Εισαγωγή στον

Πολιτισμό και τις

Πολιτισμικές Σπουδές

Τι  είναι    
Πολιτισμός;  

Πόλις  

Αγριότητα  
Η  μετάβαση  

Το  Βουνό  
 Πολιτισμός  και  ταυτότητα  

•  πολιτισμός  =  ταυτότητα  =  εμείς  

•  αγριότητα  =  ετερότητα  =  οι  άλλοι  

Τι  είναι  πολιτισμός;  
1.  Διαδικασία  που  περιλαμβάνει  ταυτόχρονα  
την  παραγωγή  νέων  σημασιών,  τη  διατήρηση    
παλαιότερων  και  την  αναβίωση  σημασιών  που  
είχαν  απαρχαιωθεί  ή  απλώς  παραμεληθεί  κατά  
το  παρελθόν  
 Τι  είναι  πολιτισμός;  
2.  Διαδικασία  που  πραγματοποιείται  με  
σημαντικά  διαφορετικό  τρόπο  σε  διαφορετικές  
χώρες/περιοχές/κλπ  

Τι  είναι  πολιτισμός;  
•  Πολιτισμός  (civilizaaon)  και  Κουλτούρα  
(culture)  
 Τι  είναι  πολιτισμός;  
•  16ος  αιώνας:  
εκπολιτίζω              (civilize,  civiliser)  
πολιτισμένος      (civilized,  civilisé)  
πολίτης                          (civis)  
•  αλλά  και  
ευγένεια,  ευπρέπεια,  κοσμιότητα  
(civility,  civilité)  

Τι  είναι  πολιτισμός;  
•  «Οι  ινδιάνοι  είναι  κατώτεροι  και  σκλάβοι  από  
τη  φύση  τους,  και  είναι  απολύτως  νόμιμο  να  
καταφύγουμε  στη  βία  για  να  τους  
εκπολιτίσουμε»  (Juan  Gines  de  Sepulveda,  
1550)  
•  «τίποτε  το  βάρβαρο  δεν  υπάρχει  σε  αυτούς  
τους  λαούς,  εκτός  από  το  ότι  ο  καθένας  
ονομάζει  βαρβαρότητα  ό,τι  είναι  έξω  από  τις  
συνήθειές  του»  (Michel  de  Montaigne,  1580)  
 Τι  είναι  πολιτισμός;  
Ο  Διαφωτισμός  (18ος  αιώνας):  
•  Αμφισβητεί  την  απολυταρχία  και  τις  
πολιτισμικές  αξίες,  τα  πρότυπα  και  τις  ιεραρχίες  
που  είχε  καθιερώσει  
•  Επιδιώκει  την  εξάλειψη  της  αμάθειας  και  της  
αρτηριοσκληρωτικής  παράδοσης,  προκατάληψης  
και  δογματικής  αλήθειας  μέσω  της  επιστήμης  
•  Προτείνει  ένα  διαφορετικό  κοινωνικοπολιτικό  
όραμα,  βασισμένο  στα  ιδεώδη  της  ελευθερίας,  
της  δικαιοσύνης,  της  ανεκτικότητςα  και  της  
λογικής  

Τι  είναι  πολιτισμός;  
«Θαυμάζω  πόσο  λανθασμένα  είναι  σε  όλα  τα  
σημεία  οι  ερευνητικές  μας  απόψεις  ως  προς  ό,τι  
θεωρούμε  πως  είναι  πολιτισμός.  Εάν  ρωτούσα  
τους  περισσότερους  σε  τι  συνίσταται  κατά  τη  
γνώμη  σας  ο  πολιτισμός,  θα  μου  απαντούσαν  ότι  ο  
πολιτισμός  ενός  λαού  είναι  η  εξημέρωση  των  ηθών  
του,  οι  κομψοί  τρόποι  των  ανθρώπων  της  πόλης,  η  
ευγένεια  και  οι  γνώσεις  που  έχουν  διαδοθεί  με  
τέτοιο  τρόπο,  ώστε  οι  κανόνες  της  κοσμιότητας  να  
είναι  παρόντες  και  να  επέχουν  θέση  διεξοδικού  
νόμου...  
 Τι  είναι  πολιτισμός;  
...όλα  αυτά  δεν  αντιπροσωπεύουν  για  μένα  
παρά  το  προσωπείο  της  αρετής  και  όχι  το  
πρόσωπό  της.  Και  ο  πολιτισμός  δεν  κάνει  
τίποτα  για  την  κοινωνία,  εάν  δεν  της  δίνει  την  
ουσία  και  τη  μορφή  της  αρετής».  (Marquis  de  
Mirabeau,  1750)  

Τι  είναι  πολιτισμός;  
Για  τους  Διαφωτιστές,  ο  πολιτισμός  είναι  
•  μια  οικουμενικής  κλίμακας  ιστορική  διαδικασία  
διαμόρφωσης  και  τελειοποίησης  των  κοινωνικών  
ηθών  και  θεσμών,  
•  η  οποία  έχει  εγκαινιαστεί  από  τις  απαρχές  της  
ανθρώπινης  κοινωνίας  και  συνεχίζεται  μ’  έναν  
αδιάλειπτο  και  διαρκώς  εντεινόμενο  ρυθμό  
•  καθώς  η  πρόοδός  της  ενισχύεται  από  την  
ολοένα  αυξανόμενη  ανάπτυξη  και  διάδοση  της  
γνώσης  και  της  επιστήμης  
 Η  κουλτούρα  
Την  ίδια  περίοδο  στη  Γερμανία  
•  εμφανίζεται  η  έννοια  της  κουλτούρας,  ως  
πνευματικής  και  καλλιτεχνικής  δημιουργίας  
και  παιδείας  
Culture  από  το  λατινικό  colere  =  καλλιέργεια  της  
γης  

Η  κουλτούρα  
Στη  Γερμανία  οι  αστοί  διανοούμενοι  που  ήταν  
παραγκωνισμένοι  από  κάθε  πολιτική  
δραστηριότητα  ή  επιρροή  καταφεύγουν  στο  
χώρο  του  πνεύματος  (της  λογοτενίας,  της  
τέχνης,  της  φιλοσοφίας,  της  επιστήμης)  καθώς  
μόνο  εκεί  μπορούν  να  δραστηριοποιηθούν  
ελεύθερα  και  να  επιδείξουν  επιτεύγματα,  να  
αντλήσουν  υπερηφάνεια  και  νομιμοποίηση.  
 Η  κουλτούρα  
Έτσι,  η  κουλτούρα  (που  εμφανίζεται  ως  
αντίθετο  του  πολιτισμού)  σηματοδοτεί  την  
αντιπαράθεση  ανάμεσα  στην  αληθινή  αρετή  και  
ηθικότητα,  τη  μόρφωση  και  τον  εσωτερικό  
πλούτου  του  ατόμου,  και  στη  ρηχή,  εξωτερική  
ευγένεια  και  ευπρέπεια.  

