3

Science
(Kinaray-a)
Kuwarter 2 – Modyul 3
Parte kang Lawas kang Kasapatan kag
ang anda nga Obra

REGION VI-WESTERN VISAYAS

RO_Q2_SCI3K_Module3
Science (Kinaray-a)– Grade 3
Alternative Delivery Mode
Kuwarter 2 – Modyul 3: Parte kang Lawas kang Kasapatan kag ang anda nga Obra
Una nga Edisiyon, 2021

Republic Act 8293, seksiyon 176 nagasaysay nga: Indi pwede makopya ukon
ligwatun ang obra kang aton gobyerno sa Pilipinas. Pero, kinahanglan aprubahan anay kang
ahensiya kang gobyerno, kun sa diin ang obra nga ginhimo indi makalubag sa pagsurundan
ukon makuwartahan. Ang ahensiya ukon departamento, nga wara nagasunod sa amo dya
nga kondisyon, pagataw-an kang penalidad kang naga panag-iya kang dya nga garamiton

Ang gin kopya nga materyales (i.e., kanta, estorya, binalaybay, laragway, photos,
brand names, trademarks, kag iba pa.) nga makita sa sulod kang modyul ginapanig-iyahan
kang manugsulat, manuglubad, manug edit kag manug layout. Gintaw-an dya ka tiyempo
para makita kag mangayuan kang permiso nga gamiton ang dya nga mga materyal halin sa
nag obra kadya. Ang manugbalhag, kag manughimo wara naga angkun o nagapanag-iya
kang dya nga mga obra

Ginbalhag kang Departamento kang Edukasyon Education

Secretary: Leonor Magtolis Briones
Undersecretary: Diosdado M. San Antonio

Grupo kang Manughimo kang Modyul

Manugsulat: Toni Karla Chan-Anteza
Manug-Edit: Anita S. Gubalane
Manug-Review: Editha V. Gipal
Manug-drowing: Armand Glenn S. Lapor, Mark T. Dasa
Manug-layout: Zail Jeriyah O. Catbagan, Glorymie M. Polido, Leah Grace V. Vecino
Management Team: Ramir B. Uytico, Pedro T. Escobarte, Jr., Elena P. Gonzaga,
Donald T. Genine, Celestino S. Dalumpines IV

Felisa B. Beriong, Corazon C. Tingson Gaudencio C. Riego,

Anita S. Gubalane, Schubert Anthony C. Sialongo
Phoenix Allanah Zandria Q. Salcedo-Tordecillas
Marian Rose B. Sarmiento

Ginprinta sa Pilipinas

Department of Education – Region VI – Schools Division of Antique

Office Address: Binirayan, San Jose de Buenavista, Antique

Telefax: (036) 540-9837
E-mail Address: antique@deped.gov.ph / lrms.antique@gmail.com
 3

Science
(Kinaray-a)
Kuwarter 2 – Modyul 3
Parte kang Lawas kang Kasapatan kag
ang anda nga Obra
Pauna nga Harambalun

Maid-id nga ginhimo ang Self-Learning Module nga dya para sa

mga bata sa andang pagtuon sa balay. May nanari-sari dya nga
parte nga magagiya kananda agud anda nga maintiyendihan ang
kada leksiyon kag mapauswag ang mga competencies nga
ginahambal kang kurikulum.

Ang dya nga modyul may Giya para sa

Manunudlo/Manugpatigayon nga may kaundan ka mga
pahanumdum sa pagbulig ukon estratehiya nga magamit kang
ginikanan ukon kun sin-o man nga manugpatigayon sa mga
estudyante sa anda nga pagtuon sa tagsa-tagsa nanda nga
panimalay.

Dya may “Testingi” nga makita sa una nga parte. Magasukol

dya kun may naman-an ang estudyante sa ginhanda nga leksiyon.
Magahambal man dya kun tana ang nagakinahanglan ka dugang
nga bulig halin sa manunudlo ukon sa manugpatigayon. Sa kada
pagtapos kang leksiyon, may “Tinguhai”. Dya man ang magasukol
kun may natun-an ang estudyante. May “Taramdan ka mga Sabat”
agud makita kun ensakto ukon sala ang mga sabat sa kada
orubrahun. Ginalauman nga mangin matampad ang kada isara sa
paggamit ka dya.

Ginapadumdum man ang mga estudyante nga amligan ang

SLM nga dya.
Ginaengganyo ang mga estudyante nga magpakig-angut dayon sa
anda manunudlo ukon manugpatigayon kun may makita nga
problema ukon nabudlayan sa pag-intiyendi ka mga leksiyon kag
paggamit kang SLM nga dya.

