Background: Ang Ibálong, na kilala rin bilang Handiong o Handyong, ay isang 60-stanza na

fragment ng isang Bicolano full-length folk. epiko ng rehiyong Bicol ng Pilipinas, batay sa mga
epikong Hindu ng India na Ramayana at Mahabharata. Ang epiko ay sinasabing isinalaysay sa
anyong taludtod ng isang katutubong makata na tinatawag na Kadunung

Ito ay ipinasa sa pasalita hanggang sa ito ay malamang na naitala sa kumpletong Bicol na

salaysay ni Fray Bernardino de Melendreras de la Trinidad. Inilalarawan ng Ibalong ang mga
gawa sa kabayanihan, na nakasentro sa mga puting lalaki o taong- lipod na mga mandirigma-
bayani na pinangalanan, bukod sa iba pa, sina Baltog, Handyong, at Bantong. Sila ay nagmula sa
Boltavara, nanirahan at namumuno sa Bicolandia at sa mga naninirahan dito. Ang epiko ay
itinakda sa lupain ng Aslon at Ibalong. Mga bundok Ang Asog,

Masaraga, Isarog, at Lingyon ay mga kilalang katangian ng lugar.

Sa pinakalumang kilalang teksto nito, ang epikong bayan ay walang pamagat. Ang pinakalumang
umiiral na account nito ay nakasulat sa Espanyol. Ang isang hindi relihiyosong pagdiriwang na
tinatawag na Ibalong Festival ay ipinagdiriwang taun-taon bilang parangal sa epikong Ibalong
bilang isang paggunita sa heograpiya ng Ibalon. Ito ay hindi pangkaraniwan dahil ipinakilala ng
mga Kastila ang mga santo at fiesta at lahat mga gawaing may kinalaman sa relihiyon maliban sa
Ibalong. Ito rin ay pagdiriwang ng mga mamamayan ng lalawigan at ang kanilang katatagan,
ibinigay ang mga string na kalamidad na regular na dumarating sa rehiyon dahil sa heograpikal
na lokasyon nito na madaling kapitan ng bagyo.

IBALON
Noong unang panahon, may isang mayamang lupain na tinatawag na Ibalong. Ang bayaning si
Baltog, na nagmula Boltavora ng matapang na angkan ng Lipod, ay dumating sa lupaing ito nang
maraming halimaw ang gumagala sa napakadilim na kagubatan. Nagpasya siyang manatili at
siya ang unang nagbungkal ng bukid nito at nagtanim ng gabi. Pagkatapos isang gabi, isang
napakapangit, baboy-ramo na kilala bilang Tandayag ang nakakita sa bukid na ito at sinira ang
mga pananim. Nang malaman ito, nagpasya si Baltog na hanapin ang baboy-ramo na ito nang
buong tapang at pasensya. Sa wakas, sa lalong madaling panahon nang makita niya ito, walang
takot niyang nakipagbuno dito, nang buong lakas. Hindi natakot si Baltog. Siya ay malakas at
matapang. Kahit na ang Tandayag ay may napakahabang pangil, nagawa niyang maipit ang
halimaw, baboy-ramo at basagin ang napakalalaki nitong buto ng panga. Dahil dito, nahulog si
Tandayag at namatay. Pagkatapos ng laban na ito, pumunta si Baltog sa kanyang bahay sa
Tondol, bitbit ang mga sirang buto ng panga ng Tandayag. Pagkatapos, isinabit niya ito sa puno
ng talisay sa harap ng kanyang bahay

Nang malaman ng mga tao ang tagumpay ng kanilang Punong Baltog, naghanda ang mga tao ng
isang piging at nagdiwang. Ang napakalalaking buto ng panga ng patay na baboy-ramo ay
naging atraksyon ng lahat. Kaya, dumating ang mga tribo ng Panikwason at Asog na mamangha
dito.

Ang ikalawang bayani na dumating sa lupain ng Ibalong ay si Handyong. Kasama ang kanyang
mga tauhan, kinailangan niyang labanan ang libu-libong laban, at harapin ang maraming
panganib para talunin ang mga halimaw. Bilang mga mandirigma, una nilang nilabanan ang
halimaw na may isang mata na may tatlong leeg sa lupain ng Ponong. Sa loob ng sampung
buwan, sila lumaban ng walang pahinga. Hindi sila tumigil sa pakikipaglaban hanggang sa
napatay ang lahat ng halimaw na ito. Handyong at ang kanyang mga tauhan ay gumawa ng
kanilang susunod na pag-atake laban sa mga higanteng lumilipad na pating na tinatawag na
Triburon na matibay laman at parang lagari na ngipin na kayang dumurog ng mga bato.
Nagpatuloy sila sa pakikipaglaban hanggang sa pagkatalo ng huling Triburon. Pinaamo nila ang
mga ligaw na kalabaw. Itinaboy pa nila ang higante at napakabangis Sarimao na napakatulis ng
mga kuko. At gamit ang kanilang mga sibat at palaso, pinatay nila ang lahat mga buwaya na
kasing laki ng mga bangka. Sa lahat ng mga pagpatay na ito, ang mga ilog at latian ng Ibalong
naging pula sa dugo. Sa panahong ito natakot ang mga ganid na unggoy at nagtago.

