
ወርክሾፖች ምን እንደሚሰማዎት በሐቀኝነት ቢነግሩን በጣም አስፈላጊ ነው፡፡

5. በተገልጋዩ ፍሊፕ ቻርት ላይ የሳሉትን በፈገግታ ለተሳታፊዎች ያሳዩ ፡፡ የተለያዩ ፊቶች

ምን እያሳዩ እንደሆነ ይጠይቋቸው፡፡ እያንዳንዱ ፈገግታ ፊት ምን ማለት እንደሆነ በቡድን
ይስማሙ።

117
 6. ተሳታፊዎቹ ስለ አዎንታዊ የአስተዳደግ ቡድን ስብሰባዎች እና ስለሰሯቸው ተግባራት ምን
እንደተሰማቸው እንዲያስቡ ይጠይቋቸው ፡፡ ከዚያ ስለ አዎንታዊ የአስተዳደግ ቡድን ክፍለ
ጊዜያት ምን እንደተሰማቸው በተሻለ የሚያሳየውን አንድ የፈገግታ ፊት ከገለፃው ላይ
መምረጥ አለባቸው፡፡
7. ለሁሉም ተሳታፊዎች ትንሽ ወረቀት ይስጧቸው፡፡ ስለ አዎንታዊ የአስተዳደግ ቡድን ክፍለ
ጊዜያት ምን እንደሚሰማቸው በተሻለ የሚያሳየውን አንድ ፊት ላይ በወረቀት ላይ
እንዲስሉ ይጠይቋቸው ፡፡ የሰጣቸውን ፈገግታ ፊት እና ከእሱ (1, 2, 3, 4 ወይም 5)
ጋር በሰጡት ወረቀት ላይ መሳል አለባቸው።
8. ስማቸውን በወረቀቱ ላይ መፃፍ እንደሌለባቸው ንገሯቸው፡፡ ይህ ሂደት ምስጢራዊ
በመሆኑ በግምገማቸው ውስጥ ሐቀኝነትን ያበረታታል፡፡
9. ተሳታፊዎች ወረቀታቸውን በክፍሉ ፊት ለፊት ባለው ፖስታ ወይም አቃፊ ውስጥ
እንዲያስቀምጡ ይጠይቋቸው፡፡ አስፈላጊው ነገር ተሳታፊዎች የሂደቱ ሚስጥራዊነት
እንዲሰማቸው እና በታማኝነት መልስ እንዲሰጡ ለማድረግ አስተባባሪው ሳያየው
ወረቀታቸውን መስጠት መቻላቸው ነው፡፡
10. ሁሉም ሰው እንደጨረሰ አነቃቂ መልእክት ይስጡ፡፡
11. የጎልማሳ-ልጅ መስተጋብር እና የህብረተሰቡን አከባበር ቀን እና ሰዓት ለሁሉም አስታውሱ፡
፡

ተነሳሽነት ያለው መልእክት - ቡድኑን ለአዎንታዊ አስተዳደግ እና እርስ በርሳችን ፣ ልጆቻችንን

እና እራሳችንን ለመደገፍ ያለውን ቁርጠኝነት መድገም

ማጣቀሻዎች
- ዳሊ ኤም (2015) የቤተሰብ እና የወላጅ ድጋፍ-ፖሊሲ እና አቅርቦት በአለም አቀፍ ሁኔታ፡
የዩኒሴፍ የምርምር ቢሮ, ፍሎረንስ.

- ዱራንት ጄ (2016) በዕለት ተዕለት አስተዳደግ ላይ አዎንታዊ ተግሣጽ (4 ተኛ እትም) ፡

ህፃናት አድን ድርጅት

- ሃልዶርስሰን ኦ. (2018) ለዓመፅ የሌለባቸው የልጅነት ልጆች አስተዳደግ-አካላዊ ቅጣትን

ለማስቆም አዎንታዊ አስተዳደግ

118
 - በአፍሪካ አውታረመረብ (2016) ውስጥ አስተዳደግ ፡ ጥሩ ልምምዶች ከቀና ተግሣጽ እና
የቤተሰብ ማጠናከሪያ ጣልቃ ገብነቶች ፡ ከልጆች ጋር የሚሰሩ የባለሙያ ሰነዶች አቀራረብ
(በቤት ውስጥ ፣ በመማሪያ አካባቢዎች ፣ በሲቪል ማህበረሰብ ቡድኖች እና በአፍሪካ ውስጥ
ያሉ ማህበረሰብ)

- ህፃናት አድን ድርጅት (2013) የጭንቀት ቅነሳ እንቅስቃሴዎች ለህፃናት ሥነ-ልቦና

የመጀመሪያ እርዳታ ሥልጠና ተግባራዊ መመሪያ

- ህፃናት አድን ድርጅት (2015) MHPSS በኮሮና ወረርሽኝ ወቅት መከላከልን ፣

ማስተላለፍን ፣ አስቸጋሪ ሁኔታዎችን መቋቋም እና ለግንባር ሠራተኞች የሚሰጠውን
ሥልጠና ፡፡ ያልታተመ (ppt).

- ህፃናት አድን ድርጅት (2015). የወጣቶች የመቋቋም ፕሮግራም-በትምህርት ቤት ውስጥም

ሆነ ውጭ የስነ-ልቦና ድጋፍ ፡ የአመቻች መመሪያ መጽሐፍ-ወላጆች እና ተንከባካቢዎች
ስብሰባዎች

- ህፃናት አድን ድርጅት ስለ ኮሮና በሽታ የጤና መልእክት ፣ ለ ‹PWV› መመሪያ ምክሮች

- ህፃናት አድን ድርጅት ፡ ያለአመፅ አስተዳደግ የጋራ አቀራረብ የአሳዳጊነት ክፍለ ጊዜያት

- የሕፃናት አድን ድርጅት ዴንማርክ (2012) ፡ ሥነልቦናዊ ድጋፍ በ IFRC ማጣቀሻ ማዕከል
ውስጥ ሪኮፕ ፣ ግብረመልስ እና ማስተዋወቅ ’; የአመቻቾች መመሪያ መጽሐፍ 1

- ስካር እና ሌሎች (2017) እ.ኤ.አ. በኮሎምቢያ ውስጥ በልጆች ላይ የሚደርሱ ጥቃቶችን

ለመከላከል የወላጅ ጣልቃገብነቶች ግምገማ። በዘፈቀደ ቁጥጥር የሚደረግበት ሙከራ

- የተባበሩት መንግስታት ድርጅት (እ.ኤ.አ. 1989) ፡ የሕፃናት መብቶች ስምምነት

- የዓለም የጸሎት ቀን እና የተግባር ቀን ለህፃናት (2011) ፡ በአወንታዊ አስተዳደግ እና ጠብ-

አልባ ስነ-ስርዓት ላይ ማስታወሻ-የዓለም የፀሎት ቀን እና የተግባር እርምጃ ለህፃናት
ጽሕፈት ቤት ፣ ኒው ዮርክ የሥራ ሰነድ

አባሪ 1፡ የጉዳይ ጥናቶች

0-1 ዓመት
• “የ 4 ወር ዕድሜ ያለው ልጅዎ በጣም ያለቅሳል ፤ ላለፉት ሁለት ሳምንታት በአንድ ጊዜ
ከ2 ሰዓት በላይ እንቅልፍ አልተኛም፡፡ በጣም ደክመሃል፡፡ ሕፃኑን ለመመገብ ፣ ሕፃኑን
ለመለወጥ ፣ ሕፃኑን እንዲተኛ ለማድረግ ሞክረዋል ፣ ሕፃኑን በእቅፍ ያዙ ፣ ልብሶችን
ወይም ብርድ ልብሶችን አውልቀዋል ፣ ልብሶችን ወይም ብርድ ልብሶችን ጨምረዋል ፣
ትኩሳት እንዳለ ማጣራት እና ልጅዎ አሁንም እያለቀሰ ነዉ፡፡
• “ልጅዎ ከፍተኛ ድምፅ ማሰማት ጀምሯል፡፡ ህፃኑ በድንገት ይጮኻል ፣ ማንም ሊረዳው
የማይችል ድምፆችን ይሰጣል፡፡ እርስዎ አሁን በአምልኮ ቦታዎ ውስጥ ነዎት (ለድንገተኛ
ሁኔታዎች ወደ ማከፋፈያ ማዕከል/ጤና ጣቢያ ሊለወጥ ይችላል) ፣ ሁሉም ሰው በጣም ጸጥ
ብሏል እናም ልጅዎ በጣም ከፍተኛ ድምፆችን ያሰማል፡፡ ሰዎች እርስዎን ለመመልከት ዘወር
ብለው ህፃንዎን ዝም እንዲሉ ይነግርዎታል፡፡ ልጅዎ መጮህን ይቀጥላል ፣ ምን ማድረግ
እንዳለብዎ አታውቁም እናም ባህሪዎ ይለወጣል፡፡

