BiӃQĈәi Khí Hұu

Sә 7D\+ѭӟng Dүn
Cho Giáo Viên THCS & THPT
;XҩWEҧQ
Deutsche Gesellschaft für
Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH
4XҧQOê1JXӗQ7jLQJX\rQ7KLrQQKLrQ
9QJ9HQELӇQtӍQK6yF7UăQJ

7iFJLҧ
Daniel G. Spelchan, Isabelle A. Nicoll và 1JX\ӉQ$QK'NJQJ

ҦQK bìa:
7UDQKPLQKKӑDOҩ\WӯFXӝFWKLYӁWUDQKGR*,=WәFKӭF năm 2009WiFJLҧ1J{7X\ӃW4XǤQK

© giz, tháng 1/2011

 BiӃQĈәi Khí Hұu
Sә Tay Hѭӟng Dүn
Cho Giáo Viên THCS & THPT

Daniel G. Spelchan, Isabelle A. Nicoll

và NguyӉQ$QK'NJng

Tháng 1/2011
 BiӃQĈәi Khí Hұu
Sә Tay Hѭӟng Dүn
Cho Giáo Viên THCS & THPT

Lӡi mӣ ÿҫu
BiӃQ ÿәi khí hұu là mӝt vҩQ ÿӅ P{L WUѭӡng nghiêm trӑQJ Fy QJX\ Fѫ
gây ra sӵ thay ÿәi lӟn cho sӵ sӕng trên hành tinh này, bao gӗm tҩt cҧ
mӑLQJѭӡi và mӑi vұt. Chính vì thӃ, DLFNJQJcҫn biӃWÿѭӧc nhӳng tác
ÿӝng có thӇ xҧy ra cӫa biӃQÿәi khí hұu và vai trò cӫa mình trong viӋc
QJăQ FKһn và làm giҧm biӃQ ÿәi khí hұu. Trҿ em, mһc dù là nhóm ít
phҧi chӏu trách nhiӋm nhҩt vӅ viӋc gây ra biӃQÿәi khí hұu, sӁ là nhӳng
nJѭӡi phҧLÿѭѫQJÿҫu vӟi nhӳng hұu quҧ cӫa biӇQÿәi khí hұu trong
WѭѫQJODL
Dӵ án hӧp tác kӻ thuұWĈӭc (GIZ): ´4Xҧn lý Nguӗn Tài nguyên Thiên
nhiên Vùng Ven biӇn tӍQK 6yF 7UăQJ´, phӕi hӧp vӟL FiFÿӕi tác là Sӣ
Nông nghiӋp và Phát triӇn Nông thôn và Sӣ Giáo dөc và ĈjRWҥo, cùng
phát hành cuӕn sә WD\Kѭӟng dүQQj\FKRJLiRYLrQQKѭOjPӝt công
cө ÿӇ giúp giáo viên dҥy cho hӑc sinh vӅ biӃQ ÿәi khí hұu và nhӳng
ҧQKKѭӣng cӫa nó.
Cuӕn sә WD\ÿѭӧc chia làm 3 bài:
Bài 1: BiӃQÿәi khí hұu - nó là gì và nguyên nhân gây ra nó?
Bài 2: ҦQKKѭӣng cӫa biӃQÿәi khí hұu.
Bài 3: Làm thӃ nào chúng ta có thӇ QJăQFKһn biӃQÿәi khí hұu?
Mӛi bài hӑc sӁ bao gӗm kiӃn thӭF Fѫ Eҧn và kiӃn thӭc bә sung cho
hӑc sinh và giáo viên. Ngoài ra, bài hӑc còn có nhӳng câu hӓi ÿӇ hӑc
sinh trҧ lӡi và mӝt danh sách nhӳng hoҥW ÿӝQJ ÿӅ nghӏ (ví dө QKѭ
tҥo/vӁ UDFiFVѫÿӗ, thӵc hiӋn các nghiên cӭu nhӳng gì chung quanh
HPFiFFkXÿӕ YY«ÿm ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ WăQJFѭӡng sӵ hiӇu biӃt cӫa
hӑc sinh vӅ biӃQÿәi khí hұu.

1
Bài 1: BiӃQÿәi khí hұu ± nó là gì và nguyên
nhân gây ra nó?
Tәng quan: Sau bài hӑc này, hӑc sinh sӁ nҳPÿѭӧc kiӃn thӭFFѫEҧn
vӅ: nên hiӇX QKѭ WKӃ nào vӅ thuұt ngӳ ³ELӃQ ÿәi khí hұX´ Yj QKӳng
nguyên nhân gây ra biӃQÿәi khí hұu.

Mөc tiêu: Hӑc sinh sӁ:

1. Khám phá thuұt ngӳ ³ELӃQÿәi khí hұX´PXӕQQyLÿӃQÿLӅu gì.
2. Xem xét nhӳng nguyên nhân gây ra biӃn ÿәi khí hұu.
3. Khám phá thuұt ngӳ ³NKtQKjNtQK´PXӕn nói vӅ cái gì và nhӳng
khí nhà kính chính nào cҫn quan tâm.

KiӃn thӭc cҫn phҧi có WUѭӟc khi vào bài 1 ± Giáo viên
³%jLÿӑc FѫVӣ´ GѭӟLÿk\VӁ cung cҩp cho giáo viên mӝt cái nhìn tәng
thӇ vӅ biӃQÿәi khí hұu, kiӃn thӭc khoa hӑFÿҵng sau cӫa biӃQÿәi khí
hұu và nhӳng nguyên nhân chính gây ra biӃQÿәi khí hұu.
Nhӳng phҫQ³Whông tin bә sung´ ÿmÿѭӧFÿѭDYjRÿӇ giáo viên có thӇ
tham khҧo trRQJWUѭӡng hӧp giáo viên nhұQÿѭӧc nhӳng thҳc mҳc tӯ
hӑc sinh, hoһc muӕn cung cҩp cho các em nhӳng thông tin mӟi.

KiӃn thӭc cҫn phҧLFyWUѭӟc khi vào bài 1 ± Hӑc sinh

Không yêu cҫu hӑc sinh phҧi có kiӃn thӭc nào trѭӟc cho bài hӑc này.
7X\ QKLrQ WUѭӟc khi bҳW ÿҫu bài giҧng, giáo viên nên kiӇm tra xem
mӭFÿӝ hiӇu biӃt cӫa hӑc sinh mình tӟLÿkXYӅ biӃQÿәi khí hұu. ViӋc
này có thӇ thӵc hiӋQÿѭӧc bҵng cách sӱ dөng HoҥWÿӝQJ³%ӑt khí-
WѭGX\´FyWURQJSKҫn phө lөc 1 cӫa tài liӋu này.

Nhӳng hoҥWÿӝng tiӅm năQJ

Phө lөc 1 bao gӗm mӝt danh sách các hoҥW ÿӝQJ ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ
nâng cao sӵ hiӇu biӃt cӫa hӑc sinh vӅ biӃQÿәi khí hұu. HoҥWÿӝng 1
và 2 liên quan mұt thiӃt ÿӃQ%jLQKѭQJKRҥWÿӝng 5, YjFNJQJFy
thӇ có ích.

2
Câu hӓi dành cho hӑc sinh
Sau khi hoàn tҩt bài hӑc, hӑc sinh sӁ phҧi trҧ lӡLÿѭӧc nhӳng câu hӓi
sau:
1. Thuұt ngӳ ³ELӃQÿәi khí hұX´ FyQJKƭDJu"
2. Khí nhà kính là gi? Tҥi sao nӗQJÿӝ các khí nhà kính trong bҫu khí
quyӇn cӫD7UiLÿҩt lҥLÿDQJWăQJOrQ"
3. Nhӳng khí nhà kính nào có ҧQK Kѭӣng lӟn? ÿӃn biӃQ ÿәi khí
hұu)
4. Nhӳng hoҥWÿӝng nào cӫDFRQQJѭӡi tҥo ra:
a. Khí các-bo-nic?
b. Khí mêtan KD\{[tWQLWѫ"
5. Nhӳng hoҥWÿӝng nào các em thӵc hiӋQQJj\K{PQD\ÿmWҥo ra
các khí nhà kính?

Bài 1: %jLÿӑFFѫVӣ
1. BiӃQÿәi khí hұu là gì?
³Khí hұu´ Oj QyL ÿӃn nhӳng ÿLӅu kiӋn thӡi tiӃt trung bình (nhiӋW ÿӝ,
OѭӧQJPѭDQҳQJÿӝ Pk\ÿӝ ҭm và gió,...) mà mӝt khu vӵc trҧi qua
trong mӝt thӡi gian dài (ví dөQăP).

µ%LӃQÿәi khí hұX¶ là thuұt ngӳ ÿѭӧc sӱ dөng khi khí hұu cӫa mӝt
khu vӵc, hoһc cҧ WUiLÿҩt, bҳWÿҫXWKD\ÿәi.

Thông tin bә sung: Thӡi tiӃt và Khí hұu?

Thӡi tiӃt là trҥng thái hҵng ngày cӫa bҫu khí quyӇn nKѭQKLӋWÿӝÿӝ
ҭP Yj FiF GzQJ NK{QJ NKt OѭX WK{QJ &RQ QJѭӡi có thӇ nhұn biӃt
trӵc tiӃp nhӳng sӵ WKD\ÿәi vӅ thӡi tiӃt.

3
 1Jѭӧc lҥL FRQ QJѭӡi không thӇ nhұn biӃt trӵc tiӃS ÿѭӧc sӵ
WKD\ ÿәi cӫa khí hұu. Khí hұu là mӝt khái niӋm khoa hӑc. Nó liên
TXDQÿӃn thӕQJNrQKѭJLiWUӏ trung bình cӫa nhӳng sӵ kiӋn thӡi tiӃt
WKѭӡng xuҩt hiӋn trong mӝt thӡLJLDQGjLWKѭӡQJOjQăP
Chính vì vұy, biӃQÿәi khí hұu không thӇ hiӋn sӵ WKD\ÿәi vӅ FiFÿLӅu
kiӋn thӡi tiӃt mà chúng ta trҧi nghiӋm hҵng ngày hoһc hҵQJ QăP.
7KD\YjRÿyQyOjVӵ khác nhau vӅ nhӳQJÿLӅu kiӋn thӡi tiӃt dài hҥn
ӣ mӝt khu vӵc.

Trong suӕt chiӅu dài lӏch sӱ cӫa WUiLÿҩt, khí hұXÿmWKD\ÿәi mӝt cách
tӵ nhiên và nhiӋWÿӝ ÿmGDRÿӝng rҩt lӟn, gây ra nhӳng hiӋQWѭӧng khí
hұX QKѭ ³FiF Nӹ QJX\rQ EăQJ Kj´ Tuy nhiên, nhiӋW ÿӝ cӫD WUiL ÿҩt
FKѭDEDRJLӡ WKD\ÿәLQKDQKQKѭKLӋn nay.
HiӋn nay, trên khҳS WUiL ÿҩt, nhiӋW ÿӝ ngày càng trӣ nên nóng KѫQ
(thӍnh thoҧQJÿѭӧc nhҳFÿӃQGѭӟi thuұt ngӳ ³WUiLÿҩt nóng lên´và các
hình thái thӡi tiӃt ÿDQJ WKD\ ÿәi. Trong thӃ kӹ WUѭӟc, nhiӋW ÿӝ ÿmWăQJ
lên 0,74°&Yѭӧt mӭc trung bình trên toàn thӃ giӟiWURQJÿySKҫQWăQJ
lên diӉn ra hҫXQKѭFKӍ trong khoҧQJQăPTXD(1).
NhiӋW ÿӝ ÿѭӧc dӵ ÿRiQ VӁ tiӃp tөF WăQJ OrQ WKrP Wӯ 1, ÿӃn 4,0°C
trong thӃ kӹ Qj\YjWKrPÿӃn 6,4°C thӃ kӹ sau(1). Nhӳng sӵ WKD\ÿәi
vӅ khí hұu sӁ dүQÿӃn nhӳng ҧQKKѭӣng to lӟn ÿӃQFRQQJѭӡi, hoҥt
ÿӝng cӫD FRQ QJѭӡL QKѭ Qông nghiӋp) và muôn loài trên hành tinh
này.
GҫQQKѭWҩt cҧ các nhà khoa hӑc và chính phӫ bây giӡ ÿmFKҩp nhұn
rҵng biӃQÿәi khí hұu hiӋn nay ÿmYjÿDQJÿѭӧc gây ra bӣi nhӳng hoҥt
ÿӝng cӫDFRQQJѭӡLYjÿӗng ý rҵng chúng ta phҧLKjQKÿӝQJÿӇ QJăQ
chһn hiӇm hӑa biӃQÿәi khí hұu.