Η  κουλτούρα  ως  εθνικό  γνώρισμα  

Η  σύγκρουση  ανάμεσα  στη  γαλλικής  έμπνευσης  
αριστοκρατία  και  τους  διανοούμενους  οδηγεί  
στη  Γερμανία  στην  έννοια  της  κουλτούρας  ως  
εθνικού  γνωρίσματος.  Συνδέεται  με  την  λαϊκή  
παράδοση,  την  λαϊκή  τέχνη  που  ως  τότε  
αντιμετωπιζόταν  ως  πρωτόγονη  και  
χοντροκομμένη,  και  τονίζει  τη  γλώσσα  ως  το  
στοιχείο  που  μπορεί  να  βγάλει  το  λαό  από  τη  
βαρβαρότητα  (Johann  Goƒried  Herder)  
 Η  κουλτούρα  ως  εθνικό  γνώρισμα  
επομένως  δεν  υπάρχει  μία  κουλτούρα  αλλά  
πολλές  κουλτούρες.  
Κάθε  κουλτούρα  αντιπροσωπεύει  για  ιδιαίτερη  
και  ασύγκριτη  μοναδικότητα  που  δεν  πρέπει  να  
παραβλεφθεί  και  να  ισοπεδωθεί  από  τα  
γενικευτικά  ιστορικά  σχήματα  των  
διαφωτιστών.  
 Αλλοτρίωση  
•  Γερμ.  Entäusserung  
Xάνω  κάτι  το  οποίο  δεν  εξαφανίζεται  αλλά  
ανήκει  πλέον  σε  κάποιον  άλλο.  
Πουλάω/ξεπουλάω  κάτι  σε  κάποιον  άλλο.  
Η  μεταβίβαση  συνδέεται  με  την  έννοια  της  
συναλλαγής.  
Κάτι  που  ήταν  εσωτερικό  περνά  στην  
εξωτερικότητα  &  γίνεται  αντι-­‐κείμενο  

Αλλοτρίωση  
•  Καθώς  το  αρχικό  νόημα  της  λέξης  σήμαινε  την  
απομάκρυνση  του  ανθρώπου  από  το  Θεό,  
η  ιδέα  αυτή  διατηρείται  στις  χρήσεις  της  
λέξης  τον  20ό  αιώνα,  ως  απομάκρυνση  του  
ανθρώπου  είτε  από  την  αρχέγονη  φύση  του,  
είτε  από  την  ουσία  του.  
•  Και  στις  δύο  περιπτώσεις,  η  ευθύνη  
επιρρίπτεται  συνήθως  στον  πολιτισμό  
(civiliza_on).  
 Αλλοτρίωση  
Όταν  το  ζήτημα  είναι  η  απομάκρυνση  του  
ανθρώπου  είτε  από  την  αρχέγονη  φύση  του,  
εκφράζεται  με  τους  εξής  τρόπους:  
•  Αλλοτρίωση  του  ανθρώπου  από  το  θεϊκό  
στοιχείο  που  κρύβει  μέσα  του  
•  Αλλοτρίωση  του  ανθρώπου  από  τα  ένστικτα  ή  
τη  σεξουαλικότητά  του,  ως  το  τίμημα  που  
πληρώνει  για  τον  πολιτισμό  

Η  αλλοτρίωση  ως  διαδικασία  

•  Hegel  και  Marx  συνδέουν  τις  δύο  αυτές  
μορφές,  μιλώντας  για  μια  απομάκρυνση  του  
ανθρώπου  από  την  ουσία  του,  ως  μια  
ιστορική  διαδικασία.  
•  Για  το  Μarx,  ο  άνθρωπος  παράγει  τον  εαυτό  
του  καθώς  παράγει  τον  κόσμο,  και  έτσι  η  
εργασία  σε  μια  ταξική  κοινωνία  έχει  κεντρικό  
ρόλο  στην  αλλοτρίωση  του  ανθρώπου    
•  Ο  εργάτης  βλέπει  την  εργατική  του  δύναμη    
να  είναι  ιδιοκτησία  κάποιου  άλλου.  
•  Η  αύξηση  του  καταμερισμού  της  εργασίας  και  
η  μεγάλη  εξειδίκευση  μετατρέπει  τον  
άνθρωπο  σε  μηχανή.  Από  άποψη  πνευματική  
μετατρέπεται  σε  αφηρημένη  δραστηριότητα,  
που  έχει  και  ένα  στομάχι  να  γεμίσει.  
 

Ο  εργάτης  αλλοτριώνεται    
•  Από  την  παραγωγική  διαδικασία  
•  Από  το  προϊόν  της  εργασίας  του  
•  Από  την  τάξη  του  λόγω  του  ανταγωνισμού  με  
τους  άλλους  εργάτες  
•  Από  το  είδος  του  
 Η  πραγμοποίηση  
Η  προσφορά  και  η  ζήτηση  ισχύει  και  για  την  
εργατική  δύναμη.  Έτσι,  η  ίδια  η  ύπαρξη  του  
εργάτη  υποβαθμίζεται  και  αναλογεί  στην  
ύπαρξη  των  εμπορευμάτων.    
Ο  εργάτης  γίνεται  εμπόρευμα,  και  είναι  σα  να  
λέμε  τυχερός  όταν  βρίσκει  αγοραστή.  

Σύγχρονες  σημασίες  
•  Αδυναμία  να  επηρεάσουμε  την  κοινωνία  μας  
•  Απουσία  νοήματος  –  τίποτα  και  κανείς  δεν  δίνει  νόημα  
στη  ζωή  μας,  δεν  υπάρχουν  κατευθυντήριες  γραμμές  
•  Απουσία  κανόνων  –  για  να  πετύχουμε  κοινωνικά  
αποδεκτούς  στόχους  μπορούμε  να  χρησιμοποιούμε  
κάθε  μέσο  
•  Απομόνωση  –  απομάκρυνση  από  αρχές  και  αξίες,  αλλά  
και  από  τους  άλλους  ανθρώπους  
•  Αποξένωση  από  τον  εαυτό  –  αδυναμία  να  κάνουμε  
κάτι  που  να  μας  προσφέρει  πραγματική  ικανοποίηση  
 Η  ανομία  
Η  απουσία  νοήματος  και  η  απουσία  κανόνων  
είναι  το  πλαίσιο  εντός  του  οποίο  αναπτύσσεται  
αυτό  που  ο  Durkheim  ονομάζει  «ανομία».  

Freud  &  
Ψυχανάλυση  

Εισαγωγή  στον  Πολιτισμό  

και  τις  Πολιτισμικές  Σπουδές  
 Sigmund  Freud  (1856-­‐1939)  
Γεννήθηκε  στη  Γερμανία  αλλά  μεγάλωσε  στη  
Βιέννη.  Σπούδασε  Ιατρική,  και  σε  μια  επίσκεψή  
του  στο  Παρίσι  το  1885  στράφηκε  στη  μελέτη  
της  υστερίας  και  των  νευρώσεων.  
Απομακρύνθηκε  από  την  κυρίαρχη  αντίληψη  
που  αντιμετώπιζε  την  ψυχική  νόσο  ως  
αποτέλεσμα  βιολογικών  διαδικασιών  και  έθεσε  
στο  επίκεντρο  της  ανάλυσής  του  ψυχικές  
διαδικασίες.  

