#1 პროტოკოლის 1-ლი მუხლი.

მერქსი ბელგიის წინააღმდეგ, ECtHR, 1979 წლის 13 ივნისი

(განაცხადი 6833/74

1979 წელს საქმეზე მერქსი ბელგიის წინააღმდეგ სასამართლომ პირველად დაადგინა, რომ #1
პროტოკოლის 1-ლი მუხლის დარღვევას ჰქონდა ადგილი ბელგიის კანონმდებლობის შეუსაბამობის
გამო. ასევე, კონვენციის მე-14 მუხლის დარღვევას ერთობლიობაში .

1973 წელს დაბადებული ალექსანრა მერქსი ეროვნებით ბელგიელი პოლა მერქსის ქორწინების
გარეშე შეძენილი ქალიშვილი იყო. პოლა მერქსმა ალექსანდრას დაბადება უილრიკის
სარეგისტრაციო ოფისში განაცხადა. ოფისის კლერკმა ბელგიის სამოქალაქო კოდექსის შესაბამისად,
რომელიც ”უკანონო ბავშვებთან” მიმართებაში ამ წესს ადგენდა, რაიონულ მოსამართლეს შეატყობინა
ამის თაობაზე. რაც შეეხება ”უკანონო” ბავშვის დედის ოჯახისადმი კუთვნილების დადგენას,
ბელგიის კანონმდებლობით სამართლებლივი კავშირი ბავშვს მხოლოდ დედასთან გააჩნდა მას
შემდეგ, რაც დედობა დადგინდებოდა. ასეთი ”უკანონო” ბავშვი არ იყო ოჯახის წევრი და ვერ
ექნებოდა პრეტენზია ანდერძის გარეშე მემკვიდრეობაზე. ასევე თუ ბავშვის მშობლები,
გარდაცვლილები ან ქმედუუნაროები იყვნენ, იგი ვერ დაქორწინდებოდა 21 წლამდე მისი მეურვის
თანხმობის გარეშე, მაშინ როდესაც ”კანონიერი” ბავშვების შემთხვევაში ასეთ თანხმობას ბებია ან
ბაბუა გასცემდა. გარდა ამისა, ბელგიის კანონმდებლობა არ ავალდებულებდა ბავშვის ბებიას ან
ბაბუას მისი შენახვის ხარჯების გაღებას.

რაიონულმა მოსამართლემ კანონის შესაბამისად დაიბარა პოლა მერქსი, რათა მისგან ალექსანდრას
მეურვეობასთან დაკავშირებული გარკვეული ინფორმაცია მიეღო. გარდა ამისა, მან გააცნო პოლა
მერქსს მისი ქალიშვილის აღიარებასთან და მასთან დაკავშირებული სამართლებლივი შედეგების,
მემკვიდრეობის მიღებასთან დაკავშირებული შეზღუდვებისა და გამონაკლისების თაობაზე.

პოლა მერქსმა აღიარა ბავშვი კანონის შესაბამისად და ავტომატურად ბავშვის მეურვე გახდა. ოჯახის
წევრებისგან, კერძოდ პოლა მერქსის დისგან და სხვა ნათესავებისგან შემდგარი საბჭო, რომელსაც
რაიონული მოსამართლე თავმჯდომარეობდა, უფლებამოსილი იყო ალექსანდრას ინტერესებში
კანონით გათვალისწინებული სხვადასხვა ზომები გაეტარებინა. 1974 წელს პოლა მერქსმა თავისი
ქალიშვილი იშვილა. განმცხადებლის საჩივარი ბელგიის სამოქალაქო კოდექსის იმ დებულებას
შეეხებოდა, რომელიც ”უკანონო” ბავშვის დედის ოჯახის წევრობასთან დაკავშირებულ საკითხებს და
ბავშვის და დედის სამემკვიდრეო უფლებებს განსაზღვრავდა. იგი ასევე ასაჩივრებდა იმას, რომ
ბავშვის დედას მისი შვილება ესაჭიროებოდა იმისთვის, რომ მისი უფლებები გაფართოებულიყო.

აღსანიშნავია, რომ უფლების შემზღუდველი დათქმა მხოლოდ დაუქორწინებელ და არა ქორწინებაში

მყოფ დედებზე ვრცელდებოდა. სასამართლომ მიიჩნია, რომ ასეთი განსხვავებული მიდგომა,
რომლის განსამარტად მთავრობას რაიმე მისაღები არგუმენტი არ შემოუთავაზებია , აშკარად
დისკრიმინაციული ხასიათისაა. კონვენციის მე-14 მუხლის მოთხოვნების გათვალისწინებით
სასამართლოს არ ესმის თუ რა ”საზოგადოებრივი ინტერესებიდან გამომდინარე” ან გონივრული
მიზეზის გამო უნდა შეზღუდოს სახელმწიფომ ქორწინებაში არმყოფი დედის უფლება გადასცეს
საკუთრება ან მემკვიდრეობა თავის შვილს და იმავდროულად ასეთივე შეზღუდვები არ გაავრცელოს
ქორწინებაში მყოფ დედებზე.

#ას-1048-988-2015 9 მარტი, 2016 წ., დავის საგანი: უღირს მემკვიდრედ აღიარება

1. გ-მ სარჩელი აღძრა სასამართლოში და მოითხოვა ნ-სა და კ-ს ვ-ის უღირს მემკვიდრეებად
აღიარება.
არსებობს ვ.-ის მიერ შედგენილი ორი ანდერძი _ 1994 წელს სანოტარო წესით დამოწმებული და 2005
წელს შედგენილი შინაურული ანდერძი. ორივე ანდერძში ანდერძისმიერ მემკვიდრედ
დასახელებულია მოსარჩელე გ. . განსახილველ შემთხვევაში დადგენილია, რომ ორივე ანდერძში
ანდერძისმიერ მემკვიდრედ დასახელებულია მოსარჩელე გ.ი. ამასთან, 2005 წლის შინაურულ
ანდერძში დამატებით გამოვლენილია მამკვიდრებლის ნება ნ. კ-ისა და კ-ის უღირს მემკვიდრეებად
აღიარების შესახებ,
2. მოსარჩელემ განმარტა, რომ მოპასუხეები არიან მისი დები. 2010 წლის 27 ივლისს გარდაიცვალა
მათი მამა _ ვ., რომელმაც სიკვდილამდე დაწერა ანდერძი და მიუთითა, რომ იგი შვილების მხრიდან
განიცდიდა დამცირებას, სიტყვიერ და ფიზიკურ შეურაცხყოფას. მას უვლიდა გ. მოსარჩელის
განმარტებით, მამა ათი წელი ცხოვრობდა მასთან, მხოლოდ იგი უვლიდა მას, რაშიც მოპასუხეები
ხელს უშლიდნენ. მათ მამკვიდრებელი სიცოცხლეშივე უღირს მემკვიდრეებად თვლიდა, რაც
ანდერძშიც ასახა. მოსარჩელემ მამის მიერ დაწერილ ანდერძს ჩაუტარა ექსპერტიზა და
დადასტურდა, რომ ხელნაწერი ეკუთვნის ვ-ს.

3. მოპასუხეებმა სარჩელი არ ცნეს. და განმარტეს, რომ წარმოდგენილი ანდერძით ნათლად ჩანს, რომ
გ. რ-ს მამამ უანდერძა მხოლოდ საცხოვრებელი სახლის ნახევარი და არა მთელი სახლი.
ჩატარებული ექსპერტიზის დასკვნით დასტურდება მხოლოდ ის ფაქტი, რომ 2005 წლის 5 ივნისით
დათარიღებული ანდერძი ვ. ს მიერ არის დაწერილი. სიკვდილამდე მას შვილებთან ჰქონდა
ურთიერთობა და მსგავსი საკითხი არ წამოჭრილა.მოპასუხის განმარტებით, მოსარჩელე ვერ
ადასტურებს ვერც ერთ გარემოებას, რომელიც შეიძლება მისი უღირს მემკვიდრედ ცნობის
საფუძველი გახდეს. მიუხედავად იმისა, რომ 1994 წლის 5 ოქტომბრის ანდერძით ვ-მა გ.ს უანდერძა
ქონების ნახევარი, ამის შემდგომაც მოპასუხესა და მამამისს შორის ურთიერთობა მაინც არ
დაძაბულა. გაურკვეველია რა მდგომარეობაში იმყოფებოდა ვ. კ-ი ანდერძზე ხელმოწერის დროს,
ვისი კარნახით შეადგინა ანდერძი, განიცდიდა თუ არა ზეწოლას, რადგან თვითონ მოსარჩელე
აღიარებს, რომ 10 წელი მამა მასთან ცხოვრობდა და სხვასთან არ ჰქონია ურთიერთობა. მოსარჩელე
ვერ ადასტურებს გ. კ-ის მიმართ სამოქალაქო კოდექსის 1310-ე მუხლით გათვალისწინებულ
გარემოებებს. მოპასუხემ მამას დაუთმო საცხოვრებელი სახლი,რომელიც ვ-მა 1967 წელს აჩუქა. ვ.კ-ი
აღნიშნული სახლიდან გაასვენეს.

მცხეთის რაიონული სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2014 წლის 18 დეკემბრის

გადაწყვეტილებით გ. ის სარჩელი არ დაკმაყოფილდა, 1-ლი ინსტანციის სასამართლომ დაასკვნა,
რომ 2005 წლის 3 ივნისის ანდერძი არ იყო შედგენილი კანონით კერძოდ სსსკ-ს 1366-ე მუხლის
დადგენილი ფორმის დაცვით - ანდერძზე მოწმეთა ხელმოწერების სინამდვილე ვერ დადგინდა, რის
საფუძველზეც მიჩნეულ იქნა ბათილ გარიგებად. 1-ლი ინსტანციის სასამართლომ სამოქალაქო
კოდექსის 1401-ე მუხლზე მითითებით, უპირატესობა მიანიჭა სანოტარო წესით შედგენილ ანდერძს
და აღნიშნული გარემოება მიჩნეული იქნა სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ერთერთ
საფუძვლად.

10. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 15 მაისის
გადაწყვეტილებით სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა, გასაჩივრებული გადაწყვეტილების
შეცვლით მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება, გ.ს სარჩელის დაკმაყოფილდა, ნ. კ-სა და კ-ს
ჩამოერთვათ კანონით მემკვიდრეობის უფლება შემდეგ გარემოებათა გამო:

სააპელაციო პალატამ არ გაიზიარა 1-ლი ინსტანციის სასამართლოს დასკვნა ვ. კ-ის მიერ 2005 წლის 3
ივნისს შედგენილი ანდერძის ბათილობასთან დაკავშირებით და მიუთითა საქართველოს
სამოქალაქო კოდექსის 1364-ე მუხლის დანაწესზე, რომელიც შინაურული ანდერძის ფორმას
განსაზღვრავს. განსახილველ შემთხვევაში, 2005 წლის 3 ივნისის ანდერძი წარმოადგენს შინაურული
ანდერძს, ვინაიდან ექსპერტიზის დასკვნის საფუძველზე დადგენილია, რომ იგი შედგენილია და
ხელმოწერილია უშუალოდ მოანდერძე ვ. კ-ის მიერ. ამდენად, ანდერძი შედგენილია სამოქალაქო
კოდექსის 1364-ე მუხლით გათვალისწინებული წესით.
17. სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებით, ზემოაღნიშნული ნორმა არ აწესებს შინაურულ
ანდერძზე მოწმეთა ხელმოწერის აუცილებლობას. შესაბამისად, მოცემულ შემთხვევაში ეს გარემოება
სამოქალაქო კოდექსის 1364-ე მუხლის თანახმად, გავლენას ვერ მოახდენს 2005 წლის 3 ივნისის
ანდერძის ნამდვილობაზე და, შესაბამისად, ვერ იქნება მიჩნეული სადავო ანდერძის ბათილად
ცნობის საფუძვლად.
სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ 1-ლი ინსტანციის სასამართლომ 2005 წლის 3 ივნისის ანდერძის
შეფასებისას არამართებულად მიუთითა სამოქალაქო კოდექსის 1366-ე მუხლის მოთხოვნებზე,
ვინაიდან, აღნიშნული ნორმა ადგენს სავალდებულო მოთხოვნებს ტექნიკური საშუალებებით (ფაქსი,
კომპიუტერი და სხვ.) შედგენილი ანდერძისათვის და არა შინაურული ანდერძისათვის.
სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ არასწორად იქნა განმარტებული სამოქალაქო კოდექსის 1401-ე
მუხლის მოთხოვნები. სამოქალაქო კოდექსის 1400-ე, 1401-ე მუხლების სამართლებრივი ანალიზიდან
გამომდინარე, სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ სამოქალაქო კოდექსის 1401-ე მუხლის დანაწესი
სანოტარო ფორმით შედგენილი ანდერძის სხვა ფორმით შედგენილ ანდერძთან მიმართებით
უპირატესობას ადგენს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც სხვა ფორმით შედგენილი ანდერძი
აუქმებს ან ცვლის ნოტარიულად დადასტურებული ანდერძის შინაარსს.
განსახილველ შემთხვევაში დადგენილია, რომ ორივე ანდერძში ანდერძისმიერ მემკვიდრედ
დასახელებულია მოსარჩელე გ.ი. ამასთან, 2005 წლის შინაურულ ანდერძში დამატებით
გამოვლენილია მამკვიდრებლის ნება ნ. კ-ისა და კ-ის უღირს მემკვიდრეებად აღიარების შესახებ,
რაც, სააპელაციო პალატის მოსაზრებით, არ ეწინააღმდეგება და არ ცვლის 1994 წელს სანოტარო
წესით დამოწმებული ანდერძის შინაარსს, რის გამოც, სამოქალაქო კოდექსის 1401-ე მუხლის
მოთხოვნებზე მითითება ვერ გამოდგება სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის საფუძვლად.
25. სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ 2005 წლის 3 ივნისის შინაურულ ანდერძში გამოხატული
ნების ნამდვილობის საწინააღმდეგო გარემოებები საქმის მასალებით დადასტურებული არ არის.
27. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-4, 102-ე მუხლების თანახმად, სააპელაციო პალატამ მიიჩნია,
რომ დავის სამართლიანი და ობიექტური გადაწყვეტის მიზნებისათვის გამოყენებულ უნდა იქნეს
მტკიცების ტვირთის განაწილების სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში მოქმედი სტანდარტი, რომლის
მიხედვითაც, მოსარჩელემ უნდა დაადასტუროს გარემოებები, რომლებზედაც იგი ამყარებს
სასარჩელო მოთხოვნას, ხოლო მოპასუხემ კი ის გარემოებები, რომლებსაც შესაგებელი ეფუძნება.
განსახილველ შემთხვევაში, მოპასუხე მხარე ხდის სადავოდ მოანდერძის ნების გამოვლენის
ნამდვილობის საკითხს, შესაბამისად, აღნიშნული მოპასუხის მტკიცების საგანში შემავალი
გარემოებაა. მოცემულ შემთხვევაში, მოპასუხემ უტყუარად ვერ დაადასტურა ის გარემოება, რომ 2005
წლის ანდერძში მოანდერძის მიერ გამოვლენილი ნება ნამდვილი არ არის. სააპელაციო პალატამ
გაიზიარა 1-ლი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებები და მიიჩნია,
რომ მოპასუხეების მხრიდან სამოქალაქო კოდექსის 1310-ე მუხლით გათვალისწინებული
გარემოებები მოპასუხეთა უღირს მემკვიდრედ ცნობის თაობაზე დადასტურებული არ არის.
სამოქალაქო კოდექსის 1354-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, მამკვიდრებელს უფლება აქვს,
ანდერძის პირდაპირი მითითებით მემკვიდრეობა ჩამოართვას კანონით მემკვიდრეებს, რის გამოც ეს
პირები სამკვიდროს ვერ მიიღებენ ვერც კანონით მემკვიდრეობის საფუძველზე და ვერც
ანდერძისმიერი მემკვიდრის მიერ სამკვიდროს მიღებაზე უარის თქმის შემთხვევაში.
31. სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ 2005 წლის 3 ივნისის ანდერძში მოანდერძის მიერ
გამოვლენილი ნება, სადაც ის მოპასუხეებს მოიხსენიებს უღირს მემკვიდრეებად, უნდა განიმარტოს
იმდაგვარად, რომ მოანდერძეს სურდა ნ. კ-ისა და გ. კისათვის კანონით მემკვიდრეობის უფლების
ჩამორთმევა.
32. საქმეზე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების სამართლებრივი შეფასების საფუძველზე, ასევე,
2005 წლის ანდერძში მოანდერძის მიერ გამოვლენილი ნების გათვალისწინებით, სააპელაციო
პალატამ მიიჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში არსებობს სამოქალაქო კოდექსის 1354-ე მუხლით
გათვალისწინებული წინაპირობა მოპასუხეებისათვის კანონით მემკვიდრეობის ჩამორთმევის
შესახებ. მოსარჩელის მოთხოვნაა მოპასუხეების აღიარება უღირს მემკვიდრეებად, რომლის
სამართლებრივი შედეგი უკავშირდება მოპასუხეებისათვის კანონით მემკვიდრეობის უფლების
ჩამორთმევას. შესაბამისად, მათთვის მითითებული უფლების ჩამორთმევა არ სცილდება
მოსარჩელის იურიდიული ინტერესის ფარგლებს.

საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება კ-მა თავდაპირველმა მოპასუხემ გაასაჩივრა საკასაციო

