YUNIT 1
ANG KOMUNIKASYON
KOMUNIKASYON
PAKIKIPAGTALASTASAN
Ito ay galing sa salitang ugat na
TALASTAS na ang ibig sabihin ay ALAM at
sa kabilaang panlaping PAKIKIPAG at AN
na ang ibig sabihin naman ay tumutukoy sa
proseso o paraan ng pagsasagawa nang
hindi isahan kundi dalawahan o higit pa.
KOMUNIKASYON
Ito ay isang sining at paraan ng
paghahatid o paglilipat ng impormasyon,
ideya at kaalaman ng isang tao sa kanyang
kapwa tao. Ito ay tinatawag ding proseso ng
paghahatid ng mensahe o pagpapalitan ng
ideya, impormasyon, karanasan at mga
saloobin.
Ayon kay Webster, ang
komunikasyon ay isang mabisang paraan
pakikipag-ugnayan at pakikipag-unawaan.
Komunikasyon ang nagbibigkis sa mga tao
para sila magkaisa at magkaunawaan.
Sa kabuuan, masasabi na ang
komunikasyon ay isang mahalagang bahagi
ng buhay ng isang tao. Malaking panahon
ang iniuukol ng isang tao sa
pakikipagtalastasan. Sa lahat ng
pagkakataon, siya ay nagpapaliwanag,
nagsasalaysay, nangangatwiran,
naglalarawan, nag-uutos, nagtatanong
nagpapahayag ng damdamin, at dahil dito,
mahalagang matutuhan ng lahat ng tao ang
mabisang paraan ng pagpapahayag upang
sila ay ganap na magkaunawaan.
KAHALAGAHAN NG
❖ Sa pamamagitan ng komunikasyon,
natutugunan at nagagampanan niya
ang kanyang pang-araw-araw na
pangangailangan at obligasyon.
❖ Napatataas at napapanatili niya ang
pagkakilala sa kanyang sarili.
❖ Nalilinang ang kakayahang
mapaghusay ang kanyang
pakikipag-ugnayan at
pakikipagpalitan ng impormasyon.
ANG TRANSAKSYONAL NA
PROSESO NG KOMUNIKASYON
1. ang komunikasyon ay nasa
kalagayang laging nagbabago.
2. Ang mga elemento ang isang aktong
komunikasyon ay may direktang
ugnayan sa isa’t isa.
3. Ang pagbabago sa alin mang
elemento sa proseso ng
komunikasyon ay nagbubunga ng
kaukulang pagbabago sa iba pang
element.
4. Ang bawat kalahok sa isang
komunikasyon ay aktivong kumikilos
at nag-iisip.
KOMPONENT NG KOMUNIKASYON
1. Konteksto. Ito ay tumutukoy sa mga
kalagayan kung saan nagaganap ang
komunikasyon. Ito ay may limang
dimension:
Kontekstong Fisikal. Tumutukoy ito sa
kondisyong pangkaligiran na gaya ng
temperature, liwanag, level ng ingay
gayundin ang oras, ang layo o pagitan
ng nag-uusap at ang posisyon ng
kanilang pagkakatayo o pagkakaupo. 

Kontekstong Sosyal. - Tumutukoy ito

sa relasyong namamagitan sa mga
kalahok sa komunikasyon.

Kontekstong Historikal. - Nagpapakita

ito ng ugnayan ng magkakasunod na
episode ng komunikasyon sa mga
usapan ng mga kalahok.

Kontekstong Sikolohikal. - Tumutukoy

ito sa kalagayang emosyunal at
damdaming nasasaloob ng mga taong
kalahok sa komunikasyon.
Kontekstong Kultural. - Tumutukoy ito
sa paniniwala, buhay na kinalakihan at
kinagawian.
URI NG KOMUNIKASYON
Komunikasyong Verbal.
Ito ang uri ng komunikasyong
pinakagamitin sa lahat ng pagkakataon at
larangan, at ito rin ang komunikasyong
gumagamit ng wika. 

2. Partisipants. Ito ang mga taong Komunikasyong Di Verbal.

kalahok sa komunikasyon at umaaktong
Ito ang komunikasyong hindi
tagahatid at tagatanggap ng mensahe.
gumagamit ng wika. Sa pamamagitan ng
3. Mensahe. Ito ang pinag-uusapan. galaw ng katawan, pagtingin, tikas o tindig,
ekspresyon ng mukha, naihahatid ang
4. Tsanel / Midyum. Ito ang rutang
mensahe sa kausap.
dinaraan ng mensahe.
MGA ANTAS NG
5. Fidbak. Ito ang tugon ng tagatanggap
KOMUNIKASYON
sa mensaheng inihatid ng nagpasimula
ng komunikasyon. Intrapersonal. - Ito ay nagaganap sa isang
indibidwal kapag siya ay nag-iisip.

Interpersonal. - Ito ang komunikasyong

nagaganap sa pagitan ng dalawa o higit
pang tao.

Pampubliko. - Ito ang komunikasyong

isinasagawa sa harap ng maraming
tagapakinig.

