ANG PAGTUTURO NG MATEMATIKA

SA WIKANG FILIPINO

Maxima J. Acelajado

MARAMI ang nagsabi na kung sariling wika ang gagamitin sa pag-

aaral o pagtuturo ng anumang aralin, mas madaling matuto ang mag-
aaral sapagkat konsepto na lang tungkol sa pinag-aaralan ang
kailangang pag-isipan nang mabuti. Bukod dito, madaling sabihin kung
ano ang iniisip ng isang tao kung sariling wika ang gagamitin niya
at mas madaling palaganapin ang wika kapag ito ay laging ginagamit.
Para sa akin, bagama't ikalawang traymester na ng pagtuturo ko ng
Matematika sa wikang Filipino, kakaibang karanasan ang magturo ng
Matematika sa wikang ito sapagkat noon wikang Ingles ang midyum sa
pagtuturoko. Pakiramdamkoaydalawangorasakongnagturosabawatisang
oras ko sasilid-aralansadamiathabangeksplanasyonkosa mga mag-aaral.
Ito ay sapagkat mahaba ang salin sa wikang Filipino ng mga pangungusap
sa wikang Ingles. Ganoon pa man, ru:l!isiyahan ako sa pagtuturo ko.
Sa unang linggo ng klase, binibigyan kong oryentasyon ang mga mag-
aaral tungkol sa mga palisi ng departamento, silabus ng aralin, bilang ng
pagsusulit, sistema ng pagcompyut at pagbibigay ng grado at ng rasyonal
kung bakit wikang Filipino ang dapat na gamitin sa pagtuturo at pag-aaral ng
Matematika. Sinabikosakanilana maraming riserts ang nagpapatunay na

Panayam na ibinigay ni Dr. Maxima J. Acelajado noong Linggo ng Wika 1993 sa DLSU.
2 MAXIMA J. ACELAJADO

marami ang nahihirapan o bumabagsak sa Maternatika sapagkat mahina

angpundasyonngmgamag-aaral sa pag-unawanglnglesna siyangginagamit
na wika sa pagtuturo nito. Higit dito ay ang karanasan ng mga guro na
kapag isinafilipino nilaang pagpapaliwanagng aralin sa Matematika, madali
itong naiintindihan ng mga mag-aaral. At natural, dapat din nating isaisip
nakasama sa pagiging makabayan at sa pagpapalaganap ng nasyonalismo
ang paggamit ng sariling wika sa araw-araw na talakayan, sa loob at labas
ng silid-aralan. Bukod dito, isang panuntunan ng ating eskwelahan ang
pagpapalaganap ng wikang Filipino.
Sa aking karanasan sa pagtuturo ng Matematika sa wikang
Filipino, napansin ko na sa unang linggo kung saan nagbibigay ako
ng oryentasyon, may mga ilang mag-aaral na medyo tutol sa paggamit ng
wikang ito sa pag-aaral ng Matematika. Subalit mayroon ding ilan na
medyo nasiyahan at umasang mas matututo nga sila kung ito ang wikang
gagamitin sa pagtuturo ng Matematika.
Sa panahon ng oryentasyon, tinatanong ko ang mga mag-aaral
kung ano ang opinyon nila tungkol sa paggamit ng wikang Filipino sa loob
at labas ng eskwelahan at sa pag-aaral ng Matematika. Dito, iba't
ibaog kurO-kuro ang ibinigay ng mga mag-aaral. Ayon sa ilang mag-
aaral.. hindi tamang gamitin ang wikang ito sapagkat wikang Ingles ang
gamit sa daigdig ng kalakalan at sa pakikipagtalastasan sa ibang bansa.
Mavroon namang nagsabi na ang mauunlad na bansa tulad ng Japan,
Korea, at Taiwan ay may sariling wika na ginagamrt nila sa kanilang
araw-araw na pamumuhay kaya't sa kanilang palagay, ayos lang na
gamitin aog wikang Filipino na midyum sa pagtuturo ng anumang aralin.
Sa unang linggo rin namin tinatalakay ang mga salitang Filipino
at baybay sa Filipino ng mga salitangteknikal sa Maternatika. Ilan samga
ito ay ang sumusunod:
..
Algebra----------------------------- Aljebra o Aldyebra
counting numbers ----------------- pamilang
even numbers ---------------------- pamilang na pares
odd ---------------------------------- pamilang na gansal
integers ----------------------------- buumbilang
equation ---------------------------- tumbasan o equasyon
inequality -------------------------- di 'tumbasan o inequaliti
pnme -...----------------------------- praym
 FILIPINO SA MATEMATIKA 3

composite -------------------------- composit

square ----------------------------- isqueyr
cube--------------------------- cyub
equal----------------------- iqual
conjugate -------------------------- oonjugeyt
fraction ----------------------------- fracsyon
function --------------------------- fancsyon
polynomial ------------------------- polincmyal