წესით, მოითხოვა მისი გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღება შემდეგი საფუძვლებით:
1. კასატორის მითითებით, 2015 წლის 15 მაისს მომხსენებელმა მოსამართლემ დაასრულა საქმის
ზეპირი განხილვა, სასამართლო გავიდა სათათბირო ოთახში გადაწყვეტილების გამოსატანად,
ხოლო დაბრუნების შემდეგ გადადო გადაწყვეტილების გამოცხადება საქმის სირთულის გამო,
რაც უნდა განეხორციელებინა სხდომის დასრულებისთანავე. ამდენად, სააპელაციო
სასამართლომ დაარღვია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 257-ე მუხლით დადგენილი
დანაწესი.
2. მხარის მოსაზრებით, მოსარჩელემ ვერ დაადასტურა მოპასუხეთა უღირს მემკვიდრედ ცნობის
საფუძვლის არსებობა. მიუხედავად იმისა, რომ 1994 წლის 5 ოქტომბრის ანდერძით ვ. კ-მა გ. რ-ს
უანდერძა ქონების ნახევარი, ამის შემდგომაც მოპასუხესა და მამამისს შორის ურთიერთობა არ
დაძაბულა.
კასატორის მოსაზრებით, გაურკვეველია რა მდგომარეობაში იმყოფებოდა ვ. კ-ი ანდერძზე
ხელმოწერის დროს, ვისი კარნახით იყო შეადგინა ანდერძი, განიცდიდა თუ არა ზეწოლას.
კასატორის მოსაზრებით, სასამართლოს წარედგინა არა ერთი მტკიცებულება ვ. კ-ის ავადმყოფობის
შესახებ. სააპელაციო პალატამ ყურადღება გაამახვილა 1998 წლის 17 ივნისის #... ცნობაზე, სადაც
პირდაპირაა მითითებული, რომ ვ. კ-ს აღენიშნებოდა მეხსიერების დაქვეითება. კასატორი წლების
განმავლობაში თვითონ უვლის მშობლებს, ისინი ცხოვრობდნენ ერთად. მას ვ. კ-ისათვის ხელი
არასდროს შეუშლია, თუნდაც ანდერძის დაწერაში და ჩუქების ხელშეკრულების შედგენაში. ვ. კ-მა
ქონების ნახევარი თავისი ნებით გადასცა გ. რ-ს. ნ. კ-ს არ ჩაუდენია განზრახ დანაშაული ან სხვა
ამორალური საქციელი მოანდერძის მიმართ ანდერძის დაწერის დროს.
საკასაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს.
1, საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ სასამართლოს უპირველესი ამოცანაა დაადგინოს, თუ რას
ითხოვს მოსარჩელე მოპასუხისაგან და რის საფუძველზე, ანუ რა ფაქტობრივ გარემოებებზე
ამყარებს მხარე თავის მოთხოვნას. სასამართლომ მხარის მიერ მითითებული მოთხოვნის
ფარგლებში უნდა მოძებნოს ის სამართლებრივი ნორმა, რომელიც იმ შედეგს ითვალისწინებს,
რომლის მიღწევაც მხარეს სურს. ამასთან, მოთხოვნის სამართლებრივ საფუძვლად განხილული
ნორმა შეიცავს იმ აღწერილობას (ფაქტობრივ შემადგენლობას), რომელთა შემოწმებაც სასამართლოს
პრეროგატივაა და რომელიც უნდა განხორციელდეს
ლოგიკური მეთოდების გამოყენების გზით. ანუ, სასამართლომ უნდა დაადგინოს ნორმაში
მოყვანილი აბსტრაქტული აღწერილობა რამდენად შეესაბამება კონკრეტულ ცხოვრებისეულ
სიტუაციას და გამოიტანოს შესაბამისი დასკვნები. ის მხარე, რომელსაც აქვს მოთხოვნა მეორე
მხარისადმი, სულ მცირე, უნდა უთითებდეს იმ ფაქტობრივ შემადგენლობაზე, რომელსაც
სამართლის ნორმა გვთავაზობს. აქედან გამომდინარე, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ მოთხოვნის
სამართლებრივი საფუძვლის რომელიმე ფაქტობრივი შემადგენლობის არარსებობა გამორიცხავს
მხარისათვის სასურველი სამართლებრივი შედეგის დადგომას. სუბსუმცია
2. გ. კ-ის კასაციის საფუძვლები (მიზეზები) მდგომარეობს იმაში, რომ თბილისის სააპელაციო
სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატამ არასწორად შეაფასა საქმეში წარმოდგენილი
მტკიცებულებები, (მოსარჩელემ ვერ დაადასტურა მოპასუხეთა უღირს მემკვიდრედ ცნობის
საფუძვლის არსებობა), რომელმაც მოცემულ საქმეზე გამოიწვია არასწორი გადაწყვეტილების
გამოტანა.
ნ. კ-ის კასაციის საფუძვლები (მიზეზები) აგრეთვე იმაში მდგომარეობს, რომ მისი უღირს
მემკვიდრედ ცნობის ფაქტობრივი წინაპირობები მოსარჩელემ ვერ დაადასტურა.
60. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ მოცემულ შემთხვევაში, სადავოა უღირს მემკვიდრედ
ცნობის საფუძვლების არსებობა, რომელიც, კასატორების განმარტებით, არ გამომდინარეობს
მამკვიდრებლის ანდერძიდან. შეფასებას საჭიროებს საქმეზე დადგენილი ფაქტობრივი
გარემოებების შესაბამისობა
პირის უღირს მემკვიდრედ ცნობის მომწესრიგებელი ნორმის (სკ-ის 1310-ე მუხლი)
შემადგენლობასთან (მის აბსტრაქტულ კომპონენტებთან).
61. ამ თვალსაზრისით, ყურადღებაა მისაქცევი იმ გარემოებაზე, რომ გ. რ-ის მოთხოვნა ნ. კ-ისა და
გ. კ-ის უღირს მემკვიდრეებად ცნობის შესახებ ეფუძნება 2005 წლის 3 ივნისის ანდერძში
გამოვლენილი ვ. კ-ის ნებას, კერძოდ, აღნიშნული ანდერძის შესაბამისად, ვ. კ-ი გამოთქვამს
უკმაყოფილებას გ. და ნ. კებისმიმართ არასათანადო მოპყრობის გამო, და აღნიშნულით აღიარებს
უღირს მემკვიდრეებად, რასაც კასატორები სადავოდ ხდიან.
74. საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ განსახილველ შემთხვევაში ადგილი აქვს ანდერძით
მემკვიდრეობას. სამოქალაქო კოდექსის 1310-ე მუხლის მოთხოვნებიდან გამომდინარე,
მემკვიდრეობის უფლების ჩამორთმევის და უღირს მემკვიდრედ ცნობის საფუძველს წარმოადგენს
ანდერძით ან კანონით მემკვიდრე პირის მხრიდან მამკვიდრებლისათვის უკანასკნელი ნების
განხორციელებაში განზრახ ხელის შეშლა თავისი ან მისი ახლობელი პირების მემკვიდრეებად
მოწვევის ან სამკვიდროში მათი წილის გაზრდის მიზნით, ანდა განზრახი დანაშაულის ან სხვა
ამორალური საქციელის ჩადენა მოანდერძის მიერ ანდერძში მითითებული უკანასკნელი ნება-
სურვილის საწინააღმდეგოდ. აღნიშნული გარემოებანი დადასტურებულ უნდა იქნეს სასამართლოს
მიერ. განსახილველ შემთხვევაში, საკასაციო პალატა ეთანხმება სააპელაციო სასამართლოს მიერ
დადგენილი ფაქტობრივ გარემოებებს და მიაჩნია, რომ სამოქალაქო კოდექსის 1310-ე მუხლით
გათვალისწინებული გარემოებები კასატორების (მოპასუხეთა) უღირს მემკვიდრედ ცნობის
თაობაზე დადასტურებული არ არის.
78. იმ გარემოების გათვალისწინებით, რომ მოცემულ შემთხვევაში, მოსარჩელე გ. რ-მა ვერ
დაადასტურა გ. და ნ. კ-ების უღირს მემკვიდრეებად ცნობის საფუძვლების არსებობა, ეს გარემოება
წარმოადგენს საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილებისა და გასაჩივრებული გადაწყვეტილების
გაუქმების ფაქტობრივ-სამართლებრივ საფუძველს.
79. საკასაციო პალატა დამატებით განმარტავს, რომ სამოქალაქო კოდექსის 1354-ე მუხლის 1-ლი
ნაწილის მიხედვით, მამკვიდრებელს უფლება აქვს, ანდერძის პირდაპირი მითითებით
მემკვიდრეობა ჩამოართვას კანონით მემკვიდრეებს, რის გამოც ეს პირები სამკვიდროს ვერ
მიიღებენ ვერც კანონით მემკვიდრეობის საფუძველზე და ვერც ანდერძისმიერი მემკვიდრის მიერ
სამკვიდროს მიღებაზე უარის თქმის შემთხვევაში. სამოქალაქო კოდექსის 1371-ე და 1381-ე
მუხლების დანაწესების გათვალისწინებით, კასატორებს შესაძლოა ჰქონდეთ მხოლოდ
სავალდებულო წილის მიღების მოთხოვნის უფლება შესაბამისი წინაპირობების არსებობის
დადასტურების შემთხვევაში. ნ. და კ-ს საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა, გაუქმდა თბილისის
სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 15 მაისის გადაწყვეტილება
და მიღებულ იქნეს ახალი გადაწყვეტილება;

#ას-1101-1021-2017 15 თებერვალი, 2018 წ., ქ. თბილისი

დავის საგანი: სამკვიდროს მიღების ვადის გაგრძელება, მემკვიდრედ და მესაკუთრედ ცნობა, სამკვიდრო
მოწმობის ბათილად ცნობა, (ძირითად სარჩელში); უღირს მემკვიდრედ ცნობა (შეგებებულ სარჩელში).

ო. ნ-ი (შემდეგში: მამკვიდრებელი) გარდაიცვალა 2013 წლის 06 იანვარს. მას დარჩა ორი პირველი რიგის
მემკვიდრე, შვილები _ თ. ნ-ი (შემდეგში: მოსარჩელე) და გ. ნ-ი (შემდეგში: მოპასუხე). განაჩენით
დადგენილია, რომ ლ. გ-ი (შემდეგში: ბრალდებული) 2012 წლის სექტემბერის თვის ბოლოდან იგი
არარეგისტირებულ ქორწინება-ში იმყოფებოდა. მოსარჩელესთან. თანაცხოვრების დაწყების შემდეგ, მან
გაიცნო მოსარჩელის მამა _ მამკვიდრებელი, რომელსაც ბრალდებულმა უთხრა, რომ არ ჰყავდა
ნათესავები _ მშობლები და ცოლ-შვილი. მამკვიდრებელმა აღნიშნული საეჭვოდ მიიღო და აითვალწუნა
იგი, რამაც მათ შორის ურთიერთობა დაძაბა. ამით განაწყენებულმა ბრალდებულმა, შურისძიების
მოტივით, განიზრახა მოკლა მამკვიდრებელი. ბრალდებული ცნობილი იქნა დამნაშავედ სსსკ-ის 108-ე
მუხლით. ხოლო მოსარჩელეს ბრალად ედებოდა ქურდობა, - ფარულად დაეუფლა და
მართლსაწინააღმდეგოდ მიისაკუთრა მამკვიდრებლის მეუღლის კუთვნილი ოქროს ნივთები. ასევე
დანაშაულის დაფარვა, იგი ვალდებული იყო რა, რომ ბრალდებულის მიერ განსაკუთრებით მძიმე
დანაშაულის ჩადენის თაობაზე ეცნობებინა სამართალდამცავი ორგანოებისათვის და ამის საშუალებაც
ჰქონდა, დაფარა ბრალდებულის მიერ ჩადენილი განზრახი მკვლელობა და პოლიციას განუცხადა მას
შემდეგ, რაც ისინი მივიდნენ მის ბინაში.

მამკვიდრებელ 1994 წელს შედგენილი ჰქონდა ანდერძი, რომლის თანახმად, იგი თავის შვილს _
მოსარჩელეს უანდერძებდა მთელ თავის ქონებას, რომელიც მისი გარდაცვალების დღისთვის
აღმოჩნდებოდა მამკვიდრებლის კუთვნილებაში.

2014 წლის 30 იანვარს მოსარჩელის ძმამ _ მოპასუხემ მიმართა ნოტარიუსს მამკვიდრებლის სამკვიდრო
ქონების მიღების მოთხოვნით. ნოტარიუსმა გასცა სამემკვიდრეო მოწმობა, რომლის თანახმად
მოპასუხემ, როგორც აწ გარდაცვლილი მამკვიდრებლის კანონისმიერმა პირველი რიგის მემკვიდრემ,
საკუთრებაში მიიღო მამკვიდრებლის კუთვნილი უძრავი ქონება: და ავტომანქანა.

2014 წლის 10 აპრილს მოსარჩელემ განცხადებით მიმართა ნოტარიუსს და მოითხოვა სამკვიდრო

მოწმობის გაცემა მამკვიდრებლის დანაშთ ქონებაზე (რომელსაც ანდერძი ჰქონდა დაწერილი
მოსარჩელის სასარგებლოდ). მოსარჩელემ განცხადებაში აღნიშნა, რომ მამკვიდრებელი გარდაიცვალა
06.01.2013 წელს, ხოლო 09.01.2013 წელს იგი დააკავეს განზრახ მკვლელობაში თანამზრახველობისათვის
და სასამართლომ გაამართლა მკვლელობაში თანამონაწილეობაში. 02.10.2013 წელს. განმცხადებელს
უარი ეთქვა სამკვიდრო მოწმობის გაცემაზე.

მოსარჩელემ სარჩელი აღძრა მოპასუხის წინააღმდეგ და მოითხოვა: სამკვიდროს მიღების კანონით

დადგენილი ვადის გაგრძელება და აწ გარდაცვლილი მამის დანაშთი სამკვიდრო ქონების ანდერძისმიერ
მემკვიდრედ და მესაკუთრედ ცნობა ¾ წილზე; ნოტარიუსის მიერ სამკვიდრო მოწმობისა და მის
საფუძველზე მოპასუხის სახელზე საჯარო რეესტრში განხორციელებული საკუთრების უფლების
რეგისტრაციის ბათილად ცნობა.

მოპასუხეებმა სარჩელი არ ცნეს. მოპასუხემ სარჩელთან ერთად განსახილველად წარმოადგინა

შეგებებული სარჩელი მოსარჩელის უღირს მემკვიდრედ ცნობის მოთხოვნით..

