Professional Documents
Culture Documents
Kaugnayan ng Kapaligiran sa
uri ng Pamumuhay ng mga
Mamayan sa Rehiyon CAR
Modyul sa Araling Panlipunan
Ika-apat na Markahan ● Linggo 1
https://www.slideshare.net/mobile/ProfDale/cordillera-administrative-region
https://youtu.be/Dgc-11NWXkc
JEANETTE B. TUL-O
Gumawa
Kagawaran ng Edukasyon-SDO●Ifugao
Republika ng Plipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyong Administratibo ng Cordillera
DIBISYON NG IFUGAO
Lagawe,Ifugao
Inilathala ng:
Learning Resources Management System
KARAPATANG-ARI
2021
Nailaan sa seksyon 9, Atas ng Pangulo Blg.49
“Walang karapatang-ari ang hahalili sa gawain ng pamahalaan ng Pilipinas.
Subalit, bago ang pag-apruba ng opisina ng ahensya ng pamahalaan, ang gawain ay
kailangang likhain para sa pakinabang na paggamit.
Ang materyal na ito ay binuo para sa implimentasyon ng K-12 Curriculum sa
pamamagitan ng Curriculum Implementation Division(CID)-Learning Resource
Management System(LRMS). Ito ay maaring maparami para sa layuning edukasyonal
at dapat kilalanin ang gumawa. Ang pinagmulan ng gawain kasama ang panibagong
bersyon, ang pagbabago o karagdagang gawain na pinahintulutan ng may gawa ay
kinilala at ang karapatang-ari ay naiukol. Walang gawain mula sa materyal na ito para
sa komersyal na layunin at kita
ii
PAUNANG SALITA
Ang modyul na ito ay proyekto ng Curriculum Implementation Division partikular sa
Learning Resource Management System (LRMS),Kagawaran ng Edukasyon, Sangay
ng Ifugao, tugon sa implimentasyon ng K-12 na Kurikulum.
Layunin ng modyul na ito na maiangat ang kasanayan ng mga mag-aaral sa ikatlong
baitang sa asignaturang Araling Panlipunan.
Petsa ng Paggawa : Enero 2021
Lokasyon : Haliap Elementary School
Asipulo District, Ifugao
Asignatura : Araling Panlipunan
Antas : Ikatlong Baitang
Uri ng kagamitan : Modyul
Wika : Filipino
Markahan/Linggo : Ika-apat na Markahan, Unang linggo
Kasanayan sa Pagkatuto/Koda : Naipaliliwanag ang Kaugnayan ng
Kapiligiran sa uri ng pamumuhay ng mga
mamayan ng Kinabibilingang rehiyon at
sa mga lalawigan ng ibang rehiyon /
AP3EAP- IVa-1
iii
PASASALAMAT
Ang may-akda sa modyul na ito ay taos-pusong nagpapasalamat sa mga taong
tumulong at sumoporta mula sa umpisa ng paggawa hanggang sa natapos ang
gawaing ito:
Kay Gng. Edelgrace Kimayong, EPS- Araling Panlipunan, sa kanyang
patnubay at pag-edit sa gawaing ito,
Kay Gng. Lorna A. Haclao, ang superbisor ng Distrito ng Asipulo sa kanyang
suporta at pagbibigay ng oras para itama ang mga mali sa gawain at nagbibigay
inspirasyon sa mga guro para magpursigi sa paggawa nito;
Kay Gng. Jocelyn P. Dupingay, Punong Guro, sa kanyang walang humpay na
pagsuporta para maisagawa at matapos ang kagamitang ito;
Kay Gng. Shirley L. Bruno, Division Evaluator, sa kaniyang mga mungkahi para
mapabuti ang modyul na ito;
Sa kanyang pamilya na naging inspirasyon ng manunulat para tapusin ang
modyul na ito; at
Sa mapagpalang PANGINOON na nagbigay buhay at lakas na naging gabay
upang maisakatuparan ang gawaing ito.
