BARAYTI NG WIKA

HETEROGENOUS AT HOMOGENOUS NA WIKA

Ang Heterogeneous at Homogeneous na Wika

Ang pagiging heterogeneous o homogeneous ng isang wika ay tumutukoy sa pagkakaroon ng
iisang porma o standard na anyo nito o kaya tumutukoy sa pagkakaroon ng iisang porma o kaya
ay pagkakaroon ng iba’t ibang porma o barayti.

A. Heterogeneous na Wika
Ang Heterogeneous na Wika ay isang pang-uri na salita. Mula sa salitang heterous(magkaiba) at
genos (uri/lahi) nabuo ang heterogeneous. Dahil sa pagkakaiba ng mga indibidwal at grupo ng
tao, ayon sa lipunan ng kanyang ginagalawan, antas ng pamumuhay, edad, lebel ng edukasyon na
natamasa at interes sa buhay, nagkaroon ng iba’t ibang barayti ang ating wika. Una ay mga
permanenteng barayti kung saan ay nakasama ditto ang mga idyolek at dayalektong uri ng wika.

Halimbawa: Tagalog ang pangunahing wika ng Timog katagalugan ngunit bawat lugar dito ay
may iba’t ibang katangian ng wika mayroong Tagalog Batangas, Tagalog Laguna, Tagalog
Quezon.

B. Homogeneous na Wika
Ang Homogenous ay pagkakatulad ng mga salita ngunit dahil sa paraan ng pagbabaybay at
intonasyon o aksent sa pagbibigkas ito ay nagkakaroon ng ibang kahulugan.

Halimbawa: Ang panghihiram natin ng mga salitang dayuhan at pagbibigay ng sariling

kahulugan ditto. Halimbawa nito ay kung paanong ang salitang “gimmick” na nasa wikang
Ingles ay may kahulugang “pakulo o paraan ng pagpukaw ng atensyon.” Habang ngayon
nagkakaroon ito ng kahulugan na “pamamasyal kasama ng mga kaibigan.”

Mga Barayti ng Wika sa Lipunan

Bawat lipunan ay may kani-kaniyang wika katulad ng Ingles, Filipino, Hapon, Kastila at iba pa
na may sariling ponolohiya, morpolohiya at sintaksis. Ang mga wikang ito ay nagkakaroon ng
barayti o pagkakaiba-iba.

Bakit nagkakaroon ng barayti ng wika?

Ayon kay Moran (sa Peregrino, et.al.,2002) may dalawang dahilan ng pagkakaroon ng barayti ng
mga wika. Ito ay (1)ang heograpikong lokasyon na kung saan ang pangkat ng mga tao na
nagsasalita ay napaghihiwalay ng mga pulo, kabundukan at tubigan at (2) ang language boundary
na dulot ng migrasyon o paglilipat ng komunidad.
BARAYTI NG WIKA SA PALIWANAG HALIMBAWA
LIPUNAN
A. Diyalek(Diyalekto) ▪ Ito ay wika na tinatawag Tagalog-Maynila
ding bernakular na “Aalis na ako.”
palasak sa isang lugar ng Tagalog-Batangas
bansa. “Payao na ako”
▪ Ito yaong wikang
kinamulatan o Tagalog-Maynila
kinagisnan sa tahanan, “Bakit ba maraming tao?”
komunidad at lalawigan. Tagalog-Batangas
▪ Ito rin ang tawag sa “Bakit baga maraming tao?”
pagkakaiba-iba sa loob
ng isang wika.
Halimbawa nito ang
Tagalog. Ang diyalekto
nito ay ang tagalog-
batangas, tagalog-
bulacan, tagalog-cavite,
tagalog-quezon at iba pa.
▪ Ang mga barayti ng
tagalog na ito ay
mapapansing may
pagkakaiba sat ono o
punto, pagbigkas at sa
ilang salita o
leksikograpiya subalit
nagkakaunawaan pa rin
sila.
B. Idyolek ▪ Ito ang pagkakaiba ng Pansinin ang pagkakaiba sa
wika sa loob ng diyalek paraan o estilo ng pagsasalita:
▪ Ang pagkakaibang ito ay
nakabatay sa particular Maaari po bang pakilinis ang
na paggamit ng isang tao sahig?
sa kanyang wika. Ito ay Puwede po bang pakilinis ang
isang barayti na kaugnay sahig?
ng personal na Pakilinis nga po ang sahig.
kakayahahan ng Pakilinis ang sahig.
tagapagsalita o wikang Linisin mo ang sahig.
ginagamit ng particular
na indibidwal.
▪ Ito ay inihahantulad sa
fingerprints ng isang tao
na tanging kanya
lamang. Ditto nailalantad
ang estilo sa pagsasalita
ng isang indibidwal na
maaaring maligoy o
tuwiran, mabilis o
mabagal
▪ Sa madaling salita, ang
idyolek ay barayti ng
wika na particular sa
isang tao.
Sosyolek ▪ Ito ay barayti ng wika na Mapapansing iba-iba ang mga
nakabatay sa katayuan o salita o leksikon ng mga mahirap
estatus ng isang o mayaman, may pinag-aralan o
gumagamit ng wika sa walang pinag-aralan, lalaki o
lipunang kanyang babae, bata o matanda, at, ibang
kinabibilangan. salik ng lipunan.
▪ Ito’y napatunayan ng
mga sosyolingguwista na
Malaki ang nagagawa ng
katayuang panlipunan
(social status) ng tao sa
kung paano siya
magsalita at gumamit ng
wika.
▪ Sa madaling salita, ang
sosyolek ay barayti ng
mga salita na ginagamit
ng mga komunidad.
Jargon ▪ Ito ay ekslusibong salita Mga salitang ginagamit sa
o leksiyon ng iba’t ibang larangan ng medisina, aboogasya,
pangkat ng mga enhinyera, teknolohiya at iba pa
propesyunal.
▪ Bawat propesyon o Ekonomiks:
okupasyon ay may Scarcity, demand, supply,
sariling mga salita o surplus, interest, profit
terminong hindi bastang
mauunawaan ng mga
hindi ganoon ang
trabaho.

