JB Reyes Mga Antas ng Wika

BSC 2-3

Dalumat Sa Filipino
1. Balbal – mga salitang kalye o mababang uri,
Dalumat – malalim na pag iisip at wikang ginagamit ng tao
interpretasyon - ito ay naubo dahil sa kagustuhan ng
isang partikular na grupo na nag
- Kaalaman at abilidad upang maihukom
kakaroon ng sariling pag kaka kilanlan
ang particular na sitwasyon o paksa
- pag bubuo ng isang salita na tayo
- Interpretasyon sa isang bagay kung
lamang mismo ang nakaka unawa
paano bigyang paliwanag ang isang
paksa Halimbawa: epal (mapapel) chibog (pag kain ng
tama)
Pag dalumat / Pag dadalumat – nag mula sa
salitang ugat na ‘Dalumat’

Dalumat – pag bibigay ng malalim na pag 2. Kolokyal – salitang ginagamit sa pang araw
kakahulugan sa isang salita araw na pakikipag usap

Dalumat – masusi (masinop, kritikal at Halimbawa: kumare, pare, tapsilog

analitikal), pag teteyorya ng wika

Dalumat – pag gamit ng wika sa mataas na

3. Lalawiganin - mula sa salitang lalawigan
antas
- salitain o dayalekto na ginagamit ng
Dalumat – pag kakaroon ng kakayahan na mag mga katutubo
isip ng malalim
Halimbawa: balay (bahay), babaye (babae)
- pag sasaad ng ibang kahulugan sa mga
simpleng salitang paksa
4. Pambansa – ito ay ginagamit ng buong
Sa dalumat nangangailangan ng matindi at
bansa
malalim na pag iisip at kinakailangan gamitang
- Mga salitang kabilang sa wikang filipino
ng imahinasyon
Halimbawa: malaya, paniwala
Teyorya - may mga pagaaral na ginagawa o
sinudunod, kung paano magamit ang mga salita
sa malalim na pag ka hulugan.
5. Pampanitikan – ginagamit ito sa iba pang
Wika – masistemang balangkas ng sinasalitang kahulugan
tunog na pinili at iniaayos sa paraang arbitraryo - pang katha ng dula at iba pang likha
upang magamit ng tao sa kultura pang panitikan
Wika – naririnig at sinasalitang tunog Halimbawa: sanggunian, tahanan kabiyak
Di berbal na komunikasyon – wika na walang
tunog
Sa Wikaan – samahan Mga Salitang Nominado sa Taong 2004

- Nag simula noong 2004 1. Ukay-ukay

- Subaybayan ang pag unald ng wikang 2. Tsugi
Filipino batay sa umiiral na gamit ng 3. Tsika
mga salita sa dikurso ng lipunan 4. Dagdag-bawas
5. Dating
Salita ng Taon – Mga itinanghal na salita ng
6. Fashionista
taon, mula sa iba’t ibang taon.
7. Jologs
FIT – Filipinas Institute of Translation, Inc. 8. Kinse anyos
9. Otso otso
- Nag simula itoo noong taong 2004 10. Salbakuta
Mga Pamantayan sa Pagpili ng Salita ng taon 11. Tapsilog
12. Terorista
1. Mga salitang naimbento 13. Terrorisma
2. Mga salitang hiram mula sa katutubo o
banyagang wika
3. Lumang salita ngunit bagong kahulugan o 2005
patay na salitang muling nabuhay
Huweteng – may malaking impluwensya nag
Mga Isinasaalang-alang sa Pagpili ng Salita ng popular na sugal na huweteng sa mga
Taon koneksyon sa politika sa pag control ng galaw
1. Ang kabuluhan ng mga salita sa buhay ng ng mga nasa kapangyarihan.
mga Pilipino
2. Ang pagsasalamin nito sa kalagayan ng
lipunan Mga Salitang Nominado sa Taong 2005
3. Ang lalim ng saliksik ukol sa ipinasang salita
1. Pasaway
4. Ang paraan ng pag prepresenta nito sa
2. Tibak/T-back
madla
3. Blog
4. Call center
Mga Salita ng Taon 5. Caregiver
6. Cono
2004 7. E-vat
Canvass – bago nagkaroon ng automated 8. Gandara
elections, ang resulta ng halalan ay dumaan sa 9. Networking
mano manong ‘canvassing’ o pag tally ng 10. Tsunami
election returns. 11. Wiretapping

