‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ‬

‫درﺑﺎرهی‬
‫ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬

‫ﺗﺄﻟﯿﻒ‪:‬‬
‫ﻣﺮﻓﺖ ﺑﻨﺖ ﮐﺎﻣﻞ أﺳﺮه‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ‪:‬‬
‫اﺳﺤﺎق دﺑﯿﺮی‪/‬‬
 ‫رﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ در ﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب‪:‬‬
‫ﻋﻨﻮان اﺻﻠﯽ‪:‬‬
‫ﻣﺮﻓﺖ ﺑﻨﺖ ﮐﺎﻣﻞ أﺳﺮه‬ ‫ﺗﺄﻟﯿﻒ‪:‬‬

‫اﺳﺤﺎق دﺑﯿﺮی‪/‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ‪:‬‬

‫ﻓﻘﻪ و اﺻﻮل – اﺣﮑﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺴﺘﺤﺪﺛﻪ )ﺣﺠﺎب‪ ،‬آراﯾﺶ‪(...‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‪:‬‬

‫اول )دﯾﺠﯿﺘﺎل(‬ ‫ﻧﻮﺑﺖ اﻧﺘﺸﺎر‪:‬‬

‫آﺑﺎن )ﻋﻘﺮب( ‪١٣٩٤‬ﺷﻤﺴﯽ‪ ١٤٣٦ ،‬ﻫﺠﺮی‬ ‫ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺘﺸﺎر‪:‬‬
‫ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻋﻘﯿﺪه ‪www.aqeedeh.com‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪:‬‬

‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب از ﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮥ ﻋﻘﯿﺪه داﻧﻠﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.aqeedeh.com‬‬

‫‪book@aqeedeh.com‬‬ ‫اﯾﻤﯿﻞ‪:‬‬

‫ﺳﺎﯾﺖﻫﺎی ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﻣﻮﺣﺪﯾﻦ‬

‫‪www.aqeedeh.com‬‬ ‫‪www.mowahedin.com‬‬
‫‪www.islamtxt.com‬‬ ‫‪www.videofarsi.com‬‬
‫‪www.shabnam.cc‬‬ ‫‪www.zekr.tv‬‬
‫‪www.sadaislam.com‬‬ ‫‪www.mowahed.com‬‬

‫‪contact@mowahedin.com‬‬
 ‫��ﻢ اﷲ ا����ﻦ ا����ﻢ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ‪ ...................... ................................‬أ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪١ .............................. ................................‬‬

‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ ‪٥ ..............................‬‬

‫ً‬
‫اوﻻ‪ :‬ﺧﻮدداری از ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﺎل ﺣﺮام‪٥ ..................................‬‬
‫ً‬
‫ﺛﺎﻧﯿﺎ‪ :‬اﺟﺘﻨﺎب از اﺳﺮاف ﮐﺮدن ‪١١................................................‬‬
‫ً‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎ‪ :‬ﭘﺮھﯿﺰ از ﭘﯿﺮوی از دﯾﮕﺮان ‪١٤...............................................‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﺸﺎﺑﮫﺖ ﺑﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ‪١٥.................................................‬‬
‫ﻣﻈﺎھﺮ ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺧﻮدآراﯾﯽ ‪١٧ ..................................‬‬
‫‪ -١‬ﻗﺮار دادن ﺣﻠﻘﻪ ازدواج در دﺳﺖ راﺳﺖ و اﻧﺘﻘﺎل آن ﺑﻪ دﺳﺖ ﭼﭗ در‬
‫ﺷﺐ زﻓﺎف‪١٧........................................................................... .‬‬
‫‪ -٢‬ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن و ﻣﺮﺗﺐ ﮐﺮدن ﻣﻮھﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻣﻮھﺎی زﻧﺎن ﻏﯿﺮﻣﺴﻠﻤﺎن ‪٢٠....‬‬
‫‪ -٣‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻼه ﮔﯿﺲ ‪٢١..........................................................‬‬
‫‪ -٤‬رﻧﮓ ﮐﺮدن و ﻣﺶ ﮐﺮدن ﻣﻮ ‪٢٢..................................................‬‬
‫‪ -٥‬ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدن ﻧﺎﺧﻦ و ﻻک زدن ‪٢٤.................................................‬‬
‫ب( ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺗﻘﻠﯿﺪ زﻧﺎن از ﻣﺮدان ‪٢٥............................................‬‬
‫‪ -١‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎسھﺎی ﻣﺮداﻧﻪ‪٢٥.....................................................‬‬
‫‪ -٢‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﺷﻠﻮار ‪٢٦..................................................................‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺗﻘﻠﯿﺪ زﻧﺎن از ﻣﺮدان در ﺧﻮدآراﯾﯽ ‪٢٨ .................................‬‬
‫ً‬
‫اوﻻ‪ :‬ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدان‪٢٨..................................................‬‬
‫ً‬
‫راﺑﻌﺎ‪ :‬ﭘﺮھﯿﺰ از ﻣﺤﺮﻣﺎت ‪٢٩........................................................‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫ب‬

‫اﻟﻒ‪ :‬ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪن آنھﺎ ﺣﺮام اﺳﺖ‪٢٩ .................................. :‬‬

‫‪ -١‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺟﺎﻧﺪاری ﺑﺮ روی آن ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪٢٩..... :‬‬
‫‪ -٢‬ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺪن را ﻧﻤﯽﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ ‪٣٠...........................................‬‬
‫‪ -٣‬ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﮐﻪ دارای ﻧﻮﺷﺘﻪھﺎی ﺧﺎرﺟﯽ و ﯾﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮھﺎی ﺣﺮام ھﺴﺘﻨﺪ ‪٣٤.‬‬
‫دوم‪ :‬ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﺧﻮدآراﯾﯽ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آنھﺎ ﺣﺮام اﺳﺖ ‪٣٦.....................‬‬
‫‪ -١‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺑﺮو ‪٣٦....................................................................‬‬
‫‪ -٢‬ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ ‪٣٩.........................................................................‬‬
‫‪ -٣‬ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﯿﻦ دﻧﺪانھﺎ ‪٤١..................................................‬‬
‫‪ -٤‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﻼﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت در آﻣﺪه اﺳﺖ‪٤٢..........‬‬
‫‪ -٥‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﻼﯾﯽ ﮐﻪ آﯾﺎت ﻗﺮآن ﺑﺮ روی آن ﺣﮏ ﺷﺪه اﺳﺖ‪٤٣.............‬‬
‫‪ -٦‬ﮐﺎﺷﺘﻦ ﻣﻮ‪٤٤........................................................................‬‬
‫‪ -٧‬ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن ﻣﻮ ﺑﺮ ﺑﺎﻻ ﺳﺮ )ﺷﯿﻨﯿﻮن(‪٤٧........................................:‬‬
‫‪ -٨‬ﺳﻨﺠﺎق ﻣﻮھﺎی ﺗﺼﻮﯾﺮدار ‪٤٨......................................................‬‬
‫‪ -٩‬ﻟﻨﺰھﺎی رﻧﮕﯽ ‪٤٨....................................................................‬‬
‫‪ -١٠‬ﺧﻠﺨﺎل ‪٤٩.........................................................................‬‬
‫‪ -١١‬ﮐﻔﺶھﺎی ﭘﺎﺷﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪ ‪٤٩........................................................‬‬
‫‪ -١٢‬ﻋﻄﺮ زدن ‪٥١......................................................................‬‬

‫در ﭘﺎﯾﺎن ‪٥٣ ............................ ................................‬‬

 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫إن اﳊﻤﺪ ﷲ ﻧﺤﻤﺪه وﻧﺴﺘﻌﻴﻨﻪ وﻧﺴﺘﻐﻔﺮه‪ ،‬وﻧﻌﻮذ ﺑﺎﷲ ﻣﻦ ﴍور أﻧﻔﺴﻨﺎ وﻣﻦ‬
‫ﺳﻴﺌﺎت أﻋﲈﻟﻨﺎ‪ ،‬ﹶﻣﻦ ﳞﺪه اﷲ ﻓﻼ ﱠ‬
‫ﻣﻀﻞ ﻟﻪ و ﹶﻣﻦ ﻳﻀﻠﻞ ﻓﻼ ﻫﺎدي ﻟﻪ‪ ،‬وأﺷﻬﺪ أن ﻻ‬
‫إﻟﻪ إﻻﱠ اﷲ وﺣﺪه ﻻ ﴍﻳﻚ ﻟﻪ‪ ،‬وأﺷﻬﺪ ﹼ‬
‫أن ﳏﻤﺪ ﹰا ﻋﺒﺪه ورﺳﻮﻟﻪ‪ .‬ﺛﻢ أﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪:‬‬
‫از ﻇﺮﯾﻒﺗﺮﯾﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت زﻧﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎد ﺑﻪ ﻇﺎھﺮ ﺧﻮد و آراﺳﺘﮕﯽ و‬
‫آراﯾﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ از زﻣﺎن ﮐﻮدﮐﯽ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ام َ� ۡ ُ‬ ‫ۡ‬ ‫ۡ ۡ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫�‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪﴿:‬أ َو َمن يُنَ َّش ُؤا ِ� ٱ� ِل َيةِ َو ُه َو ِ� ٱ� َِص ِ‬
‫�‪] ﴾١٨‬اﻟﺰﺧﺮف‪.[۱۸ :‬‬
‫ُ‬
‫مب ِ ٖ‬
‫»آﯾﺎ ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ در ﻻﺑﻪﻻی زﯾﻨﺖ و زﯾﻮر ﭘﺮورش ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ھﻨﮕﺎم‬
‫ﮔﻔﺘﮕﻮ و ﮐﺸﻤﮑﺶ در ﺑﺤﺚ و ﻣﺠﺎدﻟﻪ )ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﯿﺎ و ﺷﺮم و ﻋﺎﻃﻔﮥ ﻧﺎزﮐﯽ‬
‫ﮐﻪ دارد( ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮد را ﺧﻮب و آﺷﮑﺎر ﺑﯿﺎن و اﺛﺒﺎت ﮐﻨﺪ‪) .‬ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫ﺧﺪا ﻣﯽداﻧﯿﺪ(«‪.‬‬
‫و ھﺮﮔﺎه ﺗﻮﺟﻪ زن ﺑﻪ آراﺳﺘﮕﯽ ﺧﻮد ﺑﺮای ﺧﻮﺷﺤﺎل ﮐﺮدن ھﻤﺴﺮش ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪن او ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ـ ﻋﺰوﺟﻞ ـ ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎن ﮐﻪ در ﺣﺪﯾﺚ‬
‫أﺑﻮھﺮﯾﺮهس آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬ﺳﺌﻞ رﺳﻮل اﷲص أي اﻟنﺴﺎء ﺧ�؟ ﻗﺎل‪:‬‬
‫»اﺬﻟی �ﺮﺴه إذا ﻧﻈﺮ إﻴﻟﻬﺎ‪ ،‬وﺗﻄﻴﻌﻪ إذا أمﺮ‪ ،‬وﻻ ﺨﺗﺎﻟﻔﻪ ﺣﻴﻨﻤﺎ ﻳ�ﺮه ﻲﻓ ﻧﻔﺴﻬﺎ‬
‫وﻣﺎﻪﻟ« ‪ ،١‬از رﺳﻮل اﻟﻠﻪص ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ‪ :‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ زﻧﺎن ﮐﺪاﻣﻨﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬زﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ھﺮ ﮔﺎه ﺷﻮھﺮش ﺑﻪ او ﻧﮕﺎه ﮐﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ او ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬

‫‪ -١‬أﺣﻤﺪ و دﯾﮕﺮان و آﻟﺒﺎﻧﯽ آن را ﺻﺤﯿﺢ ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺷﻮھﺮ ﺑﻪ او دﺳﺘﻮر ﻣﯽدھﺪ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬و ]ﻣﻮاردی ﮐﻪ[ ﺷﻮھﺮ دوﺳﺖ دارد‬
‫ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ ﻣﯿﻞ زن درﺑﺎره او و ﻣﺎﻟﺶ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد زن ﺑﺎ آنھﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ درﺑﺎره آراﯾﺶ و ﻟﺒﺎس ﺗﺼﻤﯿﻢ‬
‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﭘﺮﺳﺶ در ﻣﻮرد اﺣﮑﺎم ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﯾﻦ اﻣﻮر‪ ،‬اﻗﺪام‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﺎ در اﯾﻦ زﻣﺎﻧﻪ ﮐﻪ اﻋﻤﺎل ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺷﯿﻮع و ﺑﯽدﯾﻨﯽ رواج ﭘﯿﺪا‬
‫ﮐﺮده و زﺑﺎﻧﻪ آﺗﺶ ﻣﺪھﺎی ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﯿﺪن‪ ،‬آراﯾﺶ ﻣﻮ‪ ،‬ﻟﻮازم آراﯾﺸﯽ‪ ،‬و دﯾﮕﺮ‬
‫اﺻﻄﻼﺣﺎﺗﯽ ﮐﻪ زﻧﺎن در اﯾﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫]اھﻤﯿﺖ دادن ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺪﯾﻦ ﻋﻠﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ[ ﺧﺪاوﻧﺪ ـ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ وﺗﻌﺎﻟﯽ ـ‬
‫ﻣﺎ را ﻣﻮرد ﺑﺎز ﺧﻮاﺳﺖ ﻗﺮار ﺧﻮاھﺪ داد و در ﻣﻮرد ﺗﻤﺎم ﮐﺎرھﺎﯾﻤﺎن در اﯾﻦ دﻧﯿﺎ‬
‫ﺳﺆال ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪» :‬ﻻ ﺗﺰول ﻗﺪﻣﺎ اﺑﻦ آدم ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻋﻨﺪ ر�ﻪ ﺣﻰﺘ �ﺴﺄل ﻋﻦ ﻤﺧﺲ‪ :‬ﻋﻦ ﻋﻤﺮه ﻓﻴﻢ أﻓﻨﺎه‪ ،‬وﻋﻦ ﺷﺒﺎﺑﻪ ﻓﻴﻢ أﺑﻼه‪ ،‬وﻋﻦ‬
‫ﻣﺎﻪﻟ ﻣﻦ أﻳﻦ اﻛتﺴﺒﻪ وﻓﻴﻢ أﻧﻔﻘﻪ‪ ،‬وﻣﺎذا ﻋﻤﻞ ﻓﻴﻤﺎ ﻋﻠﻢ« ‪» .١‬در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن ھﻤﭽﻨﺎن ﺛﺎﺑﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ درﺑﺎرۀ ‪ ۵‬ﻣﻮرد‬
‫از او ﺳﻮال ﺷﻮد‪ :‬از ﻋﻤﺮش ﮐﻪ در ﭼﻪ راھﯽ آن را ﺳﭙﺮی ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺟﻮاﻧﯽاش ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮔﺬراﻧﺪه‪ ،‬و ﻣﺎﻟﺶ ﮐﻪ از ﭼﻪ راھﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده و در‬
‫ﭼﻪ راھﯽ ﺧﺮج ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪی ﺑﻪ آﻣﻮﺧﺘﻪھﺎی ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ـ ﺟﻞ وﻋﻼ ـ از ﻇﺮﯾﻔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ آنھﺎ از ﻣﺎ‬
‫ََُ ۡ َُ َ‬
‫�ل َّن � َّما‬
‫ﺳﺆال ﺧﻮاھﻨﺪ ﻧﻤﻮد ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻗﺮآن ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ‪﴿ :‬ولت ٔ‬
‫ُ ُ َۡ ُ َ‬
‫كنت ۡم �ع َملون‪] ﴾٩٣‬اﻟﻨﺤﻞ‪.[۹۳ :‬‬

‫‪ -١‬اﻟﺘﺮﻣﺬی و آﻟﺒﺎﻧﯽ آن را ﺣﺴﻦ ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

 ‫‪٣‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫»و ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ]ﻣﺴﺆوﻟﯿﺪ و[ از ﺷﻤﺎ ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد« ﯾﻌﻨﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ از ﺷﻤﺎ درﺑﺎره ﺗﻤﺎم ﮐﺎرھﺎﯾﺘﺎن ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ‬
‫و ﻣﻄﺎﺑﻖ آن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﺎداش ﻣﯽدھﺪ‪] .‬از ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ اﻋﻤﺎل ﺣﺘﯽ اﻋﻤﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬رﺷﺘﻪ ﻧﺎزک ﻣﯿﺎن ھﺴﺘﻪ ﺧﺮﻣﺎ و ﺳﻮراخ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﮐﻪ در ﭘﺸﺖ آن ﻗﺮار‬
‫دارد و ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻧﺎزﮐﯽ ﮐﻪ دور آن ھﺴﺖ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد[‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ از اﻣﻮری ﺗﺎ‬
‫اﯾﻦ اﻧﺪازه ﮐﻮﭼﮏ ﺳﻮال ﻣﯽﺷﻮد ﭘﺲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺰرگ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﻣﯽﺷﻮد؟‪.‬‬
‫ﺧﻮاھﺮ ﻋﺰﯾﺰم اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ درﺑﺎرۀ ﯾﺎدآوری اﺣﮑﺎم ﺷﺮﻋﯽ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و‬
‫آراﯾﺶ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ آن را رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪ ،‬ﺗﺎ از دﭼﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﺑﺴﯿﺎری از‬
‫ﻧﺎھﻨﺠﺎریھﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدی از زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان آن را ﮐﻢ اھﻤﯿﺖ‬
‫ﻣﯽﭘﻨﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺼﻮن ﺑﻤﺎﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫از ﺧﺪاوﻧﺪ ـ ﻋﺰوﺟﻞ ـ ﺧﻮاﺳﺘﺎرم ﮐﻪ ﻟﺒﺎس ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎری را ﺑﺮ ﻣﺎ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ و‬
‫ﻣﺎ را ﺑﺎ اﯾﻤﺎن زﯾﻨﺖ ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﻮاﺳﺘﺎرﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮﺑﯽھﺎﯾﻤﺎن ﺗﺮازوی اﻋﻤﺎﻟﻤﺎن را ﺳﻨﮕﯿﻦ‬
‫ﺑﻨﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬و ﺧﻄﺎھﺎ و ﻟﻐﺰشھﺎ و ﮐﻤﺒﻮدھﺎی ﻣﺎ را ﺑﺒﺨﺸﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫وﺻﻠﯽ اﷲ وﺳﻠﻢ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وﻋﻠﯽ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ أﲨﻌﲔ‬
‫وآﺧﺮ دﻋﻮاﻧﺎ أن اﳊﻤﺪﷲ رب اﻟﻌﺎﻟﻴﻤﻦ‬
 ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫در اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﻣﮫﻤﺘﺮﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺻﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ در‬
‫زﻧﺪﮔﯽ و ﺑﻪ وﯾﮋه در زﻣﯿﻨﻪ ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -۱‬ﺧﻮدداری از ﮐﺴﺐ ﻣﺎل ﺣﺮام‪.‬‬
‫‪ -۲‬اﺟﺘﻨﺎب از اﺳﺮاف ﮐﺮدن‪.‬‬
‫‪ -۳‬ﻋﺪم ﺗﻘﻠﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ -۴‬ﭘﺮھﯿﺰ از ﻣﺤﺮﻣﺎت‪.‬‬
‫ً‬
‫اوﻻ‪ :‬ﺧﻮدداری از ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﺎل ﺣﺮام‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﮫﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﮐﻪ در زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎﮐﯿﺪ زﯾﺎدی ﺑﺮ آن داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ :‬اﺟﺘﻨﺎب از ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﺎل ﺣﺮام‪ ،‬و دوری از آن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ‬
‫َ ُ ُّ َ ُ ُ َّ ّ َ ٰ َ ُ َ ّ ُ َ َ ۡ ُ ۡ َ َ ٰٓ َ‬
‫��ِث﴾ ]اﻷﻋﺮاف‪:‬‬ ‫ت و�ح ِرم علي ِهم ٱ�‬ ‫حل لهم ٱلطيِ� ِ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و� ِ‬
‫‪.[۱۵۷‬‬
‫»ﻃﯿﺒﺎت و آﻧﭽﻪ را ﻃﺒﻊ ﺳﻠﯿﻢ ﻣﯽﭘﺴﻨﺪد‪ ،‬ﺑﺮای آنھﺎ ﺣﻼل ﻣﯽﺷﻤﺮد‪ ،‬و‬
‫آﻧﭽﻪ ﺧﺒﯿﺚ و ﺗﻨﻔﺮآﻣﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ آنھﺎ ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﮐﺴﺐ ﺣﺮام‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﻧﺸﺪن دﻋﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص‬
‫ً َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪» :‬ﻳﺎ أﻳﻬﺎ اﻨﻟﺎس إن اﷲ ﻃﻴّﺐ ﻻ ﻳﻘﺒﻞ إﻻ ﻃﻴﺒﺎ‪ .‬و�ن اﷲ أمﺮ اﻤﻟﻮﻣﻨ�‬
‫ﺑﻤﺎ أمﺮ ﺑﻪ اﻤﻟﺮﺳﻠ�« ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎک اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺟﺰ ﭘﺎﮐﯽ ﭼﯿﺰی را ﻗﺒﻮل‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﻣﻨﯿﻦ ھﻤﺎن دﺳﺘﻮری را دادهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺳﻠﯿﻦ‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٦‬‬
‫َ ۡ َُ ْ‬ ‫� َ� ُّ� َها ٱ ُّلر ُس ُل ُ�ُوا ْ م َِن ٱ َّ َ‬
‫دادهاﻧﺪ« ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ٰٓ َ ﴿ :‬‬
‫ت وٱ�ملوا‬‫لط ّيِ�ٰ ِ‬
‫َٰ ً ّ َ ََُۡ َ‬
‫ون َعل ‪ٞ‬‬
‫ِيم‪] ﴾٥١‬اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن‪.[۵۱ :‬‬ ‫�ل ِحاۖ إ ِ ِ� بِما �عمل‬
‫»ای ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان! از ﻏﺬاھﺎی ﭘﺎﮐﯿﺰه ﺑﺨﻮرﯾﺪ و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻪ ﺟﺎ آورﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﯿﺪ آ ﮔﺎھﻢ«‪ .‬و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص اﯾﻦ آﯾﻪ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫َ ّ َٰ َ َۡ َ ُ‬ ‫َ َ ُّ َ َّ َ َ ُ ْ ُ ُ ْ‬
‫ت ما َرزق�ٰ� ۡم‪] ﴾١٧٢‬اﻟﺒﻘﺮة‪.[۱۷۲ :‬‬
‫ِين َءامنوا �وا مِن طيِ� ِ‬ ‫﴿ ٰٓ‬
‫���ها ٱ�‬
‫»ای اﻓﺮاد ﺑﺎ اﯾﻤﺎن از ﻧﻌﻤﺖھﺎی ﭘﺎﮐﯿﺰه ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ روزی دادهاﯾﻢ‬
‫ﺑﺨﻮرﯾﺪ«‪ ،‬و ﺳﭙﺲ از ﻣﺮدی ﯾﺎد ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻔﺮ ﻃﻮﻻﻧﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ژوﻟﯿﺪه و ﻏﺒﺎر آﻟﻮده اﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺖھﺎﯾﺶ را ﺑﻪ ﻃﺮف آﺳﻤﺎن دراز ﻣﯽﮐﻨﺪ ]و‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ[‪ :‬ای ﭘﺮوردﮔﺎرم‪ ،‬ای ﭘﺮوردﮔﺎرم‪ .‬و ]اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ[ ﻏﺬا‪،‬‬
‫ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ و ﻟﺒﺎﺳﺶ ﺣﺮام اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺣﺮام ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ دﻋﺎﯾﺶ‬
‫ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻣﯽﺷﻮد؟« ‪.١‬‬
‫اﻣﺮوزه راهھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮای ﮐﺴﺐ ﻣﺎل ﺣﺮام وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﺠﺎﻟﯽ ﺑﺮای‬
‫ﺑﺮ ﺷﻤﺮدن ھﻤﻪ آنھﺎ در اﯾﻨﺠﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬و از ﺑﯿﻦ آنھﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ذﮐﺮ ﯾﮏ‬
‫ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪه ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻘﯿﻪ ﺷﯿﻮع ﺑﯿﺸﺘﺮی ﭘﯿﺪا ﮐﺮد و آن‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر‬
‫ﺷﺪن ﺑﻪ رﺑﺎ اﺳﺖ‪ .‬رﺑﺎ ﮔﻨﺎه ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﺼﯿﺖھﺎی ﻧﺎﺑﻮد ﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺣﺪﯾﺚ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫»اﺟﺘنﺒﻮا الﺴﺒﻊ اﻤﻟﻮ�ﻘﺎت« وذﮐﺮ ﻣﻨﮫﺎ‪» :‬وأ�ﻞ الﺮ�ﺎ« ‪] ٢‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ[‪ :‬ﮐﻪ »از‬
‫ھﻔﺖ ﮔﻨﺎه ﻧﺎﺑﻮد ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮﺣﺬر ﺑﺎﺷﯿﺪ«‪ .‬ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ آنھﺎ »رﺑﺎ ﺧﻮردن« را ذﮐﺮ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ‪.‬‬
 ‫‪٧‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع رﺑﺎ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻧﻔﺮت اﻧﮕﯿﺰﺗﺮﯾﻦ ﻣﻌﺼﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص‬
‫ً‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪» :‬الﺮ�ﺎ اﺛنﺘﺎن وﺳﺒﻌﻮن ﺑﺎﺑﺎ أدﻧﺎﻫﺎ ﻣﺜﻞ إﺗﻴﺎن الﺮﺟﻞ أﻣﻪ‪ ،‬و�ن أر�‬
‫الﺮ�ﺎ اﺳﺘﻄﺎﻟﺔ الﺮﺟﻞ ﻲﻓ ﻋﺮض أﺧﻴﻪ«‪» ،‬رﺑﺎ ھﻔﺘﺎد و دو درﺟﻪ دارد ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮﯾﻦ‬
‫آن ﻣﺜﻞ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺎ ﻣﺎدرش زﻧﺎ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ درﺟﻪ رﺑﺎ ﺗﺠﺎوز‬
‫ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻮس ﺑﺮادرش ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از اﻧﻮاع رﺑﺎ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از زﻧﺎن ﺑﻪ آن دﭼﺎر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ھﻨﮕﺎم ﺧﺮﯾﺪ و‬
‫ﻓﺮوش ﻃﻼ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬درﺑﺎرۀ اﯾﻦ ﻧﻮع‬
‫رﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺘﻮا داده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ً‬
‫ﺳﺆال‪ :‬اﻣﺮوزه ﻃﻼ ﻓﺮوﺷﯿﮫﺎ ﻃﻼی ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ را ﻣﺜﻼ ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ ھﺮ ﻣﺜﻘﺎل‬
‫ﺳﯽھﺰار ﺗﻮﻣﺎن ﻣﯽﺧﺮﻧﺪ و ﻃﻼی ﺟﺪﯾﺪ را ھﺮ ﻣﺜﻘﺎل ﭼﮫﻞ ھﺰار ﺗﻮﻣﺎن‬
‫ﻣﯽﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣﮑﻢ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﭼﯿﺴﺖ؟‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬ﻋﻮض ﮐﺮدن ﻃﻼی ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺑﺎ ﻃﻼی ﺟﺪﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ ]ﻧﯿﺰ ﺑﺮای‬
‫ﺧﺮﯾﺪ[ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺣﺮام و ﻧﺎرواﺳﺖ و اﯾﻦ‬
‫ﻗﻀﯿﻪ ﺑﺎ داﺳﺘﺎن ﺑﻼلس ﮐﻪ در ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ و ﮐﺘﺎبھﺎی دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺗﺜﺒﯿﺖ رﺳﯿﺪه‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد ]آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ[‪» :‬ﺑﻼلس ﺑﺮای ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﺧﺮﻣﺎی ﻣﺮﻏﻮﺑﯽ‬
‫آورد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﯾﻦ ﺧﺮﻣﺎ را از ﮐﺠﺎ آوردهای؟« ﺑﻼلس ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫]ﻣﻘﺪاری[ ﺧﺮﻣﺎی ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب داﺷﺘﯿﻢ ﭘﺲ دو ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ از آنرا در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﯾﮏ‬
‫ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ ]از اﯾﻦ ﺧﺮﻣﺎی ﺧﻮب[ ﻓﺮوﺧﺘﻢ ﺗﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص از آن ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ّ » :‬‬
‫أوه ﻻ ﺗﻔﻌﻞ ﻋ� الﺮ�ﺎ ﻋ� الﺮ�ﺎ«‪» :‬آه‪ .‬ھﺮﮔﺰ اﯾﻦ ﮐﺎر را‬
‫ﻧﮑﻦ‪ ،‬زﯾﺮا ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺷﺒﯿﻪ رﺑﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮد رﺑﺎ اﺳﺖ«‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎزادی ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺧﺘﻼف ﺻﻔﺎت ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ]در ھﻨﮕﺎم‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ[ ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﯾﻦ ﻣﺎزاد اﺻﻞ رﺑﺎ اﺳﺖ‪ .‬و ﺷﺨﺺ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫را اﻧﺠﺎم دھﺪ‪ ،‬وﻟﯽ رﺳﻮل اﻟﻠﻪص ﻃﺒﻖ ﻋﺎدﺗﺸﺎن‪] ،‬ﺑﻼلس[ را ﺑﻪ راه ﻣﺒﺎح‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٨‬‬