Sigmund  Freud  (1856-­‐1939)  

Άρχισε  να  γράφει  για  πολύ  διαφορετικά  μεταξύ  
τους  φαινόμενα,  όπως  τα  όνειρα,  τα  γλωσσικά  
ολισθήματα,  οι  σεξουαλικές  δυσλειτουργίες  και  
η  θρησκεία.  Όλα  αυτά  τα  παρουσίαζε  ως  
προϊόντα  ενός  πολύ  γόνιμου  και  πολύπλοκου  
ασυνείδητου,  κύρια  στοιχεία  του  οποίου  είναι  
τα  όνειρα,  οι  φαντασιώσεις  και  οι  ενορμήσεις.  
 Sigmund  Freud  (1856-­‐1939)  
Το  1938  έφυγε  για  το  Λονδίνο  για  να  αποφύγει  
τη  σύλληψή  του  από  τους  Ναζί.  Πέθανε  το  1939  
από  υπερβολική  δόση  μορφίνης.  

Δύο  ψυχικοί  τόποι  

Ψυχικό  όργανο  

Ασυνείδητο   Συνειδητό  
 Τρία  ψυχικά  επίπεδοα  

Η  αρχή  της  ηδονής  

•  Η  απόλαυση  και  ο  ευνουχισμός  
•  Η  απώθηση  (και  η  εμφάνιση  της  νεύρωσης,  
των  διαστροφών  κλπ.)  
•  Το  Οιδιπόδειο  σύμπλεγμα  
 Οι  ενορμήσεις  

Ο  πολιτισμός...  
...θεμελιώνεται  στην  απώθηση  του  ενορμητικού  
υλικού  και  στην  απόρριψη  της  αδιαμεσολά-­‐
βητης  απόλαυσης.  Η  πολιτισμική  αυτή  
ματαίωση  καθορίζει  σε  μεγάλο  βαθμό  τις  
κοινωνικές  σχέσεις  των  ανθρώπων.  
 Στον  πολιτισμό  οι  ενορμήσεις...  

Αλλά...  
....σπάνια  η  μετουσίωση  ολοκληρώνεται.  
Αποτέλεσμα  της  ατελούς  μετουσίωσης  είναι  να  
κατακλύζουν  το  άτομο    
•  Ενοχές  
•  Δυσφορία  
•  Επιθετικότητα  
 
 Οι  μεταφροϋδικές  θεωρίες  
Μεταθέτουν  το  βάρος  από  την  ατομική  
ψυχοπαθολογία  και  τη  σεξουαλική  
δυσλειτουργία,  στα  πολιτισμικά  
συμφραζόμενα.  
Κατανοούν  τους  ανθρώπους  ως  άτομα  που  
αισθάνονται  απομόνωση,  τραυματισμένα  και  
ψυχικά  ενδεή.  

Οι  μεταφροϋδικές  θεωρίες  
«Παντρεύουν»  την  ψυχανάλυση  με  τη  
μαρξιστική  πολιτική  οικονομία  
•  Erich  Fromm  
•  Herbert  Marcuse  
 Erich  Fromm  
To  οικονομικό  σύστημα  δημιουργεί  άτομα  με  
συγκεκριμένα  χαρακτηριστικά.  
Σε  μια  ιδανική  κοινωνία  οι  άνθρωποι  θα  
μπορούσαν  να  έχουν  υγιείς  σχέσεις  μέσα  από  
την  ψυχική  καλλιέργεια  και  θα  ζούσαν  
«αυθεντικά».  

Erich  Fromm  
Ο  καταναλωτισμός  δημιουργεί  φαντασιώσεις  
και  ψευδαισθήσεις  που  υποκαθιστούν  και  
διαστρεβλώνουν  την  αυθεντικότητα.  
«η  ευτυχία  ταυτίζεται  με  τη  συνεχή  
κατανάλωση  αγαθών,  σεξ  και  καλλιτεχνικών  
έργων».  
 
 Erich  Fromm  
Η  εξουσία  και  οι  κοινωνικοί  θεσμοί  
παραμορφώνουν  και  ανακόπτουν  την  ομαλή  
ανάπτυξη  του  εαυτού.  
«Η  αλλοτρίωση  και  η  αυτοματοποίηση  οδηγούν  
στην  αύξηση  της  νοσηρότητας.  Η  ζωή  χάνει  το  
νόημά  της,  η  χαρά  εξαφανίζεται,  ακόμη  και  η  
ίδια  η  πραγματικότητα».  

Herbert  Marcuse  
Ο  καταναλωτισμός  αμβλύνει  την  κοινωνική  
κριτική  και  ανακόπτει  τη  δυναμική    
μιας  επανάστασης  η  οποία  θα  αποκαθιστούσε  
την  αυθεντικότητα.  
 Herbert  Marcuse  
Ο  Μονοδιάστατος  Άνθρωπος  είναι  επιπόλαιο  
και  επιφανειακό  πρόσωπο,  που  ζει  με  
ψευδαισθήσεις  και  προσπαθεί  να  ικανοποιήσει  
τη  θέλησή  του  με  επίπλαστες  ανάγκες.  
 

Herbert  Marcuse  
Η  libido  ελέγχεται  μέσω  μιας  διαδικασίας  
καταπιεστικής  απο-­‐μετουσίωσης  (repressive  
de-­‐sublima’on),  που  εγγράφεται  στο  
γενικότερο  εγχείρημα  ιδεολογικού  ελέγχου.  
Η  ενόρμηση  του  έρωτα  μετατρέπεται  σε  
επιφανειακή  σεξουαλική  δραστηριότητα,    
η  οποία  έχει  στοιχεία  καταναλωτισμού  και  έτσι  
αναπαράγει  το  κυρίαρχο  σύστημα.  
 
 Durkheim:  
Λειτουργισμός  
&  Θετικισμός  

Εισαγωγή  στον  Πολιτισμό  

και  τις  Πολιτισμικές  Σπουδές  

Emile  Durkheim(1858-­‐1917)  
Γεννήθηκε  στη  Γαλλία.  Γιός  Ραβίνου,  
παράλληλα  με  τις  σπουδές  του  εντρύφησε  στην  
εβραϊκή  γλώσσα  και  θρησκεία.    
Δίδαξε  φιλοσοφία  στο  Μπορντώ.    
Με  τα  βιβλία  του  Ο  καταμερισμός  της  εργασίας  
στην  κοινωνία,  Οι  Κανόνες  της  Κοινωνιολογικής  
Μεθόδου,  και  Αυτοκτονία,  τη  δεκαετία  του  
1890,  καθιέρωσε  την  κοινωνιολογία  ως  
επιστήμη  στη  Γαλλία.  
 Emile  Durkheim(1858-­‐1917)  
Το  1902  βρέθηκε  στο  Παρίσι  και  ίδρυσε  σχολή,  
γύρω  από  το  περιοδικό  L’Annee  Sociologique.  
Στον  Α  Παγκόσμιο  Πόλεμο  σκοτώθηκε  ο  γιός  
του  και  πολλοί  από  τους  μαθητές  του.  Οι  
απώλειες  αυτές  κλόνισαν  την  υγεία  του  και  
πέθανε  το  1917.    

