– Các khái niệm về mặt đối lập, mâu thuẫn biện chứng, thống nhất, đấu tranh

+ Mặt đối lập: Mạt đối lập là những mặt mà có những thuộc tính, đặc điểm,
những tính quy định mà có khuynh hướng biến đổi trái ngược, tồn tại theo
khách quan ở trong tự nhiên, tư suy và xã hội.
Ví dụ:
Trong mỗi con người đều có mặt đối lập theo tự nhiên như hoạt động ăn và
hoạt động bài tiết.
Đối với sinh vật sẽ có mặt đồng hóa và dị hóa, đối lập nhau.
+ Mâu thuẫn biện chứng: Mâu thuẫn biện chứng là một trạng thái mà mặt
đối lập liên hệ, chúng có tác động qua lại với nhau, theo đó mâu thuẫn biện
chứng được tồn tại một cách khách quan, phổ biến ở trong xã hội, tư duy và
tự nhiên. Trong mâu thuẫn biện chứng tư duy có sự phản ánh mâu thuẫn
đối với hiện thực, nguồn gốc phát triển nhận thức.
+ Sự thống nhất của các mặt đối lập:
Sự thống nhất của các mặt đối lập: là sự nương tựa với nhau, tồn tại nhưng
không tách rời với nhau của các mạt đối lập, tự tồn tại đó phải lấy sự tồn tại
của mặt khác để làm tiền đề.
Sự thống nhất đó tạo lên những nhân tố “đồng nhất” của các mặt đối lập.
Khi ở một mức độ nào đó chúng sẽ có thể chuyển hóa cho nhau.
Sự thống nhất của các mặt đối lập cũng có biểu hiện tác động ngang nhau,
đó chỉ là trạng thái vận động khi có sự diễn ra căn bằng.
+ Sự đấu tranh của các mặt đối lập
Đấu tranh của các mặt đối lập là sự tác động qua lợi với nhau theo xu hướng
là bài trừ, phủ định lẫn nhau giữa các mặt đó.
Hình thức đấu tranh các mặt đối lập vô cùng phong phú và đa dạng, tùy
thuộc vào mối quan hệ qua lại của điều kiện diễn ra cuộc đấu tranh và các
mặt đối lập, tính chất.
– Mâu thuẫn là nguồn gốc sự vận động, sự phát triển
+ Sự thống nhất, đấu tranh các mặt đối lập chính là hai xu hướng tác động
khác nhau mặt đối lập
Trong đó, hai xu hướng này tạo ra loại mâu thuẫn đặc biệt, từ đó mâu thuẫn
biện chứng bao gồm sự thống nhất và sự đấu tranh của mặt đối lập.
Trong quá trình phát triền và vận động thì sự thống nhất, đấu tranh của mặt
đối lập không tách rời nhau.
+ Đấu tranh của mặt đối lập được quy định tất yếu về sự thay đổi các mặt
đang tác động, làm mâu thuẫn phát triển.
Khi bắt đầu xuất hiện thì mâu thuẫn chỉ là một sự khác nhau cơ bản. Tuy
nhiên theo khuynh hướng trái ngược nhau thì sự khác nhau này càng lớn
lên và rộng dẫn ra đến khi nào trở thành đối lập.
Khi hai mặt đối lập có sự xung đột gay gắt, đủ điều kiện thì sẽ tự chuyển hóa
lẫn nhau và từ đó mâu thuận được giải quyết. Nhờ sự giải quyết theo hướng
này mà thể thống nhất mới sẽ thay thế thể thống nhất cũ hay sự vật mới
thay cho sự vật cũ bị mất đi.
+ Sự phát triển là cuộc đấu tranh các mặt đối lập.
Ta đã thấy rằng khi có thống nhất của các mặt đối lập thì sẽ có đấu tranh,
đấu tranh và thống nhất các mặt đối lập thì không thể tách rời khỏi nhau đối
với mâu thuẫn biện chứng.
Sự vận động, phát triển là sự thống nhất trong tính ổn định và tính thay đổi,
đấu tranh và thống nhất các mặt đối lập quy định về tính thay đổi và tính ổn
định sự vật. Do đó, mâu thuẫn là nguồn gốc của phát triển và vận động.
– Phân loại mâu thuẫn
+ Nếu dựa vào quan hệ của sự vật được xem xét, mâu thuẫn sẽ được phân
loại thành mâu thuẫn bên trong và mâu thuẫn bên ngoài.
+ Dựa vào ý nghĩa sự tồn tại, phát triển toàn bộ sự vật thì mâu thuẫn được
chia làm mâu thuẫn cơ bản và mâu thuẫn không cơ bản.
+ Dựa vào vai trò mâu thuẫn của sự tồn tại, phát triển sự vật ở 1 giai đoạn
nhất định thì mâu thuẫn phân loại là mâu thuẫn chủ yếu, mâu thuẫn thứ yếu.
+ Dựa vào tính chất của quan hệ lợi ích, mâu thuẫn chia làm mâu thuẫn đối
kháng và mâu thuẫn không đối kháng
Ý nghĩa:ĩa phương pháp luận của quy luật mâu thuẫn
– Để nhận thức được ban chất của sự vật hoặc tìm ra phương hướng, giải
pháp cho hoạt động thực tiễn cần phải nghiên cứu mâu thuẫn sự vật.
– Việc nghiên cứu quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập hay
quy luật mâu thuẫn có ý nghĩa quan trọng đối với nhận thực, hoạt động thực
tiễn.
Bởi mâu thuận là động lực và cùng là nguồn gốc của sự vận động, phát triển,
có tính khách quan phổ biến.
Phần của ánh tìm: Qúa trình vận động của mâu thuẫn:
- Trong mỗi mâu thuẫn, các mặt đối lập vừa thống nhất với nhau, vừa đấu
tranh với nhau
+ Thống nhất của các mặt đối lập: dùng để chỉ sự liên hệ, ràng buộc, không
tách rời nhau, quy định lẫn nhau của các mặt đối lập, mặt này lấy mặt kia
làm tiền đề tồn tại. Sự thống nhất của các mặt đối lập cũng bao hàm sự đồng
nhất của nó.
+ Đấu tranh của các mặt đối lập: dùng để chỉ khuynh hướng tác động qua
lại, bài trừ, phủ định nhau của các mặt đối lập. Hình thức đấu tranh của các
mặt đối lập rất phong phú, đa dạng, tùy thuộc, vào tính chất, mối quan hệ và
điều kiện cụ thể của sự vật, hiện tượng
- Lúc mới xuất hiện, mâu thuẫn chỉ là sự khác nhau căn bản, nhưng theo
khuynh hướng trái ngược nhau. Sự khác nhau đó ngày càng lớn lên, rộng ra
và đi đến trở thành đối lập:
+ Đấu tranh của các mặt đối lập trong điều kiện nhất định thì mâu thuẫn
được giảu quyết, sự vật chuyển hóa, sự vật mới ra đời
+ Xuất hiện những mặt đối lập mới, những mâu thuẫn, những quá trình
thống nhất và đấu tranh mới, quá trình trên diễn ra liên tục
- Quá trình chuyển hóa giữa 2 mặt đối lập diễn ra liên tục làm cho sự vật, hiện
tượng luôn vận động và phát triển và giải quyết mâu thuẫn chính là nguyên
nhân và động lực của mọi sự phát triển
Bởi vậy Lênin khẳng định: “ phát triển là cuộc đấu tranh giữa các mặt đối
lập”