Professional Documents
Culture Documents
Larang Akad Q2 Module2 Aralin1 5 1
Larang Akad Q2 Module2 Aralin1 5 1
Tagapamahala:
Ayon kay J. Irwin Miller na binaggit nina Constantino at Zafra (2017), ang
layon ng Humanidades ay ang gawin tayong tunay na tao sa pinakamataas na
kahulugan nito. Dagdag pa nila, ang pangunahing layunin ng larangan ng
Humanidades ay kung paano maging tao sa aspektong kaisipan, kalagayan, at
kultura. Ilan sa mga disiplina na bumubuo sa larangan ng humanidades ay ang
panitika, pilosopiya, sining, applied at industriya.
2
Aralin Pagsulat Ng Lakbay-
2.1 Sanaysay
(Travelogue)
Simulan
Bago ka sumalang sa mismong paksang tatalakayin sa learning material na ito, tara na’t
sukatin muna ang iyong inisyal na kaalaman sa kabuoang aralin. Sagutin ang mga
sumusunod na pagtataya.
Paunang Pagtataya
Pangalan ng Lugar:
__________________________________________________________________________________
Ano-ano ang iyong natuklasan?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Paano ito nakaapekto sa iyong sarili?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Ano o ano-anong pagbabago sa iyong perspektibo o paniniwala sa buhay?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
3
Gawain 2. Alam-Nais-Natutuhan
Gayahin ang pormat ng talahanayan sa sagutang papel at isulat dito ang hinihiling
na sagot sa sumusunod:
Alam: Ano ang iyong nalalaman tungkol sa kalikasan o kahulugan, mga bahagi at
proseso ng pagsulat ng lakbay-sanaysay.
Nais Malaman: Ano ang gusto mong malaman tungkol sa kalikasan o kahulugan,
mga bahagi at proseso ng pagsulat ng lakbay-sanaysay.
Natutuhan: Batay sa talakayan, ano ang natutuhan mo tungkol sa kalikasan o
kahulugan, mga bahagi at proseso ng pagsulat ng lakbay-sanaysay
(sasagutin ito pagkatapos talakayin ang tungkol sa nasabing paksa).
Gawain 3. #Travelpamore
Balikan mo ang iyong timeline sa Facebook o Instagram (o anomang social
media accounts na mayroon ka) at pumili ng isang post tungkol sa
pinakamasayang paglalakbay. Kung mayroong sariling printer, i-screenshot ang
nasabing post kasama ang caption at petsa ng pagkaka-upload nito at i-print ito
kasama ng isang talatang repleksyon. Kung wala namang printer, kopyahin muli
ang iyong caption at ilarawan na lamang ang imaheng na-upload sa iyong sagutang
papel at gawin ang nasabing sulatin.
Ang iyong isang talatang repleksyon ay kinakailangang naglalaman ng tatlo
hanggang apat na kumpletong pangungusap, ang lugar na iyong pinuntahan, ang
iyong mga natuklasan o natutunan, at one-word hashtag (halimbawa: #YOLO).
5
mga makababasa. Ito’y tila pagsulat ng isang magandang pangako ng lugar para sa
mambabasa.
Mga Mungkahing Gabay sa Pagsulat ng Lakbay-Sanaysay
Narito naman ang ilang mungkahi ng Elcomblus sa pagsulat ng lakbay-
sanaysay na maaari mong maging gabay:
Mungkahing Gabay
6
Gawain 4. Sagutin ang mga sumusunod na katanungan at siguraduhing nasa
kumpletong pangungusap ang mga ito. Gawin ito sa iyong sagutang papel.
Gawain 5: Pagtapat-tapatin
Basahin sa Kolum B ang bawat pahayag na naglalarawan o may kaugnayan na
nakatala sa Kolum A. Isulat ang titik ng angkop na sagot sa iyong sagutang papel.
KOLUM A KOLUM B
___1.Patti Marxsen A. “Ang gawin tayong tunay na tao sa pinakamataas
na kahulugan nito.”
___2.Nonong Carandang B. Ang pinaka-epektibong pormat ng sulatin upang
maitala ang naranasan sa paglalakbay.
7
Lakbayin
Metodolohiya at Estratehiya
Gumagamit ng lapit na analitikal, kritikal, at ispekulatibo ang
Humanidades. Sa mga ito nabibigyan ng pagkakataong suriin ang isang teksto sa
paraang sistematiko at organisado. Analitikal na lapit ang gumagamit sa pag-
oorganisa ng mga impormasyon sa mga kategorya, bahagi, grupo, uri, at mga pag-
uugnay-ugnay ng mga ito sa isa’t isa. Kritikal na lapit naman kung ginagawan ng
interpretasyon, argumento, ebalwasyon, at pagbibigay ng sariling opinyon sa ideya.
Gayundin, ispekulatibong lapit naman ang pagkilala ng mga senaryo, mga
estratehiya o pamaraan ng pagsusuri, pag-iisip, at pagsulat.
Narito ang halimbawa ng mga pamamaraan at estratehiyang ginagamit sa mga
lapit na ito.
Deskripsiyon o paglalarawan
Halimbawa:
Kahit maaga pa’y napakarami na ang taong paroo’t parito. Nangingibabaw
ang ingay at mababakas ang kasiglahan ng mga tindera sa pagsalubong sa isa
na namang bagong araw. Katakam-takam tingnan ang mga sariwang gulay, ang
kumikinang-sa-karaniwang mga isda, mga bagong dating na karne, prutas, at
iba pa.
-Feodor Villarin, “Mas Mahalaga Kaysa Uno” Binhi, 1990
Paglilista
Sa daloy ng laro, lumalakas (“level up”) ang bawat hero sa pamamagitan ng
(1) pagpatay (“kill”) sa mga kalabang hero,(2) pagbasag ng mga tore (“tower”) ng
kalabang koponan, (3) pagbili ng mga gamit (“items”) gamit ang naiipong pera
(“gold”) ng bawat player mula sa kanilang napatay na mga enemy hero at creep.
-Gerard P. Concepcion, “ Ang Umuusbong na Wika ng
Kabataang Pilipino sa Paglalaro ng DOTA” Salindaw,
(2012)
8
Kronolohiya o pagkakasunod-sunod ng pangyayari
Halimbawa:
Ang mga pangyayari sa tinatawag na telecommunication revolution ay
nagdulot ng malaking impact sa teknolohiya ng komunikasyon mula nang
maipakilala ang telegraph noong dekada 40 ng siglo 19. Kaagapay nito ang
pagsulong ng Morse Code noong 1844 (Search Unified Communication). Ang
mga tuklas na ito ang nagbunsod sa iba’t ibang modipikasyon at pagbabago sa
teknolohiya ng komunikasyon. Taong 1960 nang magkaroon ng
telecommunication satellite na isang balloon. Naging sunud-sunod na ang lalo
pang pag-unlad ng teknolohiya hanggang sa makapaglagay ng unang satellite
sa kalawakan, ang Telstar, na naging dahilan upang maging posible ang
komunikasyon ng tao sa bawat panig ng mundo (Harasim, 1993:5)
-Mary Anne S. Sandoval, “Wika sa Komnet, Isang Bagong
Rehistro ng Wikang Filipino” Salindaw, (2012)
Sanhi at Bunga
Nakababahala para sa mga magulang kong Jejemon ang isang anak dahil
nakikita nilang nakasasama ito para sa kanilang anak. Kadalasan, kung
talagang nahumaling na ang isang tao sa paggamit ng wikang jejemon,
ginagamit niya na rin ito sa pang-araw-araw na pakikipagtalastasan. Kung
hindi naiintindihan ng mga magulang ang Jejemon, magkakaroon ng isang
harang sa pagitan ng magulang at anak sa komunikasyon. Dahil dito,
maaring mapalayo ang loob ng anak sa kaniyang mga magulang.