Rehistro ▪ Ito’y paggamit ng iba’t Pormal o impormal na paggamit

ibang anyo ng wika ng wika:
batay sa uri at paksa ng
talakayan, sa mga Pormal – siyentipikong rehistro,
tagapakinig o kinakausap panrelihiyong rehistro, pang-
o kaya ay sa okasyon at akademyang rehistro at iba pa.
sa iba pang salik (wika sa loob ng korte, sa
▪ Ang rehistro ay barayting simbahan, sa akademya, sa
kaugnay ng panlipunang pagsusulat)
papel na ginagampanan
ng tagapagsalita sa oras Impormal- pakikipag-usap sa
ng pagpapahayag. kaedad o kaibigan
Tinawag ding estilo
(style) sa pananalita ang
rehistro.
▪ Ang isang tao ay
maaaring gumamiit ng
iba’t ibang estilo sa
kanyang pagsasalita o
pagsusulat upang
maipahayag ang isang
kahulugang nais ipabatid
sa kausap.
F. Gay-linggo ▪ Panibagong barayti ng Hal:
wika na umusbong sa
bagong henerasyon
▪ Salita na ginagamit ng
mga bakla
▪ Wika ng mga bakla

Gamit ng Wika sa Lipunan

Ang lipunan ay malaking pangkat ng mga tao na may karaniwang set ng pag-uugali, ideya,
saloobin at namumuhay sa tiyak na teritoryo at itinuturing ang mga sarili bilang isang yunit. Ang
wika, pasalita man o pasulat, ang instrumenting ginagamit ng mga tao sa loob ng lipunang ito
upang makipag-ugnayan sa isa’t isa. Ngunit ano nga ba ang gamit ng wika batay sa gampanin
nito sa ating buhay.

Si Michael Alexander Kirkwood Halliday (M.A.K) isang lingguwistang British na bumuo sa

kinilalang modelo ng sistematikong gamit at tungkulin ng wika.

1. Instrumental
Ito ay tumutugon sa mga pangangailangan ng tao gaya ng pakikipag-ugnayan sa iba. Ang
paggawa ng liham pangangalakal, liham sa patnugot, at pagpapakita ng mga patalastas tungkol sa
isang produkto na nagsasaad ng gamit at halaga ng produkto ay mga halimbawa ng tungkuling
ito.

2. Regulatoryo
Pagkontrol sa ugali o asal ng ibang tao. Ang pagbibigay ng direksyon gaya ng direksyon sa
pagluluto ng ulam, direksiyon sa pagsagot sa pagsusulit, at marami pang iba.

3. Interaksiyunal
Nakikita sa paraan ng pakikipag-ugnayan ng tao sa kanyang kapwa, pakikipagbiruan;
pakukuwento ng malulungkot o masasayang pangyayari ;paggawa ng liham-pangkaibigan , at iba
pa.

4. Personal
Ang pagpapahayag ng sariling opinion o kuro-kuro sa paksang pinag-uusapan. Kasama rin ditto
ang pagsusulat ng talaarawan at journal, at ang pagpapahayag ng pagpapahalaga sa anumang
anyo ng panitikan.

5. Heuristiko
Ginagamit sa pagkuha o pagkahanap ng impormasyong may kinalaman sa paksang pinag-aaralan.
Halimbawa rito ay ang pag-interbyu, pakikinig sa radio, panonood sa telebisyon, at pagbabasa ng
pahayagan, blog at aklat.

6. Impormatibo
Ang kabaligtaran ng heuristiko. Kung ang heuristiko ay pagkuha o paghahanap ng impormasyon,
ito naman ay may kinalaman sa pagbibigay ng impormasyon sa paraang pasulat at pasalita.
7. Representasyunal
Gamit ng wika sa pagpaparating ng kaalaman tungkol sa daigdig, pag-uulat ng mga pangyayari,
paglalahad, pagpapaliwanag ng mga pagkakaugnay-ugnay, paghahatid ng mga mensahe, atbp.

BASIC INTERPERSONAL COMMUNICATIVE SKILLS (BICS)

- ito ay tumutukoy sa pang-araw-araw na tungkulin ng wika sa tao. Halimbawa nito
ang pakikiusap, pagmumungkahi, paghingi ng pahintulot, pagbabawal, pagsang-ayon,
pagbati, pag-imbita, pasasalamat, at pagpapahayag ng galit, tuwa, lungkot, hinanakit,
gulat at iba pa.
- (instrumental, regulatori, interaksyunal, personal)

COGNITIVE/ACADEMIC LANGUAGE PROFICIENCY (CALP)

- Tinatawag ring akademikong wika, sapagkat kadalasan itong ginagamit sa mga
sitwasyong pangklase at iba pang sitwasyong nangangailangan ng mataas nap ag-iisip
o kritikal na pag-iisip.
(Representasyunal, heuristiko, imahinatibo)

-Napakahalaga sa isang taong nag-aaral ng ibang wika ay magkaroon ng masteri sa

paggamit ng wika sa mga sitwasyong nakaugnay sa BICS upang mas mapadali sa
kanya ang paggamit ng wika sa mga sitwasyong nakaugnay sa CALP.