Zamboanga Sibugay

1
“

GIYA
(Guided, Integrated, Yearning Activities)
para sa mga Mag-aaral
Araling Panlipunan 7
Ikatlong Markahan
Ikaanim na Linggo (1-3 na Araw)
GIYA
Mga Layunin:
for Teachers
Napangangatuwiran ang ilan sa mga anyo, tugon at epekto ng
Araling Panlipunan 7
neo-kolonyalismo;
Naipaliliwanag ang mga naging epekto ng neo-kolonyalismo; at
Ikatlong Markahan
Nakapagpapahayag ng reaksyon tungkol sa tugon ng neo-
kolonyalismo sa pamamagitan ng maikling sanaysay

Isinulat ni:

Flordeliza A. Taruc
Balungisan National High School
Payao District

2
MINI LESSON/MAIKLING ARALIN DAY 1

3
Mga Anyo at Instrumentong Ginagamit ng Neo-Kolonyalismo

● Sinabing pagkatapos ng ikalawang digmaang pandaigdig, hindi

maiwasan ang kalagayan kung saan ang malakas na bansa ay
may control pa rin sa mga malilit at mahihinang bansa. Maasabing
may kontrol pa rin ang mga malalakas na bansa sa mga
mahihinang bansa sa ibang aspekto o anyo. Ito ay tinatawag na
neo-kolonyalismo. Ito ang bagong paraan ng kolonyalismo sa
pagkontrol sa buhay pampulitika, at pang-ekonomiya ng isang
maunlad na bansa sa hindi maunlad na bansa. Ang mga bansang
U.S. at Japan ay larawan ng neo-kolonyalismo sa mga bansa sa
Asya lalo na sa larangan ng ekonomiya at kultura.

● Ano nga ba ang mga anyo ng neo-kolonyalismo? Maraming

pamamaraan ang ginagamit na kung saan naiimpluwensyahan tayo
ng mga dating mananakop sa loob ng maraming taon. Naroroon
pa rin ang pakikialam ng mga bansang nanakop sa mga bansang
lumaya na.

● Ang mga instrumentong ginagamit ng neo-kolonyalismo upang

makuha nito ang gusto sa malalayang bansang Asyano ay
kinabibilangan ng mga pamamaraang pangekonomiya at
pangkultira. May mga militar at mga pailalim na gawain ng mga
istitusyong pang-espiya.

Mga Uri ng Neo-Kolonyalismo

1. Pang-Ekonomiya- kung hindi mapasunod nang mapayapa,

gumagawa ng paraan ang mga neo-kolonyalista upang guluhin
ang isang pamahalaan o ibagsak ito nang tuluyan.

2. Dayuhang Tulong o Foreign Aid- pautang na ibigay ng

International Monetary Fund (IMF/ WORLD BANK) ay laging may
kaakibat na kondisyon. Isa pang instrumento ng mga neo-
kolonyalismo ang nakapaloob sa dayuhang tulong” foreign aid” na
maaaring pang-ekonomiya, pangkultura o pangmilitar.

4
5
 3. Pang-kultura - sa pamamaraang ito, nababago ng
neokolonyalismo ang pananaw ng tinutulungang bansa sa mga
bagay na likas na angkin nito. Bunga ng kulturang dala ng
dayuhang tumulong o bansang dayuhan, nababago ang
pinahahalagahan ng mga mamamayan ng tinulungang bansa sa
pag-gamit maging sa pag-uugali.

4. Lihim na Pagkilos (Covert Operation)- Kung hindi mapasunod

nang mapayapa, gumagawa ng paraan ang neo-kolonyalista
upang guluhin ang isang pamahalaan o ibagsak ito nang tuluyan.

Epekto Ng Neo-Kolonyalismo
1. Over Dependence o Labis na pagdedepende sa ibang bansa.
Malinaw na umaasa ng labis ang mga tao sa mga mayayamang
bansa lalong-lalo na sa may kaugnayan sa United States .

2. Loss of Pride o Kawalan ng Karangalan - sanhi ng

impluwensya ng mga dayuhan,nabuo sa isipan ng mga tao na
lahat ng galing sa kanluran ay mabuti at magaling at siyang
naging dahilan kung bakit ang mga mamamayan nito ay
nawawalan ng interes sa sariling kultura at produkto.

3. Continued Enslavement o patuloy na pang-aalipin - totoo nga na

ang mga umuunlad na bansa ay malaya sa prinsipyo, ngunit sa
tunay na kahulugan ng salitang kalayaan, ang mga maliliit na
bansa ay patuloy pa ring nakatali sa malakolonyal at
makakapitalistang interes ng kanluran. Ang lahat ng aspekto ng
kabuhayan ay kontrolado pa rin ng kanluran.

