Ano ang kakayahang Sosyolingguwistiko?

Tinutukoy ng kakayahang sosyolingguwistiko ang kakayahang gamitin ang

wika nang may naaangkop na panlipunang pagpapakahulugan para sa isang
tiyak na sitwasyong pangkomunikasyon. Halimbawa, inaasahan sa atin ang
paggamit ng pormal na wika (halimbawa: "Magandang araw po! Kumusta po
kayo?") sa pakikipag-ugnayan sa mga nakatatanda at may awtoridad, kaiba
sa paggamit natin ng impormal na wika (halimbawa: "Uy! Kumusta ka
naman?") sa ating mga kaibigan at kapareho ng estado.

Kadalasan, para sa mga taal na tagapagsalita ng isang wika (halimbawa, ang

mga tao na Tagalog ang unang wika ay tinatawag na taal na tagapagsalita ng
Tagalog), nagiging natural lamang o hindi na kailangang pag-isipan ang
paggamit ng naaangkop na pahayag ayon sa sitwasyon. Gayunman, para sa
hindi taal na tagapagsalita, dapat niyang matutuhan kung paano "lumikha at
umunawa ng wika sa iba't ibang sosyolingguwistikong konteksto, na may
pagsasaalang-alang sa mga salik gaya ng estado ng kausap, layunin ng
interaksiyon, at itinatakdang kumbensiyon ng interaksiyon" (Freeman at
Freeman 2004).

Nilinaw ng sosyolingguwistang si Dell Hymes (1974) ang nasabing

mahahalagang salik ng lingguwistikong interaksiyon gamit ang kaniyang
modelong SPEAKING:

S- Setting and Scene: Saan ang pook ng pag-uusap o ugnayan? Kailan ito
nangyari?

P Participants: Sino-sino ang kalahok sa pag-uusap? E - Ends: Ano ang

pakay, layunin, at inaasahang bunga ng pag-uusap?

A - Act Sequence: Paano ang takbo o daloy ng pag-uusap? K- Key: Ano ang
tono ng pag-uusap? Seryoso ba o pabiro?

I - Instrumentalities: Ano ang anyo at estilo ng pananalita? Kumbersasyonal

ba o may mahigpit na pagsunod sa pamantayang panggramatika?

N- Norms: Ano ang umiiral na panuntunan sa pag-uusap at ano ang reaksiyon

dito ng mga kalahok? Malaya bang nakapagsasalita ang mga kalahok o
nalilimitahan ba ang pagkakataon ayon sa uri, lahi, kasarian, edad, at iba
pang salik? G- Genre: Ano ang uri ng sitwasyon o materyal na ginagamit
(halimbawa: interbyu,panitikan, liham)?

Nakapaloob ang modelong nasa itaas sa tinatawag ni Hymes na etnograpiya

ng komunikasyon. Ang salitang etnograpiya ay nangangahulugang
sistematikong pag-aaral sa tao at kultura sa pamamagitan ng personal na
pagdanas at pakikipag-ugnayan sa mga kalahok sa kanilang natural na
kapaligiran. Kung ilalapat ito sa komunikasyon, sinasabi na ang pag-aaral sa
wika ay nararapat na nakatuon sa paglalarawan at pagsusuri sa kakayahan
ng tagapagsalita na gamitin ang wika sa tunay na sitwasyon (Farah 1998).
Isang kahingian, kung gayon, na pahalagahan ang mga salik na nababanggit
sa modelong SPEAKING tungo sa mas maayos at mabisang komunikasyon
sa tiyak na konteksto.

Pagkilala sa Mga Varayti ng Wika

Bahagi ng kakayahang sosyolingguwistiko ang pagkilala sa mga pagbabago

sa wika at pag-aangkop ng gamit nito ayon sa lunan at sitwasyon. Sa mga
naunang aralin ay natalakay na natin ang mga varayti ng wika. Ang mga
varayti na ito ay nagpapahiwatig ng:

pormalidad at impormalidad ng sitwasyon maaaring maging pormal o

impormal ang pananalita depende sa kung sino ang kinakausap;
ugnayan ng mga tagapagsalita - may pagkakapareho sa paraan ng
pagsasalita ang mga magkakaibigan. Nailalangkap din nila ang mga biruan at
pahiwatigan na hindi mauunawaan ng hindi kabilang sa kanilang grupo;
pagkakakilanlang etniko at pagkakapaloob sa isang pangkat - gumagamit ng
lokal na wika at/o diyalekto sa kausap na nagmula sa kaparehong bayan ng
tagapagsalita; at awtoridad at

ugnayang pangkapangyarihan - tinitiyak ang pormalidad at kaangkupan ng

salita sa harap ng guro, magulang, at iba pang nakatatanda at may awtoridad.

Batay sa mga sosyolingguwistikong teorya, ang pagbabago sa wika ay dulot

din ng pamamalagay rito bilang panlipunang penomenon. Ibig sabihin,
nagkakaroon ng kabuluhan ang anomang salita o pahayag ng indibidwal kung
ito ay nailulugar sa loob ng lipunan at itinatalastas sa kausap o grupo ng mga
tao. Sa ganitong kalagayan ay nakabubuo ng iba't ibang konteksto ng
paggamit sa wika dulot na rin ng paglahok ng mga tao na may iba't ibang
gawain, papel, interes, at saloobin sa proseso ng komunikasyon. Kaya
naman, masasabing katangian din ng wika ang pagiging heterogeneous o
pagkakaroon ng iba't ibang anyo bunga ng lokasyong heograpiko,
pandarayuhan, sosyo-ekonomiko, politikal, at edukasyonal na kaangkinan ng
partikular na komunidad na gumagamit ng wika(Constantino 2002).

Kakayahang Sosyolingguwistiko

Bilang halimbawa, pansininin ang humigit-kumulang na anyo ng diyalektong

Cebuano-Filipino, dulot ng hindi pag-uulit ng pantig gaya ng Tagalog at hindi
paggamit ng panlaping um na hinahalinhan ng panlaping ma-:

"Huwag kang magsali sa laro."

"Madali ang pagturo ng Filipino."

Dahil ang Cebuano (o Sugbuanong Binisaya) ay isang tiyak na wikang
nagsisilbing unang wika ng tagapagsalita sa mga halimbawa sa itaas,
nakaiimpluwensiya ito sa kaniyang pagkatuto at pagsasalita ng pambansa
wikang Filipino. Ito ang tinatawag na interference phenomenon na siyang
lumilikha ng iba pang natatanging varayti ng Filipino-Ilokano Filipino,
Bikolnon-Filipino, Kapampangan-Filipino, Hiligaynon-Filipino, at iba pa. Dahil
din sa kaalaman sa mga wika, sa proseso ay nababago ng tagapagsalita ang
gramatika sa pamamagitan ng pagdaragdag, pagbabawas, at pagbabago ng
alituntunin (Constantino 2002). Kilala ito bilang interlanguage o mental
grammar ng tao. Halimbawa nito ang mga salitang gaya ng malling,
presidentiable, at senatoriable na hindi matatagpuan sa "standard" na Ingles.