TLH - Chuong 1 - Nhung Van de Chung

1/9/2022
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ
TÂM LÝ HỌC
TS. ĐÀO THỊ DiỆU LINH

ĐT: 0912170182
EMAIL: linhdtd@vnu.edu.vn
NỘI DUNG MÔN TÂM LÝ HỌC
Chương 1: Những vấn đề chung của Tâm lý học

Chương 2: Sự hình thành và phát triển tâm lý, ý thức, nhân cách
Chương 3: Hoạt động nhận thức
Chương 4: Tâm lý học lứa tuổi
Chương 5: Tâm lý học sư phạm
Next
TS. Đào Thị Diệu Linh
1
1/9/2022
TÀI LIỆU MÔN HỌC

1. Tài liệu bắt buộc
• Nguyễn Quang Uẩn (Chủ biên, 2011), Tâm lí học đại cương, NXB ĐHQG
Hà Nội.
• Lê Văn Hồng (chủ biên, 2009), Tâm lí học lứa tuổi và TLH sư phạm, NXB
ĐHQG Hà Nội.
• Đỗ Thị Châu (2005), Tình huống tâm lí học lứa tuổi và TLH sư phạm, NXB
GD.
2. Tài liệu tham khảo

• Phạm Minh Hạc (chủ biên) (1989). Tâm lí học, tập 1, 2, NXB GD.
• Vũ Thị Nho (1999), Tâm lí học phát triển, NXB ĐHQGHN.
• Nguyễn Xuân Thức (Chủ biên, 2006), Giáo trìnhTâm lí học đại cương, NXB
Đại học Sư phạm.
• Platonov K.K (2000). Tâm lí học vui, tập 1 và 2. NXB Thanh niên.
• Các sách tham khảo về tình huống tâm lý học, giao tiếp sư phạm…
Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG CỦA TÂM LÝ HỌC
Khái quát về
khoa học tâm lý
Các nguyên tắc Những vấn

và phương pháp đề chung
nghiên cứu của TLH
tâm lý
Bản chất,
chức
năng và
phân loại
Next
2
1/9/2022
1.1. KHÁI QUÁT VỀ KHOA HỌC TÂM LÝ

1.1.1. Vài nét về lịch sử hình thành và phát triển tâm lý học
Tâm lý học thời Tâm lý học nửa Tâm lý học trở

đầu thế kỷ 19 trở thành một khoa
cổ đại về trước học độc lập
- R. Descartes
- Sơ khai (1596 – 1650), - Năm 1879 và
- Quan niệm về đặt cơ sở tìm ra W.Wundt
“hồn”, “phách” cơ chế phản xạ
- Sự đấu tranh - TK XVIII, TLH (1832-1920)
giữa quan bắt đầu có tên
điểm duy vật gọi (gắn với C. - Năm 1880,
và duy tâm về Wolff) viện TL đầu
quan hệ giữa - CNDV >< CNDT tiên, xuất bản
vật chất và (mối quan hệ các tạp chí về
tinh thần. giữa tâm lý và TLH
cơ thể)

1.1.2. Các quan điểm cơ bản trong tâm lý học hiện đại
3
1/9/2022
1.1.2. Các quan điểm cơ bản trong tâm lý học hiện đại
a. Tâm lý học hành vi
J.Watson (1878 -1958)

 Chủ nghĩa hành vi do nhà TLH Mỹ
J.Watson sáng lập, được thể hiện trong
bài báo “TLH dưới con mắt của nhà
hành vi”.
S - R
Stimulant Reaction
Kích thích Phản ứng
a. Tâm lý học hành vi (tiếp)
 Lấy nguyên tắc thử và sai (trial and error) để điều khiển
hành vi.
 Đây là quan điểm tự nhiên chủ nghĩa, phi lịch sử và thực

dụng.
 Sau này, E.C.Tolman (1886-1959), K.L.Hull (1884-1952) và

B.F.Skinner … đưa vào công thức:
S - O - R
trung gian
(nhu cầu, kinh nghiệm sống, trạng thái)
4
1/9/2022
b. Tâm lý học Gestalt (TLH cấu trúc)
Weithaime (1850-1943) Cô-lơ (1887 - 1967) Koffka (1886-1947)
b. Tâm lý học Gestalt (TLH cấu trúc)
• Tâm lí con người do cấu trúc tiền định của não quyết
định và là một thể thống nhất. Vì vậy khi nghiên cứu tâm
lí con người phải nghiên cứu một cách hoàn chỉnh.
• Nghiên cứu các quy luật về tính ổn định và tính trọn vẹn
của tri giác, quy luật “bừng sáng” của tư duy.
• Các nhà TLH cấu trúc ít chú ý đến vai trò của kinh
nghiệm sống, kinh nghiệm xã hội lịch sử.
5
1/9/2022
c. Phân tâm học
 S.Freud là bác sĩ người Áo – người đã