● Ang neo-kolonyalismo ay bagong paraan ng kolonyalismo sa

pamamagitan ng pagkontrol sa buhay pampulitiko at pang-ekonomiya ng
isang maunlad sa hindi maunlad na bansa.
● Iba’t-iba ang anyo ng neo-kolonyalismo, may military, pampulitika, pang-
ekonomiya, at pangkultura.
● Ang neo-kolonyalismo ay maaaring magbunga ng mabuti at di mabuti
epekto batay sa bansang nagsasagawa ng patakarang neo-kolonyalismo.

6
GUIDED PRACTICE ACTIVITY/PINATNUBAYANG GAWAIN

Gawain 1: Tri-Question Approach

Panuto: Sagutin ang mga tanong tungkol sa paksa sa iyong tri-

question box. Maaari mo itong kulayan upang maging kaakit-akit.
Gawin ito sa kuwaderno o malinis na papel.

Tanong 1 Ano ang neokolonyalismo?

Ano-ano ang anyo at epekto ng
neokolonyalismo sa mga bansa sa Timog
Tanong 2
at Kanlurang Asya?
Paano tumugon sa neo-kolonyalismo ang
mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya?
Tanong 3

● Markahan mo ang iyong kagalingan sa pagsagot sa mga gabay na

tanong na lohikal ayon sa tri-question approach format, sa
pamamagitan eskalang 1 hanggang 5 kung saan ang 5 ang
pinakamataas at 1 ang pinakamababa. Gawin mo ito gamit ang
gabay sa pagmamarka na nasa ibaba kada sagot sa bawat tanong.

Panuto: Isulat ang eskor sa kolum na nasa kanan. Gawin ito sa

kuwaderno.

Deskripsyon Eskala Iskor

1. Kagalingan sa pag-unawa ng paksa 1-5

7
 2. Kagalingan sa pagagot sa mga
1-5
tanong
3. Kagalingan sa interpretasyon 1-5

4. Kagalingan sap ag-uugnay sa ibang

1-5
isyu
5. Kagalingan sa pagbubuod 1-5

Kabuuan

INDEPENDENT PRACTICE ACTIVITY/DI-PINATNUBAYANG GAWAIN

Gawain 2. Opinyon ko, Gusto ko!

Panuto: Lagyan ng tsek ang mabuti at di-mabuting epekto ng neo-
kolonyalismo.
Di-
Pahayag Mabuti
mabuti
1. Pagkaroon ng kaisipang kolonyal
2. Pagkahilig s imported
3. Kulturang slum or squatter
4. Makabagong pamamaraan ng produksyon
5. Makabagong Sistema ng pagbubuwis
6. Paglaki ng agwat ng mayaman at mahirap
7. Paglaki ng populasyon
8. Mababang antas ng edukasyon
9. Modernong Sistema ng transportasyon
10. Paglikas mula rural tungo sa urban

Gawain 3: Katuwiran mo, Katuwiran ko!

Panuto: Pangatuwiran mo kung bakit mabuti o di-mabuti ang iyong
sagot kada pahayag. Isulat ang iyong mga katuwiran sa isang papel
gamit ang mga bilang na magsisilbing iyong gabay base sa mga
pahayag sa na nasa itaas

8
 Pahaya
Sariling Pangatuwiran o Paliwanag
g Bilang
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Gawain 4: Tree Map!
Panuto: Gamit ang tree map, ipaliwanag mo ayon sa iyong pagkaunawa ang
epekto na dala ng neo-kolonyalismo. Gawin ito gamit ang diagram na nasa
ibaba.

Epekto ng Neokolonyalismo

Over Dependence Continued Loss of Pride

Enslavement

Pamprosesong tanong:

9
 1. Paano nakatulong ang mga epekto ng neo-kolonyalismo sa bansang
Asyano?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
_________________________________________Ano ang naidulot ng
mga epekto ng neo-kolonyalismo sa ating bansa? Ipaliwanag.
___________________________________________________________
___________________________________________________________
_________________________________________
2. Bilang isang mag-aaral, sang-ayon ka ba sa naganap na neo-kolonyalismo
sa ating bansa? Ipaliwanag.
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________

Gawain 5. Sanaysay.

Panuto: Gumawa ng sanaysay na may sariling pamagat tungkol sa

pahayag na nasa ibaba. Gawing gabay ang rubrik na nasa ibaba.
Gamitin ang mga tanong sa pagprepresenta ng iyong sanaysay.

“Ang sariling pagkakilanlan ay nawawala dahil sa kulturang

dayuhan.”