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

რაიონული სასამართლოს 2015 წლის 11 აგვისტოს გადაწყვეტილებით თავდაპირველი სარჩელი

სამკვიდროს მიღების კანონით დადგენილი ვადის გაგრძელებისა და მამკვიდრებლის დანაშთი
სამკვიდრო ქონების ანდერძისმიერ მემკვიდრედ და მესაკუთრედ ¾ წილზე ცნობის თაობაზე
დაკმაყოფილდა.

აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივრა მოპასუხემ.

პალატამ მიიჩნია, რომ სსკ-ის 1310-ე მუხლის ნორმის დისპოზიცია იძლევა ნორმის ფართოდ
განმარტების შესაძლებლობას, კერძოდ, აღნიშნული ნორმა მიუთითებს, რომ განზრახ მოქმედება
მემკვიდრედ მოწვევის მიზნით უნდა იყოს ჩადენილი და არა ამ მიზნის გარეშე. მაგალითად, როდესაც
საქმე შეეხება ანდერძის გაყალბებას ან განადგურების შემთხვევას. მითითებული ნორმის საფუძველზე,
მემკვიდრის ასეთი მოქმედებები უღირს მემკვიდრედ ცნობის საფუძველია. აღნიშნულიდან
გამომდინარე, პალატას მიაჩნია, რომ, რადგან მითითებული ნორმით გათვალისწინებული
სამართლებრივი შედეგი ვრცელდება უფრო მსუბუქ შემადგენლობაზე, მით უფრო, შესაბამისი შედეგი
უნდა დადგეს იმ ვითარებაშიც, როდესაც სახეზეა უფრო მძიმე შემთხვევა, როგორიცაა განზრახ მძიმე
დანაშაულის ჩადაფარვა. გარდა იმისა, რომ ასეთი ქცევა კანონით დასჯადი ქმედებაა, რა თქმა უნდა, არ
შეესაბამება მორალური ქცევის სტანდარტს. სააპელაციო პალატის განმარტებით უღირსი მემკვიდრის
თაობაზე ნორმებისდისპოზიცია იძლევა იმ დასკვნის საფუძველს, რომ მემკვიდრეობის უფლებას
კარგავენ მემკვიდრეები, რომელთა ქცევა არ შეესაბამება მორალურ სტანდარტებს, რომლებიც არღვევენ
პრინციპს _ კეთილსინდისიერად განახორციელონ უფლებები და მოვალეობები. კანონმდებელი ერთ
შემთხვევაში, თავად მამკვიდრებელს ანიჭებს უფლებას, მემკვიდრეობა ჩამოართვას ერთ, რამდენიმე ან
ყველა კანონით მემკვიდრეს და იგი არ არის ვალდებული, მიუთითოს ამის მოტივზე. პალატამ განმარტა,
რომ მემკვიდრეობის ჩამორთმევა შეიძლება მოხდეს სასამართლოს მეშვეობით. სარჩელი ასეთი
უფლების ჩამორთმევის შესახებ სასამართლოში შეიძლება შეიტანოს იმ პირმა, რომლისთვისაც
მემკვიდრეობის უფლების ჩამორთმევა დადებით ქონებრივ შედეგთან იქნება დაკავშირებული.
აღნიშნულ საკითხთან მიმართებით, სააპელაციო პალატამ იმავდროულად, მიუთითა ჩუქების
სახელშეკრულებო ურთიერთობის მომწესრიგებელ 529.1 მუხლზე, რომელიც ადგენს ქცევის შემდეგ
წესს: ჩუქება შეიძლება გაუქმდეს, თუ დასაჩუქრებული მძიმე შეურაცხყოფას მიაყენებს ან დიდ
უმადურობას გამოიჩენს მჩუქებლის ან მისი ახლო ნათესავის მიმართ. პალატამ განაცხადა, რომ
ზოგადად, სამართლის სისტემები მოიცავენ წესებსა და პრინციპებს _ მორალურ მტკიცებებს.
მოსამართლეებმა უნდა განიხილონ სხვადასხვა შეხედულებები და მიიღონ ის გადაწყვეტილება,
რომელიც სამართალს აქცევს, რაც შეიძლება, მორალურად საუკეთესოდ. ობიექტური სამართალი,
რომელიც დავას არ იწვევს, არის მხოლოდ კანონმდებლებისა და მოსამართლეების მიერ მიღებული
წარსულის ოფიციალური გადაწყვეტილებების კრებული. მორალური შეფასება არის სამართლის
განუყოფელი ნაწილი. სწორედ მოცემულ შემთხვევაშია სასამართლო ვალდებული, მოსარჩელის
ქმედება პოზიტიური სამართლის გვერდიგვერდ ბუნებითი სამართლის გათვალისწინებითაც შეაფასოს,
რომლიდან გამომდინარეც, ნებისმიერი ქცევა, რომელიც ლახავს ან არღვევს ადამიანის თანდაყოლილ
ბუნებით უფლებება-მოვალეობებს, მორალურად გაუმართლებელ დანაშაულად ითვლება. ეს ისეთი
უფლება-მოვალეობებია, რაც ადამიანს თავისთავად ეკუთვნის, რომელთა დაცვასაც გვაკისრებს მისი
ცოცხალ, გონიერ არსებად ყოფნა. მიუხედავად იმისა, რომ ამგვარი მიდგომა საუკუნეთა წინ ჩაისახა და
დამკვიდრდა, პალატის მოსაზრებით, იგი დღევანდელი რეალობისთვისაც ცოცხალია. ადამიანის გონი,
როგორც მოაზროვნე სუბსტანცია, პოზიტიური სამართლის მიღმა ასევე შეიმეცნებს იმ ფუნდამენტურ,
თანდაყოლილ ვალდებულებებსა თუ უფლებებს, რაც ადამიანად ყოფნას განაპირობებს და ამართლებს.
მოცემულ შემთხვევაში, ამ პრინციპების საწინააღმდეგოდ, მოსარჩელემ მისი ღვიძლი მშობლის, მამის
წინაშე ჩაიდინა სრულიად გაუმართლებელი საქციელი. მისი მხრიდან ესოდენ დაბალი ზნეობრივი
სტანდარტი გამოვლინდა სასტიკად მოკლული მამის ხსოვნისადმი სრულ უპატივცემულობაში. ასეთ
დროს, შვილის სრულიად ბუნებრივი ქცევა უნდა ყოფილიყო ყველა ის მოქმედება, რაც მამის მოკვლის
გამო მართლმსაჯულების აღსრულებას _ მკვლელის დასჯას _ შეუწყობდა ხელს და არა _ პირიქით.
მართალია, ამის გამო, მოსარჩელე დაისაჯა სისხლის სამართლის წესით, მაგრამ ეს ვერ იქნება
სამოქალაქო კუთხით მისი ამორალური ქმედების შეფასების საპირწონე არგუმენტი და იმის წინაპირობა,
სასტიკად მოკლული მამის ქონება, მკვლელისთვის ხელის დაფარების, მისი არგათქმის პირობებში,
დაიმკვიდროს შვილმა.

ამასთან, პალატამ მიიჩნია, რომ არსებობს სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის სხვა ფაქტობრივ-
სამართლებრივი საფუძველიც, კერძოდ, სსკ-ის 1424-ე მუხლის თანახმად,სამკვიდრო მიღებულ უნდა
იქნეს ექვსი თვის განმავლობაში სამკვიდროს გახსნის დღიდან. აღნიშნული ნორმა ადგენს დროს,
რომლის განმავლობაშიც მემკვიდრემ უნდა გამოთქვას სამკვიდროს მიღების სურვილი. სამკვიდროს
მისაღებად საჭირო მოქმედებები (სამკვიდროს ფაქტობრივი ფლობა და მართვა, განცხადების შეტანა
სანოტარო ორგანოში) შესრულებული უნდა იქნეს ექვსი თვის განმავლობაში. დადგენილი ვადის
გაშვების შემთხვევაში მემკვიდრე, როგორც წესი, კარგავს სამკვიდროს მიღების უფლებას.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2017 წლის 24 მაისის