-Vivencio M. Talegon, “Kultura at Sistemang Jejemon:
Pag-aaral sa Varayti at Baryasyon nf Filipinong
Slang”Salindaw,2012
Pagkokompara
Kapuna-puna ang kaibahan sa Kubismong Pranses ng mga likha ni
Manansala, na kung kaniyang tawagi’y Tahimbuhay. Naiiba ang mga ito
hindi lamang sa kanilang pagpapahalaga sa kaanyuan ng mga bagay na
ipininta, kundi pati sa karamihan ng mga hugis ng mga bagay. Naririto ang
palayok, kawali, mangkok, sandok, gayundin naman ang iba’t ibang
sangkap ng anomang iluluto. Isda, kamatis, at iba pang mga gulay.
-Rod Paras Perez,”Sining ng Nagsisikip na
Dingding.”Binhi, 1990
Epekto
Kailangang alam natin, ani Gunnar Myadal,ang sapat na pagnanasang mag-
aruga sa kapwa o ng pag-aalala sa madla (social consciousness) upang ang
mga produkto ng ating pagsulong ay maging pangmatagalan, maging
panghabambuhay.
-Pura Santillan-Castrence,”Ang Pag-unlad at ang
Pagbabago ng mga Gawi at Pag-uugali, Binhi, 1990
9
muna ang estruktura ng isinusulat na arikulong pampaglalakbay---ang mga
anekdotang ilalagay sa kwento, mga personal na karanasan, historikal na mga
detalye, impormasyon o mga datos na produkto ng pananaliksik at maging ang
paggamit ng estratehiyang flashback ay dapat malaman ng awtor upang mas
madali para sa kaniya na malaman ang mga ekspektasyon at tunguhin ng
sanaysay na isinusulat.
Ilan sa mga elemento ng isang lakbay-sanaysay ay ang mga sumusunod:
10
Isa sa mga dahilan kung bakit tayo nagbabasa ay upang
matuto at malaman ang iba’t ibang detalye o datos. Sa kaso ng
lakbay-sanaysay, malaking tulong ang mga impormasyong
ibibigay ng awtor sa mga mambabasang mayroong mataas na
Paano/ interes sa inilalathalang lugar. Sa elementong proseso din
Proseso maipapakita ang estruktura, balangkas o framework, ang unti-
unting pagpapakilala sa lugar, tao, kultura at iba pa na
mababasa
Mababasasa na
artikulo.
rito ang mga detalye o datos ng paglalakbay.
Ilan sa mga ito ay ang mga interbyu sa mga taong
nakakakilala sa lugar, mga restaurant o coffee shop, mga
Ano/ Mga tagong lugar, at iba pang mga impormasyong hindi nababasa
Detalye o matatagpuan sa internet o mga babasahin.
Galugarin
11
SANAY
________________________
________________________
________________________
_
LAKBAY SANAYSAY
_______________________ ________________________
_______________________ _________________________
_______________________ _________________________
LAKBAY-
SANAYSAY
____________
_____________
_____________
12
HAL: Sa parteng mata ng modelo: Katangian- Mapagmatiyag at magaling kumilatis
ng mga detalye sa isang partikular na lugar.
Palalimin
13
Ang Kagandahan ng Puerto Galera sa Pananaw ng Isang Manileña
Hindi madali ang pagpunta sa isla na ito lalo na’t kung ikaw ay
walang sariling sasakyan. Mula sa Las Piñas City ay sumakay kami ng jeep
patungo sa Alabang Bus Terminal kung saan sumakay naman kami ng bus
papunta sa Batangas Port. Mula sa Batangas Port ay sumakay kami ng
maliit na bangka, roro kung tawagin, at nasa mahigit isa’t kalahating oras
an gaming biyahe papunta dito. Sobrang nakakapagod at nakakahilo pa ito
dahil hindi ako sanay bumiyahe sa dagat.
14
Nang makarating na kami sa destinasyon ay ramdam na ramdam ko
ang lagkit ng simoy ng hangin sa aking balat at ang init mula sa tirik ng
araw ngunit hindi ko maiwasang mabighani sa taglay na ganda ng islang
ito. Hindi ko inakala na ganito kaganda ang napakaliit lamang na isla sa
Oriental Mindoro.
15
Lead o
pamatnubay
Katapusan o
konklusyon
Saan/ Lugar
Ang
Kagandahan
PUERTO
ng Puerto
Mga detalye/ GALERA
Galera sa
Ano Pananaw ng
Isang Manileña
Kailan/Panahon
Paano/ Proseso
Sino/Awtor
A. Lead o pamatnubay
B. Saan/ Lugar
C. Kailan/Panahon
D. Sino/Awtor
E. Paano/ Proseso
F. Mga detalye/Ano
G. Katapusan o konklusyon
16
Gawain 8: Opinyon Ko, Mahalaga!
Panuto: Sumulat ng anim hanggang walong talatang sanaysay na naglalahad ng
iyong opinyon, sariling kaalaman, pagsusuri o rekomendasyon sa travel video ng
Tourism Philippines na iTravel PINAS - episode 5 - La Union. Mapapanood ang
nasabing bidyo sa link na https://www.youtube.com/watch?v=uNk85WAGQzA.
Tiyaking masusuri mo ang mga elementong ating tinalakay sa learnin material na
ito. Isulat ang iyong sanaysay sa iyong sagutang papel. Isaaalang-alang ang rubrik
sa pagtataya ng susulating sanaysay.
17
kaisipan/mens kaisipan/ sahe sanaysay
ahe mensahe
Gramatika Mahusay na Nailapat Katamtamang Papaunla Hindi
nailapat ang ang nailapat ang d ang nailapat ang
wastong wastong wastong pagkakala wastong
gramatika sa gramatik gramatika sa pat ng gramatika
kabuoan ng a sa sanaysay wastong sa
sanaysay kabuoan gramatika sanaysay
ng sa
sanaysay sanaysay
nang may
kakaunti
ng
kamalian
18
Aralin Paglikha ng Larawang-
2.2 Sanaysay
(Pictorial / Photo Essay)
Simulan
e. Pasaway na magkakapatid
kung maglinis ay magkakaapid _________________
g. Puno ng buhay
Mula ulo hanggang paa'y
Kapakipakinabang _________________
Sagot:
19
Gawain 2: Picture ko, Caption mo!
Ikaw ay mahilig kumuha ng litrato o larawan gamit ang iyong kamera sa
cellphone o DSLR camera. Ipagpalagay na ikaw ang kumuha ng mga larawan
na nasa ibaba at ito ay ipopost mo sa isang Facebook o Instagram account. Ano
ang sasabihin mo sa mga larawan? Itala ang iyong sagot sa iyong sagutang papel.
Huwag kalimutan ang iyong hashtag.
20
Ang galing mo! Binabati kita’t nagawa mo ang gawain. Ngayon naman
ay atin nang pag-aaralan ang iba’t ibang kahulugan, mga terminolohiya o
konsepto na mayroong relasyon sa paksang pagsulat ng larawang-sanaysay.
LARAWANG-SANAYSAY
21
Dalawang Sangkap ng Larawang Sanaysay
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
22
Gawain 4: 1Pix-4words
SALITA 1:
PALIWANAG:
SALITA 2:
PALIWANAG:
SALITA 3:
PALIWANAG:
SALITA 4:
PALIWANAG:
SALITA 5:
PALIWANAG:
23
Lakbayin
2. Ang mga uri ng larawan ay tumutukoy sa barayti ng mga retrato gaya ng wide
angle, close up at portrait na mahalagang mailahok sa isang piyesa.
Uri ng Larawan
1. Ang pangunahing larawan (lead photo) ay maihahalintulad sa mga unang
pangungusap ng isang balita na tumatalakay sa mahahalagang impormasyon
na sino, saan, kalian, at bakit.
4. Ang mga detalyeng larawan (detail photo) ay nakatutok sa isang element gaya
ng gusali, tahahan, mukha, o mahalagang bagay.