119
 • “እሳት በሚኖርበት አፀደህፃናት የምትማሩ የአንድ ልጅ ወላጆች ናችሁ ፡፡ ወደ አፀደህፃናት
ሄደው በልጅዎ ላይ ምን ሊሆን እንደሚችል በመፍራት ከቤት ውጭ ይጠብቃሉ፡፡
ያለማቋረጥ የሚያለቅስ የ8 ወር ህፃን ልጅዎን ይዘው ሄደዋል፡፡
1-2 ዓመታት
• “ታዳጊህ ለቤተሰብ ምግብ ሊበስል የተዘጋጀ መሬት ላይ አንድ ጎድጓዳ ሳህን እህል ያያል ፡፡
የእርስዎ ታዳጊ ልጅ ደርሶለት ጎድጓዳ ሳህኑ ላይ ይደርሳል እህሉ በመሬቱ ሁሉ ላይ ፈሰሰ
፡፡ ለምግብነት የሚጠቀሙበት ተጨማሪ እህል የለዎትም፡፡
• “ታዳጊዎ ከእርስዎ ጋር ወደ ገበያ ይሄዳል ፡፡ ሰዎች እንዲገዙላቸው የተቀመጡትን
ፍራፍሬዎችና አትክልቶች ያዩታል ፡፡ አንድ ነገር ለመግዛት እንደቆሙ ሕፃን ልጅዎ ወደ
ሌላ የገበያ መደብር ሄዶ ቲማቲም ማንሳት ይጀምራል፡፡ እጆቹ በጣም ትንሽ ናቸው እና
ቲማቲሙን መሬት ላይ ይጥላል፡፡ ፍራፍሬ ያዢው ልጅዎን መቆጣጠር ባለመቻልዎ
መጮህ ይጀምራል፡፡”
• “ዝናባማ ቀን ነው ፡፡ ለሐኪም ቀጠሮ ልጅዎን መውሰድ ያስፈልግዎታል፡፡ አውቶቡስዎ
በጣም በቅርቡ ይመጣል ፡፡ የልጅዎን ካፖርት ለመልበስ ሲሞክሩ ፣ እሱ/እሱ ለመልበስ
ፈቃደኛ አይሆንም። ልጅዎ “አይሆንም!” ይላል እና ከእርስዎ ይሮጣል. ብስጭትዎ
እየጨመረ እንደመጣ ይሰማዎታል ፡፡
ከ2-3 ዓመታት
• “ልጅዎ ማታ መተኛት መቃወም ጀምሯል፡፡ ትዉት ሲሄዱ ይጮኻሉ እና ያለቅሳሉ፡፡
አልጋ ላይ ለመተኛት ፈቃደኛ ባለመሆኑ የሚሰሩዎት ሥራዎች ስለአለዎት በልጅዎ ላይ
ተቆጡ ፡፡
• “ልጅዎ በኳስ መጫወት ይወዳል ፡፡ ከፍ ማድረግ እና ማሽከርከር ይወዳል፣ በእነሱ ላይ
ቁጭ ብለው መጣል ይወዳሉ ፡፡ አንድ ቀን በቤተሰብ ማእከል ውስጥ ነዎት ፡፡ ልጅዎ
ከኳስ ጋር በደስታ ይጫወታል። ለመልቀቅ ጊዜው አሁን ነው እና ልጅዎ ከእነሱ ጋር ወደ
ቤት ለመውሰድ ኳሱን ያነሳል ፡፡ ኳሱን ወደ ማእከሉ መተው እንዳለበት ለልጅዎ
ነግረውታል። ልጅዎ ኳሱን ይዞ ሮጠ ፡፡ ከልጅዎ በኋላ ሮጡ እና ሌሎች ልጆች
እንዲጫወቱ ኳሱን በመሃል ላይ መተው እንዳለባቸው እና በሚቀጥለው ጊዜም ከእሱ ጋር
መጫወት እንደሚችሉ እንደገና ያስረዳሉ ፡፡ ልጅዎ አለቀሰ እና ቁጣ ይጀምራል፡፡”

ከ3-5 ዓመታት
• “ልጅዎ ቁምሳጥን ከፍቶ ሁሉንም ነገር አውጥቶ እቃዎቹን ደግፎ እንደገና ወደታች
ያደርጋቸዋል፡፡ እቃዎቹ ሲወድቁ አንዳንዶቹ ተጎድተዋል፡፡ ቁጣዎ እየጨመረ እንደመጣ
ይሰማዎታል ፡፡
• “ልጅዎ ሁል ጊዜ ጥያቄዎችን ይጠይቃል ፣ ሰማዩ ለምን ሰማያዊ ነው ፣ ዝናብ ከየት
ነው የሚመጣው ፣ ዝናቡ ምን ዓይነት ነው ፣ ዝናቡ ለምን እርጥብ ነው ብለው
ጠይቀዋል ፡፡ ለጥያቄዎቹ መልስ ለመስጠት ሞክረዋል ፣ ግን የቤት ውስጥ ሥራዎችን
በማከናወን ተጠምደዋል እናም ለእነዚህ ጥያቄዎች መልስ አያውቁም፡፡ ህፃኑ በድንገት
እርጉዝ ሴትን አይቶ ህፃኑ ወደ ሴቷ ሆድ ውስጥ እንዴት እንደሚገባ ይጠይቃል፡፡
ሴትየዋ ልጅዎ ጥያቄውን ሲጠይቅ ሰምታ መሳቅ ትጀምራለች ፡፡ ”
• “እራት በማዘጋጀት/በአትክልቱ ውስጥ በመስራት/የተበላሸ ነገር በማስተካከል ተጠምደዋል
እናም ደክመዋል፡፡ የታቀዱ ሁሉም ነገሮች አሏቸው እና የሚፈልጉት ሁሉ ለአገልግሎት
ዝግጁ ከፊትዎ ነው፡፡ ልጅዎ መርዳት ይችሉ እንደሆነ ይጠይቃል። በእውነቱ እርስዎ
ስራውን እራስዎ ማድረግ ይፈልጋሉ ፣ ስለሆነም ልጅዎ እንዳይረዳዎ ያደርጋሉ ፣ ግን
እነሱ አጥብቀው ይጠይቃሉ። ”

120
 • “እርስዎ እና ልጅዎ ለ2 ሰዓታት ያህል ለማከፋፈል ወረፋ ላይ ነዎት ፡፡ ልጅዎ ከሌሎች
ልጆች ጋር ወረፋው ውስጥ ከሌሎች እግሮች መካከል ሲሮጥ እና ሲጫወት ቆይቷል ፡፡
አልፎ አልፎ ልጅዎ መጥቶ ብዙ ጥያቄዎችን ይጠይቃል ፣ “ለምን እዚህ ነን?” ፣ “አሁን
ወደ ቤት መሄድ እንችላለን?” ፣ “ሌሎች ሰዎች እነማን ናቸው?” ፣ “ያ ሰው ለምን
አለቀሰ?” እና "የዚያች ሴት ፀጉር ለምን የተዝረከረከ ነው?"

ከ6-9 ዓመታት
• “ልጅዎ ለ4 ወራት ትምህርት ቤት ገብቷል ፡፡ ልጅዎ ዝም ብሎ መቀመጥ ስለማይችል
እና ከሌሎች ልጆች ጋር ብዙ ጊዜ ስለሚነጋገር እና ስራውን ለመጨረስ ረጅም ጊዜ
ስለሚወስድ ልጅዎ ችግር ውስጥ እየገባ መሆኑን የሚነግርዎ ከአስተማሪዎ ሪፖርት
ይቀበላሉ ፡፡ አስተማሪው ስለ ልጅዎ ባህሪ ለመወያየት ወደ ትምህርት ቤት መሄድ
ይፈልጋሉ ”
• “ልጅዎ እና ጓደኛዉ ከአሻንጉሊት እንስሳት ጋር ይጫወታሉ ፡፡ አንድ ፈረስ ብቻ ነው
ያለዉ እና ሁለቱም ፈለጉት ፡፡ ሌላኛው ልጅ ሲወስድ ልጅዎ ይመታዉ እና ፈረሱን
ከጓደኛው ይወስዳል ፡፡ ጓደኛው አለቀሰና ይቆጣል ፡፡ በድንገት በደስታ እየተጫወቱ
የነበሩት ሁለቱ ልጆች ጮክ ብለው ይከራከራሉ ፡፡ ራስ ምታት አለብዎት እና ጫጫታ
ያላቸው ልጆች ይባባሳሉ ፡፡ ”
• “ልጅዎ በአለፉት አራት ወራቶች በሚከሰት አስቸኳይ ሁኔታ ትምህርት ቤት አልገባም ፡፡
ይልቁንም ቀኑን ሙሉ በቤት ውስጥ ነበሩ ፡፡ ልጅዎ በጣም ንቁ እና ከቤት ውጭ
ከጓደኞች ጋር መጫወት ይወዳል። አንድ ነገር በማከናወን ሥራ በማይጠመዱበት ጊዜ
እረፍት ይነሳሉ ፡፡ የአስቸኳይ ጊዜ ሁኔታው ማለት ወደ ትምህርት ቤት መሄድ
አለመቻላቸው ብቻ ሳይሆን ውጭ መጫወት ጥሩ አይደለም ፡፡ ግቢ ዉስጥ ለመጫወት
በቂ ቦታ ስለሌለ እና ልጅዎ በጣም እየተበሳጨ ነው እናም በጩኸት እና በመረበሽ
ሰልችቶዎታል ፡፡ ”
• “ልጅዎ በትምህርት ቤት አዲስ ትምህርት ይጀምራል (ትምህርቱን መከታተል
ይጀምራል)። ወደዚያ መሄድ አይፈልም እና ሲወስዱት ያለቅሳል፡፡ ከአስተማሪው
(ከአመቻቹ) ጋር ለመጀመሪያ ጊዜ ሲገናኙ ልጅዎ ከአስተማሪው (ከአመቻቹ) እንደሚሸሽ
እና አዳዲስ ቡድኖችን እና እንቅስቃሴዎችን ለመቀላቀል ረጅም ጊዜ እንደሚወስድ
ይነግርዎታል። የቀረበው ምግብ በቤት ውስጥ ከሚመገቡት የተለየ ነው እናም እነሱ
አይወዱትም፡፡
ከ10-13 ዓመታት
• “ልጅዎ ከትምህርት /ከሥራ / በጣም መጥፎ ስሜት ውስጥ ሆኖ ወደ ቤት ይመጣል፡፡
ከእርስዎ ጋር ማውራት አይፈልግም እና በድምፁ ውስጥ የቁጣ ስሜት አላቸው ፡፡ ልጅዎ
ጨዋነት የጎደለው እና በባህሪው ቅር የተሰኘ እንደሆነ ይሰማዎታል። ልጅዎ በዚያ
መንገድ ጠባይ ማሳየት እንደማይችል ማስተማር ይፈልጋሉ ”
• “ልጅዎ ብዙ“ መጥፎ ቃላትን” ከሚያውቅ ልጅ ጋር ጓደኛ ሆኗል ፡፡ ይህ ልጅ ልጅዎ
እንዲጠቀምበት የማይፈልጉትን ቋንቋ ሲጠቀም ሰምተውታል ፡፡ አንድ ቀን ልጅዎ ይህንን
መጥፎ ቋንቋ ሲጠቀም ይሰማሉ ፡፡ በጣም የተበሳጨ ስሜት ይሰማዎታል ፡፡ ልጅዎ
እነሱን ለማስተማር የሞከሩትን ሁሉ ችላ ብሎ እንዳይሄድ ይፈራሉ ፡፡
• “ልጅዎ በትምህርት ቤት ውስጥ በምሳ ወቅት ሌሎች ልጆች አብረዉት እንደማይቀመጡ
ይነግርዎታል። ልጅዎ ሲያልፍ እያንዳንዱን ሹክሹክታ እና መሳቅ ይጀምራሉ ፡፡ ከዚያ ፣
አንድ ሰው በልጅዎ ላይ የትምህርት ቤት ሻንጣ /የእንቅስቃሴ መሣሪያዎችን/ የሥራ
ቦርሳውን መደበቅ የመሰለ ቀልድ መጫወት ጀመረ ፡፡ ይህ ሁኔታ ልጅዎን ብዙ እፍረት
እና ጭንቀት አስከትሏል ፡፡ ዛሬ አንድ ሰው በልጅዎ ሻንጣ ውስጥ ‹ሁላችንም

