รู ปแบบการเรียนการสอนกระบวนการคิดสร้ างสรรค์ (Synectics Instructional Model)

วัตถุประสงค์ ของรู ปแบบ

รู ปแบบนี้มุ่งพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ของผูเ้ รี ยน ช่วยให้ผเู ้ รี ยนเกิดแนวคิดที่ใหม่แตกต่างไปจากเดิม
และสามารถนำความคิดใหม่น้ นั ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ได้
กระบวนการเรียนการสอนของรู ปแบบ
ขั้นที่ 1 ขั้นนำ ผูส้ อนให้ผเู้ รี ยนทำงานต่าง ๆ ที่ตอ้ งการให้ผเู ้ รี ยนทำ เช่น ให้เขียน บรรยาย วาดภาพ
เป็ นต้น ผูเ้ รี ยนทำงานนั้น ๆ ตามปกติที่เคยทำ เสร็ จแล้วให้เก็บผลงานไว้ก่อน
ขั้นที่ 2 ขั้นการสร้างอุปมาแบบตรงหรื อเปรี ยบเทียบแบบตรง (direct analogy) ผูส้ อนเสนอคำคู่ให้ผู ้
เรี ยนเปรี ยบเทียบความเหมือนและความแตกต่าง เช่น ลูกบอลกับมะนาวเหมือนหรื อต่างกันอย่างไร คำคู่ที่ผสู ้ อน
เลือกมาควรให้มีลกั ษณะที่สมั พันธ์กบั เนื้อหาหรื องานที่ผเู ้ รี ยนทำในขั้นที่ 1
ขั้นที่ 3 ขั้นการสร้างอุปมาบุคคลหรื อเปรี ยบเทียบบุคคลกับสิ่ งของ (personal analogy) ผูส้ อนให้ผเู ้ รี ยน
สมมติตวั เองเป็ นสิ่ งใดสิ่ งหนึ่ง และแสดงความรู ้สึกออกมา
ขั้นที่ 4 ขั้นการสร้างอุปมาคำคูข่ ดั แย้ง (compressed conflict) ผูส้ อนให้ผเู ้ รี ยนนำคำหรื อวลีที่ได้จากการ
เปรี ยบเทียบในขั้นที่ 2 และ 3 มาประกอบกันเป็ นคำใหม่ที่มีความหมายขัดแย้งกันในตัวเอง
ขั้นที่ 5 ขั้นการอธิบายความหมายของคำคูข่ ดั แย้ง ผูส้ อนให้ผเู ้ รี ยนช่วยกันอธิ บายความหมายของคำคูข่ ดั
แย้งที่ได้
ขั้นที่ 6 ขั้นการนำความคิดใหม่มาสร้างสรรค์งาน ผูส้ อนให้ผเู ้ รี ยนนำงานที่ท ำไว้เดิมในขั้นที่ 1 ออกมาท
บทวนใหม่และลองเลือกนำความคิดที่ได้มาใหม่จากกิจกรรมขั้นที่ 5 มาใช้ในงานของตน ทำให้งานของตนมี
ความคิดสร้างสรรค์มากขึ้น
ผลที่ผู้เรียนจะได้ รับจากการเรียนตามรู ปแบบ
ผูเ้ รี ยนจะเกิดความคิดใหม่ ๆ และสามารถนำความคิดใหม่ ๆ นั้นไปใช้ในงานของตน ทำให้งานของตน
มีความแปลกใหม่ น่าสนใจมากขึ้น นอกจากนั้นผูเ้ รี ยนอาจเกิดความตระหนักในคุณค่า ของการคิดและความคิด
ของผูอ้ ื่นอีกด้วย
วิธีสอนโดยใช้ การไปทัศนศึกษา (Field Trip)
ความหมาย
 วิธีสอนโดยใช้การไปทัศนศึกษา คือกระบวนการที่ผสู ้ อนใช้ในการช่วยให้ผเู ้ รี ยนเกิดการเรี ยนรู ้ตาม
วัตถุประสงค์ที่ก ำหนด โดยผูส้ อนและผูเ้ รี ยนร่ วมกันวางแผนและเดินทางไปศึกษาเรี ยนรู ้ ณ สถานที่อนั เป็ น
แหล่งความรู ้ในเรื่ องนั้น โดยมีการศึกษาสิ่ งต่าง ๆ ในสถานที่น้ นั ตามกระบวนการที่ได้วางแผนไว้และมีการ
อภิปรายสรุ ปการเรี ยนรู้จากข้อมูลที่ได้ศึกษามา
วัตถุประสงค์
วิธีสอนโดยใช้การไปทัศนศึกษาเป็ นวิธีการที่ช่วยให้ผเู ้ รี ยนได้ประสบการณ์ตรงในเรื่ องที่เรี ยน ได้เรี ยน
รู ้สภาพความเป็ นจริ ง ได้ใช้แหล่งชุมชนให้เป็ นประโยชน์ต่อการเรี ยนรู ้ ทำให้เกิดความเข้าใจ และเกิดเจตคติที่ดี