PANGKAT NG DIBISYONG LRMS
SHAILA S. TAKINAN DIVINE ROSE D. POLAHON
Librarian-II AA VI & PDO Designate
JOVITA L. NAMINGIT
EPS-LRMS
MGA KASANGGUNI
MARCIANA M. AYDINAN PhD
Chief, Curriculum Implementation Division
PIO D. ECUAN PhD
OIC-Assistant Schools Division Superintendent
FEDERICO P. MARTIN EdD, CEdD, CESO V
Schools Division Superintendent
iv
TALAAN NG NILALAMAN
Pamagat na Pahina______________________________________________ i
Karapatang-Ari_________________________________________________ ii
Paunang Salita_________________________________________________ iii
Pasasalamat___________________________________________________ iv
Talaan ng Nilalaman_____________________________________________ v
Pamukhang Pahina _____________________________________________ 1
Paunang Salita_________________________________________________ 2
Alamin _______________________________________________________ 4
Subukin ______________________________________________________ 4
Balikan________________________________________________________ 5
Tuklasin_______________________________________________________ 5
Suriin_________________________________________________________ 5
Pagyamanin ___________________________________________________ 8
Gawain 1_________________________________________________ 8
Gawain 2_________________________________________________ 9
Gawain 3________________________________________________ 10
Isaisip________________________________________________________ 10
Isagawa_______________________________________________________11
Tayahin_______________________________________________________12
Karagdagang Gawain____________________________________________12
Susi sa Pagwawasto_____________________________________________13
Sanggunian____________________________________________________14
3
Kaugnayan ng Kapaligiran sa
Uri ng Pamumuhay ng mga
Mamayan sa Rehiyon CAR
Modyul sa Araling Panlipunan
Ika-apat na Markahan - Modyul 1
https://www.slideshare.net/mobile/ProfDale/cordillera-administrative-region
https://youtu.be/Dgc-11NWXkc
JEANETTE B. TUL-O
Gumawa
Kagawaran ng Edukasyon●SDO-Ifugao
Alamin
Ang modyul na ito ay may iba’t-ibang gawain at babasahin na
makatulong upang higit ninyong maunawaan at maintindihan ang
kaugnayan ng kapaligiran sa uri ng pamumuhay ng mga mamamayan ng
kinabibilangang rehiyon at sa mga lalawigan ng ibang rehiyon. Sa
pagtatapos ng pag-aaral na ito ay titiyaking maipamamalas ang pang-
unawa at pagpapahalaga sa mahalagang konsepto.
Para sa Tagapagdaloy:
Sa tagapagdaloy ng modyul na ito, maging maunawain tayo at
tulungan o hikayatin natin ang bata na matapos ang modyul. Huwag
nating kalimutang sabihin sa bata na gumamit ng ibang papel para sa
kanyang sagot.
Para sa mag-aaral:
Gamitin nang maayos at wasto ang modyul na ito. Panatilihing
malinis. Basahing mabuti upang maintindihan ang bawat pahina at mga
panuto sa bawat Gawain. Isulat ang iyong tamang sagot sa iyong
sagutang papel. Pagkatapos masagutan lahat ay iwasto ninyo ang iyong
sagot sa susi sa pagwawasto. Kung mayroong mga tanong huwag mag-
atubili o mahiyang sabihin sa guro o magulang.
Sa araling ito, ikaw ay inaasahang:
a. naipaliliwanag ang kaugnayan ng kapaligiran sa uri ng
pamumuhay ng mga mamayan ng kinabibilangang rehiyon at sa mga
lalawigan ng ibang rehiyon.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong
maunawaan. Ang talahanayan sa susunod na pahina ay tutulong sa iyo
upang lubusang maintindihan ang mga bahagi ng modyul na kailangan
mong basahin, pag-aralan, at sagutin. Sa modyul na ito ay pag-aaralan
natin ang mga impormasyon tungkol sa kaugnayan ng kapaligiran sa uri
ng pamumuhay.
2
ICON LABEL DETALYE
Alamin Isinasaad sa bahaging ito ang
nilalaman ng modyul, mga
panuto, tagubilin para sa mga
guro at mag-aaral. Nakasaad
din dito ang mga layunin at
kasanayan sa pagkatuto na
kailangang maisagawa.
