ANG KASAYSAYAN NG ISANG KRIMEN ANG PAHAYAG NG

ISANG EYE-WITNESS NI VICTOR HUGO–ANG UNANG

ARAW
ANG AMBUSH. KABANATA I. "SEGURIDAD" Noong Disyembre 1, 1851,
Nagkibit balikat si Charras at ibinaba ang kanyang mga pistol. Sa katotohanan, ang
paniniwala sa posibilidad ng isang coup d'état ay naging kahihiyan. Ang pagpapalagay
ng naturang ilegal na karahasan ni M. Louis Bonaparte ay naglaho sa seryosong
pagsasaalang-alang. Ang dakilang tanong ng araw ay tungkol sa Devincq eleksyon;
malinaw na ito ang pinag-uukulan ng pansin ng Gobyerno. Tungkol sa isang
pagsasabwatan laban sa Republika at laban ng mga tao, Paanong ang sinuman ay
makapag-isip ng ganoong pakana? Paano nagkaroon ng kakayahan ang tao para
magkaroon ng isang ganoong klase ng panaginip? Sa isang trahedya dapat may
umaakto, at ito’y dapat kanyang ginugusto. Upang manaig ang tama, upang pigilan ang
pagtitipon, upang buwagin ang Konstitusyon, sugpuin ang Republika, pabagsakin
ang Bansa, upang sirain ang Watawat, upang siraan ang Hukbo, upang suhulan
ang mga ministro at opisyal, para magtagumpay, mamahala, mangasiwa, magpatapon,
magpalayas,maghatid, sumira, pumatay, at manaig ang ganitong pakikipagsabwatan sa
batas ay magmamatiyag ang isang korap na katiwalian. Ano! Itong kakilakilabot na
kasamaan ay posibleng mangyari! At sino ang makakagawa nito? Ang higante? Hindi,
kundi ang mga duwende. Ang mga tao ay nagtatawanan.
Hindi na nila masasabing “Grabe ang krimen!” kung hindi “Grabe ang katatawanan!”
Ngunit sa kanilang pagninilay; Ang mga karumal-dumal na krimen ay nangangailangan
pangatawanan. Ang ibang mga krimen ay masyadong marangal para sa ibang taong
kriminal. Ang taong kakayahang sa 18th Brumaire ay kinakailangang mayroon
karanasan sa Arcola at Austerlitz naman sa kaniyang susunod na laban. Ang sining ng
pagiging switik ay hindi ipinagkaloob sa unang dadating. Sinabi ng mga tao sa kanilang
sarili, Sino itong anak ng Hortense? Kaalyado niya ang Strasbourg imbes na Arcola at
Boulogne sa lugar ng Austerlitz. Siya ay isang Frenchman, ipinanganak na Dutchman,
at mamamayan ng Swiss; Siya ay isang Bonaparte na may halong Verhuell;
Ipinagdiriwang lamang siya para sa kanyang katawa-tawang ugaling imperyal at siya na
balak kumuha ng balahibo sa kanyang agila ay nanganganib na makahanap ng
balahibo ng gansa sa kanyang kamay. Ang Bonaparte ay hindi pumasa sa salapi na
hanay, Siya ay ang huwad na imahe na mas mababa sa ginto kaysa sa tingga, at tiyak
na hindi ibibigay sa amin ng mga sundalong pranses ang pagbabago para sa huwad na
paghihimagsik sa napoleon, pamumuksa, patayan, kabalbalan, pagtataksil. Kung siya
ay magtatangka ito ay hindi magwawagi. Ang rehimyento ay hindi susunod at gagalaw.
Tsaka, bakit naman siya gagawa ng pagtatangkang ganoon? Walang pag aalinlangan
na mayroon siyang kahina-hinalang ugali, ngunit bakit siya ay isang ganap na
kontrabida? Ang ganitong matinding kabalbalan ay higit pa sa kanya;
Siya ay walang kakayahan sa pisikal, kaya bakit siya ay huhusgahan kung sila ay may
moralidad? Hindi ba siya sumumpa? Hindi ba niya sinabi na, “Wala ni isa sa europa ang
magdududa sa aking mga salita” Huwag tayong matakot. Ito’y ay kaya nating
maresolba, Ang mga krimen na naganap na karumal-dumal at kahit pa mas mababa
anyo ng krimen. Sa unang kategorya ay mayroong Caesar at sa pangalawa naman ay
mayroong Mandrin. Si Caesar ay nagtagumpay sa rubicon, ang Mandrin naman ay
hindi nagtagumpay. Ngunit ang mga matalinong tao ay nakialam, “Hindi ba tayo
nakikinig sa mga nakakagalit na haka-haka? Ang lalaking ito ay ipinatapon at kapus-
palad. Ang pagpapatapon ay paglilinaw, ang kasawian ay nawawasto. Sa kanyang
bahagi, masiglang nagprotesta si Louis Bonaparte. Pumabor sakaniya ang
katotohanan. Bakit hindi siya kumilos ng may pananampalataya? Siya naman ay
nakagawa ng mga pangakong natutupad. Sa pagtatapos ng Oktubre, 1848, noong may
tumatakbo sa pagka presidente, Siya ay tumawag sa No. 7 Rue de la Tour d’Auvergne,
sa isang tiyak na persona, kanyang sinabi, “Gusto kong magpaliwanag sa iyo.
Sinisiraan nila ako. Nabigyan ba kita ng isang impresyon ng pagiging baliw? Iniisip nila
na nais kong buhayin ang Napoleon. Mayroong dalawang tao na may mahusay na
ambisyon ang magnanais nito, si Napoleon at Washington. Ang isa sa kanila ay henyo
at ang isa naman ay banal.
Ito ay katawa-tawa na sabihin, ‘Ako ay magiging isang Henyo;’ ngunit mas tapat na
sabihin na ‘Ako ay magiging isang banal.’ ‘Alin sa mga ito ang naka depende sa ating
sarili? Alin sa mga ito ang magagawa natin? Para maging Henyo? Hindi. Para maging
tapat? Oo. Ang pagkamit ng pagiging Henyo ay imposible; ngunit ang pagkamit ng
pagiging tapat ay posible. At paano kung maibabalik ko si Napoleon? Ito’y isang krimen.
Isang karapat-dapat na ambisyon! Bakit ako dapat ituring na isang lalaki? Ang republika
ay itinatag, hindi ako isang dakilang tao, hindi ko gagawin kopyahin si Napoleon; ngunit
ako ay isang tapat na tao. Hindi ko dapat gayahin si Washington. Ang aking pangalan,
pangalan na Bonaparte, ay aking mauukit sa dalawang pahina sa kasaysayan ng
France; Sa unang pahina ay may kaakibat na krimen at kaluwalhatian, sa pangalawang
pahina naman ay katapatan at karangalan. At ang pangalawang pahina ay marahil na
mas mahalaga kaysa sa una. Bakit? Dahil kung si napoleon ay malakas, si Washington
ay mahusay na tao. Sa pagitan ng isang bayani na makasalanan at isang mabuting
mamamayan aking pipiliin ay ang mabuting mamamayan. Ganyan ang aking ambisyon.
“Mula 1848 hanggang 1851 tatlong taon ang lumipas. Matagal ng pinaghihinalaan si
Louis Bonaparte; ngunit ang paghihinala ng matagal ay mababalewala at hindi
magbubunga. Si Louis Bonaparte ay nagkaroon ng ministro na si Magne at Rouher na
ngayo’y nagtatago; mayroon din siyang prangka na ministro na sina Leon Faucher at
Odilon Barrot; at itong mga ito ay sinasabing siya ay tapat at marangal na tao.
Siya ay nakita na pinupukpok ang kanyang dibdib sa pintuan ng Ham; ang kanyang
kinakapatid na babae na si Madame Hortense Cornu, na sumulat sa Mieroslawsky,
“Ako ay mabuting Republikano, at kaya kong sumagot para sa kanya.” Ang kanyang
kaibigan sa Ham, na si Peauger, isang tapat na tao, ay sinabing, “Si Louis Bonaparte ay
walang kakayahang gawin ang pagtataksil.” Hindi ba isinulat ni Louis Bonaparte ang
akdang pinamagatang “Pauperism”? Si Elysee Count Potocki ay isang republikano at si
Count d’Orsay ay isang liberal. Sinabi ni Louis Bonaparte kay Potocki, “Ako’y isang tao
ng demokrasya,” at kay D’Orsay naman ay, “Ako’y isang tao ng kalayaan”. Ang Marquis
du Hallays ay sumalungat sa coup d’etat, habang ang Marquise du Hallays ay pabor
dito. Sinabi ni Louis Bonaparte sa Marquis, “Huwag kayong matakot” (bumulong naman
siya sa mga Marquise na “Wag kayong mag-alala”). Pagkatapos ng pagtitipon ang mga
hindi mga mapakali ay huminahon. Nandoon si General Neumayer, “isang tao na
maaasahan”, na sa kanyang posisyon sa Lyons ay kakailanganing magmartsa
patungong Paris. Ang sigaw ni Changarnier, “Mga kinatawan ng tao, mag usap ng
tahimik”. Kahit si Louis Bonaparte ay sinabi itong tanyag na mga salita na,
 “Dapat kong tignan ang isang kaaway ng aking bansa na kayang magbago sa
pamamagitan ng itinatag na batas” at, saka, ang Hukbo ay “pinilit”, at ang Hukbo ay
taglay na minamahal at nagwawagi. Sina Lamoricière, Changarnier, Cavaignac, Leflô,
Bedeau, Charras; Sino ang mag aakala na ang Hukbo ng Africa ay aarestuhin ang mga
Heneral ng Africa? Noong Friday, Nobyembre 28, 2851, sinabi ni Louis Bonaparte kay
Michael de Bourges, “Kung gusto kong gumawa ng mali, di ko magagawa. Huwebes,
kahapon, Ako’y naimbitahan sa lamesa ng limang Koronels ng garison ng Paris, at ang
kapritso ay pinilit akong kwestyunin bawat isa sa pamamagitan niya. Lahat sila ay
naghayag na hindi kailanman nito sasali sa isang coup de force, o kahit anuman na pag
atake ng isang pagtitipon. At pwede mo itong sabihin sa iyong mga kaibigan”-”Siya’y
napangiti,” sabi ni Michel de Bourges, napanatag at “Ako rin ay napangiti”. Pagkatapos
nito, si Michel de Bourges ay naghayag sa entablado na “Dito ako naka suporta sa
taong ito.” “Sa parehong buwan ng Nobyembre sa isang satirical journal, kinasuhan ng
paninira sa Pangulo ng Republika, ay hinatulan ng multa at pagkakulong para sa isang
karikatura na naglalarawan ng shooting-gallery at si Louis Bonaparte naman ay
Konstitusyon ang punterya.