Nagalaum kami nga paagi sa modyul nga dya kag sa bulig ka

atun mga manunudlo ukon manugpatigayon, mag-aram ang mga
estudyante bisan wara sanda sa eskuwelahan.
 Kilalaha

Ang modyul nga dya ginhuman kag ginsulat para sa

kabataan angut sa andang naman-an. Dya makabulig agud
mapasanyug ang andang abilidad sa pagkilala kang mga parte
kang lawas kang mga kasapatan kag ang anda nga obra.
(S3LT-IIc-d-4 ).
Ang sulud kang modyul puwede man gamitun sa nanari-sari nga
sitwasyon. Ang lengguwahe nga gingamit nagapakilala kang
nanari-sari nga lebel kang bukabolaryo kang mga kabataan.
Ginpasunud kang ensakto ang leksiyon kag para mabasa diya
parehas sa libro nga ginagamit natun.
Ang modyul may sangka turun-an nga may nanari-sari nga
orubrahun kun sa diin mausisa kag masadya nga isabtan kang
mga kabataan samtang nagatuun.

Pagkatapos gamit kang modyul, ginaekspektar nga :

1. makakilala kang mga parte kang lawas kang kasapatan.

2. makahambal kang mga obra ka parte kang lawas kang
kasapatan
3. makaapresyar kang importansya kang mga parte kag
obra kang lawas kang kasapatan.

1 RO_Q2_SCI3K_Module3
Direksyon: Pilia ang ensakto sa sabat kag sulata sa imo Science
ang letra kang imong sabat.
1. Ano nga mga parte kang lawas ang kalabanan nga makita
sa kasapatan?
A. ulo, lawas kag ikog
B. paa,lawas kag tuktuk
C. ulo, lawas kag paa
D. lawas, pakpak kag paa

2. Ano ang kinalain kang pispis sa baka, ayam kag bao?

A. May ikog ang mga pispis.
B. May paa ang mga pispis.
C. May pakpak ang mga pispis.
D. May himbis ang mga pispis.

3. Andut haw nga may nagakalain-lain nga parte kang

lawas ang mga kasapatan?
A. Kinahanglan nanda dya para mabuhi.
B. Kinahanglan nanda dya para makakita.
C. Kinahanglan nanda dya para makabatyag.
D. Kinahanglan nanda dya para makabulig sa mga tawo.

4. Ang mga isda may sirik kag ikog para sanda makalangoy.
Ang mga pato may para malangoy sa tubigun nga
lugar.
A. tigdas nga lukaba (hard shell)
B. madanlog nga panit (slippery skin)
C. bulbol nga makita sa ikog (tail feather)
D. webbed feet

5. Andut haw sa tubig nagauli ang isda?

A. May pakpak ang isda para makalupad.
B. May kahig ang isda para makapanaw.
C. May hasang ang isda para sa paginhawa.
D. May tuktok ang isda para sa pagbuol ka pagkaun.

RO_Q2_SCI3K_Module3
Lesson Mga Parte kang Lawas kang
Kasapatan kag ang anda
1 nga Obra

Ang mga Kasapatan Parehas Mo kag Parehas Ko

Ginlubad ni: Toni Karla Chan-Anteza

Nanari-sari nga kasapatan, atun kilalahun Makita

dya sa kaumahan, sa balay, kag sa tubigun
Ang iba bulig kang mangunguma, ang iba
puwede masagud pa
Bugay kang Ginuo kanakon kag kananda.

Nanari-sari nga kasapatan, atun kilalahun

Mga ayam, kuti, pispis, manok kag baboy talunon
Parte dya sanda kang ecosystem natun
Kun sanda madura, ang katawhan magluya
Gani dapat alagaan kag amligan natun sanda.

3 RO_Q2_SCI3K_Module3
Sa natapos nga leksiyon, natun-an mo nga makita ang mga
kasapatan sa lupa, sa tubig kag sa kahanginan. May mga
kasapatan nga puwede man masagud sa balay (domestic
animals) parehas kang baboy, kanding, kuti ukon kuding, ayam
kag manok.
Kilalaha ang mga kasapatan kag isugid kun diin sanda dya
makita.

Mga kasapatan nga Mga kasapatan nga Mga kasapatan nga

makita sa balay makita sa taramnan nagaistar sa tubig

4 RO_Q2_SCI3K_Module3
Parte kang Lawas kang Kasapatan
Parehas kang tawo, ang kalabanan nga kasapatan may tatlo
man ka mayor nga parte kang lawas: ulo, lawas, kag paa.
Ginagamit dya para sa pagbuul kang pagkaun, makakita,
makaginhawa, makapanaw, makadalagan kag iba pa nga
mga hulag. Lantawa ang mga parte kang lawas nga pararehas
sa tanan nga mga sapat sa mga laragway.

Direksiyon: Lantawa kag tun-i ang laragway sa idalum.