BiӃQÿәi khí hұu có thӇ sӁ ҧQKKѭӣng MӐ,1*ѬӠI và MӐI VҰT

trên thӃ giӟi.
MӝWYjLWKD\ÿәi có thӇ tӕWQKѭQJrҩt nhiӅXWKD\ÿәi sӁ xҩu!

4
Thông tin bә sung: ĈRÿҥc biӃQÿәi khí hұu
Tӯ ÿҫu nhӳQJQăPNKLFKLӃc nhiӋt kӃ khoa hӑc hiӋQÿҥLÿҫu
WLrQ ÿѭӧc chӃ tҥo FRQ QJѭӡL ÿã có mӝt sӵ JKL FKpS ÿҫ\ ÿӫ vӅ
nhiӋWÿӝ WUiLÿҩt. Vì thӃ, tӯ O~FÿyFK~QJWDFyÿѭӧc mӝt sӵ hiӇu biӃt
rõ ràng vӅ sӵ WKD\ÿәi nhiӋWÿӝ trên khҳp hành tinh diӉQUDQKѭWKӃ
nào.
1KѭQJ OjP VDR FK~QJ WD ELӃW ÿѭӧc nhiӋW ÿӝ cӫD WUiL ÿҩt thay
ÿәLQKѭWKӃ QjRWUѭӟc thӡLJLDQÿy"
Các nhà khoa hӑF ÿm sӱ dөng nhiӅu SKѭѫQJ SKiS ÿӇ trҧ lӡi câu
hӓi này, bao gӗm:
&iFV{QJEăQJ ± V{QJEăQJOjQKӳng tҧQJEăQJOӟQÿѭӧc hình
thành ӣ nhӳng khu vӵc lҥQKJLiQKѭWUrQQ~LFDR6ông EăQJ
to ra khi nhiӋWÿӝ lҥnh và thu lҥi khi nhiӋWÿӝ nóng. Bҵng cách
nghiên cӭu nhӳQJ V{QJ EăQJ WKD\ ÿәL QKѭ WKӃ nào qua các
thӡi kǤ, các nhà khoa hӑc biӃW ÿѭӧc khi nào nhiӋW ÿӝ cӫa trái
ÿҩWÿmOҥnh hay nóng.
Sӵ WKD\ÿәi mӵFQѭӟc biӇn ± mӵFQѭӟc biӇQWăQJOrQNKLQKLӋt
ÿӝ nóng và giҧm xuӕng khi nhiӋW ÿӝ lҥnh. Bҵng cách nghiên
cӭu sӵ di chuyӇn cӫa mӵFQѭӟc biӇn qua các thӡi kǤ, các nhà
khoa hӑc có thӇ nói cho chúng ta biӃt khi nào nóng và khi nào
lҥnh.
/}L EăQJ ± mӝW O}L EăQJ ÿѭӧc các nhà khoa hӑc khoan ra tӯ
mӝt khӕLEăQJOӟn ӣ Nam Cӵc, Bҳc Cӵc hoһFFiFV{QJEăQJ
Bҵng cách nghiên cӭXO}LEăQJQj\, các nhà khoa hӑc có thӇ
biӃWÿѭӧc quá trình tan hoһc phát triӇn cӫDEăQJYjYuWKӃ biӃt
ÿѭӧc nhiӋW ÿӝ toàn cҫX ÿm QyQJ KD\ Oҥnh. Nghiên cӭu các
EyQJNKtÿѭӧFOѭXJLӳ WURQJEăQJFNJQJJL~SSKiWKLӋn vӅ các
ÿLӅu kiӋn tӵ nhiên trong quá khӭ.
Vòng tuәi cây ± hҵQJ QăP Fk\ ÿӅu phát triӇn thêm 1 vòng
thân, khi nhiӋWÿӝ nóng, vòng cây phát triӇQQKDQKKѫQ (và dày
KѫQ là khi nhiӋWÿӝ lҥnh. Vì thӃ, bҵng cách nghiên cӭu nhӳng
vòng cây, các nhà khoa hӑc sӁ biӃWÿѭӧc nӃu nhiӋWÿӝ là nóng
hoһc lҥnh ӣ nhӳng thӡi kǤ khác nhau.

5
 Ĉҩt và trҫm tích ± ÿҩt và trҫm tích OѭXJLӳ nhӳng phҫn còn lҥi
cӫDÿӝng thӵc vұt khi chúng phát triӇn theo thӡi gian. Khi thӵc
vұWYjÿӝng vұt tҥi mӝt khu vӵFWKD\ÿәi theo khí hұu, dӵa vào
nhӳng phҫn còn lҥi cӫD FK~QJ WURQJ ÿҩt/trҫm tích, các nhà
khoa hӑc sӁ biӃW ÿѭӧc khí hұu ӣ thӡi kǤ lӏch sӱ ÿy QKѭ WKӃ
nào.
Phҩn hoa ± mӝt vài cây ѭDWKӡi tiӃt nóng, mӝt sӕ NKiFѭDOҥnh.
Bҵng cách nghiên cӭu phҩn hoa tìm thҩ\WURQJFiFO}LEăQJYj
trҫm tích, và khám phá tuәi cӫa chúng, các nhà khoa hӑc có
thӇ cho biӃt loҥi cây nào thì phә biӃn tҥi nhӳng thӡLÿLӇm khác
nhau và khí hұXWѭѫQJӭng ӣ thӡi kǤ ÿyOjQyQJKD\Oҥnh.

Thông tin bә sung: Dӵ ÿRiQELӃQÿәi khí hұu

Các nhà khoa hӑc sӱ dөng nhӳng mô hình khoa hӑc và mô phӓng
sӕ ÿӇ dӵ ÿRiQ NKt Kұu sӁ WKD\ ÿәL QKѭ WKӃ QjR WURQJ WѭѫQJ ODL
Nhӳng mô hình này rҩt phӭc tҥp. Thұt sӵ là, hҫu hӃt nhӳng mô
hình nhӓ VDXWKѭӡQJÿѭӧc kӃt hӧSÿӇ dӵ ÿRiQELӃQÿәi khí hұu:
Mô hình khí quyӇn: dӵ ÿRiQVӵ di chuyӇn không khí, nhiӋWÿӝ,
mây, và các yӃu tӕ khí quyӇn khác;
0{KuQKÿҥLGѭѫQJGӵ ÿRiQQKLӋWÿӝ ÿҥLGѭѫQJÿӝ mһn, và
vòng tuҫQKRjQQѭӟc;
0{KuQKEăQJGӵ ÿRiQOѭӧQJEăQJEDRSKӫ ÿҩt và biӇn;
Mô hình vӅ thӵc vұt: dӵ ÿRiQWKӵc vұt sӁ WKD\ÿәi và phҧn ӭng
qua lҥi vӟi khí quyӇQQKѭWKӃ nào.

6
Ghi chú

7
2. Nguyên nhân gây ra biӃQÿәi khí hұu
7UiLÿҩt có mӝt lӟp hӛn hӧp các loҥi không NKtÿѭӧc biӃWÿӃQQKѭFiF
khí nhà kính) trong bҫu khí quyӇn cӫa mình có khҧ QăQJJLӳ nhiӋt tӯ
ánh sáng mһt trӡi và vì thӃ OjPFKR7UiLÿҩt không bӏ lҥQKÿLNhӳng
hoҥWÿӝng cӫDFRQQJѭӡi, QKѭÿӕW[ăQJGҫu và phá rӯQJÿmOjP tăQJ
Oѭӧng khí nhà kính trong bҫu khí quyӇn. ĈLӅu này khiӃn cho ngày càng
có nhiӅu nhiӋt bӏ OѭXJLӳ lҥi trong bҫu khí quyӇn cӫDWUiLÿҩt và vì thӃ
nó trӣ nên nóng dҫn (xem Vѫÿӗ 1).

6ѫÿӗ 1: HiӋu ӭng khí nhà kính

2.1 Các khí nhà kính

Các khí nhà kính tӗn tҥi tӵ nhiên trong bҫu khí quyӇn. NӃu không có
các khí này, ánh sáng mһt trӡi mһt trӡi sӁ bӏ dӝLQJѭӧc lҥi ngoài không
gian khi chҥm vào bӅ mһWWUiLÿҩWOjPFKRWUiLÿҩt sӁ rҩt lҥnh (nhiӋWÿӝ
lҥQKKѫQ so vӟi hiӋn tҥi khoҧng 33°C)(2).
Nhӳng khí nhà kính chính có trong
³1KjNtQK´OjJu"
bҫu khí quyӇn là:
Tҥi nhӳng vùng lҥnh lӁo cӫa
+ѫLQѭӟc (H2O)
WUiLÿҩWQJѭӡi ta sӱ dөng
Các-bo-níc (CO2) nhӳng ngôi nhà bҵng kính
Mêtan (CH4) (hoһc vұt liӋu trong suӕWÿӇ
trӗng cây và rau. Kính có tác
Ð[tW1LWѫ (N2O) dөQJFKRiQKViQJÿLYjR
Ôzôn (O3) QKѭQJNK{QJFKo nhiӋt thoát
ra bên ngoài.

8
Thành phҫn cӫa các khí nhà kính trong bҫu khí quyӇQ ÿm ÿѭӧc cân
bҵng trong mӝt thӡi gian dài, tҥRUDP{LWUѭӡng әQÿӏQKWUrQWUiLÿҩt vӕn
phù hӧp nhҩt cho sӵ sӕng. Tuy nhiên, các hoҥW ÿӝng cӫD FRQ QJѭӡi
(ÿһc biӋt tӯ ³Cuӝc cách mҥng công nghiӋp´ KD\VDXQăP) ÿmYj
ÿDQJ OjP WăQJ OrQ Oѭӧng khí nhà kính có trong bҫu khí quyӇn (xem
Bҧng 1).

Bҧng 1: Sӵ WăQJ OrQ YӅ các khí nhà kính trong bҫu khí quyӇn tӯ
QăP(1)

Khí Mӭc 1750 Mӭc hiӋn tҥi TăQJ lên

Các-bo-níc (ppm) 280 390(3) 110

Mêtan (ppb) 700 1.745 1.045

Ð[tW1LWѫ (ppb) 270 314 44

(ppm = mӝt phҫn triӋu ; ppb = mӝt phҫn tӹ)

Càng nhiӅu khí nhà kính trong bҫu khí quyӇQ WKu WUiL ÿҩt ngày càng
nóng lên. Và sӵ nóng lên nhiӅu sӁ ҧQKKѭӣng rҩt xҩXFKRFRQQJѭӡi
và cho mӑi sinh vұWWUrQWUiLÿҩt (xem Bài hӑc 2 vӅ ҦQKKѭӣng  cӫa biӃn
ÿәi khí hұu).

2.2 NhӳQJNKtQKjNtQKÿѭӧc tҥo ra bӣLFRQQJѭӡLQKѭWKӃ nào?

Nhӳng khí nhà kính GR FRQ QJѭӡi tҥo ra có ҧnKKѭӣng lӟn nhҩt cho
viӋc biӃQÿәi khí hұu bao gӗm: các-bo-níc, mê-tan và ô-[tWQLWѫ. Trong
nhӳng khí này thì các-bo-QtFÿѭӧc xem là loҥLNKtÿyQJYDLWUzOӟn nhҩt
gây biӃQÿәi khí hұu bӣi vì QyOjNKtQKjNtQKÿѭӧc thҧi ra nhiӅu nhҩt
bӣi hoҥWÿӝng cӫa con QJѭӡi.