გადაწყვეტილებით მოპასუხის სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა. თელავის რაიონული
სასამართლოს 2015 წლის 11 აგვისტოს გადაწყვეტილების შეცვლით მიღებული იქნა ახალი
გადაწყვეტილება _ თავდაპირველი სარჩელი უარყოფილი იქნა. შეგებებული სარჩელი დაკმაყოფილდა
და მოსარჩელე ცნობილი იქნა უღირს მემკვიდრედ.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის გადაწყვეტილების გაუქმებისა
და სარჩელის დაკმაყოფილების მოთხოვნით საკასაციო საჩივარი წარმოადგინა მოსარჩელემ. ის
უთითებდა რომ პალატამ ზოგად შეხედულებებზე და არა კანონზე დაყრდნობით ბუნებითი
სამართლის მოშველიებით შეაფასა და არასწორად განმარტა სსკ-ის 1310-ე მუხლის დანაწესი. სისხლის
სამართლის სამართალწარმოებისას მოსარჩელემ განმარტა მიზეზი იმის შესახებ, რომ ვერ განაცხადა
მომხდარი დანაშაულის შესახებ: ბრალდებული მას დაემუქრა სიცოცხლის მოსპობით. მას არ
გაუნადგურებია მის სახლში არსებული მკვლელობის მტკიცებულებები, რომელიც პოლიციამ ამოიღო,
როდესაც ისინი სახლში მივიდნენ, მათ მოსარჩელემ გადასცა მის სახლში არსებული დანაშაულის
იარაღი და განუცხადა მომხდარის შესახებ. ამ დროს, ბრალდებული ჯერ კიდევ არ იყო დაკავებული
და იძებნებოდა. სააპელაციო პალატამ მიუთითა პარალელზე ანდერძის გაყალბებას ან განადგურებას
და დანაშაულის დაფარვას შორის. ანდერძის გაყალბების ან განადგურების მიზანი პირდაპირ
კავშირშია პირის ნება-სურვილთან მიიღოს მემკვიდრეობა ან ხელი შეუშალოს სხვა მემკვიდრეს, რათა
გაზარდოს მისაღები წილი სამკვიდროდან. ხოლო დანაშაულის დაფარვა სამკვიდროს მიღებასთან
არანაირ კავშირში არ არის ვინაიდან იგი ხორციელდება წინასწარ შეუპირებლად, პროკურატურა
მოსარჩელეს ბრალს სდებდა მკვლელობის თანამონაწილეობაში, რაც არ გაიზიარა სისხლის სამართლის
სასამართლომ და მოსარჩელე სრულად გაამართლა წარდგენილ ბრალდებაში.აღნიშნული განაჩენი
კანონიერ ძალაშია.
პალატამ არ მისცა შეფასება პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ
გარემოებას იმის შესახებ, რომ ნოტარიუსმა წერილობით დაადასტურა მოპასუხის მხრიდან მისი
როგორც მემკვიდრის არსებობის დამალვა. პალატამ თავისი გადაწყვეტილებით საპატიოდ არ ჩათვალა
ის გარემოება, რომ ობიექტურად სამკვიდროს გახსნიდან ექვსი თვის ვადაში მოსარჩელე ვერ
დაეუფლებოდა სამკვიდრო ქონებას, ვინაიდან მოსარჩელე იმყოფებოდა პატიმრობაში. საააპელაციო
პალატის დასაბუთება იმგვარია, რომ სსკ-ის 1423- ე მუხლის შესაბამისად მოსარჩელეს უნდა ემოქმედა
პენიტენციურ დაწესებულებაში და წარმომადგენლის მეშვეობით უნდა მიმეღო მემკვიდრეობა
სამკვიდროს გახსნიდან ექვსი თვის ვადაში. საკასაციო სასამართლომ გადაწყვიტა:
საკასაციო პრეტენზია ოალატამ გაყო 2 ნაწილად: 1 პრეტენზია, შეეხება უღირს მემკვიდრედ
მოსარჩელის ცნობას და მაშასადამე, დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებათა კვალიფიკაციას სსკ-ის 1310-
ე, 1311-ე და 529.1 მუხლების ნორმატიული დანაწესის განმარტების გზით.
მეორე პრეტენზია, შეეხება სამკვიდროს მიღების კანონით დადგენილი ვადის არასაპატიოდ გაშვებასა
და ამ ვადის გაგრძელების უარყოფას სსკ-ის 1423-ე, 1424-ე და 1426-ე მუხლების საფუძველზე.
პირველი პრეტენზიის ნაწილში, საკასაციო პალატამ არ გაიზიარა სააპელაციო სასამართლოს
მოსაზრება, რადგან უღირს მემკვიდრედ ცნობის წინაპირობებს აწესრიგებს სსკ-ის 1310-ე მუხლი.
ნორმის პირველი ნაწილის დანაწესში საუბარია მემკვიდრის მიერ ჩადენილ სხვადასხვა მოქმედებებზე,
რომლებმაც სამემკვიდრეო შეღავათები და უპირატესობები შექმნა თავისთვის. ასეთი ქმედებებია,
მამკვიდრებლისთვის უკანასკნელი ნების განხორციელებაში ხელისშეშლა, განზრახი დანაშაულის ან
სხვა ამორალური საქციელის ჩადენა მოანდერძის მიერ ანდერძში გამოთქმული უკანასკნელი
ნებასურვილის საწინააღმდეგოდ. ყველა შემთხვევაში, ქმედების განმახორციელებელი სუბიექტის
ქმედება უნდა იყოს განზრახ ბრალეული, ხოლო თუ პირი გაუფრთხილებელი მოქმედებით აღწევს
აღნიშნულ შედეგებს, მას არ შეიძლება ჩამოერთვას მემკვიდრეობა და უღირს მემკვიდრედაც არ
შეიძლება მისი აღიარება. ნორმის მეორე ნახევარი კი, მოანდერძის მიერ ანდერძში გამოთქმული ნება-
სურვილის საწინააღმდეგოდ განზრახი დანაშაულის ან სხვა ამორალური საქციელის ჩადენას ეხება.
ასეთ შემთხვევაში, პირი შეიძლება უშუალოდ თავის სასარგებლოდ არ მოქმედებდეს, მაგრამ ხელს
უშლიდეს მამკვიდრებელს თავისი უკანასკნელი სურვილის განხორციელებაში. ამგვარი ქმედება
დადასტურებული უნდა იყოს სასამართლოს მიერ. ქმედებების დადასტურებულად მიჩნევის
შემთხვევაში, პირს აეკრძალება ქონებრივი სარგებლის მიღება მამკვიდრებლისაგან.
მეორე პრეტენზიასთან დაკავშირებით: საკასაციო პალატამ ჩათვალა, რომ პატიმრობის მიუხედავად,
მოსარჩელეს ჰქონდა შესაძლებლობა წარმომადგენლის მეშვეობით მიემართა განცხადებით
ნოტარიუსისათვის [სსკ-ის 1423-ე მუხლი]. მას ჰქონდა ორი შესაძლებლობა მემკვიდრეობის
მისაღებად, კერძოდ, ადვოკატის/წარმომადგენლის დახმარებით, რომლის მომსახურებთაც ის
სარგებლობდა პატიმრობის განმავლობაში და ასევე, უშუალოდ, პენიტენციალური დაწესებულების
დახმარებით, ნოტარიუსისათვის განცხადების გაგზავნის გზით. არცერთი შესაძლებლობა მოსარჩელის
მიერ არ ყოფილა გამოყენებული. მიუხედავად იმისა, რომ კასატორის პრეტენზია სრულიად
გაზიარებულია შეგებებული სარჩელის დაკმაყოფილების საფუძვლობის ნაწილში, აღნიშნული
შედეგობრივი თვალსაზრისით, გავლენას ვერ მოახდენს დავის გადაწყვეტის არსებით, იურიდიულ
შედეგზე. შესაბამისად, საკასაციო პალატას მიაჩნია, რომ სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული
გადაწყვეტილება არსებითად სწორია, მიუხედავად იმისა, რომ გადაწყვეტილების სამოტივაციო
ნაწილი არ შეიცავს შესაბამის დასაბუთებას. აღნიშნული კი, სსსკ-ის 410-ე მუხლის `გ~ ქვეპუნქტის
საფუძველზე გასაჩივრებული გადაწყვეტილების ძალაში დატოვების და საკასაციო საჩივრის
(შესაბამისად, სარჩელის) დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის ფაქტობრივ-სამართლებრივი საფუძველია.