Pangmasa. - Ito ang komunikasyong

gumagamit ng midyum na pangmasa.
Pang-organisasyon. - Ito ang
komunikasyong naglalayong maging
mabisa at mahusay ang pagpapalakad sa
isang organisasyon.
Pangkultura. - Ang komunikasyong ito ay
nagaganap upang maitanghal o maipakilala
ang kultura ng isang bansa.
Pangkaunlaran. - Layunin ng
komunikasyong ito na mapabilis ang pag-
unlad at pagsulong ng isang bansa.
YUNIT 2
ANG WIKA
WIKA
Ang wika ay instrumento ng
komunikasyon. Sa pamamagitan ng wika,
naipapahayag ng tao ang kanyang kaisipan
at saloobin sa ibang tao. Nagagamit niya ito
sa iba’t ibang aspekto ng kanyang buhay
gaya ng pang-ekonomiya, pampolitika,
pang-edukasyon at panlipunan. Sa ganitong
paraan, nalilinang niya ang kanyang sarili at
ang kanyang kapaligiran sa pamamagitan
ng wikang ginagamit niya.
PANLAHAT NA KATANGIAN NG WIKA
1. Ang wika ay binubuo ng mga tunog.
2. Ang wika ay arbitraryo.
3. Ang wika ay dinamiko.
4. Ang lahat ng wika ay nanghihiram.
5. Ang lahat ng wika ay may sariling
kakanyahan.
6. Ang wika ay kaugnay ng kultura.
PINAGMULAN NG WIKA
1. Teoryang Bow-Wow. - Nagsasabi na
ang wika raw ng tao ay nagsimula sa
panggagaya sa tunog ng kalikasan.
2. Teoryang Yum-yum. - Nagsasabi na
ang tao’y likas na tutugon sa pamamagitan
ng pagkumpas o paggalaw sa alinmang
bagay na nangangailangan ng aksyon.
3. Teoryang Pooh-pooh. - Ang unang mga
tao ay natutong magsalita dahil sa hindi
sinasadyang pagbulalas ng kanilang
masidhing damdamin.
4. Teoryang Yo-He-Ho. - Ang pagsasalita
ng tao ay bunga ng pwersang
pangkatawan.
5. Teoryang Ding-dong. - Ang lahat ng tao
o mga bagay sa paligid ay kusang lumilikha
ng sariling tunog.
6. Bibiliya (Genesis 11:1-9)
TUNGKULIN O GAMIT NG WIKA
1. Pagkontrol sa kilos o gawi ng iba
(Controlling). - Ito ay nagpapahayag ng
pakikiusap, pag-uutos, pagmumungkahi at
pagtatangi.
2. Pagbabahagi ng Damdamin (Share
Feelings). - Ito ay nagpapahayag ng
damdamin ng pakikiramay, pasasalamat,
pagpuri at iba pa.
3. Pagbibigay o Pagkuha ng
Imformasyon (Informing). - Ito ay
nagpapayahag ng pagtukoy, pag-uulat at
pagtatanong.
4.Pagpapanatili ng pakikipagkapwa at
pagkakaroon ng interaksyon sa kapwa
(Ritualizing). - Ito ay nagpapahayag ng
pagbati, pagbibiro at paghingi ng
paumanhin.
5.Pangangarap/Paglikha (Imagining). - Ito
ay naglalayong makapagsaysay at
makapagkwento.
MGA ANTAS NG WIKA
1. Salitang Pabalbal o Panlasangan. -
Ang salitang ito ay maituturing na
pinakamababang antas. Hindi dalisay ang
salitang ito. Ito ay pana-panahon kung
sumulpot at nagiging popular. Kung mabilis
ang pagsulpot nito, madali rin itong
maglaho.
2.Salitang Kolokyal. - Ito ang salitang
ginagamit sa mga imformal na usapan at
isinasaalang-alang dito ang mga salitang
madaling maintindihan. Ito rin ang mga
salitang ginagamit sa pang-araw-araw na
pag-uusap.
3. Salitang Panlalawigan. - Ito ang mga
salitang ginagamit ng tao sa isang particular
na pook. Maaaring mamatay ang mga ito
kung bihira o hindi ginagamit.
4. Salitang Pambansa o Lingua Franca. -
Ito ang mga salitang kilala o higit na
ginagamit sa pook na sentro ng sibilisasyon
at kalakalan. Ang ganitong uri ng wika ay
hindi rin maituturing na dalisay.
5.Salitang Pampanitikan. - Ito ang uri ng
wikang ginagamit sa mga akdang
pampanitikan gaya ng tula, kwento,
sanaysay at iba pa.
6. Salitang Pang-Edukado. - Ito ang
wikang nasa pinakamataas na antas
sapagkat mabisa ang paggamit ng wikang
ito. Ang wikang ito ay ginagamit sa salid-
aralan ng mga paaralan, kolehiyo,
pamantasan o sa mga formal na talakayan.
Yunit 3
ANG WIKANG FILIPINO
KASAYSAYAN NG WIKANG FILIPINO
1937 – Simula nang ipalabas ang
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134
noong Disyembre 13, 1937, hindi na
matapos-tapos ang pagtatalo hinggil sa
nararapat ba o hindi na tawaging
TAGALOG ang Wikang Pambansa.
Naniniwala ang marami na ito ay hindi
pambansa sapagkat sinasaklaw lamang nito
ang mga lugar na tagalog.
1959 – Pinalabas ng Kalihim Jose E.
Romero ng Kagawaran ng Edukasyon ang
Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 noong
Agosto 13, 1959 na nagsasaad na
kailanma’t tutukuyin ang Wikang
Pambansa, ang salitang PILIPINO ay
siyang gagamitin.
1987 – Sa pagdaan ng panahon, dumanas
ng maraming pagbabago ang wikang
pambansa. Itinakda ng KONSTITUSYON
1987 na ang wikang pambansa ng Pilipinas
ay tatawaging FILIPINO. Ang pagbabago sa
ispeling nito ay patunay na ang wikang
pambansa ay patuloy na sumusulong at
lalong umuunlad.
Manuel L. Quezon – pinagtibay niya ang
Pambansang Wika ng Pilipinas na Filipino,
ito ay ayon sa 1935 Saligang Batas ng
Pilipinas.
Enero 12, 1937 – hinirang ni Pangulong
Quezon ang lupon na bubuo sa Surian ng
Wikang Pambansa.
1. Jaime Carlos de Veyra – Tagapangulo
(Bisayang Samar)
2. Cecilio Lopez – Kalihim at Punong
Tagapagpaganap (Tagalog)
Mga Kagawad
1. Santiago Fonacier – (Ilokano)
2. Felimon Sotto – (Bisayang Cebu)
3. Felix Salas Rodriguez – (Bisayang
Hiligaynon)
4. Casimiro Perfecto – (Bikol)
5. Hadji Butu – (Muslim)
6. Jose Zulueta – (Pangasinan)
