BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

----

TIỂU LUẬN
MÔN HỌC: KINH TẾ CHÍNH TRỊ MAC-LENIN
Sinh viên thực hiện: TRẦN THỊ PHÚC NHI

MSSV: 31221025944

Mã lớp HP: 23D1POL51002445-CT3-B2.407

 I, Phân tích vai trò của lợi ích kinh tế và các nhân tố ảnh hưởng đến quan hệ lợi ích kinh tế:
1,Khái niệm về lợi ích kinh tế và quan hệ lợi ích kinh tế:
1.1, Lợi ích kinh tế là lợi ích vật chất, lợi ích thu được khi thực hiện các hoạt động kinh tế của con
người. Bản chất của lợi ích kinh tế: phản ánh bản chất quan hệ kinh tế của xã hội. Lợi ích kinh tế
biểu hiện thông qua lợi ích của các chủ thể kinh tế. Lợi ích kinh tế giữ vai trò quan trọng nhất,
quyết định nhất, là nền tảng cho sự tồn tại và phát triển của mỗi con người nói riêng cũng như xã
hội nói chung. Lợi ích kinh tế là động lực cho các hoạt động kinh tế của sự phát triển xã hội.
1.2, Quan hệ lợi ích kinh tế: là sự thiết lập những tương tác giữa người với người, giữa con người
với tổ chức kinh tế, giữa câc tổ chức kinh tế, giữa các bộ phận nền kinh tế, giữa quốc gia với phần
còn lại của thế giới nhằm mục tiêu xác lập các lợi ích kinh tế trong mối liên hệ với trình độ phát
triển của lực lượng sản xuất và kiến trúc thượng tầng.
2, Vai trò của lợi ích kinh tế với các chủ thể kinh tế xã hội:
- Lợi ích kinh tế là động lực trực tiếp của các chủ thể và hoạt động kinh tế - xã hội
+Con người tiến hành các hoạt động kinh tế trước hết là để thỏa mãn các nhu cầu vật chất,nâng cao
phương thức và mức độ thỏa mãn các nhu cầu vật chất của mình. Trong nền kinh tế thị trường,
phương thức và mức độ thỏa mãn các nhu cầu vật chất tùy thuộc vào mức thu nhập. Do đó, thu
nhập càng cao, phương thức và mức độ thỏa mãn các nhu cầu vật chất càng tốt. Vì vậy, mọi chủ thể
kinh tế đều phải hành động đề nâng cao thu nhập của mình.
+Về khía cạnh kinh tế, tất cả các chủ thể kinh tế đều hành động trước hết vì lợi ích chính đáng của
mình. Tất nhiên, lợi ích này phải đảm bảo trong sự liên hệ với các chủ thể khác trong xã hội.
Phương thức và mức độ thỏa mãn các nhu cầu vật chất trước hết phụ thuộc vào số lượng, chất
lượng hàng hóa và dịch vụ mà xã hội có được. Tất cả các nhân tố đó lại là sản phẩm của nền kinh tế
và phụ thuộc vào quy mô và trình độ phát triển của nền kinh tế. Theo đuổi lợi ích kinh tế chính
đáng của mình, các chủ thể kinh tế đã đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế.
- Lợi ích kinh tế là cơ sở thúc đẩy sự phát triển các lợi ích khác
+ Lợi ích kinh tế được thực hiện sẽ tạo điều kiện vật chất cho sự hình thành và thực hiện lợi ích
chính trị, lợi ích xã hội, lợi ích văn hóa của các chủ thể xã hội. Lợi ích kinh tế mang tính khách
quan và là động lực mạnh mẽ để phát triển kinh tế - xã hội. Điều cần lưu ý là, chỉ khi có sự đồng
thuận, thông nhất giữa các lợi ích kinh tế thì lợi ích kinh tế mới thực hiện được vai trò của mình.