zs

განჩინება
#ას-692-658-2015 29 დეკემბერი, 2015 წ.,
დავის საგანი: სამკვიდრო მოწმობის ბათილად ცნობა, მესაკუთრედ
ცნობა
აღწერილობითი ნაწილი:
1. ჰ-ნ მ-ი (შემდეგში: მამკვიდრებელი) გარდაიცვალა 2010 წლის 21 ოქტომბერს.
2. ა-ლ მ-ი (შემდეგში: მოსარჩელე ან კასატორი) და გ-ი მ-ი (შემდეგში: მოპასუხე ან მოწინააღმდეგე
მხარე) მამკვიდრებლის 1-ლი რიგის მემკვიდრეები (შვილები) არიან [საქართველოსსამოქალაქო
კოდექსის, შემდგომში სსკ-ის, 1336-ე მუხლი].
3. მამკვიდრებლის ქონებაზე სამკვიდრო გაიხსნა 2010 წლის 21 ოქტომბერს [სსკ-ის 1320-ე მუხლი].
სამკვიდრო ქონებას წარმოადგენდა სახლთმფლობელობა და საკარმიდამო მიწის ნაკვეთები,
მდებარე ქობულეთის მუნიციპალიტეტის სოფელ გ-ში [სსკ-ის 1328-ე მუხლი].
4. არც მოსარჩელესა და არც მოპასუხეს სამკვიდროს გახსნიდან კანონით დადგენილ ექვსთვიან ვადაში
არ შეუტანიათ განცხადება სამკვიდროს მიღების შესახებ სანოტარო ორგანო- ში [სსკ-ის 1421.2 და
1424-ე მუხლები].
5. მოპასუხე მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე და გარდაცვალების შემდეგაც ცხოვრობს ქობულეთის
მუნიციპალიტეტის სოფელ გ-ში. მას მემკვიდრეობა მიღებული აქვს სამკვიდრო ქონების ფაქტობრივი
ფლობით [სსკ-ის 1421-ე მუხლის მეორე და მესამე ნაწილები და 1433-ე მუხლი].
6. 2011 წლის 13 ოქტომბერს მოპასუხემ მიმართა სანოტარო ორგანოს და მოითხოვა მამკვიდრებლის
დანაშთ ქონებაზე სამკვიდრო მოწმობის გაცემა. მან განცხადებაში მიუთითა, რომ 1-ლი რიგის სხვა
მემკვიდრეები არ არსებობდნენ.
7. 2011 წლის 13 ოქტომბერს მოპასუხის სახელზე გაიცა სამკვიდრო მოწმობა #111118252,
რომლითაც მან საკუთრებაში მიიღო მამკვიდრებლის სამკვიდრო მასაში შემავალი აქტივები და
პასივები. სამკვიდრო მოწმობის საფუძველზე მოპასუხის საკუთრებად საჯარო რეესტრში
დარეგისტრირდა 3170 კვ.მ მიწის ნაკვეთზე მდებარე 303,1 კვ.მ საცხოვრებელი სახლი და ამ ქონების
მიმდებარედ, სოფელ გ-ში არსებული 4492 კვ.მ მიწის ნაკვეთი [სსკ-ის 1499.1-ე და 1500-ე
მუხლები].
8. მოსარჩელემ სარჩელი აღძრა მოპასუხის წინააღმდეგ. მან მოითხოვა 2011 წლის 13 ოქტომბერს
მოპასუხის სახელზე გაცემული სამკვიდრო მოწმობის (რეესტრში რეგისტრაციის #111118252)
ნაწილობრივ ბათილად ცნობა და სამკვიდრო ქონებაში შემავალი 4492 კვ.მ მიწის ნაკვეთის (ს/კ ...,
შემდეგში: `სადავო მიწის ნაკვეთი~) ½ ნაწილის მესაკუთრედ ცნობა იმ საფუძვლით, რომ მას
ფაქტობრივი ფლობით მიღებული აქვს სამკვიდრო, რადგანაც იგი მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე
ფლობდა და მის შემდეგაც ფლობს და სარგებლობს სამკვიდრო მასაში შემავალი სოფელ გ-ში მდებარე
სადავო მიწის ნაკვეთის ნაწილით [სსკ-ის 1421-ე მუხლის მეორე და მესამე ნაწილები და 1433-ე
მუხლი].
9. ბათუმის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2014 წლის 12 სექტემბრის
გადაწყვეტილებით სარ-ჩელი დაკმაყოფილდა. სასამართლომ დაადგინა, რომ მოსარჩელე
მამკვიდრებლის სამკვიდროთი მისი გახსნის დღიდან დღემდე სარგებლობს და უვლის როგორც
საკუთარს, რაც უდავოდ მოწმობდა სამკვიდროს ფაქტობრივი ფლობით მიღებას. სასამართლომ დავის
მოსაწესრიგებლად გამოიყენა სსკ-ის 1306-ე, 1319-1320-ე,1336-ე, 1433-ე, 1421-ე მუხლის მეორე და
მესამე
ნაწილები, 1424-ე და 1499-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი.
10. საქალაქო სასამართლოს ზემოაღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა
მოპასუხემ.
11. ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 21 აპრილის
გადაწყვეტილებით სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა, გაუქმდა გასაჩივრებული გადაწყვეტილება
და მოსარჩელის სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.
12. სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა, რომ 1990 წლის 30 აგვისტოს მამკვიდრებლის კომლს
ცალკე კომლად გამოეყო მოსარჩელე. თუკი ამ გაყოფამდე კომლს ერიცხებოდა 0,5 ჰა მიწის ნაკვეთი,
გამოყოფის შემდეგ რიცხული ნაკვეთის მოცულობა შემცირდა 0,3 ჰა-მდე, ე.. მანამდე კომლის
სახელზე რიცხული 154 0,2 ჰა მიწის ნაკვეთი გადაეცა მოსარჩელის კომლს. ამასთან, მამკვიდრებლის
გარდაცვალებიდან 6 თვის ვადაში მოსარჩელეს სამკვიდროს მისაღებად ნოტარიუსისათვის არ
მიუმართავს და სამკვიდრო მასაში შემავალ ქონებას ან მის ნაწილს არც ფაქტობრივად არ დაუფლებია.
სასამართლომ დავის მოსაწესრიგებლად გამოიყენა სსკ-ის 1421.2, 1424-ე, 1319-1320-ე, 1336-ე,
1328.1-ე მუხლები და საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის, შემდეგში სსსკ-ის, 102-ე
მუხლის 1-ლი ნაწილი.
13. სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის ზემოაღნიშნული გადაწყვეტილება
მოსარჩელემ საკასაციო წესით გაასაჩივრა. საჩივარში მან მიუთითა, რომ სააპელაციო სასამართლომ
არასწორად შეაფასა საქმის ფაქტობრივი გარემოებები, როდესაც დაადგინა, რომ მოსარჩელეს არ
მიუღია სამკვიდრო.
კასატორი მიიჩნევს, რომ სამკვიდროს მიღებისა და მართვის ფაქტი დასტურდებოდა მის მიერ
წარდგენილი მტკიცებულებების ერთობლიობით, მათ შორის საქმეზე დაკითხულ მოწმეთა ჩვენებებით.
14. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 8 სექტემბრის
განჩინებით საკასაციო საჩივარი დასაშვებად იქნა ცნობილი სსსკ-ის 391-ე მუხლის მეხუთე ნაწილის
`ა~ ქვეპუნქტის მიხედვით.
სამოტივაციო ნაწილი:
15. საქმის მასალების გაცნობა, შესწავლა და ანალიზი, ასევე, მიღებული განჩინების იურიდიული
დასაბუთებულობისა დასაკასაციო საჩივრის მოტივების ზეპირი მოსმენით შემოწმება, საკასაციო
სასამართლოს შესაძლებლობას აძლევს, გამოიტანოს დასკვნა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმებისა
და საქმის ხელახალი განხილვის მიზნით იმავე სასამართლოსათვის დაბრუნების თაობაზე.
16. სააპელაციო სასამართლომ ყოველმხრივად, სრულად და ობიექტურად არ გამოიკვლია და
სათანადოდ არ შეაფასა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ფაქტები [სსსკ-ის 105-ე მუხლის მეორე
ნაწილი], რასაც შედეგად მოჰყვა არასწორი დასკვნა სარჩელის სამართლებრივი საფუძვლიანობის
თაობაზე, სახელდობრ:
16.1. წინამდებარე განჩინების 1-6 პუნქტებში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებები სადავო არ
არის. სსკ-ის 1433-ე მუხლის დანაწესიდან გამომდინარე, იმისათვის, რომ სამკვიდრო მემკვიდრის
საკუთრება გახდეს, მან უნდა მიიღოს იგი ანუ საკუთრების უფლების წარმოშობას კანონი უკავშირებს
განსაზღვრული იურიდიული ქმედებების შესრულებას სამკვიდროს გახსნის დღიდან ექვსი თვის
განმავლობაში [სსკ-ის 1424-ე და 1421-ე მუხლები], კერძოდ, მემკვიდრემ კანონით დადგენილ ვადაში
სამკვიდრო ან მისი ნაწილი, უნდა მიიღოს ფაქტობრივი ფლობით ან მართვით, ან სანოტარო ორგანოში
განცხადების შეტანის გზით უნდა გამოავლინოს მისი მიღების ნება.
16.2. მოცემულ შემთხვევაში, მართალია, მოსარჩელეს სანოტარო ორგანოში განცხადება არ შეუტანია,
მაგრამ იგი ამტკიცებდა, რომ სამკვიდრო მან მისი ნაწილის ფლობითა და მარ-თვით მიიღო. ამის
დასადასტურებლად ის მიუთითებდა შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებზე:
ა) სამკვიდრო მასაში შემავალი სადავო 4492 კვ.მ მიწის ნაკვეთი წარმოადგენს საგვარეულო (20 000
კვ.მ) მიწის ნაკვეთის შემადგენელ ნაწილს. მასზე გაშენებულია მრავალწლიანი ნარგავები.
ბ) საკარმიდამო მიწის ნაკვეთები საკადასტრო კოდით 20.3- -.0— და 20.3--.0- (სადავო ნაკვეთი)
ერთმანეთისაგან გამიჯნული არ არის. კასატორის საცხოვრებელ სახლსა და სადავო მიწის ნაკვეთს
შორის მიჯნა (ღობე) არ არსებობს.
გ) ორივე მემეკვიდრე საერთო შესასვლელით სარგებლობს და, შესაბამისად, ფლობს სადავო ნაკვეთს.
ამ გარემოებების დასადასტურებლად კასატორი მიუთითებდა მიწის ნაკვეთის ტოპო-გადაღებაზე და
მოწმეთა ჩვენებებზე.
სასამართლომ არ გაითვალისწინა სამკვიდროს მიღების სამართლებრივი ბუნება. ამ დროს მემკვიდრე
ისეთ მოქმედებებს უნდა ახორციელებდეს, რომლებიც უტყუარად ადასტურებენ მის მიერ სამკვიდროს
მიღებასა და მესაკუთრის სტატუსის მოპოვების განზრახვას. სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად
მიიჩნია რა ის ფაქტი, რომ კასატორი მამკვიდრებლის სიცოცხლეში მისთვის გადაცემულ მიწის ნაკვეთს
ფლობდა, შეფასების გარეშე დატოვა სადავო მიწის ნაკვეთის ადგილმდებარეობა და მისი
გაუმიჯნავობა, აგრეთვე ის გარემოებაც, რომ ამ ნაკვეთზე კასატორი პრეტენზიას მამის სიცოცხლეშივე
აცხადებდა (იხ. მოწმე გ-ე მ-ის ჩვენება).7]]]]]]]]]]]]]
აქედან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლოს დასკვნა, მოსარჩელის მიერ სამკვიდროს მისაღებად
აუცილებელი იურიდიული ქმედებების კანონით დადგენილ ექვსთვიან ვადაში
განუხორციელებლობის
გამო, სარჩელის უსაფუძვლობის თაობაზე დაუსაბუთებელია.
17. სააპელაციო სასამართლომ, საქმის ხელახალი განხილვისას, სწორად უნდა გაანაწილოს მტკიცების
ტვირთი მხარეთა შორის [სსსკ-ის 102-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი], სრულყოფილად გამოიკვლიოს და
ობიექტურად შეაფასოს როგორც სარჩელის ფაქტობრივი წანამძღვრები, ისე მოპასუხის შესაგებელი,
გამოიკვლიოს წინამდებარე განჩინების პ.16.1-16.2-ში მითითებული გარემოებები და ისე მიიღოს
გადაწყვეტილება.
18. სსსკ-ის 412-ე მუხლის თანახმად, საკასაციო სასამართლო აუქმებს გადაწყვეტილებას და საქმეს
ხელახლა განსახილველად აბრუნებს სააპელაციო სასამართლოში, თუ: ა) საქმის გარემოებები
საპროცესო ნორმების ისეთი დარღვევითაა დადგენილი, რომ ამ დარღვევების შედეგად საქმეზე
არასწორი გადაწყვეტილება იქნა გამოტანილი და საჭიროა მტკიცებულებათა დამატებითი გამოკვლევა;
ბ) არსებობს ამ კოდექსის 394-ე მუხლით გათვალისწინებული საფუძვლები, გარდა აღნიშნული
მუხლის `გ~ და `ე~ ქვეპუნქტებისა. ამავე კოდექსის 394-ე მუხლის `ე1~ ქვეპუნქტის თანახმად,
გადაწყვეტილება ყოველთვის ჩაითვლება კანონის დარღვევით მიღებულად, თუ გადაწყვეტილების
დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება
შეუძლებელია. მოცემული ნორმების ანალიზისა
და წინამდებარე განჩინებაში ჩამოყალიბებული დასაბუთების გათვალისწინებით, საკასაციო პალატა
მოკლებულია შესაძლებლობას, შეამოწმოს გასაჩივრებული განჩინების კანონიერება, ვიდრე საქმეზე არ
დადგინდება დავის გადაწყვეტისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოება.
19. სსსკ-ის 53-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, თუ სააპელაციო ან საკასაციო სასამართლო
დააბრუნებს საქმეს ხელახლა განსახილველად, მთელი სასამართლო ხარჯები, რაც გაწეულია ამ საქმის
განხილვასთან დაკავშირებით, სარჩელის აღძვრიდან დაწყებული, უნდა შეჯამდეს და შემდეგ
განაწილდეს მხარეთა შორის ამ მუხლის მიხედვით. ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საკასაციო
პალატა მიიჩნევს, რომ, საქმის ხელახლა განხილვისას, სასამართლო ხარჯების განაწილების საკითხი
უნდა გადაწყდეს შემაჯამებელი გადაწყვეტილების გამოტანისას.
სარეზოლუციო ნაწილი:
საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა სსსკ-ის 408.1-ე, 412-ე მუხლებით და
დ ა ა დ გ ი ნ ა:
1. ა-ლ მ-ის საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდეს;
2. გაუქმდეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 21
აპრილის გადაწყვეტილება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;
3. განჩინება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.