7. Zoilo Hilario – (Kapampangan)
KOMISYON SA WIKANG FILIPINO (KWP)
Ang bagong katawagan sa dating Surian ng
Wikang Pambansa (SWP), ay masigasig sa
pagbuo ng mga kapakipakinabang na
programa at patakarang makatutulong sa
lalo at mabilisang pagsulong ng wikang
Filipino batay sa itinagubilin ng provisyong
pangwika sa Konstitusyong 1987.
PROVISYONG PANGWIKA SA
KONSTITUSYONG 1973
Artikulo XV, Seksyon 3
Ang Saligang Batas na ito ay dapat
ipahayag sa English at Pilipino, ang dapat
na mga wikang opisyal, at isalin sa bawat
dayalektong sinasalita ng mahigit na
limampung libong taong-bayan, at sa
Kastila at Arabic. Sakaling may hidwaan,
ang tekstong English ang mananaig.
Ang Pambansang Asemblea ay
dapat na gumawa ng hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pormal na adopsiyon ng
panlahat na Wikang Pambansa na
makikilalang Pilipino.
PROVISYONG PANGWIKA SA
KONSTITUSYON 1987
Artikulo XIV, Seksyon 6-9
Seksyon 6
Ang wikang pambansa ng Pilipinas
ay Filipino. Samantalang nalilinang ito,
dapat payabungin at pagyamanin pa batay
sa umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba
pang wika.
Alinsunod sa mga tadhana ng batas
at sang-ayon sa nararapat na maaring
ipasya ng kongreso, dapat magsagawa ng
mga hakbangin ang Pamahalaan upang
ibunsod at puspusang itaguyod ang
paggamit ng Filipino bilang midyum ng
opisyal na komunikasyon at bilang wika ng
pagtuturo sa sistemang pang-edukasyon.
Seksyon 7 Ukol sa layunin ng
komunikasyon at pagtuturo, ang wikang
opisyal ng Pilipinas ay Filipino at Ingles
hangga’t walang ibang itinadhana ang
batas.
Ang mga wikang panrehiyon ay
pantulong na mga wikang opisyal sa mga
rehiyon at magsisilbing pantulong ng mga
wikang panturo roon.
Dapat itaguyod nang kusa at
opsyonal ang Kastila at Arabic.
Seksyon 8 Ang konstitusyong ito ay
dapat ipahayag sa Filipino at Ingles, at
dapat isalin sa mga pangunahing wikang
panrehiyon, Kastila at Arabic.
Seksyon 9 Dapat magtatag ng Kongreso
ng isang komisyon ng wikang Pambansa na
binubuo ng mga kinatawan ng iba’t ibang
mga rehiyon at mga disiplina na
magsasagawa, mag-uugnay at
magtataguyod ng mga pananaliksik sa
Filipino at iba pang mga wika para sa
kanilang pagpapaunlad, pagpapalaganap at
pagpapanatili.
YUNIT 4
MGA ISYUNG PANGWIKA
TAGALOG / PILIPINO / FILIPINO : MAY
PAGKAKAIBA BA?
WIKANG TAGALOG – Ito ay isang wikang
natural, may sariling mga katutubong
tagapagsalita.
WIKANG TAGALOG BILANG WIKANG
PAMBANSA
 Nasangkot ang Tagalog sa
pambangsang arena ng ideklara ni
Presidente Manuel L. Quezon ang wikang
pambansa na batay sa TAGALOG noong
Disyembre 30, 1937 (Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 134).
WIKANG PILIPINO - Pinalabas ng Kalihim
Jose E. Romero ng Kagawaran ng
Edukasyon ang Kautusang Pangkagawaran
Blg. 7 noong Agosto 13, 1959 na
nagsasaad na kailanma’t tutukuyin ang
Wikang Pambansa, ang salitang PILIPINO
ay siyang gagamitin.
TAGALOG IMPERIALISM – Nakondisyon
na ang mga tao sa Tagalog kung kaya’t
kahit na nabago ang tawag sa wikang
pambansa (Pilipino, Filipino), Tagalog pa rin
ang itinatawag dito ng mga Pilipino at mga
dayuhan.
Yunit 5
ANG ORTOGRAPIYANG FILIPINO
ANG ALIBATA o BAYBAYIN
Bago pa man dumating ang
mga Kastila, ang mga katutubong Pilipino
ay matatawag nang sariling Sistema ng
pagsulat o palatitikan. Ito ay tinatawag na
Alibata o Baybayin, na binubuo ng 14 na
katinig at 3 patinig.
Lahat ng mga katinig ay binibigkas ng
may patinig sa dulo. Kapag ang isang katinig ay
binibigkas na may E o I sa dulo, nilalagyan ng
tuldok sa itaas ng titik at kapag O o U, ang
tuldok ay inilalagay sa ibaba. Samantala,
nilalagyan ng tandang krus o ekis sa kanang
paibaba pagkatapos ng titik kapag ang katinig ay
pabitin. Ang guhit na patayo ay inilalagay sa
pagitan ng mga salitang ipinaghihiwalay at
dalawang guhit naman sa pagitan ng mga
pangungusap.
Ang Alfabetong Filipino
Ang alfabetong Filipino ay binubuo ng
28 na letra na ganito ang ayos:
A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, Ñ,
NG, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z
Sa 28-letrang ito ng alfabeto, 20 letra
ang nasa dating ABAKADA ( A, B, K, D, E, G, H, I,
L, M, N, NG, O, P, R, S, T, U, W, Y ) at 8 letra ang
dagdag dito ( C, F, J, Q, Ñ, V, X, Z ) na galing sa
mga umiiral na wika ng Pilipinas at sa iba pang
mga wika.
Ang tawag sa mga letra ng alfabetong
Filipino ay ayon sa tawag-Ingles maliban sa Ñ
(enye) na tawag-Kastila.
Ang Pasalitang Pagbaybay
Paletra ang pasalitang pagbaybay sa
Filipino na ang ibig sabihin ay isa-isang
pagbigkas sa maayos na pagkakasunod-sunod
ng mga letrang bumubuo sa salita, pantig,
daglat, akronim, simbolong pang-agham at iba
pa.
Ang Pasulat na Pagbaybay
 Mananatili ang isa-isang tumbas ng 1. Sa pag-uulit ng salitang – ugat o mahigit sa
tunog at letra sa pagsulat na pagbaybay ng mga isang pantig ng salitang-ugat.
salita sa wikang Filipino. Gayon pa man may
Halimbawa:
tiyak na tuntunin sa pagpapaluwag ng gamit ng
walong (8) dagdag na letra. Araw – araw dala – dalawa