Αλλά,  ας  ξεχάσουμε  για  λίγο    

τον  Durkheim  
 Ένα  αεροδρόμιο    
για  να  λειτουργεί  σωστά,  χρειάζεται:  
•  Πιλότους  

Ένα  αεροδρόμιο    
για  να  λειτουργεί  σωστά,  χρειάζεται:  
•  Πιλότους  
•  Αεροσυνοδούς  
•  Τεχνικούς  
 Ένα  αεροδρόμιο    
για  να  λειτουργεί  σωστά,  χρειάζεται:  
•  Πιλότους  
•  Αεροσυνοδούς  
•  Τεχνικούς  

Ένα  αεροδρόμιο    
για  να  λειτουργεί  σωστά,  χρειάζεται:  
•  Πιλότους  
•  Αεροσυνοδούς  
•  Τεχνικούς  
•  Ελεγκτές  εναέριας  
κυκλοφορίας  
 
 Ένα  αεροδρόμιο    
για  να  λειτουργεί  σωστά,  χρειάζεται:  
•  Πιλότους  
•  Αεροσυνοδούς  
•  Τεχνικούς  
•  Ελεγκτές  εναέριας  
κυκλοφορίας  
•  Μεταφορείς  

Ένα  αεροδρόμιο    
για  να  λειτουργεί  σωστά,  χρειάζεται:  
•  Πιλότους  
•  Αεροσυνοδούς  
•  Τεχνικούς  
•  Ελεγκτές  εναέριας  
κυκλοφορίας  
•  Μεταφορείς  
•  Εκδότες  εισιτηρίων  
 Και  αν  κάτι  πάει  στραβά  
•  Κακοκαιρία  
•  Πρόβλημα  στο  ραντάρ  
•  Πάρα  πολλοί  ταξιδιώτες  σε  περίοδο  διακοπών  
•  Απεργία  μιας  κατηγορίας  των  εργαζομένων  

Εδώ  μπαίνει  ο  «Λειτουργισμός»  

•  Το  αεροδρόμιο  είναι  ένα  σύστημα,  του  
οποίου  τα  μέρη  είναι  αλληλένδετα  και  
αλληλεξαρτώμενα  
•  Κάθε  σύστημα  έχει  μία  «φυσιολογική»  
κατάσταση  ισορροπίας,  όπως  κάθε  
οργανισμός  έχει  μια  κατάσταση  «υγείας»  
•  Αν  εμφανιστεί  ανισορροπία,  όλα  τα  μέρη  
κινητοποιούνται  ώστε  το  σύστημα  να  
επιστρέψει  στην  κατάσταση  ισορροπίας  
 Ο  Durkheim  είναι  λειτουργιστής  
•  Το  «αεροδρόμιο»  είναι  ένα  σύστημα,  αλλά  
ποιά  είναι  τα  μέρη  του;  
•  Δεν  είναι  μόνο  οι  άνθρωποι  που  εργάζονται  
σε  αυτό  
•  Δεν  είναι  μόνο  τα  κτίρια  και  οι  διάδρομοι  
απογείωσης  και  προσγείωσης  
•  Δεν  είναι  μόνο  τα  αεροπλάνα  που  φεύγουν  
και  έρχονται  
•  Άρα;  

Το  όλον  είναι  
κάτι  περισσότερο  
από  το  άθροισμα    
των  μερών  του  
 Το  «όλον»  

…Είναι  περισσότερο    
από  το  άθροισμα  των  μερών  του  
 Αυτό  το  «περισσότερο»    
•  Το  ονόμασε  «συλλογική  συνείδηση»  
•  Είναι  μια  «ηθική  δύναμη»  που  δεν  μπορούμε  
να  τη  δούμε,  αλλά  μπορούμε  να  την  
παρατηρήσουμε  μέσα  από  τα  αποτελέσματά  
της  
•  Κάνει  την  κοινωνία  μια  «ηθική  κοινότητα»  
στην  οποία  το  άτομο  συμμετέχει  χάρη  σε  μια  
διαδικασία  που  λέγεται...  

Κοινωνικοποίηση  
•  ως  μια  αδιάκοπη  διαδικασία  που  δεν  έχει  
μόνο  ανασταλτικό  χαρακτήρα,  δεν  περιορίζει  
μόνο  τις  βιολογικές  ορμές,  αλλά  είναι  και  
θετική  λειτουργία  καθώς  καθιστά  δυνατή  την  
ανθρώπινη  ζωή  μέσα  στην  κοινωνία.  
•  Μέσα  από  την  κοινωνικοποίηση,  το  άτομο  
δέχεται  την  «κοινωνική  κληρονομιά»,  και  
οικοδομεί  επάνω  σε  αυτήν.  
 Ο  λειτουργισμός  στηρίζεται    
στην  αλληλεγγύη  
Δύο  είδη  αλληλεγγύης:  
•  Στις  προβιομηχανικές  κοινωνίες  συναντούμε  
τη  μηχανική  αλληλεγγύη  
•  Στις  βιομηχανικές  κοινωνίες  συναντούμε  την  
οργανική  αλληλεγγύη  

Μηχανική  αλληλεγγύη  
• Μικρός  καταμερισμός  της  εργασίας,    
οι  άνθρωποι  κάνουν  σε  γενικές  γραμμές    
τις  ίδιες  εργασίες  
• Οι  άνθρωποι  σκέφτοναι  λίγο  πολύ    
με  τον  ίδιο  τρόπο  
• Μικρή  ανοχή  στις  αποκλίσεις  
• Συμμόρφωση  στον  κανόνα  
 Οργανική  αλληλεγγύη  
• Μεγάλος  καταμερισμός  της  εργασίας,  κάθε  
άνθρωπος  κάνει  μια  εξειδικευμένη  εργασία  
• Οι  άνθρωποι  δεν  σκέφτοναι  ομοιόμορφα  
• Μεγαλύτερη  ανοχή  στις  αποκλίσεις  
• Μικρότερη  συμμόρφωση  στον  κανόνα,  
διάθεση  για  καινοτομία  

Και  όταν  η  μετάβαση  δεν  είναι  ομαλή  

•  Όταν  η  μετάβαση  από  την  προβιομηχανική  
στη  βιομηχανική  κοινωνία  δεν  είναι  ομαλή  
και  δεν  έχει  αποκατασταθεί  ακόμη  η  
ισορροπία  (όπως  την  εποχή  του  έγραφε  ο  
Durkheim)  
•  Ή  όταν  η  διαταραχή  της  ισορροπίας  δεν  
αποκατασταθεί  πλήρως  αλλά  εν  μέρει,  
•  Τότε...    
 εκδηλώνεται  
η  ανομία  

Η  ανομία  εκδηλώνεται  όταν...  

...η  κοινωνία  βρίσκεται  σε  κατάσταση  
εξάρθρωσης,  στο  πλαίσιο  της  οποίας  
οι  εθμικοί  και  οι  πολιτισμικοί  έλεγχοι    
της  ατομικής  και  κοινωνικής  δράσης  
δεν  είναι  ισχυροί.  
 Η  ανομία  εκδηλώνεται  όταν...  
…υπάρχει  φτώχεια,  αλλά  και  όταν  συμβαίνουν  
ανάποδες  κρίσεις,  όταν  αυξάνεται  η  ευημερία  
ξαφνικά.  Η  ξαφνική  ευημερία  μοιάζει    
με  την  οικονομική  καταστροφή.  

