Chapter 3 - Các Phương Pháp Nghiên C U - Types of Research Methods On Management Context

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU TRONG KINH TẾ
Ph.D. Đào Duy Tùng

https://tungdao.net
2020
NỘI DUNG HỌC PHẦN
2 1. Tổng quan về nghiên cứu khoa học (NCKH)
2. Các loại hình NCKH
3. Các phương pháp NCKH
4. Quy trình NCKH
5. Xác định và mô tả vấn đề NC
6. Tổng quan tài liệu
7. Khung khái niệm, khung phân tích
8. Đo lường và thang đo
9. Chọn mẫu và cở mẫu
10. Thu thập nguồn dữ liệu
11. Xử lý số liệu
Ph.D. Đào Duy Tùng, Tây Đô Uni
12. Trình bày khóa luận
Chương 3
CÁC PHƯƠNG PHÁP

3
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
4 CẤU TRÚC CHƯƠNG 3
3.1 Quan sát (khảo sát)
3.2 Phán đoán
3.3 Khái niệm
3.4 Các phương pháp tư duy
3.5 Các phương pháp phân tích

5 MỤC TIÊU CHƯƠNG 3
Trình bày cốt lõi các phương pháp nghiên

cứu tính khoa học để sinh viên nắm và vận
dụng trong nghiên cứu kinh doanh.

6 3.1 QUAN SÁT - KHẢO SÁT
Là quá trình mắt thấy, tai nghe.. và ghi chép lại mọi dữ liệu có
liên quan đến đối tượng nghiên cứu, phù hợp với mục tiêu
nghiên cứu... nhằm mô tả, phân tích, nhận định, đánh giá.
Điều kiện:
Để quan sát được phải có kiến thức, kinh nghiệm hay các
nghiên cứu có trước.

7 3.1.1 MỤC ĐÍCH CỦA QUAN SÁT
 Quan sát cung cấp dữ liệu bổ sung cho các nghiên cứu định
lượng và định tính tăng tính khoa học cho nghiên cứu.
VD:
 Quan sát hành vi của khách hàng để hiểu nhu cầu và phản
ứng của họ về SP, dịch vụ của DN đang bán trên thị
trường.
 Quan sát hành vi của sinh viên để đánh giá, hiểu rõ kỹ năng
học tập của họ.
8 3.1.2 BẢN CHẤT CỦA QUAN SÁT
 Là cảm nhận được chính xác nội dung nghiên cứu thông qua các
giác quan: thị giác, thính giác, xúc giác, khướu giác và vị giác.
 Bản chất quan sát là trực quan sinh động thế giới khách quan mà
chúng ta đang nghiên cứu để nhận biết chính xác về chúng
VD:
Quan sát tiêu dùng của người dân hiện nay để nhận biết chính xác về
sức mua.

3.1.3 BẢN CHẤT CỦA QUAN SÁT
9
 Quan sát kết hợp với kiến thức có trước của nhà nghiên cứu là cơ sở cho việc
hình thành câu hỏi và đặt ra giả thuyết để nghiên cứu.
VD1: Quan sát hành vi của nhân viên tại công ty A. Đặt câu hỏi và giả thuyết để
nghiên cứu
Câu hỏi NC:
Hành vi của nhân viên có ảnh hưởng gì đến HĐKD của công ty A?
Giả thuyết :
Công ty sẽ kinh doanh tốt nếu có nhân viên giỏi.
VD2: Nghiên cứu sự hài lòng của người mua tại siêu thị, để có giải pháp cải tiến.
10 3.1.4 PHÂN LOẠI QUAN SÁT
Quan sát trực tiếp:
Quan sát và ghi chép hành vi của con người ngay tại bối cảnh
và thời gian thực tế diễn ra.
Quan sát gián tiếp:
Thu thập các dấu vết của hành vi còn sót lại.
VD: lịch hoạt động của công ty để biết hiện công ty đang làm gì