Mga Digrapo Isa – isa sari – sarili

Ang digrapo ay kombinasyon ng 2. Kung ang unlapi ay nagtatapos sa katinig at

dalawang letrang pinagsama para katawanin ang salitang nilalapian ay nagsisimula sa patinig
ang isa o dalawang tunog. na kapag hindi ginitlingan ay magkakaroon ng
ibang kahulugan.
1. Digrapong CH
Halimbawa:
a. Panatilihin ang digrapong CH kapag ang salita
ay hiniram sa orihinal na anyo. Mag – alis pang – ako may – ari

Halimbawa: Nag – isa mang – uto nag – ulat

Chopseuy parachute chateau 3. Kapag may katagang kinaltas sa pagitan ng

dalawang salitang pinagsama.
Chips charter Chavez
Halimbawa:
b. Palitan ang digrapong CH kung ang tunog
ay /ts/ sa hiniram na salita. Pamatay ng insekto - pamatay – insekto

Halimbawa: Kahoy sagubat - kahoy – gubat

Chalk – Tsok channel – tsanel Humigit at kumulang - humigit – kumulang

Chocolate – tsokolate checklist – tseklist Dalagang tagabukid - dalagang-bukid

2. Digrapong SH Subalit kung sa pagsasama ng dalawang salita

ay magbago ang kahulugan, hindi na gagamitan
a. Panatilihin ang digrapong SH kapag ang salita
ng gitling ang pagitan nito.
ay hiniram sa orihinal na anyo.
Halimbawa:
Halimbawa:
Dalagambukid hanapbuhay
Shampoo Shangri-la Sharon
Buntunghininga bahaghari
b. Palitan ang digrapong SH ng SY kung ang
tunog ay /sy/ sa hiniram na salita. 4. Kapag may unlapi ang tanging ngalan ng tao,
lugar, brand o tatak ng isang bagay o kagamitan,
Halimbawa:
sagisag o simbolo. Ang tanging ngalan ay walang
Workshop – worksyap shooting – syuting pagbabago sa ispeling.

Scholarship – skolarsyip censorship – sensorsyip Halimbawa:

Mga Alituntunin sa Paggamit ng Gitling ( - ) Maka – Diyos Mag-Sprite

Taga – Batangas Mag-Zonrox Ginagamit ang kudlit (‘) kapag may
nawawalang titik sa dalawang salitang pinag-
5. Kapag nilagyan ng panlapi ang salitang hiram
ugnay. Kinakaltas ang titik a sa pang-ugnay na at
at pinanatili ang orihinal na baybay.
at sa panandang ay kapag ikinakabit sa mga
Halimbawa: salitang nagtatapos sa a, e, I, o, u.

Nag – jet I - channel Halimbawa:

Ni – raid in – ambush Ama at ina ama’t ina

6. Kapag ang panlaping ika – ay iniunlapi sa Bayan at tahanan baya’t tahanan

numero o pamilang.
Tayo ay aalis. Tayo’y aalis.
Halimbawa:
Tahanan ay maligaya. Tahana’y maligaya.
Ika – 3 n.h. ika – 20 pahina
Ikaw ay kumain. Ika’y kumain.
Ika – 10 ng umaga ika – 3 na edisyon
Ang Gamit ng Tuldik
Ika – 9 na kabanata ika – 2 na buwan
Ginagamit ang tuldik para maipakita
7. Kapag isinulat nang patitik ang mga yunit ng kung saang bahagi ng salita naroon ang bigat ng
fraksyon. pagkakabigkas. Bagamat opsyonal ang paggamit
nito, mahalaga ring matutuhan ito ng mga mag-
Halimbawa:
aaral para maiwasan ang pagkakaroon ng
Isang – kapat ( ¼ ) dalawang kahulugan ng mga salitang
magkatulad sa ispeling gayundin sa mga
Tatlong – kanim ( 3/6 )
diksyunaryo.
Lima’t dalawang – kalima ( 5 2/5 )
Halimbawa:
8. Kapag pinagkakabit o pinagsasama ang
Bukas (di nakasara) bukas (kasunod na araw)
apelyido ng babae at ng kanyang bana o asawa.
Hamon (palaman sa tinapay) hamon (simula o
Halimbawa:
sanhi ng away)
Gloria Macapagal – Arroyo
Pito (bilang) pito (laruang
Marian Rivera – Dantes  hinihipan)