Ngược lại, việc theo đuổi những lợi ích kinh tế không chính đáng, không hợp lý, không hợp pháp
sẽ trở thành mối lo ngại cho sự phát triển kinh tế - xã hội
3,Các nhân tố ảnh hưởng đến quan hệ lợi ích kinh tế:
Trình độ phát triển của lực lượng sản xuất: Là phương thức và mức độ thỏa mãn các nhu cầu vật
chất của con người, lợi ích kinh tế trước hết phụ thuộc vào số lượng, chất lượng hàng hóa và dịch
vụ, mà điều này lại phụ thuộc vào trình độ phát triền lực lượng sản xuất. Do đó, trình độ phát triển
của lực lượng sản xuất càng cao, việc đáp ứng lợi ích kinh tế của các chủ thể càng tốt. Chính vì vậy,
phát triển lực lượng sản xuất trở thành nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của các quốc gia.

1
Ví dụ: Cuộc cách mạng kỹ thuật lần thứ nhất hay còn gọi là cuộc cách mạng trong lĩnh vực sản
xuất, bắt đầu khoảng 1760 đến khoảng 1840 tại nước Anh với đặc trưng là cơ khí máy móc (chạy
bằng hơi nước và sức nước) ra đời và cải tiến, thay thế sức lao động thủ công qua đó tăng sản lượng
Địa vị của chủ thể trong hệ thống quan hệ sản xuất xã hội: quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất,
quyết định vị trí, vai trò của mỗi con người, mỗi chủ thể trong quá trình tham gia các hoạt động
kinh tế - xã hội. Do đó, không có lợi ích kinh tế nằm ngoài những quan hệ sản xuất và trao đổi, mà
nó là sản phẩm của những quan hệ sản xuất và trao đổi, là hình thức tồn tại và biểu hiện của các
quan hệ sản xuất và trao đổi trong nền kinh tế thị trường.
Chính sách phân phối thu nhập của nhà nước làm thay đổi mức thu nhập và tương quan thu
nhập của các chủ thể kinh tế. Khi mức thu nhập và tương quan thu nhập thay đổi, phương thức và
mức độ thỏa mãn các nhu cầu vật chất cũng thay đổi, tức là lợi ích kinh tế và quan hệ lợi ích kinh tế
giữa các chủ thể cũng thay đổi.
Hội nhập kinh tế quốc tế: Bản chất của kinh tế thị trường là mở cửa hội nhập. Khi mở cửa hội
nhập, các quốc gia có thể gia tăng lợi ích kinh tế từ thương mại quốc tế, đầu tư quốc tế. Tuy nhiên,
lợi ích kinh tế của các doanh nghiệp, hộ gia đình sản tranh của hàng hóa nước ngoài. Điều đó có
nghĩa là hội nhập kinh tế quốc tế sẽ tác động mạnh mẽ và nhiều chiều đến lợi ích kinh tế của các
chủ thể.
II, Vai trò của nhà nước trong đảm bảo hài hòa lợi ích giữa câc chủ thể trong nền kinh tế:
1, Một số quan hệ lợi ích kinh tế cơ bản trong nền kinh tế:
Một là, quan hệ lợi ích giữa người lao động và người sử dụng lao động
Hai là, quan hệ lợi ích giữa những người sử dụng lao động.
Ba là, quan hệ lợi ích giữa những người lao động.
Bốn là, quan hệ giữa lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm và lợi ích xã hội.
2, Vai trò của nhà nước trong đảm bảo hài hòa lợi ích giữa các chủ thể trong nền kinh tế:
+Hài hòa các lợi ích kinh tế là sự thống nhất biện chứng giữa lợi ích kinh tế của các chủ thể, trong
đó mặt mâu thuẫn được hạn chế, tránh được va chạm, xung đột; mặt thống nhất được khuyến khích,
tạo điều kiện phát triển cả chiều rộng và chiều sâu, từ đó tạo động lực thúc đẩy các hoạt động kinh
tế, góp phần thực hiện tốt hơn các lợi ích kinh tế, đặc biệt là lợi ích xã hội. +Đảm bảo hài hòa các
lợi ích kinh tế là sự can thiệp của nhà nước vào các quan hệ lợi ích kinh tế bằng các công cụ giáo
dục, pháp luật,, hành chính, kinh tế,…nhằm hạn chế những mâu thuẫn, tang cường sự thống nhất
lợi ích kinh tế.