2.2.1 Các-bo-níc (cacbon dioxit)

HҫXQKѭWҩt cҧ FK~QJWDÿӅu biӃt khí các-bo-níc (CO2) ÿѭӧc thҧi ra tӯ
quá trình hô hҩp cӫDFRQQJѭӡi. &RQQJѭӡi hít vào khí ôxi (O2) và thӣ

9
ra khí các-bo-níc, WURQJNKLÿyWKӵc vұt lҥLOjPÿLӅXQJѭӧc lҥi, lҩy khí
các-bo-níc và thҧi ra khí ôxi (ÿLӅu này làm cho chúng trӣ nên quan
trӑng trong viӋFQJăQFKһn biӃQÿәi khí hұu). &K~QJWDFNJQJÿmFyWKӇ
biӃWÿѭӧc là khí CO2 có trong nhӳng thӭc uӕQJFyJDVQKѭQѭӟc ngӑt
(coca-FRODVRGDXSGѭӟi dҥng bong bóng khí sӫi lên.
MӝW Oѭӧng lӟn khí CO2 ÿѭӧc sinh ra tӵ QKLrQ ÿL YjR Eҫu khí quyӇn
thông qua nhӳQJ TXi WUuQK QKѭ Vӵ phân hӫy các vұt chҩt hӳX Fѫ
thoát ra tӯ núi lӱa, hay hô hҩp cӫa các sinh vұt sӕng. MӝW Oѭӧng khí
CO2 WѭѫQJ ÿѭѫQJ FNJQJ Eӏ loҥi ra khӓi bҫu khí quyӇn thông qua các
quá trình quang hӧp bӣi thӵc vұt và các phiêu sinh vұt biӇn, hoһc sӵ
phân hӫ\ÿiGRWKӡi tiӃt. KӃt quҧ cӫa quá trình cân bҵng này, OjOѭӧng
khí CO2 trong bҫu khí quyӇn luôn ӣ trҥng thái әQ ÿӏnh trong 650.000
năm qua (vào khoҧng 180-300 ppm)(1).
Tuy nhiên, các hoҥW ÿӝng cӫD FRQ QJѭӡL ÿm OjP FKR TXi WUuQK Qj\
không còn cân bҵng, và nӗQJÿӝ CO2 trong bҫu khí quyӇQÿmYjÿDQJ
WăQJ WrQ ÿҥt tӟi mӭc 390 ppm YjR QăP 2010)(3). Nhӳng hoҥW ÿӝng
chính cӫDFRQQJѭӡi dүQÿӃn sӵ thҧi ra khí CO2 bao gӗm:
Ĉӕt xăQJ/dҫu ÿӇ chҥ\ÿӝQJFѫFӫa xe máy, ô-tô, buýt, tҧi và nhà
máy;
Ĉӕt các nhiên liӋXNKiFQKѭthan và dҫu (ví dө ÿӇ sҧn xuҩt UDÿLӋn
WURQJFiFQKjPi\ÿLӋn) và cӫi (gӛ);
Tàn phá rӯng.
ViӋF ÿӕt nhiên liӋu hóa thҥch (QKѭ WKDQ Gҫu, [ăQJ Gҫu và khí thiên
nhiên) ³ÿyQJJyS´ ÿӃQOѭӧng CO2 PjFRQQJѭӡi thҧi ra trong vòng
QăPTXD(4).
ViӋc phá rӯng (chһt, ÿӕt hoһc tàn phá cây rӯng) là nguyên nhân cho
khoҧQJ Oѭӧng CO2 thҧi ra bӣL FRQ QJѭӡi(5). HoҥW ÿӝng phá rӯng
ÿDQJGLӉn ra trên toàn thӃ giӟi vӟi tӕFÿӝ 10 triӋu hecta mӛLQăP(5). Khi
cây rӯng bӏ ÿӕn hҥ hoһc bӏ ÿӕt nó thҧi ra rҩt nhiӅu khí CO2 vào bҫu khí
quyӇn. NӃu mӝt vùng rӝng lӟn cây cӕi bӏ chһWÿLYjNK{QJÿѭӧc trӗng
lҥi, CO2 sӁ bӏ OѭXOҥi trong bҫu khí quyӇn, ÿk\ là mӝt trong nhӳng lý do
YuVDRQJăQFKһn mҩt rӯng là mӝt hoҥWÿӝng quan trӑng.

10
2.2.2 0rWDQYj{[tWQLWѫ
Mêtan (CH4) ÿѭӧc phát thҧi vào bҫu khí quyӇn tӯ rҩt nhiӅu nguӗn khác
nhau: cҧ tӵ QKLrQÿDVӕ tӯ FiFYQJÿҩt ngұSQѭӟFYjGRFRQQJѭӡi
(khai khác và sҧn xuҩt nhiên liӋu có nguӗn gӕc hóa thҥFK ÿӕt cháy
PrWDQÿӇ tҥRUDQăQJOѭӧng, FKăQQX{LJLDV~FYjUzUӍ tӯ các bãi chôn
lҩp rác). Khí mêtan phân giҧi tӵ nhiên ӣ tҫng thҩp cӫa bҫu khí quyӇn,
QKѭQJ WӕF ÿӝ thҧi khí mêtan tӯ các hoҥW ÿӝng cӫD FRQ QJѭӡi nhanh
KѫQ NKҧ QăQJ SKkQ Kӫy cӫa tӵ nhiên. NӗQJ ÿӝ cӫa mêtan trong bҫu
khí quyӇQÿmWăQJOrQ[ҩp xӍ 148% tӯ QăP[HPEҧng 1).
Ð[tWQLWѫ (N2O) ÿѭӧc sinh ra tӯ các nguӗn tӵ nhiên QKѭ ÿҥLGѭѫQJYj
ÿҩt (ÿһc biӋt là ӣ vùng nhiӋWÿӟLQѫLFK~QJVӁ bӏ phân hӫy mӝt cách
tӵ nhiên và mҩW ÿL Nhӳng hoҥW ÿӝng cӫD FRQ QJѭӡL QKѭ EyQ SKkQ
FKR ÿҩW FKăQ QX{L JLD V~F FiF QKj Pi\ F{QJ QJKLӋS ÿm OjP WăQJ
nӗQJ ÿӝ cӫD {[tW QLWѫ trong bҫu khí quyӇn tӯ  SSE QăP  OrQ
319 ppb hiӋn nay (xem bҧng 1).

Thông tin bә sung: Có phҧi các NKtQKjNtQKÿӅu giӕng nhau?

Mӝt sӕ khí nhà kính thì nguy hiӇm KѫQQKӳng khí nhà kính khác:
Mӝt vài khí có tác dөng làm ҩP WUiL ÿҩt mҥQK KѫQ QKӳng khí
khác;
Mӝt vài khí có thӇ tӗn tҥi trong khí quyӇQ OkX KѫQ QKӳng khí
khác;
Mӝt vài khí có thӇ FyKDLÿһc tính trên.
KӃt quҧ là, các nhà khoa hӑF ÿm ÿiQK JLi QKӳQJ NKt QKj NtQK ÿӇ
xem xét mӭFÿӝ nguy hiӇm cӫa các khí nhà kính. Sӵ ÿiQKJLiQj\
ÿѭӧc gӑL Oj³WLӅP QăQJ OjP WUiL ÿҩW QyQJ OrQ´. Bӣi vì khí CO2 ÿѭӧc
thҧi ra nhiӅu nhҩt bӣLFRQQJѭӡLQyÿѭӧc chӑn làm mӭFFѫEҧn, và
ÿѭӧc gán cho giá trӏ 1.
Mêtan có mӭc 25 vӅ tiӅPQăQJOjPQyQJWUiLÿҩtFyQJKƭDOjJҩp 25
lҫn khí CO2. MӭFÿiQKJLiQj\FzQÿѭӧc biӃWÿӃQQKѭ³CO2 WѭѫQJ
ÿѭѫQJ´. Ôxít QLWѫÿѭӧFÿiQKJLiӣ mӭc 298.

11
 Vì thӃ, chӍ cҫn mӝWOѭӧng nhӓ PrWDQYj{[tWQLWѫÿѭӧc thҧi ra so vӟi
khí các-bo-níc, chúng vүn có thӇ tҥo ra ҧQK Kѭӣng lӟn vӅ biӃQÿӕi
khí hұu.

Ghi chú

12
Bài 2: ҦQKKѭӣng cӫa biӃQÿәi khí hұu

Tәng quan: Khi kӃt thúc bài hӑc này, hӑc sinh sӁ nҳPÿѭӧc kiӃn thӭc
FѫEҧn vӅ nhӳng ҧQKKѭӣng cӫa biӃQÿәi khí hұXOrQP{LWUѭӡng và
FRQQJѭӡi.
Mөc tiêu: Hӑc sinh sӁ:
1. Xem xét nhӳng ҧQKKѭӣng cӫa biӃQÿәi khí hұu trên:
a) MӵFQѭӟc biӇn;
b) Thӡi tiӃt;
c) Nông nghiӋp;
d) Sӭc khӓHFRQQJѭӡi;
e) Ĉӝng thӵc vұt.
2. Khám phá xem biӃQÿәi khí hұu sӁ ҧQKKѭӣQJÿӃn khu vӵc các
em sinh sӕng QKѭWKӃ nào.

KiӃn thӭc cҫn phҧLFyWUѭӟc khi vào bài ± Giáo viên

³%jLÿӑFFѫVӣ´GѭӟLÿk\VӁ cung cҩp cho giáo viên mӝt cái nhìn tәng
thӇ vӅ nhӳng ҧQKKѭӣng khác nhau cӫa biӃQÿәi khí hұu.
Nhӳng phҫQ³WK{QJWLQEә VXQJ´ÿmÿѭӧFÿѭDYjRÿӇ giáo viên có thӇ
tham khҧo WURQJWUѭӡng hӧp giáo viên nhұQÿѭӧc nhӳng thҳc mҳc tӯ
hӑc sinh, hoһc muӕn cung cҩp cho các em nhӳng thông tin mӟi.

KiӃn thӭc cҫn phҧi có tUѭӟc khi vào bài ± Hӑc sinh
Hӑc sinh cҫn mӝt sӵ hiӇu biӃt Fѫ Eҧn vӅ biӃQ ÿәi khí hұu và các
nguyên nhân gây ra nó. Nhӳng kiӃn thӭFQj\ÿmÿѭӧc trình bày trong
Bài 1: BiӃQÿәi khí hұu ± nó là gì và nguyên nhân gây ra nó?

Nhӳng hoҥt ÿӝng tiӅPQăQJ

Phө lөc 1 bao gӗm mӝt danh sách các hoҥWÿӝng có thӇ ÿѭӧc thiӃt kӃ
ÿӇ WăQJ Fѭӡng sӵ hiӇu biӃt cӫa hӑc sinh vӅ biӃn ÿәi khí hұu. Hoҥt
ÿӝng 3-YjÿӅu có thӇ hӳu ích cho Bài 2.

13
Câu hӓi cho hӑc sinh trҧ lӡi
Khi hӑc xong bài này, hӑc sinh sӁ phҧi trҧ lӡLÿѭӧc các câu hӓi sau:
1. Mӝt sӕ WiFÿӝng toàn cҫu cӫa viӋFWăQJQKLӋWÿӝ lên?
2. 6X\QJKƭYӅ QѫLPuQKÿDQJӣ. NhӳQJWiFÿӝng cӫa biӃQÿәi khí
hұXFKRÿӏDSKѭѫQJPuQK"
3. Xem xét BiӇX ÿӗ 2 và Bҧng 2. NhӳQJ WiF ÿӝng nào cӫa viӋc
Qѭӟc biӇn dâng 1 m có thӇ ҧQK KѭӣQJ ÿӃn thӏ trҩn hoһc tӍnh
cӫa mình?
4. Theo em, WiFÿӝng nào cӫa biӃQÿәi khí hұu là trҫm trӑng nhҩt
cho ViӋt Nam?

Bài 2: %jLÿӑFFѫVӣ
1. ҦQKKѭӣng cӫa biӃQÿәi khí hұu
Sӵ WăQJQKLӋWÿӝ toàn cҫu do biӃQÿәi khí hұXÿHGӑa sӁ OjPWKD\ÿәi
nhiӅX ÿLӅu kiӋn và quá trình tӵ nhiên vӕn tӗn tҥi trên hành tinh cӫa
chúng ta. NhiӋWÿӝ trung bình toàn cҫXÿѭӧc dӵ ÿRiQVӁ WăQg lên thêm
2,5°&WUѭӟc QăP2070(6), và có thӇ sӁ WăQJÿѭӧc 4°&WUѭӟc khi kӃt thúc
thӃ kӹ này(1). NhiӋWÿӝ trung bình trên khҳp ViӋt Nam ÿѭӧc dӵ ÿRiQVӁ
WăQJWӯ 1,1-3,6°C WUѭӟFQăPGRELӃQÿәi khí hұXWURQJÿyNKXYӵc
miӅn Nam nhiӋWÿӝ ÿѭӧc dӵ ÿRiQVӁ WăQJOrQWӯ 1,4-2,6°C(7). Khi nhiӋt
ÿӝ WăQJOrQUҩt nhiӅu quá trình tӵ QKLrQWUrQWUiLÿҩt sӁ bӏ ҧQKKѭӣng
(các quá trình trong khí quyӇn, khí hұX Yj ÿҥL GѭѫQJ Yӕn có thӇ là
thҧm hӑD ÿӕi vӟL FRQ QJѭӡL ÿӝng và thӵc vұt. Nhӳng thông tin tiӃp
theo sӁ nêu ra nhӳng ҧQKKѭӣng lӟn cӫa biӃQÿәi khí hұu.