Έτσι,  η  οικονομική  κρίση  δεν  προκαλεί  ανομία  

επειδή  φέρνει  φτώχεια,  αλλά  επειδή  είναι  
κρίση,  δηλαδή  διαταραχή  και  ανισορροπία    
της  κοινωνικής  τάξης.  
 Οι  στοιχειώδεις  μορφές    
της  θρησκευτικής  ζωής  (1915)  
Ο  πολιτισμός  ως  δύναμη  που  παράγει    
την  κοινωνία,  και  όχι  ως  απλή  απάντηση  στην  
κοινωνική  ανάγκη  για  οργάνωση  και  αρμονία  

Θεμελιώδης  διάκριση  
...ανάμεσα  στο  ιερό  
και  το  βέβηλο  
 Το  ιερό  
•  Εμπεριέχει  το  δέος,  το  φόβο  και  το  σεβασμό  
•  Είναι  δυνητικά  επικίνδυνο  αλλά  και  
ευεργετικό  
•  Χωρίζεται  από  το  βέβηλο  με  τα  ταμπού    
(τις  απαγορεύσεις)  

Το  ιερό  
•  Είναι  το  ιδεώδες  που  δημιουργεί  η  κοινωνία  
προκειμένου  να  υπάρξει  
•  Επομένως  τα  σύμβολα  και  οι  πεποιθήσεις  που  
αποκρυσταλλώνει  η  θρησκεία,  δημιουργούν  
κοινωνίες  με  έναν  συγκεκριμένο  τρόπο  
σκέψης,  συγκεντρώνουν  τις  διάχυτες  ηθικές  
αντιλήψεις  και  αισθήματα  κοινής  ταυτότητας  
 Η  τελετουργία  
•  Χρήση  σωμάτων  και  συμβόλων  προκειμένου  
να  ανασυγκροτηθεί  ο  κοινωνικός  δεσμός  
μεταξύ  των  ατόμων  
•  Η  τελετουργία  προκαλεί  συγκίνηση,  και  η  
κοινή  συγκίνηση  επιβεβαιώνει  την  κοινή  
ταυτότητα  

Η  τελετουργία  
«Δεν  μπορεί  να  υπάρξει  κοινωνία,  η  οποία    
δεν  νιώθει  την  ανάγκη  στήριξης  και  
επαναβεβαίωσης  σε  τακτικά  χρονικά  
διαστήματα  των  συλλογικών  αισθημάτων    
και  ιδεών  που  συγκροτούν  την  ενότητα  και  την  
πρσωπικότητά  της.  Η  ηθική  αυτή  ανασύνθεση  
δεν  μπορεί  να  επιτευχθεί  παρά  μόνο  μέσω  
συγκεντρώσεων  και  συναντήσεων,  στις  οποίες  
τα  άτομα  επαναβεβαιώνουν  τα  κοινά  τους  
αισθήματα»  
 Πολιτικές  τελετουργίες  
•  «Ποια  είναι  η  ουσιαστική  διαφορά  ανάμεσα  
σε  μια  συγκέντρωση  χριστιανών,  οι  οποίοι  
συμμετέχουν  σε  μια  γιορτή  για  να  υμνήσουν  
τον  Ιησού  Χριστό,  ή  τους  Εβραίους  που  
γιορτάζουν  την  έξοδό  τους  από  την  Αίγυπτο  ή  
τις  Δέκα  Εντολές,  και  μια  συνέλευση  πολιτών,  
οι  οποίοι  γιορτάζουν  τη  θέσπιση  νέων  νόμων,  
την  εφαρμογή  νέων  ηθικών  κανόνων  ή  
κάποιο  σημαντικό  γεγονός  στη  ζωή  του  
έθνους  τους;»  

Δοµισµός - Οι ρίζες
Ferdinand de Saussure!
Vladimir Propp!
 Ferdinand de Saussure!

•  1857: Γεννιέται στη Γενεύη

•  14 χρονών µελετά Λατινικά,
Ελληνικά και Σανσκριτικά
•  19 χρονών ξεκινά
µεταπτυχιακές σπουδές στο
Πανεπιστήµιο της Λειψίας

Ferdinand de Saussure!

•  Το 1880 γίνεται διδάκτορας

γλωσσολογίας
•  Λίγο αργότερα προσλαµβάνεται
στην Ecole Pratique des
Hautes Etudes και το 1891 στο
Παν/µιο της Γενεύης
 Ferdinand de Saussure!

•  Το 1907 αρχίζει να διδάσκει το

µάθηµα της Γενικής
Γλωσσολογίας, ως το 1911
•  Πεθαίνει το 1913

Σηµαίνον-Σηµαινόµενο-Σηµείο

δέντρο
 έννοια

δέντρο ήχος/εικόνα

σηµαινόµενο
signified
σηµαίνον
signifier

Η αυθαιρεσία του σηµείου

δέντρο
Γλώσσα και Οµιλία

οµιλία

γλώσσα

Γλώσσα και Οµιλία

συνειδητό
εγώ οµιλία
επιφάνεια

ασυνείδητο
αυτό γλώσσα
βάθος
 γλώσσα - οµιλία

από τη γλωσσολογία
στη σηµειολογία

•  από το γλωσσικό σύστηµα στο

σηµειωτικό σύστηµα

•  ...όπως σηµαίες
 από τη γλωσσολογία
στη σηµειολογία

•  παράσηµα

•  στολές

•  Πώς µπορούµε να αναλύσουµε

µια διαφήµιση σαν κι αυτή;
 Vladimir Propp!

•  1895: Γεννιέται στην Αγ.

Πετρούπολη
•  Σπουδάζει στο τοπικό
πανεπιστήµιο Γερµανική
Φιλολογία (1913-1918)

Vladimir Propp!

•  Διδάσκει Ρωσικά και Γερµανικά

σε Γυµνάσια και Λύκεια
•  1928 “Μορφολογία των Λαϊκών
Παραµυθιών”
•  1932 Καθηγητής στο
Πανεπιστήµιο του Λένινγκραντ
 Vladimir Propp!

•  Πέθανε το 1970

•  Επηρέασε ιδιαίτερα το
Δοµισµό, και κυρίως τους Levi-
Strauss και Barthes

Δομισμός  

Cl.  Levi-­‐Strauss  
 Οι  βασικές  αρχές  του  δομισμού  
•  Το  βάθος  εξηγεί  την  επιφάνεια  
•  Το  βάθος  είναι  δομημένο  
•  Ο  αναλυτής  είναι  αντικειμενικός  
•  Η  κουλτούρα  είναι  δομημένη  σαν  γλώσσα  
•  Πέραν  του  ουμανισμού:  το  τέλος  του  
υποκειμένου  

Claude  Levi-­‐Strauss  (1908-­‐2009)  

•  Γεννήθηκε  το  1908  στο  
Βέλγιο  
•  Σπούδασε  στη  Σορβόννη  
και  υπήρξε  μαθητής  του  
Marcel  Mauss  
•  To  1935  βρίσκεται  στη  
Βραζιλία  και  διδάσκει  στο  
Παν/μιο  του  Σάο  Πάολο.  
•  Επέστρεψε  στη  Γαλλία  το  
1939,  αλλά  μετά  την  
παράδοση  στους  Ναζί  ως  
Εβραίος  διέφυγε  στη  Ν.  
Αμερική  και  κατόπιν  στις  
ΗΠΑ  
 
Claude  Levi-­‐Strauss  (1908-­‐2009)  
•  Εκεί  συνεργάστηκε  με  τον  
δομιστή  γλωσσολόγο  
Jakobson  και  τον  
αμερικανό  ανθρωπολόγο  
Franz  Boas.  
•  To  1948  επέστρεψε  στο  
Παρίσι  και  πήρε  το  
διδακτορικό  του  από  τη  
Σορβόννη  
•  Εργάστηκε  στο  CNRS  και  
στην  Ecole  Praxque  des  
Hautes  Etudes,  στην  έδρα  
του  Marcel  Mauss  
 

Claude  Levi-­‐Strauss  (1908-­‐2009)  

•  College  de  France  
(1959)  
•  Δημοσιεύει  την  «Άγρια  
Σκέψη»  (1962)  
•  Μέλος  της  Γαλλικής  
Ακαδημίας  (1973)  
•  Πέθανε  το  2009  
Αναβάθμιση   Υποβάθμιση   Φόνοι   Ετυμολογίες  
των   των   τεράτων   ονομάτων   Ο  μύθος  του  Οιδίποδα,  όπως  
συγγενικών   συγγενικών  
σχέσεων  εξ   σχέσεων  εξ   τον  παρουσιάζει  ο  Cl.  Levi-­‐
αίματος   αίματος  
Strauss.  