9. Kapag hinati ang isang salita sa dulo ng isang Tayo (kilos) tayo
linya. (panghalip)

Halimbawa: YUNIT 6

Patuloy na nililinang at pinalalawak ang KALIKASAN AT ESTRUKTURA NG WIKANG

paggamit ng Filipino. FILIPINO

Gamit ng Kudlit ( ‘ ) ANG PONEMA

 Pinakamaliit na yunit ng tunog ng isang
wika na nakapagpapaiba ng kahulugan.
Mga Ponemang Malayang Nagpapalitan
Ito ay mga pares na salita na
magkatulad ang bigkas maliban sa isang
ponema subalit hindi nagbabago ng kahulugan.
Ang diptonggo ay magkasamang tunog ng
patinig at malapatinig sa isang pantig. Ang mga
diptonggo sa wikang Filipino ay ang mga
sumusunod: iw, iy, ey, ay, aw, oy at uy.
Halimbawa
Giliw aliw

/e/at/i/ Luray tunay

Lalake lalaki Ilaw hikaw

Babae babai Kasoy aruy

/o/at/u/ Mga Kambal Katinig o Klaster

sampo sampu Ang klaster ay ang magkasunod na

ponemang katinig sa isang pantig. Ito ay
pito pitu
maaaring Makita sa unahan, gitna o sa hulihang
/r/at/d/ pantig ng salita.

marami madami Halimbawa:

maramot madamot Sa unahan sa gitna sa hulihan

Mga Pares na Minimal kwento eskwela sandwits

Ito ay mga pares na salita na drama kontrata nars

magkatulad na magkatulad ang bigkas maliban
braso konklusyon beysment
sa isang ponema, at dahil dito ay nagbago ang
kahulugan. ANG MORPEMA

Pinakamaliit na yunit ng salita na

/p/ at /b/ /t/ at /d/ nagtataglay ng kahulugan.
Pala bala lapat lapad Mga Anyo ng Morpema
(spade) (bullet) (fitted) (width) 1. Morpemang Panlapi
  Tinatawag din itong di malayang morpema
/k/ at /g/ /ng/ at /n/ sapagkat kailangan nito ang ibang morpema
gaya salitang-ugat upang magkaroon ng
Titik titig ngawa nawa kahulugan.
(letter) (stare) (laud talk) (may it be so) 2. Morpemang Salitang-Ugat

Ito ay tinatawag ding malayang morpema

Ang Mga Diptonggo
sapagkat ang salitang-ugat ay nagtataglay na ng
kahulugan na gaya halimbawa ng mga salitang Si Elsie ay bumili ng bagong sasakyan.
buhay, lakas, batas at bayan.
Uri ng Pangungusap Ayon sa KAYARIAN
3. Morpemang Binubuo ng Isang Ponema
1. Payak na Pangungusap – ito ay
Senador – Senadora nagpapahayag ng iisang kaisipan.