11 3.1.5 CÁC BƯỚC QUAN SÁT
Xác định rõ vấn đề quan sát
 Xác định mục tiêu quan sát
 Xác định nội dung cần tìm hiểu thông qua quan sát
 Chọn thời gian, địa điểm, đối tượng quan sát
 Chuẩn bị các công cụ, như bảng kiểm, phiếu ghi...
 Chọn cách thức quan sát

13 3.2 PHÁN ĐOÁN
 Phán đoán là phân biệt, so sánh những đặc tính, bản chất của sự
vật và tìm mối liên hệ giữa đặc tính chung và đặc tính riêng của các
sự vật đó.
 Trong đó để khẳng định hay phủ định về thuộc tính hoặc quan hệ
nào đó của bản thân sự vật, hiện tượng
VD:
Quan sát giá cả hàng hóa điện tử trên thị trường Cần Thơ, có thể
phán đoán..
Quan sát giá dầu thế giới- phán đoán vẫn chưa vượt qua …….
3.2 PHÁN ĐOÁN
14
PHÂN LOẠI PHÁN ĐOÁN
Phán đoán đơn:
 Là phán đoán được tạo thành từ sự liên hệ giữa các khái

niệm theo cấu trúc xác định.
Mỗi phán đoán có ba bộ phận: chủ từ, thuộc từ và hệ từ.
VD: Việt Nam là một quốc gia có nền kinh tế mới nổi.

3.2 PHÁN ĐOÁN
15
PHÂN LOẠI PHÁN ĐOÁN
Phán đoán khẳng định chung
VD: vốn, nguồn nhân lực, thiết bị công nghệ là tài sản
quí báu của doanh nghiệp trong SXKD.
Phán đoán phủ định chung:
VD: Không một DN nào phát triển kinh doanh được,

nếu thiếu thông tin.
16 3.3 KHÁI NIỆM
Quá trình tư duy của con người bắt đầu từ những

quan sát sự vật hiện thực tác động vào giác quan.
Hình thức tư duy về những thuộc tính, bản chất của
sự vật và mối liên hệ của những đặc tính đó với nhau.
VD: Sự hài lòng của khách hàng là …….

3.3 KHÁI NIỆM
17
 Hình thành các “khái niệm” để xây dựng cơ sở lý thuyết của
nghiên cứu.
 Tìm hiểu mối quan hệ giữa các khái niệm với nhau, để phân
biệt sự vật này với sự vật khác và để đo lường thuộc tính bản
chất của sự vật hay hình thành khái niệm mới.
VD:
Khách hàng là gì?

Marketing là gì?
Vốn Là gì?
Thị trường là gì?

3.3.1 Đặc điểm khái niệm
18
Phản ảnh tương đối toàn diện, hệ thống về vần đề

đang nghiên cứu.
Góp phần chỉ đạo hoạt động thực tiễn trong nghiên
cứu.
VD:
Nghiên cứu sự hài lòng của KH
-- > để hiểu …..

19 3.3.2 CẤU TẠO CỦA KHÁI NIỆM
Nội hàm của khái niệm
Toàn bộ những thuộc tính bản chất của sự vật, hiện tượng được phản
ảnh trong khái niệm.
VD:
Kotler (2000) “Sự hài lòng như là một cảm giác hài lòng hoặc thất vọng
của một người bằng kết quả của việc so sánh thực tế nhận được của
sản phẩm (hay kết quả) trong mối liên hệ với những mong đợi của họ”.
Bitner (2000), sự hài lòng của khách hàng là sự đánh giá của khách hàng
về một sản phẩm hay một dịch vụ đã đáp ứng được nhu cầu và mong
Ph.D. Đào Duy Tùng, Tây Đô Uni đợi của họ.
Ngoại diên của khái niệm
Tập hợp những sự vật hiện tượng có chứa những

thuộc tính bản chất được phản ảnh trong khái niệm.

