CHƯƠNG 2: SUY NGHĨ NHƯ MỘT NHÀ KINH TẾ HỌC

❖ NHÀ KINH TẾ HỌC LÀ NHÀ KHOA HỌC:

KINH TẾ VI MÔ – ĐẠI CƯƠNG UEH - 2021

- Nhà kinh tế học có 2 vai trò: nhà khoa học cóc gắng giải thích thế giới (nhà kinh
tế học sử dụng phương pháp khoa học, phát triển các chủ đề 1 cách khách quan
và kiểm tra các học thuyết về sự vận động của thế giới.

❖ CÁC GIẢ ĐỊNH VÀ MÔ HÌNH

Giả định: nhằm đơn giản hóa 1 thế giới phức tạo và dễ hiểu hơn.

- Vd: nghiên cứu thương mại thế giới, giả định chỉ có 2 quốc gia và 2 hàng hóa
(không thực tế, nhưng đơn giản dễ hiểu, hữu ích để hiểu rõ hơn về thế giới thực).

Mô hình (model): một cách giới thiệu đơn giản 1 thực tế phức tạp hơn. Nhà
kinh tế học sử dụng mô hình để nghiên cứu các vấn đề kinh tế (lưu ý: mô hình
của nhà kinh tế không có đầy đủ đặc trưng của nền kinh tế).

- Vd: mô hình cơ thể, bản đồ, mô hình răng, …

➢ Mô hình đầu tiên: Sơ đồ chu chuyển (the circular flow Diagram)

Sơ đồ chu chuyển: mô hình trực quan của nền kinh tế, thể hiện dòng tiền luân
chuyển thông qua các thị trường, giữa hộ gia đình và doanh nghiệp.

• Hai chủ thể:

+ hộ gia đình (households).

+ doanh nghiệp (firms).

• Hai thị trường:

+ thị trường hàng hóa và dịch vụ.

+ thị trường yếu tố sản xuất.

Yếu tố sản xuất: nguồn tài nguyên mà nền kinh tế sử dụng để sản xuất hàng hóa
và dịch vụ bao gồm:

+ lao động.

+ đất đai.

+ vốn (nhà xưởng và thiết bị dùng trong sản xuất).

NGUYỄN HUỲNH NHƯ NGỌC – VICTORIANGUYEN465@GMAIL.COM 1

 SƠ ĐỒ CHU CHUYỂN

Hộ gia đình:
KINH TẾ VI MÔ – ĐẠI CƯƠNG UEH - 2021
+ sở hữu yếu tố sản xuất, bán/ cho thuê yếu tố sản xuất cho doanh
nghiệp để có thu nhập.

+ mua và tiêu dùng hàng hóa – dịch vụ.

Doanh nghiệp:

+ mua/ thuê yếu tố sản xuất, sử dụng yếu tố sản xuất hàng hóa – dịch
vụ.

+ bán hàng hóa – dịch vụ .

Sơ đồ chu chuyển

- Tiền mà bạn chi trả cho khách hàng – dịch vụ sẽ trở thành doanh thu của doanh
nghiệp.
➢ Mô hình 2: Đường giới hạn khả năng sản xuất (The production
possibilities frontier – PPF)

NGUYỄN HUỲNH NHƯ NGỌC – VICTORIANGUYEN465@GMAIL.COM 2

 Đường giới hạn khả năng sản xuất (PPF): đồ thị thể hiện phối hợp của hai loại
hàng hóa mà nền kinh tế có thể sản xuất khi sử dụng nguồn tài nguyên và công
nghệ sẵn có.
KINH TẾ VI MÔ – ĐẠI CƯƠNG UEH - 2021
- Vd: sản xuất 1 máy tính cần 100h lao động, sản xuất 1 tấn lúa mì cần 10h lao
động.

Điểm trên Sản xuất

đồ thị Máy tính Lúa mì
A 500 0
B 400 1000
C 250 2500
D 100 4000
E 0 5000
- Đường PPF cho biết nguyên lý 1 con người đối mặt với sự đánh đổi để có 1 hàng
hóa này bạn buộc phải từ bỏ 1 hàng hóa kia.
- Điểm F có thể nhưng hơn cả 2 hàng hóa mà không phải hy sinh hàng hóa kia.
- Điểm G cần nhiều giờ lao động hơn (nền kinh tế chỉ có 50000h) vì vậy không
thể.
- Điêm E, D, C, B, A có thể đạt được.
❖ PPF VÀ CHI PHÍ CƠ HỘI
- Di chuyển dọc theo PPF thể hiện dịch chuyển nguồn tài nguyên từ sản xuất hàng
hóa này sang sản xuất hàng hóa khác.
- Xã hội đối diện với sự đánh đổi: để có 1 hàng hóa này nhiều hơn phải hy sinh 1
vài hàng hóa khác.
- Độ dốc của PPF cho chúng ta biết chi phí cơ hội của 1 hàng hóa so với hàng hóa
kia.

∆𝑦 𝑡ọ𝑎 độ 𝑦 đầ𝑢 𝑡𝑖ê𝑛−𝑡ọ𝑎 độ 𝑦 𝑡ℎứ 2

Độ dốc = =
∆𝑥 𝑡ọ𝑎 độ 𝑥 đầ𝑢 𝑡𝑖ê𝑛−𝑡ọ𝑎 độ 𝑥 𝑡ℎứ 2
−1000
Độ dốc = = -10
100
- Ở đây, chi phí cơ hội của 1 máy tính là 10 tấn lúa mì.
- PPF cho chúng ta biết chi phí cơ hội của 1 hàng hóa được đo lường bằng số
lượng hàng hóa khác.