Morigny, Minister of the Interior, ay ipinahayag sa Konseho sa harap ng Pangulo “ang

isang Tagapangalaga ng Public Power ay hindi dapat labagin ang batas kung hindi siya
ay magiging “hindi tapat na tao,” ika ng pangulo. Lahat ng inilahad na salita at
katotohanan ay naging popular. Ang materyal at moral na imposibilidad ng coup d’etat
ay nahayag sa lahat. Upang magalit ang National Assembly! Upang arestuhin ang mga
kinatawan! Grabe na kabaliwan! Tulad ng ating mga nakita, Si Charras na matagal na
nanatili sa kanyang guwardiya, ay nag diskarga ng mga pistol. Ang pakiramdam ng
seguridad ay nakakaginhawa. Ngunit mayroong pa rin mga tao sa Assembly ang
nangangamba, at paminsan minsan ay umiiling at kami ay tinitignan bilang mga tanga.

KABANATA II. NATUTULOG ANG PARIS—Tumunog ang kampana sa ika-2 araw

Ng Disyembre, 1851, Ang representative Versigny ng Haute-Saône, na
na naninirahan sa Paris, sa No. 4, na si Rue Léonie, ay natutulog. Natulog siya
nang maayos; siya ay nagtatrabaho hanggang hatinggabi. Si Versigny ay tatlumpu't
dalawang taong gulang,maputi ang kutis, isang magiting at may isip na nakatuon sa
panlipunan at ekonomiya. Nalampasan niya ang mga unang oras ng gabi
Sa pagbabasa ng isang libro ni Bastiat,

kung saan siya ay gumagawa ng marhinal na mga tala, at, iniwan ang aklat na
nakabukas sa mesa, siya ay nakatulog. Bigla siyang nagising dahil sa isang malakas na
tunog kampana. Siya ay gulat at bumangon. Ito’y madaling araw. Ito ay mga alas siyete
ng umaga. hindi maisip kung ano ang motibo ng maagang pagbisita at iniisip na baka
ito’y nagkamali lamang ng pupuntahan, Siya’y humiga ulit, at babalik na sana kanyang
idlip, nang tumunog na naman ang doorbell, mas malakas na kaysa sa una, lubos
siyang napukaw. Bumangon siya sa kanyang pang tulog at binuksan ang pinto. Si
Michel de Bourges at Theodore Bac ay pumasok. Kapitbahay ni Versigny si Michel de
Bourges; Siya ay nakatira sa No. 16, Rue de Milan. Si Théodore Bac and Michel ay
namumutla at mukhang labis na nabalisa. “Versigny, Magdamit ka nga– Naaresto si
Baune ngayon lang.” ika ni Michel. “Bah! Ang negosyo ba ng Mauguin ay nagsisimula
muli?” sabi ni Versigny. “Malala pa doon. Ang asawa ni Baune at kanyang anak ay
pumunta dito kani-kanina lang, nagising ako. Naaresto si Baune ng alas sais ng umaga
sa kanilang bahay.” sagot ni Michel. “Anong ibig mong sabihin?” ika ni Versigny. Muling
tumunog ang kampana. “Malamang ito ang makakasagot sa katanungan natin” sabi ni
Michel de Bourges. Binuksan ni Versigny ang pinto.

Ito ay si Pierre Lefranc isang representative. Pumasok siya sa bahay at sinabing “Alam
niyo ba ang nangyayari?”. “Oo. Nasa kulungan si Baune” sagot ni Michel. “Ang
republika ang dapat nasa kulungan” “Nabasa ninyo na ba ang mga plakard? Ika ni
Pierre Lefrance. “Hindi” sagot nila. Ipinaliwanag ni Pierre Lefranc sa kanila na ang mga
pader ngayon ay natatakpan ng mga plakard na kung saan ang mga tao ay
nagsisiksikan na basahin, na siya ay patingin sa isa sa kanila sa isang sulok ng kalye,
at ang balita ay lumabas na. “Ang balita! Dapat ang krimen.” sigaw ni Michel. At
idinagdag pa ni Pierre na mayroong tatlong plakard, isang kahatulan at dalawang
proklamasyon, na nakalagay sa puting papel at nakadikit ng magkakatabi sa pader. Ang
kahatulan ay naimprinta sa malaking letra. Ang ex Constituent Laissac na nanunuluyan
din sa purok ay pumasok sa bahay ni Versigny. Dala niyang ang parehong balita at
inihayag ang iba pang mga pag aresto noong gabi. Wala silang pinalampas na minuto.
Pumunta sila para ipaalam ang balita kay Yvan, ang Secretary ng Assemby, na hinirang
ng Kaliwa, at naninirahan sa Rue de Boursault. Ang isang agarang pagpupulong ay
Kailangan. Ang mga Republican representative na hindi pa nakakulong ay dapat nang
bigyan ng babala at magpulong agad.

“Aalis ako at hahanapin si Victor Hugo.” Sabi ni Versigny. Alas otso na ng umaga.
Nagising ako at nagtatrabaho sa kama. Nang pumasok ang aking lingkod at sinabi,
"Isang representative ang nasa labas at nais makipag-usap sa iyo, ginoo." "Sino to?"
"Monsieur Versigny:" "Ipakita mo siya." Pumasok si Versigny, at sinabi sa akin ang
estado ng mga pangyayari. Napatayo ako sa aking kama. Sinabi niya sa akin ang
tagpuan nila sa mga silid ni ex Constituent Laissac. "Pumunta ka kaagad at ipaalam sa
iba mga Representatives," sabi ko. At siya’y umalis at iniwan ako.
KABANATA III. MGA PANGYAYARI NOONG GABI
Bago ang mga nakamamatay na araw ng Hunyo, 1848, ang esplanade ng
invalides ay nahati sa walong malalaking lupa sa damuhan, na napapalibutan ng
mga rehas na gawa sa kahoy at nakapaloob sa pagitan ng dalawang asera,
na pinaghihiwalay ng isang kalye sa harapan ng Invalides. Ang kalyeng ito ay dinaanan
ng tatlong kalye na tumatakbo kahilera ng Seine. May mga malalaking damuhan kung
saan nakasanayan ng mga bata na maglaro. Ang gitna ng walong mga plot ng damo ay
napinsala ng isang pedestal ng 'The bronze lion of St. Mark’, na dinala mula sa Venice;
sa ilalim ng restorasyon isang puting marmol na estatwa ni Louis XVIII.; at sa ilalim ni
Louis Philippe isang pangtapal ng Lafayette. Sa Palasyo ng Constituent Assembly na
muntik sakupin ng isang pulutong ng mga rebelde noong ika-22 ng Hunyo, 1848, na
walang kuwartel sa purok, Si Heneral Cavaignac ay nag isip magtayo ng tatlong daang
hakbang mula sa Legislative Palace, sa lupain ng Invalides, marami mga hanay ng
mahabang kubo, kung saan nakatago ang damo. Itong mga kubo, kung saan ang tatlo
o apat na libong lalaki na kasama sa hukbo ay maaaring manuluyan, sila ay narito
upang bantayan ang National Assembly.