Doctor – Doktora 2. Tambalang Pangungusap – ito ay

binubuo ng dalawa o higit pang sugnay
Kundoktor – kundoktora
na makapag-iisa.
Ang Mga Panlapi
3. Hugnayang Pangungusap – ito ay
Unahan Gitna Hulihan binubuo ng isang sugnay na makapag-
iisa at isa o dalawang sugnay na di
Kalahi dumalaga aklatan
makapag-iisa.
Tag-araw pinilit
4. Langkapang Pangungusap – ito ay
pistahan binubuo ng dalawa o mahigit pang
sugnay na makapag-iisa at dalawa o
Kinain
mahigit pang sugnay na di makapag-iisa.
Kabilaan Laguhan
Uri ng Pangungusap Ayon sa TUNGKULIN
Paaralan santinakpan
1. Paturol na Pangungusap – ito ay
Palaisdaan magdinuguan tinatawag ding pasalaysay. Ito
nagsasalaysay ng isang katotohanan o
SINTAKSIS
pangyayari. Ito ay binabantasan ng
Ito ay ang pagsasama-sama ng mga tuldok.
salita para magkaroon ng kahulugan sa loob ng
2. Pangungusap na Patanong – ito ay
pangungusap.
nagpapahayag ng pagtatanong o pag-
Pangungusap uusisa. Ito ay gumagamit ng tandang
pananong.
Ang pangungusap ay lipon ng mga salita
na nagpapahayag ng buong diwa. Ito ay 3. Pangungusap na Pautos – ito ay
binubuo ng panlahat na sangkap, ang panaguri nagpapahayag ng pag-uutos o
at ang paksa o simuno. nakikiusap. Ito ay gumagamit ng tuldok
tulad ng pasalaysay.
Mga Ayos ng Pangungusap
4. Pangungusap na Padamdam – ito ay
1. Karaniwan – nauuna ang panaguri kaysa nagpapakilala ng isang matinding
simuno. damdamin ng pagkabigla, pagkainis o
Bumili ng bagong sasakyan si Peter. pagkagalit. Ito ay gumagamit ng
tandang pandamdam.
2. Di – Karaniwan – nauuna ang simuno kaysa
panaguri at kadalasan ay makikita ang Mga Makrong Kasanayan
panandang “ay”.
PAGSASALITA
PAKIKINIG
PAGBASA
PAGSULAT
PAKIKINIG – 45%
PAGBASA – 16%
PAGSASALITA – 30%
PAGSULAT – 9%
Yunit 7
PAGSASALITA
Maraming tao ang nagtatagumpay sa
hangarin sa buhay dahil sa kanilang kasanayan
at kakayahang magsalita nang mabisa, mapang-
akit at kapani-paniwala. Saanmang sektor ng
lipunan, higit na may oprtunidad ang isang
taong mahusay magsalita.
Ang isang taong mahusay magsalita ay
nagtataglay ng mga sumusunod na katangian: a.
siya ay may maayos na kaanyuan, b. may
matatag na damdamin at malalim na kaisipan, c.
may sapat na kaalaman sa wika, gramatika at
retorika, d. may magandang tinig at wastong
intonasyon, e. maayos at malinaw kung
bumigkas ng mga salita at f. may kakayahang
mapanatili ang interes ng mga nakikinig.
ANG TALUMPATI
- isang anyo ng panitikan na inihanda
upang basahin o bigkasin sa harap ng mga
nakikinig. Layunin ng talumpati na makahikayat
at mapaniwala ang kanyang mga tagapakinig sa
pamamagitan ng malinaw at maayos na
paglalahad ng pangangatwiran.
URI NG TALUMPATI
1. Daglian o Biglaan. Ito ang uri ng
talumpati na hindi nabigyan ng sapat na
panahon ang mananalumpati na
maghanda sa kanyang sasabihin.
Nalalaman lamang niya ang paksang
tatalakayin sa oras ng kanyang
pagtatalumpati.
2. Maluwag. Sa uri ng talumpating ito, ang
mananalumpati ay nabigyan ng
kaunting panahon para paghandaan sa
kanyang isipan ang isang balangkas na
magagamit niyang patnubay sa kanyang
pagtatalumpati.
3. Handa. Ang uri ng talumpating ito ay
nagaganap sa mga formal na okasyon.
Ang mananalumpati ay nagkaroon ng
mahabang panahon para paghandaan
ang kanyang talumpati. Nagkaroon din
siya ng pagkakataon na makilala nang
lubusan ang kanyang mga tagapakinig,
makapili ng angkop na kagamitan o
estratehiya na magagamit niya upang
higit na maging kawili-wili ang kanyang
bibigkasing talumpati.
MGA LAYUNIN NG TALUMPATI
1. Magbigay-aliw o Manlibang
2. Nagpapabatid o Nagbibigay ng
Kaalaman
3. Pumupukaw ng Damdamin o Lumilikha
ng Impresyon
4. Nanghihikayat at Umaakit
KAILANGAN ANG MAY DISIPLINANG
KABATAAN
Alcomtiser P. Tumangan
Hindi marunong gumalang sa mga
nakatatanda. Tamad at walang tiyaga sa
paggawa. Walang sikap sa pag-aaral at walang
inaatupag kundi ang bumarkada magpakaligaya
sa buhay. Talagang walang disiplina!
Narinig ko ang masakit na pasaring na
ito. Ako na isang kabataan ay nasasaktan ngunit
walang magawa. Ibig kong sumigaw ng sumigaw
at lunurin sa alingawngaw ng aking hiyaw ang
masasakit na bintang.
Subalit ano ang aking isisigaw? Ano ang
aking itututol? Hindi ba’t totoong tayong mga
kabataan ay pabaya at walang disiplina sa sarili?
Hindi ba naman talagang wala tayong paggalang
sa nakatatanda at wala tayong tiyaga sa pag-
aaral? Hindi ba’t totoo naman na mahilig lang
tayong bumarkada at hanapin ang layaw ng
ating katawan? Hindi ba’t totoo namang sa
murang edad ay marunong na tayong
manigarilyo, uminom ng alak at magsugal?
Ngunit ako lamang ba ang dapat na
sisihin sa aking kawalang-disiplina? Ikaw…
kayo… hindi ba’t tinuturuan niyo ako ng mga
maling halimbawa ng pamumuhay? Kanino ko
ba natutuhan ang mga ginagawa ko ngayon,
kundi sa iyo…sa inyo?
Tinuruan niyo akong mahalin ang mga
kulturang Kanluranin kaya ginaya ko ang mga
kabataang Amerikano na hindi na marunong
mamupo at humalik sa kamay ng mga
nakatatanda. Ipinakita niyo sa akin kung paano
magkamal ng salapi sa pamamagitan ng graft
and corruption. Tinuruan niyo akong maging
tamad at umasa na lamang sa pagsusugal para
magkasalapi na walang tumutulong pawis mula
sa aking noo at mga bisig. Hindi ba’t tinuruan
niyo rin akong maghari-harian at manghamak
ng pagkatao at karapatang pantao ng aking
kapwa?
Sa halip na hamakin at kutyain, bakit
hindi ninyo ako turuang magbago? Bakit hindi
ninyo iabot sa akin ang inyong mga kamay at
ako’y akayin sa tama at matuwid na landas?
Maghahalukipkip na lamang ba kayo at
panonoorin habang ako’y nalulunod sa ilog ng
kasamaan?
Huwag po… iabot nyo sa akin ang
inyong mga kamay at sagipin ako sa kumunoy
ng kapariwaraan. Alam kong may pag-asa pa
akong magbago…may panahon pa upang
magbagong – buhay.
Sabay po tayong magbago. Ako na
inyong tinuruan at kayo na nagbigay sa akin ng
mga halimbawa at modelo. Landasin po natin
ang maaliwalas na bukas at maningning na
pangarap.
Narito po ako at nakahanda. Maaari po
ba?
Yunit 8
PAKIKINIG
SINING NG PAKIKIPAGTALASTASAN
PAGSASALITA PAKIKINIG
Ang sining ng pakikipagtalastasan ay
binubuo ng pagsasalita at pakikinig. Ang
dalawang gawaing ito ay magkaugnay at hindi
maaaring paghiwalayin. Hindi magiging efektiv
at makabuluhan ang isa kung wala ang isa. Kahit
gaano kahusay ang pagsasalita, kung hindi
marunong makinig ang mga nakikinig,
mawawalan di ito ng saysay.
Paano nakatutulong ang “PAKIKINIG”:
1. Sa loob ng klase
2. Sa tanggapan o pagawaan
3. Sa loob ng tahanan
4. Sa ating bansa
Pakikinig – ay ang kakayahang malaman at 5. 5. Pagtugon sa mensahe. Ito ang
maunawaan ang sinasabi ng kausap upang ito reaksyon o sagot sa mga sinabi o
ay matugunan nang wasto at maayos. Ang itinanong ng kausap.
pakikinig ay hindi madaling gawain. Ito ay hindi
MGA LAYUNIN NG PAKIKINIG
lamang pagtanggap ng mensahe sa
pamamagitan ng pandinig, nangangailangan din 1. Nakikinig para malibang.
ito ng masusing pag-unawa, persepsyon at
2. Nakikinig para makapagnilay-nilay o
interpretasyon sa mensaheng tinanggap
makapag-isip.
PROSESO NG PAKIKINIG
3. Nakikinig para makalikom ng mga
PAGTANGGAP NG MENSAHE impormasyon o kaalaman.