7. Ang panghuling larawan (clincher photo) ay ang huling larawan sa serye ng mga
litrato. Mahalagang piliin ang huling larawan na magbibigay sa mga
mambabasa ng emosyong nais mong iparating tulad ng pakiramdam ng pag-
asa, inspirasyon, pagkilos o paglahok, at kaligayahan.
Pag-aralan ang isang halimbawa ng larawang sanaysay na dinebelop ni
Clifford Jay O. Lachica. Kung bibigyan natin ng diin, ang pictorial essay ay mga
24
koleksyon ng mga larawang maingat na inayos upang makapaglahad ng mga
pangyayari at kalimitang naglalaman ng maikling panimula at buod ng istorya.
25
Nagbigay naman si Garcia (2016) ng mga dapat mong isaalang-alang sa pagsulat
ng larawang-sanaysay:
26
Galugarin
27
Gawain 6: Click o Shot
Panuto: Basahin mong maiigi ang mga sitwasyon sa ibaba. Isulat ang salitang
CLICK kung ang sitwasyon ay nagsasaad ng mga bagay na dapat isaalang-alang sa
paglikha ng larawang sanaysay at salitang SHOT naman kung hindi.
__________3. Madaling natapos ang pictorial essay nina Mike at Carlos sapagkat
hindi sila nagsagawa ng pananaliksik bago ito gawin.
28
Gawain 7: Dugtungan Tayo
Panuto: Dugtungan mo ang mga pahayag na hinihingi ng mga negative films
29
Palalimin
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
3. May kaisahan ba ang mga ginamit na larawan?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
4. Kapag tinanggal ang nakasulat na teksto, mauunawaan mo ba ang mensahe
sanaysay?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
30
Gawain 9: Photojournalist ng Taon!
31
Aralin Pagwawasto ng Sipi ng
Simulan
_____ 1. Kinuha ni Michael ang walis tingting upang walisin ang bakuran ng bahay.
A B C
_____ 3. Iyong pahiran ang luhang tumutulo mula sa iyong mga mata upang hindi
A B
nila mahalata ang iyong pag-iyak.
C
_____ 4. Siya’y biglang nagising ng may biglang humiyaw sa labas ng kanyang silid.
A B C
_____ 5. Sumayaw ng mga bata ang tinikling noong pagdiriwang ng Buwan ng Wika.
A B C
_____ 6. Ang pamilya ay kumain ng itlog at pandesal para sa hapunan kaninang umaga.
A B C
_____ 7. Kasalukuyang nagalit ang guro dahil hindi nagawa ng mga mag-aaral ang
A B
kanilang takdang aralin.
C
32
_____ 8. Siya ay naluha nang kanyang mabalitaang siya’y tinanggal ng scholarship
A B
dahil sa kanyang mabababang marka.
C
_____ 9. Kanyang nilasap ang sarap nang nilagang baboy na niluto ng kanyang ina.
A B C
_____ 10. Inutusan ng guro ang isang mag-aaral na sabihin ang klase ng kanilang
A B
kailangang tapusin bago matapos ang araw.
C
Unawain Natin
33
Kinakailangang ang proofreader ay nagtataglay ng matalas na
paningin sa pagbasa ng teksto kapag nagmamarka at
kinakailangang kaunti na lamang o mangilan-ngilang
Diwa Ng pagwawasto na lamang ang dapat gawin matapos itong
Akda dumaan sa editing.
Tinitiyak din niya ang wastong espasyo sa bawat salita at linya. Gayundin
ang wastong pagkakasunod-sunod ng mga bahagi ng teksto para sa isang
publikasyon.
34
Lakbayin
(Copyreading symbols)
alisin (delete)
maglagay ng espasyo #
pagpalitin (transpose) b tr
bagong talata ¶
indent [
panatilihin/huwag baguhin
stet
i-posisyon sa gitna ][
maglagay ng tuldok .
malaking titik
boldface
bf
ibalik sa orihina
rom
italiko ital
baybayin (spell out)
sp
35
3. Magwasto ng kamalian ng mga datos batay sa kahalagahan nito.
4. Pumutol o magkaltas ng mga hindi mahahalagang datos.
5. Mag-alis ng mga salitang nagsasaad ng opinyon kung ang winawasto ay balita.
6. Magpalit ng mga saitang mahirap maunawaan ng karamihang mambabasa.
7. Sinunsunod nito ang istilo ng pahayagan kung tumutukoy sa dyuranalismo.
8. Tinitiyak nitong malaya sa anumang libelong pamamahayag ang akda.
Pag-aralan ang sumusunod na balita. Pansinin ang pagkakasunod-sunod ng
bawat talata, ispeling ng ilang mga salita, mga marka o bantas, tamang
kapitalisasyon ng mga inisyal ng salita at iba pa. Ang nasabing teksto ay iniwasto
ni Sonairah Olama, isang campus journalist.
Many of our drug trials fail because by the time patients are given the drugs the
brain has already been to severely affected sabi ni Oxford University neuroscience
professor Simon Lovestone, na nanguna sa pagaaral sa King’s College London
A simple blood test could help us identify patients at a much earlier to take part in
new trials and hopefully develop treatments which could prevent the progression of
the disease. The next step will be to validate our findings in further sample sets.
Only through further research will we find answers to the biggest questions around
dementia, so we will watch the progress of this study with interest ani Picket.
Nakita mo rin ba ang mga mali sa tekstong binasa? Ngayon naman ay pag-
36 nilapatan na ng mga simbolo upang
aralan natin ang bersyon ng teksto na
maiwasto ito.
Pagwawasto:
37
Galugarin
1. Kung nais mong maging isang proofreader, ano-anong katangian ang dapat
mong taglayin sa pagwawasto ng babashing teksto?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Gawain 4: Ituwid Mo
Pag-aralang mabuti ang mga nakasulat sa ibaba. Pagkatapos, muling isulat
ang wastong anyo ng teksto sa mga espayong nakalaan sa ibaba. Isaalang-alang
ang mga simblo na dapat gamitin sa pagwawasto ng papel.
1. Kung hindi nman valid, kinakailangan siguro ang higit pang pag-aaral hinggil
dito sa pammagitan ng pagbibigay ng batayam o saligan kung paano nakuha
ang mga ideyang ipapahayag. Malapit ang mga ito sa kasanayan sa pagkilala
kung ang mga ideyang ipinahahayag ay katotohanan o opinyon lamang.
38
2. Ang isang matalinOng mambabasa ay mahusay magsuri ng tekstong
kanyang binabasa. Napaglilimi-limi niya kung katanggap-tanggap ba ang mga
ideyang inilalahad dito o hindi.
3. Ano ang balid at hindi Valido?
4. Ang pagkakaiba lamangang opinyon ay maring masabing katanggap-tanggap
rin nman kung ang isasaalang-alang ay ang paggalang o rispetto sa taong
nagpapahayag nito. Tandaan natin, walang tama o maling opinyon?
Palalimin
Gawain 5: Copyreading101
Panuto: Gamit ang mga copyreading symbols na iyong natutunan, ituwid mo ang
sumusunod na ulat o balita ng Pilipinas Star Ngayon na inilathala noong 12:00AM
ng ika 31 ng Hulyo, 2020 sa kanilang website. Isa sa mga kalikalasan ng balita ay
ang pagkakaroon ng isang pangungusap sa bawat talata, kung kaya’t ang ayos na
nasa ibaba ay likas ito para sa nasabing uri ng dyurnalistikong artikulo, ngunit
mayroon pa ring sinadyang maliin upang iyong iwasto. Gumamit ng lapis sa
pagtutuwid.
Muling itinuro ni Vergeire ang mga dahilan ng pagtaas ng kaso sa bansa tulad ng
pagpapaluwag sa mga ‘lockdown measures’, hindi pagsunod ng publiko sa health
39
standards at pagbabalik ng mga istranded na tao sa kani-kanilang mga bayan
Ngunit idiniin din ng opisyal ang mababang datos ng bilang ng nasasawi sa
Pilipinas na mas mababa pa sa tatlong porsyento ng kaso ng COVID-19.