exponent --------------------------- eksponent

linear ------------------------------ linyar
mathematics-------------------- matematika
variable-------------------------- varyabol
graph ------------------------------- grap
negative number ------------------ riegatibong numero
positive number ------------------- positibong numero
relation ----------------------------- relasyon
coefficient -------------------------- coe:fisyent
matrix ------------------------------ matrix·
multiple. ---------------------------- multipol
numerator -----------------------,--- nyumereytor
denominator ----------------------- denamineytor
least common denominator --- pinakamaliit at panlahat na
denaminey for
quantity ---------------------------- kantidad (o quantiti)
constant ---------------------------- constant
solution ----------------------------- solusyon
roots -------------------------------- ugat
addition----------------------·-- adisyon o pagsuma
multiplication---------------------- ~ultiplikcisyon
division -----------------------------. dibisyon
subtraction ------------------------- subtraksyon o pagbawas
multiply ---------------------------- imultiplika o multiplikahin
divide ------------------------------- idivayd
coordinate -------------------------- coordineyt
radical ------------------------------ radikal
triangle ---------------------------- trayangge) o ttayanggulo
i•'\1

rectangl~ --------------------------- rectanggel o rektanggulo

4 MAXIMA J. ACELAJADO

Minsan ginagarnit din narnin ang wikang Ingles para sa mga ilang
terminong teknikal tulad ng quadratic, discriminant, determinant,
logarithm, at mararni pang iba.
Ito ay sapagkat natutuhan nang mga mag-aaral sakolehiyo ang mga
araling kaugnay nito noong sila ay nasa mataas na paaralan pa kaya't
upang magkaroon ng patuluyang pagtalakay samga araling natutuhan na
nila,maymgapagkakataonnasinasabikoangkonsepto sa wikang Ingles
bago ko ibigay ang katumbas nito sa wikang Filipino o vice-versa.
Sa unang linggo rin ng klase napansin ko na parang nakiliti o
naasiwa ang ilang mag-aaral nang narinig nila ang pagsasafilipino ko ng
mga aralin sa Matematika. Subalit sa pagdaan ngmga araw, nakitako ang
pagbabago ng kanilang reaksyon at ang magiliw nilang pagtanggap sa
wikang Filipino bilang midyum sa pagtuturo ng Matematika. Palagay ko,
nasanay na rin sila sa paggarnit ng wikang ito sapagkat madalas na ang
baybay lamang ng mga salita ang nag-iba subalit ang pagbigkas nito ay
pareho sa Ingles. Higit dito ay yaong pagkatuto nila ng araling pang-
Matematika na itinuro sa wikang Filipino. Sa katunayan, matapos kong
magawa ang gradong pang-midterm ng mga mag-aaral na kumukuha ng
Alge 10 1 kung saan wikang Filipino ang midyum, masasabi kong halos
pareho ang resulta nito duon sa mga mag-aaral ng Alge 101 na wikang
Ingles ang midyum.
Ngayon, mayroon pa ring mga mag-aaral na hindi gaanong
naniniwala na dapat ituro ang Matematika sa wikang Filipino at mayroon
ding medyo nahihirapan lalo pa sa parteng may kinalaman sa solusyon
ng mga problemang verbar
Ngunit, bakit nga ba ngayon pang nasa kolehiyo na ang mga mag-
aaral saka pa kailangang isafilipino ang pagtuturo ng Matematika? Sa
panahong ito ~ay na ng mga mag-aaral ang wikang Ingles bilang
midyum sa pag-aaral ng Matematika at talaganginahihirapan silang
makibagay kapag wikang Filipino ang ginagarnit sa pagtuturo. Bukod
dito, ang mga aklat at materyal na ginagamit sa pag-aaral ng Matematika
ay pawang nakasulat sa wikang Ingles. Sa ngayon, sa DLSU, iisa pa
lamang ang materyal na maaaring gawing aklat sa pag-aaral ng
Matematika na nakasulat sa wikang Filipino.
Subalit kailan at saan tayo magsisimula? Kung walang
magtataguyod at magsisikap na palitan ang n.akas;Jnayar ---t;"£
midyum sa pag-aaral at pagtuturo, wala tayong mararatiug at hindi natin
 FILIPINO SA MATEMATIKA 5