1.1 MӵFQѭӟc biӇn dâng

Khi nhiӋWÿӝ toàn cҫXWăQJOrQEăQJӣ nhӳng V{QJEăQJYjKDLFӵc là
Bҳc và Nam Cӵc sӁ tan chҧy, sinh ra mӝWOѭӧQJQѭӟc khәng lӗ chҧy
xuӕng biӇn. .KLÿyPӵFQѭӟc biӇn sӁ dâng lên, gây ngұp nhӳng vùng
ÿҩt thҩp duyên hҧLYjVkXWURQJÿҩt liӅn trên khҳp thӃ giӟi. Thêm vào

14
ÿy YLӋc WăQJ QKLӋW ÿӝ dүQ ÿӃn sӵ giãn nӣ cӫD Qѭӟc còn khiӃn cho
mӵFQѭӟc biӇQGkQJFDRKѫQ
MӵF Qѭӟc biӇn có thӇ GkQJ OrQ FDR ÿӃn 1 m WUѭӟF QăP 2100(8), và
ÿLӅu này sӁ tiF ÿӝng không nhӓ ÿӃn nhӳQJ QJѭӡi dân sӕng ӣ các
YQJ ÿҩt thҩp ven biӇn. MӝW YjL KzQ ÿҧo ӣ biӇQ 7KiL %uQK 'ѭѫQJ Yj
ҨQĈӝ 'ѭѫQJQKѭӣ quӕc gia Maldives) có thӇ sӁ biӃn mҩt hoàn toàn.
Nhӳng thành phӕ Fyÿӏa hình thҩSQKѭ6LQJDSRUH/XkQĈ{QYj1HZ
Orleans, sӁ bӏ ҧQKKѭӣng nһng nӅ bӣi viӋFQѭӟc biӇn dâng lên.
Rҩt nhiӅX QJѭӡi trên trái ÿҩt sӁ phҧi rӡi bӓ nhà cӱD Yj ÿҩW ÿDL Fӫa
PuQKFNJQJQKѭnhӳQJYQJÿҩt nông nghiӋp rӝng lӟn sӁ bӏ KѭKҥi do
nhӳng sӵ dâng lên cӫa mӵF Qѭӟc biӇn. NhӳQJ YQJ ÿҩW WUѭӟF ÿk\
không dӉ bӏ ҧQK Kѭӣng do ngұp lөt sӁ bӏ ngұp thѭӡng [X\rQ KѫQ
khiӃn nhӳQJGkQFѭVӕng ӣ ÿy gһp nguy hiӇm.
ChӍ cҫn mӵFQѭӟc biӇQWăQJOrQWKrP1 mét thì sӁ có 100 triӋXQJѭӡi
ӣ Châu Á, hҫu hӃt ӣ ViӋt Nam, SKtDÿ{QJ7UXQJ4Xӕc, và Bangladesh
sӁ mҩt chӛ ӣ(8). Mӝt câu hӓi mà tҩt cҧ các chính phӫ sӁ phҧi trҧ lӡi là:
NhӳQJQJѭӡi này sӁ phҧi dӡLÿLÿkX"
HҫXQKѭQKӳng hoҥWÿӝQJÿҩt nông nghiӋp ӣ Ĉ{QJ1DPÈÿӅu diӉn ra
ӣ nhӳQJYQJÿҩt thҩp dӑc bӡ
biӇn và vì thӃ sӁ bӏ ҧQKKѭӣng Bҥn có biӃt?
nһng nӅ bӣLQѭӟc biӇn dâng.
NӃu Nam Cӵc bӏ tan chҧy hoàn
Các nhà khoa hӑc dӵ ÿRiQ toàn, mӵFQѭӟc biӇn sӁ bӏ dâng
rҵng ViӋt Nam là mӝt trong lên thêm 60 m(10).
nhӳng quӕc gia sӁ chӏu ҧnh
Kѭӣng nһng nӅ nhҩt cӫa biӃn DiӋn tích mһWQѭӟc biӇQÿѭӧc
ÿәi khí hұu. Trong suӕW KѫQ bao phӫ bӣLEăQJÿmEӏ thu hҽp
QăPTXD, mӵFQѭӟc biӇn ӣ 10% trong nhӳng thұp kӹ gҫn
(1)
ViӋW 1DP ÿm WăQJ OrQ  cm . ÿk\ Yjÿӝ dày cӫa lӟSEăQJQj\
MӵF Qѭӟc biӇQ FzQ ÿѭӧc dӵ FNJQJÿmJLҧm khoҧng 40%(5).
ÿRiQ tiӃp tөc WăQJOrQWKrP Hai phҫn ba (2/3) các thành phӕ
33 cm WUѭӟc 2050; lӟn trên thӃ giӟi (thành phӕ có
KѫQWULӋu dân) ӣ nhӳng vùng
45 cm WUѭӟc 2070; và ÿҩt thҩp ven biӇn và sӁ bӏ ҧnh
1 m YjRQăP 2100(9). Kѭӣng bӣi mӵFQѭӟc biӇn dâng.

15
Ӣ ViӋt Nam, Ĉӗng bҵng sông Cӱu Long sӁ là mӝt trong nhӳng vùng bӏ
WiFÿӝng nhiӅu nhҩt do mӵF Qѭӟc biӇn dâng. 12.376 km2 ÿҩt và gҫn
5 triӋXQJѭӡi trong 12 tӍnh sӁ bӏ ҧnh Kѭӣng(11) (xem bҧng 2) nӃu mӵc
Qѭӟc biӇn dâng lên 1 m. 43,7% diӋn tích cӫa tӍQK 6yF 7UăQJ VӁ bӏ
ngұp, làm ҧQKKѭӣQJÿӃn 458.000 QJѭӡi(11). Hình 2 cho ta thҩy nhӳng
vùng ([DQKÿұm), hiӋQFyÿӝ cao thҩSKѫQ m trên mһWQѭӟc biӇn, và
có thӇ sӁ bӏ ngұp khi mӵFQѭӟc biӇn dâng lên 1 m.

Hình 2: Vùng mjX[DQKÿұm là vùng ӣ Ĉӗng bҵng sông Cӱu Long

sӁ bӏ ngұp khi mӵFQѭӟc biӇn dâng 1 m HÔM NAY

16
Bҧng 2: Các tӍnh ӣ Ĉӗng bҵng sông Cӱu Long bӏ ngұp khi mӵc
Qѭӟc biӇn dâng lên 1m HÔM NAY(11)
DiӋn tích % diӋn tích Sӕ QJѭӡi bӏ % dân sӕ
TӍnh 2
ngұp (km ) tӍnh ҧQKKѭӣng tӍnh
An Giang 192 5,45 197.000 8,3
Bҥc Liêu 961 38,87 383.000 44,8
BӃn Tre 1.131 50,14 759.000 54,6
Cà Mau 1.183 22,75 183.000 15,2
Cҫn Thѫ 758 24,75 427.000 20,8
Ĉӗng Tháp 389 11,53 222.000 13,4
Kiên Giang 1.757 28,22 296.000 18,6
Long An 2.169 49,42 581.000 39,1
Sóc Trăng 1.425 43,71 458.000 35,0
TiӅn Giang 783 32,68 497.000 28,8
Trà Vinh 1.021 45,72 418.000 37,9
Vƭnh Long 606 39,69 364.000 31,6
Tәng cӝng 12.376 31.0 4.785.000 26,7

Thông tin bә VXQJ7ѭѫQJODLFyWKӇ WKD\ÿәi

Hình 2 và bҧng 2 cho ta thông tin vӅ nhӳng ҧQK Kѭӣng cӫa viӋc
Qѭӟc biӇn dâng 1 Pÿӕi vӟLĈӗng bҵng sông Cӱu Long. Tuy nhiên,
mӭc dӵ ÿRiQdâng lên 1 m này sӁ không xҧy ra WUѭӟc QăPYj
nhiӅXÿLӅu có thӇ WKD\ÿәi trong thӡLJLDQÿy
Ví dө, nhӳng hoҥWÿӝng chúng ta thӵc hiӋn riêng lҿQKѭQӛ lӵc cӫa
quӕc gia hay cӝQJÿӗng quӕc tӃ ÿӇ giҧPOѭӧng khí nhà kính có thӇ
làm giҧm nhӳng ҧQKKѭӣng cӫa biӃQÿәi khí hұu và kӃt quҧ là mӵc
dâng cӫDQѭӟc biӇQFNJQJJLҧPÿL
7KrP YjR ÿy QKӳng nӛ lӵF ÿӇ FNJQJ Fӕ và nâng cao hӋ thӕQJ ÿr
bҧo vӋ bӡ biӇn và trӗng rӯng ngұp mһn sӁ FNJQJ OjPJLҧm các tác
ÿӝng cӫa mӵFQѭӟc biӇn dâng.

17
1.2 Các hiӋQWѭӧng thӡi tiӃt cӵFÿRDQWăQJOrQ
1Jѭӡi ta dӵ ÿRiQ Uҵng sӵ WăQJ QKLӋW ÿӝ toàn cҫu sӁ OjP WKD\ ÿәi
nhӳng loҥi hình thӡi tiӃt khҳp thӃ giӟi khiӃn cho nhӳng hiӋQWѭӧng thӡi
tiӃt cӵF ÿRDQ VӁ JLD WăQJ QKѭ EmR Oӕc xoáy và hҥn hán. Nhӳng khu
vӵc khác nhau cӫa thӃ giӟi sӁ gánh chӏu nhӳng sӵ biӃQÿәi khác nhau
vӅ thӡi tiӃt, mӝt sӕ QѫLVӁ xuҩt hiӋn nhiӅu bão và lӕF [Ri\ KѫQWURQJ
khi nhӳQJQѫLNKiFKҥn hán và nhӳQJÿӧt sóng nhiӋt QJKƭDOjQKӳng
JLDLÿRҥn có thӡi tiӃt cӵc nóng kéo dài) diӉQUDWKѭӡQJ[X\rQKѫQ
Ӣ vùng Ĉӗng bҵng sông Cӱu Long, biӃQÿәi khí hұu sӁ gây ra nhiӅu
PѭDKѫQWURQJVXӕWPDPѭDYӟi nhiӅXFѫQEmRQKLӋWÿӟLFѭӡng ÿӝ
lӟn, vӕn sӁ gây ra ngұp lөt ӣ các vùng thҩp dӑc bӡ biӇn. BiӃQÿәi khí
hұXFNJQJOjPWăQJOrQYӅ FѭӡQJÿӝ và tҫn suҩt cӫa hҥn hán trong mùa
khô.

1.3 ҦQKKѭӣng lên nông nghiӋp

1ѭӟc biӇQGkQJYjWKD\ÿәi nhӳng loҥi hình thӡi tiӃt sӁ ҧQKKѭӣQJÿӃn
sӵ sҧn xuҩt nông nghiӋp trên khҳp thӃ giӟi. Mӝt sӕ khu vӵc, ví dө
nhӳng vùng lҥnh cӫD ÿӏa cҫu, nông nghiӋp
có thӇ Fy QăQJ VXҩt cao KѫQ NKL QKLӋW ÿӝ Bҥn có biӃt?
WăQJ 7X\ QKLrQ Uҩt nhiӅX YQJ ÿҩt nông
nghiӋp sӁ giҧPQăQJVXҩt bӣi vì chúng sӁ bӏ: Sҧn xuҩt nông nghiӋp
trên thӃ giӟLÿѭӧc dӵ
ngұp bӣLQѭӟc biӇn; ÿRiQVӁ giҧm 40%
ҧQKKѭӣng bӣi hҥn hán; vào thӃ kӹ này do biӃn
ÿәi khí hұu(8). ĈLӅu
Nhӳng loҥi cây bҧQÿӏa có thӇ sӁ không này sӁ khiӃn ngày
còn mӑFÿѭӧc do sӵ WKD\ÿәi thӡi tiӃt và càng nhiӅXQJѭӡi bӏ
nhiӋWÿӝ; ÿyL
1ѭӟc ngӑt sӁ trӣ nên khan hiӃm.
Sӵ kӃt hӧp trong viӋFWăQJFѭӡng hҥn hán và mӵFQѭӟc biӇn dâng sӁ
làm mӭFÿӝ nhiӉm mһQWăQJOrQFKRYQJĈӗng bҵng sông Cӱu Long
và các loҥL ÿҩW GQJ ÿӇ canh tác nông nghiӋp. ĈLӅu này sӁ có ҧnh
Kѭӣng tiêu cӵFÿӃn các cây nông nghiӋp (lúa) vӕn cҫQQѭӟc ngӑWÿӇ
phát triӇn.