Sinuportahan rin ng kagawaran ang localized lockdown kung saan hindi kailangan
na buong lungsod ang isasarado upang patuloy n mabuhay ang ekonomiya. Sinabi
ni Vergeire na naging epektibo naman ito sa ibang mga bansa
Gawain 6: Repleksyon
Panuto: Kopyahin ang sumusunod na mga tanong na nasa ibaba sa iyong
sagutang papel at subukang ibigay ang iyong hinuha, opinyon, o repleksyon sa
paksang ito.
Mga tanong:
I. Ano ang mga pagbabagong intelekwal na naranasan mo
pagkatapos ng paksang ito?
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
40
Aralin
Pagsulat ng Posisyong Papel
2.4 (Position Paper)
Bago magpatuloy, subukin muna natin kung hanggang saan ang nalalaman
mo sa ating aralin sa pamamagitan ng pagsagot ng paunang-pagtataya sa susunod
na pahina .
Simulan
41
Para mas lalo mong maunawaan ang aralin, kailangang gawin ang
mga sumusunod na gawain. Handa ka na ba? Simulan na, subukan ang
galing!
42
Lakbayin
Ano nga ba ang posisyong papel? Ano nga ba ang dahilan bakit sumusulat
ng posisyong papel may kaugnayan na ito sa iyong paninindigan sa buhay?
Mas maiintidihan ang mga ito kung sasamahan mo ako sa pagbasa sa ating
aralin. Halika na’t simulant ng magbasa, isagwan dunong tungo paglawak ng iyong
kaalaman.
44
5. Bumuo ng balangkas
Matapos matipin ang mga datos, gumawa ng balangkas para matiyak ang
direksyon ng pagsulat ng posisyong papel. Maaring gamitin ang gabay ang
sumusunod na huwaran:
45
Galugarin
Gawain 4: Layag-Diwa
Pahayag para sa Pagpapatibay sa Wikang Filipino bilang mga Sabjek sa Kolehiyo
47
kung ang pangunahing kasangkapan para matamo ito-ang wikang Filipino-ay
buburahin ng institusyon na dapat sanay nagtataguyod at pumapanday nito.
12. Kaya kaming mga guro ng wika at manunulat ng saliksik at panitikang Filipino
kasa na kaming mga kapuwa guro, manunulat, mananaliksik, at artistang
nagmamahal sa wika at kaalamang Filipino at naininindigang dapat ituro ang
Filipino bilang regular na kurso sa antas tersiyarya.
13. Ituro ang Filipino bilang regular na kurso sa kolehiyo!
14. Ibasura ang CHED Memorandum Order No. 20 Series of 2013!
Palalimin
Gawain 5: Lambat-Datos
Panuto: Suriin ang posisyong papel. Isaalang-alang ang mga sumusunod na gabay
sa pagsusuri. Maaaring gumamit ng hiwalay na papel para sa pagsusuri.
Gawain 6: Lambat-Datos
Panuto: Basahin at unawain ang posisyong papel na nasa sa ibaba. Pagkatapos,
isulat sa teybol sa ibaba ang iyong sagot na naaayon sa impormasyong hinihingi.
48
Posted on August 13, 2017 by unstapamelvz
LIBRENG EDUKASYON SA KOLEHIYO PARA SA LAHAT: DAPAT ISULONG
UPANG MATUGUNAN ANG KAHIRAPAN NG MAMAYANG PILIPINO.
Paninindigan ni Ginoong Melvin Rosetes sa karapatan ng bawat Pilipino sa pag
sulong ng Libreng Matrikula sa Kolehiyo
Gawing libre ang matrikula sa kolehiyo upang matulungan ang mga mahihirap
sa panahon ngayon.
Ngayong pirmado na ang libreng tuition, nasa Kongreso na ang hamon para
hanapan ng pondo ang implementasyon ng batas. Tiniyak din ni House committee
on appropriations chair Rep. Karlo Nograles na may lugar para rito sa isinumiteng
P3.7 trilyon na proposed budget para sa susunod na taon.
Kung magkataon, maaaring kailanganin ang isang supplemental budget para rito.
Magiging epektibo man ang batas 15 araw matapos itong maimprenta sa diyaryong
na may pangmalawakang sirkulasyon sa bansa, mararamdaman naman umano
ang mga benepisyong dulot nito sa susunod na enrollment.
49
Sa unang semestre pa ng school year 2018-2019 maaaring ipatupad ang libreng
tuition dahil hindi retroactive ang implementasyon ng batas, ayon kay Diokno.
Magtatatag naman ang Unified Student Financial Assistance System for Tertiary
Education board ng isang fund upang magbigay ng tulong pinansiyal para sa iba
pang gastusin sa pag-aaral, gaya ng mga libro, matitirahan ng estudyante, student
loans, at scholarships.
Mga Katuwiran ng
Kabilang Panig
Mga Pansuporta sa
Sariling Katuwiran
Muling Pagpapahahayag
ng Paninindigan o
Mungkahing Pagkilos
Mga Ahensiya o
Awtoridad na ginamit
para sa kredibilidad ng
posisyong papel
50
Aralin
Pagsulat ng Replektibog
2.5 Sanaysay
Simulan
Bago tayo magsimula sa talakayan, alamin muna natin ang iyong inisyal na
kaalaman tungkol sa kasunod na paksa. Mangyaring isagawa mo lang ang gawain.
51
Ang aking natutunan ay
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
52
Mga Konsiderasyon sa Pagsulat ng Replektibong sanaysay
Naglalahad ng interpretasyon.
Ikonsidera ang pagkalap ng mga datos at mga bagay na kailangang gamitin.
Pagandahin ang panimulang bahagi.
Nagtatalakay ng ibat-ibang aspeto ng karanasan.
Ang konklusyon ay dapat magkaroon ng repleksyon sa lahat ng tinalakay.
Ang malinaw at direktang punto de vista ay mabisa upang makuha agad ng
mambabasa ang kaniyang ideya.
Rebyuhin ng ilang ulit ang repleksyon.
53
Lakbayin
Gawain 2: Lambat-Datos
_______________________________________________________________________________
54
2. Bakit kailangang gumamit ng deskriptibong wika sa pagsulat ng replektibong
sanaysay?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
Gawain 3: Isabuhay Mo Na
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
55
Pagsasabuhay sa natuklasan sa iyong sarili.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Galugarin
Isa akong walang kwentang mag-aaral. Oo, tama ang nababasa mo. Wala
akong ibang inisip noon kundi ang makawala sa paaralan na kapara ng isang
bartolina sa akin ay nagbibigay lamang ng pasakit at matinding paghihirap. Ang
tanging namumutawi na lamang sa aking isipan noon ay ang pagpasok buhat sa
kagustuhan ng aking mga magulang. Naaalala ko pa noon na sa tuwing darating
ang katapusan ng Marso ay wala akong ibang ginawa kung hindi ay panoorin na
56
lamang ang aking mga kaklaseng maglakad sa harapan ng entablado kasama ng
kanilang mga magulang upang tanggapin ang kanilang mga parangal. Gustuhin ko
mang itago ang aking nararamdaman, subalit ito ay pilit na kumakawala at ako ay
tila isang ibon na sa piitan ay nananahanan. Hindi man hayag sa aking mga
magulang ang kanilang pangingimbulo subalit nararamdaman ko ito. Pinipilit ko
itong labanan subalit wala akong magawa. Napakalakas ng enerhiyang ito at siya
ring enerhiya ang unti-unting sumisipsip sa aking pag-asang makapagbagong
buhay. “Bakit kahit na anong gawin ko ay wala pa ring nangyayari?” ito ang
katanungan na patuloy na sumisilab sa aking mura at gahasang isipan.