121
 እንጠላሀለን› የሚል ማስታወሻ አስቀምጧል ፡፡ ልጅዎ ትምህርት ቤት ቀደም ብሎ ትቶ
ወደ ቤቱ ሄደ። ስለተከሰተው ነገር ከእርስዎ ጋር ማውራት አይፈልግም፡፡

ከ14-17 ዓመታት

• “ልጅዎ ሁልጊዜ በሚወዱት ሁኔታ ልብስ እና ፀጉራቸው ነበራት፡፡ ልጅዎ ከእኩዮቻቸው

እና ከማህበረሰቡ ጋር በጥሩ ሁኔታ ተግባብቷል ፡፡ አንድ ቀን ቅንድቡ ላይ ቀለበት ፣
በሾሉ ፀጉር እና ሸሚዝ ባለጌ መፈክር የያዘ አጭር ቀሚስ ለብሳ ፀጉሯን ለመሸፈን እምቢ
ስትል ታያለህ ፡፡ ልጅዎ ከእርስዎ ጋር ወደ አንድ የቤተሰብ ዝግጅት እንድትመጣ እና
ልብሷን እንድትለዉጥ ይፈልጋሉ፡፡
• በጎዳናዎች ላይ ደህንነት ስለሌለው “የ 14 ዓመት ልጅዎ በየቀኑ ከትምህርት ቤት /. በኋላ
በቀጥታ ወደ ቤት መምጣት አለበት የሚል ደንብ አለዎት፡፡ ምንም እንኳን በዚያን ጊዜ
እርስዎ ቤት ባይሆኑም ልጅዎ ያንን ደንብ ሁልጊዜ ይከተላል። ግን አንድ ቀን ልጅዎ ወደ
ጓደኛ ቤት ተጋብዞ ወደ ቤቱ ይሄዳል ፡፡ በቃ በዚያ ቀን ቀደም ብለው ወደ ቤትዎ
መጥተው ልጅዎ በቤት ውስጥ እንደሌለ ይገነዘባሉ ፡፡ በጭንቀት ተውጠዋል ፡፡ ልጅዎ
ብዙም ሳይቆይ ወደ ቤት ይመጣል ፡፡ ”
• “ለ 17 ዓመት ልጅዎ በሳምንቱ የመጨረሻ ቀናት በ10 ሰዓት ቤት መገኘት እንዳለባቸው
ነግረዋቸዋል ፡፡ አሁን ቅዳሜ ምሽት 10፡30 ሰዓት ሲሆን ገና ወደ ቤት አልገቡም ፡፡
ልምድ ከሌለው አሽከርካሪ ጋር መኪና ውስጥ እንደሚሄዱ ስለሚያውቁ በጣም
ተጨንቀዋል ፡፡ እንዲሁም እርስዎ በፓርቲው ላይ እርስዎ የማያውቋቸው ወጣቶች
እንዳሉ ያውቃሉ። እናም በፓርቲው ውስጥ የአልኮሆል / የቡድን አባላት / ቅጥረኞች አሉ
ብለው ይጠረጥራሉ ፡፡ ልጅዎ በሩን ሲያልፍ በፍርሃት ፣ በጭንቀት እና በቁጣ ሊፈነዱ
ነው ፡፡ ”
• “እርስዎ እና በጉርምስና ዕድሜ ላይ ያሉ ልጆችዎ በጎርፍ ምክንያት ተፈናቅለው በካምፕ
ውስጥ እየኖሩ ነው ፡፡ መላው ቤተሰብዎ መጠለያዎችን ለመገንባት እና በጎርፉ የጠፋውን
ንብረት ለመሰብሰብ በማህበረሰቡ ውስጥ ያሉ ሌሎች ሰዎችን በመርዳት ረገድ በጣም ንቁ
ነበሩ ፡፡ እርስዎ እና ልጆችዎ ደግ እና እምነት የሚጣልባቸው ሰዎች እንደሆኑ በሌሎች
ይታያሉ። በጉርምስና ዕድሜ ላይ ከሚገኙ ልጆችዎ አንዱ ከሰፈሩ ርቀው ከሌሎች
ወጣቶች ጋር ብዙ ጊዜ ማሳለፍ ይጀምራል። ተጨንቀዋል እና ምን ማድረግ እንዳለብዎ
አያውቁም. በጉርምስና ዕድሜ ላይ የሚገኘው ልጅዎ የት እንደነበረ ሊነግርዎ ፈቃደኛ
አይሆንም። ”

ጓልማሶች

• “የትዳር አጋር / የትዳር አጋርዎ ዘግይተው ወደ ቤት ሲመለሱ ምግባቸው ዝግጁ እና

ትኩስ ይሆናል ብለው ይጠብቃሉ ፡፡ ለልጆቹ ምግባቸውን በመስጠት እና ለአልጋ
በማዘጋጀት ተጠምደዋል ፡፡ ደክሞሃል."
• “የትዳር አጋር / የትዳር ጓደኛዎ ጣሪያውን እንዲያስተካክሉ ጠይቀዋል ፡፡ በተደጋሚ
‘ሥራ ላይ ነኝ ፣ በኋላ አደርገዋለሁ’ እያሉ ይመልሱልዎታል። ጣሪያው አሁን በዝናብ
ጊዜ በጣም እያፈሰሰ ነው፡፡ አሁንም አጋር / የትዳር ጓደኛዎ ጣራውን በኋላ ላይ
እናስተካክለዋለን ይሉዎታል ፡፡

