СОДРЖИНА

СТРАНА
1. АНГЛОСАКСОНСКИ ИЛИ
АНГЛОАМЕРИКАНСКИ ПРАВЕН СИСТЕМ...............................2

1.1. ПРАВНИОТ СИСТЕМ НА АНГЛИЈА.................................3

2. КОНЦЕПТОТ НА ВЛАДЕЕЊЕ НА ПРАВОТО

(RULE OF LAW).................................................................................8

3. СЛИЧНОСТИ И РАЗЛИКИ МЕЃУ КОНЦЕПТИТЕ ПРАВНА

ДРЖАВА И ВЛАДЕЕЊЕ НА ПРАВОТО........................................9

4. HABEAS CORPUS ACT од 1679 ГОДИНА....................................10

5. ЗАКОНОТ ЗА ПРАВАТА ОД 1689 ГОДИНА

(THE BILL OF RIGHTS)...................................................................11

6. ЗАКЛУЧОК.......................................................................................12

1
 1. АНГЛОСАКСОНСКИ ИЛИ АНГЛОАМЕРИКАНСКИ
ПРАВЕН СИСТЕМ

Англосаксонското правно семејство е едно од

најраспространетите во светот. Овој правен систем настанал во
Англија а во примена е и во државите кои биле или понатаму се во
заедница со неа. Денес скоро една третина од населението на
земјината топка живее според принципите чии темели се создадаени
во рамките на англиското право. Во рамките на правните системи од
земјите на т.н. комонвелт, постои соодветна хомогеност со исклучок
на САД каде што тој систем исто така се применува само со
одрдедени отстапувања. Токму поради таквите отстапувања ова
правно семејство се среќава и под името англоамерикански. Овој
систем се среќава и под името англосаксонски зашто тој во основа
ги опфаќа земјите од англосаконско потекло. За него се среќава уште
и називот систем на општо право. Овој назив за англосаксонскиот
правен систем преовладува во Англија, додека пак називот
англоамерикански преовладува во американската литература.
Комонвелт е основниот, најважниот дел од овој систем и затоа овој
назив најчесто е во употреба.
Ова правно семејство за разлика од романскогерманското во
кое што законот се јавува како основен извор на правото се
карактеризира со тоа што како особено значаен извор на правото
служи судскиот прецедент, односно нормите што ги создаваат
судиите во правораздавувањето. Имено согласно со важечките
правила судијата при решавањето на кој било и каков било спор
формално е зависен од веќе донесено слично решение од
највисокиот суд или од суд од повисока инстанца. Сепак во
практиката при процесот а избор на соодветниот прецидент,
толкувањето што го прави самиот судија, дали во решавањето на
конкретниот случај ќе го прифати прецедентот или не ќе зависи од
специфичностите на овој нов случај што ќе рече дека судот како
целина и секој судија поединечно располагаат со значителна
слобода. Признавњето на прецедентот како извор на правото им дава
фактичка можност на судот и одделно на судиите да го создаваат
правото.
Англоамериканското општо право во себе фактички ја
вклучува основната карактеристика на ова право за прагматско –
рационален начин на мислење својствен за буржоазијата во оние
земји во чија традиција не постоела тенденција кон создавање
глобални социјални – филозофски теории и кадешто под дејствие на
историските особености во развитокот на капитализмот била
зачувана јавната пратпазливост од моќта на највисоката власт,

2
нејзината концентрација и отуѓувањето од реалните животни текови
противтежата на таквиот процес требало да биде престижниот
судски систем целосно независен од политичката односно
законодавната и извршната власт. А такви околности во конкретно
дадени услови се појавиле во општествената старост на САД како и
во домени на Британската империја, Северна Ирска,
Канада,Австралија, Нов Зеланд како и во други 36 држави членки на
британскиот Комонвелт.
Иако, на почетокот, кога на северноамериканското тло се
создава една држава од повеќе англиски колонии, правото на САД е
под големо влијание на англиското право, сепак, со текот на
времето, ова право, иако од истото правно семејство, покажува низа
специфичности.