mababago ang takbo ng ating pamumuhay. Dapat nating tandaan na

talagang mahirap ang anumang gawain sa sirnula at upang makamit
ang adhikain, kailangan ng detenninasyon at tatag ng loob.
Kailangan nating sirnulan ang pagbabago sa kolehiyo tulad ng
pagtuturo ng mga aralin sa wikang Filipino sapagkat paggradweyt ng
mga mag-aaral, sila ang magplaplano at uugit ng kinabukasan ng bansa.
Bagama't mas dapat nasa pinakamababang antas ng pag-aaral magsirnula
ang paggamit ng wikang Filipino bilang midyum sa pagtuturo kung saan
madali pang hubugin ang mga mag-aaral, alam natin na sa ngayon wala
pang aksyon upang isagawa ang pagbabagong ito. Disin-sana'y hindi
magiging mahirap para sa mga mag-aaral ang inag-adjast sa wikang ito
lalo pa nga at ang mga aralin sa Matematika mula sa mababang paaralan
hanggang sa kolehiyo ay magkakaugnay at malaki ang nagagawa ng
maganda at maayos na pundasyon sa sabject na ito upang mapabuti ang
abilidad at kakayahan ng mag-aaral.
Upang magkaroon ng karagdagang irnpormasyon tungkol sa mga
reaksyon at pananaw ng mga mag-aaral tungkol sa paggamit ng wikang
Filipino bilang midyum sa pagtuturo ng Matematika, nagcondact ako ng
sarbey kung saangumamit ako ng isang questyoneyrtungkol sa isyung ito.
Ang mga mag-aaral na sumagot sa questyoneyr ng sarbey ay ang
dalawang klase ko sa Alge 101; isang ang midyum ay wikang Filipino at
isang ang midyum ay wikang Ingles. Upang malayang maisaad ng mga
mag-aaral ang kanilang saloobin tungkol sa isyu, hindi ko ipinasulat ang
pangalan nila sa questyoneyr.
Batay sa sarbey duon sa 42 mag-aaral na kasalukuyang may Alge
101 sa wikang Filipino, napag-alaman ko na 19 ang may gusto na wikang
ito ang midyum sa pagtuturo ng Matematika, samantalang 23 ang ayaw.
Tungkol sa kanilang reaksyon nuong nalaman nila na wikang Filipino ang
gagamiting midyum ng pagtuturo ng Matematika, napag-alaman ko na 3
ang nakadama ng pagkabigla, 14 ang nagtaka, 16 ang di-nasiyahan, 2
ang nasorpresa, at 7 ang medyo natakot.
Tungkol naman sa kanilang karanasan sa kasalukuyang klase, 7
ang nagsabing ang klase ay masigla at buhay, 8 a.llg nagsabing ito ay
medyo magulo, 11 ang nasisiyahan, nakakainip ito ayon naman sa 3 at
okey lang sa 13.
T._..........tr,...l .. .,~.," sa'-'""""'-~bl"f'"'l.~
--~V&.a..II.IIOi.i-& .......1.
...,:1?. .,,.,, ,..,,~h.,. • .h.,"· ll+ "'!'lgbi~trll""
K~"''t" .... '-" .~......... -.l~'-W-~.t'"6V....._,V~.J ... , - - ~
"""
--

mga terminong pang-Matematikanaisinafilipino, hati ang klase tungkol dito.

6 MAXIMA J. ACELAJADO

Sa isyung mas naiintindihan ba nila ang aralin sa Matematika na

itinuro sa wikang Filipino, 22 ang sang-ayon dito at 20 ang hindi.
Sa isyung nararamdaman ba nila ang pagkafilipino nila kapag
wikang ito ang gamit, 12 ang sang-ayon dito, 15 ang hindi sang-ayon at
13 ang sumagot na hindi sapat ang paggamit ng wikang ito upang
maramdaman ng isang mamamayan na siya ay tunay na Filipino.
Sa isyu tungkol sa kung anong wika ang gusto nilang midyum sa
pagtuturo ng Matematika, 9 ang para sa wikang Filipino, 20 sa wikang
Ingles, 7 sa Taglish, 3 sa kahit alin man sa Ingles o Filipino at 2 ang
nagsagot ng Chinese.
Ilan ~ mga kadahilanan ng pagpili nila sa wikang Ingles ay ang
mga sumusunod:

1. may 10 taon na nilang ginagamit ang wikang Ingles sa pag-

aaral ng Matematika kung kaya't labis silang naninibago sa mga
pagsasalin kahit pa baybay lamang ang kaibhan.
2. mas praktikal ang wikang Ingles sapagkat dito ay bihasana sila.
3. mahirap pagsabayinangpag-aaral ng Matematikaatngkaukulang
salitang Filipino sa bawat salitang Ingles.

Ayon sa rnga may gustong mag-aral ng Matematika, sa wikang

Filipino, epektiboito sapagkat ito ay' 'down-to-earth''. Gayundin, madaling
rnagtanong sa guro kung hindi maintindihan ang aralin at dito may
pagbamon sa kakayahan ng mag-aaral sapagkat kung talagang mahusay
siya sa Matematika, hindi sagabal ang wikang gamit sa pagtuturo.
Sa kabilang dako, narito ang resulta ng sarbey ng mga mag-
aaral ng Alge 101 kung saan Ingles ang midyum; 1 sa 40 ang may gustong
sumubokngwikangFi1ipinoat39ang ayaw. Labing-apat na mag-aaral
ang nagsabing di-sapat na wikang Filipino ang gamitilf'sa pagtuturo
upang maramdaman nilang sila ay Filipino. Gayundin, 32 mag-aaral ang
nagsabing hindi magiging epektibo ang pag-aaral ng Matematika kung
wikang Filipino ang gagamitin sa pagtuturo sapagkat mahirap
magtransleyt ng mga terminong teknikal sa Matematika at dahil nga sa
mahirap na talaga ang Matematika a yon sa kanilang pananaw, maaaring
lalo silang mahirapan sa pag-intindi ng aralin.
Mayroong ilan na nagsabing maaari itong gamitin pero di sa buong
panahon ng pag-aaral. Kung baga, mayroong aralin na wikang Filipino
 FILIPINO SA MATEMATIKA 7

ang gagarrutin at mayroong aralin na Wikang Ingles ang dapat gamitin.