Ang karanasang ito ang nagturo sa akin kung paano umunlad hindi lamang
sa aking mga markang nais matamo subalit nakaanib na rin dito ang mga
prinsipyo at impresyong hindi na maiaalis sa aking puso’t isipan sa kalagitnaan ng
aking paglalakbay sa mundong ibabaw. Nawa’y lubusan nating mabatid na sa
ibayo ng mga pamantayang sumasaklaw sa kultura ng edukasyon, ang layon
nitong magbigay ng magaganda at makabuluhang karanasan ang magsisilbing
proteksyon at sandata natin sa pakikidigma sa ating mga sarili at sa kung ano
mang pagbabagong nakaukit na sa ating panahon.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
57
2. Paano niya ito sinuportahan o bingiyang halaga sa katawan ng replektibong
sanaysay? Bigyang patunay at ipaliwanag ito.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Palalimin
____________________________________________________
Pamagat
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
58
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________.
Nilalaman Naisulat ang Naisulat ang Naisulat ang Naisulat ang Hindi naisulat ang
katawan ayon sa katawan ayon sa katawan ayon sa katawan ayon sa katawan ayon sa
mga suportang dalawang idea na isang idea na magkakaibang paksang dapat
idea na tumutugon sa tumutugon sa idea na tumutugon talakayin
tumutugon sa kabuoan ng bahagi ng sa kabuoan ng
kabuoan ng sanaysay batay sanaysay batay sanaysay batay sa
sanaysay batay sa isyung sa isyung isyung tinatalakay
sa isyung tinatalakay tinatalakay
tinatalakay
Kongklusyon Naibuod nang Naibuod ang Katamtamang Papaunlad ang Hindi naibuod
buong husay ang sanaysay ayon sa naibuod ang pagkakabuod ng nang tama ang
sanaysay ayon sa tiyak na sanaysay ayon sa buong sanaysay sanaysay.
pangkabuoang kaisipan/mensahe kaisipan/mensahe
kaisipan/mensahe
Gramatika Mahusay na Nailapat ang Katamtamang Papaunlad ang Hindi nailapat ang
nailapat ang wastong nailapat ang pagkakalapat ng wastong gramatika
wastong gramatika sa wastong wastong sa sanaysay
gramatika sa kabuoan ng gramatika sa gramatika sa
kabuoan ng sanaysay nang sanaysay sanaysay
sanaysay may kakaunting
kamalian
59
Sukatin
_____3. Sino ang sumulat ng “The Art of the Travel Essay” na naniniwala ring ang
isang mapanghikayat na lakbay-sanaysay ay dapat makapagdulot hindi lamang ng
mga impormasyon kundi ng matinding pagnanais na maglakbay?
A. Elcomblus C. Nonong Carandang
B. J. Irwin Miller D. Patti Marxsen
_____6. Kung bibigyan ng sintesis ang mga rekomendasyon ng iba’t ibang awtor sa
iyong binasang learning material, alin kaya sa mga sumusunod ang least o
pinakahuling paksang maaring isusulat ng awtor ng isang lakbay-sanaysay?
A. Mismong karanasan ng awtor
B. Kasaysayan ng isang lugar
C. Pagtuligsa sa gobyerno o mamamayan ng lugar na pinuntahan
D. Mga paraan o estratehiya upang mapuntahan ang lugar na inilathala
60
_____7. Basahin at unawain ang mga sumusunod na mungkahing gabay sa
pagsulat ng lakbay-sanaysay pagkatapos ang ayusin ang pagkakasunod-sunod
nito kung kinakailangan. Piliin ang titik ng iyong napiling sagot.
I. Bago magtungo sa lugar na balak mong puntahan ay dapat magsa!iksik o
magbasa tungkol sa kasaysayan nito.
II. Magdala ng talaan at ilista ang mahahalagang datos na dapat isulat.
III. Buksan ang isip at damdamin sa paglalakbay, lawakan ang naaabot ng
paningin, talasan ang isip, palakasin ang internal at external na pandama at
pang-amoy, sensitibong lasahan ang pagkain.
IV. Isulat ang katotohanan sapagkat higit na madali itong bigyang-paliwanag
gamit ang mga malikhaing elemento.
A. I, II, III, IV C. I, III, II, IV
B. IV, III, II, I D. I, IV, III, II
61
_____12. Basahin ang sumusunod na talata at tukuyin kung anong metodolohiya o
estratehiya ang ginamit:
Bago pa lamang magbagong taon (2020), hinikayat na ng mga pro-Pilipino
ang administrasyong Duterte na isara ang internasyunal na Paliparan ng Pilipinas
mula sa mga turista at mamamayan ng Tsina partikular na sa Wuhan upang
maiwasan ang paglaganap ng Covid-19 sa Pilipinas, ngunit dahil sa personal at
pang-alyansang kasunduan ng ating bansa sa bansang Tsina, hindi ito naisagawa
kung kaya’t sinisisi ang gobyerno ngayon dahil sa libo-libong kasong naitatala
araw-araw.
A. Epekto C. Paglilista
B. Pagkokompara D. Sanhi at Bunga
_____16. Sinong awtor ang nagpahayag na ang isang imahe ay hindi lamang dapat
basta isang simpleng larawan, ito dapat ay isang pilosopiya.
A. Amit Kalantri C. Garcia (2016)
B. Collective Lens I Photography D. Lahat ng nabanggit
for Social Change
_____18. Aling sangkap ng larawang sanaysay ang mayroon dapat journalistic feel
at kinakailangang maikli lamang ang mga salita sa paglalarawan?
A. Facts C. Pamagat
B. Larawan D. Teksto
62
_____19. Anong elemento ng larawang sanaysay ang tumutukoy sa barayti ng mga
imahe o larawan na gagamtin?
A. Kuwento C. Paglalarawan o caption
B. Pagkakaayos ng mga larawan D. Uri ng larawan
_____23. Kung ikaw ang mag-aanlalisa ng mga larawang wala pang sanaysay o
caption na magpapaliwang sa mga ito at nakita mo ang mga larawan ukol sa isang
indibidwal na naka-uniporme ng asul, nakasaludo sa kanilang hepe pagsikat pa
lamang ng araw sa umaga, inaalalayan ang mga tumatawid sa kalsada, nagsusulat
ng report sa araw na iyon, nakapugay sa watawat ng Pilipinas pagsapit ng hapon
ng Biyernes sa harapan ng isang munisipyo, uuwi sa kanilang tahanan at yakap-
yakap ang kaniyang mag-iina pagsapit naman ng gabi, ano kayang paksa ang
maaaring tumukoy sa mga ito base sa standard ng paglikha ng isang larawang
sanaysay?
A. Hindi totoo ang batas military
B. Isyung kinakaharap ng mga frontliners
C. Pagpapakitang gilas ni Mamang Lespu
D. Sa isang araw sa buhay ng isang tagapagpatupad ng batas
63
C. Kung nahihirapan ka sa pagsusunod-sunod ng pangyayari gamit
ang larawan, mabuting sumulat ka muna ng kuwento at ibatay
rito ang mga larawan.
D. Planuhing mabuti ang gagawing sanaysay gamit ang mga Iarawan.
Tandaan na higit na dapat mangibabaw ang larawan kaysa sa mga
salita
64
III. Lambat-Likha. Panuto: Sumulat ng isang Posisyong Papel mula sa mga
nabanggit na proposisyon sa teybol na sumusunod sa huwarang balangkas ng
posisyong papel. Ang awtput ay mabibigyan ng puntos ayon sa pamantayan o
rubriks sa pagsulat ng sulatin. Isulat ang sagot o posisyong papel sa hiwalay na
papel.
Posisyon / Proposisyon
Teknikal. 10
1.Nasunod ang balangkas ng posisyong
papel
50
_______________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
65
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
66
67
ARALIN 2.1 PAGSULAT NG LAKBAY-SANAYSAY (TRAVELOGUE)
Simulan
Gawain 1. Natatanging Lugar Iba-iba ang sagot.
Gawain 2. Alam-Nais-Natutuhan Iba-iba ang sagot.
Gawain 3. #Travelpamore Iba-iba ang sagot.
Gawain 4. SUKATIN NATIN Iba-iba ang sagot.
Gawain 5: Pagtapat-tapatin
1. D
2. C
3. A
4. E
5. B
Galugarin
Gawain 6: Anong Say Mo? Iba-iba ang sagot.