sახელმწიფომ საკუთრებაში გადასცა ვ-ს (შემდგომში მოპასუხეს) უძრავი ქონება მიწა. უძრავი ქონების
მესაკუთრესა და ი.-ს (შემდეგში: მოსარჩელე,) შორის 2010 წლის 28 ოქტომბერს გაფორმდა განვადებით
უძრავი ქონების ნასყიდობის ხელშეკრულება, რომლის თანახმად, მესაკუთრემ მყიდველს განვადებით
მიჰყიდა ნინოწმინდის რაიონში, მდებარე 7 500 666 კვმ მიწის ნაკვეთი, რომელიც იპოთეკით იყო
დატვირთული სახელმწიფოს მიერ.
მხარეები შეთანხმდნენ, რომ ნასყიდობის ფასის სრულად გადახდამდე ნასყიდობის საგნის
მყიდველი მესაკუთრედ აღირიცხებოდა საჯარო რეესტრში . მყიდველმა განვადებით შეძენილი
უძრავი ქონების (იხ. ამ განჩინების მე-2 პუნქტი), საკადასტო კოდით ..., საკუთრების უფლების
რეგისტრაციის მოთხოვნით 2010 წლის 29 ოქტომბერს მიმართა საჯარო რეესტრის ეროვნული
სააგენტოს ნინოწმინდის რაიონის სარეგისტრაციო სამსახურს, რაზედაც სარეგისტრაციო
სამსახურის 18.10.2012წ. #... გადაწყვეტილებით უარი ეთქვა იმ საფუძვლით, რომ აღნიშნული
უძრავი ნივთი განკარგული იყო არაუფლებამოსილი პირის მიერ და იგი რეგისტრირებული იყო
სახელმწიფოს საკუთრებად.
ახალციხის რაიონული სასამართლოს 2011 წლის 19 ოქტომბრის განაჩენით სამცხე-ჯავახეთის
საოლქო განყოფილების უფროსი პროკურორის _ ე. ფ-ის შუამდგომლობა დაკმაყოფილდა და
დამტკიცდა ამ განჩინების პირველ პუნქტში მითი- თებული უძრავი ქონების გამყიდველს, როგორც
ბრალდებულსა და პროკურორს შორის დადებული საპროცესო შეთანხმება, რომლის მიხედვითაც,
უძრავი ქონების გამყიდველი მსჯავრდებული იქნა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის
362-ე მუხლის მე-2 ნაწილის `ბ~ ქვეპუნქტით და 25.333-ე მუხლის პირველი ნაწილით. ამავე
განაჩენით მსჯავრდებულს (რომელიც განსახილველ დავაში მოპასუხეა) საქართველოს სისხლის
სამართლის კოდექსის 52-ე მუხლის თანახმად, დამატებითი სასჯელის სახით, უსასყიდლოდ
ჩამოერთვა საკუთრებაში არსე45 ბული სასოფლო-სამეურნეო (საძოვარი) დანიშნულების მიწის
ნაკვეთი, რომლის ღირებულება შეადგენდა 225 000 (ორას ოცდახუთი ათასი) ლარს (იხ.
ახალციხის რაიონული სასამართლოს განაჩენი და განჩინება); დარეგისტრირდა სახელმწიფოს
საკუთრების უფლება.
მყიდველის მიერ ხელშეკრულებიდან გასვლის შეტყობინების შემდეგ, გამყიდველმა ნასყიდობის
ფასის დაბრუნების მიზნით, მყიდველის ანგარიშზე შეიტანა 2012 წლის 11 ივლისს _ 19 460
(ცხრამეტი ათას ოთხას სამოცი) აშშ დოლარი შესაბამისდ, გამყიდველის მიერ მიღებულ და
მყიდველისათვის დაბრუნებულ თანხებს შორის სხვაობა შეადგენს 99 189.65
(ოთხმოცდაცხრამეტი ათას ას ოთხმოცდაცხრა ლარს და სამოცდახუთ თეთრს) _ იხ. ამონაწერი
მყიდველის ანგარიშიდან.
მყიდველმა 2012 წლის 10 დეკემბერს სარჩელი აღძრა გამყიდველის წინააღმდეგ და მოითხოვა
მისთვის 99 189.65 (ოთხმოცდაცხრამეტი ათას ას ოთხმოცდაცხრა ლარი და 65 თეთრი) ლარის
დაკისრება; ასევე, მიუღებელი შემოსავლის სახით, ზიანის ანაზღაურება 2012 წლის 1 ივლისიდან
2012 წლის 2 ნოემბრამდე 3 569.7 (სამი ათას ხუთას სამოცდაცხრა ლარი და სამოცდაათი თეთრი)
ლარის ოდენობით, ხოლო 2012 წლის 2 ნოემბრიდან გადაწყვეტილების აღსრულებამდე _
დავალიანებულ თანხის 10%-ის ოდენობით (იხ. დამატებითი სარჩელი).
მოპასუხემ არ ცნო მის წინააღმდეგ აღძრული სარჩელი და მიუთითა, რომ მან მყიდველს მიჰყიდა
მის საკუთრებაში არსებული უფლებრივად უნაკლო ნივთი და მიუხედავად იმისა, რომ ნასყიდობის
თანხა მყიდველს მისთვის ეტაპობრივად უნ46 და გადაეხადა, მხარეები შეთანხმდნენ, რომ
მყიდველი დარეგისტრირებულიყო მესაკუთრედ ხელშეკრულების გაფორმების- თანავე, ხოლო
ნასყიდობის საფასური დაიფარებოდა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ ვადაში;
10.2. მიუხედავად იმისა, რომ მყიდველმა (მოსარჩელემ) მიწის ნაკვეთის რეგისტრაციის თაობაზე
განცხადებით მიმართა სარეგისტრაციო სამსახურს, იგი შეგნებულად თავს არიდებდა იმის
განმარტებას, დაკმაყოფილდა თუ არა მისი მოთხოვნა რეგისტრაციის შესახებ და უარყოფით
შემთხვევაში, რა ზომებს მიმართა მოსარჩელემ დარღვეული უფლების აღსადგენად;
10.3. მიწის ნაკვეთზე სახელმწიფოს საკუთრების უფლება დარეგისტრირდა 2012 წლის 16
იანვარს, ხოლო მოსარჩელემ სარეგისტრაციო სამსახურს მიმართა ჯერ კიდევ 2010 წლის 29
ოქტომბერს. მოპასუხის აზრით, მოსარჩელემ თავისი უმოქმედობით გამოიწვია ის გარემოება, რომ
აღმოჩნდა ე.წ. დაზარალებულის მდგომარეობაში. იგი 2011 წლის ივლისამდე აგრძელებდა თანხის
გადახდას და 14 თვის განმავლობაში არანაირი პრეტენზია არ წაუყენებია არც საჯარო
რეესტრისათვის და არც უშუალოდ ქონების გამყიდველისათვის; მოპასუხემ 2013 წლის 19 ივლისს
უძრავი ქონების მყიდველის წინააღმდეგ შეგებებული სარჩელი აღძრა და მოითხოვა ამ
უკანასკნელისათვის 141 244.75 (ას ორმოცდაერთი ათას ორას ორმოცდაოთხი ლარის და
სამოცდათხუთმეტი თეთრი) ლარის
დაკისრება რაიონული სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2014 წლის 26 თებერვლის
გადაწყვეტილებით მყიდველის სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ:
13.1.1. მოპასუხეს (გამყიდველს) მოსარჩელის სასარგებლოდ
დაეკისრა 99 189.65 (ოთხმოცდაცხრამეტი ათას ას ოთხმოცდაცხრა
ლარი და 65 თეთრი) ლარის გადახდა;
13.1.2. მოპასუხეს მოსარჩელის სასარებლოდ დაეკისრა ამ
უკანასკნელის მიერ ადვოკატის მომსახურებისათვის გაწეული
ხარჯი _ 1000 (ათასი) ლარი;
სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ გამყიდველმა
ვერ უზრუნველყო მყიდველისათვის (მოსარჩელისათვის) ნასყიდობის
საგანზე საკუთრების უფლების გადაცემა.
სასამართლომ იმსჯელა, რომ საქმის მასალებში წარდგენილი
მტკიცებულებები, ასევე მხარეთა ახსნა-განმარტებები,
უდავოდ ადასტურებდა, რომ გამყიდველმა ხელშეკრულებით
ნაკისრი ვალდებულებები არ შეასრულა.

14.1. რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილება სააპელაციო

წესით გაასაჩივრეს მხარეებმა.
14.2. პირველმა აპელანტმა (მყიდველმა) მოითხოვა გასაჩივრებული
გადაწყვეტილების გაუქმება სარჩელის დაუკმაყოფილებელ
ნაწილში და, ახალი გადაწყვეტილების მიღებით, სარჩელის
სრულად დაკმაყოფილება შემდეგ პრეტენზიებზე დაყრდნობით:
14.2.1. არასწორია სასამართლოს გადაწყვეტილება მოსარ-
ჩელის მიერ მოთხოვნილი მიუღებელი შემოსავლის დაკმაყოფილების
უარყოფის ნაწილში, რადგან ფული ბრუნვაუნარიანი
ობიექტია და ნებისმიერ დროს შეუძლია სარგებლის მოტანა. ეს
დადგენილია უზენაესი სასამართლოს ერთგვაროვანი პრაქტიკითაც.
მეორე აპელანტმა (გამყიდველი) მოითხოვა გასაჩივრებული
გადაწყვეტილების გაუქმება და, ახალი გადაწყვეტილებით,
მყიდველის სარჩელის მთლიანად უარყოფა, გამყიდველის
შეგებებული სარჩელის დაკმაყოფილება შემდეგ არგუმენტებზე
მითითებით:
14.3.1. სასამართლომ არასწორად დაადგინა ამ განჩინების
მე-8 პუნქტში მითითებული გარემოება, ნასყიდობის ხელშეკრულების
გაფორმების შემდეგ მხარეებს არ ჰქონიათ არავითარი
ურთიერთობა, გამყიდველმა მხოლოდ პროკურატურის და-
ჟინებული მოთხოვნით გადაურიცხა მყიდველს თანხა;
14.3.2. სასამართლო თვითონვე უთითებს, რომ საჯარო რეესტრის
მონაცემებით მიწის ნაკვეთი გამყიდველის საკუთრებას
წარმოადგენდა, ხოლო შემდეგ მსჯელობს, რომ ნაკვეთი
არაუფლებამოსილმა პირმა განკარგა, რადგან აპელანტი არ იყო
მისი მესაკუთრე;