Noong ika-1 ng Disyembre, 1851, ang dalawang rehimen na nakakulong sa Esplanade

ay ang ika-6 at ang ika-42 na 'Regiments of the line', ang ika-6 na pinamumunuan ni
Koronel Garderens de Boisse, na sikat bago ang Pangalawa ng
Disyembre, ika-42 ni Koronel Espinasse, na sumikat mula noong petsang iyon.
Nagtipon ang mga ordinaryong ‘night-guard’ ng ‘Palace of the Assembly’ ng isang
batalyon ng Infantry at tatlumpung artilerya, na may kapitan. Ang Ministry of War, bilang
karagdagan, ay nagpadala ng ilang mga trooper para sa maayos na serbisyo.
Dalawang mortar at anim na piraso ng kanyon, kasama ang kanilang mga bagon ng
bala, ay nakalagay sa isang maliit na parisukat na patyo na matatagpuan sa kanan ng
Cour d'Honneur, at tinatawag na Cour des Canons. Inilagay ang Major at military
commandant ng Palasyo sa ilalim ng agarang kontrol ng mga Questors. Sa gabi ang
mga rehas na bakal at ang mga pinto ay nakasarado maigi, ang mga sentinel ay
inilagay, ang mga instruksiyon ay ibinigay sa mga guwardiya, at ang Palasyo ay sarado
na parang kuta. Ang kontra senyas ay kapareho ng sa Place de Paris. Ang mga
espesyal na instruksyon ng mga Questors ay ang pagbabawal sa pagpasok ng
anumang hukbong-sandatahan maliban sa katulad nilang naka-duty.

Noong gabi ng ika-1 at ika-2 ng Disyembre, ang Legislative Palace ay binantayan ng

isang batalyon ng 42d. Noong ika-1 ng Disyembre, na noon ay tahimik at payapa ay
nakatuon sa isang talakayan sa batas ng munisipyo, huli ng natapos, at winakasan ng
isang boto ng Tribunal. Sa sandaling si M. Baze, isa sa mga Questors, ay umakyat sa
Triune upang ibigay ang kanyang boto, ang representative, kabilang sa tinatawag na
“Les Bancs Elyséens” lumapit sa kanya, at sinabi sa mababang tono, “Ngayong gabi
natin ito sisimulan.” Ang mga ganitong babala ay natatanggap araw-araw, at gaya ng
naipaliwanag na natin, hindi na sila pinagtutuunan ng pansin ng mga tao. Pagkatapos
na pagkatapos ng pag-upo ng nanalo, Ang Questor ay ipinadala ang mga Special
Commissary ng Pulis, at naroroon si Pangulong Dupin. Nang tanungin, idineklara ng
Commissary na ang mga ulat ng kanyang sinabi ng mga ahente ng "kalmado"—ang
kanyang ekspresyon—at na tiyak na walang panganib na mangyayari noong gabi. Nang
idiin pa siya ng mga Questors, si Presidente Dupin, na sumisigaw ng "Bah!" ito'y umalis
ng kwarto. Sa araw ding iyon, ika-1 ng Disyembre, mga alas-tres ng hapon, habang ang
biyenan ni Heneral Leflô ay tumatawid sa boulevard sa harap ng Tortoni's, may mabilis
na dumaan sa kanya at bumulong sa kanyang tainga ng mga ito makabuluhang salita,
"Alas onse— hatinggabi."

Ang pangyayaring ito ay hindi masyadong umani ng pansin sa Questure, at marami pa

ay tinawanan ito. Nakaugalian na nila. Gayon pa man si Heneral Leflô ay hindi
matutulog hanggang sa lumipas ang oras na nabanggit, at nanatili sa Offices of the
Questure hanggang ala-una ng umaga. Ang department ng Assembly na shorthand ay
ginawa sa labas ng opisina ng apat na messenger na nakatutok sa Moniteur, na
nagtatrabaho upang dalhin ang kopya ng shorthand na manunulat sa opisina ng
imprenta, at ibalik ang mga proof-sheet sa Palace of the Assembly, kung saan itinama
ang kanilang gawa ni M. Hippolyte Prévost. Si M. Hippolyte Prévost ay pinuno ng
stenographic staff, at sa kapasidad niyang iyon ay may mga apartment siya sa
Legislative Palace. Siya din ay isang editor ng musical feuilleton of the Moniteur. Noong
ika-1 ng Disyembre ay nagpunta siya sa Opéra Comique para sa unang representasyon
ng isang bagong piyesa, at hindi na bumalik hanggang matapos ang hatinggabi. Ang
ikaapat na messenger mula sa Moniteur ay naghihintay sa kanya na upang may
patunay na ito na siya ay pumunta.

Itinama ni M. Prévost ang patunay, at ang mesenger ay pinaalis. Alas-una na noon,

katahimikan ang naghari sa paligid, at, maliban sa pagbabantay, lahat ng nasa palasyo
ay tulog na. Sa oras na ito ng gabi, isang insidente ang naganap. Ang Captain-Adjutant
Major ng Guard of the Assembly ay dumating at sinabi, "Ang Koronel ang nagpatawag
sa akin," at idinagdag niya ayon sa etiketa ng militar, "Pwede bang payagan mo akong
pumunta?" Nagulat ang Komandante. "Humayo ka," ika niya na medyo pasigaw, "ngunit
mali ang Koronel na abalahin ang isang opisyal na nakaduty."
Ang isa sa mga sundalong nagbabantay, nang hindi nauunawaan ang kahulugan ng
mga salita, ay narinig ang Komandante na paakyat-pababa, at ilang ulit na bumubulong,
"Ano ang gusto niya?" Makalipas ang kalahating oras ay bumalik ang Adjutant-Major.
“Anong kailangan ng Koronel sa’yo?” tanong ng komandante. “Wala, gusto niya lamang
magbigay ng bagong utos para sa mga tungkulin para bukas” Lumalim ang gabi. Nang
bandang alas kwatro pumunta ang Adjutant-Major muli sa Major. “Major, pinatawag ako
ng Koronel muli” ika niya. “Nanaman! Nakapagtataka na ngunit, pumunta ka na.”
Ang Adjutant-Major ay may iba pang mga tungkulin na ibigay ang
mga tagubilin sa mga bantay, at dahil dito ay nagkaroon ng kapangyarihan ng
pagpapawalang-bisa sa kanila. Nang makaalis na ang Adjutant-Major,
ang Major ay hindi mapalagay, naisip niya na ito ay kanyang tungkulin sa
makipag-ugnayan sa Military Commandant ng Palasyo. Siya ay umakyat sa
apartamento Commandant-Lieutenant Colonel Niols. Natulog na si Colonel Niols at ang
kanyang tauhan ay pumunta sa kanya-kanyang silid upang mag pahinga. Ang Major na
bago sa Palasyo, nangangapa tungkol sa mga koridor at inaalam ang iba’t ibang mga
silid, siya’y napasilip sa isang pinto na tila sa kanyang Military Commandant. Walang
sumagot, hindi din bumukas ang pinto, at bumalik ang Major sa baba, na walang
nakausap ni isa. At nakabalik na ang Adjutant-Major sa palasyo, ngunit hindi na naman
ito nakita ng Major. Ang adjutant ang nanatili sa pinto ng Bourgogne Place, may
nakabalot sa kanyang balabal, lumakad pababa sa looban na parang may inaasahang
dumating. Nang alas singko na, tumunog na ang kampana ng Great Clock of the Dome,
ang mga sundalong natutulog sa kanilang kampo ay nagising na bago pa magising ang
mga Invalides.