4. Nakikinig para magsuri.

PAGTUON NG ATENSYON SA TINANGGAP NA MGA URI NG PAKIKINIG

MENSAHE
1. Di – Aktivong Pakikinig o Passive
Listening. Ito ang uri ng pakikinig na
hindi gaanong binibigyan ng matamang
PAGMEMEMORYA
pagtuon ng atensyon ang mensaheng
naririnig.

PAGTUGON SA MENSAHE 2. Masigasig o Matamang Pakikinig. Ito

ang pakikinig na ang hangarin ay
1. Pagtanggap ng mensahe. Sa bahaging
maunawaan nang lubos ang nilalaman
ito ginagamit ang tainga bilang
ng usapan upang makuha ang
mahalagang kasangkapan sa
mahahalagang detalyeng binabanggit
pagtanggap ng mensahe.
ng tagapagsalita.
2. Pagtuon ng atensyon sa tinanggap na
3. Kritikal o Mapanuring Pakikinig.
mensahe. Ang mensaheng tinanggap sa
Layunin ng pakikinig na masuri o
pamamagitan ng kasangkapan sa
maevalweyt ang kawastuan at
pandinig ay magiging malinaw kung
katotohanan ng mensaheng
pakikinggang mabuti ang tinanggap na
napakinggan.
mensahe.
4. Masaya o Malugod na Pakikinig. Ito
3. 3. Pagbibigay-kahulugan sa mensahe.
ang pakikinig na may saya at lugod gaya
Ang pag-unawa sa mensaheng
halinbawa ng pakikinig ng musika, dula,
tinanggap ay nakasalalay sa
kwento atbp.
interpretasyon o pagbibigay-kahulugan
ng nakikinig. MGA SALIK NA NAKAIIMPLUWENSYA
SA PAKIKINIG
4. 4. Pagmememorya. Ito ang pagtanda at
paggunita sa mensaheng tinanggap. 1. Kapaligiran
 2. Kakayahan at Katangian ng MGA KATANGIAN NG PAGBASA
Tagapagsalita
1. Ang pagbasa ay isang kumplikadong proseso.
3. Kakayahan at Katangian ng Nakikinig
2. Ang pagbasa ay binubuo ng dalawang
4. Mensahe magkaugnay na paraan (two way process).

3. Ang pagbasa ay isang viswal na proseso.

Yunit 9 4. Ang pagbasa ay isang aktivong proseso.