2.1/ Bảo vệ lợi ích hợp pháp, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động tìm kiếm lợi ích của các chủ
thể kinh tế:
Trong những năm vừa qua, Việt Nam đã thực hiện rất tốt việc tạo lập môi trường thuận lợi cho các
hoạt động kinh tế, trước hết là giữ vững ổn định về chính trị. Nhờ đó, các nhà đầu tư trong và ngoài
nước rất yên tam khi tiến hành đầu tư. Vì vậy, tiếp tục giữ vững ổn định về chính trị là góp phần
bảo đảm hài hòa các lợi ích kinh tế ở Việt Nam.

2
Tạo lập môi trường thuận lợi cho các hoạt động kinh tế đòi hỏi phải xây dựng được môi trường
pháp luật thông thoáng, bảo vệ được lợi ích chính đáng của các chủ thể trong và ngoài nước (doanh
nghiệp, các cá nhân...), đặc biệt là lợi ích của đất nước. Trong những năm vừa qua, khi đất nước hội
nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, hệ thống pháp luật của nước ta đã và đang thay đổi tích cực để
phù hợp, tuân thủ theo các chuẩn mực và thông lệ quốc tế.
Tiếp đó, tạo lập môi trường thuận lợi cho các hoạt động kinh tế tất yếu phải đầu tư xây dựng kết
cấu hạ tầng của nền kinh tế. Trong những năm vừa qua, kết cấu hạ tầng của nền kinh tế nước ta đã
được cải thiện rất đáng kể, đáp ứng nhu cầu của các hoạt động kinh tế.
Tạo một môi trường văn hóa phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế thị trường, trong đó con người
năng động, sáng tạo; tôn trọng kỉ cương, pháp luật, chữ tín,..
2.2, Điều hòa lợi ích giữa cá nhân - doanh nghiệp - xã hội: Nhà nước cần phải có các chính sách,
trước hết là chính sách phân phối thu nhập nhằm đảm bảo hài hòa các lợi ích kinh tế. Trong điều
kiện kinh tế thị trường, một mặt phải thừa nhận sự chênh lệch về mức thu nhập giữa các tập thể, cá
nhân, mặt khác phải ngăn chặn sự chênh lệch thu nhập quá đáng. Sự phân hóa xã hội thái quá có
thể dẫn đến căng thẳng, thậm chí xung đột xã hội. Đó là những vấn đề mà chính sách phân phối thu
nhập phải tính đến.Phân phối thu nhập không chỉ dựa vào quan hệ sở hữu, mà còn phụ thuộc vào
sản xuất. Nhà nước phải tích cực, chủ động thực hiện công bằng trong phân phối thu nhập. Ở mỗi
giai đoạn phát triển, người dân phải đạt được mức sống tối thiểu. Nhà nước cần thực hiện hiệu quả
các chính sách, tạo điều kiện và cơ hội tiếp cận bình đẳng các nguồn lực phát triển, hưởng thụ các
dịch vụ xã hội cơ bản, vươn lên thoát nghèo bền vững,…
2.3/ Kiểm soát, ngăn ngừa các quan hệ lợi ích có ảnh hưởng tiêu cực đối với sự phát triển xã hội
Nhà nước cần thực hiện có hiệu quả các chính sách xóa đói, giảm nghèo, tạo điều kiện và cơ hội
tiếp cận bình đẳng các nguồn lực phát triển, hưởng thụ các dịch vụ xã hội cơ bản, vươn lên thoát
đói nghèo vững chắc ở các vùng nghèo và các bộ phận dân cư nghèo, khắc phục tư tưởng bao cấp,
ỷ lại. Chú trọng các chính sách ưu đãi xã hội, vận động toàn dân tham gia các hoạt động đền ơn đáp
nghĩa, uống nước nhớ nguồn. Đẩy mạnh các hoạt động nhân đạo, từ thiện, giúp đỡ người nghèo,
đồng bào các vùng gặp thiên tai... Nhà nước cần có các chính sách khuyến khích người dân làm
giàu hợp pháp, tạo điều kiện và giúp đỡ họ bằng mọi biện pháp.
Tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức, hiểu biết về phân phối thu nhập cho các chủ thể
kinh tế -xã hội là những giải pháp rất cần thiết để loại bỏ những đòi hỏi không hợp lý về thu nhập.
Trong trường hợp người lao động và người sử dụng lao động không tự nhận thức và thực hiện
được, Nhà nước cần có sự tư vấn, điều tiết hợp lý.
Để chống lại các hình thức thu nhập bất hợp pháp, bảo đảm hài hòa các lợi ích kinh tế, trước hết,
phải có bộ máy nhà nước liêm chính, có hiệu lực nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động thanh tra,
kiểm tra và xử lý vi phạm. Nhà nước phải kiểm soát được thu nhập của công dân, trước hết là thu
nhập của cán bộ, công chức nhà nước. Trước pháp luật, mọi người dân và cán bộ, công chức nhà
nước phải thực sự bình đẳng; mọi vi phạm phải được xét xử theo quy định của pháp luật. Theo đó,
việc thực hiện công khai, minh bạch mọi cơ chế, chính sách và quy định của Nhà nước sẽ giúp
người dân, doanh nghiệp và cán bộ, công chức nhà nước hiểu rõ được quyền lợi, trách nhiệm của
mình, tránh được tình trạng lạm quyền, thiếu trách nhiệm, tham nhũng...

3
2.4. Giải quyết những mâu thuẫn trong quan hệ lợi ích kinh tế
Mâu thuẫn giữa các lợi ích kinh tế là khách quan, nếu không được giải quyết sẽ ảnh hưởng trực tiếp
đến động lực của các hoạt động kinh tế. Do đó, để giải quyết kịp thời khi có mâu thuẫn phát sinh,
các cơ quan chức năng của nhà nước phải thường xuyên quan tâm phát hiện mâu thuẫn và chuẩn bị
chu đáo các giải pháp đối phó. Nguyên tắc giải quyết mâu thuẫn giữa các lợi ích kinh tế là phải có
sự tham gia của các bên liên quan, có nhân nhượng và phải đặt lợi ích đất nước lên trên hết.
Tuy ngăn ngừa là chính, nhưng khi mâu thuẫn xảy ra giữa các lợi ích kinh tế bùng phát có thể dẫn
đến xung đột (đình công, bãi công...). Khi đó, cần có sự tham gia hòa giải của các tổ chức xã hội có
liên quan, đặc biệt là nhà nước.
III, Đề xuất những biện pháp xử lí hài hòa mối quan hệ: lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm và lợi ích xã
hội Việt Nam hiện nay:
1, Những mặt hạn chế còn tồn tại
Tình trạng nhân danh lợi ích xã hội để vi phạm lợi ích cá nhân chính đáng của nhân dân lao động
vẫn tồn tại và tiềm ẩn nhiều vấn đề phức tạp. Biểu hiện của tình trạng này đó là những hiện tượng
tham ô, tham nhũng, lãng phí, những biểu hiện của “lợi ích nhóm” tiêu cực, hay “tư bản thân
hữu”... trong rất nhiều lĩnh vực của xã hội, nhất là trong sở hữu, quản lý tài sản của Nhà nước, lĩnh
vực đất đai, xây dựng.