 Giữa nội hàm và ngoại diên của khái niệm có mối quan hệ tỷ
lệ nghịch.
 Nội hàm sâu thì ngoại diên hẹp;
 Nội hàm cạn thì ngoại diên rộng
VD:
Khái niệm nhà quản trị
Khái niệm nhà quản trị VN

3.3.2 CẤU TẠO CỦA KHÁI NIỆM
22
Thu hẹp và mở rộng khái niệm.
 Mở rộng khái niệm là một thao tác logic giúp ta chuyển từ những
khái niệm có ngoại diên hẹp sang những khái niệm có ngoại diên
rộng.
 Để mở rộng khái niệm ta tiến hành bằng cách tước bỏ đi những

dấu hiệu chỉ thuộc về những sự vật nằm trong ngoại diên của khái
niệm được mở rộng.
VD
Nghiên cứu SXKD của thế giới đến SXKD TP.HCM.

3.3.2 CẤU TẠO CỦA KHÁI NIỆM
23
Thu hẹp và mở rộng khái niệm.
 Thu hẹp khái niệm là một thao tác logic giúp ta chuyển từ
những khái niệm có ngoại diên rộng sang những khái niệm có
ngoại diên hẹp.
 Để thu hẹp khái niệm ta tiến hành bằng cách thêm vào những
dấu hiệu mới và chỉ thuộc về những sự vật nằm trong ngoại
diên của khái niệm ban đầu.
VD:
Nghiên cứu SXKD của thế giới đến SXKD TP.HCM.

24 3.4 Các phương pháp tư duy
Lập luận hay lý lẽ (reasoning):
cách thức tư duy để phân tích và xử lý thông tin
Hai cách tiếp cận hay phương pháp:
quy nạp (inductive method);
diễn dịch (deductive method).

25
3.4.1 Tư duy diễn dịch
Diễn dịch đi từ nguyên lí chung, qui luật chung đến

những trường hợp riêng.

26
Đặc điểm của tư duy diễn dịch
Giúp diễn giải các kết quả của mình theo những cách khác
nhau, dựa trên nhận thức xã hội của mỗi người.
27
 Mục đích là đi đến kết luận. Kết luận nhất thiết phải đi theo các lý do cho
trước.
 Các lý do này dẫn đến kết luận và thể hiện qua các minh chứng cụ thể.
 Để một suy luận mang tính diễn dịch là đúng, nó phải đúng và hợp lệ:
 Tiền đề (lý do) cho trước đối với một kết luận phải đúng với thế giới
thực (đúng).
 Kết luận nhất thiết phải đi theo tiền đề (hợp lệ)

28
VD:
 Việc phỏng vấn các hộ gia đình trong khu phố cổ là khó khăn và tốn
kém.(_______)
 Cuộc điều tra này liên quan đến nhiều hộ gia đình trong khu phố cổ.
(______)
 Việc phỏng vấn trong cuộc điều tra này là khó khăn và tốn kém.
(______)
29
VD:
Mọi DN sinh ra là vì lợi nhuận- nhưng từng DN, từng thời kỳ

mục tiêu này khác nhau.
30
Tác dụng của tư duy diễn dịch
 Đi từ trên xuống (top down) để kiểm định tính hợp lý hay chưa hợp lý
của các lý thuyết và giả thuyết trong nghiên cứu.
Để diễn dịch đúng:
Tiền đề (lý do) cho trước đối với một kết luận phải đúng với thế giới thực.
Nếu không sẽ thất bại.
VD: Năng lực cạnh tranh DN VN

Tăng trưởng kinh tế VN
31
Vai trò của tư duy diễn dịch
 Được sử dụng để chứng minh tính đúng đắn của các giả thuyết, các
luận điểm khoa học và rút ra các luận điểm mới, xây dựng các lí thuyết
khoa học mới.
VD:
- Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh.
- Yếu tố ảnh hưởng đến động lực làm việc của nhân viên trong công sở
nhà nước.
- Yếu tố ảnh hưởng động cơ học tập của sinh viên.
32
Các bước thực hiện của tư duy diễn dịch
1. Phát biểu một giả thuyết (dựa trên lý thuyết hay tổng
quan nghiên cứu).
2. Thu thập dữ liệu để kiểm định giả thuyết .
3. Ra quyết định chấp nhận hay bác bỏ giả thuyết.