Όλοι  οι  άνδρες  έχουν  

πρόβλημα  στο  βάδισμα,  και  
δεν  μπορούν  να  σταθούν  
ακριβώς  όρθιοι  

Οι  άνθρωποι  που  γεννιούνται  από  τη  γη  

συχνά  παριστάνονται  να  μη  μπορούν  να  
περπατήσουν  

Ο  δράκος  είναι  μια  χθόνια  

ύπαρξη,  που  πρέπει  να  σκοτωθεί  
για  να  υπάρξουν  οι  άνθρωποι.  
Η  Σφίγγα  δεν  αφήνει  τους  
ανθρώπους  να  ζήσουν.  Και  τα  
δυο  τέρατα  σχετίζονται  με  την  
άρνηση  της  αυτοχθονίας.  
 Ο  Μύθος  του  Οιδίποδα  
Αναφέρεται  στην  αδυναμία  ενός  πολιτισμού  
που  πιστεύει  στην  αυτοχθονία,  να  βρει  μια  
ικανοποιητική  λύση  στην  αντίφαση  ανάμεσα  
στην  πεποίθηση  αυτή  και  την  πρακτική  γνώση  
ότι  οι  άνθρωποι  γεννιούνται  από  τους  γονείς  
τους.  

Το  πρόβλημα  
Αρχικά:  γεννιόμαστε  από   Τελικά:  γεννιόμαστε  από  
έναν  (από  τη  γη)  ή  από   το  διαφορετικό  ή  από  το  
δύο  (από  τους  γονείς);   ίδιο;  
 Η  Ιοκάστη   Ο  Οιδίπους  
αυτοκτονεί   τυφλώνεται  

Σε  τι  διαφέρει  ο  δομισμός  

Η  παραδοσιακή   Ο  δομισμός  μελετά  όλες  
προσέγγιση  αναζητά  τον   τις  εκδοχές,  «καθαρές»  
«αρχικό»,  τον  «καθαρό»,   και  «ακάθαρτες»,  
τον  «αυθεντικό»  μύθο.   «αρχαίες  και  σύγχρονες».  
•  Δεν  υπάρχει  μόνο  μία  αυθεντική  εκδοχή,  
αλλά  πολλά  αντίγραφα  ή  πολλές  
διαστρεβλωμένες  εκδοχές.  

Αντικατάσταση  με  το  αντίθετο  

Όροι  (terms)  

Λειτουργίες   Αντιστροφή  
(funcxons)  
 Για  να  μείνουμε  στο  Θηβαϊκό  Κύκλο  
•  Η  θυσία  του  Αβραάμ   •  Ο  Κάδμειος  («Ανατολικός»)  
μύθος  του  Αθάμαντα  και  
του  Φρίξου.  
Οι  Καδμείοι  θεωρούσαν  πως  
κατάγονταν  από  τον  Αγήνορα  
(Χαναάν).  Φαίνεται  πως  
περιπλανήθηκαν  στην  
Παλαιστίνη  και  την  Καρία  και  
έφτασαν  στη  Βοιωτία  όπου  
ίδρυσαν  τη  Θήβα.  

Για  να  μείνουμε  στο  Θηβαϊκό  Κύκλο  

•  Ο  Αβραάμ  έχει  ένα  γιο,  τον   •  Ο  Αθάμας  απέκτησε  ένα  
Ισμαήλ  από  την  Άγαρ  και   γιό,  τον  Φρίξο,  με  την  
έναν  ακόμη,  τον  Ισαάκ  από   Νεφέλη,  βασίλισσα  του  
τη  Σάρρα   Πηλίου,  και  στη  συνέχεια  
με  την  Ινώ  (αντίζηλο  της  
Νεφέλης  και  κόρη  του  
Κάδμου)  έκανε  έναν  ακόμη,  
τον  Μελικέρτη  
(Μελκάρθ=Κύριος  της  
Πόλεως)  
 Για  να  μείνουμε  στο  Θηβαϊκό  Κύκλο  
•  Υπάρχει  μια  υποδήλωση  ότι   •  Η  Νεφέλη  καταράστηκε  τον  
η  Αγαρ  εκδικήθηκε  τη   Αθάμαντα  και  τον  
Σάρρα  επιρρίπτοντας  ένα   Μελικέρτη,  και  η  Ινώ  
λιμό  σε  κάποια  πράξη  του   προκάλεσε  λιμό  καίγοντας  
Αβραάμ.  Υποδηλώνεται   το  σπόρο  των  δημητριακών,  
επίσης  σε  μία  από  τις   και  δωροδόκησε  τις  ιέρειες  
αφηγήσεις  πως  η  θυσία  του   να  πούνε  πως  η  γη  θα  
Ισαάκ  διατάχθηκε  από  έναν   ξαναγινόταν  γόνιμη  αν  ο  
ψευδοπροφήτη  που  είχε   Αθάμας  θυσίαζε  τον  Φρίξο  
δωροδοκήσει  η  Άγαρ.   στο  όρος  Λαφύστιον.  

Για  να  μείνουμε  στο  Θηβαϊκό  Κύκλο  

•  Έχουμε  εδώ  μια  εκδοχή  της   •  Η  μίμηση  της  θυσίας  ενός  
ανθρωποθυσίας  που   ανθρώπου,  ντυμένου  με  
είδαμε  να  εμφανίζεται  και   μαύρη  προβιά  κριαριού,  
στον  Ιώβ.   που  τελείται  από  τους  
Βοιωτούς  βοσκούς  κατά  την  
εαρινή  ισημερία  στο  όρος  
Λαφύστιο  
 Για  να  μείνουμε  στο  Θηβαϊκό  Κύκλο  
•  Έχουμε  εδώ  μια  εκδοχή  της   •  Η  μίμηση  της  θυσίας  ενός  
ανθρωποθυσίας  που   ανθρώπου,  ντυμένου  με  
είδαμε  να  εμφανίζεται  και   μαύρη  προβιά  κριαριού,  
στον  Ιώβ.   που  τελείται  από  τους  
Βοιωτούς  βοσκούς  κατά  την  
εαρινή  ισημερία  στο  όρος  
Λαφύστιο  

Οι  σύγχρονες  Μυθολογίες  
•  Η  ευφορία  του  ΟΜΟ  
•  Η  ψυχανάλυση  των  
εξαγνιστικών  υγρών  (Χλωρίνη)  
•  Η  ψυχανάλυση  των  
σαπωνοειδών  (Λούξ)  ή  των  
απορρυπαντικών  (ΟΜΟ).  
Οι  σχέσεις  του  φαράκου  και  της  
αρρώστιας,  του  προιόντος  και  της  
ακαθαρσίας,  ειναι  ολότελα  
διαφορετικές.  

