MODYUL SA KATEGORYA NG WIKANG FILIPINO

Ang wika ay nahahati sa iba’t ibang kategorya na ginagamit ng tao batay sa kaniyang pagkatao, sa
lipunang kaniyang ginagalawan, lugar na tinitirhan, panahon, katayuan at okasyong dinadaluhan.

A. PORMAL - Ito ay antas ng wika na istandard at kinikilala/ginagamit ng nakararami.

1. Pambansa. Ito ay ginagamit ng karaniwang manunulat sa aklat at pambalarila para sa paaralan at
pamahalaan.
Halimbawa: Asawa, Anak, Tahanan
2. Pampanitikan o panretorika. Ito ay ginagamit ng mga malikhain manunulat. Ang mga salita ay
karaniwang malalim, makulay at masining.
Halimbawa: Kahati sa buhay, Bunga ng pag-ibig, Pusod ng pagmamahalan

B. IMPORMAL. Ito ay antas ng wika na karaniwan, palasak, pang araw-araw, madalas gamitin sa pakikipag-usap
at pakikipagtalastasan.
1. Lalawiganin. Ito ay gamitin ng mga tao sa partikular na pook o lalawigan, makikilala ito sa kakaibang
tono o punto.
Halimbawa: Papanaw ka na ? (Aalis ka na?)
Nakain ka na? (Kumain ka na?)
Buang! (Baliw!)
2. Kolokyal. Pang araw-araw na salita, maaaring may kagaspangan nang kaunti, maaari rin iton refinado
ayon sa kung sino ang nagsasalita. Ang pagpapaikli ng isa, dalawa o higit pang titik sa salita.
Halimbawa: Nasan, pa`no,sa’kin,kelan
Meron ka bang dala?
3. Balbal. Sa Ingles ito ay slang. Nagkakaroon ng sariling codes, mababa ang antas na ito; ikalawa sa antas
bulgar.

Halimbawa: Chicks (dalagang bata pa) ; Orange (beinte pesos) ; Pinoy (Pilipino)

Karaniwang paraan ng pagbuo ng salitang balbal:

1. Paghango sa mga salitang katutubo
Halimbawa:
Gurang (matanda)
Bayot (bakla)
Barat (kuripot)
2. Panghihiram sa mga wikang banyaga
Halimbawa:
Epek (effect) ; Futbol (naalis, natalsik) ; Tong (wheels)

3. Pagbibigay ng kahulugan ng salitang tagalog

Halimbawa:
Buwaya (crocodiles – greedy)
Bata (child – girlfriend)
Durog (powdered – high in addiction)
Papa (father – lover)
4. Pagpapaikli
Halimbawa: Pakialam – paki
Tiyak – tyak
5. Pagbabaliktad
Buong Salita
Halimbawa: Etned – bente
Kita – atik
Papantig
Halimbawa: Dehin – hindi
Ngetpa – Panget
Tipar – Parti
6. Paggamit ng Akronim
Halimbawa: G – get, nauunawaan
US – under de saya
7. Pagpapalit ng Pantig
Halimbawa: Lagpak – Palpak – Bigo
Torpe – Tyope – torpe, naduwag
8. Paghahalo ng salita
Halimbawa: Bow na lang ng bow
Mag-jr (joy riding)
Mag-gimik
Mag-MU
9. Paggamit ng Bilang
Halimbawa: 45 – pumutok
1433 – I love you too
50-50 – naghihingalo
10. Pagdaragdag
Halimbawa: Puti – isputing
Kulang – kulongbisi
11. Kumbinasyon
Pagbabaligtad at Pagdaragdag
Halimbawa: Hiya – Yahi – Dyahi
Pagpapaikli at pag-Pilipino
Halimbawa: Pino – Pinoy
Mestiso – Tiso, Tisoy
Pagpapaikli at Pagbabaligtad
Halimbawa: Pantalon – Talon – Lonta
Sigarilyo – Siyo – Yosi
Panghihiram at Pagpapaikli
Halimbawa: Security – Sikyo
Brain Damage – Brenda
Panghihiram at Pagdaragdag
Halimbawa: Get – Gets/Getsing ; Cry – Crayola

Pagsusulit: I

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat katanungan, Isulat ang wastong sagot sa sagutang papel.