18
1.4 ҦQKKѭӣQJÿӃn sӭc khӓHFRQQJѭӡi
BiӃQÿәi khí hұu sӁ có ҧQKKѭӣng rҩt to lӟQÿӕi vӟi sӭc khӓe cӫa con
QJѭӡi trên toàn thӃ giӟi. Nó sӁ:
Làm gLDWăQJQKLӋWÿӝ trên khҳp thӃ giӟi dүQÿӃn nhӳng bӋnh dӏch
nhiӋWÿӟi ngày càng mӣ rӝQJQKѭVӕt rét và sӕt xuҩt huyӃt, vì muӛi
mang mҫm các mҫm bӋnh này sӕng ӣ nhӳng khu vӵc nóng.
1JѭӡL WD ѭӟc tính rҵng tӯ  ÿӃn 6 tӹ QJѭӡi sӁ có ngu\ Fѫ Pҳc
bӋnh sӕt xuҩt huyӃWWUѭӟFQăPGRELӃQÿәi khí hұu (và sӵ gia
WăQJGkQVӕ)(5);
Sӵ suy giҧm nguӗQ Qѭӟc ngӑt ӣ mӝt sӕ khu vӵF QJKƭD Oj VӁ có
mӝt sӕ QJѭӡLNK{QJFyQѭӟFÿӇ uӕng hoһc trӗng trӑt;
Giҧm sҧQOѭӧng nông nghiӋp trên khҳp thӃ giӟi sӁ dүQÿӃn có rҩt
nhiӅXQJѭӡi bӏ ÿyL
Các hiӋQWѭӧng thӡi tiӃt cӵFÿRDQVӁ cӵc kǤ có hҥi cho sӭc khӓe
và tính mҥng cӫDFRQQJѭӡi.

1.5 ҦQKKѭӣQJOrQÿӝng thӵc vұt

Rҩt nhiӅXÿӝng thӵc vұt sӕng ӣ ÿҩt liӅQYjÿҥLGѭѫQJNKҳSQѫLWUrQWKӃ
giӟi sӁ bӏ WiFÿӝng bӣi biӃQÿәi khí hұu. Sӵ sӕQJÿã cҫQÿӃn hàng triӋu
QăPÿӇ quen vӟi nhӳQJÿLӅu kiӋQWUrQ7UiLÿҩt và biӃQÿәi khí hұXÿm
OjPWKD\ÿәi nhӳQJÿLӅu kiӋn này. Khi khí hұu và nhiӋWÿӝ WKD\ÿәi, ngôi
nhà cӫD ÿӝng thӵc vұW P{L WUѭӡng sӕng) sӁ bӏ WKD\ ÿәi trên quy mô
toàn cҫu.
Rҩt nhiӅXORjLÿӝng thӵc vұt có thӇ sӁ không chӏXÿѭӧc nhӳng sӵ thay
ÿәi quá nhanh này và bӏ chӃt. ĈLӅu này có thӇ gây ra sӵ mҩW ÿL YƭQK
viӉn (tuyӋt chӫng) cӫa mӝt sӕ ORjLÿӝng thӵc vұt.

Thông tin bә sung: ĈLӇPÿӍQKÿLӇm không thӇ quay lҥi)

Rҩt nhiӅu nhà khoa hӑc trên khҳp thӃ giӟi tin rҵng nӃu biӃQ ÿәi khí
hұXNK{QJÿѭӧFQJăQFKһn, thì sӁ có mӝWÿLӇPÿLӇPÿӍnh) mà tҥLÿy
nhӳng ҧQKKѭӣng cӫa biӃQÿәi khí hұu là không thӇ cӭu vãn, có thӇ
là thҧm khӕFYjYѭӧt quá khҧ QăQJNLӇm soát cӫDFRQQJѭӡi.

19
 Mӝt giҧ thuyӃWÿѭӧFÿѭDUDUҵQJEăQJӣ Bҳc và Nam Cӵc giӳ cho
trái ÿҩWÿѭӧc mát, nӃu biӃQÿәi khí hұu làm tan chҧy nhӳng nguӗn
EăQJQj\TXiQKLӅu, chúng sӁ không thӇ OjPPiWWUiLÿҩWÿѭӧc nӳa
và nhiӋWÿӝ sӁ tiӃp tөFWăQJNK{QJNLӇm soát.
Mӝt giҧ thuyӃt khác xoay quanh nhӳng dòng hҧLOѭXGzQJFKҧy trên
biӇn). Mӝt sӕ các dòng hҧLOѭXÿyQJYDLWUzTXDQWUӑng trong viӋc giӳ
cho nhiӋWÿӝ cӫDKjQKWLQKÿѭӧc әQÿӏnh. NӃu biӃQÿәi khí hұu tiӃp
tөc xҧy ra, nó có thӇ khiӃn các dòng hҧLOѭXQj\QJӯng chҧy và sӁ
ҧQKKѭӣng nghiêm trӑQJÿӃn nhiӋWÿӝ cӫDWUiLÿҩt.
Hҫu hӃt các nhà khoa hӑF ÿӅX ÿӗng ý rҵQJ ÿӇ ÿҧm bҧo chúng ta
không chҥPÿӃQ³ĈLӇPÿӍQK´, ta cҫQQJăQFKһn nhiӋWÿӝ WUiLÿҩWWăQJ
lên thêm 2°C so vӟi mӭc cӫDQăP1750 (hay 1,2°C trên mӭc nhiӋt
ÿӝ hiӋn tҥi)(8,,12).

20
Ghi chú

21
Bài 3: /jPVDRÿӇ QJăQFKһn biӃQÿәi khí hұu?

Tәng quan: Sau bài hӑc này, hӑc sinh sӁ nҳPÿѭӧc kiӃn thӭFFѫEҧn
vӅ nhӳng cách thӭFNKiFQKDXÿӇ JL~SQJăQFKһn biӃQÿәi khí hұu.

Mөc tiêu: Hӑc sinh sӁ:

1. Tìm hiӇu xem cӝQJ ÿӗng quӕc tӃ ÿDQJ OjP Ju ÿӇ chӕng lҥi biӃn
ÿәi khí hұu.
2. Tìm hiӇu nhӳng cách thӭFNKiFQKDXÿӇ bҧn thân mình góp phҫn
YjRQJăQFKһn biӃQÿәi khí hұu.

KiӃn thӭc cҫn phҧLFyWUѭӟc khi vào bài ± Giáo viên

³%jL ÿӑF Fѫ Vӣ´ GѭӟL ÿk\ VӁ cung cҩp cho giáo viên mӝt cách nhìn
tәng thӇ vӅ nhӳng viӋc làm có thӇ JL~S QJăQ FKһn biӃQ ÿәi khí hұu,
bao gӗm nhӳng viӋc làm cӫa tӯng cá nhân và nhӳng nӛ lӵc cӫa cӝng
ÿӗng quӕc tӃ.
Nhӳng phҫQ ³WK{QJ WLQ Eә VXQJ´ ÿѭӧF ÿѭD YjR ÿӇ giáo viên có thӇ
tham khҧRWURQJWUѭӡng hӧp giáo viên nhұQÿѭӧc nhӳng thҳc mҳc tӯ
hӑc sinh, hoһc muӕn cung cҩp cho các em nhӳng thông tin mӟi.

KiӃn thӭc cҫn phҧLFyWUѭӟc khi vào bài ± Hӑc sinh

Hӑc sinh cҫn phҧi có nhӳng hiӇu biӃW Fѫ Eҧn vӅ biӃn ÿәi khí hұu,
nguyên nhân và nhӳQJ WiF ÿӝng cӫa nó. Nhӳng kiӃn thӭF Qj\ ÿm
ÿѭӧc hӑc trong Bài 1: BiӃQÿәi khí hұu ± nó là gì và nguyên nhân
gây ra nó? và Bài 2: ҦQKKѭӣng cӫa biӃQÿәi khí hұu.

Nhӳng hoҥWÿӝng tiӅPQăQJ

Phө lөc 1 bao gӗm mӝt danh sách các hoҥW ÿӝQJ ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ
nâng cao sӵ hiӇu biӃt cӫa hӑc sinh vӅ biӃQ ÿәi khí hұu. HoҥW ÿӝng
9 liên quan mұt thiӃt ÿӃQ%jLQKѭQJFiFKRҥWÿӝng 2-8, 10 và 11 có
thӇ FNJQJFytFK

22
Câu hӓi cho hӑc sinh trҧ lӡi
Khi kӃt thúc bài này, hӑc sinh sӁ có thӇ trҧ lӡi nhӳng câu hӓi sau:
1. LiӋt kê mӝt vài hoҥWÿӝQJPjFiFQѭӟc trên thӃ giӟLÿDQJFӕ gҳng
OjPÿӇ hҥn chӃ biӃQÿәi khí hұu.
2. Em có thӇ làm gì trong cuӝc sӕng hҵQJQJj\ÿӇ QJăQFKһn biӃn
ÿәi khí hұu?

Bài 3: %jLÿӑFFѫVӣ
1. Chúng ta có thӇ OjPJuÿӇ QJăQFKһn biӃQÿәi khí hұu?
1.1 Khoa hӑc
ĈӇ ÿҧm bҧo nhiӋW ÿӝ NK{QJ WăQJ KѫQ 2°C so vӟi nhiӋW ÿӝ cӫD QăP
1750, chúng ta phҧi giҧP Oѭӧng khí nhà kính phát thҧi vào bҫu khí
quyӇn bӣi các hoҥW ÿӝng cӫD FRQ QJѭӡi, cө thӇ là giҧm 80% so vӟi
mӭc phát thҧi cӫDQăP1990(8).

1.2 Các chính phӫ ÿDQJOjPJu"

Rҩt nhiӅu quӕc gia trên thӃ giӟL ÿDQJ Kѭӟng tӟi viӋc giҧP Oѭӧng khí
nhà kính mà hӑ thҧi ra vào bҫu khí quyӇn bҵng cách:
Phát triӇn các nguӗQ QăQJ Oѭӧng có thӇ tái tҥo và thân thiӋn vӟi
P{L WUѭӡng. 7K{QJ WKѭӡQJ ÿLӋQ ÿѭӧc sҧn xuҩt bҵQJ FiFK ÿӕt
nhiên liӋu hóa thҥch (than). NhiӅu quӕF JLD ÿDQJ Fӕ gҳng phát
triӇn nhӳng cách thӭFÿӇ sҧn xuҩWÿLӋn mà không phát thҧi khí nhà
kính (ví dө sӱ dөQJQăQJOѭӧng gió, sóng biӇn, ánh sáng mһt trӡi
YjQăQJOѭӧQJÿӏa nhiӋWWURQJOzQJÿҩt);
Phát triӇn nhiӅu công nghӋ sӱ dөng hiӋu quҧ QăQJ Oѭӧng ± ÿLӋn
ÿѭӧc sӱ dөng rӝng rãi trên toàn thӃ giӟi và viӋc tҥo ra nó lҥi thҧi
ra khí nhà kính. Bҵng cách phát triӇn nhӳng công nghӋ (QKѭFiF
thiӃt bӏ ÿҥt hiӋu suҩt cao trong nhà, YăQSKzQJ79Pi\WtQK«
sӱ dөQJ FjQJ tW ÿLӋn càng tӕt, sӁ Fy tW NKt QKj NtQK ÿѭӧc thҧi ra
bҫu khí quyӇn.

23
 Phát triӇn hӋ thӕng giao thông công cӝng tӕW KѫQ ± khi có nhiӅu
QJѭӡi di chuyӇQWUrQSKѭѫQJWLӋn riêng cӫa mình, sӁ có nhiӅu khí
QKj NtQK ÿѭӧc thҧi ra. Bҵng cách phát triӇn hӋ thӕng giao thông
công cӝng tӕWKѫQ (QKѭ[HEXêW[HOӱDWjXÿLӋn), mӑLQJѭӡi sӁ sӱ
dөng chung mӝWSKѭѫQJWLӋn (không phҧLSKѭѫQJWLӋQFiQKkQÿӇ
di chuyӇn khiӃQOѭӧng khí nhà kính thҧi ra sӁ giҧm;
Giҧm nҥn tàn phá rӯng (chһt cây) Yj WăQJ Fѭӡng trӗng cây. Cây
loҥi bӓ khí các-bo-níc ra khӓi bҫu khí quyӇn, vì thӃ càng nhiӅu cây
ÿѭӧc trӗQJWKuOѭӧng khí CO2 ÿѭӧc lҩ\ÿLNKӓi bҫu khí quyӇn càng
lӟn.
Chính phӫ ViӋW 1DP ÿm EҳW ÿҫu lên kӃ hoҥFK ÿӇ giҧP WiF ÿӝng cӫa
biӃQ ÿәi khí hұu và mӵF Qѭӟc biӇn dâng thông qua viӋc gia cӕ và
QkQJFDRÿrELӇn và thiӃt lұp nhӳQJÿDLUӯng ngұp mһQSKtDWUѭӟFÿr
± vì rӯng ngұp mһn giúp giҧPWiFÿӝng cӫa nhӳng con sóng và bão.