Ang mga utos sa mga sundalo ay tahimik na sinabi sa kanilang mga kubo at kumuha ng
mga armas. Ilang sandali pa ang dalawang rehimyento na may napsak sa kanilang
likod at nag martsa patungo sa Palace of the Assembly, sila ang ika-6 at ika-42. Sa
kabilang banda, ang mga hukbong-lakad ang lumabas ng walang ingay galing sa
kanilang mga barrack kasama ang kanilang mga Koronel. Ang mga aides-de camp at
maayos na opisyal ni Louis Bonaparte, na ipinamahagi sa lahat ng kuwartel,
pinangangasiwaan ito ang pagkuha ng armas. Ang mga kabalyerya ay hindi kumikilos
hanggang tatlong-kapat ng isang oras pagkatapos ng hukbong-lakad, sa takot na ang
singsing ng mga kuko ng mga kabayo sa mga bato ay magising ang nananahimik na
Paris. Si M. de Persigny, na dinala mula sa Elysée patungo sa kampo ng Invalides ay
inutos na kumuha ng sandata, at magmartsa sa tabi ni Colonel Espinasse. Ang mga
istorya ng kasalukuyang hukbo ay nakakapagod at kaakibat nito ang mga kalunos-lunos
na mga pangyayari– Ang kwentong ito ay ay pangkasalukuyang ay sa kadahilanan ng
isang Koronel ng rehimyento na nag-alinlangan, at and emisaryo mula sa Elysee,
kumukuha ng isang pakete mula sa kanyang bulsa at sinabing,
"Koronel, inaamin ko na malaking panganib ang nakaabang sa atin. Dito sa sobreng ito,
na inutusan ako na ibigay sa iyo, ay isang daang libong prangko na perang papel para
sa mga pangyayari." Ang sobre ay kanyang tinanggap at ang rehimyento ay naitakda.
Noong gabi ng ika-2 ng Disyembre, sinabi ng koronel sa isang ginang, "Kaninang
umaga ay kumita ako ng isang daang libong prangko at mga epaulet ng aking Heneral."
Itinuro sa kanya ng ginang kung nasaan ang pinto. Si Xavier Durrieu, na nagkukuwento
sa amin nito, ay ginugustong makita ang babaeng ito. Kinumpirma ng Ginang ang
kuwento. Oo, tiyak! siya ay isinara ang pinto sa mukha ng kaawa-awang ito; isang
sundalo, isang taksil sa kanyang bandila na nangahas na bisitahin siya! Nakatanggap
siya ng ganoong lalaki? Hindi! hindi niya magagawa iyon, "at," sabi ni Xavier Durrieu,
idinagdag niya, "At gayon pa man, mawawala sa akin." Isa pang misteryo ang
nagaganap sa Prefecture of Police. Ang mga dating naninirahan sa Cité na maaaring
nakauwi ng hating-gabi ay maaaring mapansin ang maraming street cab na pakalat-
kalat sa bawat kanto ng Rue de Jerusalem. Mula alas-onse ng gabi, sa ilalim ng
pagdating ng mga refugee sa Paris mula sa Genoa at London, Brigada ng Surety at ang
walong daang sergent de ville ay nakatali sa Prefecture.
Alas tres ng madaling araw may mga ipinadala sa apatnapu't walong Commissaries ng
Paris at sa suburbs, at gayundin sa mga opisyal ng kapayapaan. Makalipas ang isang
oras ay dumating na silang lahat. Sila ay dinala sa isang hiwalay na silid, at
nakahiwalay sa isa't isa hangga't maaari. Alas singko ay tumunog ang kampana sa
kabinet ng Prefect. Sunod-sunod na tinawag ni Prefect Maupas ang Commissaries of
Police sa kanya cabinet, ibinunyag ang balak sa kanila, at inilaan sa bawat isa
magaganap na krimen. Walang tumanggi; maraming nagpasalamat pa sa kanya. Ito ay
isang katanungan ng pag-aresto sa kanilang sariling mga tahanan pitumpu't walong
Demokratiko na maimpluwensya sa kanilang mga distrito, at kinatatakutan ng
ang Elysée bilang posibleng mga pinuno ng mga barikada. Ito ay kinakailangan, isang
mas matapang na pang-aalipusta, upang arestuhin sa kanilang mga bahay labing-anim
na Kinatawan ng Bayan. Para sa huling utos Commissaries of Police ang napili tulad
ng mga mahistrado na tila pinaka-malamang na maging ruffians. Sa mga ito ay hinati
ang mga Kinatawan. Ang bawat isa ay may kanya-kanyang bantay. Sieur Courtille si
Charras, si Sieur Desgranges ay si Nadaud, si Sieur Hubaut ang nakatatanda ay si M.
Thiers, at si Sieur Hubaut ang nakababatang Heneral Bedeau, si Heneral Changarnier
ay inilaan kay Lerat, at si Heneral Cavaignac kay Colin.
Kinuha ni Sieur Dourlens si Representative Valentin, Sieur Benoist Representative Miot,
Sieur Allard Representative Cholat, kinuha ni Sieur Barlet si Roger (Du Nord), si
General Lamoricière ay kay Commissary Blanchet, Ang Commissary Gronfier ay kay
Kinatawan na Greppo, at si Commissary Boudrot naman kay Lagrange. Ang mga
Questors ay parehong inilaan, Monsieur Baze kay Sieur Primorin, at Heneral Leflô kay
Sieur Bertoglio. Ang mga warrant na may pangalan ng mga Kinatawan ay inilabas sa
pribadong Gabinete ng Prefect. Ang mga blangko ay naiwan lamang para sa mga
pangalan ng mga Commissaries. Ang mga ito ay napunan sa sandali ng pag-alis. Sa
karagdagan sa sandatahang lakas na itinalaga upang tulungan sila, ito ay
napagpasyahan na ang bawat Commissary ay dapat na sinamahan ng dalawang
escort, ang isa ay binubuo ng sergents de ville, at mga pulis na naka simpleng damit.
Gaya ng sinabi ni Prefect Maupas kay M. Bonaparte, ang Kapitan ng Guwardiya
Republikano na si Baudinet, ay nauugnay kay Commissary Lerat sa pag-aresto kay
General Changarnier. Pagsapit ng alas singko y medya tinawag na ang mga fiacres na
naghihintay, at nagsimula ang lahat, bawat isa ay may mga tagubilin.
Sa mga oras na ito, sa Paris– ang lumang Rue du Temple – sa sinaunang Soubise
Mansion na iyon na ginawang Royal Printing Office, at ngayon ay isang National
Printing Office, isa pang seksyon ng Crime ang inorganisa. Pagsapit ng ala-una ng
umaga, may isang dumaan na nakarating sa lumang Rue du Temple sa tabi ng Rue de
Vieilles-Haudriettes, at may napansin sa bagtasan ng dalawang kalyeng ito na
matataas na bintana na nagliliwanag, Ito ang mga bintana ng mga silid ng trabaho ng
National Printing Office. Lumiko siya sa kanan at pumasok sa lumang Rue du Temple,
at ilang sandali pagkatapos ay huminto sa harap ng hugis gasuklay na pasukan sa
harap ng opisina ng palimbagan. Sarado ang pinto ng punong-guro, binantayan ng
dalawang sentinel ang pinto sa gilid. Sa pamamagitan ng maliit na pintong ito, na
nakaawang, sinilip niya ang patyo ng opisina ng palimbagan, at nakita niya itong puno
ng mga sundalo. Tahimik ang mga kawal, walang maririnig na ingay, ngunit makikita
ang pagkislap ng kanilang mga bayoneta. Ang dumadaan nagulat, at lumapit. Isa sa
mga sentinel ang marahas na itinulak siya pabalik, sumisigaw ng, "Umalis ka na." Tulad
ng sergents de ville sa Prefecture of Police, ang mga manggagawa ay nanatili sa
National Printing Office sa ilalim ng panawagan ng trabaho sa gabi.
Kasabay ng pagbabalik ni M. Hippolyte Prévost sa Palasyo ng Pambatasan, ang
tagapamahala ng National Printing Office ay muling pumasok sa kanyang opisina,
pabalik din mula sa Opéra Comique, kung saan siya nagpunta upang makita ang
bagong piyesa, na ginawa ng kanyang kapatid na si M. de St. Georges. Kaagad sa
kanyang pagbabalik, ang manager, kung saan dumating ang isang utos mula sa
Elysée, na kumuha ng isang pares ng pocket pistol, at bumaba sa pasilyo, na at
pumunta sa patiyo. Ilang sandali pa ay bumukas ang pinto patungo sa kalye, pumasok
ang isang fiacre, bumaba ang isang lalaking may dalang malaking portfolio. Lumapit
ang manager sa lalaki, at sinabi sa kanya, "Ikaw ba iyan, Monsieur de Béville?" "Oo,"
sagot ng lalaki. Ang fiacre ay hinanda, ang mga kabayo naman ay inilagay sa isang
kuwadra, at ang kutsero ay nagkulong sa isang sala, kung saan binigyan sila ng inumin,
at inilagay ang isang pitaka sa kanyang kamay. Ang mga bote ng alak at louis d'or ang
bumubuo sa batayan ng pulitika. Uminom ang kutsero at saka natulog. Sinarado ang
pinto ng parlor. Ang malaking pinto ng patiyo ng printing-office ay halos hindi nakasara,
at nagbigay daan sa mga armadong lalaki na pumasok sa katahimikan, at pagkatapos
ay muling isinara ito. Ang mga dumating ay tauhan ng Gendarmerie Mobile, ang ikaapat
sa unang natalyon, na ang kapitan ay si La Roche d’Oisy.
Bilang maaaring puna sa resulta, para sa lahat ng maselan ekspedisyon ang mga
tauhan ng ang coup d'état ang nag asikaso upang tawagin ang Gendarmerie Mobile at
ang Republican Guard, na ang dalawang corps ay halos binubuo ng mga dating
Municipal Guards, at ito ay naging isang mapaghiganting pangyayari ang tumatak sa
mga kaganapan noong Pebrero. Si Kapitan La Roche d'Oisy ay may dala na isang
liham mula sa Ministro ng Digmaan, nilagay niya ang kanyang sarili at ang kanyang
mga sundalo sa disposisyon ng manager ng National Printing Office. Ang mga maskit
ay kinarga ng tahimik. Ang mga sentinel ay inilagay sa mga silid, sa mga pasilyo, sa
mga pintuan, sa mga bintana, sa katunayan, sa lahat ng dako, dalawa ang nakatalaga
sa pintuan patungo sa kalye. Tinanong ng kapitan kung anong mga tagubilin ang dapat
niyang ibigay sa mga bantay. "Wala nang mas simple," sabi ng lalaki na dumating sa
fiacre. "Kung sino man ang magtangkang umalis o magbukas ng bintana, barilin siya."
Ang taong ito, na ay si De Béville, orderly officer ni M. Bonaparte, na umalis kasama
ang tagapamahala sa malaking kabinet sa unang palapag, isang silid na nag-iisa ang
makikita sa hardin. Doon ay ipinaalam niya sa tagapamahala kung ano ang kanyang
dinala, ang kautusan ng pagbuwag sa Asembleya, ang apela sa Hukbo, ang apela sa
Bayan, ang kautusang nagpupulong sa mga manghahalal, at bilang karagdagan, ang
proklamasyon ng Prefect Maupas at ang kanyang liham sa Commissaries of Police.
Ang apat na unang dokumento ay buo sa sulat-kamay ng Pangulo, at kapansin-pansin
ang mga bura dito. Ang mga kompositor ay naghihintay. Ang bawat lalaki ay inilagay sa
pagitan ng dalawang gendarmes, at ipinagbabawal na magbitaw ng isang salita, at
pagkatapos, ang mga dokumento na kailangan iprinta ay ipinamahagi sa buong silid,
pinuputol sa napakaliit na piraso, upang ang isang buong pangungusap ay hindi
mabasa ng isang manggagawa. Inanunsyo ng manager na bibigyan sila ng isang oras
para ihanda ang kabuuan. Ang iba't ibang mga fragment ay dinala kay Colonel Béville,
ito'y pinagsama sama at tinama na proof sheets. Ang machining ay isinagawa nang
may parehong pag-iingat, bawat press ay nasa pagitan ng dalawang sundalo. Sa kabila
ng lahat ang trabaho ay tumagal ng dalawang oras. Binabantayan ng mga gendarme
ang mga manggagawa. Binantayan ni Béville si St. Georges. Nang matapos ang
gawain ay isang kahina-hinalang insidente ang naganap, na lubhang ay kahawig ng
isang pagtataksil sa loob ng isang pagtataksil. Sa isang taksil ay may isang mas
dakilang taksil. Ang uri ng krimen na ito ay napasailalim sa mga naturang aksidente.
Si Béville at St. Georges, na dalawang mapagkakatiwalaan na kung saan ang kanilang