122
 አባሪ 2: የአድገት ክዋኔዎች
የልማት ክዋዎች (ለኦሃዮ የሕፃናት ደህንነት ሰብዓዊ አገልግሎት ተቋም ፣ 2007)
ዕድሜ አካላዊ የእውቀት ማህበራዊ ስሜታዊ የመጥፎ አያያዝ ውጤት
አዲስ ሻካራ ፣ የዘፈቀደ ፣ የስሜት-ሞተር-ስለእሱ ዓባሪ: ህፃን ልደት -1 አመት: መሰረታዊ ስር የሰደደ የተመጣጠነ የምግብ
የተወለደ ያልተቀናጀ ፣ ለማወቅ አካባቢን ወላጅ በሚሆንበት መተማመንን ይማራል እጥረት፡ ዘገምተኛ እድገት : የአንጎል
አንጸባራቂ እንቅስቃሴ በአካል ይመረምራል; ጊዜ ይፈታል በእራስ, በአሳዳጊዎች, በአከባቢ መጎዳት : ምናልባትም የአእምሮ
ዝግመት
እንቅስቃሴዎችን ምቾት; ታዳጊ
3 ወ ጭንቅላት በ 90 ይደግማል ወደ መጽናናትን ከ1-3 ዓመት: - የሰውነት የበላይነት
ዲግሪ ማእዘን ፣ እነሱን ተቆጣጠራቸው ይፈልጋል ከ እና የአካባቢያዊ ዕውቀት (ሌሎች
እጆችን ይጠቀማል ፣ የትኛው ወላጅ ፣ ደህና- እንዲንከባከቡት ማግኘት ይችላል) የጭንቅላት ላይ ጉዳት እና
prop; በመካከለኛ አንጎልንም ያነቃቃል መሠረት መንቀጥቀጥ-የራስ ቅል ስብራት ፣
መስመር በኩል የሕዋስ እድገት አሰሳ 12-18 ወ: “አስፈሪ ሁለትዎች” የአእምሮ ዝግመት ፣ የአንጎል ሽባ ፣
በእይታ ይከታተሉ 4-5 ወ: ኩስ ፣ ጉጉት ሊጀምሩ ይችላሉ; ሆን ብሎ ፣ ግትር ሽባነት ፣ ኮማ ፣ ሞት ፣ ዓይነ ስውር
እና ለአካባቢ ፍላጎት ፣ ቁጣ ፣ መስማት የተሳነው
5 ወ ዓላማ ያለው መያዝ;
5 ወ: ምላሽ ሰጭ
ተንከባለለ; 6 ወ: ድምፆችን ማህበራዊ 18-36 ወ- “ጥሩ” ሲሆኑ ኩራት እና
የጭንቅላት መዘግየት ያናግዳል እና መኮረጅ
ማነቃቂያዎች; “መጥፎ” ሲሆኑ እፍረት ይሰማቸዋል
ይጠፋል; ለዕቃዎች
9 ወ: በወላጆች እና የፊት
ይደርሳል; እቃዎችን የውስጥ አካላት ጉዳቶች
በሌሎች መካከል መግለጫዎች 18-36 ወ: በሌሎች ላይ
ከእጅ ወደ እጅ
አድልዎ ማድረግ; ስሜት የሚደርሰውን ጭንቀት ማወቅ
ያስተላልፉ; በእግር
የሙከራ እና የስህተት ይችላል - የርህራሄ መጀመሪያ
ይጫወታል; የሰውነት
ችግር መፍታት 9 ወ: ማህበራዊ
እንቅስቃሴን ሥር የሰደደ ሕመም በሕክምና
በይነተገናኝ; 18-36 ወ: በስሜታዊነት ቸልተኝነት
በመለጠጥ ፣
ይጫወታል ከአሻንጉሊቶች ወይም ነገሮች ጋር
በመንቀሳቀስ; ብልትን
ጨዋታዎች የተቆራኙ ናቸው በጠቅላላ እና በጥሩ የሞተር ክህሎቶች
ይንኩ ፣ ለደስታ
የልማት ክዋዎች (ለኦሃዮ የሕፃናት ደህንነት ሰብዓዊ አገልግሎት ተቋም ፣ 2007)
ዕድሜ አካላዊ የእውቀት ማህበራዊ ስሜታዊ የመጥፎ አያያዝ ውጤት
በሆድ ላይ አለት (ማለትም ፓቲ ደህንነት መዘግየት ፣ የጡንቻ እጥረት
ኬክ)
7 ወ በ “tripod” ውስጥ ከአሳዳጊዎች ጋር
የቋንቋ እና የንግግር መዘግየቶች;
ይቀመጣል; ከወለሉ 12 ወ: ምሳሌያዊ ለመግባባት ቋንቋን አይጠቀም ይሆናል
ላይ ጭንቅላቱን እና 11 ወ: እንግዳ
አስተሳሰብ መጀመሪያ;
አካሉን ይግፉ; ጭንቀት;
ወደ ውስጥ ስዕሎች ደህንነቱ የተጠበቀ ወይም የተደራጀ
በእግሮች ላይ መለያየት መስተጋብር - ከመጠን በላይ ተጣብቆ
ይጠቁማል
ክብደትን ይደግፉ; ጭንቀት; ብቸኛ መኖር ፣ የጎላ ሰዎች አድልዎ ማጣት
ለቃል ምልክት ምላሽ
ከእጅ ጋር “ራኪንግ” ጨዋታ ወላጅ እንደ ማጽናኛ ምንጭ አድርጎ
የሚሰጡ መጽሐፍት;
9 ወ ወደ መቀመጫው እና የነገር ዘላቂነት; መጠቀም አይችልም
ወደ መቀመጫው 2 ዓመት:
አንዳንድ
ይደርሳል; ይራመዳል ነጠላ ቃላትን አስመሳይ, ትይዩ ዝምተኛ ፣ ገለል ያለ ፣ ግድየለሽ ፣
፣ ወደ መቆም እና ምሳሌያዊ ፣ ለሌሎች ምላሽ የማይሰጥ
መጠቀም ይችላል;
ይጎትታል; ማጎንበስ ጨዋታ
ገላጭ ቋንቋን “የቀዘቀዘ ተመልካች” ፣ ፍርሃት ፣
እና ማገገም; የጣት ከሚገልፅ ቋንቋ የበለጠ ጭንቀት ፣ ድብርት
አውራ ጣት የላቀ “መጥፎ” እንደሆኑ ይሰማቸዋል
ተቃውሞ; የዓይን 15 ወ: ይማራል ያልበሰለ ጨዋታ - በተገላቢጦሽ ፣
እጅ ማስተባበር ፣ ውስብስብ ባህሪያትን አሳታፊ ጨዋታ ውስጥ መሳተፍ
ግን ምንም የእጅ መኮረጅ; ያውቃል አይቻሉም
ምርጫ የለም ነገሮች ለተወሰኑ
ዓላማዎች ያገለግላሉ
2 አመት: 2 የቃላት
12 ወ መራመድ ሀረጎች;
15 ወ የበለጠ ውስብስብ የበለጠ ውስብስብ
የሞተር ክህሎት ይጠቀማል
2 ዓመት በመጀመሪያ ደረጃ መጫወቻዎች እና

124
የልማት ክዋዎች (ለኦሃዮ የሕፃናት ደህንነት ሰብዓዊ አገልግሎት ተቋም ፣ 2007)
ዕድሜ አካላዊ የእውቀት ማህበራዊ ስሜታዊ የመጥፎ አያያዝ ውጤት
መውጣት ፣ ከዚያም ግንዛቤዎች
ወደ ታች መውጣት ቅደም ተከተል
ይማራል የማስቀመጥ
መጫወቻዎች ፣
እንቆቅልሾች አንድ
ላይ
ቅድመ አካላዊ ንቁ ኢጎ-ተኮር ፣ አጫውት ላይ የተመሠረተ በራስ መተማመን ደካማ የጡንቻ ድምፅ ፣ የሞተር
ትምህርት የሶስት ደንብ 3 ምክንያታዊ ያልሆነ ፣ ህብረት ስራ ፣ ሌሎች ምን እንደሚሉት ቅንጅት
ቤት ዓመት ፣ ምትሃታዊ ምናባዊ ፣ ሊሆን ወይም እሷ መጥፎ አጠራር ፣ ያልተሟሉ
ዓረፍተ-ነገሮች
.9 ሜ ፣ 14.97 ማሰብ ይችላል
የግንዛቤ መዘግየቶች;ማተኮር
ኪ.ግ. ቅasyትን ያካትቱ ችሎታን መጨመር
አለመቻል
ክብደት መጨመር የቃላት ፍንዳታ; እና ምናባዊ ስሜቶችን መቆጣጠር; ያነሰ
በመተባበር መጫወት አይቻልም;
በዓመት 1.8-2.3 የመማር አገባብ ፣ ጓደኞች ፣ በየተራ ስሜታዊ ቁጣዎች የማወቅ ጉጉት ፣ ብርቅ ምናባዊ እና
ኪ.ግ. ሰዋሰው; በጨዋታዎች ብስጭት ጨምሯል የማስመሰል ጨዋታ
እድገት በዓመት -07- በ 3 ዓመት ዕድሜ ውስጥ መቻቻል
ማህበራዊ ብስለት-ከእኩዮች ጋር
.10meter 75% ሰዎች Ss አጠቃላይ
ለመካፈል ወይም ለመደራደር
አካላዊ እንቅስቃሴ ፣ ተረድተዋል ያዳብራል የተሻለ መዘግየት አለመቻል; ከመጠን በላይ ሹም ፣
ዝም ብሎ መቀመጥ እና ጥሩ ሞተር እርካታ ጠበኛ ፣ ተወዳዳሪ
አይችልም የጊዜ ፣ ዋጋ ፣ ችሎታ; ማህበራዊ
የመስተጋብር ችግሮች-ከመጠን በላይ
ረዥም የክስተቶች ቅደም ችሎታዎች; የሙከራ ስሜት
ተጣብቆ ፣ ከመጠን በላይአባሪዎች ፣
ደብዛዛ መወርወር ተከተል መጥፎ ሙከራ በ ራስን
ትንሽ ጭንቀት ያሳዩ ወይም
ኳሶች ግንዛቤ ማህበራዊ
ከተንከባካቢው ሲለዩ ከመጠን በላይ
ውስብስብ ነገሮችን ሚናዎች; ፅንሰ ሀሳቦችን ይረዳል ምላሽ መስጠት
ያጣራል ግልጽ የሆኑ ፍርሃትን ይቀንሳል ትክክለኛ እና ስህተት
ከተመጣጠነ ምግብ እጥረት በታች
ችሎታዎች ቅinationsቶች; ቅ ማስደሰት በራስ መተማመን ይንፀባርቃል
ክብደት ያለው; ትንሽ ቁመት
መዝለል ፣ መውጣት fantትን ለመለየት ይፈልጋል አስተያየቶች
ከመጠን በላይ ፍርሃት ፣ ጭንቀት ፣
፣ አንዳንድ ችግሮች ጓልማሶች ጉልህ የሆኑ ሌሎች
125
የልማት ክዋዎች (ለኦሃዮ የሕፃናት ደህንነት ሰብዓዊ አገልግሎት ተቋም ፣ 2007)
ዕድሜ አካላዊ የእውቀት ማህበራዊ ስሜታዊ የመጥፎ አያያዝ ውጤት
እየሮጠ ፣ “ትልቅ ከእውነታው እድገት የማወቅ ጉጉት የሌሊት ሽብር
መንኮራኩሮች ”እና ሕሊና በብዙዎች ውስጥ በራስ-መመራት አስደንጋጭ የልምድ ማሳሰቢያዎች
ባለሶስትዮሽ ትክክለኛ ማህደረ ያካተተ እንቅስቃሴዎች ሊያስነሱ ይችላሉ
ከባድ ጭንቀት ፣ ጠበኝነት ፣ ሥራ
ትውስታ ፣ ግን ወላጅ
ተጠምዶ
ጥሩን ማሻሻል ከትላልቅ ልጆች ክልከላዎች;
የግዴታ ቁጥጥር እጥረት ፣ እርካታን
የሞተር ክህሎት እና የበለጠ ጠቋሚ ነው ይሰማዋል
ለማዘግየት ትንሽ ችሎታ
ዓይን-እጅ መቼ ጥፋተኛ ለስላሳ ጭንቀቶች እንኳን የተጋነነ
ማስተባበር-መቁረጥ ጥንታዊ ስዕል ፣ የማይታዘዝ; ምላሽ (ንዴት ፣ ጠበኝነት)
በመቀስ ፣ ውስጥ እራሳቸውን ቀላል ሀሳብ ደካማ የራስ መተማመን ፣ በራስ
ቅርጾችን ይሳሉ መወከል አይችሉም “ጥሩ እና መጥፎ” መተማመን; ተነሳሽነት አለመኖር
3– 3. ዓመት: - እስከ 4 ዓመት ድረስ ባህሪ ለትንኮሳ ራስን ተጠያቂ ያድርጉ፤
በጣም ስዕል ምድባ
ሽንት ቤት የሰለጠነ ስለእርሱ እና አካላዊ ጉዳቶች; የታመሙ,
ያልታከሙ በሽታዎች
ሌሎች የተለየ ስለሌሎቹ አካላት
አመለካከት እንዳላቸው ጉጉት ያለው ፣
አይገንዘቡ ማስተርቤቱን
ሊያከናውን
አስፈላጊ እውነታዎችን ይችላል
ይተዉ
የግላዊነት ስሜት
የእይታ ምልክቶችን የለም
በተሳሳተ መንገድ ጥንታዊ ፣
ሊተረጎም ይችላል የተሳሳተ
ስሜቶች አመለካከት
ግንዛቤ
እስከ 4 ዓመት ድረስ የሥርዓተ-ፆታ
ገላጭ ቋንቋን ሚናዎች
126
የልማት ክዋዎች (ለኦሃዮ የሕፃናት ደህንነት ሰብዓዊ አገልግሎት ተቋም ፣ 2007)
ዕድሜ አካላዊ የእውቀት ማህበራዊ ስሜታዊ የመጥፎ አያያዝ ውጤት
ከማስተዋል ይሻላል