A. Tun-i ang parte kang lawas kang ayam.

ulo (head)

bulbol
ikog

paa (leg)

Ano ang mga parte kang lawas kang ayam?

5 RO_Q2_SCI3K_Module3
B. Tun-i ang parte kang lawas kang manok

Bulbol nga
makita sa
ikog
pakpak

tuktok

hock
kahig (feet)

Ano ang mga parte kang lawas kang manok?

C. Tun-i ang parte kang lawas kang isda

himbis (scales)
ulo (head)

hasang (gills)

Ano ang mga parte kang lawas kang isda?

6 RO_Q2_SCI3K_Module3
Mga Parte kang Lawas nga makita sa kalabanan nga Kasapatan kag
ang andang Obra

Ulo (head) - Ang mga parte parehas kang mata, talinga, kag
baba makita sa ulo. Lain-lain ang korti kag porma kang baba
kang kasapatan. May baba nga may unto, samtang ang iba
may tuktok. Ang porma kang anda nga baba nagakaangay sa
pagkaun nga ginakaun nanda.
Lawas (Body) –Amo dya ang pinakabahul nga parte kang lawas
kun sa diin makita ang mga internal organs. Makita man rugya
ang li-ug, kahig, pakpak, ikog kag sirik. May mga kasapatan nga
may pinasahi nga parte kang lawas nga ginagamit na kun
magkaun, magprotekta sa anda nga kaugalingun, kag sa
paghulag.
Paa (Legs) – Makita sa idalum nga parte kang kasapatan kag
may lain-lain nga numero kag porma. May kasapatan nga apat
ang kahig, may darwa ang kahig, ukon wara it kahig. Ang kahig
kang ayam, kabayo, kag karbaw ginagamit sa pagpanaw kag
pagdalagan. Ang kahig kang iba nga kasapatan ginagamit
para protekhan ang andang kaugalingon.

Mga Espesyal nga Parte kang Lawas kang Kasapatan kag ang
andang Obra.
Ikog (Tail)- Ginagamit kang mga kasapatan ang ikog para
sanda makabalanse kag makaestorya.
Bulbul (Fur)- Madamul nga buhok nga nagatabon sa panit kang
mga kasapatan. Amo dya ang nagaprotekta ka nanda para
indi sanda maramigan kag mainitan it sirak kang adlaw.
Pakpak (Wings)- Grupo dya kang special forelimbs sa kilid kang
lawas kang mga pispis. Dya ginagamit para sanda makalupad.

7 RO_Q2_SCI3K_Module3
Tuktok (Beak)- manipis kag tarawis nga ginagamit sa papanuka
kang pagkaun.
Hock- Isa ka joint sa tunga kang drumstick kag ankle joint kang
manok. Ginagamit para makatiko kag makahulag ang paa.
Kuko (Toes)- Dya nagaangut sa kahig nga ginagamit kang mga
manok kag pispis para makabalanse
Bulbol nga makita sa ikog kang manok (Tail feathers) – Mga
nagapababaw nga bulbul nga makita sa ikog kang manok nga
ginagamit para makabalanse kun sanda magpanaw.
Himbis (Scales)- Nagaputos sa lawas kang isda para
magprotekta ka nanda sa andang palibot.
Hasang (Gills)- Dya makita sa idalum kang nagaputos sa hasang
kag ginagamit dya para makaginhawa ang isda.
Sirik (Fins)- Ang sirik makita sa nagakalain-lain nga parte ka isda.
Dya nginagamit para makabalanse, makalibot kag
makalangoy.

Direksiyon: Sulata ang parte kang lawas kang kuti ukon kuding
sa sulod ka kahon. Pilia ang sabat sa kahon sa idalum.
Himua dya sa imo Science Notebook.

baba ikog kahig bulbol kuko kang kuti

8 RO_Q2_SCI3K_Module3
 Dumduma

Direksyon: Sulata ang ensakto nga parte kang lawas nga

ginalaragway sa pahayag.

bulbol
ulo lawas

1. Ang amo ang pinakabahul nga parte kang

kasapatan kun sa diin makita kag ginaamligan ang internal
organs.

2. Makita sa kang kasapatan ang baba, irong, dila

kag unto kag dya ginagamit para makabatyag.

3. Ang amo ang manipis kag tarawis nga ginagamit

sa papanuka kang pagkaun.

4. Ang amo ang madamul nga buhok nga

nagatabon sa panit kang mga kasapatan. Amo dya ang
nagaprotekta ka nanda para indi maramigan kag mainitan
it sirak kang adlaw.

5. Ang makita sa idalum nga parte kang lawas kang

kasapatan nga ginagamit para makapanaw kag
makadalagan.