kamay ay nagtataglay ng sikreto ng coup d'etat, na galing sa pinuno ng Pangulo;—ang
lihim na iyon, na sa anumang halaga ay dapat pahintulutan mangyari bago ang
itinalagang oras, sa ilalim ng panganib na magdulot
kasawian, ito ay kanilang naisip upang ipagtapat ito nang sabay-sabay sa dalawang
daang lalaki, upang "masubukan ang epekto," gaya ng sinabi ng dating Kolonel Béville,
sa halip na walang muwang. Binasa nila ang mahiwagang dokumento na kaka-imprinta
lang sa Gendarmes Mobiles, na iginuhit sa looban. Nag Palakpakan ang mga ex-
municipal guards na ito. Kung sila ay nag-hiyawan, maaaring itanong kung ano ang
ginawa ng dalawang experimentalist sa coup d'état. Marahil ay nagising si M.
Bonaparte mula sa kanyang panaginip sa Vincennes. Ang mga kutsero ay pinaalis, at
ang mga fiacre ay naka kabayo, at pagdating ng alas kwatro ng umaga ang orderly
official at tagapamahala ng National Printing Office, at ang dalawang kriminal ay
dumating na sa Prefecture ng kapulisan kasama ang mga kautusan. At dito ay
nagsimula ang kahihiyan. Hinawakan sila ni Prefect Maupas sa kamay. Ang mga bill-
sticker, na pang suhol sa okasyon, na nagsimula sa bawat direksyon, dala ang mga
kautusan at mga proklamasyon.
Ito ang tiyak na oras kung saan namuhunan ang Palasyo ng Pambansang Asamblea.
Sa Rue de l'Université ay may pintuan ng Palasyo na luma
pasukan sa Palais Bourbon, at na nagbukas sa avenue na patungo sa bahay ng
Pangulo ng Asembleya. Ang pintong ito, na tinatawag na pinto ng Panguluhan, ay ayon
sa kaugaliang binabantayan ng isang guwardiya. Para sa ilang oras na nakalipas ang
Adjutant-Major, na dalawang beses na pinatawag ni Koronel Espinasse, ay nanatiling
tahimik, malapit sa sentinel. Pagkalipas ng limang minuto, umalis sa kubo ang mga
Invalides, ang 42nd linya ng rehimyento, na sinundan ng ilang distansya ng pang anim
na rehimyento na nag martsa ng Rue de Bourgogne na lumabas mula sa Rue de
l'Université. “Ang rehimyento,” sabi ng testigo “Nag Martsa na para bang naglalakad sa
isang sickroom”. Dumating ito nang palihim na hakbang sa harap ng pintuan ng
Panguluhan. Ang ambuscade na ito ay dumating upang sorpresahin ang batas. Ang
guwardiya, nang makitang dumating ang mga sundalong ito, ay tumigil, ngunit sa
sandaling hahamunin niya sila ng isang quivive, hinawakan ng Adjutant-Major ang
kanyang braso, at, sa kanyang kapasidad bilang ang opisyal na binigyan ng
kapangyarihan na kontrahin ang lahat ng mga tagubilin, inutusan siyang magbigay ng
libreng pagpasa sa 42d, at sa oras din na ito ay nag-utos ang gulat na kargador na
buksan ang pinto.
Bumaling ang pinto sa mga bisagra nito, kumalat ang mga sundalo sa daan. Pumasok
si Persigny at sinabing, "Tapos na." Sinalakay na ang National Assembly. Sa ingay ng
mga yapak ay tumakbo si Commandant Mennier. "Komandante," sigaw ni Koronel
Espinasse sa kanya, "Pumunta ako upang paginhawahin ang iyong batalyon." Ang
Komandante ay namutla sandali, at ang kanyang mga mata ay nanatiling nakatutok sa
lupa.Pagkatapos ay bigla niyang inilagay ang kanyang mga kamay sa kanyang mga
balikat, at pinunit ang kanyang mga epaulet, binunot niya ang kanyang espada, binasag
ito sa kanyang tuhod, inihagis ang dalawang pira-piraso sa simento, at,
nanginginig sa galit, bumulalas ng may taimtim na tinig, "Kolonel, ikinahihiya mo ang
bilang ng iyong rehimyento." "Oo na,Oo na" sabi ni Espinasse. Ang pinto ng
Panguluhan ay naiwang bukas, ngunit ang lahat ng iba pang mga pasukan ay nanatiling
sarado. Ang lahat ng mga guwardiya ay nakahinga ng maluwag, ang lahat ng mga
sentinel ay nagbago, at ang batalyon ng bantay sa gabi ay pinabalik sa kampo ng mga
Invalides, ang mga sundalo ay nakasalansan sa kanilang mga armas sa avenida at sa
Cour d'Honneur. Ang 42d, sa malalim na katahimikan, sinakop ang mga pinto sa labas
at loob, ang patiyo, ang reception-rooms, ang mga gallery, ang koridor, ang
mga sipi, habang ang bawat isa ay natutulog sa Palasyo.
Ilang sandali pa ay dumating ang dalawa sa mga maliliit na karwahe na tinatawag
"apatnapung anak na lalaki," at dalawang fiacres, na sinamahan ng dalawang
detatsment ng Republican Guard at ng Chasseurs de Vincennes, at ng ilang mga hukbo
ng pulis. Bumaba sa dalawang karo ang Commissaries na sina Bertoglio at Primorin.
Habang pinasakay ng mga karwahe na ito ang isang personahe, kalbo, ngunit bata pa,
ay nakitang lumitaw sa gadgad na pinto ng Place de Bourgogne. Ang taong ito ay
maraming alam tungkol sa bayan, na kagagaling lang sa opera, at pagkatapos ay
dumaan naman sa isang lungga. Galing siya sa Elysée. Si De Morny iyon. Sa isang
iglap ay pinagmasdan niya ang mga sundalo na nagtatambak ng kanilang mga armas,
at pagkatapos ay nagtungo sa pintuan ng Panguluhan. Doon ay nakipag palitan siya ng
ilang salita kay M. de Persigny. Pagkaraan ng isang-kapat ng isang oras, na sinamahan
ng 250 Chasseurs de Vincennes, Dinala niya ang Ministro ng Interior at ginulat si M. de
Thorigny sa kanyang kama, at binigay sa kanya ang isang liham ng pasasalamat mula
kay Monsieur Bonaparte. Ilang araw na ang dating tapat na si M. De Thorigny, na ang
mapanlikhang pananalita ay binanggit na natin, ay nagsabi sa isang grupo ng mga
lalaki na malapit sa kung saan dumaraan si M. de Morny, "Paano sinisiraan ng mga
lalaking taga bundok ang Pangulo! Ang taong sisira sa kanyang panunumpa, kung sino
ang makakamit ang isang coup d'état ay dapat na isang walang kwentang kaawa-awa."
Gumising nang walang pakundangan sa kalagitnaan ng gabi, at hinalinhan sa kanyang
poste bilang Ministro tulad ng mga sentinel ng Assembly, ang karapat-dapat na lalaki,
nagulat, at kinusot ang kanyang mga mata, bumulong, "Eh! kung gayon ang President
ay isang ——." "Oo," sabi ni Morny, sabay tawa. Siya na nagsusulat ng mga linyang ito.
Si Morny at Walewsky ay naghaharing pamilya ang mga posisyon, isa sa Royal
bastard, the other of Imperial bastard.
Sino si Morny? Sasabihin natin, "Isang kilalang matalino, isang intriguer, mabagsik,
isang kaibigan ni Romieu, at isang taga suporta ng Guizot na nagtataglay ng mga asal
ng mundo, at ang mga gawi ng roulette table, nasiyahan sa sarili, pinagsasama ang
isang tiyak na kalayaan ng mga ideya na may kahandaang tumanggap ng mga kapaki-
pakinabang na krimen, kayang ngumiti sa kabila ng lahat,namumuhay ng kasiyahan,
naliligaw ngunit nakalaan, pangit, mabait, mabangis,maayos ang pananamit, matapang,
kusang-loob na iniwan ang isang kapatid na bilanggo sa ilalim ng mga bolts at mga
rehas,
at handang ipagsapalaran ang kanyang ulo para sa isang kapatid na Emperador at
tulad ni Louis Bonaparte, may ilang ama o iba pa, na maaaring tumawag ang kanyang
sarili na Beauharnais, na tinatawag ang kanyang sarili na Flahaut, ngunit tinatawag pa
rin ang kanyang sarili na Morny, paghahangad ng panitikan bilang komedya, at pulitika,
hanggang sa trahedya, na nagtataglay ng lahat ng kalokohan na naaayon sa pagpatay,
may kakayahang ma-iguhit ni Marivaux at gamutin ni Tacitus, walang budhi, walang
kapintasan, elegante, kasumpa-sumpa, at magiliw, at nangangailangan ng isang
perpektong duke. Ganyan ang malefactor na ito." At wala pang alas sais ng
umaga.Nagsimulang magsama sama ang hukbo sa Place de la Concorde, kung saan
Si Leroy Saint Arnaud na nakasakay sa kabayo ay nagsagawa ng pagsusuri. Ang
Commissaries of Police, Bertoglio at Primorin ay nag-ayos ng dalawang samahan sa
ilalim ng vault ng malaking hagdanan ng Questure, ngunit hindi na dumaan doon.
Sinamahan sila ng mga pulisya, na nakakaalam ng pinaka-lihim ng Palais Bourbon, at
nagsagawa ng mga ito sa iba't ibang mga sipi. Si Heneral Leflô ay nakalagak sa
Pavilion na tinitirhan noong panahon ng Duc de Bourbon ni Monsieur Feuchères. Nang
gabing iyon ay nananatili si Heneral Leflô kasama niya ang kanyang kapatid na babae
at ang kanyang asawa, na bumibisita sa Paris, at natutulog sa isang silid, na ang pinto
ay patungo sa isa sa mga pasilyo ng Palasyo.
Kumatok si Commissary Bertoglio sa pinto, binuksan ito, at kasama ang kanyang mga
tauhan sa kanyang silid, kung saan nakahiga ang isang babae. Ang kapatid ng heneral
ay napatayo sa kanyang kama, at sumigaw sa Questor, na natulog sa isang katabing
silid, "Adolphe, pinipilit ang mga pinto, ang Palasyo ay puno ng mga kawal. Bumangon
ka!" Binuksan ng Heneral ang kanyang mga mata, nakita niya si Commissary Bertoglio
na nakatayo sa tabi ng kanyang kama.
"Heneral," sabi ng Commissary, "Ako ay naparito upang tuparin ang isang tungkulin."
"Naiintindihan ko," sabi ni Heneral Leflô, "ikaw ay isang taksil." Ang Commissary ay
nauutal na sinabi, "Magplano kayo laban sa kaligtasan ng Estado," ito'y nagpakita ng
isang warrant. Ang Heneral na nananahimik ay kinusot ang papel sa kanyang kamay.
Pagkatapos ay nagbihis at isinuot niya ang kanyang uniporme ng Constantine at
Médéah, iniisip sa kanyang sarili, mala-sundalong katapatan na mayroon pa ring mga
heneral ng Africa para sa mga sundalo na makikita niya sa kanyang daan.
Ang lahat ng mga heneral na natitira ngayon ay mga tulisan. Niyakap siya ng kanyang
asawa at ng kanyang anak na isang batang pitong taong gulang, sa kanyang pantulog
ay lumuluha, at nagsabi sa Commissary of Police, "Maawa ka, ginoo Bonaparte." Ang
Heneral, habang nakayakap sa kanya asawa sa kanyang mga bisig, bumulong sa
kanyang tainga, "May artilerya sa patyo, subukan mo magpaputok ng kanyon." Ang
Komisar at ang kanyang mga tauhan ay inakay siya. Itinuring niya ang mga pulis na ito
nang may paghamak, at hindi nakipag-usap sa kanila, ngunit nang makilala niya si
Koronel Espinasse, ang kanyang militar at pusong Breton ay napuno ng galit. "Kolonel
Espinasse," sabi niya, "ikaw ay isang kontrabida, at umaasa akong mabuhay nang
matagal upang mapunit ang mga butones ng iyong uniporme." Ipinilig ni Colonel
Espinasse ang kanyang ulo, at nauutal, "Hindi kita kilala." Iniwagayway ng isang mayor
ang kanyang espada, at sumigaw, "Kami ay napagod na sa mga abogadong heneral."
Ang ilang mga sundalo dala-dala ang kanilang mga bayoneta at armas kasama ang
bilanggo, tatlong sergent de ville ang nagtulak sa kanya sa isang fiacre, at isang sub-
lieutenant ay papalapit sa karwahe, at nakatingin sa mukha ng lalaki na, kung siya ay
isang mamamayan, ay kanyang Kinatawan, at kung siya ay isang sundalo ay ang
kanyang heneral, ibinato sa kanya ang kasuklam-suklam na salita na ito, "Canaille!"
Samantala, si Commissary Primorin ay dumaan sa isang mas rotonda na paraan upang
mas tiyak na sorpresahin ang isa pang Questor na si M. Baze.