ትምህርት ዝግ ፣ የማያቋርጥ ቋንቋን እንደ ሀ ጓደኝነት እንደ በማከናወን እና በማምረት ችሎታ በትምህርት ቤት ውስጥ ደካማ
ቤት ያረጀ እድገት ይጠቀሙ ሁኔታው የተወሰነ ላይ የተመሠረተ በራስ መተማመን ማህበራዊ / ትምህርታዊ ማስተካከያ-
.076 ሜ-.10 ሜትር የግንኙነት መሳሪያ ነው የተጠመደ ፣ በቀላሉ የሚበሳጭ ፣
ስሜታዊ ጥቃቶች ፣ ትኩረትን
በዓመት ብስጭትን ለመቋቋም እና ስሜቶችን
የማተኮር ችግር ፣ በመምህራን ላይ
አመለካከት መውሰድ ትክክለኛ እና ለመግለጽ አማራጭ ስልቶች
ከመጠን በላይ ጥገኛ ሊሆን ይችላል ፤
አጠቃላይ እና ጥሩ ከ5-8 አመት: ማወቅ ስህተት የሆነውን
የትምህርት ችግሮች አስጊ ናቸው ፣
የሞተር ክህሎትን ይችላል ፅንሰ-ሀሳብ ይረዳልስለራሳቸው ሌሎች አስተያየቶች ጭንቀት ያስከትላሉ
ለማዳበር አካላዊ የሌሎች አመለካከቶች ስሜታዊነት 6-9 ዓመት: ስለ ትንሽ ግፊት ፣ ፈጣን እርካታ ፣ በቂ
እንቅስቃሴዎችን ፣ የሚተማመኑባቸው ጥያቄዎች አላቸው የመቋቋም ችሎታ ፣ ጭንቀት ፣
ይጠቀሙ የሌላውን ሚና ህጎች እርግዝና ፣ ወሲባዊ ግንኙነት ፣ በቀላሉ ብስጭት ፣ ከቁጥጥር ውጭ
መውሰድ አይችልም መመሪያ ባህሪ እና ወሲባዊ መሐላ ፣ በመጽሐፎች ፣ ሆኖ ሊሰማን ይችላል
ሞተር እና ማስተዋል ይጫወቱ እና በመጽሔቶች ውስጥ እርቃናቸውን ከመጠን በላይ ስሜቶች ፣ ስሜታዊ
የሞተር ክህሎት ከ10-10 ዓመት ያቅርቡ ስዕሎች ይፈልጉ ማደንዘዣዎች; ትልልቅ ልጆች
ለማስወገድ “ራስን መድኃኒት” ማድረግ
በተሻለ እውቅና መስጠት መዋቅር ያለው
ይችላሉአሉታዊ ስሜቶች
የተዋሃደ ልዩነት ልጅ ከ10-12 ዓመቶች-ጨዋታዎች ከአረም
ባህሪ እና ዓላማ; እና ደህንነት ፣ ከወሲባዊ እንቅስቃሴ ጋር (ለምሳሌ
ብስጭት ፣ ንዴት ፣ ጭንቀት
10-12 ዓመት: ዕድሜ ፣ ጭረት በመምታት ፣ በመዋጋት ፣ በመዋሸት
ጉርምስና ከ5-6 አመት: ፖከር ፣ እውነት / ድፍረት ፣ ፣ በመስረቅ ፣ እቃዎችን በመስበር ፣
ለአንዳንዶቹ 10-11 ዓመት: - ህጎች ሊለወጡ የወንዶች እና የሴቶች ግንኙነቶች ፣ የቃል ምሬት ፣ መሳደብ
ይጀምራል የሌሎችን አመለካከቶች ይችላሉ ብለው ማሽኮርመም ፣ አንዳንድ መሳሳም ፣
ልጆች በትክክል ማወቅ እና ያምናሉ መታሸት / ማሻሸት ፣ ለታሰበው አደጋ ከፍተኛ ምላሽ
ከግምት ውስጥ የግብረ ሥጋ ግንኙነትን እንደገና (ማለትም ፣ “ትግል ፣ በረራ ፣ በረዶ”
ማስገባት ይችላል ከ7-8 አመት / መተግበር ምላሽ)
ህጎችን በጥብቅ ልብስ ለብሰው)
በአዋቂዎች ላይ እምነት የማይጣልበት
ተጨባጭ ተግባራት መከተል
፣ ወይም በጣም ከባድ የሆነ ፣

127
የልማት ክዋዎች (ለኦሃዮ የሕፃናት ደህንነት ሰብዓዊ አገልግሎት ተቋም ፣ 2007)
ዕድሜ አካላዊ የእውቀት ማህበራዊ ስሜታዊ የመጥፎ አያያዝ ውጤት
ስለ ክስተቶች ትክክለኛ ተንኮል የተሞላ ሊሆን ይችላል
ግንዛቤ; ምክንያታዊ, ከ9-10 አመት:
ምክንያታዊ ህጎች ሊደራደሩ ስለ ወላጆቹ ከእውነታው የራቀ ብሩህ
ቃል ሊናገር ይችላል
አስተሳሰብ; ኮንክሪት ይችላሉ
ማሰብ; በራስ ላይ ማስተዋል ይጀምሩ
በእኩዮች ግንኙነት ውስጥ ያሉ
ማንፀባረቅ ማህበራዊ
ችግሮች; በእኩዮች ዙሪያ በቂ ያልሆነ
እና ባህሪዎች; ሚናዎች; ስሜት ይሰማዎታል; ከመጠን በላይ
ፅንሰ ሀሳቦችን ይረዳል ከሰላምታ ጋር መቆጣጠር
ቦታ ፣ ጊዜ ፣ ልኬት እነሱን
ክስተቶችን ማስታወስ የማይለዋወጥ እንቅስቃሴዎችን ማስጀመር ፣
ይችላል አድርገው; ይችላል መሳተፍ ወይም ማጠናቀቅ አለመቻል
ከወራት ወይም ባህሪን ፣ በፍጥነት ተስፋ መቁረጥ
ከዓመታት ለማስማማት
የመስተጋብር ችግሮች-መተማመን
ቀደም ብሎ የተለያዩ
ላይችሉ ይችላሉ ፣ የአሳዳጊ እና
የበለጠ ውጤታማ ሁኔታዎች;
የጉዲፈቻ ወላጅ ከአሉታዊ ባህሪዎች
የመቋቋም ችሎታ ማህበራዊ
ጋር ያላቸውን ቁርጠኝነት ይፈትሻል
የእሱ እንዴት እንደሆነ ሚናዎችን
ይረዳል ይለማመዳል ወላጆችን ለማስደሰት ፣ እና ወላጅ እና
ባህሪ በሌሎች ላይ ተጨማሪ ታናናሽ ወንድሞችንና እህቶችን
ተጽዕኖ ያሳድራል ይወስዳል መንከባከብ
ኃላፊነቶች በ
ቤት የስሜት መቃወስ-ድብርት ፣ ጭንቀት
ያነሰ የቅasyት ፣ ከአሰቃቂ የስሜት ቀውስ በኋላ ፣
የአባሪነት ችግሮች ፣ የስነምግባር
ጨዋታ ፣ የበለጠ
ችግሮች
የቡድን ስፖርቶች,
ቦርድ
ጨዋታዎች
128
የልማት ክዋዎች (ለኦሃዮ የሕፃናት ደህንነት ሰብዓዊ አገልግሎት ተቋም ፣ 2007)
ዕድሜ አካላዊ የእውቀት ማህበራዊ ስሜታዊ የመጥፎ አያያዝ ውጤት
ሥነምግባር-መራቅ
ቅጣት; ራስን
ፍላጎት ያላቸው
ልውውጦች
በጉርምስና የእድገት ፍጥነት መደበኛ ክዋኔዎች- ወጣት (12 - 14) ሥነ-ልቦና-ማህበራዊ ተግባር ማንነት በትምህርት ዕድሜ ክፍል ውስጥ
ዕድሜ ላይ ሴት ልጆች-ከ11-14 ውስጥ ቀዳሚዎች በስነልቦና መፍጠር ነው የተዘረዘሩ ሁሉም ችግሮች
የሚገኙ ዓመት ቀደምት ጉርምስና ፣ የርቀት ራስን ከ
የማንነት ግራ መጋባት ጤናማ
ወጣቶች ወንዶች ልጆች: 13- የበለጠ ወላጆች; መለየት ወጣት ጎረምሶች (12-14): ራሳቸውን
ጎልማሳ ለመሆን በራስ መተማመን
17 ዓመታት በመካከለኛ እና ከእኩዮች ቡድን ችለው
አለመቻል; መውደቅ ይጠብቁ;
ጉርምስና ዘግይቶ ጉርምስና ፣ ጋር; ስለ አካላዊ
የማይንቀሳቀስ እና ያለ መመሪያ
ሴት ልጆች-ከ11-14 እንደሚከተለው ማህበራዊ ሁኔታ መልክ እና ቀደምት ወይም ዘግይቶ ሊታይ ይችላል
ዓመት በግምታዊነት ያስቡ- በአብዛኛው ልማት; የሰውነት ምስል እምብዛም
ወንዶች: - 12-15 ያስሉ ከቡድን ጋር ዓላማ የለውም ፣ አሉታዊ ደካማ በራስ መተማመን-የተንሰራፋ
ዓመት የሃሳቦች መዘዞች የተዛመደ በአካላዊ እና በጾታዊ ጥቃት የተጠቃ; የጥፋተኝነት ስሜቶች ፣ በራስ
ወጣቶች ተለምደዋል እና ድርጊቶች ያለ አባልነት; በስሜታዊነት ላቢ; ለወላጆች መተቸት ፣ ከመጠን በላይ ለራስ
በሰውነት ውስጥ እነሱን እያጋጠማቸው; ማህበራዊ ጥያቄዎች ወይም ትችቶች ከመጠን ግትር ግምቶች፣ ብቃት ማነስ
ለውጦች የሚለውን ከግምት ተቀባይነት በላይ ምላሽ ሊሰጥ ይችላል; መሳተፍ
ራስን ማምለክ ፣ ከእውነታው የራቀ
ያስገቡ እንደ ሁኔታው ለከባድ ስሜታዊ ተሞክሮ
የራስ-አመስጋኝ በመሆን ለአሉታዊ
በርካታ አጋጣሚዎች ለ በእንቅስቃሴዎች ውስጥ; አደገኛ
በራስ መተማመን ከመጠን በላይ
እና የሚታዩ ባህሪዎች ባህሪ; ግልጽ የሆኑ ውድቅነቶች
ሊሰጥ ይችላል ፤ለራስ ትልቅ ግምት
በዚህ መሠረት እቅድ ወይም የወላጅ ደረጃዎች; በእኩዮች ላይ
ያውጡ ሚናዎች; መሆን መተማመን ራስን በማሸነፍ ፣ በመፈተሽ እና
ምክንያታዊ በሆነ አለበት ቡድን ለድጋፍ ጠበኛ ፣ ፀረ-ማህበራዊ ወይም ግብታዊ
መንገድ ያስቡ-መለየት ገለልተኛ ከ ባህሪ ውስጥ መሳተፍ ይችላል ፤
እና ሁሉም አዋቂዎች; መካከለኛ ጎረምሶች (15-17): ማውጣት ይችላል
መላምቶችን አሻሚ ስለ የሌሎችን እሴቶች መመርመር,
አለመቀበል ወይም ወሲባዊ ግንኙነቶች እምነቶች; የአንድን ሰው ግንዛቤ ኃይለኛ ስሜቶችን ለማስተዳደር አቅም