Ayon sa naunang sarbey na ginawa noong nakalipas na traymester
ni Rona Chavez, isang nagmemedyor sa Matematika, kung saan sa
· pamamagitan din ng isang questyoneyr ay tinanong niya ang mga mag-
aaral kung gusto nila ng wikang Filipino bilang midyum sa pagtuturo ng
Matematika, napag-alaman niya na 14 sa 35 na may karanasan. sa pag-
aaral ng Matematika sa wikang ito ang sang-ayon dito, subalit 6 lamang
-sa 35 na wala pang karanasan sa pag-aaral ng Matematika sa wikang
Filipino ang .g__ang-ayon dito~
Pareho ang kongklusyon ng sarbey na ginawa ~- Hindi pa
tanggap ng mga mag-aaral na La Sallista ang paggamit ng wikang
Filipino sa pag-aaral at pagtuturo ng Matematika. Subalit, sa kagawaran
ng Matematika, hindi kami paaawat. Ika nga sa Ingles, "Ifthere is a will,
there is a way."
Umaasa ako na sa dako pa riyan sa halip na isa o dalawa lamang sa
10 seksyon ng klase sa Alge 101 sa DLSU ang gagamit ng wikang
Filipino bilang midyum ng pagtuturo, ito ay magiging 8 sa 10 at ang
natitirang dalawang seksyon na gagamit ng wikang Ingles bilang midyum
ay parana lamang doon sa mga mag-aaral na balikbayan at dayuhan na
hindi gaanong makakaunawa ng wikang Filipino.

PAHABOL

Makikita sa mga sumusunod na pahina ang ilang sampo1 ng mga

materyales na ginamit ko sa pagtuturo ng Matematika sa wikang Filipino
tulad ng silabus ng Alge I 0 I, aralin sa Matematika na nakasulat sa
wikang Filipino, pagsusulit sa Alge 101 at mga exersays.
8 MAXIMA J. ACELAJADO

Kurso: ALGElOl (Pangkolehiyong Aljebra)

Kredito: 3 yunit
Mga Layunin:

Sa pagtatapos ng traymester, ang mga mag-aaral ay inaasahang

may kakayahang:
L magbigay ng mga katangian ng numerong real.
2. magbigay ng katuringan at halimbawa ng ibat-ibang uri ng
ekspresyong aljebraic.
3. gamitin ang mga batas ng exponent.
4. gawin ang mga pangunahing operasyon sa mga polinomyal.
5. kunin ang mga factor ng polinomyal.
6. gawin ang mga pangunahing operasyon sa mga fracsyon, radikal,
fancsyon at matrix.
7. kunin ang solusyon ng mga tumbasang linyar, tumbasang di-
linyar, at sistema ng mga tumbasang linyar sa dalawa at tatlong
varyabol, at tumbasang quadratic
8. magbigay ng katuringan, halimbawa at grap ng mga relasyon at
fancsyon.
9. gamitin ang mga napag-aralan upang bigyan ng solusyon ang
mga suliraning may kaugnayan sa tunay na buhay.

Aklat: Pangkolehiyong Aljebra (Experimental na Edisyon) mna

Acelajado, Aldaba, Diesto, Limjap, dela Rosa, at Torres

I. BALIK-ARAL SA MGA NUMERONG REAL AT

KATANGIAN NG MGA OPERASYON

1. Mga Numerong Real

2. Mga Operasyon sa Numerong Real
3. Katangian ng mga Operasyon

II. PAGHANAP NG MGA FACTOR

1. Pagbabalik-aral sa mga katangian ng rnga numerong real.

2. Pagkuha ng panlahat na factor.
 FILIPINO SA MATEMATIKA 9

3. Pagkuha ng mga factor ng baynomyal at ng traynomyal

4. Pagkuha ng mga factor ng iba't-ibang uri ng polinomyal

III. MGA FRACSYON

1. Mga Fracsyon na Magkakatumbas

2. Multiplikasyon at dibisyon ng mga fracsyon
3. Pagkuha ng pinakamaliit at panlahat na denamineytor
4. Adisyon at subtraksyon ng mga fracsyon
5. Mga fracsyong complex

IV. MGA EXPONENT NA RASYONAL AT MGA RADIKAL

1. Mga exponent na integral

2. Mga radikal at exponent na rasyonal
3. Mga numerong complex

V. MGA TUMBASANG LINYAR AT DI-LINYAR

1. Tumbasang Linyar
2. Tumbasang Di-Linyar
3. Mga tumbasang may anyong di-linyar
4. Mga aplikasyon ng tumbasang linyar at di-linyar

VI. MGA FANCSYON AT GRAP

1. Ang sistema ng ''cartesian coordinate''

2. Mga relasyon at fancsyon at grap ng mga ito
3. Mga notasyong pangfancsyon 41

VII. SISTEMA NG MGA TUMBASANG LINYAR

I. Sa dalawang varyabol
2. Sa tatlong varyabol
3. Mga aplikasyon ng sistema ng mga tumbasang linyar
10 MAXIMA J. ACELAJAOO

VIII. ANG MATRIX AT DETERMINANT NG MATRIX

1. Ang matrix at ang mga katangian nito

2. Ikalawa at ikatlong order ng mga detenninant
3. Cramer's Rule

Tandaan:

1. Ang bilang ng kinakailangang mahabang pagsusulit sa sabject na

ito ay 3. Kung hihigit sa tatlo ang ibibigay na pagsusulit,
maaaring pawalang-halaga ang pinakamababang iskor sa mga
ito.
2. Ang kinakailangang porsyento upang makakuha ng pasadong
markaay 60.
3. Ang mga eksaminasyong midterm at faynal ay parehong depart-
mental.