•  Χλωρίνη=υγρή  φωτιά,    
λυτρωτική  αλλά  τυφλή  
•  Σκόνη=ενάργεια  του  
αποτελέσματος:    
κινητοποιείται  η    
ματαιοδοξία    
(το  λευκότερο  λευκό)  
 Καθαριότητα  σε  βάθος  
Αφρός  

Οι  σύγχρονες  Μυθολογίες  
•  H  νέα  Citroën  DS  
 Πολιτισμικές  Σπουδές  

Richard  Hoggart  
•  «The  uses  of  literacy»  1957  
•  Ανιχνεύει  τις  αλλαγές  στην  κουλτούρα  της  
εργατικής  τάξης  σε  σχέση  με  το  γεγονός  ότι  
προκλήθηκαν  από  τη  μαζική  έκδοση  
εφημερίδων,  περιοδικών  και  βιβλίων.  
 Raymond  Williams  
•  «Marxism  and  Literature»  1977  
•  H  κουλτούρα  θα  πρέπει  να  προσεγγίζεται  από  
τη  σκοπιά  της  ηγεμονίας  και  της  ιδεολογίας.  
 

Η  έννοια  της  ηγεμονίας  

•  Η  εξουσία  εκφράζεται  μέσω  της  βίας  και  της  
καταστολής,  ή  μέσω  άμεσα  πολιτικών  τρόπων  
επιβολής  της.    
•  Όταν  δεν  υπάρχει  ανάγκη  για  όλα  αυτά,  
βρισκόμαστε  συνήθως  απέναντι  σε  ένα  
μείγμα  πολιτικών,  κοινωνικών  και  κοινωνικών  
δυνάμεων.  Αυτό  είναι  η  «Ηγεμονία»  
 Η  έννοια  της  ηγεμονίας  
•  Ενώ  ως  τώρα  αντιμετωπίζαμε  την  κουλτούρα  
ως  «διαδικασία  που  αφορά  ολόκληρη  την  
κοινωνία»,  η  έννοια  της  ηγεμονίας  
αναγνωρίζει  σχέσεις  εξουσίας,  δύναμης  και  
επιρροής.  

Η  έννοια  της  ηγεμονίας  

•  Ενώ  οι  μαρξιστές  αντιλαμβάνονται  την  
«ιδεολογία»  ως  έκφραση  συγκεκριμένων  
ταξικών  συμφερόντων,  η  έννοια  της  
ηγεμονίας  δείχνει  πως  οι  δεσπόζουσες  
σημασίες  και  οι  δεσπόζουσες  αξίες  
βρίσκονται  πέραν  των  συνειδητών  
συστημάτων  ιδεών.  
 Η  έννοια  της  ηγεμονίας  
•  Αντί  για  το  σύστημα  (τη  δομή),  ο  Williams  
αναζητά  «τη  σχετικά  μπερδεμένη,  
συγκεχυμένη,  ανολοκλήρωτη  ή  όχι  ακόμη  
πλήρως  συγκροτημένη  συνείδηση  των  
πραγματικών  ανθρώπων  και  της  κοινωνίας».  
•  Απορρίπτει  την  ταύτιση  ιδεολογίας  και  
(ταξικής)  συνείδησης.  

Η  έννοια  της  ηγεμονίας  

•  Η  Ηγεμονία  «είναι  το  βιωμένο  σύστημα  
σημασιών  και  αξιών  οι  οποίες,  καθώς  τις  
βιώνουμε  ως  πρακτικές,  φαίνονται  να  
επιβεβαιώνουν  η  μία  την  άλλη».    
•  Πρόκειται  λοιπόν  για  μια  διαφορετική  έννοια  
της  κουλτούρας,  «την  οποία  θα  πρέπει  να  την  
αντιληφθούμε  ως  βιωμένη  κυριαρχία  και  
υποταγή  συγκεκριμένων  τάξεων.  
Stuart  Hall:  H  ανάλυση  των  Μέσων  
•  Τα  Μέσα  παίζουν  σημαντικό  ρόλο  στην  
αναπαραγωγή  της  ιδεολογίας,  
δημιουργώντας  μια  ψευδή  πραγματικότητα  
•  NaturalizaŒon  (φυσικοποίηση)  
•  Οι  «εταίροι»,  οι  «κοινωνικοί  εταίροι»  και    
«ο  φονιάς  με  το  θύμα  αγκαλιά»  
 

H  ανάλυση  των  Μέσων  

•  Η  σχετική  αυτονομία  της  ιδεολογίας  και  η  
αγκύρωσή  της  σε  συγκεκριμένα  συμφέροντα  
•  «Καταδήλωση»  και  «συμπαραδήλωση»  
κεντρικά  εργαλεία  για  την  αποκωδικοποίηση  
των  μηνυμάτων  των  Μέσων.  
 «Κωδικοποίηση»/«Αποκωδικοποίηση»  

«Κωδικοποίηση»/«Αποκωδικοποίηση»  

•  Κυρίαρχη  ανάγνωση  
•  Αντιθετική  ανάγνωση  
•  Διαπραγματευτική  ανάγνωση  
 Πολιτισμικές  Σπουδές  
Μέρος  Δεύτερο  

Αντίσταση  και  τελετουργία  

•  Stuart  Hall  &  Tony  Jefferson,  1976,  Resistance  
Through  Rituals  
•  Αντί  να  αναφέρεται  στη  «Νεανική  
Κουλτούρα»  γενικά  και  αδιαφοροποίητα,  
εξετάζει  τις  υποκουλτούρες  των  νέων,  τη  
σχέση  τους  με  την  ταξική  κουλτούρα,  καθώς  
και  τον  τρόπο  που  συντηρείται  η  ηγεμονία  
δομικά  (δηλαδή  στο  παρόν)  και  ιστορικά.  
 Αντίσταση  και  τελετουργία  
•  Δανείζονται  από  τον  Howard  Becker  την  ιδέα  
πως  η  παραβατικότητα  αποτελεί  κοινωνική  
κατασκευή,  είναι  αποτέλεσμα  της  εξουσίας  
που  έχουν  ορισμένες  κοινωνικές  ομάδες  να  
χαρακτηρίζουν  τις  υπόλοιπες.  
•  Αισθάνονται  πως  η  θεωρία  αυτή  δεν  είναι  
αρκετή,  καθώς  διαπιστώνουν  πως  οι  
υποκουλτούρες  στο  πλαίσιο  των  ταξικών  
συγκρούσεων  και  της  ταξικής  κουλτούρας.  