1.Ito ay kategorya ng wika na istandard at kinikilala/ginagamit ng nakararami.

2.Ito ay kategorya ng wika na karaniwan, palasak, pang araw-araw, madalas gamitin sa pakikipag-usap at
pakikipagtalastasan.
3.Ito ay ginagamit ng karaniwang manunulat sa aklat at pambalarila para sa paaralan at pamahalaan.
4.Ito ay ginagamit ng mga malikhain manunulat.Ang mga salita ay karaniwang malalim, makulay at masining.
5. Ito ay gamitin ng mga tao sa partikular na pook o lalawigan, makikilala ito sa kakaibang tono o punto.
6. Ito ay pang araw-araw na salita, maaaring may kagaspangan nang kaunti,maari rin itor refinado ayon sa kung sino
ang nagsasalita. Ang pagpapaikli ng isa,dalawa o higit pang titik sa salita.
7.Sa Ingles ito ay slang. Nagkakaroon ng sariling codes, mababa ang antas na ito; ikalawa sa antas bulgar.
8.Ito ay wikang ginagamit ng karamihan sa isang bansa; sa Filipinas ang Filipino ang lingua franca ng mga tao.
9.Ito ay nahahati sa iba’t ibang kategorya sa antas na ginagamit ng tao batay sa kanyang pagkatao, sa lipunang
kaniyang ginagalawan, lugar na tinitirhan, panahon, katayuan at okasyong dinadaluhan.
10.Ito ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan. Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na bantas upang
maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan.
INIHANDA: LEO B. RICAFRENTE
 Inihanda:

LEO B. RICAFRENTE
Guro

Test 2: Basahin at unawaing mabuti ang nakapaloob sa bawat bilang. Piliin kung ito ay Lalawiganin, Pampanitikan,
Pambansa, Kolokyal o Balbal na salita. Isulat ang tamang sagot sa sagutang papel. May 5 puntos bawat tamang
sagot.
1.Buhay 4.Bokal 7.meron 10.musta
2.Todas 5.penge 8.Panibugho 11. tsibog
3.Malakat 6.Nanghihilakbot 9.Hinigugma 12. ganern

UNANG ARAW

Ang wika ay nahahati sa iba’t ibang katigorya sa antas na ginagamit ng tao batay sa kanyang pagkatao, sa
lipunang kanyang ginagalawan, lugar na tinitirhan, panahon, katayuan at okasyong dinadaluhan.

1.Pormal – Ito ay antas ng wika na istandard at kinikilala/ginagamit ng nakararami.

a.Pambansa. Ito ay ginagamit ng karaniwang manunulat sa aklat at pambalarila para sa paaralan at pamahalaan

Halimbawa: Asawa, Anak, Tahanan

Gawain

Gumawa ng isang maikling sanaysay na binubuo ng sampu o higit pa na ginagamitan ng salitang PAMBANSA. Isulat ito sa
isang malinis na puting papel.

Pangalawang araw

b.Pampanitikan o panretorika. Ito ay ginagamit ng mga malikhain manunulat.

Ang mga salita ay karaniwang malalim, makulay at masining.

Halimbawa:

Kahati sa buhay

Bunga ng pag-ibig

Pusod ng pagmamahalan

Gawain

Bumuo ng sariling tula na may malayang taludturan na ginagamitan ng mga salitang pampanitikan o panretorika. Isulat
sa isang malinis at maputing papel.

Pangatlong Araw

-Impormal. Ito ay antas ng wika na karaniwan, palasak, pang araw-araw, madalas gamitin sa pakikipag-usap at
pakikipagtalastasan.

a.Lalawiganin. Ito ay gamitin ng mga tao sa particular na pook o lalawigan, makikilala ito sa kakaibang tono o punto.