xây dựng nên ngành phân tâm học
 Quan điểm chính:
 Tất cả mọi hiện tượng tinh thần về

bản chất là hiện tượng vô thức.
S.Freud
(1856 - 1939)
6
1/9/2022
c. Phân tâm học
 Ông tách con người thành 3 khối:
– Cái ấy (khối vô thức - con người trung tính): Bản năng vô thức,
ăn uống, tình dục, tự vệ, trong đó bản năng tình dục (libido) giữ
vai trò trung tâm.
– Cái tôi (khối tiền ý thức - con người thực tại): con người thường
ngày, có ý thức, tồn tại theo nguyên tắc hiện thực.
– Cái siêu tôi (Khối ý thức - con người xã hội): cái siêu phàm, “cái
tôi lý tưởng”, không bao giờ vươn tới được, tồn tại theo nguyên
tắc kiểm duyệt, chèn ép.
 Phương pháp: nghiên cứu cái vô thức để chữa bênh tâm thần
(phương pháp tự do liên tưởng, giải tỏa tâm lí).
2.4. Tâm lý học nhân văn
 Quan điểm chính:

Bản chất con người vốn là
tốt đẹp, vị tha và có tiềm
năng kì diệu.
7
1/9/2022
THÁP NHU CẦU CỦA MASLOW
H.Maslow
2.5. Tâm lý học nhận thức

 J. Piaget (1896-1980)
 J. Bruner (1915)
J.Piaget
 Nghiên cứu tâm lý, nhận
thức con người trong mối
quan hệ với môi trường -
cơ thể - não bộ.
J. Bruner
8
1/9/2022
2.6. Tâm lý học hoạt động

 L. Vygotsky (1896 -1934) là người đặt nền móng cho việc
xây dựng nền TLH hoạt động.
 A.N.Leonchiev (1903-1979) đã làm rõ cấu trúc tâm lý, tạo

nên thuyết hoạt động trong TLH.
 X.L.Rubinstein (1902-1960)
 A.R.Luria (1902-1977)
L. Vygotsky
Quan điểm chính
– Tâm lý là sự phản ánh thế giới khách quan vào não

thông qua hoạt động.
– Tâm lý được hình thành, vận hành, biểu hiện và phát

triển thông qua hoạt động.
– Tâm lý người mang tính chủ thể và có bản chất xã

hội lịch sử.
9
1/9/2022

1.1.3. Đối tượng, nhiệm vụ nghiên cứu của tâm lý học
1.1.3.1. Khái niệm tâm lý và tâm lý học

 Tâm lý người - sự phản ánh
hiện thực khách quan vào não
người thông qua chủ thể.
 Tâm lý học - khoa học về các

hiện tượng tâm lý
1.1.3. Đối tượng, nhiệm vụ nghiên cứu của tâm lý học
1.1.3.2. Đối tượng, nhiệm vụ của tâm lý học
• Các hiện tượng tâm lý (các

Đối tượng hoạt động tâm lý)
• Bản chất
• Quy luật hình thành và
Nhiệm vụ phát triển
• Cơ chế, diễn biến và
biểu hiện
10
1/9/2022
1.2. BẢN CHẤT, CHỨC NĂNG VÀ PHÂN LOẠI CÁC HIỆN TƯỢNG TÂM LÝ
1.2.1. Bản chất của tâm lý người
Phản ánh hiện thực

khách quan vào não
thông qua chủ thể Bản chất xã hội lịch
sử
Khái niệm phản ánh
Phản ánh tâm lý là một loại phản ánh đặc biệt
Sản phẩm: hình ảnh tâm lý
Tính chủ thể trong phản ánh tâm lý
Ứng dụng sư phạm
11
1/9/2022
Tác động
Hiện thực
Hệ thần kinh
khách quan
Bộ não người
Tổ chức vật chất phát

triển cao nhất
Một SVHT Chủ thể khác nhau
Tính
chủ
thể Một SVHT một chủ thể ở thời điểm khác nhau
trong
phản
ánh
tâm lý
Chính chủ thể mang hình ảnh TL là người cảm nhận,
cảm nghiệm và thể hiện nó rõ nhất.
12
1/9/2022