129
የልማት ክዋዎች (ለኦሃዮ የሕፃናት ደህንነት ሰብዓዊ አገልግሎት ተቋም ፣ 2007)
ዕድሜ አካላዊ የእውቀት ማህበራዊ ስሜታዊ የመጥፎ አያያዝ ውጤት
ይቻላል ፣ በማደራጀት ማንነት ይፈጥራል ማጣት; በተደጋጋሚ እና በኃይለኛ
ውጤቶች በሎጂክ ላይ ወሲባዊ ባህሪ አመለካከቶች ፣ ባህሪዎች ፣ እሴቶች የስሜት መለዋወጥ ከመጠን በላይ
ተመስርተው ተመራማሪ ወደ ወጥነት “ሙሉ”; ማንነት ተንቀሳቃሽ ሊሆን ይችላል
በግምታዊ ፣ የእውቀት (ኮግኒቲቭ) እና የተካተተ
ከእኩዮች ጋር አጥጋቢ ግንኙነቶች
በተጨባጭ ፣ በሎጂክ መካከለኛ (15 - አዎንታዊ የራስን ምስል ያካትታል
መመስረት ወይም ማቆየት ይችል
ያስቡ 17): ተፅእኖ ያላቸው አካላት
ይሆናል
ስለ ሀሳብ ያስቡ-ወደ ጓደኝነት
ውስጠ-ምርመራ እና የተመሠረተ ተጨማሪ ትግሎች ከማንነት ጋር የስሜት መቃወስ-ድብርት ፣ ጭንቀት
ራስን መተንተን በታማኝነት ላይ ምስረታ አናሳ ወይም ሁለገብነትን ፣ ከአሰቃቂ የስሜት ቀውስ በኋላ ፣
ያስከትላል ማስተዋል ፣ ያጠቃልላል የአባሪነት ችግሮች ፣ የስነምግባር
ማስተዋል ፣ መተማመን; ራስን ሁኔታ ፣ የጉዲፈቻ ልጅ ፣ ግብረ ችግሮ
አመለካከት መውሰድ- መግለጥ ሰዶማዊ / ሌዝቢያን ማንነት መሆን
መረዳትና ማጤን ወደ መጀመሪያው
የሌሎች አመለካከቶች እርምጃ ነው
እና የማኅበራዊ መቀራረብ; ንቃተ
ስርዓቶች አተያዮች ህሊና
ሥርዓታዊ ችግር ስለ ምርጫዎች
መፍታት-ችግርን አዋቂዎች
ሊያጠቃ ይችላል ፣ እንዲተማመኑ;
ብዙ መፍትሄዎችን ታማኝነትን ያክብሩ
ያስባል ፣ &
የድርጊት ጎዳና ማቀድ ቀጥተኛነት
ከአዋቂዎች;
የእውቀት (ኮግኒቲቭ) ግንቦት
እድገት ወሲባዊ ይሁኑ
ያልተስተካከለ ፣ እና ገባሪ
ተጽዕኖ በ
130
የልማት ክዋዎች (ለኦሃዮ የሕፃናት ደህንነት ሰብዓዊ አገልግሎት ተቋም ፣ 2007)
ዕድሜ አካላዊ የእውቀት ማህበራዊ ስሜታዊ የመጥፎ አያያዝ ውጤት
ስሜታዊነት ሥነ ምግባር:
ወርቃማ ሕግ;
ከሕግ ጋር
መጣጣም አስፈላጊ
ነው
የህብረተሰብ
መልካምነት

131
አባሪ 3፡ የህፃናት መብት ካርዶች

አንቀፅ 5-መንግስት ለእሷ ወይም ለችሎታው አቅመ-

አንቀፅ 2- ሁሉም መብቶች ለሁሉም ሕፃናት እና ቢስነት ለሚወደው ልጅ መመሪያ ለመስጠት
ሕፃናት ተፈጻሚ ይሆናሉ ከማንኛውም ዓይነት መንግስት የወላጆችን መብቶች እና ግዴታዎች
አድልዎ ይጠበቃሉ ማክበር አለበት ፡፡

አንቀፅ 6-እያንዳንዱ ልጅ የመኖር መብት አለው ፣ አንቀፅ 7-እያንዳንዱ ልጅ የመሰየም እና የብሔር

መንግሥት የልጁን ህልውና እና እድገት የማረጋገጥ መብት አለው ፣ ወላጆቹን የማወቅ እና በእርሱም
ግዴታ አለበት የመንከባከብ መብት አለው

አንቀጽ 8-ግዛቱ የልጁን ማንነት እንደገና
የማቋቋም እና አስፈላጊ ከሆነም የመጠበቅ ግዴታ
አለበት ፡፡ ይህ ስም ፣ ዜግነት እና የቤተሰብ
ትስስርን ያጠቃልላል ፡፡
አንቀጽ 10: ልጆች እና ወላጆቻቸው እንደገና
ለመገናኘት ከየትኛውም ሀገር ለመልቀቅ
ወይም የራሳቸውን ለመግባት እና የወላጅ እና
የልጁን ግንኙነት የመጠበቅ መብት አላቸው ፡፡
133
አንቀጽ 9-ይህ የልጁ ጥቅም ካልሆነ በስተቀር
ልጁ ከወላጆቹ ጋር የመኖር መብት አለው ፡፡
ከአንድ ወይም ከሁለቱም ከተለየ ልጁ
ከሁለቱም ወላጆች ጋር ያለውን ግንኙነት
የመያዝ መብት አለው ፡፡
አንቀፅ 11-መንግስት በውጭ አገር ህፃናትን
በወላጅ ወይም በሶስተኛ ወገን በማፈን
ወይም በመያዝ የመከላከል እና የማስተካከል
ግዴታ አለበት ፡፡
 አንቀጽ 12: ልጆች ሀሳባቸውን በነፃነት አንቀፅ 13: ልጆች ምንም እን£ን ወሰን
የመግለፅ እና በእነሱ ላይ ተጽዕኖ በሚያሳድሩ ቢኖረዉም ሀሳባቸውን የመግለጽ ፣ መረጃ
ጉዳዮች ላይ አስተያየታቸውን ከግምት ውስጥ የማግኘት እና ሀሳቦችን ወይም መረጃዎችን
ማስገባት አለባቸው ፡፡ የማወቅ መብት አላቸው ፡፡

አንቀጽ 14: ልጆች የወላጆችን አስተያየት

አንቀጽ 15: ልጆች ከሌሎች ጋር የመገናኘት እና
መመሪያን መሠረት በማድረግ የአስተሳሰብ ፣
ማህበራት የመቀላቀል ወይም የመመስረት
የህሊና እና የሃይማኖት ነፃነት አላቸው ፡፡
መብት አላቸው ፡፡