Subukin Ito ang paunang pagsubok
tungkol sa aralin na iyong pag-
aaralan.
Balikan Ipinapahayag dito ang
nakaraang paksa/aralin.
Tuklasin Ito ang pagsisimula ng bagong
aralin/paksa sa pamamagitan ng
isang gawain
Suriin Ito ay maikling pagtatalakay sa
aralin
Pagyamanin Ito ay mga gawain na susukat sa
iyong kaalaman tungkol sa aralin
3
Isaisip Isinasaad dito ang
buod/paglalahat ng napag-
aralan
Isagawa Ipinapakita sa bahaging ito ang
pagsasagawa o paglalapat sa
Subukin buhay batay sa napag-aralan
Tayahin Ito ay ang pangwakas na gawain
o pagtataya batay sa napag-
Panuto: Basahin at unawain ang tinatanong ng bawat
Lalawigan o Wika
aralang paksa
pangungusap. Piliin ang titik ng tamang sagot sa kahon na nasa Simbolo
Lungsod
ibaba. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
Abra
Karagdagang Iloko
Ito ay gawain na nagpapatibay
_______1. Ano ang pangunahing ikinabubuhay ng mga
GawainApayao taong
ng kaalaman tungkol sa aralin
Isneg
naninirahan sa mga lugar na may mga bukirin?
Benguet/Baguio Ibaloy
________2. Tinatawag itong Watershed Cradle of the North.
Ifugao Tuwali
________3. Ano ang dalawang klima ng rehiyong CAR?
Kalinga/Tabuk Ibalbalan
________4. Anong kabuhayan mayroon ang mga
Mountain Kankanaey
mamamayan sa kabundukan?
Province
________5. Anong lalawigan ang Salad Bowl ng Pilipinas?
A. Benguet
B. Apayao
C. Pagsasaka
D. tagtuyot at tag-ulan
E. Rehiyong CAR
F. Pagmimina
Balikan
Panuto: Gamit ang mga simbolo na nasa ikatlong hanay, iguhit ito
sa mapa ng CAR upang makagawa ng mapang cultural na
nagpapakita ng iba’t ibang wika sa rehiyon.
Tuklasin
Panuto:Tignan ang kapaligiran sa larawan. Sabihin ang hanapbuhay ng
mga taong naninirahan dito.
Suriin
Malaki ang kaugnayan ng kapaligiran sa uri ng pamumuhay
ng mga tao sa lalawigan. Dito nagmumula ang mga ikinabubuhay
ng mga tao. Iniuugnay rin nila ang uri ng kasuotan, pananim, at
gawain sa kanilang kapaligiran. May pagkakaiba sa paraan ng
pamumuhay ng mga tao sa iba’t ibang rehiyon sa Pilipinas dahil
nakabase ito sa anyong lupa ,katubigan na matagpuan dito at
klima.
Ang Cordillera Administrative Region(CAR) ay may maburol
at mabundok na anyong lupa at ang tanging rehiyon na
napaliligiran ng kalupaan. Tinawag din siyang Watershed Cradle of
the North dahil naiimbak sa kabundukan ang tubig na nagsisilbing
patubig sa iba pang mas mababang lugar sa Hilagang Luzon.
Dalawa ang uri ng klima sa CAR, tagtuyot at tag-ulan. Ang
tag-ulan ay nagsisimula sa buwan ng Hunyo hanggang Oktubre
samantalang tagtuyot sa buwan ng Nobyembre hanggang Abril.
Sa mga buwan ng tag-ulan ang pagtatanim at anihan sa mga
buwan ng tagtuyot.
Ano-ano ang mga uri ng kapaligiran at ikinabubuhay ng
mga taong naninirahan sa iba’t ibang lalawigan ng Rehiyon
CAR?
