Chương 2

SUY NGHĨ NHƯ MỘT NHÀ KINH TẾ HỌC

Chương này trả lời 5 câu hỏi:
1. Hai vai trò khác biệt của các nhà kinh tế học?
2. Mô hình kinh tế học là gì? Làm thế nào để các nhà kinh tế
sử dụng?
3. Các yếu tố trong sơ đồ chu chuyển là gì? Sơ đồ chu
chuyển minh họa những khái niệm gì?
4. Đường giới hạn khả năng sản xuất liên quan thế nào đến
chi phí cơ hội?
5. Khác biệt gì giữa kinh tế học vi mô và kinh tế học vĩ mô?
Giữa phân tích thực chứng và phân tích chuẩn tắc?

LocUEH
 Nhà kinh tế học là nhà khoa học

 Các nhà kinh tế đóng hai vai trò:

1. Là nhà khoa học: cố gắng giải thích thế giới
2. Là nhà cố vấn chính sách: cố gắng cải thiện
các chính sách kinh tế
 Đầu tiên, các nhà kinh tế sử dụng phương
pháp khoa học, phát triển và kiểm định các
lý thuyết về cách thức thế giới hoạt động.

LocUEH
 Giả định và Mô hình
 Giả định làm đơn giản hóa thế giới phức tạp,
làm cho nó dễ hiểu hơn.
Ví dụ: Để nghiên cứu thương mại quốc tế, giả
định chỉ có hai quốc gia và hai hàng hóa. Tuy
chưa thực tế, nhưng đơn giản cho việc tìm hiểu
và cung cấp các hiểu biết hữu ích về thế giới
thực.
 Mô hình là một đại diện rất đơn giản hóa của
một thực tế phức tạp hơn.
Nhà kinh tế sử dụng mô hình để nghiên cứu các
vấn đề kinh tế.
LocUEH
 Một số mô hình quen thuộc
Don’t forget
to floss!

Mô hình răng,
phòng Nha khoa

LocUEH
 Một số mô hình quen thuộc

Bản đồ chỉ đường

LocUEH
 Mô hình Kinh tế học thứ nhất:
Sơ đồ chu chuyển
 Sơ đồ chu chuyển: mô hình trực quan về sự
vận hành nền kinh tế.
Biểu thị đầu vào, đầu ra và dòng tiền luân
chuyển thông qua các thị trường, giữa các
hộ gia đình và doanh nghiệp.
 Hai nhóm ra quyết định:
Doanh nghiệp
Hộ gia đình
 Hai thị trường:
Thị trường hàng hóa và dịch vụ
LocUEH Thị trường yếu tố sản xuất
 Yếu tố sản xuất

 Yếu tố sản xuất: đầu vào về nguồn lực mà

doanh nghiệp sử dụng để sản xuất hàng
hóa và dịch vụ,
 Bao gồm
Lao động L
Đất đai R
Vốn K (nhà xưởng, máy móc sản xuất)

LocUEH
 Hình 1: Sơ đồ chu chuyển
 Mua, tiêu thụ hàng hóa-dịch vụ
 Sở hửu, bán yếu tố sản xuất

DOANH HỘ GIA ĐÌNH

NGHIỆP

 Sản xuất, bán hàng hóa-dịch vụ

 Mua/thuê, sử dụng yếu tố sản
xuất

LocUEH
 Hình 1: Sơ đồ chu chuyển
Doanh thu Chi tiêu
THỊ TRƯỜNG HÀNG
HÓA-DỊCH VỤ
Hàng hóa-dịch Doanh nghiệp bán Hàng hóa-dịch
vụ bán ra Hộ gia đình mua vụ mua vào

DOANH NGHIỆP HỘ GIA ĐÌNH

Sản xuất, bán hàng hóa-DV Mua, tiêu thụ hàng hóa-dịch vụ
Thuê, dùng yếu tố sản xuất Sở hửu, bán yếu tố sản xuất

Yếu tố sản xuất Lao động, đất

đai, vốn
THỊ TRƯỜNG YẾU TỐ
SẢN XUẤT
Hộ gia đình bán
Lương, tiền thuê, Thu nhập
Doanh nghiệp mua
lợi nhuận
LocUEH
 Mô hình Kinh tế học thứ hai:
Đường giới hạn khả năng sản xuất-
PPF
 PPF: đồ thi cho sự phối hợp khác nhau của sản
lượng đầu ra mà nền kinh tế có thể sản xuất khi
sử dụng các yếu tố và công nghệ sản xuất sẵn
có để tạo ra các sản phẩm này.