Halimbawa:

Papanaw ka na ? (Aalis ka na?)

Nakain ka na? (Kumain ka na?)

Buang! (Baliw!)

GAWAIN

Ang klase ay hahatiin sa tatlong pangkat at ang bawat pangkat ay bibigyan ng ibat-ibang kantang lalawiganin (1.Kanta ti
ulila) Ilocano, (2.Dadansoy) cebuano, (3.Pamuwa sa Bata) Bukidnon. Ang mga kantang ito ay dapat na maitanghal na
may wasto at angkop na tono para sa ikaaayos ng presentasyon.

PANG-APAT NA ARAW

Kolokyal. Pang araw-araw na salita, maaring may kagaspangan nang kaunti,

maari rin itong refinado ayon sa kung sino ang nagsasalita. Ang pagpapaikli ng isa,

dalawa o higit pang titik sa salita.

Halimbawa:
Nasan, pa`no,sa’kin,kelan

Meron ka bang dala?

Balbal. Sa Ingles ito ay slang. Nagkakaroon ng sariling codes, mababa ang antas

na ito; ikalawa sa antas bulgar.

Halimbawa:

Chicks (dalagang bata pa)

Orange (beinte pesos)

Pinoy (Pilipino)

GAWAIN I. ( KOLOKYAL)

Bumuo ng dalawampung aytem ng pangungusap na may magkakaugnay na pangyayari at binubuo ng isa o higit pang
mga salitang kolokyal. Isulat sa isang malinis at puting papel.

GAWAIN II (BALBAL)

Ang Klase ay magkakaroon ng isang maikling debate ukol sa paggamit ng salitang BALBAL sa pangaraw-araw. Ang buong
klase ay mahahati sa dalawa, ang unang pangkat ang Pro at ang pangalawang pangkat naman ay ang against.

IKALIMANG ARAW

MGA ANTAS NG WIKA

1.Balbal - salitang kalye o pinakamababang uri wikang ginagamit ng tao, nabuo sa kagustuhan ng isang partikular
nagrupo na nagkakaroon ng sariling pagkakakilanlan. Halimbawa: lespu (pulis), epal (mapapel), chibog (pagkain)

2.Kolokyal - salitang ginagamit sa pang-araw-araw ng pakikipag usap. Halimbawa: kumara, pare, tapsilog

3.Lalawiganin - salitain o diyalekto ng mga katutubo sa lalawigan. Halimbawa: adlaw (araw), balay (bahay), babaye
(babae)

4.Pambansa - ginagamit ng buong bansa o mga salitaing kabilang sa wikang Filipino. Halimbawa: Malaya, sabaw,
paniniwala

5.Pampanitikan o ginagamit ang mga salita sa iba pang kahulugano ginagamit pangkatha ng dula at iba pang likhang
pampanitikano Halimbawa: sanggunian, tahanan, kabiyak

Pagsusulit: I

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat katanungan, Isulat ang wastong sagot sa sagutang papel.

1.Ito ay antas ng wika na istandard at kinikilala/ginagamit ng nakararami.

2.Ito ay antas ng wika na karaniwan, palasak, pang araw-araw, madalas gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtalastasan.

3.Ito ay ginagamit ng karaniwang manunulat sa aklat at pambalarilapara sa paaralan at pamahalaan.

4.Ito ay ginagamit ng mga malikhain manunulat.Ang mga salita ay karaniwang malalim, makulay at masining.

5. Ito ay gamitin ng mga tao sa particular na pook o lalawigan, makikilala ito sa kakaibang tono o punto.

6. Ito ay pang araw-araw na salita, maaring may kagaspangan nang kaunti,maari rin itor refinado ayon sa kung sino ang
nagsasalita. Ang pagpapaikli ng isa,dalawa o higit pang titik sa salita.

7.Sa Ingles ito ay slang. Nagkakaroon ng sariling codes, mababa ang antas na ito; ikalawa sa antas bulgar.

8.Ito ay wikang ginagamit ng karamihan sa isang bansa; sa Pilipinas ang Filipino ang lingua franca ng mga tao.