5
Lalawigan o Kapaligiran Hanapbuhay o Uri
Lungsod ng Pamumuhay ng
mga tao
Abra o Nasa hilagang bahagi ng Pagsasaka,
rehiyon. paghahabi ng tela,
o Karamihan sa pangingisda, pag-
pamayanan dito ay nasa aalaga ng hayop
bulubunduking bahagi at
mga gilid ng ilog. Ang ilan ay
o May malalawak ding manggagawa sa
kapatagan ang mga industriya,
lalawigan na ginawang namamasukan sa
sentro ng kalakalan tulad gobyerno at
ng Bayan ng Bangued. pribadong sektor.
Apayao o Nasa Silangan ng Ilocos Pagsasaka, pag-
6 Norte at Cagayan aalaga ng mga
o May mga pamayanang hayop,
matatagpuan sa mga manggagawa
bundok, kapatagan, at
tabing-ilog
Benguet Malamig ang klima pagtatanim ng
May mga bulubunduking mga gulay at
pamayanan bulaklak tulad ng
mga rosas,
Tinaguriang Salad Bowl ng sariwang gulay at
Pilipinas prutas gaya ng
repolyo at
strawberry
Pagmimina ng mga
mineral .
Manggagawa sa
mga industriya,
namamasukan sa
gobyerno at
pribadong sektor.
Lungsod ng o Nakapaloob sa lalawigan Turismo
Baguio ng Benguet Business/ negosyo
o Malamig ang klima pagtitinda
kaya’t dinarayo ng mga
turista lalo na kung tag- pagtatrabaho sa
init mga pampubliko at
pribadong sektor
Kalinga May mga bulubunduking lugar pagsasaka,
at may ilang lugar na may pagmimina ng
malalawak na kapatagan ginto,
paggawa ng walis
tambo at
paghahabi ng tela
pagtatrabaho sa
mga pampubliko at
7 pribadong sektor
Ifugao o Bulubundukin pagsasaka,
o Kadalasang malamig paglililok,
ang klima dahil sa pag-aalaga ng
bulubunduking hayop
Pagyamanin kapaligiran paghahabi ng mga
katutubong
Dito makikita ang Banaue Rice kasuotan ng mga
Gawain 1 Teraces Ifugao
Panuto: Punan ang graphic organizer. Isulat ang mga
ikinabubuhay ng mga mamamayan sa Rehiyon CAR dahil sa uri ng Pagtatrabaho sa
kapaligiran nito. Piliin ang mga sagot sa kahon. mga pampubliko at
Pagsasaka Pangingisda pribadong sektor
Mountain o Bulubundukin paghahabi,
Pagmimina
Province Paglililok
o Malamig na klima pagsasaka,
Pagtatanim ng mga gulay at prutas pagtitinda, pag-
Matatagpuan din dito ang aalaga ng hayop
Pag-aalaga ng mga hayop
mga hagdan-hagdang ang pangunahing
taniman ng palay at mga
Paghahabi ng tela hanapbuhay
gulay
Paggawa ng mga produktong asukal Manggagawa sa
pribado at
pampublikong
Kapaligiran sektor
Maburol at
bulubundukin
1 2
3 4
5 6
Gawain 2
Panuto: Iguhit ang puso kung tama ang tinutukoy ng
pangungusap at parihaba kung hindi totoo.
_______1. Tagtuyot at tag-ulan ang dalawang klase ng klima sa
Rehiyong CAR.
_______2. Nagsusuot ng mga makakapal na kasuotan ang mga
taga Cordillera dahil sa malamig nitong klima.
_______3. Maraming mangingisada sa mga lalawigan ng CAR
dahil sa bulubundukin nitong kapaligiran.
_______4. Iniaangkop ng mga tao ang pamumuhay sa uri ng
kanyang kapaligiran.
_______5. Ang lungsod ng Baguio ay dinarayo ng mga turista dahil
sa malamig nitong klima at magandang lokasyon.
Gawain 3
Panuto: Itambal ang mga lalawigan/lungsod sa Hanay A sa mga
uri ng kapaligiran at hanapbuhay sa Hanay B. Piliin ang titik ng
tamang sagot.