1.2.1. Bả
Ứng dụng sư phạm: tâm lý
người
- Gắn liền nội dung bài giảng với thực tế đời sống.
- Tổ chức cho học sinh tham quan, đi thực tế.
- Sử dụng đồ dùng trực quan phong phú.
- Chú ý đến “cái riêng” trong tâm lý

mỗi người.
Được nảy sinh từ xã hội loài người
Là sản phẩm của hoạt động và giao tiếp
Là kết quả của quá trình lĩnh hội kinh nghiệm xã hội,
nền văn hóa xã hội
Hình thành, phát triển và biến đổi cùng với sự phát triển
của lịch sử, của xã hội loài người
Ứng dụng sư phạm
13
1/9/2022
Ứng dụng sư phạm:
o Tìm hiểu môi trường xã hội, nền văn hóa xã hội, quan hệ
xã hội.
o Tổ chức các hoạt động phong phú, đa dạng (vui chơi,

học tập, lao động, hoạt động xã hội…)
o Chú ý tới hoạt động chủ đạo ở từng lứa tuổi khác nhau.
1.2.2. Chức năng của tâm lý người
Định Động
hướng lực
Điều
Điều
khiển,
chỉnh
kiểm tra
14
1/9/2022
4 chức năng của tâm lý con người
• Động cơ, mục đích HĐ

Định • Động cơ có thể là: nhu cầu, hứng thú, lý tưởng…
hướng
• Thôi thúc con người hoạt động

Động
lực • Khắc phục khó khăn để đạt mục đích
• Điều khiển, kiểm tra HĐ bằng chương trình, kế

Điều hoạch,phương pháp…
khiển
• Phù hợp với mục tiêu đã xác định

Điều • Phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện thực tế
chỉnh
1.2.3. Phân loại các hiện tượng tâm lý
Cách phân loại phổ biến trong các tài liệu TLH
TÂM LÝ
Các quá Các trạng Các thuộc

trình tâm lý thái tâm lý tính tâm lý
Sơ đồ mối quan hệ giữa các hiện tượng tâm lý
15
1/9/2022
Quá trình tâm lý Thuộc

Trạng thái tâm lý tính tâm lý
• Diễn ra trong thời gian • Diễn ra trong thời gian • Tương đối ổn định, khó
ngắn tướng đối dài hình thành và khó mất đi
• Mở đầu, diễn biến và kết • Mở đầu và kết thúc • Nét riêng của nhân cách
thúc tương đối rõ ràng không rõ ràng (chú ý, (xu hướng, tính cách, khí
(nhận thức, cảm xúc, tâm trạng…) chất, năng lực)
hành động)
Ngoài ra, có thể phân loại hiện tượng tâm lý thành:
- Hiện tượng - Hiện tượng

tâm lý có ý tâm lý sống - Hiện tượng
thức động tâm lý cá nhân
- Hiện tượng - Hiện tượng - Hiện tượng
tâm lý chưa tâm lý tiềm tâm lý xã hội
được ý thức tàng
16
1/9/2022
1.3. CÁC NGUYÊN TẮC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TÂM LÝ
1.3.1. Các nguyên tắc nghiên cứu tâm lý
Quyết định luận duy vật biện chứng

Nguyên tắc
Thống nhất tâm lý, ý thức, nhân cách với hoạt động
Nghiên cứu các hiện tượng tâm lý trong mối quan hệ

với các hiện tượng tâm lý khác
Nghiên cứu tâm lý một cách cụ thể
1.3.2. Các phương pháp nghiên cứu tâm lý
a. Phương pháp quan sát

• Tri giác có chủ định nhằm xác định đặc điểm của đối tượng qua hành động,
cử chỉ…
• Có nhiều hình thức: toàn diện, bộ phận; trực tiếp, gián tiếp
• Có nhiều ưu điểm
• Cần chú ý:
1) Xác định mục đích, nội dung, kế hoạch
2) Chuẩn bị chu đáo về mọi mặt
3) Tiến hành quan sát có hệ thống
4) Ghi chép tài liệu khách quan, trung thực
17
1/9/2022
b. Phương pháp thực nghiệm

• Tác động vào đối tượng một cách chủ động biểu hiện về quan hệ
nhân quả lặp lại nhiều lần đo đạc, định lượng, định tính
• Hai loại cơ bản:

o Thực nghiệm trong phòng thí nghiệm
o Thực nghiệm tự nhiên
c. Phương pháp trắc nghiệm (test)