Sa labas ng apartment ni M. Baze, isang pinto ang patungo sa lobby na nakikipag-

ugnayan sa kamara ng Assembly. Kumatok si Sieur Primorin sa pinto. "Sino ang
nandiyan?" tanong ng isang utusan, na nagbibihis. "Ang Commissary of Police," sagot
ng lingkod, sa pag-aakalang siya ang Commissary of Police ng Assembly, ang
nagbukas ng pinto. Sa sandaling ito, Si M. Baze na nakarinig ng ingay, at kagigising pa
lamang ay nagsuot si M. Baze ng damit, at sumigaw, "Huwag mong buksan ang pinto."
Halos hindi pa niya nasabi ang mga salitang ito nang sumugod sa kanyang silid ang
isang lalaking nakasuot ng simpleng damit at tatlong sergent de ville na naka-uniporme.
Binuksan ng lalaki ang kanyang amerikana, ipinakita ang kanyang scarf of office,
tinanong si M. Baze, "Nakikilala mo ba ito?" "Ikaw ay isang walang kwentang kaawa-
awa," sagot ng Questor. Pinagbuhatan ng kamay ng mga pulis si M. Baze. "Hindi mo
ako dadalhin," sabi niya. "Ikaw, isang Commissary of Police, ikaw, na isang mahistrado,
at alam mo kung ano ang ginagawa mo, ginagalit mo ang National Assembly, nilalabag
mo ang batas, ikaw ay isang kriminal!" Isang kamay-sa-kamay na pakikibaka ang
naganap—apat laban sa isa. Si Madame Baze at ang kanyang dalawang maliliit na
batang babae ay sumisigaw, at ang kanilang katulong ay itinulak ng mga sergents de
ville. "Mga bastos kayo," sigaw ni Monsieur Baze.