Hanay A Hanay B
______1.Benguet A. bulubundukin at may
kapatagan - pagsasaka at
paggawa ng banga
______2.Lungsod ng Baguio B. bulubundukin - pagsasaka,
paghahabi ng katutubong
kasuotan, paglililok
______3.Ifugao C. bulubundukin at may malawak
na kapatagan – pagsasaka,
pangingisda
______4.Abra D. malamig ang klima – serbisyong
turismo at pangangalakal
______5.Kalinga E. bulubundukin - pagtatanim ng
gulay at prutas, pagmimina
Isaisip
Panuto: Piliin sa kahon ang mga tamang salita na angkop sa bawat
pangungusap upang mabuo ang diwa ng talata .
Malaki ang kaugnayan ng 1. _____________________sa uri ng
2. _______________________ ng mga tao sa lalawigan. Ang klima sa
Cordillera Administrative Region ay 3. _________________________.
Ang Rehiyong CAR ay4. _______________________________kaya
5. _____________________________________________ ang
pangunahing ikinabubuhay ng mga tao rito.
Isagawa
Panuto: Iguhit mo sa isang malinis na papel ang uri ng kapaligiran
sa inyong lugar at isulat ang hanapbuhay ng mga taong
naninirahan dito.
10
Mga Alituntunin Puntos
1.Gumamit ng lapis sa pagguhit 2
2.Malinis ang gawain at walang bura 2
3. Kinulayan nang maayos 2
4. Sinunod ang dapat iguhit 4
Hanapbuhay ng mga taong naninirahan dito
Kabuuang Puntos 10
________________________________________________________________
_______________________________________________________________
Rubrics sa Pagguhit
Tayahin
Panuto: Basahin at sagutan ang bawat tanong. Piliin ang titik ng
tamang sagot at isulat sa sagutang papel.
1. Ano ang hanapbuhay ng mga taong naninirahan malapit sa
mga bukirin?
A. Pagsasaka B. SerbisyongTurismo C. Pangingisda
2. Ang mga taong nakatira sa mga lugar pasyalan ay may
hanapbuhay na__________________.
A.pagmimina B.pagsasaka C.serbisyong turismo
3. Ang anyo ng kapaligiran sa mga karatig lalawigan ng Rehiyon
CAR na pangingisda ang ikinabubuhay ay_______________.
A. kabundukan B. karagatan at ilog C. kapatagan
4.Ang Baguio City ay centro ng komersiyo kaya______________ang
hanapbuhay ng karamihang tao rito.
A.pangangalakal B.pangingisda C.paghahabi
5.Ang uri ng_____________ay may ugnayan sa uri ng hanapbuhay
ng mga tao sa isang lugar.
A.kalabasa B.pagsasaka C.kapaligiran
11
Karagdagang Gawain
Panuto:Batay sa anyo ng kapaligiran na nasa larawan, Isulat ang
mga uri ng hanapbuhay na angkop sa mga taong naninirahan
dito.
12
Susi ng Pagwawasto
Subukin: Tuklasin:
Mga Posibleng Sagot
1.C
2.E Pagsasaka
3.D Paghahabi
4.F Pagkakaingin
5.A
Gawain 2:
Balikan:
4.A
nim
ay, 5.C
rutas
13
Gawain 1:(In any order)
1.Pagsasaka
2.Pagmimina
3.Pagtatanim ng mga gulay at prutas
4.Paglililok
5.Pag-aalaga ng mga hayop
6.Paghahabi ng tela
Tayahin:
Isaisip
1.A
1.kapaligiran
2.pamumuhay 2.C
3.tag-ulan at tag-init 3.B
4.maburol at mabundok
1. Gawain 3:
2. 1.E
3. 2.D
3.B
4. 4.C
5.A
5.
Mga Sanggunian
Kagawaran ng Edukasyon.Bureau of Learning Resources. Araling
Panlipunan 3; Kagamitan ng mag-aaral Tagalog,Edisyon 2019
https://www.slideshare.net/mobile/edithahonradez/yunit-2-aralin-1-pag-
uugnay-ng-kapaligiran-at-uri-ng-hanapbuhay
https://www.slideshare.net/mobile/ProfDale/cordillera-administrative-
region
http://guroako.com/2020/11/15/self-learning-modules-2nd-quarter-all-
grade-levels-all-subjects
14