‫راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﺑﻪ او ﯾﺎد داد ﮐﻪ ﺧﺮﻣﺎی ﮐﮫﻨﻪ را ﺑﻔﺮوﺷﺪ و‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﭘﻮل آن ﺧﺮﻣﺎی ﺗﺎزه ﺑﺨﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ‪ :‬اﮔﺮ زﻧﯽ ﻃﻼی ﮐﮫﻨﻪ داﺷﺖ ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺮدم دﯾﮕﺮ از آن‬
‫ﻣﺪل اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ آن را در ﺑﺎزار ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﻮﻟﺶ را ﺑﮕﯿﺮد و‬
‫ﺑﺎ آن ﻃﻼی ﺧﻮﺑﯽ را ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮده اﺳﺖ ﺑﺨﺮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ روﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﺑﺮای ﻣﺎ ﻣﻌﯿﻦ ﮐﺮدهاﻧﺪ ‪.١‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻃﻼﯾﯽ ﺧﺮﯾﺪه اﺳﺖ و ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه و ﭘﻮل آنرا‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﻘﺪاری از آن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﯾﺎ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ً‬
‫ﺑﺮود و ﺑﻌﺪ از ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﭘﻮل را ﻣﺜﻼ از داﺧﻞ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﯾﺎ از ﺑﺎﻧﮏ‬
‫ﺑﯿﺎورد و ﺗﺎ زﻣﺎن آوردن ﺑﻘﯿﻪ ﭘﻮل‪ ،‬ﻃﻼ را ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻧﮕﯿﺮد‪ ،‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر درﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻌﺪ از آوردن ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﭘﻮل دوﺑﺎره ﺻﯿﻐﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺟﺎری‬
‫ﺷﻮد؟‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬ﺑﺴﺘﻦ دوﺑﺎره ﻗﺮارداد ﺑﻌﺪ از آوردن ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﻣﺒﻠﻎ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر ھﯿﭻ ﺿﺮری ﺑﺠﺰ ﺗﮑﺮار ﺻﯿﻐﻪ ﻗﺮارداد ﻧﺪارد‪ ،‬و ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ آوردن‬
‫ﻣﺒﻠﻎ ﮐﺎﻣﻞ ﭘﻮل‪ ،‬ﻗﺮاردادی ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ .‬زﯾﺮا ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ھﯿﺞ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮای ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺮارداد وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬واﻟﻠﻪ اﻟﻤﻮﻓﻖ ‪.٢‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﺣﮑﻢ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﭼﮏ در ھﻨﮕﺎم ﺧﺮﯾﺪن ﻃﻼ ﭼﯿﺴﺖ‪ ،‬اﯾﻦ در ﺻﻮرﺗﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮل ﺑﺎﯾﺪ ھﻨﮕﺎم ﺧﺮﯾﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد‪ ،‬و از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺮدم‬
‫ﺗﺮس ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻓﺘﺎدن ﺟﺎﻧﺸﺎن و ﺑﻪ ﺳﺮﻗﺖ رﻓﺘﻦ ﭘﻮﻟﺸﺎن را دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﺸﺎن‬
‫را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﭼﮏ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﻨﺪ؟‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »ﻣﻦ اﻷﺣﮑﺎم اﻟﻔﻘﮫﯿﺔ ﻓﻲ اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﻨﺴﺎﺋﯿﺔ« ص ‪.۲۶‬‬

‫‪ -٢‬ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻹﺳﻼﻣﯿﺔ«‪.(۳۵۹/۲) ،‬‬
 ‫‪٩‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫ﺟﻮاب‪ :‬در ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﮏ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺷﻮد‪،‬‬

‫ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﭼﮏ‪ ،‬ﻗﺒﺾ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺳﻨﺪ ﺣﻮاﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﭼﮏ را ﺗﺤﻮﯾﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺒﻠﻎ آنرا‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﭼﮏ ﮔﻢ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﭼﮏ را از او ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻗﺒﺾ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺻﻮرت ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫اﯾﻦ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺷﺨﺼﯽ ﻗﻄﻌﻪ ﻃﻼﯾﯽ را ﺑﺨﺮد و ﭘﻮل آنرا ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻨﺪ و‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﭘﻮل را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ و آن ﻣﺒﻠﻎ را از دﺳﺖ ﺑﺪھﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪار‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ از ﺧﺮﯾﺪار ﭼﮏ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ و آنرا ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ‬
‫ﺑﺒﺮد ﺗﺎ ﻧﻘﺪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﮏ را ﮔﻢ ﮐﺮد‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم دھﺪ ﺑﺮای‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﭘﻮل ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪار ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﭼﮏ ﯾﮏ‬
‫ﻗﺒﺾ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﻗﺒﺾ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ‬
‫آن درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص دﺳﺘﻮر دادهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش‬
‫ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﮏ از ﻃﺮف ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﯿﺮد و ﺑﮕﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﭘﻮل را ﺑﻌﻨﻮان‬
‫اﻣﺎﻧﺖ ﺑﺮای او ﻧﮕﮫﺪارد‪] ،‬و از وﺟﻮد ﭘﻮل در آن ﺣﺴﺎب ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮد[‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﺻﻮرت اﺟﺎزه دارد ]ﮐﻪ ﭼﮏ را ﻗﺒﻮل ﮐﻨﺪ[‪ .‬واﻟﻠﻪ اﻋﻠﻢ ‪.١‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﺣﮑﻢ اﻣﺘﻨﺎع از ﺗﺤﻮﯾﻞ دادن ﻃﻼ ﭼﯿﺴﺖ؟ و اﯾﻦ ﮐﺎر ھﻨﮕﺎﻣﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺧﺮﯾﺪار ﻣﻘﺪاری از ﻣﺒﻠﻎ را ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ و ﺗﺎ زﻣﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺒﻠﻎ‪ ،‬ﻃﻼ ﻧﺰد ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ؟‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﻪ ھﺮ ﮔﺎه ﻃﻼ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪ از‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﻻ از ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪار ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪ ،‬و‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر ]ﻋﺪم اﻧﺘﻘﺎل ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪار[ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺒﻠﻎ‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻹﺳﻼﻣﯿﺔ«‪.(۳۶۰/۲) ،‬‬

 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪١٠‬‬

‫ﮐﺎﻣﻞ را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ ﺳﭙﺲ ﺧﺮﯾﺪار اﮔﺮ ﺧﻮاﺳﺖ ﻃﻼ را ﻧﺰد او ﺑﮕﺬارد و اﮔﺮ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﻃﻼ را ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﺧﺮﯾﺪار ﻣﻘﺪاری ﭘﻮل ﮔﺮو ﺑﮕﺬارد ﺗﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‬
‫ﻃﻼ را ﻧﻔﺮوﺷﺪ و ﺧﺮﯾﺪار ﺑﺮود و ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﭘﻮل را ﺑﯿﺎورد و ﻋﻘﺪ ﻗﺮارداد را ﺗﻤﺎم‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از آن اﯾﻦ ﮐﺎر ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ھﯿﭻ ﻗﺮاردادی ﻗﺒﻞ از ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﺑﻮدن ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد ‪.١‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻃﻼﯾﯽ ﻣﯽﺧﺮد و ﻣﻘﺪاری از ﻣﺒﻠﻎ آنرا ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﮑﺮده‬
‫اﺳﺖ و ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه آنرا ھﺮ وﻗﺖ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻣﯽآورم‪ ،‬ﺣﮑﻢ او ﭼﯿﺴﺖ؟‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ و اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﺑﺪھﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺒﻠﻐﯽ از ﮐﻞ ﻗﯿﻤﺖ ﺷﯽء ﻣﻮرد ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮐﻪ از ﺧﺮﯾﺪار ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد‬
‫ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬و درﺑﺎرۀ ﺑﻘﯿﻪ ﻣﺒﻠﻎ )ﮐﻪ از او ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ( ﺻﺤﯿﺢ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص درﺑﺎره ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﮐﻪ‪» :‬ﺑﻴﻌﻮا ﻛﻴﻒ ﺷئﺘﻢ‬
‫ً‬
‫إذا ﺎﻛن ﻳﺪا ﺑﻴﺪ«‪» ،‬اﮔﺮ ]ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﻃﻼ ﻧﻘﺮه[ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ھﺮ ﻃﻮر‬
‫ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﯿﺪ آن را ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﮐﻨﯿﺪ« ‪.٢‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﻮاھﺮ ﻋﺰﯾﺰم ﻣﻮاﻇﺐ اﻣﻮاﻟﺖ ﺑﺎش ﺗﺎ ﺑﻪ ھﯿﭻ ﮐﺪام از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ رﺑﺎ‬
‫آﻟﻮده ﻧﺸﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎش ﮐﻪ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ از ﺗﻮ درﺑﺎره راهھﺎی ﮐﺴﺐ‬
‫و ﺧﺮج اﻣﻮاﻟﺖ ﺳﻮال ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬آن روز‪ ،‬روزی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎل ﻓﺮزﻧﺪان ]ﺑﺮای‬
‫اﻧﺴﺎن[ ﻓﺎﯾﺪهای ﻧﺪارﻧﺪ ﻣﮕﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﻠﺒﯽ ﻣﻄﻤﺌﻦ در ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ً‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ذﮐﺮ ﺷﺪ ]ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ[‪ ...» :‬وﻣﺎﻪﻟ ﻣﻦ‬
‫أﻳﻦ اﻛﺘبﺴﻪ وﻓﻴﻢ أﻧﻔﻘﻪ«‪ ...» ،‬و درﺑﺎرۀ ﻣﺎﻟﺶ ]از او ﺳﻮال ﻣﯽﺷﻮد[ ﮐﻪ از ﮐﺠﺎ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آورده و در ﭼﻪ راھﯽ ﺧﺮج ﮐﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ آﯾﺎ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺳﻮال ﺟﻮاﺑﯽ آﻣﺎده ﮐﺮدهای؟!‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﻨﺒﻊ ﺳﺎﺑﻖ )‪.(۳۶۰/۲‬‬

‫‪ -٢‬ﻣﻨﺒﻊ ﺳﺎﺑﻖ‪.(۳۶۱/۲) ،‬‬
 ‫‪١١‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬
‫ً‬
‫ﺛﺎﻧﯿﺎ‪ :‬اﺟﺘﻨﺎب از اﺳﺮاف ﮐﺮدن‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺻﻠﯽ اﺳﻼم ﮐﻪ در زﻧﺪﮔﯿﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻃﺒﻖ آن ﻋﻤﻞ ﮐﻨﯿﻢ‬
‫ً‬
‫ﻣﯿﺎﻧﻪروی و ﻋﺪم اﺳﺮاف در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻠﻮهھﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ در ﻟﺒﺎس‬
‫ﭘﻮﺷﯿﺪن و ﺧﻮدآراﯾﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﯾﮏ ﻧﮕﺎه ﮔﺬرا ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺎ ﻓﺮﯾﺐ ﺧﺮﯾﺪن ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﺎرک ﺧﺎرﺟﯽ و ﮔﺮان ﻗﯿﻤﺖ را‬
‫ﺧﻮردهاﯾﻢ ﺗﺎ ﺣﺪی ﮐﻪ ﭘﯿﺮوی از ﻣﺪ روز و ﺧﺮﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ اﯾﻦ ﻣﺎرکھﺎ ﺑﺎ ھﺮ‬
‫ﻗﯿﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺎدت ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺮاف در ﺧﺮﯾﺪ ﻟﺒﺎس‬
‫ً‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ اﺳﺮاف در ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت را ﺑﻪ ھﻤﺮاه دارد و ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﺎﻻھﺎی‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻃﻼ‪ ،‬ﺟﻮاھﺮ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ و دﯾﮕﺮ ﮐﺎﻻھﺎی ﺗﺠﻤﻼﺗﯽ آن ﭼﻨﺎن‬
‫ً‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺿﯿﺎن و ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻓﺮاواﻧﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎﺑﻘﻪای ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ!‪.‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ در ﺑﯿﻦ ﻣﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ھﺮ ﻟﺒﺎﺳﯽ ﺟﻮاھﺮ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن را‬
‫اﺧﺘﺼﺎص دادهاﻧﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﻟﺒﺎس ﺟﺪﯾﺪی ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﺧﺘﺼﺎص دارد‬
‫آن را ﻓﻘﻂ در آن ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﯽﭘﻮﺷﻨﺪ و دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽﭘﻮﺷﻨﺪ! ﺣﺘﯽ ﮐﻤﺪھﺎی ﻟﺒﺎس‬
‫و ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ﺗﺎب ﺗﺤﻤﻞ ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﺧﻮدﺷﺎن را ﻧﺪارﻧﺪ! ﺧﻮاھﺮ ﻋﺰﯾﺰم آﯾﺎ ﺑﯿﺎد‬
‫ﻧﻤﯽآوری‪ ....‬ﮐﻪ ﻣﺎ در اﯾﻦ دﻧﯿﺎ ﻣﺜﻞ ﻣﺴﺎﻓﺮ ھﺴﺘﯿﻢ؟!‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﻠﻤﺎنس در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺮﯾﻪ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻣﺎ را‬
‫ﻣﺄﻣﻮر ﮐﺎری ﮐﺮدﻧﺪ ﭘﺲ ﻣﺎ آن ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ را اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﯾﻢ‪ ،‬و آن ]ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ[ اﯾﻦ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ھﺮ ﮐﺪام از ﻣﺎ از ﻣﺎل دﻧﯿﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺗﻮﺷﻪ ﯾﮏ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﻪ ھﻤﺮاه داﺷﺘﻪ‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪١٢‬‬

‫ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ ‪ :١‬ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ]ﺳﻠﻤﺎنس از داراﯾﯽ[ ﺑﻪ ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‬

‫ﻧﮕﺎه ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ آن ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﻨﺪ ﯾﺎ ﺳﯽ و ﭼﻨﺪ درھﻢ ﺑﻮد ‪.٢‬‬
‫ﮐﺎش ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺎ ﮐﺠﺎﯾﯿﻢ و آن ]ﺻﺤﺎﺑﯽ[س ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ و ﭼﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫از ﻣﺎل دﻧﯿﺎ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽﮔﺬارﯾﻢ؟ و ﺗﺎ ﮐﯽ در ﺧﻮاب ﻏﻔﻠﺖ ﻏﻮﻃﻪور‬
‫ﺧﻮاھﯿﻢ ﺑﻮد؟ ای دوﺳﺖ ﻣﻦ آﯾﺎ در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮی ‪ ....‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺎل اﻣﺎﻧﺘﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﮔﺮدن ﻣﺎ اﺳﺖ و در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﮐﻪ روز ﺣﺴﺮت و ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ‬
‫از ﻣﺎ درﺑﺎره آن ﺳﻮال ﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ از ﺷﯿﺦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ ﺑﻦ ﺑﺎز‪ /‬ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻟﺒﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪه اﺳﺖ ﻣﻮرد ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد؟‪.‬‬
‫اﯾﺸﺎن‪ /‬ﺟﻮاب دادﻧﺪ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ھﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺣﺪﯾﺚ ﺷﺮﯾﻒ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از اﻧﺴﺎن درﺑﺎره ﻣﺎﻟﺶ ﮐﻪ از ﮐﺠﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده و در ﭼﻪ راھﯽ ﺧﺮج‬
‫ﮐﺮده ﺳﻮال ﻣﯽﺷﻮد« ‪.٣‬‬
‫از ﺷﯿﺦ دﮐﺘﺮ ﺻﺎﻟﺢ ﻓﻮزان ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ‪ :‬ﺑﺎ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ دوﺳﺖ دارد ﺑﺒﯿﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ از ﻧﻌﻤﺖھﺎﯾﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از زﻧﺎن ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﻟﺒﺎسھﺎ و ﺟﻮاھﺮاﺗﺸﺎن ﻣﺒﻠﻎ ھﻨﮕﻔﺘﯽ را ﺧﺮج‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭼﻪ ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﻣﯽدھﯿﺪ؟‬
‫اﯾﺸﺎن – ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ – ﭼﻨﯿﻦ ﺟﻮاب دادﻧﺪ ﮐﻪ‪ :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﺎل ﺣﻼﻟﯽ ﺑﻪ او ﻋﻄﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او ﻧﻌﻤﺘﯽ ارزاﻧﯽ داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﮑﺮ آن را ﺑﻪ ﺟﺎ آورد‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎ ﺑﺨﺸﺶ ﮐﺮدن ﻣﺎل و‬