- Prof. Randy David – ang nag nomina ng

salitang ‘Canvass’
2006 Mga Salitang Nominado sa Taong 2010

Lobat – ito ang itinuturing na unang pag 1. Ondoy

paparamdam ng epekto sa wikang Filipino ng 2. Korkor
umunlad na mobile technology. 3. Tarpo
4. Ampatuan
Mga Salitang Nominado sa Taong 2006
5. Emo
1. Botox 6. Load
2. Tocix 7. Namumutbol
3. Bird flu 8. Solb
4. Chacha 9. Spam
5. Karir 10. Unli
6. Kudkod
2012
7. Mall
8. Mengio Wangwang – luma na ang ‘wangwang’ pero
9. Orocan nauso ulit ito nang gamitin ni PNoy sa kanyang
10. Payreted inaugural speech para patamaan ang mga
11. Spa abusadong opisyal.

2007 Mga Salitang Nominado sa Taong 2012

Miskol – kadalasang sinasabi upang mnai save 1. Level-up

ang number ng kausap, mahanap ang 2. Pagpag
nawawalang cellphone o ipagmayabang ang 3. Android
bagong ring tone 4. Fishkill
5. Pik-ap
Mga Salitang Nominado sa Taong 2007
6. Impeachment
1. Roro 7. Palusot
2. Friendster 8. Trensing
3. Abrodista 9. Wagas
4. Makeover 10. Wifi
5. Oragon
6. Party list
7. Safety 2014
8. Sutukil
Selfie – ayon sa isa sa mga nag nomina ng
9. Telenobela
salitang ito na si Direktor Jose Javier Reyes at
10. Videoke
publicist na si Noel Ferrerm nakikita sap ag
2010 kahilig ng mga Pilipino sa ‘selfie’ at pagka
humaling sa social media ng pagka makasarili at
Jejemon – kapag ganyan kang mag-text, isa
konsumerismo
kang “jejemon” at kalaban mo ang mga
“jejebuster” at “grammar Nazi”
Mga Salitang Nominado sa Taong 2014 Salita ng Taon 2018

1. Endo Labing-isang nominadong salita ng taon

2. Filipinas
1. Tokhang
2016 2. Dengvaxia
3. DDS
Fotobam – sumikat ang salitang ito noong 2016
4. Dilawan
dahil sa mga protesta sa idumano’y pagsira ng
5. Fake News
monument ni Jose Rizal sa Luneta ng
6. Federalismo
ginagawang high-rise na Torre se Manila
7. Foodie
Mga Salitang Nominado sa Taong 2016 8. Quo Warranto
9. Resibo
1. Hugot 10. Train
2. Milenyal 11. Troll
3. Bully
4. Foundling
5. Lumad
Ambagan ng mga Salita
6. Meme
7. Netizen Ambagan – ay isinasagawa tuwing dalawang
8. Tukod taon.
9. Viral
- Pinag yayaman ng kumprensiya and
2018 iba’t ibang mga wika sa Filipino sa
pamamagitan ng pag sangguni sa
Tokhang – salitang binisaya na toktok (katok) at
balarita’t leksikon ng mga wika sa
hangyo (pakiusap)
bansa.
Mga Salitang Nominado sa Taong 2018

1. Dengvaxia
Leksikon – mapanuring pagbuo ng mga salita na
2. Fake news
nag lalayong makapagbigay ng kahulugan at
3. Foodie
depenisyon sa mga bagay bagay na may
4. Quo warranto
kinalaman sa araw-araw na pamumuhay
5. Federalism
6. Dilawan - Ito ay hindi basta basta isinasagawa ng
7. Train hindi pinag iisipan apagkat ang resulta
8. DDS ng mga nabuong salita ay ipinakikilala
9. Trolls sa buong mundo para magamit sa
10. Resibo lipunan
Mga Salitang Iluko Mga Salitang Kankana ey

- Ayon sa kanila, tiyak na makakakita ng 1. Gait – kasama

terminong iluko na hindi tuwirang
maisalik o mabigyan ng eksaktong
kahulugan sa wikang Tagalog kahit hindi
naman nag kakalayo ang mga kultura
nito
2. Benge – palamuti sa buhok ng mga
kababaihan
3. Inayan – pagpigil sa isang tao sa paggawa ng
isang bagay at ito ay isang ekspresyon na
nagpapahayad ng pagkadismaya