Mga Komplex na Fracsyon

Ang mga fracsyon tulad ng ~' 2x ~ 1 x 2 : 1 ay sinasabi

nating payak o simpleng fracsyon. Subalit kapag ang nyumereytor o
denamineytor ng isang fracsyon ay nasa anyong fracsyon din, ito ay
tinatawag nating fracsyon na complex. Ang mga sumusunod ay pawang
halimbawa nito:
2x
2 7 3 3x + 1
-3- TO 10 4x2
4 2 x+2 1-9 x 2

Mayroon ding mga fracsyon na ang nyumereytor o denammeytor ay nasa

anyo na kailangan pang kunin ang kabuuan o kaibhan upang maging
isang payak na fracsyon. Paminsan-minsan ito ay tinatawag na
compawnd na fracsyon (compoundfraction). Sa ibaba ay makikita natin
ang mga halimbawa nito.
 FILIPINO SA MATEMATIKA 11

1 a--a- n - -n
2+-
4 a+ 1 at
n n
3 .2Q2 + 1 n2 n2
--1 -+-
n2 n2
4 a2- 1

Labat ng mga complex o compawnd na fracsyon ay maaaring

gawing payak.
Pag~aralan natin ang mga sumusunod na halimbawa:.
Halimbawa:
lsulat sa payak na anyo a,ng mga sumusunod:
1
2 7 3
1. 2. 3. 3 4. -
3 10 2
4 2 5 4

9 2x 2+.! a-_a_
10 3x + 1 4 a+1
5. 6 7. -3~___:.... 8. 2a2 + 1
X+ 2 · 4xl
1-9r 4 -l -a'---=----:--1

Solusyon:
2 4 8
t.T= 2 ·3-3
4
7
2. 10 7 1 7
- 2 = 10. T = 20

1
3 1 2 2
3· -2- = 3 .5 = 15
5
12 MAXIMA J. ACELAJADO

_3_
4. .£ = 3 . .!. = 12
4 X X

5. 9
10 9 1 9
--=-·--=
X+ 2 10 X+ 2 10 (x + 2)
2x
6. 3x + 1 2x 1 - 9 x2
4x3
-3x+
- -
1 4x3
1- 9r
2x (1 - 3x) (1 + 3x)
=
(3x + 1) 4x3
- 3x
= 1 2x2

7· 1 8+ 1 9
.....:2:..__+_4 =~=4= =-4 = ~ . "! =.-_36 = -9
3 3-4 -1 4 1 4
--1 - -
4 4 4

a __ a_ a2 + a - a
8. a+ 1 a+ 1
2a2 +1 2a2 + a2 -1
a 2 -1 a2
-1
a2
a + 1
3a2 - 1
a2 - 1

2 2
= -a- . . .a::..:2.____::_
- 1
a + 1 3a - 1

= a2 (a- 1)
3a2 - 1
 FILIPINO SA MATEMATIKA ·13

Mapapansin natin na upang maging payak ang isang fracsyon ginagarnit

natin ang pagkuha ng factor, kabuuan, kaibhan, pradak atquosyent at ang
mga katangian ng mga operasyong ito.

Pagsasanay

Gawing payak ang mga sumusunod na fracsyon.

2 1 ---
3 2
5-- 4 3
1. 3 2.
4+ 3 J__ 1
4 4

X y 3- _!_
3. y --X 4. X
X
X + l_ + 2
y X 3

5. 3+ 2m m+ 1 _
6. 5
m + 2n m - 1
l m + 1
- 7n2 1-
m - 1
m+2n

2 2 5
7. -+ 8. y + 3 -
X y y + 2
4
x+y 3y + 6

4 - X - a
m--
9. X+ 4 - 2 10. Jlf. a m
2- 4 - X !!!_ +.~ + 2
X +4 a m
14 MAXIMAl ACELAJADO

UNANG PAGSUSULIT ALJEBRA IKA-21 NG HUNYO 1993

DIREKSYON: Isulat ang letra na nagbibigay ng tamang sagot sa mga

sumusunod. lsulat ang E kung wala sa pagpipilian ang
wastong sagot.