‫‪ -١‬ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬راوی ﺣﺪﯾﺚ ﮔﻔﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢‬أﺣﻤﺪ در ﻣﺴﻨﺪ‪.(۴۳۸/۵) ،‬‬
‫‪ -٣‬ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة«‪ ،‬ص ‪.۱۶۴‬‬
 ‫‪١٣‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫ﺧﻮردن و ﭘﻮﺷﯿﺪن ﮐﻪ از روی اﺳﺮاف و ﻓﺨﺮ ﻓﺮوﺷﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫اﻋﻤﺎل ﺑﻌﻀﯽ از زﻧﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ زﯾﺎدهروی در ﺧﺮﯾﺪ وﺳﺎﯾﻞ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ آنھﺎ ھﯿﭻ‬
‫دﻟﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻓﺨﺮ ﻓﺮوﺷﯽ و ھﻤﺮاھﯽ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﮐﺎﻻھﺎ ﻧﺪارد‪ .‬ھﻤﻪ اﯾﻦھﺎ اﺳﺮاف و ﺗﺒﺬﯾﺮ اﺳﺖ و ﻣﻮﺟﺐ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ اﻣﻮال‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ از آن ﻧﮫﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ‬
‫ً‬
‫ﻣﯿﺎﻧﻪروی ﮐﻨﺪ و از ﺧﻮدآراﯾﯽ و زﯾﺎدهروی در آراﯾﺶ ﮐﺮدن ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ھﻨﮕﺎم‬
‫ﺧﺎرج ﺷﺪن از ﻣﻨﺰل ﺧﻮدداری ﻧﻤﺎﯾﺪ ‪.١‬‬
‫ﺧﻮاھﺮ ﻋﺰﯾﺰم! ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪن ﻟﺒﺎس و ﺟﻮاھﺮاﺗﯽ ﮐﻪ ﺣﻤﻞ‬
‫آنھﺎ راﺣﺖ اﺳﺖ و ﻗﯿﻤﺖھﺎی ﺑﺎﻻﯾﯽ دارﻧﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮی‪ ،‬ﮔﻔﺘﺎر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص‬
‫ً‬
‫را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎش ﮐﻪ‪» :‬ﻣﻦ ﺗﺮک الﻠﺒﺎس ﺗﻮاﺿﻌﺎ ﷲ وﻫﻮ ﻳﻘﺪر ﻋﻠﻴﻪ دﺎﻋه‬
‫اﷲ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ ﻰﻠﻋ رؤوس اﺨﻟﻼﺋﻖ ﺣﻰﺘ ��ه ﻣﻦ أی ﺣﻠﻞ اﻹﻳﻤﺎن ﺷﺎء‬
‫ﻳﻠبﺴﻬﺎ« ‪» ،٢‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻮاﺿﻊ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺧﻮدداری ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑﭙﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را در روز‬
‫ﻗﯿﺎﻣﺖ از ﺑﯿﻦ ﺗﻤﺎم ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﻪ او اﺟﺎزه اﻧﺘﺨﺎب ھﺮ ﮐﺪام از‬
‫ﻟﺒﺎسھﺎی اﯾﻤﺎن ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺑﭙﻮﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽدھﺪ«‪.‬‬
‫ھﻤﻮاره اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ زﯾﺎدهروی در ﺧﺮج ﮐﺮدن اﻣﻮال‬
‫ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻧﯿﺎز ﻟﺒﺎس و وﺳﺎﯾﻞ زﯾﻨﺘﯽ و دﯾﮕﺮ ﺿﺮورﯾﺎت زﻧﺪﮔﯽ‪،‬‬
‫ﭼﯿﺰی ﺟﺰ اﺳﺮاف ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﻣﺎ را از آن ﺑﺮ ﺣﺬر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫لش ۡي َ�ٰ ُن ل َِر ّ�هِۦ َك ُف ٗ‬
‫َ َ َ َّ‬ ‫َّ ۡ ُ َ ّ َ َ ُ ٓ ْ ۡ َ َ َّ َ‬
‫ور�‪﴾٢٧‬‬ ‫ِ‬ ‫﴿إِن ٱلمبذِرِ�ن �نوا إِخ�ٰن ٱلش�ٰ ِط ِ‬
‫�� و�ن ٱ‬
‫]اﻹﺳﺮاء‪.[۲۷ :‬‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۹۰۱/۳) ،‬‬

‫‪ -٢‬اﻟﺘﺮﻣﺬی و دﯾﮕﺮان و آﻟﺒﺎﻧﯽ آﻧﺮا ﺣﺴﻦ ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪١٤‬‬

‫»ﺗﺒﺬﯾﺮﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮادران ﺷﯿﺎﻃﯿﻨﻨﺪ )ﭼﺮا ﮐﻪ ﻧﻌﻤﺖھﺎی ﺧﺪا را ﮐﻔﺮان‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ( و ﺷﯿﻄﺎن‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﺳﭙﺎس ﺑﻮد )و ﺗﻤﺎم ﺗﻮان‬
‫ﺧﻮﯾﺶ را در ﻓﺴﺎد و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ از ﺧﺪا ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬اﺳﺮاف ھﻢ ﻓﺴﺎد و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از آن ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺑﺮ ﺣﺬر دارﯾﺪ ﺗﺎ ھﻤﭽﻮن ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﯿﺎﺋﯿﺪ و‬
‫ﺑﺎ اﯾﺸﺎن در آﺧﺮت ﺑﻪ دوزخ ﻧﯿﻔﺘﯿﺪ(«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب اﻋﻤﺎل ﻣﺎ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ‬
‫اﻋﻤﺎل ﺧﻮدﻣﺎن رﺳﯿﺪﮔﯽ و ﺗﻼش ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ در اﺧﺘﯿﺎر ﻗﺮار ﻧﺪادن زﻣﺎم اﻣﻮر‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻔﺲ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪھﺎﯾﺶ‪ .‬ﭘﯿﺮوی از ﻟﺬتھﺎی زودﮔﺬر‬
‫دﻧﯿﺎ را‪ ،‬ﺗﺮک ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﻮاره ﺣﺪﯾﺚ رﺳﻮل اﻟﻠﻪص را ﺑﻪ ﯾﺎد ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪» :‬ﻳﺎ ﻣﻌﺮﺸ اﻟنﺴﺎء‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ّ‬
‫ﻓﺈﻧ�ﻦ أ�ﺮﺜ أﻫﻞ ﺟﻬﻨﻢ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ« ‪.١‬‬ ‫ﺣﻠﻴ�ﻦ‬ ‫ﺗﺼﺪﻗﻦ ولﻮ ﻣﻦ‬
‫»ای زﻧﺎن ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺪھﯿﺪ و ﺣﺘﯽ اﮔﺮ از زﯾﻨﺖھﺎﯾﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ در‬
‫روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ أھﻞ ﺟﮫﻨﻢ ﺷﻤﺎ ھﺴﺘﯿﺪ«‪.‬‬
‫ً‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎ‪ :‬ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﭘﯿﺮوی از دﯾﮕﺮان‬
‫اھﻤﯿﺖ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ اﮔﺮ از دو ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻢ اھﻤﯿﺖﺗﺮ از‬
‫آنھﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﻣﻨﻈﻮر از آن ﻋﺪم اﻟﮕﻮ ﺑﺮداری و ﻣﺸﺎﺑﮫﺖ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان در ﻇﺎھﺮ‬
‫و ﺑﺎﻃﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺣﺮام اﺳﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮده ﮐﻠﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص‪:‬‬
‫»ﻣﻦ �ﺸﺒﻪ ﺑﻘﻮم ﻓﻬﻮ ﻣﻨﻬﻢ« ‪» ،٢‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﮔﺮوھﯽ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ آنھﺎ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ دو ﻧﻮع اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ -١‬أﺣﻤﺪ و آﻟﺒﺎﻧﯽ آﻧﺮا ﺻﺤﯿﺢ ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢‬أﺑﻮ داود و دﯾﮕﺮان و آﻟﺒﺎﻧﯽ آﻧﺮا ﺻﺤﯿﺢ ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪١٥‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫اﻟﻒ( ﻣﺸﺎﺑﮫﺖ ﺑﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪.‬‬

‫ب( ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺮدان در آوردن‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﻣﺸﺎﺑﮫﺖ ﺑﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬

‫از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺷﮑﺴﺖ روﺣﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان اﻣﺮوز ﺑﺎ آن زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن آنھﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﺑﮫﺖ ﺑﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺟﻮاﻧﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ اﻧﻮاع آن‪ :‬ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫و آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ـ در اﯾﻨﺠﺎ ـ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﯾﺎ‬
‫ھﻤﺎھﻨﮕﯽ در ﻇﺎھﺮ ﺑﻪ آراﻣﯽ ﻣﻮﺟﺐ ھﻤﺴﺎن ﺷﺪن در ﺑﺎﻃﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﺷﯿﺦ اﻻﺳﻼم اﺑﻦ ﺗﯿﻤﯿﻪ‪ ١ /‬اﺷﺎره ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ از ﺛﻤﺮات آن‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻣﺤﺒﺖ در ﻗﻠﺐ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻗﯿﺪھﺎی‬
‫دوﺳﺘﯽ و ﺻﺪاﻗﺖ در ﺑﺎﻓﺖ ﻋﻘﯿﺪه ﮐﻢ ﮐﻢ از ھﻢ ﻣﯽﭘﺎﺷﺪ! دوﺳﺘﯽ‪ ،‬ﺻﺪاﻗﺖ و‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻣﮫﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪه اﯾﻤﺎن ھﺴﺘﻨﺪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪» :‬أوﺛﻖ ﻋﺮی اﻹﻳﻤﺎن اﺤﻟﺐ ﻲﻓ‬
‫اﷲ«‪.‬‬
‫»ﻣﺤﮑﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ اﯾﻤﺎن دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺷﺪن‬
‫ﺑﺮای رﺿﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﻣﻞ ھﺮ ﮐﺴﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در‬
‫داﺧﻞ داﯾﺮۀ ﺗﻮﺣﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺴﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در ھﺮ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎﻧﯽ از داﯾﺮه اﯾﻤﺎن ﺧﺎرج ﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺗﻘﻠﯿﺪ زﻧﺎن از ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در زﻣﯿﻨﻪ ﻟﺒﺎس ﮐﻪ اﻣﺖ ﺑﻪ آن‬
‫دﭼﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ و در دوران اﺧﯿﺮ ﺑﯿﻦ دﺧﺘﺮان ﺟﻮان ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺮای اﻃﻼع ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب »اﻗﺘﻀﺎء اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﯿﻢ« ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪١٦‬‬

‫ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎسھﺎی ﻗﺮﻣﺰ رﻧﮓ و ﺗﺒﺎدل ﮔﻠﮫﺎی ﻗﺮﻣﺰ در روز )‪ ۱۴‬ﻓﻮرﯾﻪ(‬

‫ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﺟﺸﻦ ﻋﺸﻖ ـ ﺟﺸﻦ ﮐﺸﯿﺶ واﻟﻨﺘﺎﯾﻦ ـ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺟﺰﯾﯿﺎت‬
‫و ﮐﻠﯿﺎت آن ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﺷﺒﯿﻪ ﺟﺸﻦھﺎی ﮐﻔﺎر اﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﯿﺦ‬
‫اﻻﺳﻼم )اﺑﻦ ﺗﯿﻤﯿﻪ( ﺻﻮرتھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺟﺸﻦھﺎی‬
‫ﮐﻔﺎر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ آن دﭼﺎر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺮح دادهاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﺸﺎن‪:‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬ﺑﺮای ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ از ﮐﻔﺎر در ﻣﻮرد اﻣﻮری ﮐﻪ‬
‫ﻣﺨﺼﻮص اﻋﯿﺎد آنھﺎ اﺳﺖ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻏﺬا و ﻟﺒﺎس و ﻏﺴﻞ و آﺗﺶ‬
‫روﺷﻦ ﮐﺮدن آنھﺎ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و روشھﺎی ﻣﺮﺳﻮم زﻧﺪﮔﯽ و ﻋﺒﺎدت را ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﺑﺪھﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺜﻞ آنھﺎ ﺳﻮر ﺑﺮ ﭘﺎ ﮐﻨﻨﺪ و ھﺪﯾﻪ ﺑﺪھﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺧﺘﻦ ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﮐﻪ از‬
‫آنھﺎ ﺑﺮای ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎرھﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﻏﯿﺐ ﮐﺮدن‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪ ﺑﺎزیھﺎﯾﯽ ﮐﻪ آنھﺎ در اﯾﻦ اﻋﯿﺎد اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﻨﺪ و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﻮد‬
‫آراﯾﯽ ﺑﻪ روش آنھﺎ ﺣﺮام ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.١‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ دﯾﻦ ﺧﻮدﻣﺎن اﻓﺘﺨﺎر ﮐﻨﯿﻢ و در ﻇﺎھﺮ و‬
‫ﺑﺎﻃﻦ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬و از روش ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﯾﺎ در ﻣﺠﻼت ﻇﺎھﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﭘﯿﺮوی ﻧﮑﻨﯿﻢ‪ .‬ﺷﯿﺦ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻣﺠﻼت ﻟﺒﺎس ﭘﯿﺮوی ﮐﺮد و‬
‫اﯾﻦ ﻣﺠﻼت ﮐﻪ ﻟﺒﺎسھﺎ را ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ]ﭘﻮﺷﯿﺪن[‬
‫ھﺮ ﻟﺒﺎﺳﯽ ﺣﻼل ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻟﺒﺎسھﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻨﮕﯽ و‪ ...‬ﺑﺎﻋﺚ ﻇﺎھﺮ‬
‫ﺷﺪن ﻋﯿﺐھﺎ و ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪن ﺑﺪن ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺟﺰو ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﮐﻔﺎر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﮕﻮﺑﺮداری و‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﮐﻔﺎر ﺣﺮام اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ �ﺸﺒﻪ ﺑﻘﻮم ﻓﻬﻮ ﻣﻨﻬﻢ«‪» ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﮔﺮوھﯽ‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﺮد از ﺟﻤﻠﻪ آنھﺎ اﺳﺖ«‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻦ ﺑﻪ ھﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻮم و‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »ﻣﺠﻤﻮع اﻟﻔﺘﺎوی«‪.(۳۲۹/۲۵) ،‬‬

 ‫‪١٧‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫ﺑﻪ وﯾﮋه ﺧﻮاھﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ از ]ﭘﻮﺷﯿﺪن[ اﯾﻦ‬
‫ﻟﺒﺎسھﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﮐﻨﻨﺪ زﯾﺮا اﯾﻦ اﻣﺮ ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻇﺎھﺮ ﺷﺪن ﻗﺴﻤﺖھﺎﯾﯽ از ﺑﺪن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬روی آوردن زﻧﺎن ﺑﻪ ﻟﺒﺎسھﺎی ﻣﺪ‬
‫ً‬
‫روز‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻐﯿﯿﺮ آداب و رﺳﻮﻣﻤﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ دﯾﻨﻤﺎن ﭘﯿﺮوی از آداب و‬
‫رﺳﻮم دﯾﮕﺮان ﺑﻪ وﯾﮋه ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺣﺮام ﮐﺮده اﺳﺖ« ‪.١‬‬

‫ﻣﻈﺎھﺮ ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺧﻮدآراﯾﯽ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ آنھﺎ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻗﺮار دادن ﺣﻠﻘﻪ ازدواج در دﺳﺖ راﺳﺖ و اﻧﺘﻘﺎل آن ﺑﻪ دﺳﺖ ﭼﭗ در ﺷﺐ‬
‫زﻓﺎف‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر در اﺻﻞ ﯾﮏ رﺳﻢ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ‬
‫داﻣﺎد ﺣﻠﻘﻪ ازدواج را روی اﻧﮕﺸﺖ ﺷﺴﺖ دﺳﺖ ﭼﭗ ﻋﺮوس ﻣﯽﮔﺬارد و‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﭘﺪر‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺣﻠﻘﻪ را روی ﺳﺮ اﻧﮕﺸﺖ ﺳﺒﺎﺑﻪ ﻣﯽﮔﺬارد و‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﺑﻌﺪ آن را روی ﺳﺮ اﻧﮕﺸﺖ وﺳﻂ ﻣﯽﮔﺬارد و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﻗﺴﻢ ﺑﻪ روح اﻟﻘﺪس‪ ،‬و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ آﻣﯿﻦ ﮔﻔﺖ در ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧﺮ ﺣﻠﻘﻪ را در‬
‫اﻧﮕﺸﺖ ﺑﻨﺼﺮ ‪ ٢‬او ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ!‪.‬‬
‫از دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺣﻠﻘﻪ در دﺳﺖ ﭼﭗ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﯾﮏ رگ ﺧﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﻗﻠﺐ وﺻﻞ اﺳﺖ در اﯾﻦ دﺳﺖ ﻗﺮار دارد ‪.!٣‬‬

‫‪ -١‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻓﺘﻮای ﺷﯿﺦ ‪ :‬در ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۸۶۱/۳) ،‬‬
‫‪ُ -٢‬ﺑ ْﻨ ُﺼﺮ‪ :‬اﻧﮕﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ اﻧﮕﺸﺖ وﺳﻄﯽ و اﻧﮕﺸﺖ ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ‪ ،‬و آﻧﺮا اﻧﮕﺸﺖ اﻧﮕﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﺮای ﮐﺴﺐ اﻃﻼع ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب »آداب اﻟﺰﻓﺎف«‪ ،‬ص ‪ ،۱۲۳‬ﺗﺎﻟﯿﻒ ﺷﯿﺦ آﻟﺒﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪١٨‬‬

‫ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺟﺎی ﺗﺎﺳﻒ دارد ]اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ[ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ رﺳﻢ‬
‫ً‬
‫اﺷﺘﺒﺎه ﮐﻪ ھﯿﭻ ﭘﺎﯾﻪ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﺪارد ﭘﺎی ﺑﻨﺪﯾﻢ‪ ،‬و ھﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﮔﻔﺘﯿﻢ‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮ از اﺻﻠﯽﺗﺮﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎدات ﺑﺎﻃﻠﻪ ﻧﺼﺎری ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣـﻦ ﭘﯿﺮوی از اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎدات ﺑﺎﻃﻞ ﻧﯿﺴﺖ ـ‬
‫اﻟﻌﯿﺎذ ﺑﺎﻟﻠﻪ ـ و ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﻋﺎدت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪.‬‬
‫در ﺟﻮاﺑﺶ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﮐﻪ‪ :‬آﯾﺎ در ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻠﻘﻪ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺟﻮد دارد؟ آﯾﺎ زﻧﺎن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص و‬
‫دﺧﺘﺮان اﯾﺸﺎن و زﻧﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ رﺿﻮان اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻋﻠﯿﮫﻦ أﺟﻤﻌﯿﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر را‬
‫اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ؟‪.‬‬
‫در اداﻣﻪ آﯾﺎ دوﺳﺘﯽ و ﺻﺪاﻗﺖ ﺟﺰﺋﯽ از اﻋﺘﻘﺎدات اھﻞ ﺳﻨﺖ و ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ؟ آﯾﺎ ﻣﺎ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در روش زﻧﺪﮔﯿﻤﺎن ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ؟‬
‫َ ٰٓ َ ُّ َ َّ َ َ َ ُ ْ َ َ َّ ُ ْ ۡ َ ُ َ‬
‫ود َوٱ�َّ َ� ٰ َر ٰٓ‬
‫ى‬ ‫خذوا ٱ�ه‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪���۞﴿ :‬ها ٱ�ِين ءامنوا � �ت ِ‬
‫��‬
‫َ َ َ َ َ َّ ُ ّ ُ ۡ َ َّ ُ ۡ ُ ۡ َّ َّ َ َ‬
‫ض ومن �تولهم مِن�م فإِنهۥ مِنهمۗ إِن ٱ‬ ‫أَ ۡو ِ�َا ٓ َء ۘ َ� ۡع ُض ُه ۡم أَ ۡو ِ�َا ٓ ُء َ� ۡ‬
‫ع‬
‫ٖ �‬
‫َ‬ ‫ۡ َ َ َّ‬ ‫َۡ‬
‫�هدِي ٱلق ۡوم ٱل�ٰل ِ ِم�‪] ﴾٥١‬اﻟﻤﺎﺋﺪة‪.[۵۱ :‬‬
‫»ای ﻣﻮﻣﻨﺎن! ﯾﮫﻮدﯾﺎن و ﻧﺼﺎری را ﺑﻪ دوﺳﺘﯽ ﻧﮕﯿﺮﯾﺪ ]و ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻖ اوﻟﯽ‬
‫آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻧﭙﺬﯾﺮﯾﺪ[‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از آنھﺎ دوﺳﺖ ﮔﺮوه دﯾﮕﺮﻧﺪ‪] .‬و در‬
‫دﺷﻤﻨﯽ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﯾﮑﺴﺎن و ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ[ ھﺮ ﮐﺲ از ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﯾﺸﺎن دوﺳﺘﯽ ورزد ]و‬
‫آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﭙﺬﯾﺮد[ ﺑﯿﮕﻤﺎن او از زﻣﺮه اﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﯿﻦ اﻓﺮاد ﺳﺘﻤﮕﺮی را ]ﺑﻪ ﺳﻮی اﯾﻤﺎن[ ھﺪاﯾﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﺎدت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﺎﯾﻪ ﺷﺮﻋﯽ ﻧﺪارد ﭘﺲ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬
‫آداب و رﺳﻮم ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺻﺤﯿﺢ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ داده ﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﺮای ﻣﺎ ﺟﺎﯾﺰ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ از آن ﭘﯿﺮوی ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬زﯾﺮا ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ �ﺸﺒﻪ ﺑﻘﻮم ﻓﻬﻮ‬
 ‫‪١٩‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫ﻣﻨﻬﻢ«‪» ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﮔﺮوھﯽ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﺮد از ﺟﻤﻠﻪ آنھﺎﺳﺖ«‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻟیﺲ ﻣﻨﺎ ﻣﻦ �ﺸﺒﻪ ﺑﻐ�ﻧﺎ‪ ،‬ﻻ �ﺸﺒﻬﻮا ﺑﺎﻴﻟﻬﻮد وﻻ‬
‫ﺑﺎﻨﻟﺼﺎری ‪» ،١ «...‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﻏﯿﺮ از ﻣﺎ ]ﻣﺴﻤﺎﻧﺎن[ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ از ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫از ﯾﮫﻮد و ﻧﺼﺎری ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻧﮑﻨﯿﺪ ‪.«....‬‬
‫در ﻓﺘﺎوای ﺷﯿﺦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ ﺑﻦ ﺑﺎز‪ /‬درﺑﺎره ﺣﮑﻢ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻠﻘﻪ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪ :‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر در ﺷﺮﯾﻌﺖ اﺳﺎﺳﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬و ﺗﺮک آن ﺑﮫﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ و ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﻠﻘﻪ از ﺟﻨﺲ ﻧﻘﺮه ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ از ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮی‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ .٢‬ﺑﻠﮑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻠﻘﻪ ﺗﺎ ﺣﺪی ﻣﮫﻢ و ﺧﻄﺮﻧﺎک اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺪ ﺷﺮک ﺑﺮﺳﺪ!‪.‬‬
‫ﻋﻼﻣﻪ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻠﻘﻪ‬
‫ﺑﺮای ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﯾﮏ ﺑﺪﻋﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ از ﮐﺎرھﺎی ﺣﺮام ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺮدم ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎﻋﺚ اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﻣﺤﺒﺖ ﺑﯿﻦ‬
‫زن و ﺷﻮھﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻌﻀﯽ از آنھﺎ اﺳﻢ ھﻤﺴﺮ را ﺑﺮ روی‬
‫ﺣﻠﻘﻪ ﺷﻮھﺮ و اﺳﻢ ﺷﻮھﺮ را ﺑﺮ روی ﺣﻠﻘﻪ ھﻤﺴﺮ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮﯾﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫ﻋﻼﻗﻪ ﻣﺎ ﺑﯿﻦ آنھﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد و اﯾﻦ ﯾﮑﯽ از اﻧﻮاع ﺷﺮک اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا آنھﺎ ﺑﻪ‬
‫اﻣﺮی اﻋﺘﻘﺎد ﭘﯿﺪا ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﻧﻪ در ﺗﻘﺪﯾﺮ و ﻧﻪ در ﺷﺮﯾﻌﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﯾﮏ وﺳﯿﻠﻪ ﻗﺮار ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻪ راﺑﻄﻪای ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎ دوﺳﺘﯽ‬
‫و ﻣﺤﺒﺖ وﺟﻮد دارد؟‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﯿﺎرﻧﺪ زوجھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺣﻠﻘﻪ دارﻧﺪ وﻟﯽ در ﮔﺮﻓﺘﺎری و ﻧﮕﺮاﻧﯽ و ﺳﺨﺘﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻮد اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه ﻓﺎﺳﺪ ﻧﻮﻋﯽ از ﺷﺮک‬
‫اﺳﺖ و ﺣﺘﯽ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه‪] ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر[ ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬

‫‪ -١‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ ﺗﺮﻣﺪی آن را ﺗﺨﺮﯾﺞ ﮐﺮده و آﻟﺒﺎﻧﯽ ﺣﺴﻦ ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻓﺘﻮای ﺷﯿﺦ‪ :‬در ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی إﺳﻼﻣﯿﺔ«‪.(۲۵۰/۴) ،‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٢٠‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﺣﻠﻘﻪ از ﻧﺼﺎری ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﺑﺮ‬
‫ﻣﺆﻣﻦ واﺟﺐ اﺳﺖ از ھﺮ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﯾﺠﺎد ﺧﻠﻞ دﯾﻨﺶ ﻣﯽﺷﻮد ﭘﺮھﯿﺰ‬
‫ﮐﻨﺪ« ‪.١‬‬

‫‪ -٢‬ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن و ﻣﺮﺗﺐ ﮐﺮدن ﻣﻮھﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻣﻮھﺎی زﻧﺎن ﻏﯿﺮﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺎﯾﻠﯽ ﮐﻪ در ﺑﯿﻦ ﻣﺎ ]زﻧﺎن[ ﺷﺎﯾﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻋﻠﻤﺎء درﺑﺎره آن ﻧﻈﺮ ﻣﯽدھﻨﺪ وﻟﯽ ھﻤﻪ آنھﺎ ھﻢ رأی ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻘﻠﯿﺪ ]از ﮐﻔﺎر[ ﺣﺮام اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺷﯿﺦ ﺻﺎﻟﺢ ﻓﻮزان ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ درﺑﺎره ﺣﮑﻢ ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮ ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫ﻣﺪلھﺎی ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه از ﻏﺮب ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ‪ ،‬در ﺟﻮاب‪ ،‬اﯾﺸﺎن ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺘﻮا دادهاﻧﺪ‪:‬‬
‫»اﮔﺮ ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻘﻠﯿﺪ از زﻧﺎن ﮐﺎﻓﺮ و ﻓﺎﺳﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﮑﯽ در‬
‫ﺣﺮام ﺑﻮدن آن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ھﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﯿﻮع داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﮐﻪ اﺻﻞ آن ﮐﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﺮدن اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺮام ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺎﯾﻊ ﺑﻮدن‬
‫]اﯾﻦ ﻋﻤﻞ[ آن را ﻣﺒﺎح ﻧﻤﯽﺳﺎزد‪ ،‬زﯾﺮ رﺳﻮل اﻟﻠﻪص ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ �ﺸﺒﻪ‬
‫ﺑﻘﻮم ﻓﻬﻮ ﻣﻨﻬﻢ«‪» ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﮔﺮوھﯽ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﺮد از ﺟﻤﻠﻪ آنھﺎﺳﺖ« و‬
‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪص‪» :‬ﻟیﺲ ﻣﻨّﺎ َﻣﻦ �ﺸﺒّﻪ ﺑﻐ�ﻧﺎ«‪» ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﻏﯿﺮ از ﻣﺎ‬
‫]ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن[ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﻨﺪ از ﻣﺎ ]ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن[ ﻧﯿﺴﺖ«‪ .‬و ﻗﺎﻋﺪه ﮐﻠﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ھﺮ رﺳﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﮐﻔﺎر اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم دادن آن ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻘﻠﯿﺪ از آنھﺎ ﺟﺎﯾﺰ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﺮدن از آنھﺎ در ﻇﺎھﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﺪھﻨﺪه وﺟﻮد ﻣﺤﺒﺖ‬
‫َّ‬
‫۞و َمن َ� َت َول ُهم‬
‫]ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آنھﺎ[ در ﺑﺎﻃﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪َ ﴿ :‬‬
‫َ‬ ‫ۡ َ َ َّ‬ ‫ّ ُ َ َّ ُ ۡ ُ ۡ َّ َّ َ َ َ ۡ‬
‫مِن� ۡم فإِنهۥ مِنهمۗ إِن ٱ� � �هدِي ٱلق ۡوم ٱل�ٰل ِ ِم�‪] ﴾٥١‬اﻟﻤﺎﺋﺪة‪.[۵۱ :‬‬

‫‪ -١‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻓﺘﻮای ﺷﯿﺦ ‪ :‬در ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﺳﻼﻣﯿﺔ«‪.(۲۵۰/۴) ،‬‬

 ‫‪٢١‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫»ھﺮ ﮐﺴﯽ از ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﯾﺸﺎن ]ﮐﻔﺎر[ ﻃﺮح دوﺳﺘﯽ و ﭘﯿﻤﺎن ﺑﺎ آنھﺎ ﺑﺮﯾﺰد‪] ،‬و‬
‫آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﭙﺬﯾﺮد[ ﺑﯿﮕﻤﺎن او از زﻣﺮه اﯾﺸﺎن ﺑﺸﻤﺎر ﻣﯽرود و ﺷﮏ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﯿﻦ اﻓﺮاد ﺳﺘﻤﮕﺮ را ]ﺑﻪ ﺳﻮی اﯾﻤﺎن[ ھﺪاﯾﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ« و‬
‫ﭘﯿﺮوی ﮐﺮدن از آنھﺎ‪] ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ[ دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ آنھﺎ اﺳﺖ‪ ،‬و از ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ‪ ،‬ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﺮدن از آنھﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ« ‪.١‬‬
‫ﺷﯿﺦ ﺻﺎﻟﺢ ﻓﻮزان ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ در ﻓﺘﻮای دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﺗﻔﺼﯿﻞ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﺮای زن ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻮھﺎی ﭘﺸﺖ ﺳﺮش را ﮐﻮﺗﺎه ﮐﻨﺪ و ﻣﻮھﺎی دو‬
‫ﻃﺮف ﺳﺮ را ﺑﻠﻨﺪ ﻧﮕﮫﺪارد‪ .‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﺪن ﻣﯽﺷﻮد و ﮐﺎر‬
‫ﺑﯿﮫﻮدهای اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا ﮐﻪ ﻣﻮ ﺑﺨﺸﯽ از زﯾﺒﺎﯾﯽ زن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﻟﮕﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ از‬
‫زﻧﺎن ﮐﻔﺎر اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺪلھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫اﺳﻢ زﻧﺎن ﮐﺎﻓﺮ و ﯾﺎ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺪل ﻣﻮی )دﯾﺎﻧﺎ( ﮐﻪ‬
‫اﺳﻢ ﯾﮏ زن ﮐﺎﻓﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺪل ﻣﻮی )ﺷﯿﺮی( ﯾﺎ )ﻣﻮﺷﯽ(‪ .‬ﺗﻘﻠﯿﺪ از زﻧﺎن ﮐﺎﻓﺮ‬
‫و ﺣﯿﻮاﻧﺎت ]در ﻣﺪل ﻣﻮ[ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﺮام اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺑﯿﮫﻮدهای اﺳﺖ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮی زن ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از زﯾﺒﺎﯾﯽ او ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد« ‪.٢‬‬

‫‪ -٣‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻼه ﮔﯿﺲ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاردی ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﺮای ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻣﻮی زﻧﺎن ﻣﻤﻨﻮع‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻼه ﮔﯿﺲ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و آن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﻮی ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﺧﺎﻧﻢھﺎ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺪلھﺎ و رﻧﮓھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ‬
‫دارد و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ آن را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮی ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻧﯿﺰ در داﯾﺮه ﺗﻘﻠﯿﺪ از زﻧﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬و ﺣﺘﯽ‬

‫‪ -١‬ﻗﻤﺴﺘﯽ از ﻓﺘﻮای ﺷﯿﺦ ﻓﻮزان ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ در ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪،‬‬
‫)‪.(۵۱۶/۲‬‬
‫‪ -٢‬ﻓﺘﻮای ﺷﯿﺦ ﻓﻮزان ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ در ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۵۱۷/۲) ،‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٢٢‬‬

‫ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ از اﻧﮕﯿﺰه آن و اﮔﺮ ﭼﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آراﺳﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﺮای‬
‫ھﻤﺴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﻓﺘﻮای ھﯿﺌﺖ ﻋﺎﻟﯽ‬
‫اﻓﺘﺎء ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﺣﮑﻢ اﺳﺘﻔﺎده زن از ﮐﻼه ﮔﯿﺲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آراﺳﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﺮای‬
‫ھﻤﺴﺮش ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬ھﺮ ﮐﺪام از زوﺟﯿﻦ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ‪،‬‬
‫ھﺮ دو ﻧﻔﺮ آنھﺎ دوﺳﺖ دارﻧﺪ و ﻋﻼﻗﻪ ﺑﯿﻦ آنھﺎ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را زﯾﺒﺎ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﯾﺪ در ﺣﺪودی ﮐﻪ ﺷﺮﯾﻌﺖ اﺳﻼم آنرا ﻣﺒﺎح ﻣﯽداﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻼه ﮔﯿﺲ ﺑﯿﻦ زﻧﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫رواج ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ و آنھﺎ در اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدن از آن و ﺧﻮدآراﯾﯽ ﺑﺎ آن‬
‫ﺷﮫﺮت دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺣﺪی ﮐﻪ ﺟﺰﯾﯽ از ﻇﺎھﺮ و ﻗﯿﺎﻓﻪ آنھﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدن از آن ﺑﺮای زن ﻣﺴﻠﻤﺎن و آراﺳﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﺎ آن‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺮای‬
‫ھﻤﺴﺮش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ ﺗﻘﻠﯿﺪ از زﻧﺎن ﮐﺎﻓﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص آنرا ﻣﻤﻨﻮع‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ و ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻣﻦ �ﺸﺒﻪ ﺑﻘﻮم ﻓﻬﻮ ﻣﻨﻬﻢ«‪» ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﮔﺮوھﯽ‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﺮد از ﺟﻤﻠﻪ آنھﺎﺳﺖ« و اﯾﻦ دﺳﺘﻮر درﺑﺎره ﮐﺎﺷﺘﻦ ﻣﻮ‪ ،‬ﺷﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮی‬
‫ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص آنرا ﻣﻤﻨﻮع ﮐﺮده و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ آن ﮐﺎر را ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻟﻌﻨﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ« ‪.١‬‬

‫‪ -٤‬رﻧﮓ ﮐﺮدن و ﻣﺶ ﮐﺮدن ﻣﻮ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاردی ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ زﻧﺎن رواج ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ رﻧﮓ ﮐﺮدن ﻣﻮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪلھﺎ و رﻧﮓھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪» -١‬ﻓﺘﺎوی اﻟﺤﺠﺎب واﻟﻠﺒﺎس واﻟﺰﯾﻨﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪ ،‬ص ‪.۶۸‬‬

 ‫‪٢٣‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫ﻣﻮردی ﮐﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺸﺮوع اﺳﺖ‪ ،‬رﻧﮓ ﮐﺮدن ﻣﻮی ﺳﻔﯿﺪ ﺑﺎ رﻧﮕﯽ‬
‫ﻏ�وا الﺸﻴﺐ وﻻ‬‫ﺑﺠﺰ رﻧﮓ ﺳﯿﺎه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻖ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﻮده ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص‪ّ » :‬‬

‫�ﺸﺒﻬﻮا ﺑﺎﻴﻟﻬﻮد واﻨﻟﺼﺎری« ‪.١‬‬

‫»]رﻧﮓ[ ﻣﻮی ﺳﻔﯿﺪ را ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﯿﺪ و ]در اﯾﻦ ﮐﺎر[ از ﯾﮫﻮدﯾﺎن و ﻧﺼﺎری‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻧﮑﻨﯿﺪ«‪ .‬و ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪ّ » :‬‬
‫ﻏ�وا الﺸﻴﺐ وﻻ ﺗﻘﺮ�ﻮه الﺴﻮاد« ‪.٢‬‬
‫»]رﻧﮓ[ ﻣﻮی ﺳﻔﯿﺪ را ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﯿﺪ و آنرا ﺳﯿﺎه ﻧﮑﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﮑﻢ ﺷﺮﻋﯽ ﺣﺎﻟﺖھﺎی رﻧﮓ ﮐﺮدن ﻣﻮ ﺑﺮای آراﺳﺘﻦ را دﮐﺘﺮ ﺷﯿﺦ ﺻﺎﻟﺢ‬
‫ﻓﻮزان ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ در ﻓﺘﻮای زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﮐﺮدهاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﺣﮑﻢ رﻧﮓ ﮐﺮدن ﺗﻤﺎم ﻣﻮ ﺑﺎ ﯾﮑﯽ از رﻧﮓھﺎی )ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬زرد‪ ،‬ﺳﻔﯿﺪ‪،‬‬
‫ﻃﻼﯾﯽ( ﭼﯿﺴﺖ؟ و ﺣﮑﻢ ﻣﺶ ﮐﺮدن ﻣﻮ ﭼﯿﺴﺖ؟‪.‬‬
‫)ﻣﺶ ﮐﺮدن ﻣﺪﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻏﺮب وارد ﺷﺪه و زﻧﺎﻧﻤﺎن آنرا ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از رﻧﮓ ﮐﺮدن دﺳﺘﻪھﺎی ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﻮ‪ ،‬ﺑﺎ رﻧﮕﯽ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫رﻧﮓ ]اﺻﻠﯽ[ ﻣﻮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺳﻔﯿﺪ ﯾﺎ ﻗﺮﻣﺰ ﯾﺎ ﻃﻼﯾﯽ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻮ‬
‫رﻧﮕﺎرﻧﮓ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از آن رﻧﮓ ﻃﺒﯿﻌﯽ دارد و ﻗﺴﻤﺘﯽ دﯾﮕﺮ رﻧﮓ‬
‫ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ دارد(‪.‬‬
‫ً‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬رﻧﮓ ﮐﺮدن ﻣﻮی ﺳﻔﯿﺪ ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ رﻧﮓ ﺳﯿﺎه‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﺑﺎ‬
‫ﺣﻨﺎء و وﺳﻤﻪ و ‪ ....‬وﻟﯽ ﺳﯿﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮی ﺳﻔﯿﺪ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮده‬
‫ﻏ�وا ﻫﺬا الﺸﻴﺐ وﺟﻨﺒﻮه الﺴﻮاد«‪]» ،‬رﻧﮓ[ ﻣﻮی ﺳﻔﯿﺪ را ﺗﻐﯿﯿﺮ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص‪ّ » :‬‬

‫دھﯿﺪ و آنرا ﺳﯿﺎه ﻧﮑﻨﯿﺪ«‪ .‬اﯾﻦ ﺣﮑﻢ ﺑﺮای زن و ﻣﺮد ﻣﺸﺘﺮک اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ در ﻣﻮرد ﻣﻮھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﻔﯿﺪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ھﻤﺎن ﺷﮑﻞ و وﺿﻌﯿﺖ‬
‫اﺻﻠﯽ و ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ و ﺗﻐﯿﯿﺮ داده ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﺑﺪ‬

‫‪ -١‬أﺣﻤﺪ و آﻟﺒﺎﻧﯽ آﻧﺮ ﺻﺤﯿﺢ ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢‬أﺣﻤﺪ و آﻟﺒﺎﻧﯽ آﻧﺮا ﺻﺤﯿﺢ ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٢٤‬‬

‫رﻧﮓ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﺑﺪﺳﺖ آوردن رﻧﮓ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﺎ رﻧﮓ ﮐﺮدن‪ ،‬اﯾﻦ زﺷﺘﯽ ﻣﻮ‬
‫را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻮی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮐﻪ‪ ،‬رﻧﮓ آن زﺷﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬زﯾﺮا دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮای رﻧﮓ ﮐﺮدن آنھﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ رﻧﮓ ﮐﺮدن ﻣﻮ ﺑﻪ روﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ از زﻧﺎن ﮐﺎﻓﺮ و ﻣﺪھﺎی وارداﺗﯽ‬
‫ﺷﻤﺮده ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﮑﯽ در ﺣﺮام ﺑﻮدن آن ﻧﯿﺴﺖ و ﻓﺮﻗﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﮐﻞ ﻣﻮھﺎ ﯾﮏ‬
‫رﻧﮓ زده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ رﻧﮕﺎرﻧﮓ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) ،‬ﮐﻪ ھﻤﺎن ﻣﺶ ﮐﺮدن اﺳﺖ( ‪.١‬‬

‫‪ -٥‬ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدن ﻧﺎﺧﻦ و ﻻک زدن‬

‫ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدن ﻧﺎﺧﻦ دﺳﺖھﺎ و آﻏﺸﺘﻦ آنھﺎ ﺑﻪ رﻧﮓھﺎی ﺟﺮمدار ﮐﻪ ﻻک‬
‫ﻧﺎم دارد در ﺑﯿﻦ ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺎن رواج ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﺪم‬
‫ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻓﺘﻮی دادهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎﯾﯽ از اﯾﻦ ﻓﺘﻮاھﺎ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﮐﻮﺗﺎه ﻧﮑﺮدن ﻧﺎﺧﻦھﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﭼﮫﻞ روز ﭼﻪ ﺣﮑﻤﯽ دارد؟‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم داده ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﯿﺮوی از ﮐﻔﺎر ـ ﮐﻪ‬
‫ﻓﻄﺮت آنھﺎ از راه درﺳﺖ ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪه اﺳﺖ ـ اﻗﺪام ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻣﻦ �ﺸﺒﻪ ﺑﻘﻮم ﻓﻬﻮ ﻣﻨﻬﻢ«‪،‬‬
‫»ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﮔﺮوھﯽ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻧﻤﺎﯾﺪ از ﺟﻤﻠﻪ آنھﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﺧﻦھﺎﯾﺶ را ﺑﯿﺶ از ﭼﮫﻞ روز ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ دﻟﯿﻠﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺰ ﭘﯿﺮوی از ﺧﻮاھﺶ دروﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر او ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ ﺳﺮﺷﺖ‬
‫ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﺑﺮای اﻣﺘﺸﺎن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮدهاﻧﺪ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.٢‬‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪ (۵۲۰/۲) ،‬ﺑﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﺗﺼﺮف‪.‬‬

‫‪» -٢‬اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۹۱۱/۳) ،‬‬
 ‫‪٢٥‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫ﺳﻮال‪ :‬ﺣﮑﻢ ﺑﻠﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ و ﻻک زدن ﺑﻪ ﻧﺎﺧﻦ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﺑﺎ اﯾﻦ آ ﮔﺎھﯽ‬

‫ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﻻک زدن وﺿﻮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ و ﺑﻌﺪ از ﺑﯿﺴﺖ ﭼﮫﺎر ﺳﺎﻋﺖ آنرا ﭘﺎک‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬ﺑﻠﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻧﺎﺧﻦھﺎ ﺧﻼف ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻧﻘﻞ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬اﻟﻔﻄﺮة ﻤﺧﺲ‪ :‬اﺨﻟﺘﺎن‪ ،‬واﻻﺳﺘﺤﺪاد‪ ،‬وﻗﺺ الﺸﺎرب‪،‬‬
‫وﻧﺘﻒ اﻹﺑﻂ وﻗﻠﻢ اﻷﻇﺎﻓﺮ«‪» ،‬ﭘﻨﺞ ﻣﻮرد ]ﺟﺰﯾﯽ از[ ﻓﻄﺮت ھﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺘﻨﻪ‬
‫ﮐﺮدن‪ ،‬و ازاﻟﻪ ﻣﻮی ﻋﻮرت‪ ،‬و ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﺳﺒﯿﻞ‪ ،‬و ﮐﻨﺪن ﻣﻮھﺎی زاﺋﺪ زﯾﺮ‬
‫ﺑﻐﻞ‪ ،‬و ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻧﺎﺧﻦھﺎ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺎﺧﯿﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ اﯾﻦ ﮐﺎرھﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﭼﮫﻞ روز ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ و از أﻧﺲس‬
‫َّ‬
‫ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬وﻗﺖ ﻨﻟﺎ رﺳﻮل اﷲص ﻲﻓ ﻗﺺ الﺸﺎرب وﻗﻠﻢ‬
‫ً‬ ‫َّ‬
‫اﻟﻈﻔﺮ وﻧﺘﻒ اﻹﺑﻂ وﺣﻠﻖ اﻟﻌﺎﻧﺔ أﻻ ﻧﺮﺘک ﺷیﺌﺎ ﻣﻦ ذﻟﮏ أ�ﺮﺜ ﻣﻦ أر�ﻌ�‬
‫ً‬
‫ﻴﻟﻠﺔ«‪.‬‬
‫»ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص درﺑﺎره ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﺳﺒﯿﻞ و ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺎﺧﻦ و ﮐﻨﺪن ﻣﻮھﺎی‬
‫زاﯾﺪ زﯾﺮ ﺑﻐﻞ و ازاﻟﻪ ﻣﻮی ﻋﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ھﯿﭽﮑﺪام از آنھﺎ را‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﭼﮫﻞ ﺷﺐ ﺑﻪ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﻧﯿﻨﺪازﯾﻢ«‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﻠﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ آنھﺎ ﺷﺒﯿﻪ ﺷﺪن‬
‫ﺑﻪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت و ﺑﻌﻀﯽ از ﮐﺎﻓﺮان ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫أﻣﺎ »ﻻک زدن ﺑﻪ ﻧﺎﺧﻦ«‪ ،‬ﺗﺮک ﮐﺮدن اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎم وﺿﻮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎﯾﺪ آنرا ﭘﺎک ﮐﺮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺎﻧﻊ رﺳﯿﺪن آب ﺑﻪ ﻧﺎﺧﻦ ﻣﯽﺷﻮد ‪.١‬‬