Tình trạng đề cao LICN không chính đáng, vi phạm LIXH và LICN khác gây ra những tổn hại cho
sự phát triển xã hội vẫn có xu hướng phức tạp. Hiện tượng buôn lậu, trốn thuế của nhiều cá nhân,
doanh nghiệp; các hiện tượng hàng giả, hàng kém chất lượng; thực phẩm “bẩn”, cho đến những
hành vi xây dựng nhà ở, xây nhà không phép, lấn chiếm lòng đường, vỉa hè, hành lang an toàn,
không gian công cộng, xây dựng các chung cư không theo quy định, không đảm bảo tiện ích theo
quy định xảy ra ở nhiều nơi, nhất là ở thành phố lớn; những hiện tượng xe quá khổ, quá tải, xâm
hại, lấn chiếm các công trình công cộng, công trình Nhà nước... đang làm cho LIXH mà Nhà nước
là đại diện bị những tổn hại rất lớn. Cho đến những hiện tượng trộm, cướp ở nhiều nơi, đặc biệt là ở
các thành phố lớn trở thành nỗi bất an của người dân; tình trạng lừa đảo, các mô hình kinh doanh đa
cấp biến tướng, “chơi hụi”, cho vay nặng lãi - tín dụng “đen”, đòi nợ thuê... đang gây những hệ lụy
không nhỏ đối với cuộc sống của nhiều cá nhân, gia đình, gây phức tạp tình hình kinh tế - xã hội.
Nhiều lợi ích xã hội chưa được thực hiện một cách phổ quát song vẫn còn tồn tại những biểu hiện
đề cao lợi ích xã hội, trong khi lợi ích cá nhân chính đáng, chưa được chú ý một cách đúng mức. Cụ
thể khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng, nhóm dân cư còn lớn, đời sống một bộ phận nhân dân
còn nhiều khó khăn; thu nhập, đời sống của người lao động còn thấp; lương của cán bộ, công chức,
viên chức chưa cao; tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo ở vùng sâu, vùng xa, nhất là trong đồng bào dân
tộc thiểu số còn cao (một số huyện, xã lên đến 50. Một số nội dung của ASXH và PLXH chưa
được thực hiện tốt, vẫn diễn ra “nghịch lý an sinh xã hội”, thể hiện đặc biệt rõ qua việc so sánh tỷ
trọng trợ cấp ASXH mà các hộ gia đình giàu và nghèo nhận được.
2,Đề xuất những biện pháp xử lí hài hòa mối quan hệ: lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm và lợi ích xã
hội Việt Nam hiện nay:
Một là, nâng cao nhận thức của các chủ thể lợi ích trong việc giải quyết quan hệ lợi ích, nhất là
giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội: Trong mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội, chủ
4
thể cá nhân cần nhận thức được rằng, lợi ích xã hội chỉ có thể đạt được khi mỗi cá nhân cố gắng
thực hiện tốt các lợi ích chính đáng của mình thông qua việc tích cực học tập, lao động, rèn luyện,
hài hòa giữa cống hiến và hưởng thụ; mặt khác chủ thể của lợi ích xã hội chủ yếu là Đảng, Nhà
nước cũng cần nhận thức được rằng, muốn thực hiện tốt các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội,
phải quan tâm đến lợi ích thiết thực của mọi cá nhân, của từng đối tượng, nhất là quan tâm đến
những người có công với cách mạng, những đối tượng yếu thế trong xã hội, thực hiện tốt ASXH và
PLXH.
Hai là, tiếp tục hoàn thiện chính sách về sở hữu, phân phối và tổ chức thực hiện tốt các chính sách
trên thực tế để giải quyết quan hệ giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội.