1.1. ПРАВНИОТ СИСТЕМ НА АНГЛИЈА

Англискиот правен систем се развивал целосно автономно, без

никакво суштинско влијание од страна на континентална Европа.
Оттука, англиските правници со особена гордост ја подвлекуваат
историската самобитност и наследност на своето право.
Како што веќе рековме “општото право” (Common low) е
најзначајниот дел или правен извор на англискиот правен систем.
Судскиот прецедент, до денес, останува нагласено значаен извор на
англиското право. Покрај него, втор и помалку значаен принцип е
т.н. eqvity, или принцип на справедливост.
Според сите историски и други предуслови, англиското право
отсекогаш заземало, а денес зазема централно, доминантно место во
англосаксонскиот правен систем. Оттука накратко ќе се задржиме на
четирите развојни етапи низ кои ова право поминало до денес.
Првата етапа, е поврзана со периодот на норманското
освојување на Англија, процес кој се смета дека е завршен во 1066
година. Всушност овој период во вистинска смисла се нарекува
аглосаксонски систем, период. Карактеристика за овој период е
постоење на различни закони и обичаи кај варварските племиња од
германско потекло – Саксонци, Англичани, Јути, Дачани кои во тоа
време веќе се населиле во Англија. Во земјата не постоело некое
општо право за сите. До овој период, значи, секоја племенска
зедница ги уважувала само своите обичаи и правила.
Втората, етапа го опфаќа периодот од 1066-1485 година, до
устоличувањето на владетелската лоза Тјудор. Со овој период се
поврзува напуштањето на локалните обичаи и локалното право и
установувањето на Common Law, односно системот на општото
право. Ова било возможно благодарејќи на воспоставувањето силна

3
централизирана власт која, веќе претходно, била воспоставена во
Нормандија и која функционирала врз принципот на општото право.
Имено, дошло до формирање на кралски судови со седиште во
Лондон, со задача да ја извршуаваат правосудната функција. Со
текот на времето, поради зголемувањата на судските пресуди, било
воведено правилото на Прецедент – веќе еднаш донесена пресуда од
судија на овие судови да важи за сите последователни случаи
слични на претходното решение. Овој период извршил големо
влијание врз целокупната подоцнежна практика во развитокот на
правниот систем на Англија, се до денешни дни.
Третата етапа, во развојот на правниот систем на Англија,
хронолошки определена меѓу 1485-1832 година, се смета како етапа
на сеопфатен процут на општото право во Англија.
Со текот на времето, како резултат на занчајните социјални
промени настанати во феудална Англија: развојот на стоковно –
паричните односи, порастот на градовите, слабеењето на
натуралното стопанство, такашто се јавува потреба од напуштење на
крутите рамки на затворениот систем на Прецидент. Новата ролја ја
зел кралскиот канцелар, кој во името на кралот, можел да донесува и
поинакви пресуди од оние на кралскиот суд. Спецификата на ова
ново воведено право се гледа во тоа што, како резултат на потребата
општото право да биде важечко на целата терирорија на Англија,
било нужно тоа да се натпреварува но и да “ соработува” со т.н.
право на спроведливост (equty). На тој начин, напоредно со општото
право се создава ново право на справедливост кое, како и општото
право е составен дела на Прецедентното право, но тука станува збор
за прецедент создадаен на друг начин, со опфат на други односи и со
уважување на други критериуми, поинакви од оние кај општото
право.
Таквата реформа на општото право во овој период се покажува
како неопходност зошто, поставено врз строгата зависност од
формалниот Прецедент и на дадениот степен од општествениот
разиток веќе се наоѓа пред двојна опасност. Од една страна, такво
каков што се појавило во својот првичен облик веќе не и одговарало
на новата епоха. Од друга страна, пак, тоа било загрозено од
рутината и конзервативизмот на судскиот сталеж. По својот блескав
процут, во XIII век, ова право веќе не можело да ја избегне ни едната
ни другата опасност. Тоа се нашло “пред ризикот да се создаде нов
правен систем – соперник, кој по протокот на определено време,
дури и би можел да го замени општото право, исто како што во Рим
Хеленското граѓанско право во класичната епоха било заменето од
преторското право”.Таков систем – соперник на општото право, тука
било правото на справедливост.

