Chương 2

2.3. MỸ THUẬT PHƯƠNG TÂY

THỜI KỲ TRUNG CỔ

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 2.3.1. Mỹ thuật Byzantine
 Giai đoạn hình thành và phát triển của chế độ Phong kiến
 Thời gian: từ khi đế chế La Mã sụp đổ năm 395 đến TK 14
 Năm 330 hoàng đế Costantin thống nhất nhà nước La Mã,
dời thủ đô từ Roma về thành phố Byzantine và đổi tên
thành Costantinople
 Đế chế sụp đổ chia thành hai phần Đông và Tây. Phần
Đông lớn mạnh với trung tâm Constantinople thủ đô của
Bizantine
 Dần dần hình thành nền nghệ thuật Bizantine và ảnh
hường ra ngoài biên giới như Italia, Nga.

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Kiến trúc Byzantine

 Nhà thờ đóng vai trò quan trọng trong đời sống xã hội
 Tiếp tục xây dựng những cột Phorum, tường thành
phòng ngự: hai lớp hào sâu, những pháo đài dày đặc,
nhưng nay bị tàn phá nhiều.
 TK V kiến trúc phát triển mạnh hơn, đặc biệt các nhà
thờ với kiểu Bazilica: bình đồ hình chữ nhật, có phần
kéo dài _ Altar – Phần thờ là ½ hình tròn hoặc có cạnh,
thường nằm ở phía đông. Khám thờ –bàn thờ Thánh

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Nhà thờ Hagia Sophia - "Khôn ngoan Thánh thiện"

 Constatinople xây từ năm 532 – 537) được xây trên nền

cũ của nhà thờ kiểu BazilicaS Sophia đã bị quân khởi
nghĩa đốt cháy vào năm 532.
 Hoàng đế Justian xây lại lớn hơn nhà thờ cũ.
 Công trình do kiến trúc sư Anphini - ngừơi vùng Tiểu Á và
Isidor xây.
 Tường phẳng, nhiều mái vòm, 3 gian.
 Gian giữa có mái vòm cao nhất : 55m, đường kính 31 m,
vòm chính có 40 cửa sổ lấy sáng tự nhiên
 Xây bằng đá cẩm thạch quý, nhiều màu, hàng trăm cây
cột đường kính 1,33m.
Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021
 Gian giữa nhà thờ: 78x72m
Đường kính: 31m
Chiều cao: 62m
Vật liệu: Đá, gạch, vữa, sắt và gỗ để làm
gằng và thanh neo.

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Kiến trúc Byzantine
► Mái nhà thờ thường dùng :
►gỗ ở phía Tây đế chế
►đá ở phía Đông, Xiry
►gạch ở Tiểu Á, Constantinople
►Sau này nhà thờ có :
►bố cục hình tròn ở giữa
►vuông ở giữa có mái vòm tròn phối hợp Bazilica
+ tròn ở giữa (nhà thờ Irina ở Constatinople)
► Hàng loạt các nhà thờ được xây dựng trong thời
hoàng đế Justian ở thủ đô và ở Ravena (Italia)

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Kiến trúc Byzantine

 Năm 1204 Thiên chúa giáo thắng thế và lấy lại thủ đô
Constatinople đầu thế kỷ 13 nhà thờ càng được xây dựng
nhiều hơn.
 Các nhà thờ hình chữ thập với mái vòm cao gồm :
 3 gian chính hoặc 5 gian chính
 Vòm mái chính có hình ống
 Xung quanh có 4 vòm khác, nhỏ hơn và thấp hơn
 Nhà thờ Atic Djian, nhà thờ Calendar ở Constatinople.
 Chấm dứt 1000 năm nghệ thuật Bizatine – nền nghệ thuật có
nhiều ảnh hưởng đến sự phát triển của nghệ thuật Tây Au,
nam Slave, Nga và vùng Capcaze.
Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021
 Cột cửa cẩm thạch có hoa văn hình
học ở các mặt và bệ bầu dục tạc Gờ trang trí có ký tự khắc
liền bên trên, TK VI họa mô tả công việc trong
nhà thờ Parthenon, TK 12

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 V.Bảng đóng cẩm thạch với ký tự Bảng đóng cẩm thạch với phù điêu chữ
Thiên chúa in nổi trong vòng thập, tìm thấy ở Parthenon của Thiên
nguyệt quế, TK V chúa giáo, TK V - VI

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Điêu khắc
phù điêu cẩm thạch với hoa văn vặn thừng phù điêu Đức Mẹ đồng trinh và Chúa,
và hoa, Athens, cuối TK XI được đặt trong nhà thờ, Tk XII

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Bt Byzantine, Athene

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Đặc điểm của hội họa Bizantine