15.1. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა

პალატის 2015 წლის 6 აპრილის გადაწყვეტილებით პირველი
აპელანტის (მოსარჩელის) სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა,
ხოლო მეორე აპელანტის (შეგებებული მოსარჩელის)
სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა;
15.1.1. გასაჩივრებული გადაწყვეტილება შეიცვალა მოსარ-
ჩელის სასარგებლოდ მოპასუხისათვის ზიანის ანაზღაურებისა
და ადვოკატის ხარჯების დაკისრებაზე უარის თქმის ნაწილში
და ამ ნაწილში მყიდველის სარჩელი დაკმაყოფილდა;
15.1.2. მოსარჩელის სასარგებლოდ მოპასუხეს დაეკისრა 3
569,70 (სამი ათას ხუთას სამოცდაცხრა ათასი ლარი და სამოცდაათი
თეთრი) ლარი;
15.1.3. მოსარჩელის სასარგებლოდ მოპასუხეს დაეკისრა ადვოკატის
მომსახურებისათვის გაწეული ხარჯი _ 1000 (ათასი)
ლარი.
16. საკასაციო სამართალწარმოების ეტაპი
16.1. საკასაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალა60
ტის 2015 წლის 31 ივლისის განჩინებით საქართველოს იუსტიციის
სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალ სსიპ სახელმწიფო
სერვისების განვითარების სააგენტოს დაევალა საქართველოს
უზენაეს სასამართლოში მოპასუხის საინფორმაციო
ბარათის სტატუსის (აქტიურია თუ არა) შესახებ ინფორმაციის
წარმოდგენა. აღნიშნულის მიზეზი გახდა მოპასუხისათვის
გაგზავნილი გზავნილის დაბრუნება სასამართლოში იმ მი-
თითებით, რომ ადრესატი (მოპასუხე) გარდაცვლილია (იხ. საკასაციო
სასამართლოს განჩინება).

ganaxlda SeCerebuli
saqmiswarmoeba da mopasuxis savaraudo uflebamonacvleebs
(ojaxis wevrebs) daevalaT sakasacio sasamarTlos gan-
Cinebis Cabarebidan 10 dRis vadaSi mopasuxis samkvidros
miRebis an samkvidros miRebaze uaris Tqmis damadasturebeli
dokumentis sakasacio sasamarTlosaTvis wardgena
(ix. ganCineba).
16.7. sakasacio sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis
2016 wlis 23 seqtembris ganCinebiT da 30 seqtembris
ganCinebiT usworobis gasworebis Sesaxeb mopasuxis uflebamonacvled
cnobil iqna saqarTvelos ekonomikisa da
mdgradi ganviTarebis saministros mmarTvelobaSi Semavali
sajaro samarTlos iuridiuli piri _ saxelmwifo qonebis
erovnuli saagento (ix. ganCinebebi).
ssip-saxelmwifo qonebis erovnulma saagentom
(SemdegSi: saagento an kasatori) 2016 wlis 22 noembers sakasacio
saCivari warmoadgina Tbilisis saapelacio sasamarTlos
samoqalaqo saqmeTa palatis 2015 wlis 6 aprilis
gadawyvetilebaze, romliTac moiTxova dasaxelebuli gadawyvetilebisa
da 2015 wlis 11 maisis damatebiTi gadawyvetilebis
(ix. am ganCinebis 15.13 qvepunqti) gauqmeba da,
axali gadawyvetilebis miRebiT, myidvelis sarCelis uaryofa
Semdeg sakasacio pretenziebze dayrdnobiT:
16.8.1. gamokveTilia rogorc ssk-is 393-e muxliT gaTvaliswinebuli
konkretuli safuZvlebi: sasamarTlom ar
gamoiyena kanoni, romelic unda gamoeyenebina (`a~ qvepunqti),
gamoiyena kanoni, romelic ar unda gamoeyenebina (`b~
qvepunqti); aseve _ amave kodeqsis 394-e muxlis `e~ qvepunqtiT
gaTvaliswinebuli konkretuli safuZveli: gadawyvetileba
iuridiulad ar aris sakmarisad dasabuTebuli,
ramac ganapiroba saqmeze dadgenili faqtobrivi garemoebebis
araswori Sefaseba da Sesabamisad materialursamarTlebrivi
normis arasworad gamoyeneba;
16.8.2. saagento ar warmoadgens saTanado mopasuxes gansaxilvel
saqmeze, vinaidan: mimdinare saqmis warmoeba,
myidvelis sarCelze gamyidvelis (aw gardacvlili mopasuxis)
winaaRmdeg zianis anazRaurebisa da Tanxis dakisrebis
Taobaze, dasaSvebad ar miiCnevs uflebamonacvleobas.
sssk-is 279-e muxliT dadgenilia sasamarTlos movaleoba,
SeaCeros saqmis warmoeba moqalaqis gardacvale62
bisas, Tu sadavo samarTlebrivi urTierToba dasaSvebad
Tvlis uflebamonacvleobas. Tuki amgvari uflebamonacvleoba
dasaSvebia, aseT SemTxvevaSi, saqmis warmoeba Se-
Cerdeba gonivruli vadiT, magram ara umetes erTi wlisa.
mopasuxis gardacvalebis SemTxvevaSi, mosarCele valdebulia,
erTwliani vadis gasvlamde, miuTiTos mopasuxis
uflebamonacvle piri (piri, romelmac samkvidro qoneba
miiRo, umkvidro qonebis SemTxvevaSi _ saxelmwifo an Sesabamisi
organizacia an sxva uflebamonacvle). amrigad,
mopasuxe fizikuri piris gardacvalebis SemTxvevaSi uflebamonacvleoba
dasaSvebia maSin, rodesac mopasuxis
samkvidro qonebas iRebs memkvidre, an qonebis umkvidrod
cnobis SemTxvevaSi _ saxelmwifo, e.i. samkvidro masaSi unda
Sediodes is ufleba-movaleobebi, romlebic gansaxilveli
samarTalwarmoebis sagania da sadavo samarTalur-
TierToba dakavSirebulia samkvidro masaSi Semaval aseT
uflebebTan da movaleobebTan;
16.8.3. ssk-is 1330-e muxlis Tanaxmad, samkvidroSi ar
Sedis is qonebrivi uflebebi da movaleobebi, romlebic
piradi xasiaTisaa da mxolod mamkvidrebels SeiZleba
ekuTvnodes, aseTi kanoniT an xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli
uflebebi da movaleobebi, romlebic moqmedebs
mxolod kreditorisa da movalis sicocxleSi da wydeba
maTi sikvdiliT;
16.8.4. mopasuxis mimarT wardgenili moTxovna zianis anazaRaurebisa
da am safuZvliT Tanxis dakisrebis saxiT warmoadgens
gamyidvelis swored iseT valdebulebas (Sesabamisi
saqmis garemoebebis dadasturebisa da sarCelis safuZvlianobis
SemTxvevaSi), romelic piradi xasiaTisaa,
ris gamoc amgvari saxis valdebuleba samkvidro masaSi ar
Sedis. gansaxilvel samoqalaqo saqmeze sadavo iyo xel-
SekrulebiT nakisri valdebulebis darRvevis gamo Tanxis
dakisreba. aRniSnuli samarTalurTierTobis mxare SesaZloa
iyos mxolod is piri, romelmac daarRvia xelSekruleba
da amiT gamowveuli zianis sakompensaciod unda
daekisros Tanxa. es aris xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli
is uflebebi da movaleobebi, romlebic moqmedebs
mxolod kreditoris da movalis sicocxleSi da wydeba ma-
Ti sikvdiliT, xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebebis
darRvevis gamo Tanxis dakisrebis moTxovna SeiZleba
mimarTuli iyos mxolod xelSekrulebis mxaris da,
63
Sesabamisad, xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebebis
damrRvevis mimarT da vinaidan materialursamar-
Tlebrivi urTierToba ar iTvaliswinebs uflebamonacvleobas,
amrigad saproceso uflebamonacvleobac dauSvebelia.
saproceso uflebamonacvleobis safuZvelia uflebamonacvleoba
materialur samarTalSi. gardacvlili
piris uflebamonacvleoba gulisxmobs iseT SemTxvevas,
rodesac memkvidre samkvidros miRebis Sedegad xdeba mamkvidreblis
im uflebebisa da movaleobebis matarebeli,
romelTac sadavo samarTalurTierToba iTvaliswinebs.
kanonis Tanaxmad, zemoaRniSnuli moTxovnis Sesrulebis
valdebuleba ver gadava uflebamonacvleze. amrigad, saagento
warmoadgens arasaTanado mopasuxes, anu saagento
ar aris is piri, romelmac pasuxi unda agos myidvelis
sarCelze da daekisros pasuxismgebloba aw gardacvlili
mopasuxis im qmedebebze, romelic piradi xasiaTisaa da
samkvidro masaSi ar Sedis. zemoaRniSnulidan gamomdinare,
kasators miaCnia, rom sasamarTlos sssk-is 272-e muxlis
`e~ qvepunqtis safuZvelze unda Seewyvita saqmiswarmoeba;
16.8.7. gardacvlili piris uflebamonacvled saxelmwifos
cnobis SemTxvevaSi savaldebuloa, rom samkvidro qoneba
cnobili iqnes umkvidrod, e.i. dadasturebuli iyos
qonebis umkvidrooba, rac saqarTvelos uzenaesi sasamar-
Tlos mier mopasuxis uflebamonacvled saxelmwifo cno64
bis etapze msjelobis saganic ki ar gamxdara.
16.8.8. ssk-is 1343-e muxlis 1-li nawilis Tanaxmad, Tu:
`arc kanoniT da arc anderZiT memkvidreebi ar arian, an
arc erTma memkvidrem ar miiRo samkvidro, anda, roca yvela
memkvidres CamoerTva memkvidreobis ufleba, umkvidro
qoneba gadadis saxelmwifoze...~ amrigad, imisaTvis, rom
qoneba umkvidrod CaiTvalos dadasturebuli unda iqnes
zemoT CamoTvlili TiToeuli garemoeba kumulaciurad.
gansaxilvel SemTxvevaSi ki uzenaesi sasamarTlos mier,
ise iqna miCneuli qoneba umkvidrod, rom arc erTi zemoaRniSnuli
garemoeba ar iqna gamokvleuli, rac realurad
uzenaesi sasamarTlos mier mimdinare saqmis warmoebis
farglebSi SeuZlebeli iyo, vinaidan qonebis umkvidrod
cnobisaTvis kanonmdeblobiT gaTvaliswinebulia mxolod
ori gza:
16.8.11. amasTan, qonebis umkvidrod cnobas notariusi
an sasamarTlo axdens. orive SemTxvevaSi saxelmwifo, saagentos
saxiT, uSualodaa CarTuli mimdinare proceseb-
Si da sakuTari uflebebisa da interesebis realizebas axdens
kanoniT dadgenili wesiT. ssk-is 1444-e muxlis Ta66
naxmad, saxelmwifos ara aqvs ufleba uari Tqvas samkvidros
miRebaze, romelic masze gadavida. es imas niSnavs, rom
saxelmwifos mas Semdeg ar aqvs ufleba uari Tqvas samkvidros
miRebaze, rodesac saTanado wesiT dadasturdeba
qonebis umkvidrooba. sssk-is 281-e muxlis Sesabamisad,
mosarCele uflebamosili iyo, mopasuxis gardacvalebis
SemTxvevaSi mis uflebamonacvled mieTiTebina ssip _ saxelmwifo
qonebis erovnuli saagento, Tuki qoneba umkvidrod
iqneboda cnobili;