4
 Правото на спроведливост се состои од решенијата на лордот
– канцелар кој, во името на кралот и кралскиот совет, ги разгледувал
жалбите и “апелациите” на кралските судови. Обраќањето на
незадоволните странки во сите такви случаи било до кралот, како
“извор на севкупната милост и справедливост”. Тој бил молен да се
замешува во разгледувањето на одделни спорови и да покаже
милост “според својата совест и Божјата волја”.
Решенијата на лордот – канцелар како исповедник и чувар на
кралската совест во сите такви случаи се засновувале врз основа на
доктрината за “кралската спроведливост” и тие биле корективи во
процедурата на дејствувањето на редовните кралски судови –
судовите по општо право и од нив применуваните принципи.
Поставена врз ваква основа, дејноста на англиските судови
успеала да го стекне и се до наши дни, да го зачува овој специфичен
двојствен карактер. Напоредно со нормите на правото, настанати
како резултат на дејноста на установените кралски судови
(Прецедентно право) во неа се вклучени, исто така, и нормите на
“правото на спроведливост”, дополнувајќи ги и корегирајќи ги
нормите на општото право.
Четвртата етапа од развојот на англиското право хронолошки
се определува од 1832 година, и продолжува и денес.
Оваа етапа се одликува со значителна преобразба како на
државниот механизам така и на правниот систем на Англија. На
почетокот од овој период, меѓу 1873 и 1875 година, беше спроведена
радикална и судска реформа и како резултат на тоа доаѓа до
спојување на општото право и правото на справедливост и во
единствен систем, на Прецидентно право.
Денес, Англиското право традиционално продолжува да се
остварува, да се создава во рамките на судовите, преку работата на
судиите при решавањето на конкретни случаи. На тој начин, се
создаваат поеластични и понеапстрактни норми одколку што се
нормите на романскогерманскиот правен систем.
Во англиското право отсуствува поделбата на правото на јавно
и приватно. Во него, во значително помала мерка сe прифатени
поими и категории од римското право. Во Англија, исто така нема
кодификации на правото од европски тип.
Правните гранки во англиското право не се толку определени
коклу во континенталниот правен систем, така што и прашањето за
нивната класификација, во практиката а и во рамките на научната
мисла, ни приближно не предизвикува толкаво интересирање како
во европското право. Резултат на тоа е англиската практика, каде
што судовите имаат општа јурисдикација во истовременото

5
решавање на различни видови дела: граѓанско првани, трговско
правни, управно правни, казнено правни итн.
При непосредното решавање на споровите, судијата во
Англија прво треба да расчисти дали слично дело веќе порано било
судски решено и во случај на потврден одговор, тој е должен да се
раководи според пресудата на веќе решениот случај. Степенот на
обврзаноста на таквиот Прецидент ќе зависи од местото во судската
хиерархија на судот кој го донел таквиот Прецедент, како и од
местото во таа хиерархија на судот кој непосредно решава слични
случаеви. Во современата организациона поставеност на судскиот
систем во Англија, хиерархиската поставеност и обврзаноста на
Прецедентот би изгледале вака:
1. Решенијата на највисоката судска инстанца – Палатата на
лордовите –се задолжителни за сите други судови;
2. Апелациониот суд, состевен од две одделенија, граѓанско и
казнено, е должен да го почитува прецедентот на Палатата на
лордовите и својот сопственик; неговите решенија се задолжителни
за сите други пониски судови;
3. Високиот суд е врзан за прецедентот на двете повисоки
судски инстанци, а неговите решенија се задолжителни за сите
пониски судови;
4. Окружните и магистратските судови се должни да го
почитуваат прецидентот на сите повисоки судски инстанци, додека
нивните решенија не претставуваат прецедент. За прецедент, исто
така, не се сметаат ни решенијата на т.н. Суд на круната,
конституиран во 1971 година, со цел разгледување на посебно тешки
дела. На овој начин, во Англија постои значајно множество
прецедент, чие средување и класирање навистина претставува тешка
работа.
Окружните и магистратските судови не можат да ја откажат
примената на порано создадениот прецидент. Промена на
прецидентот можат да извршат само хиерархиски повисоките судски
инстанци или, пак, со донесување на парламенатрен акт (закон).
Сепак, ако постои целосно совпаѓање меѓу случајот што се решава и
прецидентот на кој судијата се повикува, што ретко во практиката се
случува, тогаш судијата во актот што ќе го донесе таа идентичност
може да ја констатира и да се повика на прецедентот како критериум
врз кој ја заснова својата пресуда. На прецедент, судијата може да се
повика и кога случајот што го решава, на прв поглед не се совпаѓа со
прецедентот. Конечно, може да се случи судијата да не најде
никаква слична оклност во ниеден прецедент и ако прашањето не е
регулирано ни со парламентарен акт, тогаш тој самиот создава
правна норма ставајќи се во ролја на законодавец. На тој начин,