 Nội dung tôn giáo mang tính kể chuyện: Chúa, Đức

Mẹ đồng trinh, các Thánh và các Mục sư
 Hình tượng nghệ thuật có liên quan đến hiện thực
 Tính biểu cảm của nhân vật : buồn, khổ hạnh, chịu
đựng
 Cóđề cập đến yếu tố không gian
 Màu sắc, đường nét phù hợp với kiến trúc

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 HỘI HỌA BYZANTINE
Tranh ghép mảnh (Mosaic)

► Tranh ghép mảnh: bên trong nhà thờ thường được ốp đá

► Nhưng vòm trang trí bằng tranh ghép mảnh – phát kiến
mới
► Chất liệu bền vững: sứ màu, sứ vẽ màu, các loại đá quý
khác nhau, thủy tinh màu, gắn chúng bằng vữa
► Quét một màu (thường xanh lam, kim nhũ) ở mặt sau tất
cả các vật liệu tạo sự tổng hòa
► Tạo ánh sáng lung linh, thần thánh
► Thể hiện sự khổ hạnh của các nhân vật
Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021
 Tranh ghép mảnh
Chúa Pantocrator,
nhà thờ ở Monreal, Sicily, Italia Chúa Giesu, nhà thờ Haige Sophia, TNK

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Một phần của bức tranh Đức Trinh sàn nhà ở Cung điện Vĩ đại ở
Nữ Episkepsis(cuối thế kỷ 13) cao Constantinople (nay là Instanbul),TK V
45 cm - khảm thủy tinh và vàng

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Tranh ghép mảnh

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Tranh thánh (Icon)
Chúa Ba ngôi, Andrei Rublove,
BT Tritiakovski, Nga

► Hình ảnh với tâm

trạng buồn, lo lắng
► Gam màu hạn chế:
vàng, xanh dương,
đỏ…
► Mang tính chất kể
chuyện, ít cử động,
dáng đối mặt
(enface) đặc trưng
cho vùng Serbi.
Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021
 Bản sao tranh tường khắc Glykophilosa
với dòng chữ Episkepsis. Từ Triglia ở
Bản sao tranh thánh George, Tk XIV Tiểu Á, do xưởng tranh ở Constantinople,
cuối Tk XIII

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 3 tu sĩ, lớp thứ hai của tranh được
trưng bày ở bộ sưu tập Byzantine.
Vẽ bởi xưởng tranh ở Bắc Athens,
đầu Tk XVIII

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 2.3.2. Mỹ thuật Roman
Kiến trúc Roman
 Xuất xứ từ nghệ thuật La mã –
trào lưu Romania từ Bắc Italia
 ở các vùng Trung và Tây Âu vào
khoảng thế kỉ 9 đến thế kỉ 11
 Xây dựng nhiều công trình tôn
giáo tiêu biểu bằng đá, hình
vuông,tròn hay hình chữ thập
 Tường rất dày, cửa sổ nhỏ,
basilica thêm hậu cung bán
nguyệt
 Vòm bán cầu có khung đỡ sát
bên dưới
Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021
 Điêu khắc Roman

 Ban đầu do quy định nghiêm ngặt của giáo hội: hình
tượng con người không được đề cập tới trong nghệ
thuật tạo hình
 Phát triển mạnh từ TK 12, trang trí cho nội-ngoại thất
nhà thờ, tu viện
 Hình ảnh hoa lá, súc vật ở đầu cột, quanh cửa sổ, lanh
tô vòm cửa…lịch sử chúa Kito và các vị thánh, cảnh sinh
hoạt dân gian, súc vật hoàng đường…
 Đa số là tác phẩm khuyết danh
Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021
 Cuộc phán xét cưới cùng, nhà thờ St. Autun, Pháp

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 2.3.3. Mỹ thuật Gotich

 Kiến trúc Gothic ra đời vào khoảng thế kỉ 12 tại Pháp

 Những hàng cột bên vững chãi là bộ cung kép đỡ mái
 Tạo ra hệ thống vòng cung gãy, khởi đầu từ những đầu cột
chính, cắt nhau tại tâm của vòm để nâng cao vòm nhà
 Các cửa sổ to và nhiều hơn so với kiến trúc Roman
 Vòm nhọn, các mi cửa không còn là cung tròn mà là 1 nửa hình
thoi.

