Hành động xã hội

Định nghĩa của nhà xã hội học người Đức Max Weber về hành
động xã hội được cho là hoàn chỉnh nhất; ông cho rằng, hành
động xã hội là hành vi mà chủ thể gắn cho ý nghĩa chủ quan
nhất định, một hành động xã hội là một hành động của một cá
nhân mà có gắn một ý nghĩa vào hành động ấy, và cá nhân đó
tính đến hành vi của người khác, bằng cách như vậy mà định
hướng vào chuỗi hành động đó. Weber đã nhấn mạnh đến động
cơ bên trong chủ thể như nguyên nhân của hành động - Một
hành động mà một cá nhân không nghĩ về nó thì không thể là
một hành động xã hội. Mọi hành động không tính đến sự tồn tại
và những phản ứng có thể có từ những người khác thì không
phải là hành động xã hội. Hành động không phải là kết quả của
quá trình suy nghĩ có ý thức thì không phải là hành động xã hội.

Nói dễ hiểu, hành động xã hội là một hành vi mà chủ thể gán
cho một ý nghĩa chủ quan nhất định. Như vậy, hành động bao
giờ cũng có động cơ nhất định. Nhưng không phải hành động
nào cũng là hành động xã hội (hành động vật lý bản năng, hành
động giống nhau của các cá nhân trong một đám đông, hành
động bắt chước thuần tuý...). Tuy nhiên, rất khó phân biệt
chính xác hành động xã hội và hành động không xã hội vì con
người không phải lúc nào cũng hoạt động một cách có ý thức, có
ý chí. Hành động xã hội là một bộ phận cấu thành hoạt động
sống của cá nhân.

Ví dụ: Sự đụng độ của hai người đi xe máy trên đường phố.

Trường hợp này ta phải xét hai khả năng:
- Thứ nhất: hai người đi vô tình quyệt vào nhau, sự va quêt
mang tính cơ học không phải là hành động xã hội.
- Thứ hai: Hai người đã cố tránh nhưng vẫn xẩy ra va quêt gọi là
hành động xã hội. Sau khi va quẹt hai người tìm cách giải quyết
hậu quả kể cả đánh chửi nhau cũng gọi là hành động xã hội.

Hành vi xã hội
Hành vi của con người hoàn toàn máy móc, cơ học và không có
sự tham gia của ý thức hay một yếu tố nào khác. Ví dụ, một
người bị đánh - chạy đi; được thưởng - vui cười; bị phê bình -
buồn, khóc;... mà không hề lý giải được tại sao lại như vậy chứ
không phải thế khác. Do vậy, những hành vi chính thống này
(hành vi của con người) chỉ là những phản ứng máy móc quan
sát được sau các tác nhân.

 - Sự khác biệt giữa hành vi xã hội và hành động xã hội:

+ Hành vi xuất phát từ mô hình kích thích - phản ứng. Còn hành
động diễn ra theo nguyên tắc phản ứng có suy nghĩ.
+ Hành vi không có động cơ. Còn hành động luôn được xác
định bởi những động cơ đằng sau nó, người ta thực hiện hành
động khi muốn một cái gì đó, để đạt một cái gì đó.
+ Khi hành động, các chủ thể có khả năng giám sát hành động
của chính họ một cách có phản ứng. Còn hành vi thì không.
+ Hành động luôn được quy chiếu theo những giá trị, chuẩn
mực của xã hội như đúng - sai, tốt xấu....Hành vi thì không có
tính chuẩn mực.