Dinala siya ng mahigpit ng kanilang mga bisig, nahihirapan pa rin, nahubaran na at ang
kanyang dressing-gown ay punit-punit, ang kanyang katawan ay punong puno ng
suntok, ang kanyang pulso naman ay dumudugo. Ang hagdan, ang landing, ang patiyo,
ay puno ng mga sundalo na may mga nakapirming bayoneta at naka-ground na mga
armas. Kinausap sila ng Questor. "Ang iyong mga Kinatawan ay inaresto, hindi kayo
binigyan mga armas upang labagin ang mga batas!" Isang sarhento ang nakasuot ng
bagong krus. "Nabigyan ka na ba ng krus para dito?" Sumagot ang sarhento, "Isa lang
ang aming alam." "Sinulat ko iyong numero," patuloy ni M. Baze. "Ikaw ay isang
nakakahiyang rehimyento." Ang mga sundalo ay tahimik, at tila mga antok pa rin. Sinabi
sa kanila ni Commissary Primorin, "Huwag kayong sumagot, wala itong kinalaman sa
inyo." Dinala nila ang Questor sa patyo patungo sa guard-house sa Porte Noire. Ito ang
pangalan na ibinigay sa isang maliit na pinto na ginawa sa ilalim ng kahadeyero sa
tapat ng treasury ng Assembly, at nabuksan sa Rue de Bourgogne, nakaharap sa Rue
de Lille. Ilang guwardiya ang inilagay sa pintuan ng guard-house, si M. Baze ay iniwan
doon upang magbantay ng tatlong sergents de ville. Ilang mga sundalo, na walang mga
sandata, naka-kamiseta, ay naglabas-masok.

Ang Questor ay umapela sa kanila sa karangalan ng militar. "Huwag kayong sumagot,"

sabi ng sergent de ville sa mga kawal. Sinundan siya ng dalawang anak na babae ni M.
Baze na may takot sa mga mata, at nang mawala sa paningin nila ay napaluha ang
bunso. "Ate," sabi ng matanda, na pitong taong gulang, "tayo ay manalangin," at ang
dalawang bata, na magkahawak ang kanilang mga kamay, ay lumuhod. Si Commissary
Primorin, kasama ang kanyang tauhan ay umiyak sa silid ng Questor, at pinaubaya ang
lahat. Ang unang mga papeles na kanyang nakita sa gitna ng mesa, ay kanyang
kinuha, ito ang mga tanyag na kautusan na inihanda sa kaganapan ng Asembleya na
bumoto sa panukala ng mga Questors. Ang lahat ng mga drawer ay binuksan at
hinalughog. Ang paghalughog ng mga papeles ni M. Baze, na tinawag ng Commissary
of Police na isang domiciliary visit, ay tumagal ng mahigit isang oras. Ang mga damit ni
M. Baze ay dinala sa kanya, at siya ay nagbihis.Nang matapos ang "domiciliary visit",
pinalabas siya ng guard-house. Nagkaroon ng isang fiacre sa looban, kung saan siya
pumasok, kasama ang tatlong sergents de ville. Ang sasakyan, upang makarating sa
pinto ng Presidency, ay dumaan sa Cour d'Honneur at pagkatapos ay sa Courde
Canonis.
Matatapos na ang araw. SI Baze ay napatingin sa patiyo kung ang mga kanyon ay
naroon pa. Nakita niya ang tumpok ng bagon ng bala na nakhilera sa kanilang mga
baras ngunit ang anim na kanyon at dalawang mortar ay bakante. Sa avenida ng
Presidente huminto anf fiacre sandali. Ang dalawang linya ng mga sundalo at nakatayo
at nakalinya sa avenida. Sa paanan ng isang puno ay nakagrupo ang tatlong lalaki:
Koronel Espinasse, ito ay agad na nakilala ni M. Baze, isang klase ng Lieutenant-
Colonel, na nakasuot ng itim at orange na ribon na nakapulupot sa kanyang leeg, at
isang Major of Lancers, lahat ay espada sa kanilang kamay,
sama-samang pagkonsulta. Ang mga bintana ng fiacre ay sarado; Nais ni M. Baze na
ibaba sila para umapela sa mga lalaking ito; hinawakan ng sergents de ville ang
kanyang mga braso. Ang Commissary Primorin ay tumayo, at papasok na sana muli sa
maliit na karo para sa dalawa mga taong na nagdala sa kanya."Ginoo Baze," sabi niya,
na may masamang balak na ang mga tauhan ng coup d'état ,"Hindi ka dapat
komportable sa tatlong lalaking iyon sa fiacre. sumama ka sa akin." "Hayaan mo ako,"
sabi ng bilanggo. "Sa tatlong lalaking ito ako ay nakikipag siksikan; dapat na kasama
mo akong nakakulong."
Isang escort ng infantry ang nasa magkabilang panig ng fiacre. Si Koronel Espinasse ay
tumawag sa kutsero, "Magmaneho ng dahan-dahan sa Quai d'Orsay hanggang sa
makatagpo ka ng isang escort ng kabalyero. Kapag ang mga kabalyero ay umako ng
singil, ang impanterya ay maaaring bumalik." Umalis na sila. Habang ang fiacre ay
lumiko sa Quai d'Orsay isang piket ng ika-7 Lancers ang dumating nang mabilis. Ito ay
ang escort: pinalibutan ng mga trooper ang fiacre, at ang kabuuan ay tumakbo. Walang
nangyaring aksidente habang nasa biyahe. Dito at doon, sa ingay ng mga kabayo,
binuksan ang mga bintana at inilabas ang mga ulo; at ang bilanggo, na sa mahabang
panahon ay nagtagumpay sa pagbaba ng isang bintana ay nakarinig ng mga gulat na
tinig na nagsasabing, "Ano ang problema?" Tumigil ang fiacre. "Nasaan ba tayo?"
tanong ni M. Baze. "Sa Mazas," sabi ng isang sergent de ville. Ang Questor ay dinala
sa opisina ng bilangguan. Pagpasok pa lang niya ay nakita niyang inilabas sina Baune
at Nadaud.
May isang mesa sa gitna, kung saan si Commissary Primorin, na sumunod sa fiacre sa
kanyang kalesa, ay nakaupo lamang. Habang nagsusulat ang Commissary, napansin ni
M. Baze sa mesa ang isang papel na maliwanag na isang rehistro ng kulungan, kung
saan nakasulat ang mga pangalang ito,sa pagkakasunud-sunod: Lamoricière, Charras,
Cavaignac, Changarnier, Leflô, Thiers, Bedeau, Roger ( du Nord), Chambolle.
Ito marahil ang pagkakasunud-sunod ng pagdating ng mga Kinatawan sa bilangguan.
Nang matapos na magsulat si Sieur Primorin, sinabi ni M. Baze, "Ngayon, magiging
sapat ka na para tanggapin ang aking protesta, at idagdag ito sa iyong opisyal na ulat."
"Ito ay hindi isang opisyal na ulat," pagtutol ng Komisyoner, "ito ay isang utos lamang
para na kailangang sundin." "Balak kong isulat ang aking protesta nang sabay-sabay,"
sagot ni M. Baze. "Magkakaroon ka ng maraming oras sa iyong selda," sabi ng isang
lalaki na nakatayo sa tabi ng mesa. Lumingon si M. Baze. "Sino ka?" "Ako ang
gobernador ng bilangguan," sabi ng lalaki. "Kung gayon," sagot ni M. Baze, "Naaawa
ako sa iyo, dahil alam mo ang krimen na iyong ginagawa." Namutla ang lalaki, at
nauutal magsalita. Tumayo ang Komisyoner mula sa kanyang kinauupuan; Mabilis na
kinuha ni M. Baze ang kanyang upuan at umupo sa mesa, at sinabi kay Sieur Primorin,
"Ikaw ay isang pampublikong opisyal; hinihiling ko na idagdag mo ang aking pagtutol sa
iyong opisyal na ulat." "Mabuti," sabi ng Komisyoner, "hayaan mo na."
Isinulat ni Baze ang protesta tulad ng sumusunod:— "Ako, ang nakapirma sa ibaba, si
Jean-Didier Baze, Kinatawan ng mga Tao, at Questor ng Pambansang Asamblea,
dinala ako mula sa aking paninirahan sa Palasyo ng Pambansang Asamblea ng may
karahasan, at dinala dito bilangguan ng isang armadong pwersa na imposibleng ako ay
makalaban, magprotesta sa pangalan ng Pambansang Asamblea at sa aking sariling
pangalan laban sa kabalbalan sa pambansang representasyon na ginawa sa aking mga
kasamahan at sa aking sarili. "Ibinigay sa Mazas noong ika-2 ng Disyembre 1851, alas-
otso ng umaga. "BAZE." Habang ito ay nagaganap sa Mazas, ang mga sundalo ay
nagtatawanan at nag-iinuman sa patyo ng Asembleya. Nagtimpla sila ng kape sa mga
kasirola. Sila ay nagsindi ng napakalaking apoy sa looban; ang apoy, na pinapaypayan
ng hangin, kung minsan ay umabot sa mga dingding ng Kamara. Isang nakatataas na
opisyal ng Questure, isang opisyal ng National Guard, si Ramond de la Croisette, ang