Mga Salitang Iluko

Mga Salitang Higaonon
1. Kabus – kabilugan ng buwan
1. Kaamulan – piyestang kultural
2. Murmuray – panunumbalik sa normal ng
2. Buuy – lola sa tuhod
mga sentido pagkagising
3. Kapu-un – pinagmulan ng lahi
3. Kibin – magkahawak-kamay habang nag
lalakad
Mga Salitang Mansaka

1. Taklay – pulkseras
Mga Salitang Pampanga
2. Bunong – pagbibinyag
1. Manucluan – iskwater 3. Bayok – pagsasalasay ng mga pangyayari sa
2. Tangi – pag-aaring nakuha sa panahon ng nakaraan
pag papakasal ng mga asawa
3. Sibul ning lugud – walang hangganang pag
Mga Salitang Hiligaynon
mamahal
1. Pangayaw – dayuhan
2. Inday – mga babae
Mga Salitang Bikolano

1. Hablondawani – bahaghari Mga Salitang Aklaonon

2. Tunton-balagon – alitaptap
1. Ilis – palitan
3. Mangindara – mga sirena sa lawa
2. Panakayon – biyahe
3. Panaad – pangako

Mga Salitang Tagalog-Batangas

1. Baysanan – kasalan Mga Salitang Tagalog-Laguna

2. Himatlugin – nanghihina ang katawan
1. Kinis – magkasabay na pamumula’t
3. Mali-Mali – magugulatin
pamamawis
2. Waswas – unos na unos
3. Himpil – paghihigas ng pinggan
Mga Salitang Kinaray-a
1. Bungkag – paghiwalayin
2. Pinalinpin – palay na walang laman
3. Pasi – trumpo
Mga Susing Salita
Susing Salita – ay ang mga pangunahing salita
sa isang pangungusap o parapo na nag papakita
at nag lalarawan ng mga pangunahing ideya na
may akda o ng isa na nagsalita at nag sulat nito
- Sa pagkuha ng susing salita ay may
napapadali ang pagkaintindi sa isang
ideya o isang bagay ng gusting iparating
ng isa sa kaniyang kausap
- Kung pag diriin ng mga susing salita ay
hindi natural, maaaring magbigay ito ng
impresyon na hinahamak ng
tagapagsalita ang kaniyang tagapakinig
Wastong Pagdiriin ng mga susing salita
- Upang mapasulong mo ang pagdiriin ng
mga susing salita, pagsisiglahin ka ring
gawing maliwanag sa isip ang mga
pangunahing punto nan ais mong
matandaan ng iyong tagapakinig.
- Ang wastong pag diriin ng mga susing
saliota ay tumutulong sa tagapagsalita
na mapanatili ang atensyon ng kaniyang
tagapakinig at upang mahikayat o
magayak din sila
- Insayuhin ang pagbabasa nang malakas
upang idiniriin ang mga susing salita
upang laging mapatampok ang takbo ng
pangangatwiran.
- Kapag nagsasalita o nagbabasa ka ng
malakas, mahalaga na hindi mo lamang
nabibigkas nang tama ang bawat salita
kundi naidiriin mo rin ang mga susing
salita at mga pananalitang nagdadala ng
diwa sa paraang naitatawid nito nang
maliwanag ang mga ideya.
- Maaaring gamitin ng isang tagapagsalita
ang pagdiriin ng mga susing salita upang
ipakita kung anong damdamin sa isang
bagay. Bagaman nanaisin mong ilakip
ang mga ilang susing salita mula sa yong
tema, ang tuwirang pagbanggit nito ay
opsyonal.
- Ang isang teksto ay kadalasan nang
naglalaman ng mahigit sa isang punto at
baka kailangan mong idiin ang mga
susing salita na nauugnay sa paksang
pinag-uusapan niyo. Ang susing salita ay
mapayapa.
- Ang pagdiriin ng mga susing salita ay
maaaring gamitin upang patingkarin
ang pasimula ng isang bagong ideya
maging ito man ay isang pangunahing
punto o basta pagbabago lamang sa
takbo ng pangangatwiran.