134
 አንቀፅ 16: ልጆች በግላዊነት ፣ በቤተሰብ ፣
በቤት እና በደብዳቤዎች ጣልቃ ገብነት
እንዲሁም በባህሪያቸው ወይም በዝናቸው ላይ
ከሚሰነዘሩ ጥቃቶች የመጠበቅ መብት አላቸው
፡፡
አንቀፅ 18 ወላጆች ልጆችን የማሳደግ የጋራ
ሀላፊነት አለባቸው እናም በዚህ ውስጥ
መንግስት ይደግፋቸዋል ፡፡
135
አንቀጽ 17: - ልጆች ከብሄራዊ እና አለምአቀፍ
ምንጮች መረጃ ማግኘት አለባቸው ፡፡
ሚዲያው ጠቃሚ የሆኑትን ቁሳቁሶች
ያበረታታል እንዲሁም በልጆች ላይ ጉዳት
የሚያደርሱትን ይከለክላል ፡፡
አንቀጽ 19: ልጆች ከጥቃት እና ችላ ከመባል
እዲጠበቁ ይደረጋል ፡፡ መንግስታት በደል
ለደረሰባቸው ሰዎች በደል እና አያያዝ
ለመከላከል መርሃግብሮችን ያዘጋጃሉ ፡፡
አንቀጽ 20: - ቤተሰብ የሌላቸው ልጆች የልጁን
ባህላዊ አመጣጥ በተመለከተ ልዩ ጥበቃ እና
ተገቢ አማራጭ የቤተሰብ ወይም የተቋማት
እንክብካቤ የማግኘት መብት አላቸው ፡፡
አንቀጽ 22: ስደተኞች የሆኑ ወይም የስደተኛነት
መብትን የሚፈልጉ ልጆች ልዩ ጥበቃ የማድረግ
መብት አላቸው።
136
አንቀጽ 21: ጉዲፈቻ በሚፈቀድበት ቦታ ለልጁ
ደህንነት ሲባል በሚመለከታቸው ባለሥልጣናት
ቁጥጥር ስር ሆኖ ጠባቂ ሊደረግት ይገባል፡፡
አንቀጽ 23 የአካል ጉዳተኛ ልጆች በተቻለ
መጠን በከፍተኛ በራስ በመተማመን እና
በማኅበራዊ ውህደት ሙሉ እና የተረጋጋ
ሕይወት ለመኖር የሚያስችል ልዩ እንክብካቤ ፣
ትምህርትና ሥልጠና የማግኘት መብት
አላቸው ፡፡
አንቀጽ 25: - በአካል ወይም በአእምሮ ጤንነቱ
እንክብካቤ ፣ ጥበቃ ወይም አያያዝ ምክንያት
አንቀጽ 26: ልጆች ማህበራዊ ዋስትናን ጨምሮ
በመንግስት የተመደበ በየጊዜው እንዲገመገም
ከማህበራዊ ዋስትና ተጠቃሚ የመሆን መብት
መብት አለው።
አላቸው ፡፡

አንቀጽ 29: ትምህርት የልጁን ስብዕና ፣ ችሎታ

፣ የአእምሮ እና የአካል ችሎታ ማዳበር አለበት ፡፡ አንቀፅ 34: - ልጆች ከስነ-ፆታ ብዝበዛ እና በደል
ልጆች በነፃ ህብረተሰብ ውስጥ ንቁ ተሳትፎ ፣ ሴተኛ አዳሪነትን እና የወሲብ ምስሎችን
ለማድረግ መዘጋጀት እና የራሳቸውን እና መሳተፍን ጨምሮ የመጠበቅ መብት አላቸዉ፡
የሌሎችን ባህል ማክበር መማር አለባቸው ፡፡ ፡

137
 አንቀጽ 27: ልጆች ለአካላዊ ፣ ለአእምሮ ፣
ለመንፈሳዊ ፣ ለሥነ ምግባራዊ እና ለማህበራዊ
እድገታቸው በቂ የኑሮ ደረጃ የመያዝ መብት
አንቀጽ 24: ልጆች በተቻለ መጠን ከፍተኛውን አላቸው ፡፡ ልጁ በቂ የኑሮ ደረጃ እንዲኖረው
የጤንነት ደረጃ የማግኘት እና የጤና እና የማድረግ ዋና ኃላፊነት ወላጆች ናቸው ፡፡
የህክምና አገልግሎቶችን የማግኘት መብት የመንስት ግዴታ ይህ ሃላፊነት መሟላቱን
አላቸው ፡፡ ማረጋገጥ ነው።

አንቀጽ 28: - ልጆች የመማር መብት አላቸው ፡፡

የመጀመሪያ ደረጃ ትምህርት ነፃ እና የግዴታ መሆን
አለበት ፡፡ የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ለእያንዳንዱ ልጅ
ተደራሽ መሆን አለበት ፡፡ የከፍተኛ ትምህርት አቅምን
አንቀጽ 30: አናሳ ቡድን አባላት የራሳቸውን
መሠረት በማድረግ ለሁሉም ተደራሽ ሊሆን ይገባል ፡፡
ባህል ፣ ሃይማኖት እና ቋንቋ የመለማመድ
የትምህርት ቤት ዲሲፕሊን ከልጁ መብቶች እና ክብር
መብት አላቸው ፡፡
ጋር የሚስማማ መሆን አለበት።

138

አንቀጽ 31: ልጆች የማረፍ ፣ የመዝናናት ፣
የመጫወት እና በባህላዊ እና ስነ-ጥበባዊ
እንቅስቃሴዎች የመሳተፍ መብት አላቸው ፡፡
አንቀፅ 33: - ልጆች መድኃኒቶችን ከመጠቀም
የመጠበቅ መብት አላቸው ፣ እንዲሁም
በምርት ወይም ስርጭታቸው ውስጥ
እንዳይሳተፉ የመጠበቅ መብት አላቸው ፡፡
139
አንቀጽ 32: - ልጆች ከኢኮኖሚ ብዝበዛ የመጠበቅ
መብት አላቸው ፣ ጤናቸውን ፣ ትምህርታቸውን
ወይም ዕድገታቸውን አደጋ ላይ በሚጥል ሥራ ላይ
እንዳይሳተፉ ፡፡ መንግሥት ለቅጥር አነስተኛ
ዕድሜዎችን ያወጣል እንዲሁም የሥራ ሁኔታዎችን
ይቆጣጠራል ፡፡
ānik’ets’i 32: -
አንቀጽ 38 ዕድሜያቸው ከ 15 ዓመት በታች
የሆኑ ሕፃናት በጦርነት ውስጥ ቀጥተኛ ድርሻ
አይኖራቸውም ፡፡ በትጥቅ ግጭት የተጎዱ
ልጆች ልዩ ጥበቃ እና እንክብካቤ የማግኘት
መብት አላቸው ፡፡
 አንቀጽ 37 ማንኛውም ልጅ ማሰቃየት ፣ ጭካኔ
የተሞላበት አያያዝ ወይም ቅጣት ፣ በሕገወጥ እስር
ወይም ነፃነት መነፈግ አይፈቀድም ፡፡ ዕድሜያቸው
አንቀጽ 35: - መንግስት የሕፃናት ሽያጭን ፣ ከ 18 ዓመት በታች የሆኑ ሰዎች በሚፈጽሟቸው
ጥፋቶች የሞት ቅጣት እና የእድሜ ልክ እስራት
ሕገወጥ የሰዎች ዝውውርን ፣ አፈናዎችን
የተከለከሉ ናቸው ፡፡ የታሰረ ልጅ የሕግ ድጋፍ እና
ለመከላከል ተገቢውን እርምጃ ሁሉ ይወስዳል፡፡
ከቤተሰቡ ጋር የመገናኘት መብት አለው ፡፡

አንቀፅ 39: - የትጥቅ ግጭት ፣ ስቃይ ፣
ቸልተኝነት ወይም ብዝበዛ ያጋጠማቸው ልጆች
ለማገገም እና ለማህበራዊ ግንኙነታቸው
ተገቢውን ህክምና ያገኛሉ ፡፡
አንቀጽ 40:- ከህግ ጋር የሚጋጩ ልጆች የህግ
ዋስትና እና ድጋፍ እንዲሁም የክብር
ስሜታቸውን የሚያጎለብትና በህብረተሰቡ
ውስጥ ገንቢ ሚና እንዲጫወቱ የሚያግዝ
ህክምና የማግኘት መብት አላቸው ፡፡

አንቀጽ 36: ልጆች በአንቀጽ 32, 33, 34, 35

ውስጥ ያልተጠቀሰውን ማንኛውንም
የሕፃናትን ደህንነት የሚነካ ከማንኛውም
ዓይነት ብዝበዛ የመጠበቅ መብት አላቸው ፡፡

140
አባሪ 4፡ ስሜቶች - ወላጅ ስለመሆን

ፍርሃት ብስጭት ኃላፊነት ድካም

የጥፋተኝነት መከፋት መፀፀት ግራ መጋባት

ስሜት

መደሰት ልበ ሙሉነት ቀናነት ፍቅር

ደስተኛ ኩራት አስገራሚ አዝናኝ

141
አባሪ 5፡ የአካባቢ ሀብት ዝርዝር
ለአወንታዊ የወላጅነት መርሃ ግብር የቅድመ ዝግጅት አካል በአመቻች የሚጠናቀቁ ዝርዝሮች ፡፡ ይህ
ዝርዝር ወላጆች እና ተንከባካቢዎች ለተጨማሪ አገልግሎቶች እና ድጋፍ ሊያነጋግሩዋቸው የሚችሉ
የአከባቢ ድርጅቶችን እና ግለሰቦችን ስም መያዝ አለባቸው ፡፡ ለእያንዳንዱ ኤጀንሲ የማጣቀሻ
አሠራሮችን ዝርዝር ይስጡ ፡፡ ያለ ሪፈራል አገልግሎት ለሁሉም የሚገኝ ከሆነ ይህንን መረጃም
ይስጡ ፡፡
የአከባቢ ቁሳቁሶች ዝርዝር

የመንግስት መስሪያ ቤቶች እና ተቋማት

ፖሊስ እና ሌሎች የሕግ አስከባሪ ኤጄንሲዎች

ሲቪል ማኅበራት እና መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች

አንድ ድርጅቶች

ሐኪሞች እና የህክምና ሰራተኞች

የስነ-ልቦና እና የአእምሮ ጤና ሰራተኞች

142
የሃይማኖት ተቋማት

ማህበረሰብ-ተኮር የጥበቃ መዋቅሮች

143
አባሪ 6፡ ከክፍለ-ጊዜ በኋላ የግምገማ ጥያቄዎች
በወላጅነት ችሎታዎች ትምህርት ክፍለ ጊዜያት ተካፋይ በመሆን ይህንን የድህረ-ክፍለ ጊዜ መጠይቅ
እንዲያጠናቅቁ በትህትና እንጠይቃለን። ሁሉም እይታዎች የማይታወቁ ናቸው።
ክፍል A. የመነሻ ጥያቄዎች
1. የእርስዎ ወሲብ ምንድነው?
o ወንድ
o ሴት
2. ከወላጅነት ችሎታ ትምህርት ትግበራ ጋር በተያያዘ እርስዎ ነዎት?
o አባት
o እናት
o ተንከባካቢ አባት
o ተንከባካቢ እናት
o ሌላ ፣ እባክዎን ይግለጹ