9.Ito ay nahahati sa iba’t ibang katigorya sa antas na ginagamit ng tao batay sa kanyang pagkatao, sa lipunang kanyang
ginagalawan, lugar na tinitirhan, panahon, katayuan at okasyong dinadaluhan.

10.Ito ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan. Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na bantas upang
maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan.
 Pagsusulit II

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang nakapaloob sa bawat bilang. Piliin kung ito ay Lalawiganin, Pampanitikan,
Pambansa, Kolokyal o Balbal na salita. Isulat ang tamang sagot sa sagutang papel.

1.Buhay
2.Todas
3.Malakat
4.Bokal
5.penge
6.Nanghihilakbot
7.meron
8.Panibugho
9.Hinigugma
10.musta
Pagwawasto:

Pagsusulit I

1.Pormal
2.Di-Pormal
3.Pambansa
4.Pampanitikan
5.Lalawiganin
6.Kolokyal
7.Balbal
8.Lingua franca
9. Wika
10. Wika
Pagsusulit II
1.Pambansa
2.Balbal
3.Lalawiganin
4.Balbal
5.kolokyal
6.Pampanitikan
7.kolokyal
8.pampanitikan
9.lalawiganin
10.kolokyal

Test 2: Basahin at unawaing mabuti ang nakapaloob sa bawat bilang. Piliin kung ito ay Lalawiganin, Pampanitikan,
Pambansa, Kolokyal o Balbal na salita. Isulat ang tamang sagot sa sagutang papel. May 5 puntos bawat tamang sagot.

adnagam Itang Nay

Alagad ng Batas Katuwang sa buhay, Panibugho
Ama may-bahay parak
Asawa Kotse penge
asawa kotse Pera
Awto kwarta pera
Baliw Maganda praning
Bana maganda Pulis
Bokal Mala-diyosa ang kariktan pulis
Buhay Malakat Salapi
datung meron Sasakyang panglupa
ermat muret sira-ulo
erpat musta Sumakabilang-buhay
ganern nadedbol Tay
Haligi ng Tahanan namatay Todas
Hinigugma Nanghihilakbot tsibog
Ilaw ng tahanan napintas tsikot
Ina Nasisiraan ng Bait was-wit
Inang Natayen Yumao
Ina
Pambansa
Ama
Pambansa
Baliw
Pambansa
Pulis
Pambansa
Pera
Pambansa
Maganda
Pambansa
Kotse
Pambansa
Asawa
Pambansa
Ilaw ng tahanan
Pampanitikan
Haligi ng Tahanan
Pampanitikan
Nasisiraan ng Bait
Pampanitikan
Alagad ng Batas
Pampanitikan
Salapi
Pampanitikan
Mala-diyosa ang kariktan
Pampanitikan
Sasakyang panglupa
Pampanitikan
Katuwang sa buhay, may-bahay
Pampanitikan
Sumakabilang-buhay
Pampanitikan
Yumao

Pambansa
Inang
Lalawiganin
Itang
Lalawiganin
muret
Lalawiganin
pulis
Lalawiganin
kwarta
Lalawiganin
napintas
Lalawiganin
Awto
Lalawiganin
Bana
Lalawiganin
Natayen
Lalawiganin
Nay
Kolokyal
Tay
Kolokyal
sira-ulo
Kolokyal
pulis
Kolokyal
pera
Kolokyal
maganda
Kolokyal
kotse
Kolokyal
asawa
Kolokyal
namatay
Kolokyal
ermat
Balbal
erpat
Balbal
praning
Balbal
parak
Balbal
datung
Balbal
adnagam
Balbal
tsikot
Balbal
was-wit
Balbal
nadedbol
Balbal

Antas ng Wika

Antas ng Wika

1. formal at di-formal – di-formal na wika ang wikang ginagamit ng tao sa ka-edad samantalang formal naman ang
wikang gingamit ng tao sa nakatataas o nakatatanda