33
3.4.2 Tư duy quy nạp
Là liên kết, qui về một mối trong nghiên cứu.

34
Đặc điểm của tư duy quy nạp
 Trong quy nạp, không có các mối quan hệ chặt chẽ giữa các lý
do và kết quả.
 Trong quy nạp, ta rút ra một kết luận từ một hoặc hơn các chứng
cứ cụ thể.
 Các kết luận này giải thích thực tế, và thực tế ủng hộ các kết
luận này.
VD: Các DN các ngành, lĩnh vực kinh doanh tốt thì GDP sẽ tăng lên.
35
Vai trò của tư duy quy nạp
Để tìm hiểu, nhận định, đánh giá tổng quát một vấn đề, đối tượng
trong nghiên cứu, dựa trên sự tìm hiểu nhiều yếu tố riêng rẽ, từng
thành phần, từng bộ phận.
VD:
Phân tích nhu cầu khách hàng.
Phân tích các cơ hội thách thức của DNVN khi tham gia TPP.
36
Các hình thức của tư duy quy nạp
 Quy nạp hoàn toàn
Quy nạp trong đó kết luận chung về một lớp đối tượng nào đó được rút ra trên cơ
sở nghiên cứu tất cả các đối tượng của lớp đó.
 Qui nạp không hoàn toàn
Lối suy luận đi từ những tiền đề bao quát mọi trường hợp của một hiện tượng để
rút ra một kết luận chung.
VD: DN quản lý yếu kém, bộ máy cồng kềnh, nhân viên yếu thì ………...
37
Các bước thực hiện của tư duy quy nạp
Thí dụ:
Công ty A tăng tiền cho khuyến mãi nhưng doanh thu vẫn không tăng (thực tế). Tại
sao doanh thu không tăng?
1. Quan sát thế giới thực. (________)
2. Tìm kiếm một mẫu hình để quan sát- (________)
3. Tổng quát hóa về những vấn đề đang xảy ra- (_________)
Các giải thích có thể là:
– Các nhà bán lẻ không có đủ kho trữ hàng.
– Sai lầm khuyến mãi. Nguyên nhân khác.
– khuyến mãi kém hiệu quả.
38
Lý
thuyết
Mẫu Giả thiết

hình
Quan
sát/ Dữ
liệu
Quy nạp Diễn dịch
40
3.5.1 Thống kê – mô tả
Sử dụng để mô tả những đặc tính cơ bản của dữ

liệu thu thập được từ nghiên cứu qua các cách thức
khác nhau.
Nhờ thống kê mô tả tạo ra nền tảng của mọi phân

tích định lượng về số liệu.
Nhờ thống kê mô tả ra được quyết định hợp lý.

41
3.5.1 Thống kê – mô tả
Các kỹ thuật phân loại
 Biểu diễn dữ liệu bằng đồ họa trong đó các đồ thị mô tả

dữ liệu hoặc giúp so sánh dữ liệu;
 Biểu diễn dữ liệu thành các bảng số liệu tóm tắt về dữ
liệu;
 Thống kê tóm tắt (dưới dạng các giá trị thống kê đơn
nhất) mô tả dữ liệu.
42
3.5.2 Kế thừa – phê phán
❖ Cho phép người NC có thể đề xuất giải pháp phát triển kinh
doanh tối ưu hơn.
❖ Phát hiện những ảo tưởng bề mặt không phù hợp với bản chất
bên trong.
VD: GDP tăng nhanh là bề mặt.
Bí ẩn trong GDP tăng nhanh là tăng đầu tư công- tăng nợ……..