1. Hang termino mayroon ang. ekspresyong 3x2y ?

a. 1 b. 2 c. 3 d. 4

2. Alin sa mga termino ng 4x2 + 3x- 2x2 ~·-3 ang magkatulad?

a. 3x at -3 c. 4x2 , 3x, at -2x2

b. 4x2 at -2x2 d. -2x2 at- 3

3. Ano ang valyu ng ekspresyong 2a - 3cd kung a = -2, c = 3 at d = 1 ?.

a. -13 b. -5 c. 5 d 13

4. Ang y =x + 15 ay simbo1ong aljebraic para sa

a. ang x ay mahigit ng 15 say c. ang yay maliit ng 15 sax

b. ang yay mahigit ng x sa 15 d. ang x ay mahigit ng y sa 15

5. Ang "x ay maliit ng 3 sa dalawang ulit ng y" ay simbolo para sa

a. x = 2y -3 C. X- 3 = 2y
b. 2x = y + 33 d. X =2y + 3
6. Ang payak na anyo ng 9-[z-(6-2z)] ay

a. 3- z b. 3 + 3z c. 15 - 3z d. 15 + 3z
 FIUPINOSAMATEMATIKA 15

7. Angpayaknaanyo ng 3x + 2 + x {4x + [2-5x (x +1) -x]- 4} + 2

-xay

a. 4 + 6x -22x2 - J2x3 c. 4 + 8x - 18x2 - 15x3

b. 4 + 8x + ~8x2 + 12x5 d. 110 + 8x + 22x2 + 16x3

8. Ang : . ;:. . !ay katwnbas ng

2
a: 2 b. 2a c. 1/4 d. 2ax

9. ..!._ + ..!._ + .!_ ay katumbas ng

4 4 4

a. 1/16 b. 1/12 c. 1/4 d. 3/4

10. Ang y4 ay pareho ng.

a. y+y+y+y c,4y
b. y .y .y .y d. wala sa mga ito
11. · Ang (xZfi)t ay katumbas ng

a. x2n+t b. x2n-t d. :x(2n)t

2 3 3
12. Anoangvalyung ( : ] ?

a. 6x5 b. 8x5 · c. 2x6

13.
.. .
Ang ekspresyong 3x · 3x · 3x ay pareho ng

a. 3x3 d. 277x

14. Ang payak na anyo ng 3x3 + 4x- 2x2 - x + 2x + 2x3 - 3x2 ay

a. 5x3 + 5x2 + 5x c. 5x3 - x2 + 5x

b. 5x3 - 5x2 + 5x d. 5x3 - x2 - 5x
16 MAXIMAl ACELAJAOO

15. Kung babawasin ang x + y sax- y, ang matitira ay

a. 2a b. 2y c. -2x d. -2y

16. Ang suma ng 3x- 5y- 10 at 3y- x- 5 ay:

a. 2x- 2y- 15 c. 2x- 2y + 15

b. 2x + 2y- 15 d. 2x- 2y + 15

17. 3(x + y) + 4 (x + y)- 2(x + y) =

a. 4(x + y) c. 6(x + y)
b. 5(x +y) d. -9(x + y)

18. Ang suma ay 2x2- x - 1 kung ang x 2- 2x + 1 ay isasama sa

a. x2 -x-1 c. x2 +x +2
b. x 2 +x-2 d. x 2 +x-1

19. Ang pradak ng 3ab at 2a- 4b + 7a2b ay

a. 6a2b - 12ab2 + 21a3b2 c. 6ab2 - 12a2b + 2}<~.2h 3

b. 6a2b - 7ab2 + 10a3b2 d. 6a- 12b + 7ab

20. Kapag idinivayd ang (16x'ly3-20x3y3 + 12x2y2) ng -4x2y2, ang

quosyent ay

a. -4x2y - 5xy + 3 c. -4x2y + 5xy + 3

b. -4x2y - 5xy - 3 d. -4x2y + 5xy !'3

Kapag idinivayd ang (6x2 + 5x- 4) ng 2x- 1 ang quosyent ay

a. 3x - 5 b. 3x - 4 c. 3x + 4 d. 3x + 5

22. Ano ang expansyon ng (2x - 3)2?

c. 4x2 - 12x + 9
d. 4x2 + 12x- 9
 FIUPINOSAMATEMATIKA 17

23. Ano ang expansyon ng (3a + 5b)2?

a. 6a2 + 15ab + 10b2 c. 9a2 + 30ab + 1Ob2

b. 9a2 + 30ab + 25b2 d. 6a2 + 30ab + 25b2

24. Ang pradak ng [ ~ - ~] at[~ + ~] ay

a. x2 - y2 c. x2 + _i_
9 4 9 4
b. x2 - 2xy - y2 d. x2 + 2xy + y2
9 6 4 9 6 4

25. Ano ang pradak ng [ (x + 1) + y] at [ (x + 1)- y]?

a. x2 - 2x + 1 - y2 c. x2 + 2x- 1 -y2
b. x2 + 2x 1 - y2 d. x2 - 2x - 1 -y2

26. Ano ang pradak ng (a- b) (a+ b)?

a. a2 + 2ab - b2
b. a2 - 2ab + b 2

27. Ano ang pradak ng (3x- 1) at (2x + 5)?

a. 6x2 + 15x- 5 c. 6x2 + 13 x- 5

b. 6x2 - 2x- 5 d. 6x2·+ 17 x- 5

8. Kunin ang pradak ng (x + 3) (x + 2).

c_4'x2 + x + 5
d. x2 + 5x + 6

29. Ano ang expansyon ng (x +y)3

a. x3 - 3x2y - 3xy2 - y3 c. x 3 - 3x2y + 3xy2-y3

b. x3 + 3x2y + 3xy2 + y3 d. x3 + 3x2y - 3xy2 + y3
18 MAXIMAJ. ACELAJADO

30. Ano ang expansyon ng (2a- b)3 ?

a. 8a3 + 12a2b + 6ab2 + b3 c. 8a3 - 12a2b + 6ab2 - b3

b. 8a3 - 12a2b - 6ab2 - b3 d. 8a3 + 12a2b - 6ab2 + b3

31. Ano ang monomyal na comon sa 3a2 - 3ab ?

b. 3a d. ab

32. Kunin ang mga factor ng 3a (2x + y) - 2b (2x + y).

a. (2x + y) (3a + 2b) c. (2x- y) (3a + 2b)