1.3 Nӛ lӵc quӕc tӃ

Trên phҥm vi quӕc tӃ, các chính phӫ ÿmYjÿDQJWұp trung lҥLÿӇ ÿѭDUD
nhӳng giҧL SKiS ÿӇ QJăQ Fҧn biӃQ ÿәi khí hұu. Thông qua mӝt trong
nhӳng cuӝc hӑSÿyYjRQăP nghӏ ÿӏQKWKѭ.\RWRÿmÿѭӧFÿӗng ý
bӣLQѭӟc (và 7 QѭӟFNKiFÿӗQJêVDXÿy Nghӏ ÿӏQKWKѭ.\RWRÿһt
các mөc tiêu giҧPOѭӧng phát thҧi cӫDNKtQKjNtQKFKRFiFQѭӟc thӵc
hiӋn.
Mӝt Ӫy ban Liên chính phӫ vӅ BiӃQÿәi khí hұu ,3&&FNJQJÿmÿѭӧc
thành lұSÿӇ xây dӵng nhӳng thông tin khoa hӑc vӅ biӃQÿәi khí hұu do
FRQ QJѭӡi gây ra, và nhӳng biӋn pháp khҧ WKL ÿӇ làm giҧm và thích
ӭng vӟi nó. Ӫ\EDQQj\WKѭӡng xuyên xuҩt bҧn nhӳng bҧQÿiQKJLiYӅ
biӃQ ÿәi khí hұu, và nhiӅu quӕc gia có thӇ tham khҧR ÿӇ ÿѭD UD FiF
chính sách vӅ biӃQÿәi khí hұu cӫa mình.
7URQJ QăP 2009 hӝi nghӏ WKѭӧQJ ÿӍnh Copenhagen ĈDQ 0ҥch) ÿm
ÿѭӧc tә chӭFÿӇ phát triӇQKѫQQӳa nhӳng nӛ lӵc quӕc tӃ nhҵm giҧm
Oѭӧng phát thҧi khí nhà kính. Ngoài ra, mӝt hӝi nghӏ quӕc tӃ khác vӅ
biӃQÿәi khí hұXFNJQJÿmÿѭӧc lên kӃ hoҥch sӁ diӉQUDYjRQăP

24
Thông tin bә sung: &iFTXDQÿLӇm
Có rҩt nhiӅu ý kiӃn khác nhau vӅ biӃQÿәi khí hұu trên thӃ giӟi. Cho
dù có rҩt nhiӅu các nhà khoa hӑFÿmFKӭng minh rҵng biӃQÿәi khí
hұXÿDQJGLӉn ra do các hoҥWÿӝng cӫDFRQQJѭӡi, mӝt sӕ QJѭӡi vүn
NK{QJ ÿӗng tình hoһc không tin rҵQJ Qy ÿDQJ GLӉn ra, hay không
QJKƭUҵng hoҥWÿӝng cӫDFRQQJѭӡi chính là nguyên nhân.
Trong khi có nhiӅu chính phӫ FiFQѭӟc trên thӃ giӟi chҩp nhұn rҵng
biӃQÿәi khí hұu xҧy ra do hoҥWÿӝng cӫDFRQQJѭӡi, rҩt nhiӅu Qѭӟc
trong sӕ ÿyNK{QJOjPJuÿӇ QJăQFKһQQyWKD\YjRÿyhӑ tұp trung
vào phát triӇQKѫQQӳa nӅn kinh tӃ cӫDQѭӟc mình.
Có mӝt vҩQ ÿӅ là các Qѭӟc phát triӇn WKѭӡQJ ÿѭӧF [HP QKѭ Oj
nhӳQJQѭӟc phҧi chӏu trách nhiӋm vӅ viӋc thҧi ra hҫXQKѭSKҫn lӟn
các khí nhà kính do hoҥW ÿӝQJ FRQ QJѭӡi tӯ QăP 1750, và nhӳng
QJѭӡi dân sӕng ӣ FiFQѭӟc này vүn thҧi ra nhiӅXNKtQKjNtQKKѫQ
QJѭӡi dân sӕng ӣ FiFQѭӟFÿDQJSKiWWULӇn. Tuy nhiên mӝt sӕ Qѭӟc
ÿDQJSKiWWULӇn (ví dө Trung Quӕc và ҨQĈӝ) hiӋn có tәQJOѭӧng khí
thҧLQKjNtQKKѫQFiFQѭӟc phát triӇn bӣi vì dân sӕ ÿ{QJKѫQ (vì thӃ
Oѭӧng khí nhà kính lӟQKѫQYjQKӳng công nghӋ lҥc hұu (nhà máy
ÿLӋn tӯ than/dҫu, xe tҧL [H KѫL vүQ ÿѭӧc sӱ dөng. ViӋc phát triӇn
Yjÿӗng ý mӝt cách thӭc giҧm thҧi khí nhà kính giӳa các quӕc gia
vүn còn là mӝt thách thӭc lӟn.
Sau cùng thì, biӃQÿәi khí hұu vүn là mӝt vҩQÿӅ mang tính toàn cҫu
mà mӭFÿӝ ҧQKKѭӣng cӫa nó là toàn bӝ nhân loҥi và vì thӃ chúng
ta cҫn phҧLKjQKÿӝQJÿӇ QJăQFKһn biӃQÿәi khí hұu.

Thông tin bә sung: Các kӏch bҧn cӫa IPCC

Bӣi vì nhӳng dӵ ÿRiQ YӅ biӃQ ÿәi khí hұu phө thuӝc phҫn lӟn vào
nhӳng hoҥW ÿӝng cӫD FRQ QJѭӡL WURQJ WѭѫQJ ODL Ӫ\ %DQ ,3&& ÿm
xây dӵng mӝt sӕ kӏch bҧQ ÿӇ giúp các nhà khoa hӑc mô phӓng vӅ
biӃQÿәi khí hұu và cho thҩy sӵ khác nhau giӳDFiFKjQKÿӝng cӫa
FK~QJ WD QKѭ Pӝt cӝQJ ÿӗng toàn cҫu. Bӝ Tài Nguyên và Môi
7UѭӡQJÿmVӱ dөng nhӳng kӏch bҧQQj\ÿӇ dӵ ÿRiQ nhӳng ҧnh

25
 Kѭӣng cӫa biӃQÿәi khí hұu cө thӇ cho ViӋt Nam. ĈӇ biӃt thêm thông
tin vӅ các kӏch bҧn này, xem Phө lөc 2.

1.4 Tҩt cҧ chúng ta có thӇ làm gì?

Tҩt cҧ FK~QJWDÿӅu có thӇ góp phҫQQJăQFKһn biӃQÿәi khí hұu bҵng
cách:
Sӱ dөQJtW[ăQJ± bӣi vì sӱ dөng xe FyÿӝQJFѫ chҥ\[ăQJWҥo ra
khí nhà kính. Sӱ dөng xe buýt, xe ÿҥS Yj ÿL Eӝ QKѭ Oj nhӳng
SKѭѫQJSKiSWKD\WKӃ tӕt khi di chuyӇn nhӳQJTXmQJÿѭӡng ngҳn
WURQJNKL[HEXêWFNJQJUҩt phù hӧSFKRFiFTXmQJÿѭӡng dài;
Trӗng nhiӅu cây và không chһt cây ± bӣi vì cây giúp lҩ\ÿLNKtQKj
kính trong bҫu khí quyӇn và khi cây bӏ chһt, chúng sӁ thҧi khí nhà
kính trӣ lҥi không khí;
Sӱ dөQJÿLӋn ít nhҩt có thӇ ± bӣLYuTXiWUuQKOjPUDÿLӋn hiӋn nay
ÿDSKҫn bҵQJFiFKÿӕt than, dҫu vӕn sҧn sinh ra rҩt nhiӅu khí nhà
kính;
Tái chӃ và tái sӱ dөng các sҧn phҭm ± tái chӃ FyêQJKƭDJL~SFKR
OѭӧQJ ÿLӋn cҫn cho sҧn xuҩt sҧn phҭP ÿѭӧc giҧP ÿL Yj JLҧm
Oѭӧng khí nhà kính thҧLUDWѭѫQJӭng;
Hҥn chӃ sӱ dөng các túi ny lông dùng mӝt lҫn rӗi bӓ - dùng các
loҥi túi có thӇ sӱ dөng nhiӅu lҫn sӁ giҧPOѭӧQJÿLӋn cҫn thiӃWÿӇ
tҥo ra thêm các túi ny lông;
Nói cho nhau nghe ± càng nhiӅX QJѭӡi biӃt, chúng ta sӁ QJăQ
chһn biӃQÿәi khí hұu mӝt cách dӉ GjQJKѫQ

ҦQKKѭӣng cӫa biӃQÿәi khí hұu sӁ phө thuӝc vào chúng ta sӁ

thích ӭng vӟLQyQKѭWKӃ nào và chúng ta có thӇ OjPÿѭӧFJuÿӇ
giҧm biӃQÿәi khí hұu trên toàn thӃ giӟi.

26
Ghi chú

27
Tài liӋu tham khҧo
1
Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) 2007: Climate
change 2007: the Physical Science Basis. Summary for Policymakers.
Contribution of Working Group I to the Fourth assessment report of the
IPCC. IPCC Secretariat, Geneva, Switzerland.
2
IPCC 2007: Chapter 1: Historical Overview of Climate Change. IPCC
WG1 AR4 Report. IPCC Secretariat, Geneva, Switzerland.
3
NASA 2010: Carbon Dioxide Controls Earth's Temperature.
http://www.nasa.gov/topics/earth/features/co2-temperature.html.
Accessed 20/10/2010
4
Wikipedia 2010: Global Warming.
http://en.wikipedia.org/wiki/Global_warming Accessed 20/10/2010.
5
European Commission 2005: Climate Change ± What is it all About? An
Introduction for Young People. Office for Official Publications of the
European Communities, Luxembourg.
6
Mekong River Commission (MRC) 2009: Adaption to Climate Change in
the Countries of the Lower Mekong Basin: Regional Synthesis Report.
MRC Technical Paper No. 24. MRC, Vientiane, Lao.
7
Ministry of Natural Resources and Environment 2009: Climate Change,
Sea Level Rise Scenarios for Viet Nam. MONRE, Hanoi.
8
World Wide Fund for Nature (WWF) 2009: The New Climate Deal. A
Pocket Guide. WWF, Gland, Switzerland.
9
Ministry of Natural resource and the Environment (MONRE) 2003: Viet
Nam Initial National Communication under the United Nations
Framework Convention on Climate Change. MONRE, Hanoi.
10
Wikipedia 2010: Current Sea Level Rise.
http://en.wikipedia.org/wiki/Sea_level_rise. Accessed 20/10/2010.
11
Carew-Reid, J. 2008: Rapid Assessment of the Extent and Impact of Sea
Level Rise in Vietnam. International Centre for Environmental
Management, Hanoi.
12
European Commission 2005: Climate Change. Office for Official
Publications of the European Communities, Luxembourg.

28
Phө lөc

29
Phө lөc 1: Nhӳng hoҥWÿӝng tiӅPQăQJ
Phҫn này bao gӗm mӝt danh sách nhӳng hoҥWÿӝQJÿѭӧFÿӅ xuҩt mà
giáo viên có thӇ ÿѭD YjR QKӳng bài hӑc vӅ biӃQ ÿәi khí hұu. Nhӳng
hoҥWÿӝQJQj\ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ nâng cao sӵ hiӇu biӃt cӫa hӑc sinh vӅ
biӃQÿәi khí hұu, nguyên nhân, ҧQKKѭӣng và nhӳQJSKѭѫQJWKӭFÿӇ
QJăQFKһn nó.
Giáo viên cҫn chӑn ra nhӳng hoҥWÿӝng nào giáo viên thҩy thích hӧp
nhҩt cho viӋc nâng cao sӵ hiӇu biӃt cho hӑc sinh cӫa mình vӅ biӃQÿәi
khí hұu. Danh sách này không phҧi là tҩt cҧ *LiR YLrQ FNJQJ Fҫn tӵ
ÿѭDYjRQKӳng hoҥWÿӝng cӫa mình nӃu thҩy cҫn thiӃt.
Nhӳng hoҥWÿӝQJQj\ÿLOLӅn vӟi 3 bài hӑc vӅ biӃQÿәi khí hұu. Mӝt vài
hoҥW ÿӝng chӍ dành cho nhӳng bài hӑc nhҩW ÿӏnh trong khi có mӝt sӕ
hoҥWÿӝng có thӇ ÿѭӧc thӵc hiӋn ӣ bҩt kǤ thӡLÿLӇm nào trong quá trình
hӑc.