LocUEH
Khả năng sản xuất của kinh tế Hoa Kỳ

Luùa Vaûi
mì W C
180 0
150 20
120 40
90 60
60 80
30 100
0 120
LocU
Chi phí cơ hội một giạ lúa mì W tính theo đơn vị
vải C, nền kinh tế Hoa Kỳ và Anh Quốc

LocUEH
 Hình 2: Đường giới hạn khả năng sản xuất
Lượng máy tính
Thí dụ:
Hai hàng hóa: máy tính và ô tô
Một nguồn lực: lao động (tính bằng giờ)
Kinh tế có 50.000 giờ lao động mỗi tháng để sản xuất.

3,000 D

C
2,200
2,000 A
Đường giới hạn
khả năng sản xuất
1,000 B

0 300 600 700 1,000

LocUEH Lượng ô tô
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
 Đường giới hạn khả năng sản xuất
Điểm nằm trên đường cong PPF (như C và A)
 Có thể sản xuất
 Hiệu quả: tất cả yếu tố sản xuất được sử dụng
Điểm nằm bên trong đường cong PPF (điểm B)
 Có thể sản xuất, nhưng
 Không hiệu quả: một số yếu tố sản xuất sử dụng
chưa đúng mức (công nhân thất nghiệp, máy
móc không hoạt động hết cô suất)
Điểm ở ngoài đường cong PPF (điểm D)
 Không thể sản xuất
LocUEH
 Nền kinh tế Tây Âu được xem là ở mức sản
xuất hiệu quả hơn các nước Nam Mỹ

LocUEH
 Đường PPF và Chi phí cơ hội

 Di chuyển dọc theo đường PPF là chuyển các

nguồn lực (ví dụ: lao động) từ việc sản xuất
hàng hóa này sang hàng hóa khác.
 Xã hội phải đối mặt với sự đánh đổi: Có được
nhiều sản phẩm hơn đòi hỏi phải hy sinh một số
sản phẩm khác.
 Độ dốc của PPF cho biết chi phí cơ hội của một
hàng hóa so với một loại hàng hóa khác.

LocUEH
 Đường PPF và Chi phí cơ hội
Wheat
(tons)
–1000
6,000 Độ dốc = = –10
100 Độ dốc của một
5,000
đường thẳng là
4,000 “đối chia kề,”
3,000
2,000
Trên hình vẽ, cho
1,000 phí cơ hội của một
0 máy tính là 10 tấn
0 100 200 300 400 500 600 lúa mì.
Computers

LocUEH
 Tăng trưởng kinh tế và sự di chuyển
đường giới hạn khả năng sản xuất
Wheat
Khi có các nguồn (tons)
Tăng trưởng
kinh tế sẽ làm
lực như vốn, lao 6,000 di chuyển
động bổ sung 5,000 đường PPF ra
xa gốc O.
hoặc cải tiến công 4,000
nghệ, nền kinh tế 3,000
có thể sản xuất
2,000
nhiều máy tính
1,000
hơn,
. nhiều lúa mì
hơn hay cả hai 0
0 100 200 300 400 500 600
sản phẩm tăng lên
Computers

LocUEH
 Hình dạng của đường
giới hạn khả năng sản xuất
 .PPF có thể là một đường thẳng hoặc hình cong
(đường cong lõm về gốc tọa độ).
 Phụ thuộc vào những gì xảy ra với chi phí cơ hội
khi nền kinh tế chuyển các nguồn lực từ ngành
này sang ngành khác.
Nếu chi phí cơ hội không đổi, PPF là một đường
thẳng. (Trong ví dụ trước, chi phí máy tính luôn
là 10 tấn lúa mì.)
Nếu chi phí cơ hội của một hàng hóa tăng lên
khi nền kinh tế sản xuất nhiều hàng hóa hơn,
PPF có hình cong.
LocUEH
 Tại sao đường PPF thường có hình cong

Bia
Khi nền kinh tế
chuyển nguồn lực sản
xuất từ bia sang xe
đạp:
 PPF trở nên dốc hơn
 Chi phí cơ hội của xe
đạp tăng
Xe đạp

LocUEH
Tại sao đường PPF thường có hình cong

 Tại điểm A, hầu hết Tại điểm A, chi phí

Bia
công nhân đang A cơ hội của xe đạp
sản xuất bia, ngay còn thấp
cả những công
nhân thích hợp hơn
cho việc chế tạo xe
đạp.
 Vì vậy, không cần
phải từ bỏ nhiều bia
để có thêm 1 xe
đạp. Xe đạp

LocUEH
 Tại sao đường PPF có hình cong
 Tại B, hầu hết công
nhân đang sản xuất xe

