“NOMADLAND” – BẾN ĐỖ

NÀO CHO SỰ TỰ DO GIỮA

HOANG MANG CUỘC
ĐỜI?

Không cao trào, không giật gân, kể một

mạch truyện nhẹ nhàng về nỗi cô đơn của
con người tuổi xế chiều sau những biến cố
của cuộc đời, bộ phim “Nomadland” đã
gây bất ngờ khi ẵm 3 giải thưởng tại lễ
trao giải Oscar lần thứ 93.

Nhân vật chính trong bộ phim là Fern (do

Frances McDormand thủ vai), một phụ nữ
60 tuổi nhưng vừa mất việc do nhà máy
đột ngột đóng cửa. Không thể sống với “Nomadland” trở thành bộ phim xuất sắc
những đồng lương hưu ít ỏi, nhưng cũng tại Oscar 2020
không thể chấp nhận những đau khổ do
Giữa một nước Mỹ lạnh giá, hẳn những
mất việc, mất chồng, cô quyết định đi tìm
chuyến đi không phải là một ý kiến hay.
cuộc sống mới. Cô dành toàn bộ vốn liếng
Nó cho thấy nỗi cô đơn cùng cực của con
để mua một chiếc xe RV, cải tiến thành
người khi không còn ai để nương tựa.
ngôi nhà di động và bắt đầu cuộc hành
Nhưng đồng thời, nó cũng hé lộ rằng cuộc
trình rong ruổi khắp nước Mỹ của mình.
khủng hoảng kinh tế đã biến cuộc sống của
Cô làm mọi công việc có thể làm, từ gói
họ trở nên vô cùng khó khăn.
hàng ở Amazon, lau dọn vệ sinh, phục vụ
tại các tiệm ăn nhanh cho đến thu hoạch củ
Vì sao Fern lại lựa chọn sống trong ngôi
dền, rồi gia nhập một cộng đồng những
nhà di động bất tiện, phải rong ruổi khắp
người có lối sống du mục. Tại đây, cô gặp
nơi trong độ tuổi đáng lẽ ra cần ổn định và
những người cũng vừa trải qua đau khổ
có thể sẽ phải đối diện với những lần hỏng
nhưng vẫn luôn khao khát làm mới cuộc
xe tại một nơi xa lạ không người? Đơn
sống, đó là Swankie, Linda May hay Bob
giản vì cô đã chọn nó như một cách để đối
Wells… Fern dần dần hiểu ra được ý nghĩa
diện với những nỗi đau của chính mình.
của cuộc đời và chấp nhận những nỗi đau
Không ai biết trước đó cô đã trải qua
đã từng dằn vặt mình trong quá khứ.
những gì, nhưng rõ ràng cách cô ăn uống,
ngủ trong chiếc xe chật hẹp là không ổn.
Những chuyến đi không hồi kết Và đó cũng là cách các nhân vật trong
phim chọn để tìm thấy giá trị của mình.
Bộ phim đã mở đầu bằng hình ảnh Fern, Trong phim, Swankie - người giúp Fern
một người phụ nữ với đôi mắt buồn đang tìm chỗ sửa xe, mặc dù biết mình không
sắp xếp những đồ đạc chuẩn bị cho hành còn sống được bao lâu nữa nhưng vẫn vui
trình đến những miền đất xa của mình. vẻ chuẩn bị cho những ngày cuối cùng đẹp