‫ب( ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺗﻘﻠﯿﺪ زﻧﺎن از ﻣﺮدان‬

‫‪ -١‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎسھﺎی ﻣﺮداﻧﻪ‬

‫‪» -١‬ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۲۴۲/۱) ،‬‬

 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٢٦‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای زﻧﺎن ﺣﺮام اﺳﺖ‪ :‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ھﺮ ﻟﺒﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫آن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﺒﺎسھﺎی ﻣﺮداﻧﻪ ﻣﺜﻞ ﭘﯿﺮاھﻦ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از دﮐﺘﺮ ﺷﯿﺦ ﺻﺎﻟﺢ ﻓﻮزان ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ درﺑﺎره ﺣﮑﻢ ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎسھﺎی‬
‫زﻧﺎﻧﻪای ﮐﻪ ﺷﺒﯿﻪ ﻟﺒﺎسھﺎی ﻣﺮداﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای زﻧﺎن ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ؟‪.‬‬
‫اﯾﺸﺎن ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ در ﺟﻮاب ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻟﺒﺎس زﻧﺎﻧﻪ ﺷﺒﯿﻪ ﻟﺒﺎس ﻣﺮداﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص زﻧﺎﻧﯽ را ﮐﻪ از‬
‫ﻣﺮدان ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻗﯿﺎﻓﻪ و ﻇﺎھﺮ ﻣﺮداﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﺮدن زن از ﻣﺮد در ﻟﺒﺎس اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ زن ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ را ﮐﻪ‬
‫در ﻋﺮف ھﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻧﻈﺮ ﻧﻮع و ﺗﻮﺻﯿﻔﺎت آن ﺑﻪ ﻣﺮدان اﺧﺘﺼﺎص دارد‪،‬‬
‫ﺑﭙﻮﺷﺪ ‪.١‬‬

‫‪ -٢‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﺷﻠﻮار‬
‫از ﻣﺼﯿﺒﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎلھﺎی اﺧﯿﺮ ﺑﻪ آن دﭼﺎر ﺷﺪهاﯾﻢ‪ ،‬ﺷﯿﻮع ﭘﻮﺷﯿﺪن‬
‫ﺷﻠﻮار در ﺑﯿﻦ ﮔﺮوهھﺎی ﻣﺘﻮﺳﻂ زﻧﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﻟﺒﺎس ﺑﺎ‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺮک ﺣﯿﺎﯾﯽ ﮐﻪ راز زﯾﺒﺎﯾﯽ زن‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﺮدد!‪.‬‬
‫ﻋﻠﻤﺎ درﺑﺎره ﺣﮑﻢ ﭘﻮﺷﯿﺪن ﺷﻠﻮار ﻓﺘﻮاھﺎی ﺑﺴﯿﺎری دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬آﯾﺎ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻧﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدان‪ ،‬ﺷﻠﻮار ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ؟‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬زن ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻟﺒﺎسھﺎی ﺗﻨﮓ ﺑﭙﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺪﻧﺶ را ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ً‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬و اﯾﻦ ﮐﺎر ﻓﺘﻨﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ و ﺷﻠﻮارھﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺗﻨﮓ ھﺴﺘﻨﺪ و اﻋﻀﺎء‬
‫ﺑﺪن را ﮐﻪ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﻠﻮار ﭘﻮﺷﯿﺪن زﻧﺎن‪ ،‬ﺗﻘﻠﯿﺪ‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۸۴۸/۳) ،‬‬

 ‫‪٢٧‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫آنھﺎ از ﻣﺮدان اﺳﺖ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺷﺒﯿﻪ ﻣﺮدان ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬

‫ﻟﻌﻨﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ ‪.١‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﻣﺪ ﺟﺪﯾﺪی ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﯿﻮع آن در ﻏﺮب‪ ،‬ھﻢ اﮐﻨﻮن در ﺑﯿﻦ زﻧﺎن‬
‫]ﻣﺴﻠﻤﺎن[ رواج ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﺷﻠﻮارھﺎی ﺗﻨﮓ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻘﺒﺎل زﯾﺎدی از ﻃﺮف آنھﺎ روﺑﺮو ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﮑﻢ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﭼﯿﺴﺖ؟‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬ﺑﺮای زن ﭘﻮﺷﯿﺪن ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻣﺮدان و ﯾﺎ ﺗﻘﻠﯿﺪ از زﻧﺎن‬
‫ﮐﺎﻓﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎسھﺎی ﺗﻨﮕﯽ ﮐﻪ اﻋﻀﺎی ﺑﺪن او را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺷﻠﻮار ﮐﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻣﻤﻨﻮﻋﯿﺖھﺎ را ﺑﻪ ھﻤﺮاه دارد‪ ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪن آن ﺑﺮای او ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ ‪.٢‬‬
‫و در ﻓﺘﻮای ﻋﻼﻣﻪ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬درﺑﺎره اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻣﺴﺎلھﺎی را ﺗﻮﺿﯿﺢ دادهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن‬
‫ﺑﯽاﻃﻼع ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬و ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺷﻠﻮار ﮔﺸﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ دادن ھﺮ ﮐﺪام از ﭘﺎھﺎ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ دارای وﺟﮫﯽ از ﭘﻮﺷﯿﺪه‬
‫ﻧﺒﻮدن اﺳﺖ‪] ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪن آن ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ[ و دﯾﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮس وﺟﻮد دارد ﮐﻪ‬
‫]ﭘﻮﺷﯿﺪن ﺷﻠﻮار ﮔﺸﺎد[ ﺗﻘﻠﯿﺪ زﻧﺎن از ﻣﺮدان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﺷﻠﻮار از‬
‫ﻟﺒﺎسھﺎی ﻣﺮداﻧﻪ اﺳﺖ ‪.٣‬‬
‫آﯾﺎ ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﻣﺠﺎﻟﯽ ﺑﺮای ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ! ﭘﺲ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪن‬
‫ﺷﻠﻮار ﺑﻪ ھﺮ ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺷﻠﻮار ﮔﺸﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و‬
‫دﯾﮕﺮ ﭼﻪ اﺻﺮاری ﺑﺮ ﭘﻮﺷﯿﺪن آن اﺳﺖ؟ و ﭼﺮا از ﺗﺮک آن ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؟ و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ آن را ﻣﯽﭘﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﮔﻨﺎھﺎن ﭘﯽ در ﭘﯽ ﭼﻪ ﭼﯿﺰی ﺑﻪ‬

‫‪» -١‬ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۸۵۰/۳) ،‬‬

‫‪ -٢‬ﻓﺘﻮای ﺷﯿﺦ ﺻﺎﻟﺢ ﻓﻮزان در ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۴۳۸/۱) ،‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﻪ ﺗﻔﺼﯿﻞ ﻓﺘﻮی در ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪ (۸۵۲/۳) ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٢٨‬‬

‫دﺳﺖ ﻣﯽآورد؟ ﻣﺜﻞ ﮔﻨﺎه ﭘﻮﺷﯿﺪن ﺷﻠﻮار‪ ،‬و ﮔﻨﺎه ﭼﺸﻢھﺎی ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﻨﺎه ھﺮ زن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎس از آن ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ!‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی ﺗﻘﻠﯿﺪ زﻧﺎن از ﻣﺮدان در ﺧﻮدآراﯾﯽ‬

‫ً‬
‫اوﻻ‪ :‬ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدان‬
‫در ﻣﯿﺎن ﺟﺮﯾﺎنھﺎی وارداﺗﯽ از ﺳﻮی ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺎﺳﻒ ﺑﺴﯿﺎر‪،‬‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از دﺧﺘﺮان ﺟﻮان اﻗﺪام ﺑﻪ ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮھﺎﯾﺸﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻣﻮھﺎی ﻣﺮدان ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ »اﺻﻼح ﻣﺮداﻧﻪ« ﻣﺸﮫﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻣﺮدان اﺳﺖ و در‬
‫ﻓﺘﻮای ﻋﻼﻣﻪ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬ﮐﻪ در ﭘﺎﯾﯿﻦ ذﮐﺮ ﺷﺪه‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﺣﮑﻢ ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮ ﺑﺮای زﻧﺎن ﭼﯿﺴﺖ؟‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬اﮔﺮ ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮی ﺳﺮ ﺗﺎ ﺣﺪی ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮی ﺳﺮ ﻣﺮدان‬
‫ﺑﺸﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﺣﺮام و از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻨﺎھﺎن ﮐﺒﯿﺮه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺷﺒﯿﻪ ﻣﺮدان ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ‬
‫ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮی ﺳﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺣﺪ ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد آن ﺑﯿﻦ ﻋﻠﻤﺎ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ‬
‫وﺟﻮد دارد‪ ،‬و ﻗﻮل ﻣﺸﮫﻮر ﻋﻘﯿﺪه اﻣﺎم اﺣﻤﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﮑﺮوه‬
‫داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮی ﺳﺮ را ﺑﺮای زن‪ ،‬ﭼﻪ از ﺟﻠﻮ ﺳﺮ و ﭼﻪ از‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ‪ ،‬ﻣﮑﺮوه داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ]اﯾﻦ ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮ[ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺪی ﺑﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﺷﺒﯿﻪ ﻣﻮی ﺳﺮ ﻣﺮدان ﺷﻮد‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ اﮔﺮ زن ﻣﻮی ﺳﺮش‬
‫را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮی ﺳﺮ زﻧﺎن ﮐﺎﻓﺮ ﮐﻮﺗﺎه ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺮام ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﯾﺮا ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻓﺮﻣﻮده‬
‫اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ �ﺸﺒﻪ ﺑﻘﻮم ﻓﻬﻮ ﻣﻨﻬﻢ«‪» ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﮔﺮوھﯽ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﺮد از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫آنھﺎﺳﺖ« ‪ .١‬و دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زﻧﯽ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس ﻣﺮداﻧﻪ ﻣﯽﭘﻮﺷﺪ و ﻣﻮھﺎﯾﺶ را‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۵۱۳/۲) ،‬‬

 ‫‪٢٩‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫ﻣﺜﻞ ﻣﻮی آنھﺎ ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدن و راه رﻓﺘﻦ و دﯾﮕﺮ ﺣﺮﮐﺎﺗﺶ‪،‬‬
‫ﻋﻤﺪی ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﻋﻤﺪی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدھﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ! و ﻣﻨﺸﺄ اﺧﻼقھﺎی ﻣﻨﺤﺮﻓﯽ‬
‫ﮐﻪ‪ ،‬اﻣﺮوزه از ﺑﻌﻀﯽ از دﺧﺘﺮان ﺳﺮ ﻣﯽزﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﻮر ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﻮاھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻢ از اﯾﻦ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﯾﻦ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ‬
‫دوری از رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ـ ﻋﺰوﺟﻞ ـ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮھﯿﺰ ﮐﻦ‪.‬‬
‫ً‬
‫راﺑﻌﺎ‪ :‬ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﻣﺤﺮﻣﺎت‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﮫﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮاردی ﮐﻪ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪،‬‬
‫اﺟﺘﻨﺎب از ھﺮ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ دﯾﻦ ﺣﻨﯿﻒ اﺳﻼم آنرا در ﻣﻮرد ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬
‫ﺣﺮام ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﻮر دو دﺳﺘﻪ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ‪ :‬ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪن آنھﺎ ﺣﺮام اﺳﺖ‪:‬‬

‫زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎر دﻗﺖ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ از ھﺮ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در زﻣﯿﻨﻪ ﻟﺒﺎس‬
‫و زﯾﻨﺖ ﺣﺮام ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪:‬‬

‫‪ -١‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺟﺎﻧﺪاری ﺑﺮ روی آن ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از ﺟﺎﻧﺪاران‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ و ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬و اﯾﻦ ﮐﺎر از اﻋﻤﺎل‬
‫ﻣﻤﻨﻮﻋﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن آنرا دﺳﺖ ﮐﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪی ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﯿﻮع ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای دﺳﺖ ﮐﺸﯿﺪن از اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫ً‬
‫ﻓﻘﻂ ﻓﺮﻣﻮده رﺳﻮل اﻟﻠﻪص ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻻ ﺗﺪﺧﻞ اﻤﻟﻼﺋ�ﺔ ﺑیﺘﺎ‬
‫ﻓﻴﻪ ﻠﻛﺐ وﻻ ﺻﻮرة« ‪.١‬‬
‫»ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪای ﮐﻪ در آن ﺳﮓ و ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ وارد ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ‪.‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٣٠‬‬

‫ﺣﮑﻢ ﻋﮑﺲ ﺷﺎﻣﻞ ھﺮ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﺴﻤﻪ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ آن ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬

‫ھﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬در ﻓﺘﻮای زﯾﺮ ﺑﻪ آن‬
‫اﺷﺎره ﮐﺮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﻮل ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪاﯾﻢ‪ :‬ﺣﺮام ﺑﻮدن ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﭼﯿﺰھﺎی دﯾﮕﺮ ﺣﺮام ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ دروغ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺎ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ روی آن ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺮام‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎل ﭼﻪ ﻟﺒﺎس ﺑﭽﻪھﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﻟﺒﺎس ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن‪ ،‬و ﻋﮑﺲ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﺮای ﯾﺎدﮔﺎری و دﻻﯾﻞ دﯾﮕﺮ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﺮای ﮐﺎرھﺎی ﺿﺮوری ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﮑﺲ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ و ﮔﻮاھﯿﻨﺎﻣﻪ« ‪.١‬‬
‫ﻣﻮردی ﮐﻪ ﻣﻮﻇﻔﯿﻢ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﮐﻨﯿﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از ﻟﺒﺎسھﺎی‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ـ و اﮔﺮ ﻧﮕﻮﯾﯿﻢ ھﻤﻪ آنھﺎ ـ دارای ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺟﺎﻧﺪاران ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎدران ھﻨﮕﺎم ﺧﺮﯾﺪ ﻟﺒﺎس ﺑﺮای ﮐﻮدﮐﺎﻧﺸﺎن از ﮐﺜﺮت ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺟﺎﻧﺪاران در ﺑﺎزار ﺳﺮﮔﺮدان ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ دﻟﯿﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮزﯾﻊ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎﻻھﺎﯾﯽ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻘﺒﺎل ﮔﺴﺘﺮدهای اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮف‬
‫زﻧﺎن ﺑﺎ آن روﺑﺮو ھﺴﺘﻨﺪ! ﭘﺲ اﮔﺮ ھﺮ زن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ از ﺧﺮﯾﺪ ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺟﺎﻧﺪاران ﺑﺮ روی آنھﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮای ﺧﻮدش و ﭼﻪ ﺑﺮای‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬آﯾﺎ در اﯾﻦ ﺻﻮرت از ﺗﺠﺎر اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺘﻤﺮار‬
‫ﺗﻮزﯾﻊ ﭼﻨﯿﻦ ﻟﺒﺎسھﺎی ﺣﺮاﻣﯽ ﻣﯽرود؟‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺪن را ﻧﻤﯽﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺼﯿﺒﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ آن دﭼﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﮫﻞ اﻧﮕﺎری ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﺒﺎسھﺎی ﻧﺎزک ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻪ ﺑﺪن را ﻧﻤﯽﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ و ﺣﺠﻢ و رﻧﮓ ﺑﺪن را‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪ ،(۸۵۹/۳) ،‬ﺑﺎ اﺧﺘﺼﺎر‪.‬‬

 ‫‪٣١‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫ﻇﺎھﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻮدن‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎز ﺑﻮدن اﯾﻦ ﻟﺒﺎسھﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از اﺟﺰاء ﺑﺪن ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﻮد‪ ،‬و ﯾﺎ ﺗﻨﮕﯽ آنھﺎ ﺣﺠﻢ ﺑﺪن را‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﻈﺮی ﮔﺬرا ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﮕﺎهھﺎی ﻟﺒﺎس زﻧﺎﻧﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ را ﮐﻪ اﻣﺖ‪،‬‬
‫اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻏﺮﯾﺐ ﺑﻮدن دﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺪان دﭼﺎر آن ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﺮای ﻣﺎ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﮐﻪ اﺷﮏ در ﭼﺸﻤﺎن ھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﻏﯿﺮﺗﯽ ﺧﺸﮏ ﻣﯽﺷﻮد و‬
‫ﺑﻪ زﺑﺎن ﺣﺎل ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﻟﺒﺎس ﺷﺮمآور ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺟﮕﺮ ﮔﻮﺷﻪھﺎی ﺣﻀﺮت‬
‫ﻋﺎﯾﺸﻪ و ﺣﻀﺮت ﻓﺎﻃﻤﻪب اﺳﺖ؟ ]در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن[ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻗﻠﺐ را ﺑﻪ درد‬
‫ﻣﯽآورد و ﺟﺮﯾﺤﻪدار ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺪت اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن از اﯾﻦ‬
‫ﻟﺒﺎسھﺎی زﺷﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﯾﻨﮑﻪ آنھﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎرﻣﺸﺎن و زﻧﺎن دﯾﮕﺮ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻮﺷﯿﺪن اﯾﻦ ﻟﺒﺎسھﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ! ﻟﺒﺎسھﺎی ﺑﻠﻨﺪی ﮐﻪ ﺗﺎ ﻗﺴﻤﺖ ران‬
‫ﭼﺎک دارﻧﺪ‪ ،‬و ﻟﺒﺎسھﺎی ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﮐﻪ ﺗﺎ زاﻧﻮی ﭘﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻟﺒﺎسھﺎی ﻧﺎزﮐﯽ ﮐﻪ ھﻤﻪ اﻋﻀﺎی ﺑﺪن زﯾﺮ آنھﺎ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﻟﺒﺎسھﺎی‬
‫ﺗﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﻋﻀﻮھﺎی ﺑﺪن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﯾﻨﮑﻪ ھﯿﭻ ﻟﺒﺎﺳﯽ‬
‫ﻧﭙﻮﺷﯿﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ! و ﻟﺒﺎسھﺎی ﺷﺮمآوری ﮐﻪ ﺳﯿﻨﻪ و ﭘﺸﺖ و دﺳﺖھﺎ و راﻧﮫﺎ را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ! و ﺣﺘﯽ ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﮑﻢ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ! ﭘﺲ ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ‬
‫ﭼﻪ ﭼﯿﺰی ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ از ﭼﺸﻢھﺎ ﭘﻨﮫﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ؟!‪.‬‬
‫ﺧﻮاھﺮ ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﻢ ای ﮔﻮھﺮ ﮔﺮاﻧﺒﮫﺎ ‪ ...‬ھﻤﯿﺸﻪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎش ﮐﻪ ﺗﻮ از‬
‫ﻃﺮف دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ اﯾﻦ ﻟﺒﺎسھﺎی ـ ﺑﺮھﻨﻪ ﯾﺎ ﻧﯿﻢ ﺑﺮھﻨﻪ ـ ﻣﻮرد‬
‫ھﺪف ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪای ﺗﺎ ﺗﻮ را رﯾﺸﻪ ﮐﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و از ﺻﺪف اﻣﻨﺖ ﺧﺎرج ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫َ ُ‬ ‫ٗ‬
‫﴿ َح َسدا ّم ِۡن عِن ِد أنف ِ‬
‫س ِهم﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪.[۱۰۹ :‬‬
‫»از روی اﺷﮏ و ﺣﺴﺪی ﮐﻪ در وﺟﻮدﺷﺎن رﯾﺸﻪ دواﻧﺪه اﺳﺖ« ﭘﺲ ﺑﻪ‬
‫آنھﺎ ﺑﺮ ﻋﻠﯿﻪ ﺧﻮدت ﮐﻤﮏ ﻧﮑﻦ‪ .‬و اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص از ﺗﻮ ﭘﻨﮫﺎن ﻧﻤﺎﻧﺪ‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٣٢‬‬

‫ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺻﻨﻔﺎن ﻣﻦ أﻫﻞ اﻨﻟﺎر لﻢ أرﻫﻤﺎ‪ :‬ﻗﻮم ﻣﻌﻬﻢ ﺳﻴﺎط ﻛﺄذﻧﺎب اﺒﻟﻘﺮ‬
‫ﻳﺮﻀ�ﻮن ﺑﻬﺎ اﻨﻟﺎس‪ ،‬و�ﺴﺎء ﺎﻛﺳﻴﺎت ﺎﻋر�ﺎت مﻴﻼت ﻣﺎﺋﻼت رؤوﺳﻬﻦ ﻛﺄﺳﻨﻤﺔ‬
‫َّ‬
‫اﺒﻟﺨﺖ اﻤﻟﺎﺋﻠﺔ ﻻ ﻳﺪﺧﻠﻦ اﺠﻟﻨﺔ وﻻ �ﺪن ر�ﻬﺎ و�ن ر�ﻬﺎ ﻴﻟﻮﺟﺪ ﻣﻦ مﺴ�ة‬
‫ﻛﺬا و�ﺬا« ‪.١‬‬
‫»دو ﮔﺮوه از اھﻞ ﺟﮫﻨﻢ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ آنھﺎ را ﻧﺪﯾﺪهام‪ :‬ﮔﺮوھﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺷﻼقھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ دم ﮔﺎو ﺑﻪ ھﻤﺮاه دارﻧﺪ و ﺑﺎ آنھﺎ ﻣﺮدم را ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ ،‬و زﻧﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ و ]در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل[ ﺑﺮھﻨﻪاﻧﺪ و زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺮدھﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ‬
‫ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدھﺎ را ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﻮد ﺟﺬب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ]ﻣﻮی[ ﺳﺮ آنھﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﮐﻮھﺎن ﺷﺘﺮ‪ ،‬ﺧﻤﯿﺪه اﺳﺖ‪] ،‬اﯾﻦ دو ﮔﺮوه[ ھﺮﮔﺰ وارد ﺑﮫﺸﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻮی‬
‫آن را ھﺮﮔﺰ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻮی ﺑﮫﺸﺖ از ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺴﯿﺎر دور‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺸﮫﺎم ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﻼﻣﻪ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻋﻠﻤﺎء ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﻪ )ﭘﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ و ﺑﺮھﻨﻪاﻧﺪ( اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ زنھﺎ‬
‫ﻟﺒﺎسھﺎی ﺗﻨﮓ‪ ،‬ﻧﺎزک و ﯾﺎ ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﭘﻮﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻋﻤﺎل زﻧﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ ـ رﺿﯽ اﻟﻠﻪ ﻋﻨﮫﻦ ـ اﯾﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ آنھﺎ‬
‫ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ]ﺑﻠﻨﺪﯾﺸﺎن[ ﺗﺎ ﻗﻮزک ﭘﺎ ﻣﯽرﺳﯿﺪه و آﺳﺘﯿﻦھﺎی آنھﺎ ﺗﺎ ﻣﭻ‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽرﺳﯿﺪه ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻟﺒﺎس‬
‫ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ دﯾﮕﺮی زﯾﺮ آن ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﻒ دﺳﺖ را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪه اﺳﺖ و ﯾﺎ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ دﺳﺘﮑﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮑﺶ ﯾﮑﯽ از‬
‫روشھﺎی زﻧﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ ـ رﺿﯽ اﻟﻠﻪ ﻋﻨﮫﻦ ـ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮده‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﮐﻪ زن ھﻨﮕﺎم اﺣﺮام ﺑﺴﺘﻦ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ دﺳﺘﮑﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬
 ‫‪٣٣‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮑﺶ در آن زﻣﺎن ﻣﺘﺪاول ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ ﻧﮫﯽ‬