• Một phép thử để “đo lường” tâm lý đã được chuẩn hóa trên một số lượng
người đủ tiêu chuẩn.
• Thường gồm 4 phần:
- Văn bản test
- Hướng dẫn quy trình tiến hành
- Hướng dẫn đánh giá
- Bản chuẩn hóa
• Đã có một hệ thống test về nhận thức, năng lực, nhân cách
• Có nhiều ưu điểm
18
1/9/2022
d. Phương pháp đàm thoại (trò chuyện)

• Đặt ra câu hỏi cho đối tượng; dựa vào câu trả lời để trao đổi, hỏi thêm
nhằm thu thập thông tin về vấn đề nghiên cứu
• Có nhiều hình thức: trực tiếp hoặc gián tiếp; hỏi thẳng hay hỏi đường vòng
• Cần chú ý:
1) Xác định mục đích, yêu cầu
2) Tìm hiểu trước thông tin về đối tượng
3) Có kế hoạch trước để “lái hướng” câu chuyện
4) Linh hoạt trong quá trình trò chuyện
e. Phương pháp điều tra

• Dùng một số câu hỏi nhất loạt đặt ra cho một số lớn đối tượng nghiên cứu
nhằm thu thập ý kiến chủ quan của họ
• Có nhiều hình thức: trả lời viết hay trả lời miệng (có người ghi lại)
• Câu hỏi điều tra: câu hỏi đóng và câu hỏi mở
19

TLH - Chuong 1 - Nhung Van de Chung

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TLH - Chuong 1 - Nhung Van de Chung

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1/9/2022

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TS. ĐÀO THỊ DiỆU LINH

NỘI DUNG MÔN TÂM LÝ HỌC

Chương 1: Những vấn đề chung của Tâm lý học

TS. Đào Thị Diệu Linh

TÀI LIỆU MÔN HỌC

2. Tài liệu tham khảo

TS. Đào Thị Diệu Linh

Các nguyên tắc Những vấn

TS. Đào Thị Diệu Linh

1.1. KHÁI QUÁT VỀ KHOA HỌC TÂM LÝ

Tâm lý học thời Tâm lý học nửa Tâm lý học trở

TS. Đào Thị Diệu Linh

1.1. KHÁI QUÁT VỀ KHOA HỌC TÂM LÝ

TS. Đào Thị Diệu Linh

a. Tâm lý học hành vi

J.Watson (1878 -1958)

TS. Đào Thị Diệu Linh

a. Tâm lý học hành vi (tiếp)

 Đây là quan điểm tự nhiên chủ nghĩa, phi lịch sử và thực

 Sau này, E.C.Tolman (1886-1959), K.L.Hull (1884-1952) và

TS. Đào Thị Diệu Linh

b. Tâm lý học Gestalt (TLH cấu trúc)

Weithaime (1850-1943) Cô-lơ (1887 - 1967) Koffka (1886-1947)

TS. Đào Thị Diệu Linh

b. Tâm lý học Gestalt (TLH cấu trúc)

TS. Đào Thị Diệu Linh

c. Phân tâm học

 S.Freud là bác sĩ người Áo – người đã

 Quan điểm chính:

 Tất cả mọi hiện tượng tinh thần về

TS. Đào Thị Diệu Linh

TS. Đào Thị Diệu Linh

c. Phân tâm học

 Ông tách con người thành 3 khối:

TS. Đào Thị Diệu Linh

2.4. Tâm lý học nhân văn

 Quan điểm chính:

TS. Đào Thị Diệu Linh

THÁP NHU CẦU CỦA MASLOW

2.5. Tâm lý học nhận thức

2.6. Tâm lý học hoạt động

 A.N.Leonchiev (1903-1979) đã làm rõ cấu trúc tâm lý, tạo

Quan điểm chính

– Tâm lý là sự phản ánh thế giới khách quan vào não

– Tâm lý được hình thành, vận hành, biểu hiện và phát

– Tâm lý người mang tính chủ thể và có bản chất xã

TS. Đào Thị Diệu Linh

1.1. KHÁI QUÁT VỀ KHOA HỌC TÂM LÝ

1.1.3.1. Khái niệm tâm lý và tâm lý học

 Tâm lý học - khoa học về các

TS. Đào Thị Diệu Linh

1.1.3. Đối tượng, nhiệm vụ nghiên cứu của tâm lý học

1.1.3.2. Đối tượng, nhiệm vụ của tâm lý học

• Các hiện tượng tâm lý (các

TS. Đào Thị Diệu Linh

1.2.1. Bản chất của tâm lý người

Phản ánh hiện thực

TS. Đào Thị Diệu Linh

1.2.1. Bản chất của tâm lý người

Khái niệm phản ánh

Phản ánh tâm lý là một loại phản ánh đặc biệt