Gawain 7: What it takes to be a Travel V/Blogger? Iba-iba ang sagot.
Palalimin
Gawain 8. Suriin mo! Iba-iba ang sagot.
Gawain 9: Opinyon Ko, Mahalaga! Iba-iba ang sagot.
Susi sa Pagwawasto
68
ARALIN 2.2 PAGLIKHA NG LARAWANG SANAYSAY (PICTORIAL/PHOTO
ESSAY)
Simulan
Gawain 1: Bugtongan sa mga Letra
a. lamok-L
b. aklat-A
c. respeto-R
d. alon-A
e. walis-W
f. anay-A
g. niyog-N
SAGOT: LARAWAN
Gawain 2: Picture ko, Caption mo! Iba-iba ang sagot.
Gawain 3: Subukin ang Natutunan Iba-iba ang sagot.
Gawain 4: 1Pix-4words Iba-iba ang sagot.
Galugarin
Gawain 5: Larawang Kupas Iba-iba ang
sagot.
Gawain 6: Click o Shot Iba-iba ang sagot.
1. SHOT
2. CLICK
3. CLICK
4. CLICK
5. SHOT
Gawain 7: Dugtungan Tayo Iba-iba ang sagot.
Palalimin
Gawain 8: Silang Wala sa Mapa Iba-iba ang sagot.
Gawain 9: Photojournalist ng Taon! Iba-iba ang sagot.
69
ARALIN 2.3 PAGWAWASTO NG SIPI NG ISINULAT NA PAPEL
(COPYREADING)
Simulan
Gawain 1: Nasaan ang mali?
Gawain 5: Copyreading101
1. B 6. B
Palalimin
2. B 7. A
3. A 8. B
4. B 9. B
5. D 10. B
Gawain 2: Itama ang mga Pagkakamali Iba-iba ang sagot.
Galugarin
Gawain 3: Analitikal na Pag-iisip Iba-iba ang sagot.
Gawain 4: Ituwid Mo
70
Gawain 6: Repleksyon Iba-iba ang sagot.
Gawain 3: Dunong Sagwan 71 Iba-iba ang sagot.
Gawain 4: Layag-Diwa Iba-iba ang sagot.
Gawain 5: Lambat-Datos (Layag-Diwa) Iba-iba ang sagot.
Panuto: Suriin ang posisyong papel. Isaalang-alang ang mga sumusunod na gabay
sa pagsusuri. Maaaring gumamit ng hiwalay na papel para sa pagsusuri.
1. Ano ang paksa o usapin ng posisyong papel?
Ang paksa ay tungkol ay ang matinding pagtutol sa pagbabago sa siyam na
yunit na kahingian sa wikang Filipino sa General Education Curriculum ng
Commission on Higher Education (CHED) sa pamamagitan ng ipinalabas na
CHED Memorandum Order No, 20 Series of 2013.
2. Sino ang sumulat ng posisyong papel?
Sinulat ang posisyong papel na ito ng mga propesor ng Departamento ng
Filipin at Panitikan ng Pilipinas.
3. Sino ang may kataliwas na paninindigan?
Ang may kataliwas na paninindigan ay ang CHED sa kanyang pagpapalabas
ng CHED Memorandum Order No. 20 Series of 2013.
4. Ano ang paninindigan ng sumulat ng posisyong papel na ito?
Sila ay tutol sa panukala ng CHED ayon sa kanilang pahayag na ito “Kaya
kaming mga guro ng wika at manunulat ng saliksik at panitikang Filipino
kasa na kaming mga kapuwa guro, manunulat, mananaliksik, at artistang
nagmamahal sa wika at kaalamang Filipino at naininindigang dapat ituro
ang Filipino bilang regular na kurso sa antas tersiyarya.” “Ituro ang Filipino
bilang regular na kurso sa kolehiyo! “Ibasura ang CHED Memorandum Order
No. 20 Series of 2013!”
5. Ano-ano ang ginamit na katuwiran para suportahan ang paninindigang ito?
-Una, tinatanggal nito ang katiyakan na magamit at maituro ang wikang
Filipino sa kolehiyo. Ang pagsasabing ang walong core GE ay maaring ituo sa
Ingles o Filipino ay mapanlinlang. Mula sa umiiral na sitwasyong may tiyak
na siyam nay unit ng wikang Filipino, inilalagay na ngayon ang kapalaran ng
wika sa kamay ng mga unibersidad, kolehiyo, departamento, mga guro’t
mag-aaral, gayundin sa iba pang mga puwersa sa loob at labas na
akademiya. Ang kunwa’y paglalatag ng mga kursong GE na maaring ituro
kapuwa sa Filipino at Ingles ay lilikha lamang ng kompetisyon sa dalawang
wika, bukod pa sa malaking posibilidad ng pagpili sa Ingles dahil ito ang
inimaheng “wika ng edukado” at “wikang susi ng kaunlaran”
-Pangalawa, hindi nito kinikilala ang pag-aaral ng wikang Filipino bilang
isang lehitimong dominyo ng karunungan. Sa bagong GE Curriculum,
nababanggit lamang ang Filipino, kahanay ng Ingles bilang midyum o
daluyan ng pagtuturo. Binabalewala ng ganitong pagtingin ang integridad ng
wikang Filipino bilang ganap na dominyo ng karunungan at isa ring paraan
ng pag-unawa sa lipunan at sa mundo, na dominyo ng karunungan at isa
ring paraan ng pag-unawa sa lipunan at sa mundo, at kung gayon, nag-
aambag sa pagpanday ng kaisipan at pananagutan sa lipunan.
Pangatlo,ang bagong GE curriculum ay tahasang pagbabalewala sa
kasaysayan ng wikang pambansa at mapagtakdang papel ng wika sa
pagpapaunlad ng isang bayan.
72
Ang wikang Filipino ay kasaysayan ng Pilipinas. May mahabang
kasaysayan na ang wikang pambansa. Simula nang ituro ito sa Sistema
ng edukasyon noong dekada 1940, hanggang sa maing midyum ito ng
pagtuturo sa ilalim ng Patakarang Bilingguwal noong dekada 1970
yumabong na ang Filipino bilang isang ganap na disiplina at pananaw sa
pakikipag-ugnayang pandaigdig. Isa rin itong maunlad na larangan-
maunlad dahil sa pagkakaroon nito ng iba’t ibang sub-erya at dahil sa
interdisiplinal na ugnayan nito sa ibang laramgan gaya ng pantikan,
pilosopiya, anteopolohiya, kasaysayan, sikolohiya at politika. Isa sa
mahahalagang trajectory ng pag-unlad ng Filipino ay ang
intelektuwalisasyon nito. Resulta ito ng ipinunlang kasanayan at
oryentasyon sa mga kursong GE sa Filipino. Kung ibinaba sa senior high
school ang pagtuturo ng mga kasanayan nararapat kung gayon na
maging lunan pa ang mga kursong GE sa Filipino ng pagsustine sa
pagpapaunlad ng gamit ng Filipino sa mga diskursong panlipunan sa
iba’t ibang disiplina
1. Ano-ano ang hinihiling na aksiyon ng posisyong papel mula sa publiko?
Ang hiniiling ng posisyong papel na ito sa publiko ay suportahan ito at
ibalik ang siyam nay unit sa kolehiyo bilang isang displina upang
maipagpatuloy ay nasimulang ng ating mga ninuno upang
maipagpatuloy ang layon ng mga pumanday nito.
2. Sa palagay mo, sapat ba ang paliwanag sa bawat katuwiran para
paniwalan ito?
Sa palagay ko sapat na ito upang mahimok ang kamalayan ng bawa
Pilipino na supurtahan ang pagtataguyod ng wikang Filipino. Kung ang
ibang bansa gaya ng Hawaii, Japan at Russia ay tinataguyod ang Filipino
tayo pa kaya na kumakatawan ng wikang ito. Ang wika ay salamin ng
ating lahi at ito ang ating pagkakakilanlan.