Sa mga kaaway ni Handyong at ng kanyang mga tauhan, ang ahas na si Oryol ang
pinakamahirap patayin. Ang pagkakaroon ng isang magandang boses, maaaring baguhin ni
Oryol ang imahe nito para linlangin ang mga kaaway nito. Upang makuha ito, sinubukan ni
Handyong iba't ibang paraan. Ngunit si Oryol ay nakatakas sa bawat isa at nawala. Kaya, nag-
iisa at walang takot, Nagpasya si Handyong na hanapin si Oryol sa pusod ng kagubatan.
Sinundan niya ang magandang boses at halos mabighani ito sa kanyang pagtugis. Lumipas ang
mga araw at gabi hanggang sa humanga si Oryol kay Handyong katapangan at katapangan.
Pagkatapos, tinulungan ng ahas ang bayani na lupigin ang mga halimaw, sa gayon ay
nanumbalik kapayapaan sa buong Ibalong

Sa isa sa mga lugar sa Ibalong na tinatawag na Ligmanan, nagtayo si Handyong ng isang bayan.
Sa ilalim ng kanyang pamumuno at ang kanyang mga batas, alipin at amo ay pantay na tinatrato.
Nagtanim ng palay ang mga tao at dahil sa mataas na paggalang sa kanya, pinangalanan nila ang
kanin na ito sa pangalan niya. Siya ang gumawa ng unang bangkang sinakyan ang mga alon ng
dagat ng Ibalong. Sa pamamagitan ng kanyang mabuting halimbawa, naging inspirasyon at
nakaisip ang kanyang mga tao kanilang sariling mga imbensyon. Nariyan si Kimantong na
gumawa ng araro, harrow, at iba pang kagamitan sa pagsasaka; Si Hablom na nag-imbento ng
unang habihan para sa paghabi ng mga damit na abaka; Dinahong, isang Agta, na lumikha ang
kalan, kaldero, banga ng lupa, at iba pang kagamitan sa kusina; at Sural na maningning na nag-
isip ng silabaryo at nagsimulang magsulat sa isang batong marmol. Ito ay ginintuang panahon sa
Ibalong. Tapos biglang, doon
dumating ang isang malaking baha dulot ng Unos, na may nakakatakot na lindol. Ang mga
bulkan ng Hantik, Kulasi at Isarog sumabog. Ang mga ilog ay nagbago ng kanilang direksyon at
ang mga alon ng dagat ay gumulong nang mataas. Ang pagkawasak ay nasa lahat ng dako. sa
lalong madaling panahon, nahati ang lupa, lumubog ang mga bundok, nabuo ang lawa, at
maraming bayan sa Ibalong ang nasira.

Pagkatapos, lumitaw ang higanteng Rabot, kalahating tao at kalahating hayop, na may kahanga-
hanga at nakakatakot na kapangyarihan. Nagtatanong ang mga tao kung sino ang lalaban kay
Rabot. Kaya, Bantong, tinawag ang ikatlong bayani. Siya ay isang magaling kaibigan ni
Handyong. Inutusan siyang patayin ang bagong halimaw sa Ibalong. Upang gawin ito, kinuha
niya ang isang libong mandirigma upang salakayin ang lungga ni Rabot. Ngunit gamit ang
kanyang karunungan laban kay Rabot, hindi niya sinalakay ang higante kaagad. Una niyang
pinagmasdan ang mga paraan ni Rabot. Sa pagtingin sa paligid ng lungga ng higante, natuklasan
niya iyon doon maraming bato ang nakapalibot dito, at ito ang mga taong ginawang bato ni
Rabot. Nalaman din ni Bantong na mahilig matulog si Rabot sa araw at puyat sa gabi. Kaya siya
naghintay. Nang mahimbing na natutulog si Rabot, lumapit sa kanya si Bantong. Pinutol niya
ang higante sa dalawa sa kanyang napakatulis na bolo at walang anumang pagpupumiglas,
namatay si Rabot. Kaya naman, natahimik si Ibalong isa pa.