1
nhất cuộc đời. Dave, vốn có thể tận hưởng
một cuộc sống êm ấm trong nhà cao cửa
rộng cùng các thành viên trong gia đình,
cuối cùng vẫn chọn những chiếc xe van,
chấp nhận làm những công việc thời vụ.
Hay Fern, với em gái mình, cô chính là cả
nguồn sống. Họ đã có những giây phút vui
vẻ khi gặp nhau, nhưng tiếc rằng đó không
là lý do có thể khiến Fern thay đổi quyết
định sống lang thang của mình. Rõ ràng,
đó là sự lựa chọn, không phải niềm bất
hạnh.
Fern lạc quan với quyết định của mình.
Điều đó được thể hiện qua câu thoại: “Cô
không phải người vô gia cư. Cô chỉ không
có nhà thôi. Hai việc đó là khác nhau đấy
nhỉ?”. Chúng ta thường xuyên nói về nhà
như một thói quen, vậy thế nào là nhà?
Nhà là chiếc vỏ mà chúng ta trú ẩn, nhưng
tổ ấm mới là nơi chứa những tình thương,
sự chở che ấm áp. Hạnh phúc không đến
từ việc dành cả đời tiết kiệm chỉ để mua
một căn nhà trong khi không đủ tiền mua.
Fern cũng đã nói với những người bạn của
em gái mình như thế. Cuộc sống của cô và
em gái có sự đối lập khá lớn. Trong khi
những người bạn của em gái chỉ nói về
chuyện tiền bạc, nhà cửa, giá xăng… trong
suốt cuộc gặp mặt, thì Fern không hài lòng
về điều đó. Đó cũng là những gì xã hội
đang đặt nặng cho những con người Mỹ
nói chung. Con người chạy theo “giấc mơ
Mỹ” mà quên đi mất những hạnh phúc nhỏ
bé xung quanh mình. Chính vì vậy trong
phim, ta thấy nhiều người vì muốn từ bỏ
cuộc sống chán chường ấy để tìm cho
mình những giá trị mới. Nhiều người tìm
đến lối sống du mục như một sự giải thoát,
một số người không thể tự giải thoát thì
tìm đến cái chết. Dĩ nhiên, một số lựa chọn
vì họ yêu thích cuộc sống du mục.
2
Ý nghĩa của sự sinh tồn
Hành trình của các nhân vật vừa là hành
trình đi tìm tự do, cũng là để tận hưởng.
Sự tự do được nói đến trong bộ phim này
không phải là sự buông thả, hời hợt với
cuộc sống mà là sự tự do về tâm trí. Con
người, giữa vô vàn hoang mang của cuộc
đời, hãy hướng vào tâm hồn mình thay vì
cố gắng bám trụ vào những niềm vui bên
ngoài. Cuộc hành trình của Fern chính là
tự tìm tự do cho mình, và sự tự do đến từ
việc gặp gỡ. Cũng như lời nói của các
nhân vật ở đoạn kết rằng họ bắt đầu
chuyến đi và không có lời tạm biệt cuối
cùng. Họ chỉ nói rằng sẽ gặp nhau trên
đường, và cuối cùng họ đã gặp nhau.
“Những gì được nhớ sẽ sống” - đây là lời
của bố nói với Fern. Nhưng chính vì câu
nói này mà Fern dường như đã dành cả đời
mình chỉ để nhớ về quá khứ tươi đẹp với
Bob - người chồng đã mất của cô. Đôi khi
chính tình yêu có thể trói buộc con người
khỏi những hạnh phúc phía trước. Fern
nhận ra điều đó, nhưng cuối cùng cô vẫn
quyết định không tháo chiếc nhẫn. Cô tiếp
tục những chuyến đi của mình, ban ngày
cô lại gặp những người mới và giúp đỡ họ
như một cách để tìm thấy hạnh phúc, ban
đêm cô lại nhớ về kỉ niệm đã qua. Nhưng
rồi cô cuối cùng cũng đã chấp nhận sống
chung với những nỗi đau ấy.
Bộ phim đặt ở bối cảnh cuộc khủng hoảng
kinh tế của Mỹ 2008, nhưng lại được phát
hành vào năm 2020. Trong thời điểm
2020, thế giới phải trải qua nhiều biến cố
từ đại dịch Covid-19. Có thể thấy rằng
cuộc khủng hoảng mà ta đang trải qua có
chút khác biệt so với khủng hoảng mà bộ
phim nói đến, nhưng sự bấp bênh của số
phận, bất định của tương lai và bất lực của
những người đang loay hoay tìm lối ra là
giống nhau. Và cách để vượt qua nỗi đau
chỉ có thể là chấp nhận chúng, coi chúng là
một phần không thể thiếu của cuộc sống.

Những thước phim biết nói

Trái ngược với những bộ phim điện ảnh

cùng thời với nhiều chi tiết mạnh mẽ, dồn
dập, khắc họa nhiều mâu thuẫn tồn tại
trong cùng một suy nghĩ của nhân vật thì
Nomadland lại lựa chọn cho mình cách kể
chuyện thiên về cảm xúc. Bộ phim được
chuyển thể từ tác phẩm dựa trên cuốn sách
của nữ nhà văn Mỹ Jessica Bruder. Từ nội
dung cho đến hình ảnh phim, các nhân vật
trong bộ phim đều nhẹ nhàng, không một
chút cao trào. Tuy nhiên bộ phim lại gột tả
được sự cô đơn đến ám ảnh của những
người đang đứng bên kia bờ vực của cuộc
đời mong muốn tìm thấy một lối thoát.
Trong Nomadland, không khó để thấy
được sự trải dài đầy đối lập của nước Mỹ
trong những khung cảnh ngổn ngang,
những chiếc xe tải tù túng, những con
người cô đơn tụ họp lại với nhau trong một
nền kinh tế tàn nhẫn và không mấy bao
dung. Giữa những biến động như thế,
những người dường như đã đánh mất tất
cả, mất gia đình, mất việc, không nhà,
đang loay hoay trong độ tuổi trung niên
như Fern còn có thể trông đợi gì ở phía
trước?

Nomadland được đánh giá cao là bởi sự

chân thực giống như đang xem một bộ
phim tài liệu. Cách diễn xuất “diễn như
không diễn” của các diễn viên đều gột tả
được những tâm trạng sâu thẳm nhất của
nhân vật.

3
 Diễn xuất ấn tượng của Frances McDormand trên màn ành
Bản thân đạo diễn, Chloé Zhao cũng đã
từng tiếp xúc và trải nghiệm cuộc sống du
mục nên những cảnh quay đều được thực
hiện một cách tự nhiên, tự do, phóng
khoáng. Khung cảnh chủ yếu là hoang
mạc, cánh đồng hoang vu, những ngôi nhà
vắng vẻ, chiếc xe chạy mải miết trên
những con đường không có điểm kết
thúc… với những màu sắc trầm gợi nên sự
cô đơn và u buồn. Và khi âm nhạc cất lên
thì sự cô đơn ấy lan ra.
Môn: Sản xuất tạp chí
4
Âm nhạc là một trong những yếu tố quan
trọng tạo nên sự day dứt cho bộ phim. Sử
dụng tiếng dương cầm và vĩ cầm,
Ludovico Einaudi đã kéo người xem vào
cảm xúc của nhân vật. Nhà soạn nhạc cổ
điển người Ý mang đến những âm thanh từ
chốn hoang vu, vừa khiến con người cảm
nhận được thiên nhiên, vừa khiến con
người đắm chìm trong nỗi cô đơn của
chính mình.
THỰC HIỆN: PHƯƠNG HOA
5