ክፍል ለ የፖስት-ሙከራ ጥያቄዎች

1. በእውቀት ደረጃዎ በወላጅነት ችሎታዎች ትምህርት ላይ እንዴት ይመዘኑታል?
ከ 1 እስከ 10 (1 = ዝቅተኛ ፣ 10 = ከፍተኛ):

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1. የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ዓላማዎች ምንድን ናቸው (የሚመለከታቸውን ሁሉ

ምልክት ያድርጉ)
o በቤት ውስጥ የሚከሰቱ ሁከቶችን የሚከላከሉ እና ምላሽ የሚሰጡ የፍትሃዊነት እና
የሥርዓተ-ፆታ ስሜታዊ የሆኑ የሕፃናት ጥበቃ ስርዓቶችን ማጠናከር
o አዎንታዊ ወላጅነትን ለመለማመድ የወላጅ / ተንከባካቢ አቅምን ማሻሻል
o በቤት ውስጥ የልጆችን አካላዊ እና አዋራጅ ቅጣትን መቀነስ
o አዎንታዊ ፣ አድልዎ የማያደርግ የወላጅነት አስተዳደግ እኩል ሃላፊነትን የሚደግፉ
ማህበራዊ ደንቦችን እና ፆታን እና የኃይል ተለዋዋጭነትን ያጠናክሩ
o የወላጅ / ተንከባካቢ-ልጅ ግንኙነቶች ጥራት ማሻሻል

2. የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ቡድን ስብሰባዎች ዋና ዒላማ ተጠቃሚዎች ያካትታሉ

(ለሚመለከታቸው ሁሉ ምልክት ያድርጉባቸው)
o እናቶች
o አባቶች
o የወደፊት እናቶች
o የወደፊት አባቶች
o አያቶች ተንከባካቢዎች
o አንጻራዊ ተንከባካቢዎች
o አሳዳጊዎች
o የእንጀራ ወላጆች
o ሌሎች መደበኛ ያልሆኑ ተንከባካቢዎች
3. የወላጅነት ክህሎት ትምህርት የህፃናትን ፅንሰ-ሀሳብ እና አሠራር ይቆጥባል
(ለሚመለከታቸው ሁሉ ምልክት ያድርጉባቸው)

144
 o ልጆች ጥሩ ውሳኔዎችን እንዲያደርጉ ማስተማር
o በግልጽ መግባባት
o ከመመታት እና ከመጮህ ውጭ ቅጣቶች
o ልጃገረዶችን እና ወንድ ልጆችን ያለ አድልዎ በእኩልነት መያዝ
o ልጆችን ማክበር እና አክብሮት ማግኘት
o ልጆች የሚፈልጉትን እንዲያደርጉ መፍቀድ
o ወንድ እና ሴት ተንከባካቢዎች ንቁ ተሳትፎን ማሳደግ
o ተንከባካቢዎችን ደህንነት እና ራስን መንከባከብን ማበረታታት
4. በወላጅነት ጊዜ ለልጅ ሞቅ ያለ እና አወቃቀር የሚሰጡ መንገዶች የሚከተሉትን ያካትታሉ
(ለሚመለከታቸው ሁሉ ምልክት ያድርጉባቸው)
o ልጅዎ ደህንነት እንደሚሰማው ማረጋገጥ
o ጊዜዎን በመጠቀም ልጅዎ እንዲማር ለመርዳት
o ልጅዎ ሀሳቦችዎን እና ሀሳቦችዎን እንዲከተል መጠበቅ
o በዚህ ዕድሜ ልጅዎ እንዴት እንደሚያስብ ማሰብ
o ምክንያቶችዎን በግልጽ በማስረዳት
o በጋራ መፍታት ችግር

5. ከ3-5 አመት እድሜ ያላቸው ልጆች እንዴት ይማራሉ (ለሚመለከታቸው ሁሉ ምልክት

ያድርጉባቸው)
o በመጫወት
o ሌሎች የሚያደርጉትን በመመልከት እና በመኮረጅ
o ጥያቄዎችን በመጠየቅ እና ምላሾችን በማግኘት
6. የልጆች የስነ-ልቦና ደህንነት (ስለ አንድ ምላሽ ምልክት ያድርጉ)-
o የአንድ ግለሰብ ሥነ-ልቦና ሁኔታ (ለምሳሌ ሀሳቦች ፣ ስሜቶች ፣ ባህሪ)
o በግለሰብ ሥነ-ልቦና ሁኔታ (ለምሳሌ ሀሳቦች ፣ ስሜቶች ፣ ባህሪ) እና በማህበራዊ
ግንኙነቶች እና ድጋፍ መካከል ያለው ተለዋዋጭ ግንኙነት (ለምሳሌ ግንኙነቶች ፣
የድጋፍ ጥራት)
o የልጆች ማህበራዊ ግንኙነቶች እና ድጋፍ (ለምሳሌ ግንኙነቶች ፣ የድጋፍ ጥራት)
7. በማህበረሰብ ደረጃ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ያካትታል (ለሚመለከታቸው ሁሉ
ምልክት ያድርጉባቸው)
o ከሃይማኖት እና ከማህበረሰብ ሽማግሌዎች ጋር የሚደረግ ውይይት
o ማህበረሰብን መሠረት ያደረጉ የልጆች ጥበቃ ዘዴዎችን እና የማጣቀሻ መንገዶችን
ማጠናከር
o በስርዓተ-ፆታ ፍትሃዊ አዎንታዊ አስተዳደግ ላይ ለመግባባት በስሜት ላይ የተመሰረቱ
ፖስተሮችን መጠቀም
8. የወላጅነት ክህሎት ትምህርት የሚያተኩረው (ለሚመለከታቸው ሁሉ ምልክት ያድርጉ)
o ወላጆች ለልጁ ጥሩ በሚሆንበት ጊዜ ወላጆች አካላዊ እና አዋራጅ ቅጣትን ብቻ
እንዲጠቀሙ የሚፈቅዱ የሕግ ጥብቅና መሆን
o በቤት ውስጥ አካላዊ እና አዋራጅ ቅጣትን የሚከለክሉ ህጎች ጥብቅና እንዲቆሙ
ማድረግ
o አካላዊ ወይም አዋራጅ የሆነ ቅጣት የሚጠቀም ማናቸውም ወላጅ እንዲታሰር
የሚደግፍ

145
146
ክፍል ሐ ወርክሾፕ የግምገማ ጥያቄዎች
1. የትኞቹን ሶስት ክፍለ ጊዜያት በጣም ጠቃሚ ሆኖ አግኝተሃል እና ለምን?

1. የትኞቹን ሶስት ክፍለ-ጊዜያት ቢያንስ ጠቃሚ ሆነው ያገኙዋቸው እና ለምን?

1. ይህ ክፍለ-ጊዜያት የወላጅነት ችሎታ ትምህርትን ለመጠቀም እውቀት ፣ ችሎታ እና እምነት ምን

ያህል ለእርስዎ ሰጥቶዎታል -1 = በጭራሽ 2 ፣ 3 ፣ 4 ፣ 5 = ሙሉ
ስለ የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ክፍለ ጊዜያት ድጋፎች 1 2 3 4 5
መግለጫዎች
4. 4. ከመንግስት እና / ወይም ከሲቪል ማህበረሰብ አጋሮች ጋር
ስትራቴጂካዊ አጋርነትን ከግምት ውስጥ በማስገባት የጅምር
እቅድ ማውጣት
5. 5. ያለአመፅ የወላጅነት አድን የህፃናት አድን የህፃናት
ሰራተኞችን አቅም መገንባትና መምራት መደገፍ
6. 6. መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች አጋር ሰራተኞችን ፣
የማህበረሰብ አማካሪዎችን እና የማህበረሰብ አስተባባሪዎችን
የአቅም ግንባታ እና የምክር አገልግሎት ይደግፋል
7. 7. የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ቡድን ክፍለ-ጊዜያትን
ተግባራዊነት መደገፍ
8. 8. የህፃናት ቡድን ክፍለ-ጊዜያትን መተግበር የጎልማሳ-ልጅ
ግንኙነቶች ትግበራ ይደግፋል
9. 9. የቤት ጉብኝቶችን ተግባራዊነት ይደግፉ
10. 4. የህብረተሰቡን ቅስቀሳ ተግባራዊ ማድረግን ይደግፋል
11. 11. የጥብቅና አተገባበርን ይደግፉ (በሕግ ማሻሻያ ፣ በስርዓት
ማጠናከሪያ ፣ በማስፋት ላይ)
12. 12. የወላጅነት ችሎታ ትምህርቶችን መከታተል እና ግምገማ
መደገፍ
13. 13. በጾታ እና በኃይል ተለዋዋጭ ሁኔታዎች ላይ ጠንካራ
ትኩረትን ያዋህዱ

የወላጅነት ክህሎትን ትምህርት ለመተግበር በራስዎ ላይ እምነት ፣ ችሎታ እና ዕውቀት

እንዲጨምር ምን ዓይነት ሥልጠና እና ተጨማሪ ማማከር እና ድጋፍ ያስፈልጋል :

እነዚህን የወላጅነት ክህሎት ትምህርት ክፍለ ጊዜያት ለማሻሻል የሚረዱ 3 ቁልፍ አስተያየቶችን
መስጠት ይችላሉ?

147
ሌላ አስተያየት አለዎት?

ይህንን መጠይቅ ሞልተዉ ስላጠናቀቁ እናመሰግናለን!!

148