43
3.5.3 Đối chiếu
Mục tiêu là để so sánh sự vật này với sự vật khác,

hiện tượng này với hiện tượng khác để tìm ra sự
giống và khác nhau, tìm nguyên nhân và đê xuất
giải pháp.
Trong kinh doanh phương pháp này được sử dụng

nhiều nhằm giúp tìm kiếm các giải pháp tối ưu.
44
Các bước thực hiện phương pháp này hiệu quả:
Thiết lập tiêu chí về một vấn đề nghiên cứu
Định lượng / Định tính
Lấy kết quả so sánh đối chiếu
Phát hiện vấn đề

45
VD:
 Đối chiếu năng lực cạnh tranh hàng dệt may Trung quốc với
Việt Nam.
 Hiệu quả sử dụng vốn giữa doanh nghiệp NN với DN TN.
 Giữa gạo Việt Nam với Thái lan

46
KẾT THÚC CHƯƠNG 3

Chapter 3 - Các Phương Pháp Nghiên C U - Types of Research Methods On Management Context

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chapter 3 - Các Phương Pháp Nghiên C U - Types of Research Methods On Management Context

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU TRONG KINH TẾ

Ph.D. Đào Duy Tùng

CÁC PHƯƠNG PHÁP

3.1 Quan sát (khảo sát)

3.2 Phán đoán

3.3 Khái niệm

3.4 Các phương pháp tư duy

3.5 Các phương pháp phân tích

Trình bày cốt lõi các phương pháp nghiên

Ph.D. Đào Duy Tùng, Tây Đô Uni

Ph.D. Đào Duy Tùng, Tây Đô Uni

Ph.D. Đào Duy Tùng, Tây Đô Uni

Câu hỏi NC:

Công ty sẽ kinh doanh tốt nếu có nhân viên giỏi.

Quan sát trực tiếp:

Quan sát gián tiếp:

Ph.D. Đào Duy Tùng, Tây Đô Uni

Xác định rõ vấn đề quan sát

 Xác định mục tiêu quan sát

 Chọn thời gian, địa điểm, đối tượng quan sát

 Chuẩn bị các công cụ, như bảng kiểm, phiếu ghi...

 Chọn cách thức quan sát

PHÂN LOẠI PHÁN ĐOÁN

Phán đoán đơn:

 Là phán đoán được tạo thành từ sự liên hệ giữa các khái

Mỗi phán đoán có ba bộ phận: chủ từ, thuộc từ và hệ từ.

Ph.D. Đào Duy Tùng, Tây Đô Uni

Phán đoán khẳng định chung

Phán đoán phủ định chung:

VD: Không một DN nào phát triển kinh doanh được,

Quá trình tư duy của con người bắt đầu từ những

Ph.D. Đào Duy Tùng, Tây Đô Uni

Khách hàng là gì?

Ph.D. Đào Duy Tùng, Tây Đô Uni

Phản ảnh tương đối toàn diện, hệ thống về vần đề

Nghiên cứu sự hài lòng của KH

-- > để hiểu …..

Ngoại diên của khái niệm

Tập hợp những sự vật hiện tượng có chứa những

Ph.D. Đào Duy Tùng, Tây Đô Uni

 Nội hàm sâu thì ngoại diên hẹp;

 Nội hàm cạn thì ngoại diên rộng

Khái niệm nhà quản trị

Khái niệm nhà quản trị VN

Ph.D. Đào Duy Tùng, Tây Đô Uni

Thu hẹp và mở rộng khái niệm.

 Để mở rộng khái niệm ta tiến hành bằng cách tước bỏ đi những

Nghiên cứu SXKD của thế giới đến SXKD TP.HCM.

Nghiên cứu SXKD của thế giới đến SXKD TP.HCM.

Lập luận hay lý lẽ (reasoning):

cách thức tư duy để phân tích và xử lý thông tin

Hai cách tiếp cận hay phương pháp:

quy nạp (inductive method);

diễn dịch (deductive method).

Ph.D. Đào Duy Tùng, Tây Đô Uni

3.4.1 Tư duy diễn dịch

Diễn dịch đi từ nguyên lí chung, qui luật chung đến

Ph.D. Đào Duy Tùng, Tây Đô Uni

 Kết luận nhất thiết phải đi theo tiền đề (hợp lệ)

Mọi DN sinh ra là vì lợi nhuận- nhưng từng DN, từng thời kỳ

VD: Năng lực cạnh tranh DN VN

2. Thu thập dữ liệu để kiểm định giả thuyết .