Bia
Tại điểm B, chi phí
đạp. Một số ít còn trong cơ hội của xe đạp
tăng cao.
ngành bia là những
công nhân giỏi nhất.
 Lúc này, muốn sản B
xuất nhiều xe đạp hơn
sẽ phải chuyển số công
nhân sản xuất bia giỏi
nhất ra khỏi ngành bia,
sẽ làm giảm mạnh sản
lượng bia: chi phí bia Xe đạp
tăng nhiều hơn
LocUEH
 Tại sao đường PPF có hình cong
 Vì vậy, PPF có hình cong trong trường hợp các
công nhân khác nhau về năng suất hay chi phí cơ
hội đang sản xuất một loại sản phẩm (xe đap),
tính theo một loại sản phẩm khác (bia).
 PPF cũng sẽ có hình cong trong trường hợp sản
xuất hàng hóa có dùng các loại tài nguyên, nguồn
lực khác nhau; hoặc kết hợp các nguồn lực với
tỷ lệ khác nhau
Ví dụ: các loại đất phù hợp cho các mục đích sử
dụng khác nhau hay sản phẩm thâm dụng lao
động v.s thâm dụng vốn.
LocUEH
 Hình 3: Sự dịch chuyển PPF: tiến bộ công nghệ máy tính giúp
sản xuất nhiều máy tính hơn tại mức sản lượng ô tô cho trước.
Lượng máy tính

4,000

3,000

2,100 E
2,000
A

0 700 750 1,000

LocUEH
Lượng ô tô
Copyright © 2004 South-Western
 Tổng kết về đường giới hạn
khả năng sản xuất
 PPF biểu thị các phối hợp khác nhau của hai loại
hàng hóa mà một nền kinh tế có thể sản xuất,
dựa trên yếu tố và công nghệ sản xuất sẵn có.
 PPF minh họa các khái niệm về đánh đổi và chi
phí cơ hội, hiệu quả và không hiệu quả, thất
nghiệp và tăng trưởng kinh tế.
 Đường PPF có hình cong lỏm về gốc tọa độ
minh họa khái niệm chi phí cơ hội tăng

LocUEH
 Đường PPF hình cong minh họa khái
niệm về đánh đổi và chi phí cơ hội

LocUEH
 Kinh tế học vi mô và Kinh tế học vĩ mô
 Kinh tế học vi mô nghiên cứu
 Quá trình hộ gia đình và doanh nghiệp ra quyết định,
 Tương tác giữa hộ gia đình, doanh nghiệp trên thị trường
hàng hóa và dịch vụ cụ thể (cạnh tranh v.s độc quyền).
 Kinh tế vĩ mô nghiên cứu
 Các hiện tượng trong tổng thể nền kinh tế (lạm phát, thất
nghiệp, tăng trưởng kinh tế, chính sách của chính phủ i.e
chính sách thương mại, tài khóa, tiền tệ) bằng cách tổng
hợp các hoạt động của những ngừoi ra quyết định trên
những thị trường.
 Hai nhánh kinh tế học này đan xen mật thiết, nhưng
vẫn riêng biệt vì mỗi lĩnh vực
Có khung mô hình riêng
Giải quyết các câu hỏi khác nhau.
LocUEH
Nhà kinh tế học như nhà tư vấn chính sách
 Là các nhà khoa học, các nhà kinh tế đưa ra những
phát biểu thực chứng, mang tính mô tả, cố gắng
giải thích thế giới như thực tế tồn tại.
 Là tư vấn chính sách, các nhà kinh tế đưa ra các
phát biểu chuẩn tắc, mang tính mệnh lệnh cố gắng
gợi ý quy luật, cải thiện thế giới (nên như thế nào).
Phát biểu thực chứng có thể được xác nhận hoặc bác bỏ,
nhưng phát biểu chuẩn tắc thì không.
Chính phủ một nước sử dụng nhóm các nhà kinh tế để tư
vấn chính sách.
Việt Nam có Hội đồng tư vấn chính sách tiền tệ chính phủ.

LocUEH
 Phân tích thực chứng và Phân tích chuẩn tắc
Phát biểu sau đây là “thực chứng” hay “chuẩn tắc”?
a. Chính sách kiểm soát giá hàng hóa nghiêm ngặt của
chính phủ Tổng thống Maduro 2020 khiến nông dân
Venezuale không thể kiếm thu nhập từ sức lao động.
b. Giá tăng khi chính phủ tăng cung tiền.
c. Chính phủ Việt Nam nên chọn lọc các dự án FDI có xu
hướng phát triển bền vững.
d. Hỗ trợ của Chính phủ cho khủng hoảng Covid-19 nên
nhắm tới các doanh nghiệp có triển vọng tích cực do họ
hoạt động năng suất và đổi mới sáng tạo.
e. Việc tăng giá bún chả Obama sẽ tăng cầu tiêu dùng về
LocUEH dịch vụ thuê xe tự lái. 28
 ACTIVE LEARNING
Trả lời

a. Prices rise when the government increases the

quantity of money.
Thực chứng - mô tả mối quan hệ, có thể sử
dụng dữ liệu để xác nhận hoặc bác bỏ.
b. The government should print less money.
Chuẩn tắc– Đây là một khuyến nghị về giá trị,
không thể xác nhận là đúng hay bác bỏ.