6
мислењето на судијата во англиското право се уважува до најголема
можна мерка и тоа има суштинско влијание врз решавањето на секој
конкретен случај.
Во англискиот правен систем, напоредно со судската
практика, големо внимание се обрнува на законите што ги донесува
парламентот како и на бројните подзаконски акти донесени за
извршување на законите.
Ваквата ролја на англискиот Парламент, во последно време,
добива се повеќе на значење. Тоа, во прв ред, е условено од
потребата за развивање на меѓународните економски односи и
развивање на другите видови меѓународна соработка. Секако, во
овој процес има значајна ролја и зачленувањето на Велика Британија
во Европската економска заедница.
Во Англија нема пишан устав. Тоа што англичаните
вообичаено го нарекуваат устав – тоа е комплекс норми од
законодавен и судски карактер со кои, низ англиската историја, се
ограничува самоволието на власта и се обезбедуваат правата и
слободата на човекот и граѓанинот.
Законот, според класичната англиска доктрина, во правниот
систем игра второстепена ролја, ограничувајќи се само на внесување
корекции или дополнување во судската практика. Сепак, барем за
современата англиска практика, не може да се рече дека законот и
врз негова основа донесените подзаконски акти имаат второстепена
ролја; тие веќе денес почнуваат да имаат иста ролја како и
соодветните пишани правни извори во континенталните правни
системи.
Денес, англискиот парламент донесува осумдестина закони. За
целото време на своето повеќевековно постоење, самоважечки,
позитивно правни акти има донесено повеќе од 3000.
Големиот број важечки закони го создава и проблемот за
нивна систематизација. Од крајот на XIX век во Англија започнува
процесот на чисто законодавството од архаичните и фактички
неважечки акти.
Во овој процес кој тече и денес, се прави напор важечките
норми од повеќе истородни акти да се спојат и на тој начин, да се
направат попрегледни и подостапни. Во таа смисла, од страна на
парламенетот е донесен и посебен акт, акт за консолидација на
законите.
За разлика од континенталниот правен систем, извршните
органи на почетокот биле лишени од правото да донесуваат акти за
“извршување на законите”, односно, подзаконски општи правни
акти. Во случај да бил издаден таков акт, извршниот орган бил
должен да биде снабден со соодветно полномошно од страна на

7
Парламентот. Таквото право за донесување општи подзаконски
правни акти од страна на органите на извршната власт познато под
името делегирано законодавство, е творба што за прв пат во
историјата ја среќаваме во англиската практика.
Прашањето за соодносот меѓу законот и судската практика во
Англија е многу специфично. Гледано однадвор, решението би
изгледало едноставо – законот може да го укине прецидентот,
додека при колизија на законот и прецедентот, предност му се дава
на законот. Притоа, треба да се има во вид големата ролја на
судското толкување на законот, согласно со што, по правило ,
правните адресати се поврзани (се зависни) не само со текстотот на
законот , туку и со толкувањето што, при донесувањето на судски
решенија, го даваат судиите, или т.н. прецедентно толкување. Во
оваа смисла во Англија се претпочита наместо текстот на законот да
се цитираат судските решенија вокои е применет.
На тој начин, англискиот суд поседува широка можност да се
искажува во однос на законите. Што се однесува, пак, до
делегираното законодавство, како и на другите акти за извршување
на законот, судот има официјално право да ги укинува.

2. КОНЦЕПТОТ НА ВАЛДЕЕЊЕ НА ПРАВОТО

(RULE OF LAW)

Додека теоријата за правната држава настанала во германската

правно – политичка мисла, современиот концепт на “владеење на
правото” (rule of supremacy of law) прв пат правно е дефиниран во
делата на познатиоит англиски теоретичар Алберт вон Дајси. За
аглосаксонската правна традиција овој концепт има исклучително
значење, бидејќи тој е израз и резултат за на успешната борба за
ограничување на кралските овластувања и дискреционата власт на
администрацијата.
Во основа на овој концепт се наоѓа старата “старата аглосаксонска
идеја за правата што се пред егзистентни во однос на политичката
власт”, поради што принципот на валдеење на правото ја
претставува суштинската граница на ширењето и самоволието на
носителите на власта.
Токму уставното прокламирање на овие прави и нивната
ефикасна заштита пред судските органи, покрај општоста и
апстрактноста на законските норми кои ја oвозможуваат еднаквоста
и сигурноста на граѓаните, го одредува централното место за идејата
за влдеење на правото.