9 RO_Q2_SCI3K_Module3
 May nalain-lain nga parte kang lawas ang mga
kasapatan. Ang kada parte may ana nga obra.
Kalabanan nga kasapatan may ulo, lawas kag
paa. May mga kasapatan nga may espesyal nga
parte kang lawas kag indi makita sa iba. Ang
halimbawa kadya amo ang masunod; tuktuk,
pakpak, sirik, hasang, sungay, gaway-gaway,
flippers kag antennae.

 Ang nanari-sari nga kasapatan nagagamit kang

nagaka-lain lain nga mga parte kang lawas para
makakita, makabati, makakaput kang mga bagay,
makaprotekta kang anda nga kaugalingon,
makasaylo sa iba nga lugar, kag makapangita
kang tubig kag pagkaun.

 May mga espesyal nga parte kang lawas ang mga

baka, karbaw kag toro parehas kang ikog kag
sungay para makaprotekta kang anda nga
kaugalingon. Ang isda nagagamit kang hasang
para makaginhawa sa idalum kang tubig, sirik para
makalangoy kag makaprotekta kang anda
kaugalingon.

 Ang mga pispis may tuktok, pakpak kag kuko nga

ginagamit para magpangita kang pagkaun.
Ginagamit man ang tuktok sa pagtulun kang
pagkaun, kuko para sa pagkaput sa mga sanga
kang puno kag pakpak para makasaylo sa iba nga
mga lugar.

10 RO_Q2_SCI3K_Module3
 Obraha

Direksiyon: Anguta kang kurit ang ginatudo nga parte kang lawas
sa laragway sa kolum A sa ana nga obra sa Kolum B. Himua dya
sa imo Science Notebook.

A B

1. a. ginagamit sa pagbuul
kang pagkaun

b. ginagamit para makakita

2.

c. ginagamit sa paglupad
3.

d. ginagamit kang kabayo

4. para makapanaw kag
dalagan

e. ginagamit para makabalanse

kag maka istorya
5.

f. ginagamit para makalangoy

11 RO_Q2_SCI3K_Module3
 Himua

Direksyon: Pilia kag bilugan ang letra kang ensakto nga sabat.
Sulata ang sabat sa imo Science Notebook.
1. Ano nga parte kang lawas ang makita sa kalabanan
nga kasapatan?
A. ulo, lawas kag ikog
B. paa, lawas kag tuktok
C. ulo, lawas kag paa
D. lawas, pakpak kag paa

2. Sa tatlo ka parte kang lawas nga makita sa kalabanan

nga kasapatan, wanhaw ang lawas ang pinakabahul?
A. kay man dya makita ang nervous system.
B. kay man nakaangut dya ang balikawang.
C. kay man makita rugya ang mata, talinga, irong kag bibig.
D. kay man makita rugya ang tanan nga mga
internal organs

3. Diin sa masunod ang indi espesyal nga parte kang lawas

kang kasapatan?
A. tuktok C. ulo
B. hasang D. pakpak

4. Andut haw may mga espesyal nga parte kang lawas ang
iba nga kasapatan?
A. para mabaskug sanda
B. para mabuhi kang malawid
C. para makapaduro
D. para makabuol kang pagkaun, makaprotekta sa
kaugalingon kag makasaylo sa iba nga lugar.

5. Ang ostrich sangka bahul nga pispis. May ana nga pakpak
parehas kang gamay nga pispis. Andut haw indi tana
makalupad?
A. Magkaaway sanda.
B. Tamad dang ostrich maglupad.
C. Gusto lang kang ostrich magpanaw kag magdalagan.
D. Indi madara kang ostrich ang mabug-at na nga
lawas para makalupad.

12 RO_Q2_SCI3K_Module3
Direksiyon: Tun-i ang mga laragway kag sabti ang mga
pamangkot sa idalum. Isulat ang ensakto nga sabat sa imo
Science Notebook.

a. Ano nga mga parte kang lawas ang makita sa

kalabanan nga kasapatan?

b. Ano ang kinalain kang kasapatan sa isara kag isara?

c. Andut haw may espesyal nga parte kang lawas ang iba
nga kasapatan?

13 RO_Q2_SCI3K_Module3
 Taramdan kang mga Sabat

Baliki

14 RO_Q2_SCI3K_Module3
 Reference

Josefa Soriano, Lilia Villanueva, Emy Diaz Tiozon, Janneth C. Basa,

Jennifer De Jesus, Consolacion P. Capati, Sci-Bytes Worktext in
Science 3, Magallanes Publishing House 2013.

Distance Learning Program 3, DepEd Learning

portal,lrmds.deped.gov.ph

Lumbre, A. P. et. al. 21st Century Mathletes 5. Quezon City: Vibal Group
Inc, 2016.

DepEd LR Portal . Media Arts .Department of Education, Accessed

June 30, 2020. https://lrmds.deped.gov.ph

15 RO_Q2_SCI3K_Module3