LocUEH 29
 ACTIVE LEARNING 3
Answers
c. A tax cut is needed to stimulate the economy.
Chuẩn tắc – vì cũng là một khuyến nghị.
d. An increase in the price of burritos will cause an
increase in consumer demand for video rentals.
Thực chứng – vì cũng mô tả một mối quan hệ.
Chú ý: một phát biểu thực chứng không cần phải
là một phát biểu đúng.

LocUEH 30
 Tại sao các nhà kinh tế bất đồng ý kiến
 Hai lý do mà nhà kinh tế thường đưa ra các
khuyến nghị khác nhau cho các nhà hoạch định
chính sách.
1. Có các bất đồng về độ tin cậy của các lý thuyết thực
chứng khác nhau liên quan đến câu hỏi nền kinh tế
vận hành thế nào.
2. Có những quan điểm kinh tế khác nhau về giá trị và
do đó quan điểm chuẩn tắc về thực thi chính sách sẽ
khác nhau.
 Thực tế, có nhiều khuyến nghị chính sách mà
hầu hết các nhà kinh tế đồng ý.

LocUEH
 Các phát biểu kinh tế
(tỷ lệ các nhà kinh tế đồng tình)

Giá trần tiền thuê nhà sẽ làm giảm số lượng và

chất lượng nhà cho thuê. (93%)
Thuế quan và hạn ngạch nhập khẩu thường làm
giảm phúc lợi kinh tế chung. (93%)
Hoa Kỳ không nên hạn chế doanh nghiệp thuê lao
động nước ngoài gia công -outsourcing. (90%)
Hoa Kỳ nên bỏ trợ cấp nông nghiệp. (85%)
continued…
LocUEH
 Các phát biểu kinh tế
(tỷ lệ các nhà kinh tế đồng tình)
Chênh lệch thu chi của quỹ an sinh xã hội sẽ ngày
càng lớn trong 50 năm tới nếu các chính sách hiện
tại không thay đổi. (85%)
Một khoảng thâm hụt ngân sách liên bang lớn sẽ có
ảnh hưởng xấu đến nền kinh tế. (83%)
Mức lương tối thiểu làm tăng thất nghiệp đối với lao
động trẻ, trình độ thấp. (79%)
Thuế xã thải và giấy phép phát thải có thể chuyển
nhượng là một cách kiểm soát ô nhiễm tốt hơn so
với việc lập tiêu chuẩn xả thải. (78%)
LocUEH
 Table 2 Ten Propositions about Which Most Economists Agree

LocUEH
Copyright © 2004 South-Western
 Ai đã học Kinh tế học?
 Ronald Reagan, cố tổng thống Hoa Kỳ
 George H. W. Bush, cố tổng thống Hoa Kỳ (mất 2018)
 Donald Trump, đượng kim tổng thống Hoa Kỳ
 Barbara Boxer, Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ
 Sandra Day-O’Connor, Cựu chánh án Tòa án tối cao Hoa Kỳ
 Anthony Zinni, cựu Tướng hải quân Hoa Kỳ
 Kofi Annan, cựu Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc
 Meg Witman, Giám đốc điều hành eBay
 Steve Ballmer, Giám đốc điều hành Microsoft
 Arnold Schwarzenegger, Thống đốc California, Tài tử điện ảnh
 Mick Jagger, ca sĩ nhóm the Rolling Stones
 John Elway, tiền vệ bóng đá Hoa Kỳ
 Tiger Woods, Golf thủ Hoa Kỳ
 Diane von Furstenburg, Nhà thiết kế thời trang

LocUEH 35
 Tổng kết chương 2

 Như một nhà khoa học, các nhà kinh tế cố gắng giải
thích thế giới bằng cách sử dụng các mô hình với các giả
định phù hợp.
 Hai mô hình kinh tế học đơn giản là Sơ đồ chu chuyển và
Đường giới hạn khả năng sản xuất.
 Kinh tế học vi mô nghiên cứu hành vi của người tiêu
dùng, các doanh nghiệp và sự tương tác giữa ngưởi tiêu
dùng, doanh nghiệp trên thị trường cụ thể. Kinh tế vĩ mô
nghiên cứu tổng thể nền kinh tế.
 Như nhà tư vấn chính sách, các nhà kinh tế đưa ra lời
khuyên về cách cải thiện thế giới.
LocUEH 36