3. Sino kaya ang nais maabot ng posisyong papel na ito?
Ang pamunuan ng CHED, Taumbayan at mga tagapagtaguyod ng wikang
Filipino
4. Alin sa mga gabay sa Dunong-Sagwan ang nasunod at di-nasunod sa
halimbawang ito?
Sa palagay ko lahat naman ay nasunod ng halimbawang ito ang
balangkas ng posisyong papel.
5. Nahikayat ka ba ng paninindigan na nakalahad sa posisyong papel na
ito? Bakit?
Labis akong nahikayat ng posisyong papel na ito pagkat sino ba ang
aasahan mong magmahal at magtaguyod nito kundi tayo mismong mga
Pilipino pagkat ang taong di marunon magmahal sa sariling wika ay
masahol pa sa malansang isda mula mismo sa ating pambansang bayani
na si Gat Jose Rizal.
73
Gawain 6: Lambat-Datos
Tanong Sagot / Tugon
Paksa
LIBRENG EDUKASYON SA KOLEHIYO PARA SA
LAHAT: DAPAT ISULONG UPANG MATUGUNAN
ANG KAHIRAPAN NG MAMAYANG PILIPINO.
Mga Katuwiran ng Nauna nang sinabi ni Budget Secretary Benjamin
Kabilang Panig Diokno na maaaring hindi kayanin ng gobyerno na
pasanin ang libreng tuition sa SUCs, at maaaring
maglabas ng P100 bilyon ang gobyerno kada taon
para rito sakaling maging batas ang panukala.
Base sa datos ng Commission on Higher
Mga Sariling Katuwiran Education, kakailanganin ng inisyal na halagang
P16 bilyon upang maipatupad ang mga kondisyon
ng batas, gaya ng libreng tuition at miscellaneous
fees, ani Guevarra.
Ngayong pirmado na ang libreng tuition, nasa
Kongreso na ang hamon para hanapan ng pondo
ang implementasyon ng batas. Tiniyak din ni House
committee on appropriations chair Rep. Karlo
Nograles na may lugar para rito sa isinumiteng P3.7
trilyon na proposed budget para sa susunod na
taon.
Isinaalang-alang naman umano ng pangulo ang
Mga Pansuporta sa pangmatagalang epekto at benepisyo na idudulot ng
Sariling Katuwiran libreng tuition sa publiko, ayon kay Guevarra.
Tinatantiya pa ng Department of Budget and
Management kung magkano ang gagastusin ng
gobyerno para malaman kung magkano ang
maaaring pondohan mula sa 2018 budget.
Kung magkataon, maaaring kailanganin ang isang
supplemental budget para rito.
Tinatantiya pa ng Department of Budget and
Management kung magkano ang gagastusin ng
gobyerno para malaman kung magkano ang
maaaring pondohan mula sa 2018 budget.
Umaasa na rin ang gobyerno na makatanggap ng
tulong at grants mula sa mga lokal at international
donors para maipatupad ang batas.
Magiging epektibo man ang batas 15 araw matapos
74
itong maimprenta sa diyaryong na may
pangmalawakang sirkulasyon sa bansa,
mararamdaman naman umano ang mga
benepisyong dulot nito sa susunod na enrollment.
Sa unang semestre pa ng school year 2018-2019
maaaring ipatupad ang libreng tuition dahil hindi
retroactive ang implementasyon ng batas, ayon kay
Diokno.
Muling Pagpapahahayag Magtatatag naman ang Unified Student Financial
ng Paninindigan o Assistance System for Tertiary Education board ng
Mungkahing Pagkilos isang fund upang magbigay ng tulong pinansiyal
para sa iba pang gastusin sa pag-aaral, gaya ng
mga libro, matitirahan ng estudyante, student
loans, at scholarships.
Ang mga bibigyan ng tulong-pinansiyal sa pag-aaral
maliban sa libreng tuition ay iyong mga ‘bottom 20
percent’ ng mga estudyante, o iyong mga nasa
pinakamababa ang estado sa buhay.
Mga Ahensiya o 1. Tanggapan ng Pangulo
Awtoridad na ginamit 2. DBM Sec. Benjamin Diokno
para sa kredibilidad ng 3. CHED
posisyong papel 4. Unified Student Financial Assistance System
for Tertiary Education
Gawain 7: Lambat-Likha Iba-iba ang sagot.
ARALIN 2.5 PAGSULAT NG REPLEKTIBONG SANAYSAY (REFLECTIVE
ESSAY) 75
Gawain 1: Maalaala Mo Kaya Iba-iba ang sagot.
Gawain 2: Lambat-Datos
Sagutan ang mga sumusunod na mga katanungan.
1. Ano ang mahalagang layuning nililinang ng pagsulat ng replektibong
sanaysay?
Ang mahalagang layunin dapat malinang sa pagsulatng
replektibong sanaysay ay nais iparating ng replektibong sanaysay ang
pansariling karanasan at natuklasan sa pananaliksik. Naglalayon din ito
na maipabatid ang mga nakalap na mga impormasyon at mailahad ang
mga pilosopiya at karanasan ukol dito at kung maaari ay ilalagay ang mga
batayan o talasanggunian Ang konklusyon ay dapat magkaroon ng
repleksyon sa lahat ng tinalakay.
2. Bakit kailangang gumamit ng deskriptibong wika sa pagsulat ng
replektibong sanaysay?
Ang replektibong sanaysay ay nasusulat sa deskripttiv o
aglalarawan para mailarawan ng manunulat ang mga bagay-bagay para
sa ikalilinaw ng sanaysay ng mas medaling maintindian ng mambabasa
3. Ano-ano ang mahahalagang bagay na dapat mong tandaan sa pagsulat ng
repleksiyon?
Ang mga bagay na dapat tandaan sa pagsulat ng repleksiyong
sanaysay ay ang mga sumusunod: 1.Naglalahad ng interpretasyon; 2.
Ikonsidera ang pagkalap ng mga datos at mga bagay na kailangang
gamitin; 3.Pagandahin ang panimulang bahagi; Nagtatalakay ng ibat-
ibang aspeto ng karanasan; 4. Ang konklusyon ay dapat magkaroon ng
repleksyon sa lahat ng tinalakay; 5.Ang malinaw at direktang punto de
vista ay mabisa upang makuha agad ng mambabasa ang kaniyang ideya.
4. Bakit mahalagang matutuhan ang ganitong uri ng sulatin?
Ang pepleksyong sanaysay ay mahalaga na matutuhan upang maging
daan ito na maibubulalas ng mga manunulat ang mga natatanging nilang
karanasan nang maging basehan din ng mga mambabasa sa kanilang
matamang pagdidisisyon nila sa buhay
5. Ano ang mahahalagang sangkap na dapat mayroon sa pagsulat ng
replektibong sanaysay? Bakit?
Ang isang replektibong sanaysay ay marapat lamang na magkaroon ng
magandang panimula na siyang pupukaw sa interes ng mambabasa. Ang
katawan nito na siyang magbibigay ng maigting na damdamin at mga
pangyayari tungo sa realisasyon at natutuhan ng at nais baguhin sa
karanasan, Sistema. At sa bahaging kongklusyon ay dapat magtaglay ng
kakintalan sa mga mambabasa sa kahalagahan ng kanyang tinatalakay
tungo sa pagpapabuti ng kaalaman at katauhan.
Gawain 3: Isabuhay Mo Na Iba-iba ang sagot.
76
Gawain 4: Matutukoy mo ba?
Panuto: Basahin at unawain ang halimabwa ng replektibong sanaysay ukol sa
Pag-ibig sa Edukasyon. Pagkatapos, sagutin ang mga sumusunod na tanong sa
ibaba.
1. Ano ang mga mahahalagang tinalakay ng may-akda ukol sa kanyang
paksa na tinalakay sa bahaging introduksyon ng replektibong sanaysay?
Ipaliwanag.
