BÀI 12.

PHƯƠNG TRÌNH VI PHÂN

GV: Nguyễn Lê Thi
 1. Định nghĩa

❑ Phương trình có chứa đạo hàm hoặc vi phân được gọi là phương
trình vi phân
❑ Bậc của phương trình vi phân là cấp cao nhất của đạo hàm.
❑ Nghiệm tổng quát của phương trình vi phân là tập hợp các hàm số
thỏa mãn phương trình vi phân đó.
❑ Nghiệm riêng của phương trình vi phân là nghiệm tổng quát ứng với
một giá trị cụ thể của hằng số.

Gv. Nguyễn Lê Thi 2

Ví dụ 1.
Bài giải
Tìm nghiệm riêng của
phương trình vi phân
𝑑𝑦
= 𝑒 2𝑥 − 3𝑥
𝑑𝑥
biết rằng đồ thị của
nghiệm đi qua điểm
1
1,
2

Gv. Nguyễn Lê Thi 3

 2. Phương trình vi phân tách biến
▪ Có dạng tổng quát là
𝑓 𝑦 𝑑𝑦 = 𝑔 𝑥 𝑑𝑥
▪ Nghiệm phương trình vi phân tách biến được tìm bằng cách lấy
nguyên hàm hai vế của phương trình.

Gv. Nguyễn Lê Thi 4

Ví dụ 2.
Bài giải
Giải phương trình vi
phân
2𝑥 + 1
𝑦′ =
𝑦2

Gv. Nguyễn Lê Thi 5

 3. Mô hình tăng trưởng và suy giảm theo luật mũ
Một quá trình gọi là thay đổi theo luật mũ nếu tốc độ thay đổi
tương đối của nó là hằng số, nghĩa là

𝑄′(𝑡) 𝑑𝑄 ✓ Tăng trưởng dân số

=𝑘 ⟹ = 𝑘𝑄 𝑡 ngắn hạn
𝑄(𝑡) 𝑑𝑡 ✓ Lãi kép liên tục
✓ Lạm phát
𝑘 > 0: pt tăng trưởng ✓ Đường giá-cung

Nghiệm 𝑄 𝑡 = 𝑄0 𝑒 𝑘𝑡
✓ Phân rã chất phóng xạ
𝑘 < 0: pt suy giảm ✓ Cạn kiệt tài nguyên
Gv. Nguyễn Lê Thi 6
✓ Đường giá-cầu
Ví dụ 3. Bài giải
Theo số liệu thống
kê, dân số thế giới
vào năm 1998 là xấp
xỉ 5.9 tỷ người và
đang tăng 1.3% mỗi
năm. Ước tính dân số
thế giới vào đầu năm
2023.

Gv. Nguyễn Lê Thi 7

 4. Mô hình dòng chảy qua lỗ thủng của bình chứa

Gv. Nguyễn Lê Thi 8

Ví dụ 4. Bài giải
Một thùng chứa đầy
nước hình trụ tròn có
một lỗ thủng nhỏ
hình tròn dưới đáy.
Giả sử thùng cao 9 ft,
bán kính đáy là 4ft và
lỗ thủng có bán kính
là 1 inch. Sau bao lâu
thì thùng cạn nước?
Gv. Nguyễn Lê Thi 9