2. lingua franca – wikang ginagamit ng karamihan sa isang bansa; sa Pilipinas ang Filipino ang lingua franca ng mga tao

3. lalawiganin – mga wikang ginagamit ng mga tao sa lalawigan gaya ng Chavacano, Tausug, Cebuano, Ilonggo, Visaya at
iba pa. Hindi talamak ang paggamit sa isang bansa ng mga wikang lalawiganin ngunit nagsasadya ito ng implikasyon ng
kultura ng isang lalawigan

4. kolokyal - ito ay ang pakikibagay ng wika sa taong gumagamit nito. Kadalasan napaiikli ang mga salita ngunit
napagkakasunduan ang pagpapaikli nito. Halimbawa: /tena/ para sa 'tara na', /pre/ para sa 'pare'

5. balbal o pangkalye – wikang ginagamit ng tao na halos likha-likha lamang at may kanya-kanyang kahulugan gaya ng
wika ng mga tambay at bakla – halimbawa ang mga salitang ‘eklavush’, ‘erpat at ermat’ at ‘cheverloo’.

6. edukado/malalim – wikang ginagamit sa panitikan, sa mga paaralan at pamantasan, sa gobyerno, sa korte at iba pang
venyung profesyunal
  Written questions
1. Binubuo ito ng mga serye ng mga pangyayari at konektado sa isa't isa
INCORRECT
No answer given
THE ANSWER
Sekwensyal (cause and effect)

2. Kadalasang naglalaman ito ng isang petsa o panahon

INCORRECT

No answer given

THE ANSWER

Kronolohikal

3. Gumagamit ng mga pang-ugnay nulad ng: una, pangalawa, pagkatapos, kasunod nito, sa huli

INCORRECT

No answer given

THE ANSWER

Prosidyural

3 Matching questions
1. Sekwensyal
INCORRECT
A. Iniisa-isa kung paano nagaganap ang isang proceso mula simula hanggang wakas
THE ANSWER
C. Sumasagot sa taong na "paano naapektuhan ng isang pangyayari ang isa pang pangyayari?"

2. Kronolohikal

CORRECT

B. Gumagamit ito ng mga panandang noong una, habang, pagkatapos, kasabay nito

3. Prosidyural

INCORRECT

C. Sumasagot sa taong na "paano naapektuhan ng isang pangyayari ang isa pang pangyayari?"

THE ANSWER

A. Iniisa-isa kung paano nagaganap ang isang proceso mula simula hanggang wakas

A. Iniisa-isa kung paano nagaganap ang isang proceso mula simula hanggang wakas
B. Gumagamit ito ng mga panandang noong una, habang, pagkatapos, kasabay nito
C. Sumasagot sa taong na "paano naapektuhan ng isang pangyayari ang isa pang pangyayari?"

2 Multiple choice questions

1. Nagpapakita ng mga hakbang na kailangang sundin upang matamo ang insaasahang kahihinatan
CORRECT
Prosidyural

2. Tumutukoy ito sa agham na pag-aayos ng mga pangyayari ayon sa kung ano ang nauna sa panahon
INCORRECT
Sekwensyal
THE ANSWER
Kronolohikal (when)
 2 True/False questions
1. Gumagamit ito ng mga salitang dahil dito, bilang resulta, maya-maya, samantala, kanya naman.
Etc. → Sekwensyal
CORRECT
True

2. Ebolusyon ng cellphone → Kronolohikal

INCORRECT

False

THE ANSWER

True
Create ne

Pagsusunod-sunod ng mga pangyayari

FLASHCARDS

LEARN

WRITE

SPELL

TEST30% LAST TRY

MATCH

GRAVITY

FILTER

All Starred (4)

Often Missed

Your recent answers have been mostly wrong!

Deselect all 4

-1

Prosidyural

Iniisa-isa kung paano nagaganap ang isang proceso mula simula hanggang wakas

-1

Kronolohikal (when)

Tumutukoy ito sa agham na pag-aayos ng mga pangyayari ayon sa kung ano ang nauna sa panahon

-1

Kronolohikal

Ebolusyon ng cellphone

-1

Sekwensyal
Sumasagot sa taong na "paano naapektuhan ng isang pangyayari ang isa pang pangyayari?"