8
 Иако концептот владеење на правото е вкоренет во
целовкупната традиција на политичката мисла, почнувајќи од
Аристотеловите тези за предностите на “владеењето на законите над
владеење на луѓето”1, преку класичните либерални мислители до
современите расправи за односите помеѓу “правната” и “социјална”
држава2, сепак англиската правна традиција е онаа вистинската
(условена и органичена во времето на настанувањето и социјалниот
карактер) кој ја дава целосната политичка смисла на овој концепт.
Во најопшта смисла, “владеењето на правото” подразбира
начело на ограничана влада, односно поставка дека е легитимна
само онаа политичка власт кој е ограничена со целта на своето
конституирање.
Во посебна смисла, поимот “владеење на правото”
подразбира начело на ограничена влада. Во оваа смисла концептот
на владеењето на правото се изедначува со основните лични и
политички права и слабости, кои всушност настануваат од
политичко – правен израз на светата приватна сопственост и
слободната конкуренција.

3. СЛИЧНОСТИ И РАЗЛИКИ МЕЃУ КОНЦЕПТИТЕ

ПРАВНА ДРЖАВА И ВЛАДЕЕЊЕ НА ПРАВОТО

Целовкупната расправа за поимот правна држава, почнувајќи

од Е. Кант па се до А. В. Дајси проблемот на правната држава го
сведува на проблем на владеење на правото.
Така во политичката и правната смисла изедначувањето на
концептите правна држава најчесто се објаснува со следниве
причини:
Прво, правната држава во поширока смисла се појавила во
оној момент кога на граѓаните се издеференцирала свеста за
сопствената вредност и достоинство. Таквата свест кај граѓаните се
изградуваше постепено како резултат на се поизразената волја на
државните органи на власта за изградување правен систем на органи
и институции што ќе ги почитуваат и заштитуваат слободите и
правата на граѓаните. Така во научната литература најчесто се вели
дека правната држава и владеењето на правото имаат заедничка
општествено – економска, политичка и теориска основа –
граѓанското општество и либерализмот. Во тој поглед и двата
концепта се сметаат за правна форма на либерална држава како тип
на држава.

9
 Токму поради вакавата констатирана потреба државата веќе не
се сведува единствено на активностите што се поврзани со
законското работење на полицијата, управната, судската и друга
власт, туку таа се повеќе добива пошироки димензии во кои
безусловно беше опфатена и потребата од системско почитување и
заштита на секој граѓанин.
Преку ваквиот став доаѓаме до констатација дека државата е
пред се правна организација односно организација која е втемелена
врз пратните одредби и која фукнционира токму како резултат на
примената на правото. Ако велиме дака некоја заедица е држава
тогаш таа по дефиниција и по смисла е неминовно правна.
Второ, правото е наераскинливо обврзано со државата,
бидејќи таа го создава правото и ја обезбедува неговата примена.
Колку и да станува збор за автрократска држава таа не може да
постои без право.
Затоа, барањето државата да биде правна не може да се свати
во буквална смилсла бидејќи секоја држава е правна, меѓутоа во
смисла на држава која ги признава и заштитува правата и слободите
на граѓаните за кои се смета дека се над државата независни од неа,
односно дека се работи за некои однапред дадени вечни
неповредливи природни права кои државата мора да ги признае и да
им се потчини.

4. HABEAS CORPUS ACT од 1679 година

Овој акт пратставува најзначајниот документ кој подетално се

осврнува на прашањето за човековите права во англосаксонскиот
свет, особено оние права кои се поврзани со кривичната одговорност
и постапка.
Како еден од најзначаните политички документи на
англиската буржоаска револуција, неговите основни идеи се
содржани во вкупно дваесет члена, кои главно се однесуваат на:
1. Ограничувањето на извршната власт, во смисла на забрана
од нејзино незконско апсење на лица без судски налог,
2. Забрана на долготрајно задржување во затвор на лица без
очигледни докази за вина,
3. Заштита на човекот од малтретирање во текот на истрагата,
и низа други привилегии во текот на кривичниот процес.
Всушност, со овој документ, за првпат во историјата на
светската уставност на индирекетен начин се поставува цел систем
на гаранции на личните слободи на човекот, или поконкретно се
воспоставува основното кривично начело дека никој не може да