b. (2x + y) (3a- 2b) d. (2x- y) (3a- 2b)

33. Ang mga factor ng 6x2 - x- 35 ay

a. (2x + 5) at (3x - 7) c. (2x + 5) at (3x + 7)

b. (2x- 5) at (3x + 7) d. (2x - 5) at (3x - 7)

34. Ang mga factor ng 4x2 - 12xy + 9Y2 ay

a. (x- 3y) at (4x- 3y) c. (2x - 3y) at (2x - 3y)

b. (2x + 3y) at (2x + 3y) d. (x + 3y) at (4x - 3y)

35. Ang mga factor ng 5x2 + 4x - 1 ay

a. (5x + 1) at (x- 1) c. (5x- 1) at (x + 4)

b. (5x- 1) at (x + 1) d. (5x- 4) at (x + 1)
.if,

36. Ang mga factor ng x 2

- 7x + 12 ay

a. (x - 4) at (x - 3) c. (x + 4) at (x + 3)
b. (x- 12) at (x- 1) d. (x + 12) at (x + 1)

37. Ano ang mga factor ng 16x2 - 40x + 25?

a. (4x + 5) at (4x + 5) c. (5x + 4) at (5x + 4)

b. (4x- 5) at (4x- 5) d. (5x- 4) at (5x- 4)
 FIUPINO SA MATEMATIKA 19

38. Ang mga factor ng x4 - ( 4x - 5)2 ay

a. (x2 - 4x + 5) at (x2 +4x - 5) c. (x2+ 4x + 5 ~t (x2 + 4x -5)

b. (x2 - 4x - 5) at (x2 + 4x - 5) d. (x2+ 4x - 5 at (x2 + 4x - 5)

39. Ang factor ng x6 _ z2 ay

64
f
a.
[;: + 8z]
at
-[ ~ ~ 8z]

·b.
[~ + 8z]
at
[ ~ +8z]
c.
[~ - 8z]
at
[ ~ +8z]

d [~ . 8z] at 3
[ x 5 + 8z]
y .

40. Ang ekspresyong b [a (a+ b)+ b2] aykatumbas ng

b. 3a2b+ 3b2 x + b3

41. Ang mga factor ng x3 + 8y3 ay

a. (x + 4y) at (x2 + 2y2) c. (x + 2y) at (x2 - 2xy + 4y~)

b. (x- 2y) at (x2 + 2xy2 + 4y2) d. (x + 4y) at (x2- 2xy + 2y2)

20 MAXIMA J. ACELAJADO

42. Ang mga factor ng x 3 - y3 - x 2 + y2 ay

a. (x - y) at (x2+ xy + y2) (x+y) c. (x - y) at (x2+ xy + y2)

b. (x - y) at (x2+ xy + y2- x - y) d. (x2- y2) at (x + y)

43. Ang mga factor ng a2-b2+ 2a + 2b ay

a. 2 at (a2 - b2) c. (a + b) at (a - b + 2)
b. a at (a2 + b2) d. 2 (a + b) (a2 - b2)

44. Ang mga factor ng 4x2 - y2 + 2yz - z2 ay

a. (2x - y + z) at (2x + y - z) c. y(2x + z) at (2x-z) (y- 2z)

b. (4x + y + z) at (x + y + z) d. y(2x + z) at (2x-z) (2x +2z)

45. Ano ang mga factor ng ax- ay- by+ bx?

a. (x + y) at (a + b) c. (x + y) at ( a - b)
b. (x- y) at (a+ b) d. (x- y) at (a- b)

46. Ang mga factor ng 3m + 6mr - 5b - lObr ay

a. (1 + 2r) at (3m- 5b) c. (1 - 2r) at (3m+ 5b)

b. (1 + 2r) at (a+ b) d. (1 - 2r) at (3m- 5b)
 FILIPINO SA MATEMATIKA 21

EXERSAYS: MGA APLIKASYON NG TUMBASANG

LINYAR

Direksyon: Basahing mabuti ang mga sumusunod na problema bago

sagutin ang mga nakatalagang katanungan.