Never Missed

You’ve gotten all of these right!

Select these 3

+1

Prosidyural

Nagpapakita ng mga hakbang na kailangang sundin upang matamo ang insaasahang kahihinatan

+1

Kronolohikal

Gumagamit ito ng mga panandang noong una, habang, pagkatapos, kasabay nito

+1

Sekwensyal

Gumagamit ito ng mga salitang dahil dito, bilang resulta, maya-maya, samantala, kanya naman. Etc.

No Answers Yet

You still haven't studied these!

Select these 3

Prosidyural

Gumagamit ng mga pang-ugnay nulad ng: una, pangalawa, pagkatapos, kasunod nito, sa huli

Kronolohikal

Kadalasang naglalaman ito ng isang petsa o panahon

Sekwensyal (cause and effect)

Binubuo ito ng mga serye ng mga pangyayari at konektado sa isa't isa

Anaporik/anapora-kohesyong gramatikal kung saan nauuna muna ang salitang pinatutungkulan sa pangungusap habang
nsa bandang hulihan ang kaakibat nitong panghalip

hal.: Pagdating ni Nestor, sabihin mo sa kanya ang tungkol kay Nelia.

                         Pangngalan                 Panghalip

Kataporik/katapora-kohesyong gramatikal na nasa hulihan naman ang salitang pinatutungkulian at nasa unahan ang
panghalip para rito

Hal.: Pagdating niya, sabihan mo kay Nestor ang tungkol kay Nelia.

                      Panghalip                 Pangngalan
Read more on Brainly.ph - https://brainly.ph/question/446405#readmore

Anaporik ang tawag sa panandang pangalan kapag  ang elementong pinalitan ng panghalip  ay mas naunang  nabanggit
sa unahan ng pahayag o panghalip sa hulihan bilang pananda sa pinalitang pangngalan na nabanggit sa unahan.
Halimbawa:a. Patuloy na dinarayo ng mga turista ang Sta. Fe sa  Bantayan Island dahil sila’y totoong nagagandahan dito.

Kataporik naman kung ang elementong pinalitan ay nabanggit pagkatapos ng panghalip na ipinalit.Halimbawa:a. Patuloy
nilang dinarayo ang Sta. Fe sa  Bantayan Island dahil ang mga turista’y totoong nagagandahan dito.

Read more on Brainly.ph - https://brainly.ph/question/272832#readmore

Anapora o anaporik na panandang pangngalan—kapag nasa unahan ang tinutukoy at nasa hulihan ang naglalarawan sa
tinutukoy.

Halimbawa:

1. Masaya si Lito. Lagi siyang may kalaro at laging masaya.

2. Maganda si Maria. Marami siyang manliligaw.

3. Masipag at maalalahanin si Rita kaya marami ang nanghihinayang sa kanyang pagkawala.

 4. Nandoon si Rico nang mangyari ang barilan. Siya ang “star witness” ng krimeng naganap kahapon.

5. Maraming salamat Aling Tina. Napakabuti mo talaga!

Katapora o kataporik na panandang pangngalan – kung  nasa hulihan ang tinutukoy at nasa unahan ang naglalarawan sa
tinutukoy.

Halimbawa:

1. Ito ay puno ng mga halaman at mga magagandang bulaklak. Napakalaki ng gubat.

2. Totoo bang namatay ang kanyang ina? Nakakaawa naman ni Mia, napakabata pa niya’t nawalan na nang ina.

3. Maraming salamat po sa pagtanggap po ninyo sa amin. Napakabuti po ninyo Mang Ben at Aling Tina.

4. Minsan lang siyang nagsasalita. Ika nga ng iba, matinding trauma ang nararanasan ni Mina dahil sa aksidente.

5. Nakatanggap nanaman siya ng parangal. Napakagaling talaga ni Kris!

Read more on Brainly.ph - https://brainly.ph/question/276632#readmore