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Nhà thờ Đức Bà Chartres, tỉnh
Eure-et-Loir, nằm cách thủ đô Paris Nhà thờ Đức bà Paris
của Pháp 80 km về phía Tây Nam

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Tranh kính màu nhà thờ Đức bà Paris

 Kiến trúc Gothic có nhiều

khoảng trống, trang trí bằng
nhiều tranh kính màu, đơn lẻ
hoặc ghép nhiều tranh thành
mảng lớn
 Tranh được tạo từ nhiều lớp
kính màu tạo sự lung linh
nhiều màu sắc, ánh sáng
huyền ảo
 Đề tài chính: Chúa và các vị
thánh

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Điêu khắc Gotich

 Các bức tượng

của người đạo
Cơ-đốc thường
phản ánh các câu
chuyện trong kinh
thánh.
 Trang trí cho các
mặt tiền

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Điêu khắc Gotich
Nhóm tượng tại cổng của Nhà thờ Đức chi tiết của Cổng phán xét, phía bắc của
Bà Chartres (khoảng năm 1145). nhà thờ ở Reims, Pháp, c. 1225.

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Bamberg Horseman, c. 1230–
35; Bamberg Cathedral,
Bamberg, Germany.
Foto Marburg/Art Resource,
New York

Ekkehard và Uta , những

bức tượng từ dàn đồng ca
phía tây của nhà thờ ở
Naumburg, Đức, c. 1250.

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 2.3.4. Mỹ thuật Tiền Phục Hưng
Nicolo Pizano(1220-1278)

 Nhà điêu khắc với những nét cơ bản trong NT và được coi
như một trong những người đặt nền móng cho sự ra đời điêu
khắc Phục Hưng.:
 Ngưỡng mộ và sử dụng một số phương pháp của NT cổ đại.
 Cố tạo nét thực, khắc phục tinh thần khổ hạnh trong tác
phẩm
 xu hướng tạo dáng, khối thực
 Nội dung chưa thoát khỏi Kinh thánh
 hình thức khá trần tục bằng cách tạo khối, những đường nét
mảnh dẻ:
 Bục giảng đạo – nhà thờ Piza, Florence bằng đá cẩm thạch,
khoảng năm 1260
Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021
 Nicola Pisano: 1. Head of a Bearded Man, marble sculpture by
Giovanni Pisano, 1312–14; in the National Gallery of Denmark,
Copenhagen 2. Truyền tin. Giáng sinh và các mục tử

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Pisano: Cuộc đại thảm sát những đứa trẻ vô tội, đàn thành
Pistiria, cao 455cm,đá cẩm thạch. Nhà thờ St. Andrea
- Bục giảng kinh, đá cẩm thạch, Nhà thờ Piza, Italia

TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 - Bục giảng kinh, đá cẩm thạch, Nhà thờ Siena
- Đức Mẹ và chúa Hài đồng (chi tiết)

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Giotto (Giotto di Bondone, 1276-1337)

 Điêu khắc gia, kiến trúc sư và họa sỹ, có nhiều học trò, họa
sỹ nổi tiếng vì luật tự nhiên trong tác phẩm hội họa
 Tính nhân văn mới mẻ, lấy thời thượng cổ làm mẫu mực
 Người đầu tiên đưa hội họa vào giai đoạn mới – từ bỏ nỗi
khắc khổ của NT Trung cổ, lấy cuộc sống thực tế của con
người làm cơ sở.
 Tính khái quát với sự trong sáng của bố cục, nhịp điệu êm
dịu hơn, các động tác gần với hiện thực hơn là hình ảnh các
vị thánh,
 Tập trung những sự kiện chính, mang chất kịch tính, loại bỏ
những chi tiết, nhưng vẫn thể hiện nội tâm từng nhân vật.
 Các nhân vật được mô tả bằng hành động, hoàn cảnh thực
nên dễ hiểu, dễ thấy
Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021
 Giotto, Phác thảo,
Đức mẹ uy nghiêm, Tempera trên gỗ, 325x234cm,
Florence,Italia

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

 Cuộc gặp trước Kim môn Cái hôn của Judas

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021

Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021
 Duccio di
Buoninsegna sinh ra
tại thành phố Tuscan, Ý
trong khoảng năm
1255-1260
đặc điểm NT: trau chuốt
trong từng chi tiết, nét
vẽ mảnh mai và tinh tế,
kết hợp với chủ nghĩa
nhân đạo
1. Madonna and Child
1300
2. Madonna Rucellai
1285 (Ảnh: Wikimedia
Commons)
Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021
 Duccio:
Maestà, 1308–
1311, Nhà thờ
chính tòa Siena.
(hình: Wikimedia
Commons)
- Đức mẹ Maria bế
Chúa Giê su, cùng
các thánh, thiên
sứ, thánh bảo hộ
vùng Siena.
- Trong các ô ảnh:
Đức mẹ trong quá
trình trưởng thành
của Chúa Giê su.
Khoa Mỹ thuật.&TK , TS. Mã Thanh Cao.8.2021
Khoa Mỹ thuật &TK,
TS. Mã Thanh Cao
TRÂN TRỌNG CẢM ƠN