10
биде обвинет за кривично дело кое со закон не е утврдено. Со тоа
граѓаните се заштитени од политичката арбитрерност и власта на
органите на прогонот. Основната идеја на овој документ лежи во
фактот дека само судски, а не полициски орган може да одлучи
дали некое лице ќе биде лишен од слобода или не.
Надлежниот судија има обврска на локалниот шериф, чуварот
на затворот, или на полицискиот орган да му издаде, т.н. Habeas
Corpus, наредба за испорачување на лицето лишено од слобода до
судијата со цел, продолжување на постапката и констатирање на
основаноста на лишувањето од слобода. Доколку судијата во
понатамошниот тек на постапката утврди дека лишувањето од
слобода не е основано лицето веднаш се пушта на слобода. Во
обратна ситуација, судијата одредува затворска казна зависно од
тежината на стореното дело.
Habeas Corpus Act претрпел одредени промени во интерес на
подобрување на текстот, но и конкретни мерки во кривично –
правната постапка. Така, овој акт беше надоплонет со неколку
одрдеби и тоа:
- никој не може повторно да биде лишен од слобода за
исто дело за кое веќе еднаш бил ослободен,
- освен во строго регулиран случај, лицата лишени од
слобода не можат да бидат преместувани од еден
затвор во друг, или чување во Шкотцка или во
прекуморските затвори,
- судијата мора да ја издаде оваа наредба и кога судот не
заседава, односно и во време на одмор, и
- постоење на забрана за покренување на постапка
против лица на кои им се поминати две години од
денот на извршувњето на делото.
Во подоцнежниот период, овој документ доживеа уште
неколку дополнувања и измени.

5. ЗАКОНОТ ЗА ПРАВАТА ОД 1689 ГОДИНА (THE BILL OF

RIGHTS)

Законот за правата од 1689 година претставува една од

најважните пишани документи во англиската уставна историја,
бидејќи од една страна, со него се прогласуваат за незаконити
одредени постапки на кралот и неговите службеници, додека од
друга страна, и формално – правно се дефинираат придобивките од
буржоаската револуција во оваа земја.
Со овој акт му е скратено правото на кралот да наметнува,
донесува, укинува или суспендира закони без согласност на

11
парламентот, односно констатирано е дека кралот мора да владее
согласно законот. Кралот бил принуден да ги почитува
парламентарните одлуки. Кралот морал да валдее единствено
согласно со законите. Нему му било забрането собирење на даноци и
други финансиски средства за интересите на војската без претходна
согласност на парламентот.
Законот за правата се состои од две основни целини. Во
Првиот дел се прогласуваат за незаконски бројни постапки на
кралот Џејмс II и неговите следбеници. За првпат со овој документ
се потенцира улогата на Парламентот наспроти кралот;
- се утврдува имунитет на пратениците во смисла на
неодговорност поради своите јавно искажани ставови;
- се прадвидува обврска за редовно свикување на
парламентот. Во овој документ се содржани и одрдеби
кои им даваат право на граѓаните да поднесуваат
петиција против кралот.
Во вториот дел од Законот се опишани причините поради кои
на новиот крал и кралица им е понудена круната, какои обврските
кои притоа ги презеле. Особено внимание е дадено на прашањето за
наследувањето на круната.
Со овој Закон, Англија воспоставува вистинска уставна
монарахија во која конечно се ограничува власта на кралот. Со
негова помош се искристализира и еден специфичен систем на
организација на власта во Англија во кој “кралот владее, но не
управува”.

12
 ЗАКЛУЧОК

Денес скоро една третина од населението на земјината топка

живее според принципите чии темели се создадени во рамките на
англиското право. Овој систем се среќава и под името
англосаксонски зашто тој во основа ги опфаќа земјите од
англосаконско потекло.
Како што веќе рековме “општото право” (Common low) е
најзначајниот дел или правен извор на англискиот правен систем.
HABEAS CORPUS ACT од 1679 година Овој акт пратставува
најзначајниот документ кој подетално се осврнува на прашањето за
човековите права во англосаксонскиот свет, особено оние права кои
се поврзани со кривичната одговорност и постапка.
Законот за правата од 1689 (THE BILL OF RIGHTS) година
претставува една од најважните пишани документи во англиската
уставна историја.

13
 КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА

1. Проф. Д-р Саво Климовска, Уставно право и политички

систем, Просветно дело, Скопје, 2003 година, стр. 135-
137, 775-777.

2. Проф. Д-р Димитар Бајалџиев, Вовед во правото –

држава, Кочани, Европа 92, 1999 година, стр. 430-436.

3. Проф. Д-р Димитар Бајалџиев, Вовед во правото –право ,

Куманово, Македонска ризница, 1999 година.

14