‫ﮐﺮدن از آن در ﺣﺎﻟﺖ اﺣﺮام‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ« ‪.١‬‬
‫اﻣﺎ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ در ﺑﯿﻦ ﺑﻌﻀﯽ از ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﻮﺳﻂ زﻧﺎن ﺷﺎﯾﻊ ﺷﺪه اﯾﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺣﺪ ﭘﻮﺷﺶ ]ﯾﺎ ھﻤﺎن ﻋﻮرت[ زﻧﺎن‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن زﻧﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﺣﺪ ﻋﻮرت ﻣﺮدان در ﻣﯿﺎن ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ھﻤﺎن ﺣﺪ ﻧﺎف ﺗﺎ زاﻧﻮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪ ھﯿﭻ دﻟﯿﻞ و اﻋﺘﺒﺎری ﻧﺪارد‪.‬‬
‫در ﻓﺘﻮای ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﺣﺪ ﭘﻮﺷﺶ ]ﻋﻮرت[ زن آزاد‪ ،‬ﺑﺮای داﯾﯽھﺎ و ﻋﻤﻮھﺎ و ﺑﺮادرھﺎ در‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ اﻧﺪازهای ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؟‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬زن ﺑﺮای ﻣﺤﺎرم ﺧﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺻﻮرت و ﺳﺮ و ﮔﺮدن و ﺳﺎﻋﺪ و ﺳﺎق‬
‫ﭘﺎی ﺧﻮد را آﺷﮑﺎر ﮐﻨﺪ و ﻗﺴﻤﺖھﺎی دﯾﮕﺮ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ ‪.٢‬‬
‫و در ﻓﺘﻮای زﯾﺮ از دﮐﺘﺮ ﺷﯿﺦ ﺻﺎﻟﺢ اﻟﻔﻮزان ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺎن ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺪ ﭘﻮﺷﺶ زن در ﻣﯿﺎن زﻧﺎن از‬
‫ﻧﺎف ﺗﺎ زاﻧﻮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻌﻀﯽ از آنھﺎ در ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎسھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻨﮓ و‬
‫ﯾﺎ ﻟﺒﺎسھﺎی ﺑﺎزی ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖھﺎی زﯾﺎدی از ﺳﯿﻨﻪ و دﺳﺖھﺎی آنھﺎ را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﺗﺮدﯾﺪی ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺷﻤﺎ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭼﯿﺴﺖ؟‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬آﻧﭽﻪ ﮐﻪ از زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮوﺗﻨﯽ و ﺣﯿﺎﺳﺖ و‬
‫اﯾﻨﮑﻪ اﻟﮕﻮی ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای ﺧﻮاھﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﺟﻤﻊ زﻧﺎن آن‬
‫ﻣﻘﺪار از اﻋﻀﺎء ﺧﻮد را آﺷﮑﺎر ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﺎدت زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ]ﺑﻪ دﯾﻦ[‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و اﯾﻦ ﮐﺎر ﺧﯿﻠﯽ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﺳﮫﻞ اﻧﮕﺎری در آﺷﮑﺎر‬

‫‪ -١‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻓﺘﻮای ﺷﯿﺦ در ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۸۵۵/۳) ،‬‬

‫‪ -٢‬ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﺤﺠﺎب واﻟﻠﺒﺎس واﻟﺰﯾﻨﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪ ،‬ص ‪.۲۲‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٣٤‬‬

‫ﮐﺮدن ﻗﺴﻤﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮای آﺷﮑﺎر ﮐﺮدن آنھﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺳﮫﻞ اﻧﮕﺎری ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﺑﯽﺣﺠﺎﺑﯽ ـ ﮐﻪ ﺣﺮام اﺳﺖ ـ ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬و اﻟﻠﻪ اﻋﻠﻢ ‪.١‬‬
‫ﻟﺒﺎسھﺎی ﺗﻨﮓ و ﮐﻮﺗﺎه دﺧﺘﺮان ﺧﺮدﺳﺎل ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻣﻠﺤﻖ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺘﻮای ﻋﻼﻣﻪ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﺑﻌﻀﯽ از زﻧﺎن ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آنھﺎ را ھﺪاﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻦ دﺧﺘﺮان‬
‫ﺧﺮدﺳﺎﻟﺸﺎن ﻟﺒﺎسھﺎی ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﻣﯽﭘﻮﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺎق ﭘﺎی آنھﺎ را آﺷﮑﺎر‬
‫ً‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺎدران را ﻧﺼﯿﺤﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﻗﺒﻼ‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﻟﺒﺎسھﺎ را ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪهاﯾﻢ و ﺑﻌﺪ از اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺰرگ ﺷﺪﯾﻢ ﺿﺮری ﺑﺮای ﻣﺎ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭼﯿﺴﺖ؟‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪» :‬ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮐﻮﺗﺎه ھﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ دﺧﺘﺮاﻧﺸﺎن ﻧﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ آن ﻋﺎدت ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر را اداﻣﻪ ﻣﯽدھﻨﺪ و ﺑﺮای آنھﺎ ﻋﺎدی ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ از ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻪ‬
‫داﺷﺘﻦ ﺣﯿﺎ‪ ،‬ﻋﺎدت داده ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺎ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﯽ در آنھﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮی ﮐﻪ ﺧﻮاھﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻢ را ﺑﻪ آن ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﭘﻮﺷﯿﺪن‬
‫ﻟﺒﺎسھﺎی ﺧﺎرﺟﯽھﺎ ﮐﻪ دﺷﻤﻨﺎن دﯾﻦ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدداری ﮐﻨﻨﺪ و دﺧﺘﺮاﻧﺸﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﺑﺮ ﺗﻦ ﮐﺮدن ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﻋﺎدت ﺑﺪھﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪن را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و آنھﺎ را ﺑﺎ‬
‫ﺣﯿﺎ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺣﯿﺎ ﺟﺰﯾﯽ از اﯾﻤﺎن اﺳﺖ« ‪.٢‬‬

‫‪ -٣‬ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﮐﻪ دارای ﻧﻮﺷﺘﻪھﺎی ﺧﺎرﺟﯽ و ﯾﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮھﺎی ﺣﺮام ھﺴﺘﻨﺪ‬

‫اﻣﺮوزه در ﺑﺎزارھﺎ‪ ،‬ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﮐﻪ دارای ﺗﺼﺎوﯾﺮ و ﺷﮑﻞھﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ ﺻﻠﯿﺐ و‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۱۰۴۱/۳) ،‬‬

‫‪ -٢‬ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪ ،(۸۵۶/۳) ،‬ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﺗﺼﺮف‪.‬‬
 ‫‪٣٥‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫ﯾﺎ ﺟﻤﻠﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ زﺑﺎنھﺎی ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﺑﺮ دارﻧﺪه ﻣﻌﺎﻧﯽ‬

‫ﻓﺎﺳﺪ اﻋﺘﻘﺎدی و اﺧﻼﻗﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ دﯾﻦ ﻣﺎ در ﺗﻌﺎرضاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﭼﺸﻢﮔﯿﺮی ﭘﺨﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺟﻤﻼت اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﺮ روی آنھﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫و اﯾﻦ ﮐﻠﻤﺎت ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺑﺪی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺣﮑﻢ آنھﺎ ﭼﯿﺴﺖ؟ و آﯾﺎ اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر ﺣﮑﻢ ﺗﻘﻠﯿﺪ را دارد؟‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬در اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﺟﻤﻼت و ﯾﺎ ﺣﺮوﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ زﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻏﯿﺮ از زﺑﺎن ﻣﺎدری‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻧﯽ آنھﺎ را ﺳﻮال ﮐﻨﯿﻢ زﯾﺮا ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺑﺪ و ﻏﯿﺮ اﺧﻼﻗﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ روی آنھﺎ ﺟﻤﻼت اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و ﯾﺎ ﺟﻤﻼﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ھﺮ زﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺟﺰ زﺑﺎن ﻣﺎدری ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪن آنھﺎ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺷﺨﺺ از ﺑﯽﻏﺮﺿﯽ اﯾﻦ ﺟﻤﻼت ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮد‪ ،‬و اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻓﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺧﻠﻠﯽ وارد ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮای ﺗﮑﺮﯾﻢ ﮐﺎﻓﺮان ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬زﯾﺮا ﮐﻪ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪھﺎ ﮔﺎھﯽ ﺑﺮای ﺗﺠﻠﯿﻞ از ﮐﻔﺎری ﻣﺜﻞ ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ﻓﻮﺗﺒﺎل‪ ،‬ﺑﺎزﯾﮕﺮان‪،‬‬
‫ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن و‪ ...‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﺑﺮ روی ﻟﺒﺎسھﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮاردی‬
‫وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪن آنھﺎ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻗﺒﻞ از ﭘﻮﺷﯿﺪن‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻌﻨﺎی ﮐﻠﻤﺎت ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮ روی آنھﺎ را ﭘﺮﺳﯿﺪ« ‪.١‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﻮاھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺧﺮﯾﺪن ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﻠﻤﺎت ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺑﺮ روی‬
‫آنھﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬دﻗﺖ ﮐﻦ ﺗﺎ ﻣﻌﻨﺎی آنھﺎ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮی‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫ﺑﺮای دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم‪ ،‬در ﮔﻤﺮاه ﮐﺮدن و ﺧﺪﺷﻪ وارد ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺷﺮاﻓﺘﻤﺎن‪،‬‬
‫ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﯿﺎورﯾﻢ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۸۵۷/۳) ،‬‬

 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٣٦‬‬

‫دوم‪ :‬ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﺧﻮدآراﯾﯽ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آنھﺎ ﺣﺮام اﺳﺖ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺎﯾﻞ اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﺮای زن ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬در ﻣﻮرد دﻗﺖ ﮐﺮدن او‬
‫در آراﯾﺶ و زﯾﺒﺎﯾﯽاش‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﯽ ﭼﯿﺰھﺎی ﺣﻼل ﺑﺎﺷﺪ و از ھﺮ‬
‫آراﯾﺶ ﺣﺮاﻣﯽ ﺧﻮدداری ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺑﺮو‬
‫اﺑﺮو ﺑﺮداﺷﺘﻦ از ﮐﺎرھﺎی ﺣﺮاﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﯿﻦ زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﭼﺸﻢﮔﯿﺮی رواج ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ ‪ ....‬و از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻨﺎھﺎن ﮐﺒﯿﺮه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ‬
‫ﻗﻮل ﮐﻠﯽ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮدس ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ روی ﺑﺪن دﯾﮕﺮان‬
‫ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ ﺑﺮ روی آنھﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد و زﻧﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ اﺑﺮو ﺑﺮﻣﯽدارﻧﺪ و زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺑﯿﻦ دﻧﺪانھﺎی ﺧﻮد ﻓﺎﺻﻠﻪ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﯽ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ آنھﺎ ﻟﻌﻨﺖ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﻣﻦ ﭼﺮا ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﺑﺮ آنھﺎ ﻟﻌﻨﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ‪،‬‬
‫َ َ ٓ َ َ ٰ ُ ُ َّ ُ َ ُ ُ‬
‫لر ُسول فخذوهُ﴾ ]اﻟﺤﺸﺮ‪:‬‬‫ﻧﻔﺮﯾﻦ ﮐﻨﻢ و در ﻗﺮآن آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﴿وما ءاتٮ�م ٱ‬
‫‪.[۷‬‬
‫»اﻣﻮری را ﮐﻪ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ]از اﺣﮑﺎم اﻟﮫﯽ[ آورده اﺳﺖ اﺟﺮا‬
‫ﮐﻨﯿﺪ« ‪.١‬‬
‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺑﺮو ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻮدآراﯾﯽ ﺑﺮای ھﻤﺴﺮ ﺑﺎﺷﺪ ]ﻣﻤﻨﻮع‬
‫اﺳﺖ[‪.‬‬
‫ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬ﻓﺘﻮی دادهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ً‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ درﺑﺎره ﺣﮑﻢ ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺑﺮو ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اﺑﺮوھﺎ ﭘﮫﻦ ھﺴﺘﻨﺪ‬
‫و ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪن ﺷﻮھﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از اﯾﺸﺎن ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ‪ :‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر آراﺳﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﺮای ﺷﻮھﺮ درﺳﺖ اﺳﺖ؟‬

‫‪ -١‬اﻟﺒﺨﺎری‪.‬‬
 ‫‪٣٧‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫اﯾﺸﺎن‪ :‬ﺟﻮاب دادﻧﺪ ﮐﻪ‪ :‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺑﺮو ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ و رﺳﻮل ﺧﺪاص ﮐﺴﯽ‬
‫را ﮐﻪ اﺑﺮوی دﯾﮕﺮان را ﺑﺮ ﻣﯽدارد و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از دﯾﮕﺮان ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺗﺎ اﺑﺮوی‬
‫او را ﺑﺮدارﻧﺪ و ﯾﺎ ﺧﻮدش اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﻧﻔﺮﯾﻦ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺣﺮام اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮای آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻣﻘﺪر ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺣﮑﻤﺘﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺮدم ﻇﺎھﺮ زﯾﺒﺎﯾﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﻪ‬
‫ﮐﺎرھﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ـ ﻋﺰوﺟﻞ ـ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺮ ﺷﺨﺺ واﺟﺐ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺻﺒﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و أﺟﺮ ﺧﻮد را از ﺧﺪاوﻧﺪ ـ ﻋﺰوﺟﻞ ـ ﺑﮕﯿﺮد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﺳﯿﺪن‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪھﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﺣﺮام ﻧﯿﻔﺘﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ھﯿﭻ ﮐﺲ ﻣﻮی اﺑﺮوی را ﺑﮑﻨﺪ ﻣﮕﺮ‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻮ در ﻗﺴﻤﺖھﺎﯾﯽ ﺧﺎرج از اﺑﺮو روﯾﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺧﺎﻟﯽ ﮐﻪ روی‬
‫آن ﻣﻮ روﯾﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ ﻣﻮھﺎ را از ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت‬
‫از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن ﯾﮏ ﻧﻘﺺ زﺷﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺧﻮدآراﯾﯽ ﻧﯿﺴﺖ ‪.١‬‬
‫اﻣﺮوزه روﺷﯽ در ﺑﯿﻦ زﻧﺎن رواج ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ »ﺗﺎﺗﻮ‪«tattoo ،‬‬
‫ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎ آن ﺑﻪ اﺑﺮوھﺎ ﯾﮏ ﺷﮑﻞ داﯾﻤﯽ ﻣﯽدھﻨﺪ و اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ‬
‫ﭘﺨﺶ ﮐﺮدن ﺳﺮﻣﻪ در زﯾﺮ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻮزن ﺑﻪ روش اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﯾﮑﺴﺎل دوام دارد ھﺰﯾﻨﻪ ھﻨﮕﻔﺘﯽ را در ﭘﯽ دارد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ دادن اﺻﻞ ﺧﻠﻘﺖ و زﯾﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‬
‫ﺑﺮای اﺑﺮو ﺣﺮام ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.٢‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺑﺮو‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﮐﻨﺪن و ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن اﺑﺮو ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ‬
‫در ﻓﺘﻮای ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﺣﮑﻢ ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن و ﯾﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺑﻌﻀﯽ از ﻗﺴﻤﺖھﺎی اﺑﺮو ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی ﻣﻨﺎر اﻻﺳﻼم«‪.(۳۸۲/۳) ،‬‬

‫‪ -٢‬ﺑﻪ ﮐﺘﺎب »ﺿﻮاﺑﻂ ھﺎﻣﻪ ﻓﻲ زﯾﻨﺔ اﻟﻤﺮأة«‪ ،‬ص ‪ ،۳۴‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٣٨‬‬

‫ﺟﻮاب‪ :‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺑﺮو از ﮔﻨﺎھﺎن ﮐﺒﯿﺮه اﺳﺖ‪ ،‬و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﺑﺮوی‬
‫دﯾﮕﺮان را ﺑﺮ ﻣﯽدارد‪ ،‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از دﯾﮕﺮی ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﮐﻪ اﺑﺮوی او را ﺑﺮ‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻔﺮﯾﻦ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﻪ زﻧﺎن اﺧﺘﺼﺎص دادهاﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫زﻧﺎن ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺮای زﯾﺒﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺮدی اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم دھﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺮد ﻧﯿﺰ ھﻤﺎﻧﻨﺪ زﻧﺎن ﻣﻠﻌﻮن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ـ واﻟﻌﯿﺎذ ﺑﺎﻟﻠﻪ ـ و‬
‫ﻋﻠﻤﺎ ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن اﺑﺮو را ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺑﺮو‪ ،‬ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ آﻓﺮﯾﺪه‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬و ﺑﺮداﺷﺘﻦ و ﮐﻨﺪن ﻣﻮی اﺑﺮو ﺑﺎ ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن آن‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ از اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر ﺧﻮدداری ﺷﻮد‪ ،‬و ﻓﺮد‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻋﻢ از زن و ﻣﺮد ﺑﺎﯾﺪ از آن اﺟﺘﻨﺎب ﻧﻤﺎﯾﺪ ‪.١‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد »رﻧﮓ ﮐﺮدن اﺑﺮو«‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ وﺑﻪ ﺗﺎزﮔﯽ در ﺑﯿﻦ زﻧﺎن رواج ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ‪ :‬زن‬
‫ﺷﮑﻞ ﻣﻌﯿﻨﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮای اﺑﺮوی ﺧﻮد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﻮھﺎی زاﯾﺪ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺑﺮو را ﺑﻪ رﻧﮓ ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻮد در ﻣﯽآورد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮری ﮐﻪ از ﻓﺎﺻﻠﻪ دور ﺷﮑﻞ آن ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﺮو ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻃﺒﻖ‬
‫ﻓﺘﻮای ھﯿﺌﺖ ﻋﺎﻟﯽ اﻓﺘﺎ‪ ،‬ﺣﺮام ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﯿﺘﻪ ﺑﺮای‬
‫ﻓﺘﻮی دادن ]درﺑﺎره اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع[ اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺟﻮاب داد ﮐﻪ‪ :‬ھﻢ رﻧﮓ‬
‫ﮐﺮدن ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺑﺮوھﺎ ﺑﻪ روش ذﮐﺮ ﺷﺪه ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫آﻓﺮﯾﺪه ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺪﻟﯿﻞ ﻣﺸﺎﺑﮫﺖ آن ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺑﺮو از ﻧﻈﺮ‬
‫ﺷﺮﻋﯽ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮﭼﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر در ﻣﻌﻨﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ اﺑﺮو ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺗﻘﻠﯿﺪی از ﮐﻔﺎر ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﺮای ﺑﺪن و ﻣﻮ ﺿﺮر‬
‫ََ ُُۡ ْ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻣﺖ آن ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و� تلقوا‬
‫ُ ۡ َ َّ ۡ ُ َ‬ ‫َ‬
‫�هلكةِ﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪.[۱۹۵ :‬‬ ‫بِ�يۡدِي�م إِ� ٱ‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۵۳۶/۲) ،‬‬

 ‫‪٣٩‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫»ﺧﻮد را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ھﻼﮐﺖ ﻧﯿﻔﮑﻨﯿﺪ«‪ .‬و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫»ﻻ ﺮﺿر وﻻ ﺮﺿار«‪» ،‬ﻧﻪ ﺿﺮر ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ و ﻧﻪ ﺿﺮر ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﺪ«‪ .‬وﺑﺎﻟﻠﻪ اﻟﺘﻮﻓﯿﻖ ‪.١‬‬
‫ﻣﻮاردی ﮐﻪ زﯾﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺑﺮو ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﯽ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺷﻮد‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬زاﯾﻞ ﮐﺮدن ﻣﻮھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻗﺴﻤﺖھﺎی ﻏﯿﺮ ﻣﻌﻤﻮل از ﺑﺪن‬
‫ﻣﯽروﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺒﯿﻞ در آوردن در ﺧﺎﻧﻢھﺎ‪ ،‬و روﯾﯿﺪن ﻣﻮ ﺑﺮ روی ﮔﻮﻧﻪھﺎ ﮐﻪ‬
‫از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن آنھﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻋﺎدتاﻧﺪ و ﺑﺮای زن زﺷﺖ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد ‪.٢‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ‪ :‬دﺳﺘﮑﺎری ﺑﯿﮫﻮده اﺑﺮو اﻋﻢ از ﺑﺮداﺷﺘﻦ و ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن آن‬
‫ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ دور ﺷﺪن از رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪأ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﻮاھﺮ ﻋﺰﯾﺰم آﯾﺎ ﻣﺎ از رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪأ در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت ﺑﯽﻧﯿﺎز‬
‫ھﺴﺘﯿﻢ؟ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ھﯿﭻ ﮐﺲ را ﺑﺪون رﺣﻤﺖ ﺧﻮدش وارد ﺑﮫﺸﺖ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪن ﺑﻪ ﮔﻨﺎھﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺎ و رﺣﻤﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪأ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯽاﻧﺪازﻧﺪ‪ ،‬ﺳﮫﻞ اﻧﮕﺎری ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؟‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮﺳﺖ را ﺑﺎ ﺳﻮزن ﺳﻮراخ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ از آن‬
‫ﺧﻮن ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺟﺎی ﺳﻮزن را ﺑﺎ ﺳﺮﻣﻪ و ﯾﺎ رﻧﮓ ﻧﯿﻠﯽ و ﯾﺎ ﺟﻮھﺮ و ﯾﺎ‬
‫ﭼﯿﺰھﺎی دﯾﮕﺮ ﭘﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺤﻞ ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ ﺷﺪه ﺳﺒﺰ و ﯾﺎ آﺑﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮدم در اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺎﻟﮑﻮﻟﯽ ﺗﻨﻮع ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﯽدھﻨﺪ و ﺑﻌﻀﯽ از‬
‫آنھﺎ ﺑﺮ روی دﺳﺘﺸﺎن ﻗﻠﺐ و ﯾﺎ اﺳﻢ ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ دوﺳﺘﺶ دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ‪.‬و ﺑﻌﻀﯽ از زﻧﺎن ﻟﺐھﺎی ﺧﻮد را ﺑﺮای ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ در‬