PAGBASA 5. Ang pagbasa ay kinapapalooban ng

sistematikong panglinggwistika.
PAGBASA
6. Ang pag-unawa sa binabasa ay may
- ayon kay Goodman, ito ay isang
kaugnayan sa nakaraang kaalaman at karanasan
psycholinguistic guessing game
(prior knowledge and background experiences).
- ito ay ang pagkilala at pag-unawa sa
URI NG PAGBASA
mga simbulong nakalimbag
a. Malakas na Pagbabasa – karaniwang
- Ang pagbasa ay ang tiyak at maayos na
ginagawa sa harap ng mga tagapakinig
pagkilala sa pagsasama-sama ng mga salita
gamit ang mata at malakas na boses.
upang makabuo ng ng kahulugan at kaisipan.
Layunin nito na magbigay ng
PROSESO NG PAGBASA imformasyon, maglibang at magbigay-
aral sa mga tagapakinig.
PERSEPSYON
b. Tahimik na Pagbabasa – ito ay pansarili.
Sa bahaging ito, kinikilala ang mga simbolong
Mata lamang ang pinagagana habang
nakalimbag.
nagbabasa. Hangarin ng nagbabasa ng
magkaroon ng buong konsentrasyon sa
binabasa upang maunawaan ito ng
KUMPREHENSYON
lubos.
Pag-unawa sa mga mensaheng inihahatid ng
URI NG TAHIMIK NA PAGBASA
mga simbolo.
a. Pahapyaw na Pagbasa – may
kaugnayan sa mabilis na paggalaw ng
APLIKASYON mga mata sa nalimbag na materyal
upang humanap ng imformasyon.
Paglalapat at pagpapahalaga sa mga kaisipang
inilalahad ng awtor. b. Masusing Pagbasa – nangangailangan
ng maraming kasanayan. Sa
pamamagitan ng pagbasang ito,
INTEGRASYON matututunan ang mabilis na pagbasa,
maingat na pagbasa ng mga talata at
Pag-uugnay ng mga bago at dati nang karanasan
at kaalaman ng bumabasa.
 pagtuklas ng mga kaugnayan ng bawat
isang talata sa kabuuan ng teksto.
MGA PAGPAPAKAHULUGAN SA MGA KAISIPAN
1. Context Clues. Ito ay tumutukoy sa
kahulugang buhat sa pagkakagamit sa konteksto
o pangungusap.
2. Kasingkahulugan. Ito ay tumutukoy sa mga
salitang pareho ng kahulugan.
3. Kasalungat. Ito ay tumutukoy sa mga salitang
kabaligtaran ng kahulugan.
4. Homorapo. Ito ay nangangahulugan ng mga
salitang pareho ang ispeling at bigkas ngunit
magkaiba ng kahulugan.
5. Heterograpo. Ito ay mga salitang pareho ng
ispeling ngunit magkaiba ng bigkas at
kahulugan.
6. Kayarian ng Salita. May mga payak na
salitang maaring lagyan ng panlapi, ulitin o
gawing tambalan.
7. Denotasyon. Ito ang kahulugang hango sa
diksyunaryo.
8. Konotasyon. Ito ang kahulugang iba sa
karaniwang pakahulugan. Maaaring maging
matalinhaga o may ikalawang kahulugan.
PATNUBAY SA MABISANG PAGBABASA
1. Tiyakin ang layunin sa pagbabasa.
2. Alamin ang nararapat na teknik na
makatutulong sa paghahanap ng
imformasyon o detalye sa binabasa.
3. Kilalanin ang may-akda.
4. Itala ang mahahalagang imformasyon
hinggilsa aklat o tektong binabasa.
5. Gumamit ng diksyunaryo sa pagtukoy sa
kahulugan ng mga salitang hindi
lubusang nauunawaan.
6. Sikaping iwaksi ang lahat ng nakakasira
o nakakaabala sa gawaing pagbabasa.
7. Ugaliin ang madalas na pagbasa.
Sinasabing ang kahusayan at katatasan
sa wika ay matatamo sa pamamagitan
ng pagbabasa.
Yunit 10
PAGSULAT
PAGSULAT
Ayon kay Xing at Jin:
❑  Ang pagsulat ay isang komprehensib na
kakayahang naglalaman ng wastong
gamit, talasalitaan,pagbubuo ng
kaisipan, retorika at iba pang mga
element.
❑ Komprehensib ang pagsulat sapagkat
bilang isang makrong kasanayang
pangwika, inaasahang masususnod ng
isang manunulat ang maraming
tuntuning kaugnay nito.
❑ Maituturing ito bilang isang mataas na
uri ng komunikasyon  sapagkat esensyal
dito ang napakaraming element at
rekwayrment ng gramatika at
bokabularyo.
Ayon kay Badayos:
❑ Ang kakayahan sa pagsulat ng mabisa
ay isang bagay na totoong mailap para
sa nakararami sa atin maging ito’y
pagsulat sa unang wika o pangalawang
wika man.
 ❑ Sa pagkakataong ito, maaari nating
tanggapin na ang pagsulat ay isang
kasanayang pangwika na mahirap
matamo. Subalit mayroon tayong
magagawa…na pag-aralan ang wasto at
epektib na pagsulat.
Ayon kay Keller:
Ang pagsulat ay isang biyaya,
isang pangangailangan at isang kaligayahan
ng nagsasagawa nito.
❑ ISANG BIYAYA sapagkat ito ay isang
kasanayang kaloob ng Maykapal at
eksklusib ito sa tao.
❑ ISANG PANGANGAILANGAN sapagkat
ang kasanayang pakikinig,pagbasa, at
pagsasalita ay may malaking
impluwensya upang maging ganap ang
pagbabago ng ating pagkatao.
❑ ISANG KALIGAYAHAN sapagkat bilang
isang sining, maaari itong maging
hanguan ng satispaksyon ng sinuman sa
kanyang pagpapahayag ng nasa sa isip o
nadarama.
❑ Ang PAGSULAT
Ang pagsulat ay paraan ng
interkomunikasyon ng tao sa
pamamagitan ng arbitraryong simbolo
na minamarkahan upang makabuo ng
isang Sistema. Ang pagsulat ay daan
upang magamit/madebelop ang iskil sa
pagbasa at pagrereserts at pagdevelop
sa mas mataas na lebel ng pag-iisip.
KAHALAGAHAN NG PAGSULAT
✔ Ang pagsulat ay nakapagdaragdag sa
talino dahil sa ginagawang analisis at
sintesis sa mga nakuhang impormasyon.
✔ Ang pagsulat ay nakapagdaragdag sa
personal “esteem”.
✔ Ang pagsulat ay nakapanghihikayat sa
pagkatuto sa maraming larangan na
gumagamit ng iskil sa pag-awit, sa
paggamit ng sining viswal at sistemang
kinistetiko.
✔ Nakapagpapagaling ng iskil sa pagbasa.
✔ Tumutulong sa mga mag-aaral na
magkaroon ng inisyativ sa paghahanap
ng impormasyon.
✔ At upang makasunod sa hinihingi o
rekwayrment ng pag-aaral.
MGA LAYUNIN NG PAGSULAT
EKSPRESIV. - Personal pagsulat para
maipahayag ang sarili
INFORMATIV. - Upang mabigyan ng
mahahalagang informasyon, datos at ebidensya.
PERSWEYSIV. - Upang makapanghikayat,
mapaniwala ang mambabasa dahil sa mga
ebidensya o katibayang inihayag.
FORMULARI. - Isang mataas istandardisadong
pagsulat katulad ng mga kasulatan / kasunduan
sa negosyo / bisnes at iba pang transaksyong
legal, political at pang-ekonomiya na may
sinusunod na format.
IMAGINATIV. - Upang mabigyang ekspresyon
ang mapanlikhang imahinasyon ng manunulat
sa pagsulat ng mga dula, awit, tula, iskrip at iba
pa.
MGA HAKBANG SA PAGSULAT
⮚ Paghahanda sa pagsulat
⮚ Aktwal na pagsulat
⮚ Pag-eedit at pagrerebisa
MGA BAHAGI NG TEKSTO

▪ Panimula: Paksa at Tesis

▪ Nilalaman: Istruktura

▪ Wakas: Paglalagom at Konklusyon

PROSESO NG PAGSULAT AYON KAY RAINES

o Ituon ang atensyon sa isang tiyak na

ideya at hindi sa isang paksa lamang.

o Pagpasyahan ang tiyak na layunin ng

pagsulat.

o Mangalap ng mga impormasyong

makakatohonan.

o Planuhin ang papel at pumili ng mga

materyales mula sa mga nakalap na
impormasyon.

o Gumawa ng burador o draft.

o Baguhin o irebisa ang burador.