Tunay ngang ang edukasyon sa buhay ng bawat isa ay kapara ng isang
walang katapusang paglalakbay sa mundong sinasaklawan ng aspektong
‘pagbabago’. Ito ang pinaka-makapangyarihang sandata na kahit sinuman ay
walang kakayahang baguhin at angkinin sapagkat ito ay permanenteng
nakaukit na sa diwa at kamalayang pantao ng isang nabubuhay. Sa bawat
umaga ng ating buhay, tayo ay binabasbasan ng Poong Lumikha ng kalayaan
upang makaanib at makasabay sa kung ano mang kakatwa ang sumasaklaw sa
ating lipunang kinabibilangan. Hindi man lingid sa ating kamalayan subalit
buhat nang tayo ay nasa sinapupunan pa lamang ay batid na natin ang espiritu
ng ‘pagkatuto’. Maging sa kauna-unahang pagsambit natin ng salitang “mama”
hanggang sa tayo ay unti-unting nabihasa sa ating “abakada” tayo ay
nabibilang na pundasyon ng edukasyon. Karaniwang pamantayan sa
edukasyon na kung ang tao ay nasa gulang tatlo na ay maari na itong
magsimulang pumasok sa isang paaralan. Sa makatuwid, mahabang panahon
ang iginugugol ng isang tao para sa kanyang edukasyon.
Sa puntong ito nagkaroon ang manunulat ng isang pagkalahatang
pananaw ukol sa edukasyon na ito ay isang malaking pundasyon sa ating
buhay at mahabang panahon ang gugugulin ng isang tao para matamo ito.
2. Paano niya ito sinuportahan o bingiyang halaga sa katawan ng
replektibong sanaysay? Bigyang patunay at ipaliwanag ito.
Isa akong walang kwentang mag-aaral. Oo, tama ang nababasa mo.
Wala akong ibang inisip noon kundi ang makawala sa paaralan na kapara ng
isang bartolina sa akin ay nagbibigay lamang ng pasakit at matinding
paghihirap. Ang tanging namumutawi na lamang sa aking isipan noon ay ang
pagpasok buhat sa kagustuhan ng aking mga magulang. Naaalala ko pa noon
na sa tuwing darating ang katapusan ng Marso ay wala akong ibang ginawa
kung hindi ay panoorin na lamang ang aking mga kaklaseng maglakad sa
harapan ng entablado kasama ng kanilang mga magulang upang tanggapin ang
kanilang mga parangal. Gustuhin ko mang itago ang aking nararamdaman,
subalit ito ay pilit na kumakawala at ako ay tila isang ibon na sa piitan ay
nananahanan. Hindi man hayag sa aking mga magulang ang kanilang
pangingimbulo subalit nararamdaman ko ito. Pinipilit ko itong labanan subalit
wala akong magawa. Napakalakas ng enerhiyang ito at siya ring enerhiya ang
unti-unting sumisipsip sa aking pag-asang makapagbagong buhay. “Bakit kahit
na anong gawin ko ay wala pa ring nangyayari?” ito ang katanungan na patuloy
na sumisilab sa aking mura at gahasang isipan.
77
Sinusubukan ko ang lahat ng aking makakaya. Sinubukan kong magsipag at
umayon sa kung ano ang pamantayan sa aming klase. Lahat ng ito ay hindi
naging madali sa akin. Sapagkat noo’y wala pa akong kabatiran patungkol sa
mahalagang papel ng edukasyon sa aking magiging kinabukasan. Wala pa
akong alam sa edukasyon maliban sa ito ay “mahirap at walang kwenta”.
Nagdaan ang maikling panahon at dito ay nakilala ko si Ginang Adora Madayag.
Ang aming guro sa asignaturang Filipino. Siya ay may edad na sa panahong
iyon subalit napakalakas ng kanyang impresyong iniwan sa akin. Hindi ko
maipaliwanag subalit dahil sa kanyang mga pangaral ay tila unti-unting
nagbago ang pagtingin ko sa aking sarili na noo’y walang pakialam sa halaga ng
edukasyon. Sa kanya ko rin natutuhan na hindi lamang pala akademikong
kaalaman ang batid na ipamalita ng mga talakayin sa paaralan bagkus ay
naglalayon din itong bigyan ang lahat ng pagkakataong makabuo ng
pagkakaibigan at pamilya sa lahat ng aspektong sinasaklawan nito. Hindi lang
dapat kaalaman ang ating panghawakan mula sa ating mga guro nararapat ding
maunawaan natin ang tunay na karunungan mula dito. Sa markang “90” ako
nagsimulang yumabong at nagpatuloy sa pagkamit ng aking mga adhikain sa
paaralan. Hanggang ngayon sa kasalukuyan, patuloy pa rin akong naglalakbay
papalapit sa aking mga pangarap sa buhay.
Bilang patunay sa kanyang sinimulang opinion ukol sa edukasyon na ang
edukasyon ay hindi lamang basta na lamang pumasok dahil sa kagustuhan n
gating mga magulang kundi dapat ang edukasyon ay umangkla sa paghubog ng
ating sarilig katauhan, hindi pumasok sa paaralang kundi umayon din sa mga
pamantayan ng paaralan at ang edukasyon ay pagbuo ng pamilya, samahan at
pagkakaibigan na may iisang adhikan tungo sa magandang kinabukasan.
1. Bilang pagtatapos ng kanyang sanaysay, ano ang nagging konklusyon ng
manunulat sa paksang kanyang tinalakay na nagbigay ng kanyang aral o
repleksiyon sa kanyang buhay. Patunayan sa pamamagitan ng
pagbanggit sa mga mga sinabi sa akda at bigyan ito ng paliwanag.
Ang karanasang ito ang nagturo sa akin kung paano umunlad hindi
lamang sa aking mga markang nais matamo subalit nakaanib na rin dito ang
mga prinsipyo at impresyong hindi na maiaalis sa aking puso’t isipan sa
kalagitnaan ng aking paglalakbay sa mundong ibabaw. Nawa’y lubusan nating
mabatid na sa ibayo ng mga pamantayang sumasaklaw sa kultura ng
edukasyon, ang layon nitong magbigay ng magaganda at makabuluhang
karanasan ang magsisilbing proteksyon at sandata natin sa pakikidigma sa
ating mga sarili at sa kung ano mang pagbabagong nakaukit na sa ating
panahon.
Ito ang konklusyon ng manunulat bilang patunay na nagsilbing
repleksiyon ukol sa edukasyon na ang pag-aaeal ay hindi madali may kaakibt
itong pagkikusa, papupursigi at pagsasakripisyo na magagamit mong sandata
upang matamo ang inaasam na edukasyon pagkat malaki ang magiging papel
nito sa aking kinabukasan.
Gawain 5: Likhain Mo, Opinyon Mo Mahalaga Iba-iba ang sagot.
Sukatin 78
I.
1. B 6. C 11.B 16.A 21.B
2. A 7. C 12.D 17.B 22.C
3. D 8. A 13.B 18.D 23.D
4. A 9. C 14.A 19.D 24.C
5. D 10.B 15.C 20.C 25.A
II.
III. Lambat-Likha. Iba’ t- ibang sagot
Sanggunian
Makalimbag na Materyales:
Website:
https://brainly.ph/question/477069#readmore
http://2.bp.blogspot.com/_AsW-lOVBuzE/TDBnMD1fW3I/AAAAAAAADus/
3klahsiY0qk/s1600/parts_of_the_body_(labelling)%5B1%5D.jpg
http://mgabugtongatsagot.blogspot.com/
https://dianmantiles.wordpress.com/2017/04/15/your-girl-is-back/
https://melvinrosetesblog.wordpress.com/2017/08/13/posisyong-papel-ukol-sa-
libreng-matrikula-sa-kolehiyo/
79
https://debbiecerrillo.wordpress.com/2018/03/13/replektibong-sanaysay-
isang-natatangin-karanasan-bilang-isang-magaaral/
https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2020/07/31/2031859/
pinas-nalagpasan-na-ang-china-sa-covid-19-cases
80