Αντίσταση  και  τελετουργία  

•  Η  Νεολαία  ως  αντικείμενο  εμφανίζεται  μετά  
τον  Β  Παγκόσμιο  Πόλεμο  
•  Απασχολεί  τις  αρχές  και  τη  νομοθεσία  
•  Όσοι  θεωρούν  πως  έχουν  καθήκον  να  
διαφυλάσσουν  την  κοινωνία,  είδαν  τη  
νεολαία  ως  πρόβλημα  που  καλούνταν  να  
αντιμετωπίσουν.  
 Αντίσταση  και  τελετουργία  
•  Η  νεολαία  ήταν  μια  μεταφορά  πίσω  από  την  
οποία  βρισκόταν  ο  προβληματισμός  για  την  
κοινωνική  αλλαγή  

Αντίσταση  και  τελετουργία  

•  Η  έννοια  της  Κουλτούρας  
•  We  understand  the  word  ‘culture’  to  refer  to  
that  level  at  which  social  groups  develop  
disƒnct  panerns  of  life,  and  give  expressive  
form  to  their  social  and  material  life-­‐
experience.  Culture  is  the  way,  the  forms,  in  
which  groups  ‘handle’  the  raw  material  of  
their  social  and  material  existence.  
 Αντίσταση  και  τελετουργία  
•  A  culture  includes  the  ‘maps  of  meaning’  which  
make  things  intelligible  to  its  members.  
•  Culture  is  the  way  the  social  relaƒons  of  a  group  
are  structured  and  shaped:  but  it  is  also  the  way  
those  shapes  are  experienced,  understood  and  
interpreted  
•  A  social  individual,  born  into  a  parƒcular  set  of  
insƒtuƒons  and  relaƒons,  is  at  the  same  moment  
born  into  a  peculiar  configuraƒon  of  meanings,  
which  give  her  access  to  and  locate  her  within  ‘a  
culture’.  

Αντίσταση  και  τελετουργία  

•  «Οι  άνθρωποι  δημιουργούν  την  ίδια  τους  την  
ιστορία,  τη  δημιουργούν  όμως  όχι  όπως  τους  
αρέσει,  όχι  μέσα  σε  συνθήκες  που  οι  ίδιοι  
διαλέγουν,  μα  μέσα  σε  συνθήκες  που  
υπάρχουν  άμεσα,  που  είναι  δοσμένες  και  που  
κληροδοτήθηκαν  από  το  παρελθόν»    
(Κ.  Μαρξ,  Η  18η  Μπρυμαίρ  του  Λουδοβίκου  Βοναπάρτη)  
 Αντίσταση  και  τελετουργία  
•  The  struggle  between  classes  over  material  
and  social  life  thus  always  assumes  the  forms  
of  a  conƒnuous  struggle  over  the  distribuƒon  
of  ‘cultural  power’.  
•  The  dominant  culture  of  a  complex  society  is  
never  a  homogeneous  structure.  
 

Αντίσταση  και  τελετουργία  

•  The  struggle  between  classes  over  material  
and  social  life  thus  always  assumes  the  forms  
of  a  conƒnuous  struggle  over  the  distribuƒon  
of  ‘cultural  power’.  
•  The  dominant  culture  of  a  complex  society  is  
never  a  homogeneous  structure.  
 
 Αντίσταση  και  τελετουργία  
•  sub-­‐cultures  are  sub-­‐sets—  smaller,  more  
localised  and  differenƒated  structures,  within  
one  or  other  of  the  larger  cultural  networks  
 

Αντίσταση  και  τελετουργία  

•  Some  subcultures  appear  only  at  parƒcular  
historical  moments:  they  become  visible,  are  
idenƒfied  and  labelled  (either  by  themselves  
or  by  others):  they  command  the  stage  of  
public  anenƒon  for  a  ƒme:  then  they  fade,  
disappear  or  are  so  widely  diffused  that  they  
lose  their  disƒncƒveness.  It  is  this  kind  of  sub-­‐
cultural  formaƒon  which  primarily  concerns  us  
here.  
 Αντίσταση  και  τελετουργία  
•  Members  of  a  subculture  may  walk,  talk,  act,  
look  ‘different’  from  their  parents  and  from  
some  of  their  peers:  but  they  belong  to  the  
same  families,  go  to  the  same  schools,  work  at  
much  the  same  jobs,  live  down  the  same  
‘mean  streets’  as  their  peers  and  parents.  

Αντίσταση  και  τελετουργία  

•  Νεανικές  Υποκουλτούρες=καταναλωτισμός+  
μαζική  κοινωνία  (μιμητισμός  και  χειρισμός);  
 Αντίσταση  και  τελετουργία  
•  “Both  T.V.  channels  now  run  weekly  programmes  in  
which  popular  records  are  played  to  teenagers  and  
judged.  While  the  music  is  performed,  the  cameras  
linger  savagely  over  the  faces  of  the  audience.  What  a  
bonomless  chasm  of  vacuity  they  reveal.  Huge  faces,  
bloated  with  cheap  confecƒonery  and  smeared  with  
chain-­‐store  make-­‐up,  the  open,  sagging  mouths  and  
glazed  eyes,  the  hands  mindlessly  drumming  in  ƒme  to  
the  music,  the  broken  sƒleno  heels,  the  shoddy,  
stereotyped,  ‘with-­‐it’  clothes:  here,  apparently,  is  a  
collecƒve  portrait  of  a  generaƒon  enslaved  by  a  
commercial  machine.”  

Αντίσταση  και  τελετουργία  

•  The  arrival  of  the  whole  range  of  disƒncƒve  styles  
in  dress  and  rock-­‐music  cemented  any  doubts  
anyone  may  have  had  about  a  ‘unique’  younger  
generaƒon.  Here,  as  elsewhere,  the  specifics  of  
the  styles  and  music,  in  terms  of  who  was  
wearing  or  listening  to  what,  and  why,  were  
crucially  overlooked  in  face  of  the  new  stylisƒc  
invasion—the  image,  depicted  weekly  in  the  new  
‘teenage’  television  shows  as  a  ‘whole  scene  
going’.  
 Αντίσταση  και  τελετουργία  
•  The  convenƒonal  wisdom  was  that  ‘affluence’  
and  ‘consensus’  together  were  promoƒng  the  
rapid  ‘bourgeoisificaƒon’  of  the  working  
classes  
•  To  status  παίρνει  τη  θέση  της  κοινωνικής  
τάξης  

Αντίσταση  και  τελετουργία  

•  Τhis  general  rise  in  living  standards  criƒcally  
obscured  the  fact  that  the  relaƒve  posiƒons  of  
the  classes  had  remained  virtually  unchanged.  
It  was  this  mythical  aspect  of  affluence,  
concealed  under  the  persistent  and  insistent  
‘never  had  it  so  good’  ideology,  which  
gradually  emerged  when  poverty—and  not  
just  pockets  of  it—was  rediscovered,  from  the  
early  1960’s  onwards.  
 Αντίσταση  και  τελετουργία  
•  Τhe  so-­‐called  revoluƒon  of  rising  expectaƒons  

Αντίσταση  και  τελετουργία  

•  American  work  envisaged  the  individual  
youth’s  class  posiƒon  as  one  rung  on  a  single  
status  ladder,  leading  inexorably  to  middle-­‐
class  values  and  goals.  The  sub-­‐culture  
problem  was  then  presented  as  a  problem  of  
the  disjuncƒon  between  the  (assumed)  
middle-­‐class  goal  of  success  and  the  restricted  
(working  class)  means  for  achieving  them.  
 Αντίσταση  και  τελετουργία  
•  The  relaƒons  between  classes,  the  experience  
and  response  to  change  within  different  class  
fracƒons,  is  now  seen  as  the  determining  
level.  However,  the  subculture  is  seen  as  one  
specific  kind  of  response,  with  its  own  
meaning  structure—its  own  “relaƒve  
autonomy”