HoҥWÿӝng 1: BiӃQÿәi khí hұu µBӑt khí ± WѭGX\¶

HoҥWÿӝQJQj\QrQÿѭӧc thӵc hiӋn ngay khi bҳWÿҫu Bài 1 bӣi vì nó sӁ
giúp cho giáo viên hiӇX ÿѭӧc hӑc sinh cӫD PuQK ÿm Fy QKӳng nhұn
thӭc nào vӅ biӃQÿәi khí hұu.
Lúc bҳW ÿҫu Bài 1, yêu cҫu hӑc sinh viӃt ra nhӳng gì các em biӃt vӅ
BiӃQ ÿәi khí hұu. Hӑc sinh có thӇ trҧ lӡi theo cá nhân hay theo tӯng
nhóm. ViӃt cөm tӯ ³ELӃQÿәi khí hұX´YjRWUXQJWkPFӫa mӝt hình tròn
(bӑt khí) trên 1 tӡ giҩy trҳng khә lӟn hoһc bҧng. Hӓi nhӳng gì mà hӑc
VLQKÿmYLӃt ra, tóm tҳt nhӳng câu trҧ lӡi cӫa hӑc sinh Gѭӟi dҥng nhӳng
ý chính (tӯ hoһc cөm tӯ) rӗi viӃt vào nhӳng hình tròn khác chung
quanh hình tròn trung tâm. Hình vӁ trang sau mô tҧ mӟL ÿҫu nó sӁ
WU{QJQKѭWKӃ nào.
Công cө µbӑWNKtWѭGX\¶có thӇ ÿѭӧc sӱ dөng trong suӕt bài hӑc này,
hay nhӳng bài hӑc kӃ tiӃSYjÿһc biӋt hӳu dөng cho hӑFVLQKÿӇ hình
Wѭӧng hóa nhӳng gì các em hӑFÿѭӧc.

30
HoҥWÿӝng 2: Nhӳng câu chuyӋQÿӏDSKѭѫQJ
ĈӇ hӑc sinh hӓi nhӳQJQJѭӡi lӟn tuәi (ví dө bӕ mҽ {QJ Ej« trong
cӝQJÿӗng vӅ khí hұXYjP{LWUѭӡQJÿӏDSKѭѫQJYjQKӳQJWKD\ÿәi gì
mà hӑ ÿmWKҩy/cҧm nhұn trong nhiӅXQăP (ví dө WKD\ÿәi vӅ chӃ ÿӝ thӡi
tiӃt, nhiӋWÿӝ, thӵc vұt, thӃ giӟLKRDQJGmNtFKWKѭӟc cá,...). 6DXÿyKӑc
sinh sӁ lұp nhӳng danh sách hoһc báo cáo vӅ nhӳQJ WKD\ ÿәi mà
nhӳQJQJѭӡi lӟn tuәLÿmWU{QJWKҩy. Nhӳng kӃt quҧ tӯ các buәi phӓng
vҩn này sӁ ÿѭӧc chia sҿ trong các bài hӑc kӃ tiӃp. Danh sách này có
thӇ ÿѭӧc treo trên tҩm bҧng hoһc giҩ\WUHRWUѭӟc lӟp. Hӑc sinh có thӇ
cùng nhau thҧo luұQÿӇ [iFÿӏnh nhӳQJWKD\ÿәi nào có thӇ ÿѭӧc gây
ra bӣi biӃQÿәi khí hұu.

31
HoҥWÿӝng 3: ĈLӅn vào chӛ trӕng
'ѭӟL ÿk\ Oj PӝW ÿRҥn trích tӯ mӝt bài phát biӇu cӫa Tәng thӕng Mӻ
Barack Obama trong mӝt hӝi nghӏ WKѭӧQJÿӍnh Liên Hӧp Quӕc vӅ biӃn
ÿәi khí hұX YjR WKiQJ  QăP . Mӝt vài tӯ ÿm ÿѭӧc xóa khӓi bài
phát biӇu. Hӑc sinh cҫn phҧi ÿLӅn vào các chӛ trӕng sӱ dөng nhӳng tӯ
FyWURQJGDQKViFKGѭӟLÿk\

³Xin chào quý vӏ. Tôi muӕn xin cҧPѫQ{QJ7әQJWKѭNêYuÿmWә chӭc

hӝi nghӏ này, và tҩt cҧ các vӏ OmQKÿҥRÿmWKDPGӵ. Rҵng cho rҩt nhiӅu
quý vӏ ӣ ÿk\ K{P QD\ FK~QJ WD ÿӅu nhұn ra rҵng mӕL ÿH Gӑa tӯ
__________ rҩt nghiêm trӑng, rҩt cҩSEiFKYjQyÿDQJOӟn dҫn. Nhӳng
gì mà thӃ hӋ cӫD FK~QJ WD OjP ÿӇ ÿѭѫQJ ÿҫu vӟi thách thӭc này sӁ
ÿѭӧc phán xét bӣi lӏch sӱ, vì nӃu chúng ta không thӇ giҧi quyӃWÿѭӧc
nó ± GNJQJFҧm, nhanh chóng và cùng nhau ± FK~QJWDFyQJX\FѫÿӇ lҥi
cho nhӳng thӃ hӋ WѭѫQJODLPӝt __________ không thӇ ÿҧRQJѭӧc.
Không mӝt quӕc gia nào, dù lӟn hay bé, giàu hay nghèo, có thӇ tránh
ÿѭӧc nhӳQJ WiF ÿӝng cӫa biӃQ ÿәi khí hұu. Sӵ dâng lên cӫa
__________ ÿHGӑa mӑi __________. Ngày càng nhiӅu __________ và
ONJ OөW ÿH Gӑa mӑi châu lөc. Nhӳng __________ và thҩW PD WKѭӡng
[X\rQ KѫQ Jk\ UD QҥQ ÿyL Yj [XQJ ÿӝt ӣ nhӳQJ QѫL Pj FK~QJ ÿm WjQ
phá. Trên nhӳQJKzQÿҧRÿDQJEӏ thu hҽp dҫQFiFJLDÿuQKÿDQJSKҧi
rӡi bӓ nhà cӱa cӫDPuQKQKѭQKӳQJ³QJѭӡi tӏ nҥn khí hұX´6ӵ an ninh
và әQ ÿӏnh cӫa mӛi quӕc gia và toàn nhân loҥi ± sӵ thӏQK Yѭӧng,
__________ và an toàn cӫDFK~QJWDÿDQJJһp nguy hiӇm. Và chúng ta
không còn nhiӅu thӡLJLDQÿӇ xoay chuyӇn tình thӃ.
Tuy nhiên, chúng ta vүn có thӇ chiӃQ ÿҩu, John F. Kennedy ÿm Wӯng
nhұn ra rҵng "Nhӳng vҩQÿӅ cӫa chúng ta xuҩt phát tӯ FRQQJѭӡi, và vì
thӃ FNJQJVӁ giҧi quyӃWÿѭӧc bӣLFRQQJѭӡL´7Kұt sӵ mà nói rҵng trong
nhiӅX QăP TXD FK~QJ WD ÿm FKұm trong viӋc phҧn ӭng hay thұm chí
nhұn ra tҫm quan trӑng cӫa __________khí hұu. 1ѭӟc Mӻ cӫDW{LFNJQJ
không là ngoҥi lӋ. Chúng tôi thӯa nhұn ÿLӅXÿy1KѭQJK{PQD\OjPӝt
ngày mӟi. Mӝt kӹ nguyên mӟi. Và tôi có thӇ tӵ hào nói rҵng nhӳng nӛ
lӵFPjQѭӟc Mӻ ÿmYjÿDQJWKӵc hiӋQÿӇ phát triӇQQăQJOѭӧng sҥch và
giҧm ô nhiӉm cacbon trong tám tháng vӯa qua lӟQKѫQEҩt kǤ thӡLÿLӇm
nào trong lӏch sӱ cӫa chúng tôi.´

32
ĈLӅn vào chӛ trӕng sӱ dөng nhӳng tӯ và cөm tӯ trong danh sách
sau:
bão mӵFQѭӟc biӇn
biӃQÿәi khí hұu hҥn hán
mӕi QJX\Fѫ bӡ biӇn
mӕi thҧm hӑa sӭc khӓe

HoҥWÿӝng 4: Ĉ~QJKD\VDL
ĈӇ hӑc sinh trҧ lӡi nhӳQJFkXVDXÿk\Ojÿ~QJKD\ sai:

1. µKhí hұX¶ nói vӅ nhӳng hiӋQWѭӧng thӡi tiӃt (ví dө nhiӋWÿӝPѭD

nҳQJPk\ÿӝ ҭm, và gió) mà mӝt khu vӵc trҧi qua trong mӝt
thӡi gian ngҳn.
2. NhiӋW ÿӝ ÿѭӧc dӵ ÿRiQ VӁ tiӃp tөF WăQJ OrQ Wӯ 1,8-4,0°C vào
thӃ kӹ Qj\YjOrQÿӃn 6,4°C vào thӃ kӹ tӟi.
3. Các hoҥWÿӝng cӫDFRQQJѭӡi, QKѭ ÿӕW[ăQJGҫu và phá rӯng,
ÿmYjÿDQJOjPWăQJOѭӧng khí nhà kính vào bҫu khí quyӇn.
4. Là mӝt trong nhӳng hұu quҧ cӫa biӃQÿәi khí hұu, mӵF Qѭӟc
biӇQÿѭӧc dӵ ÿRiQVӁ WăQJOrQ PWUѭӟFQăP 2100.
5. Ĉӗng bҵng sông Cӱu Long sӁ là mӝt trong nhӳng khu vӵc ӣ
ViӋt Nam ít chӏXWiFÿӝng nhҩt bӣi sӵ dâng lên cӫa mӵFQѭӟc
biӇn.
6. Nhӳng bӋnh nhiӋWÿӟi, QKѭVӕt rét và sӕt xuҩt huyӃt, có thӇ trӣ
nên ngày càng phә biӃQQKѭPӝt hұu quҧ cӫa sӵ WăQJQKLӋWÿӝ
trên toàn cҫu.
7. NӃu Nam Cӵc tan chҧy hoàn toàn, mӵFQѭӟc biӇn sӁ dâng lên
60 m.
8. 7ăQJ Oѭӧng khí nhà kính thҧi vào bҫu khí quyӇn bӣi các hoҥt
ÿӝng cӫDFRQQJѭӡi sӁ giúp chӕng lҥi biӃQÿәi khí hұu.

33
 9. Phát triӇn nhӳng nguӗQ QăQJ Oѭӧng sҥch và công nghӋ sӱ
dөng hiӋu quҧ QăQJOѭӧng sӁ giúp chӕng lҥi biӃQÿәi khí hұu.
10. Tôi có thӇ góp phҫn vào hҥn chӃ biӃQÿәi khí hұu bҵng cách sӱ
dөng tW[ăQJYjWiLFKӃ các ÿӗ phӃ thҧi.

Trҧ lӡi:
1. Sai 5. Sai 9. Ĉ~QJ
2. Ĉ~QJ 6. Ĉ~QJ 10. Ĉ~QJ
3. Ĉ~QJ 7. Ĉ~QJ
4. Sai 8. Sai

HoҥW ÿӝng 5: BiӃQ ÿәi khí hұX WUrQ SKѭѫQJ WLӋQ WK{QJ WLQ ÿҥi
chúng
ĈӇ hӑc sinh thu thұp nhӳng bài viӃt tӯ báo vӅ biӃQÿәi khí hұu hoһc sӵ
kiӋn (QKѭ ONJOөt/hҥn hán) FyOLrQTXDQÿӃn biӃQÿәi khí hұu. Hӑc sinh có
thӇ chú thích vào nhӳng bài viӃWÿӇ nêu bұt nhӳQJÿLӇm chính cӫa nó
hoһc giҧi thích QyFyOLrQTXDQQKѭWKӃ QjRÿӃn biӃQÿәi khí hұu. Hӑc
sinh có thӇ chia sҿ vӟi các bҥn trong lӟp vӅ nhӳng bài mà các em thu
thұSÿѭӧc. 6DXÿyQKӳng bài viӃt này có thӇ ÿѭӧc dán lên bҧng thông
tin ӣ lӟp hӑc hoһc dán vào sә OѭXÿӇ tҩt cҧ hӑFVLQKÿӅu có thӇ xem.