NGUYỄN HUỲNH NHƯ NGỌC – VICTORIANGUYEN465@GMAIL.COM 3

 ❖ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ VÀ PPF
- Tăng trưởng kinh tế dịch chuyển PPF ra ngoài với nguồn tài nguyên tăng thêm
hoặc cỉa tiến công nghệ, nền kinh tế có thể sản xuất lúa mì nhiều hơn, máy tính
KINH TẾ VI MÔ – ĐẠI CƯƠNG UEH - 2021
nhiều hơn hoặc cả lúa mì và máy tính nhiều hơn.

❖ HÌNH DẠNG CỦA PPF

- PPF có thể là đường thẳng hoặc đường cong lõm về phía gốc tọa độ.
- Tùy thuộc vào điều gì xảy ra đối với chi phí cơ hội mà nền kinh tế dịch chuyển
nguồn lực từ ngành này sang ngành khác.
+ Nếu chi phí cơ hội không đổi, PPF là đường thẳng.
+ Nếu chi phí cơ hội tăng khi nền kinh tế sản xuất nhiều hơn, PPF có đường
cong lõm về phía gốc tọa độ.
❖ TẠI SAO PPF CÓ DẠNG ĐƯỜNG CONG?

+ Chi phí cơ hội tại A của quần áo thấp vì 2 quần áo = 1 sữa.

+ Chi phí cơ hội tại B của quần áo cao vì 1 quần áo = 2 sữa.

NGUYỄN HUỲNH NHƯ NGỌC – VICTORIANGUYEN465@GMAIL.COM 4

 - PPF có dạng cong khi lao động khác nhau có kỹ năng khác nhau, có chi phí cơ
hội sản xuất hàng hóa này được tính bằng hàng hóa khác là khác nhau.
KINH TẾ VI MÔ – ĐẠI CƯƠNG UEH - 2021
- PPF cũng có dạng cong khi có nhiều loại nguồn tài nguyên hoặc hồn hợp tài
nguyên có chi phí cơ hội khác nhau (vd: các loại đất khác nhau thích hợp cho
cac smucj đích sử dụng khác nhau).

PPF: TÓM TẮT

- PPF thể hiện các kết hợp giữa 2 loại hàng hóa mà nền kinh tế có thể sản xuất,
với nguồn tài nguyên và kỹ thuật có sẵn.

- PPF thể hiện khái niệm sự đánh đổi và chi phí cơ hội, hiệu quả và không hiệu
quả, thất nghiệp và tăng trưởng kinh tế.

- PPF lõm về phía gốc tọa độ thể hiện khái niệm chi phí cơ hội tăng dần.

❖ NHÀ KINH TẾ HỌC NHƯ LÀ NHÀ TƯ VẤN CHÍNH SÁCH

- Là nhà khoa học, nhà kinh tế học có những phát biểu thực chứng (positive
statements) để mô tả thế giới, là gì?

- Là nhà tư vấn chính sách, nhà kinh tế học có những phát biểu chuẩn tắc
(normative statements), chỉ ra thế giới nên diễn ra như thế nào?

- Phát biểu thực chứng co thể thừa nhận hoặc bác bỏ, còn phát biểu chuẩn tắc thì
không thể.

- Chính phủ có thể thuê các nhà kinh tế học để tư vấn chính sách.

❖ TẠI SAO NHÀ KINH TẾ HỌC BẤT ĐỒNG Ý KIẾN

- Nhà kinh tế học thường có những ý kiến tư vấn chính sách mâu thuẫn nhau.

- Họ thường bất đồng về độ tin cậy của các lý thuyết thực chứng liên quan đến thế
giới.

- Họ có thể có những quan điểm về giá trị khác nhau, do đó những quan điểm
chuẩn tắc khác nhau về việc thực thi chính sách.

- Có nhiều mệnh đề mà các nhà kinh tế học bất đồng ý kiến.

TÓM TẮT

- Là nhà khoa học, nhà kinh tế học cố gắng giải thích thế giới bằng cách sử dụng
mô hình với những giả định hợp lý.

- Hai mô hình đơn giản là: sơ đồ chu chuyển và đường giới hạn khả năng sản xuất.

NGUYỄN HUỲNH NHƯ NGỌC – VICTORIANGUYEN465@GMAIL.COM 5

 - Kinh tế vi mô nghiên cứu hành vi của người tiêu dùng và doanh nghiệp và tương
tác của họ trong thị trường.

Kinh tế vĩ mô nghiên cứu tổng thể nền kinh tế.

KINH TẾ VI MÔ – ĐẠI CƯƠNG UEH - 2021
-

- Là nhà tư vấn chính sách, nhà kinh tế học đưa ra những lời khuyên làm thế nào
để cải thiện thế giới.

- Kinh tế học vi mô: nghiên cứu các hộ gia đình và doanh nghiệp ra quyết định
như thế nào và tương tác với nhau trên các thị trường cụ thể.

- Kinh tế học vĩ mô: nghiên cứu các hiện tượng trong tổng thể nền kinh tế.

- Khi các nhà kinh tế cố gắng giải thích thế giới, họ là những nhà khoa học. Khi
họ cố gắng cải thiện điều đó, họ là những người tư vấn chính sách.

- Phát biểu thực chứng mang tính mô tả, giải thích thế gioiwis. Phát biểu chuẩn
tắc mang tính mệnh lệnh, đưa ra phát biểu về những gì thế giới nên làm.

- Các nhà kinh tế học bất đồng quan điểm với nhau là do sự khác nhau về:

+ đánh giá khoa học

+ đánh giá giá trị

NGUYỄN HUỲNH NHƯ NGỌC – VICTORIANGUYEN465@GMAIL.COM 6