‫‪ -١‬ﺑﻪ ﻓﺘﻮای ﺷﯿﺦ اﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ در ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪ ،(۵۳۶/۲) ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻓﺘﻮای ھﯿﺌﺖ ﻋﺎﻟﯽ اﻓﺘﺎء ﺷﻤﺎره )‪ (۲۱۷۷۸‬در ﺗﺎرﯾﺦ ‪ ۱۴۲۱/۱۲/۲۹‬ھ‪ .‬ق‪.‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٤٠‬‬

‫ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻋﺒﺎراﺗﯽ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم دھﻨﺪه اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﻔﺮﯾﻦ‬

‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺮام ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﯾﺮا اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻌﻨﺖ ﺑﺮای ﮐﺎرھﺎی ﻏﯿﺮ ﺣﺮام‪،‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮدی ﻧﺪارد ‪.١‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ از ﺣﺪﯾﺚ اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮدس ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ اﺑﺮو ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺑﻪ آن‬
‫اﺷﺎره ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آنھﺎ ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ ﺣﺮام ﺷﺪه اﺳﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫آﻓﺮﯾﺪه ﺧﺪاوﻧﺪ ـ ﺗﻌﺎﻟﯽ ـ و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪن ﺟﺎی ﺳﻮزن ﮐﻮﺑﯽ‪ ،‬و‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ درد آوردن ﻋﻀﻮ زﻧﺪه‪ ،‬و اذﯾﺖ ﺷﺪن اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺪون دﻟﯿﻞ ﮐﻪ‬
‫ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ آن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .٢‬در ﺟﻮاب اﯾﻦ ﺳﻮال ﮐﻪ ﺣﮑﻢ ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ‬
‫ﭼﯿﺴﺖ و آﯾﺎ دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪای ﮐﻪ ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ ﺑﺮ روی او اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﮔﻨﺎھﯽ دارد؟‬
‫ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ ﺣﺮام اﺳﺖ و از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻨﺎھﺎن ﮐﺒﯿﺮه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ‬
‫را ﺑﺮ روی دﯾﮕﺮان اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از دﯾﮕﺮان ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ روی‬
‫او ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻔﺮﯾﻦ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ روی دﺧﺘﺮ‬
‫ﺧﺮدﺳﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮدش ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻊ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ او ھﯿﭻ ﮔﻨﺎھﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺎ او ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ ﮔﻨﺎھﮑﺎر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﯾﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ از ھﺮ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽاش اﻧﺘﻈﺎر‬
‫دارد و او را ﻣﺆاﺧﺬه ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﺧﺘﺮ ﺧﺮدﺳﺎل ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ از اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﻨﺪ وﻟﯽ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺎ او اﻧﺠﺎم داده ﮔﻨﺎھﮑﺎر اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ‬
‫ﺷﺨﺺ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ را در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ او آﺳﯿﺒﯽ ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬ﭘﺎک ﮐﻨﺪ ‪.٣‬‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »ﺿﻮاﺑﻂ ھﺎﻣﺔ ﻓﻲ زﯾﻨﺔ اﻟﻤﺮأة«‪ ،‬ص ‪.۳۶‬‬

‫‪ -٢‬ﻣﻨﺒﻊ ﺳﺎﺑﻖ ص ‪.۳۶‬‬
‫‪ -٣‬ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی ﻣﻨﺎر اﻹﺳﻼم«‪.(۸۳۰/۳) ،‬‬
 ‫‪٤١‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫‪ -٣‬ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﯿﻦ دﻧﺪانھﺎ‬

‫ً‬
‫اﻣﺎم ﺷﻮﮐﺎﻧﯽ‪ /‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﯿﻦ دﻧﺪانھﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮای اﯾﺠﺎد‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ دﻧﺪانھﺎی ﺟﻠﻮ ﺑﺎ ﺑﻘﯿﻪ دﻧﺪانھﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬زﻧﺎن ﮐﮫﻨﺴﺎل‬
‫ﺑﺮای ﺟﻮاﻧﺘﺮ ﺟﻠﻮه دادن ﺧﻮد اﻗﺪام ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﻢ ﺑﯿﻦ دﻧﺪانھﺎ ﻣﺨﺼﻮص دﺧﺘﺮان ﮐﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و زن‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺮ ﺷﺪ و ﺳﻨﺶ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ از اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮای ﺧﻮش ﺳﯿﻤﺎ ﺷﺪن ﺧﻮد و‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﺧﻮد را در ﻧﻈﺮ دﯾﮕﺮان ﮐﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﺟﻠﻮه دھﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ً‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺪﯾﺚ اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮدس ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ذﮐﺮ ﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬دﻟﯿﻞ‬
‫ﺣﺮام ﺑﻮدن اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻮدآراﯾﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻣﺸﮑﻠﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ در ﻓﺘﻮای دﮐﺘﺮ ﺷﯿﺦ‬
‫ﺻﺎﻟﺢ ﻓﻮزان ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺮای زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﺑﯿﻦ دﻧﺪانھﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﯾﺠﺎد زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺣﺮام ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎ ﺗﺮاﺷﯿﺪن‬
‫دﻧﺪان و اﯾﺠﺎد ﻓﺎﺻﻠﻪھﺎی ﮐﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر زﯾﺒﺎﺗﺮ ﺷﺪن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫اﮔﺮ دﻧﺪانھﺎ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺪن ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ دﭼﺎر‬
‫ﮐﺮم ﺧﻮردﮔﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺮﻣﯿﻢ دارﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﺸﮑﻠﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺮای‬
‫اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎ ھﺪف درﻣﺎن و از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن ﻣﺸﮑﻞ دﻧﺪانھﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺰﺷﮏ‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺺ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد ‪.١‬‬
‫ﺣﮑﻢ ﺗﺮاﺷﯿﺪن دﻧﺪان‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ارﺗﻮدﻧﺴﯽ ﮐﺮدن دﻧﺪان ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﯽ در ﺑﯿﻦ‬
‫ﻣﺮدم رواج ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬از دﮐﺘﺮ ﺷﯿﺦ ﺻﺎﻟﺢ ﻓﻮزان ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ‬
‫ﺳﻮال ﺷﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ارﺗﻮدﻧﺴﯽ ﮐﺮدن دﻧﺪانھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺮﺗﺐ ھﺴﺘﻨﺪ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ؟‪.‬‬
‫اﯾﺸﺎن در ﺟﻮاب ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﻧﺪانھﺎ ﻧﺎﻣﺮﺗﺐاﻧﺪ و ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺑﺮﻃﺮف‬
‫ﮐﺮدن اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﯽ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۸۶۸/۳) ،‬‬

 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٤٢‬‬

‫ﻧﯿﺎزی ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻧﺠﺎم دادن آن ﻣﻤﻨﻮع ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﻠﮑﻪ از ﺗﺮاﺷﯿﺪن دﻧﺪان و‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﯿﻦ آنھﺎ ﻧﮫﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﯿﮫﻮده ﺑﻮدن آن‪،‬‬
‫و اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ در آﻓﺮﯾﺪه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺷﺨﺺ ﺑﺮای ﺑﺮﻃﺮف‬
‫ﮐﺮدن ﻣﺸﮑﻞ دﻧﺪانھﺎ و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺪون ﻣﺮﺗﺐ ﮐﺮدن‬
‫دﻧﺪانھﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻏﺬا ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از اﯾﻦ ﻋﻤﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ ‪.١‬‬

‫‪ -٤‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﻼﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت در آﻣﺪه اﺳﺖ‬

‫اﯾﻦ ﮐﺎر از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺎﯾﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از زﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن‬
‫ﺳﮫﻞاﻧﮕﺎری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺘﻮای ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﺣﮑﻢ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﻗﻄﻌﻪ ﻃﻼﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ روی آن ﺗﺼﻮﯾﺮی ﺣﮏ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮواﻧﻪ و ﯾﺎ ﺳﺮ ﻣﺎر و ﭼﯿﺰھﺎی دﯾﮕﺮ‬
‫درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش و اﺳﺘﻔﺎده از زﯾﻮر آﻻﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ﺣﯿﻮاﻧﺎت درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺷﮑﺴﺘﻦ و ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮدن‬
‫ﻣﺠﺴﻤﻪھﺎ ﺑﺮ ھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺻﺤﯿﺢ ﻣﺴﻠﻢ از اﺑﻮاﻟﮫﯿﺎج ﻧﻘﻞ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽس ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬آﯾﺎ ﺗﻮ را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮐﺎری ﮐﻪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻣﻦ را ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻣﻮر اﻧﺠﺎم دادن آن ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﮐﻨﻢ؟ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ھﺮ ﻣﺠﺴﻤﻪای را ﮐﻪ دﯾﺪی آنرا ﺑﺸﮑﻦ و ھﺮ ﻗﺒﺮی ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ‬
‫َّ‬
‫ﺑﻮد آنرا ﺑﺎ زﻣﯿﻦ ھﻢ ﺳﻄﺢ ﮐﻦ«‪ .‬و از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪» :‬إن‬
‫ً‬
‫اﻤﻟﻼﺋ�ﺔ ﻻ ﺗﺪﺧﻞ ﺑیﺘﺎ ﻓﻴﻪ ﺻﻮرة«‪» ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن وارد ﺧﺎﻧﻪای ﮐﻪ در آن ﻋﮑﺲ‬

‫‪ -١‬ﻣﻨﺒﻊ ﺳﺎﺑﻖ )‪.(۸۶۹/۳‬‬

 ‫‪٤٣‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫و ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ«‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش و اﺳﺘﻔﺎده‬

‫از ﭼﻨﯿﻦ زﯾﻮرآﻻﺗﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﺟﺘﻨﺎب ﮐﻨﻨﺪ ‪.١‬‬

‫‪ -٥‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﻼﯾﯽ ﮐﻪ آﯾﺎت ﻗﺮآن ﺑﺮ روی آن ﺣﮏ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﮔﺮوھﯽ از زﻧﺎن ﻃﻼھﺎﯾﯽ ﻣﯽﺧﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از آﯾﺎت ﻗﺮآن ﺑﺮ روی آنھﺎ‬
‫ﺣﮏ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮای ﺧﻮد و ﯾﺎ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫و در ﻓﺘﻮای ﺷﯿﺦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﺣﻤﯿﺪ‪ /‬آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫ﺳﻮال‪ :‬ﺣﮑﻢ ﻧﻮﺷﺘﻦ آﯾﻪ اﻟﮑﺮﺳﯽ و ﮐﻠﻤﻪ اﻟﻠﻪ و ﻣﺤﻤﺪص ﺑﺮ روی ﻃﻼﯾﯽ‬
‫ﮐﻪ زﻧﺎن و ﮐﻮدﮐﺎن از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ؟ آﯾﺎ ﺑﺮدن آن ﺑﻪ داﺧﻞ‬
‫دﺳﺘﺸﻮﯾﯽ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ؟‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬اﯾﻦ ﮐﺎر اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮآن ﺑﺮای ﮐﺎرھﺎی ﺑﯿﮫﻮدهای ﻣﺜﻞ ﺣﮏ‬
‫ﺷﺪن ﺑﺮ روی ﻃﻼ و ﻇﺮف و ﻣﻮارد دﯾﮕﺮ ﻧﺎزل ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮآن‬
‫را ﺑﺮای ﺷﻔﺎی ﺑﯿﻤﺎریھﺎی ﻣﻌﻨﻮی و ھﺪاﯾﺖ ﻣﺮدم و ﻧﺼﯿﺤﺖ ﻣﻮﻣﻨﺎن ﻧﺎزل‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮآن را ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺮ روی زﯾﻮر آﻻت و ﻟﺒﺎسھﺎ ﻧﺎزل ﻧﺸﺪه‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ آن را ﺑﻪ داﺧﻞ دﺳﺘﺸﻮﯾﯽھﺎ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺻﻮرت ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﻗﺮآن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﻣﻨﺰهﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎرھﺎی ﭘﺴﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮآن را ﺑﺮای ھﺪاﯾﺖ ﺑﺸﺮی‪ ،‬ﻧﺎزل‬
‫َ َُُّ َ ُۡ ۡ َ َ ُ َ َ ٓ‪ٞ َۡ َ َ ٞ‬‬
‫ان ما هو شِفاء ور�ة‬‫�ل مِن ٱلقرء ِ‬‫ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و� ِ‬
‫َ َّ َ َ ٗ‬ ‫ّ ۡ ۡ َ َ َ ُ َّ‬
‫ل ِل ُمؤ ِمن ِ� َو� ي ِز�د ٱل�ٰل ِ ِم� إِ� خسار�‪] ﴾٨٢‬اﻹﺳﺮاء‪.[۸۲ :‬‬
‫»و ﻣﺎ آﯾﺎﺗﯽ از ﻗﺮآن را ﻓﺮو ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺎﯾﻪ ﺑﮫﺒﻮدی ]دلھﺎ از‬
‫ﺑﯿﻤﺎریھﺎی ﻧﺎداﻧﯽ و ﮔﻤﺮاھﯽ و ﭘﺎﮐﺴﺎزی درونھﺎ از ﮐﺜﺎﻓﺖ ھﻮس و آزﻣﻨﺪی‬
‫و ﺗﺒﺎھﯽ[ و رﺣﻤﺖ ﻣﻮﻣﻨﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ در ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﯾﻤﺎن و رھﻨﻤﻮدھﺎی ﭘﺮ ﺧﯿﺮ‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی إﺳﻼﻣﯿﺔ«‪.(۳۶۰/۲) ،‬‬

 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٤٤‬‬

‫و ﺑﺮﮐﺖ ﯾﺰدان[ اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﺮ ﺳﺘﻤﮕﺮان ]ﮐﺎﻓﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺳﺘﯿﺰ ﻧﻮر ﺣﻖ و‬
‫داﺷﺘﻦ روح ﻃﻐﯿﺎن[ ﺟﺰ زﯾﺎن ﻧﻤﯽاﻓﺰاﯾﺪ«‪ .‬ﭘﺲ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺮآن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه‬
‫ﺣﺮام ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪھﺎی ﻗﺮآن را از روی ﻃﻼ و ﭼﯿﺰھﺎی دﯾﮕﺮ ﭘﺎک‬
‫ﮐﺮد‪ .‬زﯾﺮا ﺑﺎﻋﺚ ﺑﯽﺣﺮﻣﺘﯽ ﺑﻪ ﻗﺮآن ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و وارد ﺷﺪن ﺑﺎ ﻗﺮآن ﺑﻪ داﺧﻞ‬
‫دﺳﺘﺸﻮﯾﯽ و ﺣﻤﺎم‪ ،‬ﺑﻪ ھﺮ ﺷﮑﻠﯽ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ اﺣﺘﺮام و ﺗﻌﻈﯿﻢ ﻣﻘﺎم ﻗﺮآن ﺑﺎﯾﺪ از اﯾﻦ ﮐﺎرھﺎ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﺮد‪ ،‬واﻟﻠﻪ‬
‫اﻋﻠﻢ ‪.١‬‬
‫وﻟﯽ اﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮر زن از ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻗﺮآن ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﭼﺸﻢ زﺧﻢ و ﺣﺴﺪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ ـ ﮐﻪ در اﮐﺜﺮ ﻣﻮارد اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ـ دﭼﺎر ﻟﻐﺰش‬
‫اﻋﺘﻘﺎدی ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﮐﺎر ﺣﮑﻢ ﺗﻌﻮﯾﺬ ﻧﻮﺷﺘﻦ را ﭘﯿﺪا‬
‫َّ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص درﺑﺎره آن ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻋﻠﻖ ﺗﻤﻴﻤﺔ ﻓﻘﺪ أﺮﺷك« ‪.٢‬‬
‫»ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﺗﻌﻮﯾﺬ اﺳﺘﻔﺎده و آن را آوﯾﺰان ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮک ورزﯾﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫و در ﻓﺘﻮای ھﯿﺌﺖ ﻋﺎﻟﯽ اﻓﺘﺎء ﭼﻨﯿﻦ ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪» :‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺮآن‬
‫ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﻌﻮﯾﺬ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﻠﻤﺎ ﺣﺮام ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ« ‪.٣‬‬
‫ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ راه ﺑﺮای ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﮐﻮدﮐﺎن از ﭼﺸﻢ زﺧﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻦ‬
‫ﺗﺴﺒﯿﺤﺎت روزاﻧﻪ و اوراد ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ]از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص[ و ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻮرهھﺎی ﻧﺎس و‬
‫ﻓﻠﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮ ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد و اﯾﻦ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اذن ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﻧﻔﻊ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ ]ﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻌﻮﯾﺬ[‪.‬‬

‫‪ -٦‬ﮐﺎﺷﺘﻦ ﻣﻮ‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۴۵۸/۱) ،‬‬

‫‪ -٢‬أﺣﻤﺪ و آﻟﺒﺎﻧﯽ آﻧﺮا ﺻﺤﯿﺢ ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻓﺘﻮای ھﯿﺌﺖ ﻋﺎﻟﯽ اﻓﺘﺎء در ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﺳﻼﻣﯿﺔ«‪ ،(۳۱/۱) ،‬ﺑﺎ ﮐﻤﯽ‬
‫ﺗﺼﺮف‪.‬‬
 ‫‪٤٥‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫ﮐﺎﺷﺘﻦ ﻣﻮ ﺑﺮای زن ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ از اﺳﻤﺎء دﺧﺘﺮ‬

‫اﺑﻮﺑﮑﺮب ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬ﻟﻌﻦ رﺳﻮل اﷲص الﻮاﺻﻠﺔ‬
‫واﻤﻟﺴﺘﻮﺻﻠﺔ« ‪» ،١‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص زﻧﯽ را ﮐﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻮ ﮐﺎﺷﺘﻦ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬و‬
‫زﻧﯽ را ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺮ روی او ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ«‪ .‬در ﻓﺘﻮای‬
‫ﻣﻔﺼﻞ ﻋﻼﻣﻪ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬درﺑﺎره ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻌﺪدی‬
‫ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺎﺷﺘﻦ ﻣﻮ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪ :‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻼه‬
‫ﮔﯿﺲ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﮐﺎر زﯾﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻮ ﮐﺎﺷﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺜﻞ آن‬
‫ﻧﯿﺴﺖ وﻟﯽ ﻣﻮی ﺳﺮ را ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ھﺴﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ‬
‫دﻟﯿﻞ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﻣﻮ ﮐﺎﺷﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص زﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻮ ﮐﺎﺷﺘﻦ را اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬و زﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺮ روی او ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ‬
‫ً‬
‫اﮔﺮ ﺳﺮ زن اﺻﻼ ﻣﻮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ ﻃﺎس ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﭘﻨﮫﺎن ﮐﺮدن اﯾﻦ‬
‫ﻋﯿﺐ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻼه ﮔﯿﺲ اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﭘﻨﮫﺎن ﮐﺮدن ﻧﻘﺺ‬
‫ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ »ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ در ﯾﮑﯽ از ﻏﺰوات‬
‫ﺑﯿﻨﯽاش ﻗﻄﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﺟﺎزه دادﻧﺪ از ﺑﯿﻨﯽ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﮐﻪ از ﺟﻨﺲ ﻃﻼ ﺑﻮد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ«‪ .‬ﭘﺲ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ وﺟﻪ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮی ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﻮدآراﯾﯽ و ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﯿﻨﯽ و ﻏﯿﺮه ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﭘﻨﮫﺎن ﮐﺮدن ﯾﮏ ﻋﯿﺐ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬اﻧﺠﺎم ﺟﺮاﺣﯽ‬
‫ﺑﯿﻨﯽ ﺑﺮای ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﻧﺤﺮاف ﺑﯿﻨﯽ دارد‪ ،‬و از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن ﺧﺎل ﺳﯿﺎه‪ .‬وﻟﯽ‬
‫ﮐﺎرھﺎی ﻏﯿﺮ ﺿﺮوری ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ و اﺑﺮو ﺑﺮداﺷﺘﻦ‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺑﺪون دﻟﯿﻞ ﺷﺮﻋﯽ از ﮐﻼه ﮔﯿﺲ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﺎ اﺟﺎزه و رﺿﺎﯾﺖ ھﻤﺴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬

‫‪ -١‬اﻟﺒﺨﺎری‪.‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٤٦‬‬

‫ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ در اﻣﻮری ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺮام ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ‬
‫رﺧﺼﺖ و اﺟﺎزهای وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪.١‬‬
‫ﻓﺮق ﺑﺎز ﮐﺮدن ﻣﻮ از ﺑﻐﻞ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺑﺨﺸﮫﺎی ﻣﮫﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدآراﯾﯽ زن ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬داﻧﺴﺘﻦ‬
‫ﺣﮑﻢ ﻓﺮق ﺑﺎز ﮐﺮدن ﻣﻮ از ﺑﻐﻞ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از زنھﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﻨﺪ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬درﺑﺎره ﺣﮑﻢ ﻓﺮق ﺑﺎز ﮐﺮدن ﻣﻮی‬
‫ﺳﺮ ﺑﺮای زﻧﺎن ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ؟‪.‬‬
‫در ﺟﻮاب اﯾﺸﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬در ﻓﺮق ﺑﺎز ﮐﺮدن ﻣﻮی ﺳﺮ‪ ،‬ﻣﺮﺳﻮم ﺑﺎز ﮐﺮدن‬
‫ﻓﺮق ﻣﻮ از وﺳﻂ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮی ﺳﺮ در ﺟﮫﺖھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻠﻮ و ﻋﻘﺐ و ﭼﭗ‬
‫راﺳﺖ رﺷﺪ دارد‪ .‬ﻓﺮق ﺑﺎز ﮐﺮدن از وﺳﻂ ﻧﻮع ﻣﺸﺮوع اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﻓﺮق ﺑﺎز ﮐﺮدن ﻣﻮ از ﺑﻐﻞ ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻏﯿﺮ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﮑﻢ ﺣﺪﯾﺚ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺻﻨﻔﺎن ﻣﻦ أﻫﻞ اﻨﻟﺎر لﻢ أرﻫﻤﺎ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻗﻮم ﻣﻌﻬﻢ ﺳﻴﺎط ﻛﺄذﻧﺎب‬
‫اﺒﻟﻘﺮ ﻳﺮﻀ�ﻮن ﺑﻬﺎ اﻨﻟﺎس‪ ،‬و�ﺴﺎء ﺎﻛﺳﻴﺎت ﺎﻋر�ﺎت ﻣﺎﺋﻼت مﻴﻼت رؤوﺳﻬﻦ‬
‫ﺎﻛﺳﻨﻤﺔ اﺒﻟﺨﺖ اﻤﻟﺎﺋﻠﺔ ﻻ ﻳﺪﺧﻠﻦ اﺠﻟﻨﺔ وﻻ �ﺪن ر�ﻬﺎ«‪» ،‬دو ﮔﺮوه از اھﻞ‬
‫ﺟﮫﻨﻢ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ھﻨﻮز آنھﺎ را ﻧﺪﯾﺪهام‪ ،‬ﮔﺮوھﯽ ﮐﻪ ﺷﻼقھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ دم ﮔﺎو‬
‫ﺑﻪ ھﻤﺮاه دارﻧﺪ و ﺑﺎ آنھﺎ ﻣﺮدم را ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ ،‬و زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ و ]در ﻋﯿﻦ‬
‫ﺣﺎل[ ﺑﺮھﻨﻪاﻧﺪ‪ ،‬و زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺮدھﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺮدھﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮف ﺧﻮد ﺟﺬب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ]ﻣﻮی[ ﺳﺮ آنھﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮھﺎن ﺷﺘﺮ‪ ،‬ﺧﻤﯿﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫]اﯾﻦ دو ﮔﺮوه[ ھﺮﮔﺰ وارد ﺑﮫﺸﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻮی آنرا ھﺮﮔﺰ اﺣﺴﺎس‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ«‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻠﻤﺎ در ﺗﻮﺿﯿﺢ »اﳌﺎﺋﻼت اﳌﻤﻴﻼت« ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬آنھﺎ‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۵۱۸/۲) ،‬‬