ทั้งต่อสถานที่น้ นั และต่อการเรี ยนรู้
ขั้นตอนของการสอน
1. ผูส้ อนและผูเ้ รี ยนวางแผนร่ วมกันในเรื่ องวัตถุประสงค์ สถานที่ที่จะไป การเดินทาง สิ่ งที่จะไปศึกษา
ค่าใช้จ่าย กำหนดการ และหน้าที่ความรับผิดชอบ
2. ผูส้ อนและผูเ้ รี ยนเดินทางไปยังสถานที่เป้ าหมาย
3. ผูเ้ รี ยนศึกษาสิ่ งต่าง ๆ ในสถานที่น้ นั ตามกระบวนการที่ได้วางแผนไว้
4. ผูส้ อนและผูเ้ รี ยนเดินทางกลับ และสรุ ปผลการเรี ยนรู ้
5. ผูส้ อนประเมินผลการเรี ยนรู้ของผูเ้ รี ยน
ข้ อดีและข้ อจำกัด
ข้ อดี
1) เป็ นวิธีสอนที่ช่วยให้ผเู้ รี ยนได้รับประสบการณ์ตรง ได้เรี ยนรู ้สภาพความเป็ นจริ ง
2) เป็ นวิธีสอนที่ช่วยสร้างความสัมพันธ์ระหว่างโรงเรี ยนกับชุมชน
3) เป็ นวิธีสอนที่เอื้อให้ผเู้ รี ยนมีโอกาสฝึ กทักษะต่าง ๆ จำนวนมาก
4) เป็ นวิธีสอนที่ช่วยให้ผเู้ รี ยนได้เปลี่ยนบรรยากาศในการเรี ยนรู ้
ข้ อจำกัด
1) เป็ นวิธีสอนที่ยงุ่ ยากสำหรับผูส้ อนเนื่องจากต้องมีการเตรี ยมการติดต่อต่อประสานงาน จัดการ และ
รับผิดชอบงานหลายด้าน
2) เป็ นวิธีสอนที่มีคา่ ใช้จ่ายสูง ใช้เวลามาก และมีความเสี่ ยง อาจเกิดอันตรายระหว่างการเดินทางได้
 3) เป็ นวิธีสอนที่อาจเกิดผลไม่คุม้ ค่า หากการจัดการและกระบวนการศึกษาไม่ดีเท่าที่ควร
เทคนิคการใช้ สื่อการสอน
วัตถุประสงค์ ของการใช้ สื่อการสอน
วัตถุประสงค์ของการใช้สื่อการสอนมีหลายประการที่ส ำคัญ ได้แก่
1. เพื่อให้นกั เรี ยนเข้าใจบทเรี ยนได้มากยิง่ ขึ้น
2. มุ่งเร้าให้นกั เรี ยนสนใจบทเรี ยนอย่างต่อเนื่องตามขั้นตอนและตลอดไป
3. เพื่อให้นกั เรี ยนเกิดความคิดริ เริ่ มสร้างสรรค์
4. เพื่อให้ประหยัดเวลาวัสดุอุปกรณ์ ค่าใช้จ่าย และบุคลากรครู
5.ทำให้นกั เรี ยนเกิดการเรี ยนรู้ที่คุม้ ค่า
หลักและเทคนิคของการใช้ สื่อการสอน
ครู จ ำเป็ นต้องรู้หลักและเทคนิคในการใช้สื่อการสอนในขั้นตอนต่อไปนี้
 การเลือกสื่ อการสอน
 การเตรี ยมสื่ อการสอน
 การใช้สื่อการสอน
 การจัดกิจกรรมต่อเนื่องจากการใช้สื่อการเรี ยนการสอน(Follow-up)
 การประเมินผลสื่ อการสอน

ขั้นตอนของการใช้ สื่อการสอน
 ใช้สื่อการสอนตามลำดับ
 แสดงสื่ อให้เห็นชัดเจน
 คำนึงถึงความปลอดภัย
 ใช้สื่อด้วยความคล่องแคล่ว
 การชี้สื่อควรใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสม
 คำนึงถึงความปลอดภัยในการใช้สื่อ
 เปิ ดโอกาสให้นกั เรี ยนมีส่วนร่ วมในการใช้สื่อ
 ใช้สื่อให้คุม้ ค่ากับที่ได้เตรี ยมมา
 ใช้อุปกรณ์ประกอบการใช้สื่ออย่างเหมาะสม
  ให้เวลาเพื่อทำความเข้าใจเนื้ อหาสาระจากสื่ อพอสมควร
 ให้โอกาสนักเรี ยนซักถามเมื่อมีปัญหาข้อข้องใจ

บรรณานุกรม
ทิศนา แขมมณี . (2559). ศาสตร์การสอน. กรุ งเทพฯ: โรงพิมพ์แห่ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
วัชระ กุลศรี . (2559). เทคนิคการใช้สื่อการสอน. สื บค้น 10 สิ งหาคม 2563 , จาก
https://watcharaks.wordpress.com