Leksyon 3.

Ang mga Pares Minimal, Diptonggo at Klaster

Ang Pares Minimal

Nabanggit sa naunang pagtalakay tungkol sa mga fonemang segmental, ang mga
fonemang katinig at patinig. Ang bawat fonema ay makahulugan at hindi maaaring magkapalit-
palit dahil magkakaroon ng pagbabago ang kahulugan ng mga salitang mabubuo kung papalitan
ang isa sa mga fonemang bumubuo sa salitang ito. Sa wikang Mandarin, halimbawa, ang
pagpapalabas ng kaunting hangin sa pagbigkas ng /p/ ay nagbibigay ng ibang kahulugan sa
salita. Ganoon din, ang pagpapahaba ng katal sa pagbigkas ng /r/ sa wikang Kastila ay may
ibang kahulugan na kumpara sa simpleng katal nito.
May mga salita sa Filipino na halos pareho ang lahat ng fonema maliban sa isa na hindi
maaaring palitan dahil magbabago ang kahulugan nito. Ang mga fonemang bumubuo rito ay
tinatawag na mga fonemang di-malayang nagkakapalitan. Ang daliwang salitang ito na
parehong-pareho ang kaligiran maliban sa iisang fonemang hindi maaaring pagpalitin ay
tinatawag na pares minimal. Tingnan ang mga halimbawang sumusunod.
mora – mura punta – punda botas – butas alat – alak
diles – riles talon – talong balat – balak sulat – gulat
Samantala, ang sumusunod ay hindi maituturing na mga pares minimal. Ang
pagpapalitan ng mga fonemang magkaiba ay hindi nagpabago sa kahulugan ng salita.
kwalta – kwarta kalsada – karsada lalake – lalaki

Ang Diptonggo
Binanggit sa 2009 Gabay sa Ortograpiya ng Wikang Filipino (V. Karagdagang Tuntunin, H) ang
mga diptonggong nasa mga salitang Kastila na tinutumbasan ng mga salitang Filipino. Ang palasak na
kahulugan ng diptonggo ay magkasamang tunog ng isang fonemang patinig at isang fonemang
malapatinig (/y/ o /w/) sa isang pantig. Ang mga tunog na /aw/, /iw/, /ew/, /ow/, /uw/, /ay/, /ey/,
/iy/, /oy/, at /uy/ ay mga diptonggo sa Filipino.

Tingnan ang mga sumusunod na halimbawa.

a-raw ba-duy tag-hoy a-row is-tam-bay

ba-liw o-key ga-law-gaw beys-ment

Mapapansing ang mga diptonggong /ew/, /uw/, at /iy/ ay hindi karaniwang ginagamit sa Filipino
katulad din ng /ow/ at /ey/ maliban na lamang sa mga salitang banyagang naasimila o nahiram na.
Ang Klaster
Ang klaster ay magkasamang tunog ng dalawang fonemang katinig sa isang pantig. Hindi
ito karaniwang nakikita sa mga salitang Tagalog o iba pang katutubong wika kundi sa mga
salitang banyagang naasimila na ng wikang Filipino.
Tingnan ang sumusunod na mga halimbawa.
eks-pe-ri-men-to
kli-ma
ad-ber-tis-ment
shorts
klerk
e-lek-tri-si-dad