 ‫‪٤٧‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫زﻧﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮھﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﻐﻞ ﺷﺎﻧﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻮھﺎی دﯾﮕﺮان را‬
‫ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺎﻧﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻧﻈﺮ درﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮر از‬
‫»اﳌﺎﺋﻼت« زﻧﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از وﻇﺎﯾﻒ دﯾﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ آنھﺎ واﺟﺐ اﺳﺖ و‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ از ﺣﯿﺎ داﺷﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪهاﻧﺪ و دﯾﮕﺮان را ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺤﺮف ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫اﻟﻠﻪ أﻋﻠﻢ ‪.١‬‬

‫‪ -٧‬ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن ﻣﻮ ﺑﺮ ﺑﺎﻻ ﺳﺮ )ﺷﯿﻨﯿﻮن(‪:‬‬

‫ﺗﻌﺪادی از زﻧﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﻮی ﺳﺮ را ﺑﺎﻻی ﺳﺮﺷﺎن ﺟﻤﻊ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ آن را‬
‫ﺗﺎب ﻣﯽدھﻨﺪ و ﭘﺸﺖ ﺳﺮﺷﺎن ﺟﻤﻊ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺘﻮای ﻋﻼﻣﻪ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ‪ /‬ﺑﺮای ﺳﻮال ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن ﻣﻮ ﺑﺮ ﺑﺎﻻی ﺳﺮ ﮐﻪ »ﺷﯿﻨﯿﻮن«‬
‫ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﭼﻪ ﺣﮑﻤﯽ دارد؟ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﯾﺸﺎن‪ :‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻋﻠﻤﺎء اﯾﻦ ﻧﻈﺮ را دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن ﻣﻮ در ﭘﺸﺖ ﺳﺮ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺣﮑﻢ ﻧﮫﯽ و ﺗﻌﺬﯾﺮی ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در ﮔﻔﺘﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﺻﻨﻔﺎن ﻣﻦ أﻫﻞ اﻨﻟﺎر لﻢ أرﻫﻤﺎ ﺑﻌﺪ«‪» ،‬دو ﮔﺮوه از اھﻞ ﺟﮫﻨﻢ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ھﻨﻮز آنھﺎ را ﻧﺪﯾﺪهام«‪ ،‬و در اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬و�ﺴﺎء ﺎﻛﺳﻴﺎت ﺎﻋر�ﺎت‬
‫ﻣﺎﺋﻼت مﻴﻼت رؤوﺳﻬﻦ ﻛﺄﺳﻨﻤﺔ اﺒﻟﺨﺖ اﻤﻟﺎﺋﻠﺔ«‪» ،‬و زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ و‬
‫]در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل[ ﺑﺮھﻨﻪاﻧﺪ و زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺮدھﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و‬
‫ﻣﺮدھﺎ را ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﻮد ﺟﺬب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ]ﻣﻮی[ ﺳﺮ آنھﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮھﺎن ﺷﺘﺮ‪،‬‬
‫ﺧﻤﯿﺪه اﺳﺖ«‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن ﻣﻮ ﺑﺮ روی ﺳﺮ ﻧﮫﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫رﯾﺨﺘﻦ ﻣﻮھﺎ ﺑﺮ روی ﮔﺮدن اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﮕﺮ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ زن ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺑﻪ‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۵۳۰/۲) ،‬‬

 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٤٨‬‬

‫ﺑﺎزار ﺑﺮود ﮐﻪ اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻮﻋﯽ ﻧﺸﺎن دادن زﯾﺒﺎﯾﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ ﻣﻮھﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز ﻓﺘﻨﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺟﺎﯾﺰ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.١‬‬

‫‪ -٨‬ﺳﻨﺠﺎق ﻣﻮھﺎی ﺗﺼﻮﯾﺮدار‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از زﻧﺎن درﺑﺎره آن ﺳﮫﻞ اﻧﮕﺎری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺮﯾﺪن ﺳﻨﺠﺎق ﻣﻮھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دارای ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﺼﻮص ﻗﻄﻌﯽ دﯾﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﮕﮫﺪاری ﺗﺼﻮﯾﺮ را ﺣﺮام داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﺷﯿﺦ ﺻﺎﻟﺢ ﻓﻮزان ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ ...» :‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻮار و‬
‫ﺳﻨﺠﺎق ﻣﻮ و آﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﻮﯾﺮ در‬
‫ﻟﺒﺎس و ﻏﯿﺮه ﺣﺮام اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻗﺎﻟﯽ و ﻓﺮش ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻟﮕﺪﻣﺎل ﺷﺪن و‬
‫ﻓﺮﺳﻮده ﺷﺪن‪ ،‬اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬و وﺳﺎﯾﻞ ﺑﯽ ﺑﻨﺪ و ﺑﺎری ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮﻧﺪ و ﻧﻮار‬
‫و ﺳﻨﺠﺎق ﻣﻮی ﺗﺼﻮﯾﺮدار ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻏﯿﺮ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺮ روی آنھﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﺗﺮوﯾﺞ ﺑﯽﺑﻨﺪ و ﺑﺎری و ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺑﻪ آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺎﺑﻮد‬
‫ﺷﻮﻧﺪ« ‪.٢‬‬

‫‪ -٩‬ﻟﻨﺰھﺎی رﻧﮕﯽ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان ﺑﺮای زﯾﺒﺎﯾﯽ از ﻟﻨﺰھﺎی رﻧﮕﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از آنھﺎ رﻧﮓ ﻟﻨﺰھﺎ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ رﻧﮓ ﻟﺒﺎﺳﺸﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫از دﮐﺘﺮ ﺷﯿﺦ ﺻﺎﻟﺢ ﻓﻮزان ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ‪ :‬ﺣﮑﻢ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻨﺰھﺎی رﻧﮕﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻧﯿﺰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳﯿﻠﻪ ﺧﻮدآراﯾﯽ و‬
‫ﭘﯿﺮوی از ﻣﺪ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫اﯾﺸﺎن ـ ﺣﻔﻈﻪ اﻟﻠﻪ ـ در ﺟﻮاب ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻨﺰ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آن‬
‫ﻧﯿﺎز ھﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻠﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﯽ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻧﯿﺎزی ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۵۲۷/۲) ،‬‬

‫‪ -٢‬ﮐﺘﺎب »ﻓﺘﺎوی اﻟﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۵۲۸/۲) ،‬‬
 ‫‪٤٩‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫ﻧﮑﺮدن از آن ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ وﯾﮋه زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ آن ﮔﺮان ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫اﺳﺮاف و ﺣﺮام ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ رﻧﮓ ﭼﺸﻢ را ﺑﺪون دﻟﯿﻞ ﻏﯿﺮ واﻗﻌﯽ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ ﻓﺮﯾﺒﮑﺎری ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.١‬‬

‫‪ -١٠‬ﺧﻠﺨﺎل‬
‫ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﻠﺨﺎل ﺑﺮای زنھﺎ در ھﻨﮕﺎم ﺧﺮوج از ﺧﺎﻧﻪ و در‬
‫ََ َ ۡ‬
‫� ۡ� َن‬
‫ﺣﻀﻮر ﻧﺎﻣﺤﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و� ي ِ‬
‫َ‬ ‫ۡ َ َ ُۡ َ‬ ‫َۡ ُ‬
‫بِأرجل ِ ِه َّن ِ�ُعل َم ما �فِ� مِن زِ�نت ِ ِه َّنۚ﴾ ]اﻟﻨﻮر‪.[۳۱ :‬‬
‫»و آنھﺎ ھﻨﮕﺎم راه رﻓﺘﻦ ﭘﺎھﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﻧﺰﻧﻨﺪ ﺗﺎ زﯾﻨﺖ ﭘﻨﮫﺎﻧﯿﺸﺎن‬
‫داﻧﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺻﺪای ﺧﻠﺨﺎل ﮐﻪ ﺑﺮﭘﺎ دارﻧﺪ ﺑﮕﻮش رﺳﺪ«‪.‬‬
‫وﻟﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدن آن ﻧﺰد ھﻤﺴﺮ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ در ﻓﺘﻮای ﺷﯿﺦ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ ﺑﻦ ﺑﺎز‪ /‬آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده زن از ﺧﻠﺨﺎل ﻧﺰد ھﻤﺴﺮ و‬
‫ﻣﺤﺎرﻣﺶ اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‪ .‬زﯾﺮا ﯾﮑﯽ از اﻧﻮاع زﯾﻮر آﻻﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻧﺎن اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪.٢‬‬

‫‪ -١١‬ﮐﻔﺶھﺎی ﭘﺎﺷﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪ‬

‫ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان ﮐﻔﺶھﺎی ﭘﺎﺷﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﭘﻮﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺪ آنھﺎ را‬
‫ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬در ﻓﺘﻮای ھﯿﺌﺖ ﻋﺎﻟﯽ اﻓﺘﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﭘﻮﺷﯿﺪن ﮐﻔﺶ ﭘﺎﺷﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ زن ﺑﺎ ﭘﻮﺷﯿﺪن آنھﺎ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ زﻣﯿﻦ ﺑﺨﻮرد و اﻧﺴﺎن از ﻧﻈﺮ دﯾﻨﯽ ﻣﺎﻣﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺧﻄﺮات‬
‫ُ َ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ ُُۡ ْ َ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﯿﺮد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪َ ﴿ :‬و� تلقوا بِ�يۡدِي� ۡم إِ� ٱ َّ� ۡهلكةِ﴾‬
‫]اﻟﺒﻘﺮة‪.[۱۹۵ :‬‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۹۱۶/۳) ،‬‬

‫‪ -٢‬ﻣﻨﺒﻊ ﺳﺎﺑﻖ )‪.(۹۱۶/۳‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٥٠‬‬
‫َ َ َۡ ُ ُ ْٓ‬
‫»ﺧﻮد را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ھﻼﮐﺖ ﻧﯿﻔﮑﻨﯿﺪ« و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪﴿ :‬و� �قتلوا‬
‫َ ُ َ ُ‬
‫أنفس� ۡ ۚم﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪.[۲۹ :‬‬
‫»ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﻣﮑﻨﯿﺪ« و ھﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﻦ ﮐﻔﺶھﺎ ﻗﺪ و ﻗﺎﻣﺖ زن را ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از‬
‫ﺣﺪ واﻗﻌﯽ ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻮﻋﯽ ﻓﺮﯾﺒﮑﺎری و ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪن‬
‫زﯾﺒﺎﯾﯽھﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻇﺎھﺮ ﺷﺪن آنھﺎ ﺑﺮای زن ﻣﻮﻣﻦ ﻧﮫﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ُ‬ ‫َ َ ُ ۡ َ َ َ ُ َّ َّ َ َ َ َ ۡ َ َ ۡ َ ۡ‬
‫� ۡ� َن ِ� ُم ِرهِ َّن‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪﴿ :‬و� �بدِين زِ�نتهن إِ� ما ظهر مِنهاۖ و� ِ‬
‫َ‬ ‫ٓ‬ ‫َ‬ ‫ٓ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ ٰ ُ ُ َّ َ َ ُ ۡ َ َ‬
‫ِين زِ�نتَ ُه َّن إِ� �ِ ُ ُعو� ِ ِه َّن أ ۡو َءابَا� ِ ِه َّن أ ۡو َءابَاءِ ُ� ُعو� ِ ِه َّن‬ ‫� جيو� ِ ِهنۖ و� �بد‬
‫ۡ َ َّ َ ۡ َ َ َ َ َّ َۡ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ۡ َ ۡ َ ٓ َّ َ ۡ َ ۡ َ ٓ ُ ُ َ‬
‫� أخ�ٰت ِ ِهن أو‬ ‫� إِخ�ٰن ِ ِهن أو ب ِ ٓ‬ ‫و� ِ ِه َّن أ ۡو إ ِ ۡخ َ�ٰن ِ ِه َّن أ ۡو بَ ِ ٓ‬ ‫أو ��نا� ِ ِهن أو ��نا ِء �ع‬
‫َ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ٓ َّ َ ۡ َ َ َ َ‬
‫لرجا ِل أ ِو‬ ‫� َ� ۡ� أ ْو� ٱ ۡ� ۡر َ�ةِ م َِن ٱ ّ‬ ‫ل�ٰبع َ‬
‫ِِ‬
‫َّ‬
‫ٱ‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫ه‬ ‫ت �يۡ َ� ٰ ُ‬
‫ن‬ ‫ك ۡ‬ ‫� ِسا� ِ ِهن أو ما مل‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ِين ل َ ۡم َ� ۡظ َه ُروا ْ َ َ ٰ َ َ‬
‫َ‬
‫� ۡ� َن بِأ ۡر ُجل ِ ِه َّن ِ�ُ ۡعل َم َما‬
‫ّ َ ٓ ََ َ ۡ‬
‫� ع ۡو� ٰ ِ‬ ‫لط ۡفل ٱ َّ� َ‬ ‫ّ‬
‫ت ٱلنِساءِ� و� ي ِ‬ ‫ٱ ِ ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ َّ ُ ُ ۡ‬ ‫َ َّ َ ُ ُ ٓ ْ َ َّ َ ً َ ۡ ۡ‬ ‫ُۡ‬
‫ِيعا �يُّ َه ٱل ُمؤم ُِنون ل َعل� ۡم �فل ُِحون‪﴾٣١‬‬ ‫� مِن زِ�نت ِ ِهنۚ وتو�وا إِ� ٱ�ِ �‬ ‫�ف َ‬
‫ِ‬
‫]اﻟﻨﻮر‪.[۳۱ :‬‬
‫»و آنھﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ زﯾﻨﺖ ﺧﻮد را آﺷﮑﺎر ﺳﺎزﻧﺪ ﻣﮕﺮ در )‪ (۱۲‬ﻣﻮرد‪ :‬ﺑﺮای‬
‫ﺷﻮھﺮاﻧﺸﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺪراﻧﺸﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺪر ﺷﻮھﺮاﻧﺸﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺴﺮاﻧﺸﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺴﺮان‬
‫ھﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮادراﻧﺸﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺴﺮان ﺑﺮادراﻧﺸﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺴﺮان ﺧﻮاھﺮاﻧﺸﺎن‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫زﻧﺎن ھﻢﮐﯿﺸﺸﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮدﮔﺎﻧﺸﺎن )ﮐﻨﯿﺰاﻧﺸﺎن(‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺮدان ﺳﻔﯿﮫﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ ﺑﻪ‬
‫زن ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ از اﻣﻮر ﺟﻨﺴﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻧﺎن آ ﮔﺎه ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬آنھﺎ‬
‫ﺑﻪ ھﻨﮕﺎم راه رﻓﺘﻦ ﭘﺎھﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﻧﺰﻧﻨﺪ ﺗﺎ زﯾﻨﺖ ﭘﻨﮫﺎﻧﯿﺸﺎن داﻧﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد )و ﺻﺪای ﺧﻠﺨﺎل ﮐﻪ ﺑﺮﭘﺎ دارﻧﺪ ﺑﮕﻮش رﺳﺪ(‪ ،‬و ھﻤﮕﯽ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺧﺪا‬
‫ﺑﺎزﮔﺮددی ای ﻣﺆﻣﻨﺎ! ﺗﺎ رﺳﺘﮕﺎر ﺷﻮﯾﺪ« ‪.١‬‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪ (۹۱۲/۳) ،‬ﺑﺎ اﺧﺘﺼﺎر‪.‬‬

 ‫‪٥١‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ درﺑﺎره ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ‬

‫‪ -١٢‬ﻋﻄﺮ زدن‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از زنھﺎ و دﺧﺘﺮان ﻗﺒﻞ از ﺧﺮوج از ﻣﻨﺰل اﻗﺪام ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻋﻄﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺮداﻧﯽ را ﮐﻪ در ﻣﺴﯿﺮ آنھﺎ ھﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺟﻠﺐ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺷﯿﺦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ ﺑﻦ ﺑﺎز‪ /‬ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ‪ :‬آﯾﺎ زن ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ رﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن و ﯾﺎ دﯾﺪن اﻗﻮام و ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن را دارد‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻋﻄﺮ ﺑﺰﻧﺪ و از ﻣﻨﺰل ﺧﺎرج ﺷﻮد؟‪.‬‬
‫اﯾﺸﺎن در ﺟﻮاب ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬زن ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎﻟﺲ زﻧﺎﻧﻪ ﺑﺮود‬
‫و در ﻣﺴﯿﺮ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺮدھﺎ روﺑﺮو ﻧﻤﯽﺷﻮد ﻋﻄﺮ زدن ﺑﺮای او ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ‬
‫ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﻄﺮ ﺑﺰﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺮدھﺎ در آﻧﺠﺎ ھﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮود‪.‬‬
‫ً‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬أﻳﻤﺎ امﺮأة أﺻﺎﺑﺖ ﺨﺑﻮرا ﻓﻼ �ﺸﻬﺪ ﻣﻌﻨﺎ اﻟﻌﺸﺎء«‪» ،‬ھﺮ‬
‫زﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻄﺮ زده اﺳﺖ ﭘﺲ ﺑﺎ ﻣﺎ در ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎء ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮑﻨﺪ« و اﺣﺎدﯾﺚ‬
‫دﯾﮕﺮی در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ اﮔﺮ زن از ﻋﻄﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ و‬
‫در ﻣﺴﯿﺮ ﻣﺮدھﺎ و ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻣﺮداﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮﺟﻪ آنھﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ زن ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮد را ﻣﺴﺘﻮر ﻧﮕﻪ دارد و از ﺧﻮد ﻧﻤﺎﯾﯽ‬
‫� َج‬ ‫ِ� َّن َو َ� َ� َ َّ‬
‫� ۡج َن َ� َ ُّ‬ ‫ُُ ُ‬ ‫َ َ‬
‫ﭘﺮھﯿﺰ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪َ ﴿ :‬وق ۡرن ِ� �يوت‬
‫ۡ َ َّ ۡ ُ َ‬
‫ٱل�ٰ ِهل ِيةِ ٱ�و��﴾ ]اﻷﺣﺰاب‪.[۳۳ :‬‬
‫ٰ‬
‫»و ﺷﻤﺎ در ﺧﺎﻧﻪھﺎی ﺧﻮد ﺑﻤﺎﻧﯿﺪ و ھﻤﭽﻮن ﺟﺎھﻠﯿﺖ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ )در ﻣﯿﺎن‬
‫ﻣﺮدم( ﻇﺎھﺮ ﻧﻮﺷﯿﺪ‪ ،‬اﻧﺪام و وﺳﺎﺋﻞ زﯾﻨﺖ ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض ﺗﻤﺎﺷﺎی دﯾﮕﺮان‬
‫ﻗﺮار ﻧﺪھﯿﺪ«‪.‬‬
‫از ﻣﻈﺎھﺮ ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﯽ ﻧﺸﺎن دادن زﯾﺒﺎﯾﯽھﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻮرت و ﺳﺮ و ﻏﯿﺮه‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.١‬‬

‫‪ -١‬ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﺘﺎوی اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ ﻟﻠﻤﺮأة اﻟﻤﺴﻠﻤﺔ«‪.(۹۰۴/۳) ،‬‬

 ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ درﺑﺎرهی ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ زﻧﺎن‬ ‫‪٥٢‬‬

‫و ﺑﺮای ﺧﻮدداری از اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺣﺪﯾﺚ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮص ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬

‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪» :‬أﻳﻤﺎ امﺮأة اﺳﺘﻌﻄﺮت ﺛﻢ ﺧﺮﺟﺖ ﻓﻤﺮت ﻰﻠﻋ ﻗﻮم ﻴﻟﺠﺪوا ر�ﻬﺎ‬
‫ﻓ� زاﻧﻴﺔ و� ﻋ� زاﻧﻴﺔ« ‪» ،١‬ھﺮ زﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻄﺮ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ]از ﺧﺎﻧﻪ[ ﺧﺎرج‬
‫ﺷﻮد و از ]ﮐﻨﺎر[ ﮔﺮوھﯽ رد ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻮی ﻋﻄﺮ او را اﺣﺴﺎس ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ او زﻧﺎ‬
‫ﮐﺎر اﺳﺖ و ھﺮ ﭼﺸﻤﯽ ﮐﻪ او را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬زﻧﺎﮐﺎر اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ -١‬أﺣﻤﺪ و آﻟﺒﺎﻧﯽ آن را ﺣﺴﻦ ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

 ‫در ﭘﺎﯾﺎن‬

‫ﺧﻮاھﺮ ﻋﺰﯾﺰم‪ ...‬اﻣﯿﺪوارم ﺑﺎ ذﮐﺮ اﺷﺘﺒﺎھﺎت ﺷﺮﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺎن در‬

‫اﯾﻦ دوره دﭼﺎر آن ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﮑﺮده ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬و اﯾﻦ اﻧﺪرزھﺎی‬
‫ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ را ﻓﻘﻂ ﺟﮫﺖ ﯾﺎدآوری آنھﺎ ﺑﺮای ﺧﻮاھﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﯿﺎن ﮐﺮدهام‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﻮاھﺮم ﺗﻼش ﮐﻦ ﺗﺎ ھﺮ اﻣﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺷﺮﻋﯽ را ﮐﻪ در ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ دﭼﺎر‬
‫آن ﺷﺪهای‪ ،‬ﺗﺮک ﮐﻨﯽ و اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دھﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺷﺨﺼﯽ‬
‫ﮐﺎری را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮک ﮐﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺎی ﮔﺰﯾﻦ ﺑﮫﺘﺮی ﺑﻪ او ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺣﻘﯿﻘﯽ زن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﯾﻤﺎن‪ ،‬ﭘﺎﯾﺒﻨﺪی او ﺑﻪ دﯾﻦ ﭘﺮوردﮔﺎر و‬
‫ﺷﺮم از اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ـ ﻋﺰوﺟﻞ ـ او را در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﺼﯿﺖ در ھﺮ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن‬
‫ﺑﺒﯿﻨﺪ‪.‬‬
‫وﺻﻠﯽ اﷲ وﺳﻠﻢ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وﻋﻠﯽ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ أﲨﻌﲔ‬
‫وآﺧﺮ دﻋﻮاﻧﺎ أن اﳊﻤﺪﷲ رب اﻟﻌﺎﳌﲔ‬