Theo đó, cần tiếp tục thực hiện nhất quán một chế độ pháp lý kinh doanh cho các doanh nghiệp,
không phân biệt hình thức sở hữu, thành phần kinh tế. Cụ thể hóa các quy định của pháp luật để
đảm bảo quyền bình đẳng trong tiếp cận tài sản công của mọi chủ thể trong nền kinh tế, trong đó,
tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy phát triển doanh nghiệp và đội ngũ doanh nhân Việt Nam thật sự
trở thành lực lượng nòng cốt, đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập
kinh tế quốc tế. Hoàn thiện thể chế bảo vệ nhà đầu tư, quyền sở hữu và quyền tài sản của mọi chủ
thể. Tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo thuận lợi phát triển khu vực kinh tế tư nhân thực sự trở thành
một động lực quan trọng của nền kinh tế. Thúc đẩy hình thành và phát triển các tập đoàn kinh tế tư
nhân mạnh, có công nghệ hiện đại, năng lực quản trị tiên tiến. Hoàn thiện chính sách hỗ trợ phát
triển doanh nghiệp nhỏ và vừa. Xóa bỏ độc quyền doanh nghiệp trong một số lĩnh vực, nhất là với
doanh nghiệp nhà nước.
Ba là, tiếp tục đổi mới, hoàn thiện chính sách tiền lương, kết hợp thực hiện tốt chính sách an sinh
xã hội và phúc lợi xã hội nhất là đối với các đối tượng còn nhiều khó khăn như nông dân, công
nhân, những đồng bào vùng sâu, vùng xa, đối tượng chính sách... thực hiện tốt chính sách xóa đói,
giảm nghèo, thực hiện thật tốt các chế độ, chính sách, nâng cao đời sống đối với các đối tượng có
công với cách mạng, đảm bảo cho họ được hưởng thụ các giá trị căn bản của sự phát triển như đời
sống vật chất, y tế, giáo dục, hưởng thụ các giá trị văn hóa - xã hội khác.
Bốn là, thực hiện các giải pháp đảm bảo công khai, minh bạch nhằm ngăn chặn những hành vi tiêu
cực như tham ô, tham nhũng, lợi ích nhóm. Đảng, Nhà nước cần thực hiện tốt hơn nữa các biện
pháp công khai, minh bạch để phòng ngừa các hiện tượng tham ô, tham nhũng, lãng phí. Nâng cao
năng lực, hiệu quả sử dụng tài sản công, phát huy tốt trách nhiệm giải trình, thực hiện tốt các biện
pháp công khai tài chính, minh bạch tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức… Xử lý
nghiêm minh những trường hợp vi phạm tội tham ô, tham nhũng, lãng phí, buôn lậu, trốn thuế,
hàng giả, hàng kém chất lượng... đây là những hành vi phá hoại nghiêm trọng các quan hệ lợi ích,
gây tổn hại tới cả LICN và các mục tiêu của LIXH.
Năm là, khuyến khích cá nhân thực hiện lợi ích chính đáng của mình đồng thời bảo đảm lợi ích xã
hội: Cần tích cực khuyến khích mỗi cá nhân tích cực vươn lên trong học tập, lao động, sản xuất -
kinh doanh, lập thân, lập nghiệp bằng nhiều cơ chế, chính sách cụ thể, nhất là trong khởi nghiệp
nhằm huy động tối đa các nguồn lực cho sự phát triển.

5
TÀI LIỆU KHAM KHẢO
- Tài liệu HDOT KTCT Mác - Lênin (UEH- 2023)
- Giáo trình KTCT Mác – Lênin Bộ GD-ĐT 2021
- Trang web: http://lyluanchinhtri.vn/home/index.php/nguyen-cuu-ly-luan/item/3081-giai-quyet-
hai-hoa-quan-he-giua-loi-ich-ca-nhan-va-loi-ich-xa-hoi-trong-dieu-kien-kinh-te-thi-truong-o-viet-
nam-hien-nay.html
-Trang web: https://mof.gov.vn/webcenter/portal/vclvcstc/pages_r/l/chi-tiet-
tin?dDocName=MOFUCM267289