Professional Documents
Culture Documents
ფიზიკა კულინარიაში ანდრია ლაშხი
ფიზიკა კულინარიაში ანდრია ლაშხი
ფიზიკა და კულინარია სულ სხვადასხვა სიტყვები არის და ბევრ ადამიანს გაუჭირდება მათი
დაკავშირება, მაგრამ ფიზიკას კულინარიაში დიდი როლი უჭირავს. მაგალითად თაფლს ან შაქარს
თუ ავადუღებთ, გაცივების შემდეგ იგი მყარი გახდება. ეს გვაჩვენებს რომ კულინარიაში ფიზიკის
არსებობას კულინარიაში, ბევრი კულინარიური საიდუმლოება ფიზიკის საშუალებით შეგვიძლია
მოვხსნათ. განვიხილოთ რამოდენიმე მოვლნა:
კოქტეილში მკვეთრი საზღვარი რომ შენარჩუნდეს, ამისთვის იგი უნდა იყოს ცივ გარემოში,
რადგან მაღალ ტემპერატურიან გარემოში მოლეკულები აჩქარდებიან და დიფუზიაც აჩქარდება,
ხოლო ცივ გარემოში მოლეკულები შედარებით ნაკლებად აჩქარდებიან. სითხეები ჭურჭელში
სიმკვრივეების მიხედვით შემდეგი სახით განლაგდებიან : ყველაზე მაღალი სიმკვრივის მქონე
ჩაიძირება ქვემოთ. მასზე ნაკლებად მკვრივი შემდეგ იქნება, ხოლო ყველაზე ნაკლებად
სიმკვრივის მქონე ზემოთ განლაგდება.
აქტივობები/ექსპერიმენტები
აქტივობა 1
ყავის ცივ წყალში გახსნისას ყავის მარცვალი ჩადის ფსკერზე, შემდეგ იწყება, ნელ-ნელა ყავის
მარცვლის ნაწილაკების წყლის ნაწილაკებთან შერევა, საბოლოოდ ყავის მარცვლები მთლიანად
შეერია წყალს.
აქტივობა 3
აქტივობა 4
აქტივობა 5
ბუნებაში უამრავი მოვლენა დიფუზიის შედეგია. ის არის როგორც სასარგებლო ასევე საზიანო,
მაგალითად ჰაერში სხვადასხვა აირების შერევა, შეიძლება სასარგებლოც იყოს და საზიანოც
ცოცხალი ორგანიზმებისთვის. დიფუზიის შედეგად ჟანგბადი ფილტვებიდან აღწევს სისხლში,
სისხლიდან კი ქსოვილში, ცხოველები, ფრინველები და მწერები დიფუზიის წყალობით გრძნობენ
მცენარეთა არომატებს, აგნებენ მსხვერპლს და ა.შ.
ჩავატაროთ რამოდენიმე ცდა დიფუზიის მოვლენისა და ნივთიერების სიმკვრივის უკეთესად
გასაცნობად.
ცდა 1
სხეულის სიმკვრივის გამოთვლა საპნის სიმკვრივის მაგალითზე.
წყლის მასა არის 500მლ, შემდეგ ჩავაგდეთ მასში საპონი და წყალი აიწია 610მლ-მდე. აქედან
გამომდინარე საპნის მოცულობა არის 110მლ=110სმ3
თვევადი საპონი
წყლის მასა არის 500მლ, ჩავასხი 50მლ თხევადი საპონი და წყალი აიწია 45 მლ-ით რაც ტოლია
45სმ3
V = 45გრ3 m = 100გრ
მასა - 230გრ
მოცულობა - რადგან წყლის მასა არის 400მლ, ვაშლის ჩაგდების შემდეგ აიწია 540მლ-მდე ანუ
ვაშლის მოცულობაა 140მლ რაც არის 140სმ3
ცდა 3
დავამზადე კოქტეილი შემდეგი გზით : ერთ
ჭიქაში 2 კოვში შაქარი ჩავყარე მეორეში 1
ხოლო მესამეში არცერთი. მერე ყველაზე
მკვრივს დავამატე ყველაზე მეტი ჩაი, ხოლო
მასზე ნაკლებად მკვრივს ცოტათი ნაკლები და
მესამეს საერთოდ არ დავამატე ჩაი. შემდეგ
ყველაზე მკვრივს ნელა დავასხი მასზე
ნაკლებად მკვრვი და შემდეგ ყველაზე
ნაკლებად მკვრივი და საბოლოოდ კოქტეილი
გამომივიდა. ოთახის ტემპერატურაზე
დატოვებულ ჭურჭელში, ნივთიერებები
ერთმანეთს უფრო სწრაფად შეერია, ხოლო აცივარში დადებულ ჭურჭელში ცვლილება თითქმის
არ მომხდარა.
პირველი ჭიქა - 20გრ/15სმ3 = 1,3გრ/სმ3=1300კგ/მ3 მეორე ჭიქა - 20გრ/18 = 1,1გრ/სმ3 = 1100კგ/მ3
წყალი - 1000კგ/მ3
ცდა 4
წყალი და ზეთი არ შეერია, იმიტომ რომ სხვადასხვა სიმკვრივეები აქვთ. ზეთის ჩასხმის შემდეგ,
იგი მოთავსთდა წყლის ზემოთ ერთ ფენად. კოვზით ავურიე და ეს ზეთის ფენა პატარა მრგვალ
ფენებად დაიყო, მაგრამ საბოლოოდ დაუბრუნდა თავის თავდაპირველ ფორმას.