Pamprosesong tanong:
1. May kaugnayan ba ito sa kasalukuyang pamumuhay? Paano?
2. Ano-ano ang batayan nito?
3. Paano natin mapanatili ang ating sariling pagkakilanlan?

EVALUATION ACTIVITY SHEET

Maraming Pagpipilian.

10
Panuto: Basahing mabuti ang mga tanong sa ibaba at bilugan ang titik
ng tamang sagot.

1. Ano ang tawag sa mapayapang pananakop sa likod ng kunwaring

malasakit?
a. Sosyalismo c. imperialism
b. Neo-kolonyalismo d. kolonyalismo
2. Anong ahensya ang ginagamit upang maisakatuparan ng mga
mayamang bansa ang kanilang adhikain?
a. ADELA c. Marshall Plan
b. IMF – WB d. US Aid
3. Anong bansa ang nanguna sa pagsuporta sa mga gawain ng mga
bansang nagkakaisa?
a. Africa c. Philippine
b. Colombia d. United States
4. Alin sa mga sumusunod ang naglalahad ng aspekto ng pamumuhay
na kontrolado ng dayuhan?
a. Kultural
b. kompetisyon
c. Tulong mula sa dayuhan
d. Continued Enslavement

5. Ang mga sumusunod ay epekto ng neokolonyalismo, maliban sa

a. labis na pagdedepende sa ibang bansa
b. kawalan ng Karangalan
c. patuloy na pang-aalipin
d. pakikipaglaban sa kalayaan

6. Ano ang tawag sa pananakop ng malalakas na bansa upang matamo

ang kayamanan at kapangyarihan ng isang bansa?
a. Neo-kolonyalismo c. komunismo
b. Imperialismo d. sosyalismo

7. Alin sa mga sumusunod ang Anyong neokolonyalismo na ang layunin

ay ipalaganap ang ideolohiyang pang-kabuhayan at politika?
a. Nasyonalismo c. kumunismo
b. Globalisasyon d. Militarismo

8. Ano ang tawag sa minana na produkto na galling sa ibang bansa.

a. Pagtangkilik ng sariling atin

11
 b. Alliance for progress
c. Loss of Pride
d. Peace corps
9. Ano ang uri ng neo-kolonyalismo na kung saann binigyan ng higit na
pagpapahalaga ang musika, palabras, babasahin ng mga dayuhan?
a. Ekonomiko c. Kultural
b. Colonial mentality d. Politikal

10. Sa anong paraan mo maipapakita ang pagpapahalaga sa ating bayan

bilang isang mag-aaral?
a. Sapamamagitan ng pagtangkilik ng sariling atin
b. Sa pamamagitan ng pagtangkilik ng produktong banyaga
c. Sa pamamagitan ng isipang kolonyal
d. Sa pamamagitan ng Kolonyalismo

Rubric sa pagmamarka ng Sanaysay

Kray- Nagsisimula Naglilinang Mahusay Napakahusay

terya
1 2 3 4

Kumpleto at
Kumpleto ang kumprehensibo
Nil Maraming May ilang nilalaman ng ang nilalaman
ala kulang ang kakulangan sanaysay. ng sanaysay.
ma nabuong sa nilalaman Wasto ang Wasto ang
n sanaysay ng sanaysay lahat ng lahat ng
impormasyon impormasyon

Or Hindi maayos May lohikal Maayos ang Mahusay ang

ga ang na organisasyon pagkasunod-
nis organisasyon organisasyon at sunod ng mga
12
 ideya sa
ngunit hindi pagkakabuo kabuuan ng
ng mga ideya talata, mabisa
masyadong ng talata na
asy at walang ang panimula
mabisa ang may angkop
on panimula at at malakas ang
panimula at na simula at
kongklusyon konklusiyon.
kongklusiyon kongklusiyon

May
Pre Mahirap kahirapang Malinis ngunit
Malinis at
sen basahin dahil unawain ang hindi lahat
maayos ang
tas hindi maayos pagkasulat maayos ang
pagkasulat ng
yo at malinis na ng pagkasulat ng
talata
n pagkakasulat pangungu- pangungusap
sap

13
 Quality Assured/Evaluated by the following:
Mizpah Jay L. Basinillo
Iries D. Pagayon
Girbert N. Adlawon
Floramee R. Carpenteros

Lilian C. Damaso
Education Program Supervisor, Araling Panlipunan

Reviewed By:

Evelyn F. Importante
OIC- CID Chief EPS

Raymond M. Salvador
OIC- Assistant Schools Division Superintendent

Jerry C. Bokingkito
OIC- Assistant Schools Division Superintendent

Dr. Jeanelyn A. Aleman, CESO VI

OIC-Schools Division Superintendent

14