HoҥWÿӝng 6: Nhӳng mүu truyӋn vӅ biӃQÿәi khí hұu

ĈӇ hӑc sinh viӃt nhӳng mүu truyӋn vӅ biӃQÿәi khí hұu (có thӇ KѭFҩu)
PjFyOLrQTXDQÿӃn biӃQÿәi khí hұu.

HoҥWÿӝng 7: Áp phích vӅ biӃQÿәi khí hұu

ĈӇ hӑc sinh thiӃt kӃ áp phích vӅ biӃQÿәi khí hұu. Tҩm áp phích có thӇ
sӱ dөng tӯ hoһc hình ҧQKÿӇ nâng cao nhұn thӭc vӅ biӃQÿәi khí hұu.
6DXÿyiSSKtFKFyWKӇ ÿѭӧc trình diӉn ӣ WUѭӡng.

34
HoҥWÿӝng 8: Tác phҭm nghӋ thuұt vӅ biӃQÿәi khí hұu
ĈӇ hӑc sinh sáng tҥo nhӳng tác phҭm nghӋ thuұt vӟi chӫ ÿӅ biӃn ÿәi
khí hұu.

HoҥWÿӝng 9: KӃ hoҥch hҵng QJj\ÿӇ phòng ngӯa và giҧm thҧi khí

nhà kính
ĈӇ hӑc sinh liӋt kê tҩt cҧ nhӳng hoҥWÿӝng cӫa mình mà có tҥo ra khí
nhà kính (ví dөÿyQ[HEXêWYj[HPi\WӟLWUѭӡng, sӱ dөQJÿLӋn ӣ nhà
và ӣ WUѭӡng, tiêu thө nhӳng loҥi thӭF ăQ ÿm ÿѭӧc vұn chuyӇn tӯ xa
ÿӃn nhà hoһc lӟp hӑc). Thҧo luұn trong lӟp và phát triӇn kӃ hoҥch vӅ
nhӳng gì hӑc sinh có thӇ OjPNKiFÿLÿӇ giúp giҧPOѭӧng khí nhà kính
phát thҧi.

HoҥWÿӝng 10: Ô chӳ

Sӱ dөng nhӳng gӧL ê ÿѭӧF ÿiQK Vӕ GѭӟL ÿk\ ÿӇ hӑc VLQK ÿLӅn vào
nhӳng ô trӕQJWURQJWUzFKѫL{FKӳ vӟi nhӳng tӯ ÿ~QJYӅ biӃQÿәi khí
hұu. 6DXNKLÿѭӧFÿѭDPӝt bҧn sao (co-py), hӑc sinh có thӇ làm riêng
hoһc làm chung trong nhóm nhӓ.

35
36
 Ngang

2. KӃt quҧ cӫa viӋFEăQJWDQӣ V{QJEăQJ*UHHQODQGYj có khҧ QăQJOѭXJLӳ nhiӋt (tӯ ánh sáng mһt trӡi)
Nam Cӵc ttrӡ trӡi) và giӳ FKRWUiLÿҩt ҩm

4. ĈѭӧFÿӕWFKi\ÿӇ tҥRQăQJOѭӧng cho xe tҧL[HKѫL 16. Mӝt loҥi khí nhà kính vӟi công thӭc hóa hӑc: O3
và xe máy 17. Cung cҩSQăQJOѭӧQJFKREyQJÿqQYjÿӗ ÿLӋn tӱ (ví dө
7.Tình trҥng thiӃXQѭӟc lâu ngày TV)

8. Khi khí hұu cӫa mӝt khu vӵc bҳWÿҫXWKD\ÿәi 18. 7KD\YuÿL[HPi\W{LFyWKӇ BBBÿӃQWUѭӡng

9. ChҩWGQJÿӇ giúp cây mau lӟQQKѭQJFNJQJVӁ sinh 21. Chúng ta có thӇ _____ chai lӑ, hӝp, và giҩ\ÿӇ giҧm rác
ra nhiӅu N2O vào bҫu khí quyӇn thҧi

12. +jQKÿӝng chһt cây hoһFÿӕt rӯng 22. Mӝt loҥi nhiên liӋu hóa thҥFKÿѭӧFÿӕWÿӇ sҧn xuҩWUDÿLӋn

13. ĈѫQYӏ ÿROѭӡng nóng hay lҥnh 23. Khi có nhiӅXQѭӟc chҧy tràn và bao phӫ mһWÿҩt.

14. Mӝt lӟp hӛn hӧp các khí trong bҫu khí quyӇn 24. Mӝt lӟp nhiӅu loҥLNK{QJNKtEDRTXDQKWUiLÿҩt

Dӑc

1. Mӝt loҥLNKtÿѭӧc sҧQVLQKNKLÿӕt nhiên liӋu hóa 11. Mӝt ngôi sao cung cҩSiQKViQJYjQăQJOѭӧng thiӃt yӃu
thҥch cho WUiLÿҩt
3. TrӗQJO~DKD\FKăQQX{LJLDV~F 15. NhӳQJÿLӅu kiӋn thӡi tiӃt trung bình mà mӝt khu vӵc trҧi
4. Mӝt loҥi xe hai bánh không thҧi ra khí nhà kính qua trong mӝt thӡi gian dài

5. Tên chung cӫa mӝt loҥi khí vӟi công thӭc hóa hӑc là 19. Mӝt sӵ kiӋn bao gӗm gió mҥQKPѭDWRYjVҩm chӟp.
N2O 20.Mӝt loҥi khí nhà kính thҧi ra trong quá trình nuôi gia súc
6. Khi mӝt loài cây hoһc con không thӇ tìm thҩ\ÿѭӧc
WUrQWUiLÿҩt này nӳa
10. Muӛi phát tán các ________ nhiӋWÿӟi

37
HoҥWÿӝng 11: Tìm tӯ
Hӑc sinh ÿѭӧc giao tìm mӝt danh sách nhӳng tӯ OLrQTXDQÿӃn biӃQÿәi
khí hұXErQGѭӟLWURQJWUzFKѫL7uPWӯ. Nhӳng tӯ ÿѭӧc ҭn có thӇ nҵm
theo hàng dӑc hoһc ngang, hoһc chéo. 6DXNKLÿѭӧFÿѭDPӝt bҧn sao
(co-py), hӑc sinh có thӇ làm riêng hoһc làm chung trong nhóm nhӓ.

BiӃQÿәi khí hұu     NhiӋWÿӝ  

Khí quyӇn     Khí nhà kính  
Cây Phân bón
Mê tan Ô dôn  
Mһt trӡi Mӵc nѭӟc biӇn
Hҥn hán BӋnh
Bão ĈLӋn
7KDQÿi ;Hÿҥp
ĈLEӝ ;ăQJ

38
x Ӈ m o n h i Ӌ t ÿ ӝ b

ă ѭ һ a n y h c ӟ b m i

n i t x u p g l â t ô Ӄ

g ê t í k h í q u y Ӈ n

m ÿ r ӟ n â n ѭ r i n ÿ

h l ӡ Ӌ c n h ô â x һ ә

b k i ÿ i b ӝ k d y e i

o ÿ t n ă ó g Ӈ t ô ұ k

r g k h í n h à k í n h

b ã o ҥ a l u ÿ c n l í

Ӌ d r n p n q y ă h m h

n i ô h x e ÿ ҥ p ѭ ӟ ұ

h Ӌ ÿ á x í r á b t d u

m ӵ c n ѭ ӟ c b i Ӈ n m

39
Phө lөc 2: Các kӏch bҧn biӃQÿәi khí hұu
,3&&ÿmSKiWWULӇn nhӳng kӏch bҧn khác nhau ÿӇ giúp mô phӓng viӉn
cҧnh biӃQÿәi khí hұXWURQJWѭѫQJODLYӕn phө thuӝc vào nhӳng hành
ÿӝng cӫDORjLQJѭӡLQKѭOjPӝt cӝQJÿӗng quӕc tӃ.
Hӝp thông tin sau miêu tҧ nhӳng kӏch bҧn chính ÿѭӧc IPCC sӱ dөng.
A1 Mӝt thӃ giӟi ÿӗng nhҩt. A1FI Vүn phө thuӝc quá nhiӅu vào
Kinh tӃ phát triӇn nhanh. nhiên liӋu hóa thҥch.
Dân sӕ toàn cҫX ÿҥt 9 tӹ
QJѭӡLYjR QăP YjWӯ tӯ A1B Cân bҵng giӳa các nguӗn
giҧm dҫn. QăQJOѭӧng.
Sӵ lan truyӅn nhanh chóng vӅ
công nghӋ mӟi và tiӃt kiӋm. A1T Chú trӑng sӱ dөng các nguӗn
QăQJOѭӧng phi hóa thҥch.

A2 Mӝt thӃ giӟLNK{QJÿӗng nhҩt, các quӕc gia hoҥWÿӝng không phӕi hӧp.
Sӵ phát triӇn kinh tӃ WKHRÿӏQKKѭӟng khu vӵc.
Dân sӕ tiӃp tөFWăQJ.
Chұm vӅ phә biӃn công nghӋ.
B1 Mӝt thӃ giӟLÿӗng nhҩt.
Kinh tӃ phát triӇn nhanh.
Dân sӕ toàn cҫXÿҥt 9 tӹ QJѭӡLYjRQăPYjWӯ tӯ giҧm dҫn.
&RQ QJѭӡi sӱ dөQJ tW WjL QJX\rQ KѫQ Yj F{QJ QJKӋ sҥch và tiӃt kiӋm
ÿѭӧc phát triӇn.
Chú trӑQJÿӃn các giҧi pháp toàn cҫu cho sӵ әQÿӏnh vӅ kinh tӃ, xã hӝi
YjP{LWUѭӡng.
B2 Mӝt thӃ giӟL NK{QJ ÿӗng nhҩt cӫa các quӕc gia hoҥW ÿӝng không phӕi
hӧp.
Sӵ phát triӇn kinh tӃ WKHRÿӏQKKѭӟng khu vӵc, kinh tӃ phát triӇn trung
bình.
Dân sӕ vүQWăQJOLrQWөFQKѭQJFKұPKѫQNӏch bҧn A2.

40
 Chú trӑQJ ÿӃn các giҧL SKiS ÿӏD SKѭѫQJ WKD\ Yu WRjQ Fҫu vӅ әQ ÿӏnh
kinh tӃ, xã hӝLYjP{LWUѭӡng.
Sӵ phә biӃn vӅ công nghӋ chұm và manh mún.

Các kӏch bҧn B1 và A1T ÿѭӧc cho là nhӳng kӏch bҧn phát thҧi thҩp; B2
và A1B là phát thҧi vӯa và; A1F1 và A2 là các kӏch bҧn phát thҧi cao.
Hình 3 ErQ Gѭӟi thӇ hiӋn mӭF WăQJ QKLӋW ÿӝ trên toàn cҫX YjR QăP
2100 trong nhӳng kӏch bҧn dӵ ÿRiQFӫa IPCC.

Hình 3: Giá trӏ trung bình cӫa nhiӅu mô hình kӃt hӧp và nhӳng
khoҧQJWăQJQKLӋWÿӝ bӅ mһWÿѭӧc tính toán

41
Bҧng dѭӟLÿk\FXQJFҩp sӕ liӋu dӵ ÿRiQYӅ mӵc dâng cӫDQѭӟc biӇn,
phҫQWăQJFӫa nhiӋWÿӝ YjOѭӧQJPѭDFKRPLӅn Nam theo các kӏch bҧn
khác nhau cӫa IPCC, so vӟi thӡi ký 1980-1999(7).

Kӏch bҧn MӵFWăQJ PhҫQWăQJFӫa PhҫQWăQJFӫa

Qѭӟc biӇn nhiӋWÿӝ (°C) OѭӧnJPѭD
(cm) (%)
Thҩp (B1) 65 1.4 1.0
Trung bình (B2) 75 2.0 1.5
Cao (A2) 100 2.6 1.9

42
Deutsche Gesellschaft für
Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH

Quҧn lý Nguӗn Tài nguyên Thiên nhiên Vùng Ven biӇn tӍQK6yF7UăQJ
134 TrҫQ+ѭQJĈҥo
7S6yF7UăQJ9LӋt Nam
Ĉ7 +84 79 3622164
F: +84 79 3622125
I: www.giz.de
www.czm-soctrang.org.vn