1. Ang suma ng tatlong magkakasunod na numero ay 75. Ano-ano ang

mga ito?
2. Ang kabuuan ng tatlong magkakasunod na numerong gansal ay 357.
Hanapin ang mga ito.
3. Humanap ng dalawang numero na ang suma ay 80 subalit may
pagkakaibang katumbas ng 50.
4. · Angsumangtatlongnumeroay60. Mababanang5 sapinakamalaking
numero ang ikalawa, at kalahati ng ikalawa ang ikatlo. Ano-ano ang
mga ito?
5. May tatlong magkakasunod na numero. Ang suma ng dalawang ulit
ng una at limang ulit ng ikalawa ay mahigit nang 51 sa tatlong ulit ng
ikatlong numero. Hanapin ang mga numerong ito.
6. Ang haba ng isang languyang rektanggulo ay dalawang ulit ng
kanyang lapad. Kung ang perimetro nito ay 900m, ano ang haba at
lapad nito?
7. Ang isang parke na korteng rektanggulo ay may habang 25m higit sa
lapadnito. Kung angperimetronitoay 500m, ano angmgadaymensyon
ngparke?
8. Mahigit nang 2m ang haba ng isang rektanggulo kaysa kanyang
lapad. Kung ang haba at lapad ay parehong dinagdagan ng 4m, ang
erya nito ay madadagdagan ng 48sqm. Ano ang haba at lapad ng
rektanggulo?
9. Mas malaki nang 60 digri ang ~rtex angle ng isang tatsulok na
isosceles kaysa alinman sa dalawang base angle nito. Gaano kalaki
ang bawat angle?
10. Kung ang gilid ng isang parihaba ay binawasan ng 4m, ang kanyang
erya ay mababawasan ng 80sqm. Ano ang sukat ng parihaba?
11. Si Rona ay kumikita ngP 35.00 bawat oras sa kanyang part-time na
trabaho. Magkano ang kanyang kita sa loob ng 5 oras. Isulat ang
kanyangkita sa loob ng xna oras sa pamamagitan ng isang ekspresyong
aljebraic.
22 MAXIMA J. ACELAJADO

12. Ang haba ng isang halamanang rektanggu1o ay 15 pulgada higit sa

kanyang luwang. Isulat ang ekspresyong aljebraic na magbibigay ng
sukat ng kailangang pambakod sa halamanan.
13. Si Kaloy ay isangpart-time na mag-aaral saKolehiyo. Siya ay may
naipon na P8,000.00 para pangtwisyon. Ang bayad niya sa twisyon
ay 1'500. 00 bawat asignatura. Isulat ang halagang matitira kay Kaloy
kung nag-enrol siya sa asignatura.
14. Sa kanyang pagbibiyahe, si Aaron ay nagmamaneho nang 8 oras sa
loob at labas ng bayan. Ang bilis niya sa loob ng bayan ay 35 milya
bawat oras at 55 milyabawatoras sa labas ng bayan. Isulat ang
kabuuang layo ng tinakbo ni Aaion sa pamamagitan ng isang
ekspresyong aljebraic.
15. Bawat buwan, kumikita ang Nanayni Markng doble ng kanyang kita,
samantalang ang kita ng Tatayniya ay higit nang'P900. 00 sa kanyang
kita.IsulatangkabuuanngmgakitaniMark,IigTatayatNana) niya. ·
16. AilgisarigtindahanaynagbebentangcakuleytorsahaJ~angP785.00 ·
bawat isa. Isulat ang ekspresyong aljebraic na magbibigay ng halaga
ng kita ng tindahan. ·
17. Ang gastos ng isang kumpariya tulad ng upa sa gusali, sa katulong,
ilaw attubig ayYT,300.00. Gayuildin, gumagastos ito sa trabaho at
materyales para sa bawat produkto nito ng ?84. 50. Isulat ang buong
halaga ng gastos ng kumpanya para sa x na piraso ng produkto.
18. Ang isang kumpanya ay gumagastos ng f-84 .50 bawat produkto na
ibinebenta naman sahalagangP785. 00. Ang gastos na di-natitinag ng
kumpanyaay~ ,300. 00. Isulatangtubo ngkumpanya sa pamamagitan
ng ekspresyong aljebraic kung ang nagawa at nabentang produkto sa
isang buwan ay x.
 FILIPINO SA MATEMATIKA 23

EXERSAYS:PAGTRANSLEYT
NG EKSPRESYON
Direksyon: Isaiin ang mga sumusunod sa anyong aljebraic

1. Ang kaibhan ng dalawang ulit ng a at c.

2. Ang quosyent ng a at b.

3 .. Angpradak ngx aty.

4. Ang isqueyr ng quosyent ng a at b.

5. Ang isqueyr ng x na binawasan ng isqueyr ng 2.

6. Ang quosyent ng suma at kaibhan ng a at b.

7. Ang cyub ng quosyent ng x at y.

8. Dalawang ulit ng isang numero binawasan ng 3.

9. .Ang quosyent ng suma ng a at c at ng kanilang kaibhan

I 0. Ang kaibhan ng x at y na dinivayd ng 2.

11. Ang quosyent ng sampung ulit ng x na dinibayd ngy at binawasan ng z.

12. Ang suma ng isqueyr ng x at cyub ng y.

13. Ang suma ng kalahati ng x at ikatlong bahagi ng y ay 5.

14. Kung dadagdagan ng tatlong ulit ng x ang isqueyr nito, ang valyu
ay katumbas ng 10.

15. Pitong ulit ng isang numero na binawasan ng 12 ay kasinlaki ng 44.