naglakas-loob na sabihin sa kanila, "Susunugin ninyo ang Palasyo;" kung saan sinuntok
siya ng isang kawal. Apat sa mga piraso na kinuha mula sa Cour de Canons ay nasa
hanay sa pagkakasunud-sunod ng baterya laban sa Asamblea; dalawa sa Place de
Bourgogne ay nilagay sa rehas na bakal, at dalawa sa Pont de la Concorde ay nilagay
naman sa grand staircase. Bilang side-note sa kwentong may matututunan, banggitin
natin ang katotohanan. Ang ika-42 na linya ng rehimyento ay ang nagaresto kay Louis
Bonaparte sa Boulogne.
Noong 1840 ang rehimyento na ito ay nakatulong sa batas laban sa pagsasabwatan.
Noong 1851 nakatulong ito sa pagsasabwatan laban sa batas: ganyan ang kagandahan
ng pasibong pagsunod.
KABANATA IV. IBA PANG GINAWA NG GABI Sa parehong oras
gabi sa lahat ng bahagi ng Paris naganap ang mga gawaing pandaraya.
Mga hindi kilalang lalaki ang namumuno sa mga armadong hukbo, at sila mismo may
mga hatchets, mallets, pincers, crow bars, life-preservers, mga espadang nakatago sa
ilalim ng kanilang mga amerikana, mga pistola, kung saan ang mga puwit maaaring
makilala sa ilalim ng mga tupi ng kanilang mga balabal, dumating sa isang bahay ng
tahimik, inookupahan ang kalye, nakapalibot sa lumapit, kinuha ang lock ng pinto, itinali
ang porter, sumalakay sa hagdan. "Sino ka?" sagot ng kanilang pinuno, "A Commissary
of Police." Kaya nangyari kay Lamoricière na nahuli ni Blanchet, at nagbanta sa kanya
ng suntok; kay Greppo, na malupit na tinatrato at ipinatapon ni Gronfier, tinulungan ng
anim na lalaki na may dalang maitim na parol at isang palakol; kay Cavaignac, na
sinigurado ni Colin, na isang kontrabida, na naapektuhan nang marinig siyang
nagmumura;
kay M. Thiers, na inaresto ni Hubaut (ang nakakatanda); na nagpahayag
na nakita niya siyang "nanginginig at umiyak," kaya siya nagdagdag ng kasinungalingan
sa krimen; kay Valentin, na sinalakay ni Dourlens sa kanyang higaan, kinuha ng mga
paa at balikat, at isinakay sa isang nakakandadong sasakyan ng pulis; kay Miot, na
nakatadhana sa mga pagpapahirap sa mga African casemates; kay Roger (du Nord),
na may matapang at nakakatawang panunuya ay nag-alok ng sherry sa mga bandido.
Sina Charras at Changarnier ay dinakip nang walang malay sa nangyayari. Nakatira sila
sa Rue St. Honoré, halos katapat ni Changarnier sa No. 3, at si Charras naman sa No.
14. Mula noong ika-9 ng Setyembre ay pinaalis na ni Changarnier ang labinlimang
lalaking armado hanggang sa ngipin kung saan siya dapat bantayan sa gabi, at noong
ika-1 ng Disyembre, gaya ng nasabi na natin, ibinaba ni Charras ang kanyang mga
pistola. Ang walang bala na pistola ay nakalatag sa mesa nang dumating sila upang
arestuhin siya. Ang Commissary of Police ay sumugod sa kanila. "Tanga," sabi ni
Charras sa kanya, "Kung nilagyan ko ito ng bala, patay ka na." Ang mga pistola na ito
ay ibinigay kay Charras nang kunin ni Heneral Renaud ang Mascara, na sa sandali ng
pag-aresto kay Charras ay nakasakay sa kabayo na nasa kalye upang tumulong sa
pagsasagawa ng coup d'état. Kung ang mga pistola na ito ay may bala at kung si
Heneral Renaud ay may tungkulin na arestuhin si Charras, mapapaisip sana tayo na
ang pistola ni Renaud ang makakapatay sa kanya. At tiyak na gagawin ni Charras ito ng
hindi nag-alinlangan.
Nabanggit na natin ang mga pangalan ng mga walang hiyang na ito.Walang silbi kung
ito'y babanggitin pa ulit. Si Courtille ang nagaresto kay Charras, si Lerat naman ang
nagaresto kay Changarnier, Desgranges naman kay Nadaud. Itong mga lalaking ito ang
nanghuli sa kanilang sariling tahanan. sila ay hindi maaaring labagin, sila ay hindi dapat
labagin, kaya sila ay hinatulan ng pinakamataas na sentensya ng pagtataksil, and
paglabag sa konstitusyon. Kabastusan ang kanilang ginawa na kabalbalan. Nagsasaya
ang mga pulis. Ang ilan sa mga ito ay nagbibiro. Sa Mazas, tinuya ng mga nasa ilalim
ng bilangguan si Thiers, Mahigpit silang pinagsabihan ni Nadaud. Ang Sieur Hubaut (na
mas bata) ay ginising si General Bedeau. "Heneral, ikaw ay isang bilanggo."—"Ang
aking tauhan ay hindi maaaring labagin."— "Maliban na lamang kung ikaw ay
mahuli."—"Sabagay," sabi ni Bedeau, "Ako ay nahuli sa akto, habang natutulog."
Hinawakan sa kwelyo at kinaladkad siya ng isang fiacre. Sa pagpupulong sa Mazas,
hinawakan ni Nadaud ang kamay ni Greppo, at hinawakan ni Lagrange ang kamay ni
Lamoricière. Natawa ang mga pulis.
Isang koronel na nagngangalang Thirion, na nakasuot ng krus ng kumander sa kanyang
leeg, ay tumulong na makulong ang mga Heneral at ang mga Kinatawan. "Tingnan mo
ako sa mukha," sabi ni Charras sa kanya. Lumayo si Thirion. Kaya, nang hindi
binibilang ang iba pang mga pag-aresto na naganap sa kalaunan, mayroong mga
nakulong noong gabi ng ika-2 ng Disyembre, labing-anim na Kinatawan at pitumpu't
walong mamamayan. Ang dalawang tauhan ng krimen ay nagbigay ng ulat nito kay
Louis Bonaparte. Sumulat si Morny ng "Boxed up;" Isinulat ni Maupas ang "Quadded."
Yung sa drawing-room slang, yung iba sa balbal ng mga galera. Mga banayad na
gradasyon ng wika.
KABANATA V. ANG KADILIMAN NG KRIMEN
Iniwan lang ako ni Versigny. Habang nagmamadali akong nagbibihis ay may pumasok
na lalaki. Siya ay isang cabinet-maker na walang trabaho, na pinangalanang Girard,
kung saan binigyan ko ng kanlungan sa isang silid ng aking bahay, siya'y isang
tagapag-ukit ng kahoy, at marunong magbasa. Siya ay dumating mula sa kalye;
nanginginig siya. Tanong ko, "Ano ang sinasabi ng mga tao?" Sinagot ako ni Girard,—
"Nataranta ang mga tao." Binabasa ng mga manggagawa ang mga plakard, walang
imik, at pumunta sa kanilang trabaho. Isa lamang sa isang daan ang nagsasalita. Ito ay
para sabihing, 'Mabuti!' ito ang kanilang impresyon ukol dito. Ang batas ng ika-31 ng
Mayo ay inalis—'Magaling!' Ang unibersal na pagboto ay muling itinatag—'Magaling
din!' Ang lahat ay nakisali —'Kahanga-hanga!' Inaresto si Thiers—'Kapital!' Si
Changarnier ay kinuha—'Bravo!' Pabilog ang bawat plakard ay may mga claqueur.
Ipinaliwanag ni Ratapoil ang kanyang kudeta kay Jacques Bonhomme, tinanggap ni
Jacques Bonhomme ang lahat. Sa madaling sabi, impresyon ko na ang mga tao ay
nagbibigay ng kanilang pahintulot." "Hayaan mo na," sabi ko, "ano ang gagawin mo,
ginoo Victor Hugo?" Kinuha ko ang aking scarf sa opisina mula sa isang aparador, at
ipinakita ito sa kanya. Naunawaan niya.

Sila ay kumamay sa isa’t isa. Paglabas niya ay pumasok si Carini. Si Colonel Carini ay
isang matapang na tao. Pinamunuan niya ang mga kabalyero sa ilalim ni Mieroslawsky
sa paghihimagsik ng Sicilian. Nakwento niya, sa ilang nakakaantig na mga pahina, ang
kwento ng marangal na pag-aalsa iyon. Si Carini ay isa sa mga Italyano na
nagmamahal sa France gaya ng pagmamahal naming mga Pranses sa Italya. Bawat
taong magiliw sa siglong ito ay may dalawang lupain—ang Roma ng kahapon at ang
Paris ngayon. "Salamat sa Diyos," sabi ni Carini sa akin, "malaya ka pa," Ang
Asembleya ay namuhunan. Ako ay nanggaling doon. Ang Place de la Révolution, ang
Quays, ang Tuileries, ang lansangan, ay napupuno ng hukbo. May mga napsak ang
mga sundalo. Ang mga baterya ay kinuha. Kung ang labanan ay magaganap, ito ay
magiging desperado na trabaho." Sagot ko sa kanya, "Magkakaroon ng labanan." At
idinagdag ko, na natatawa, "Napatunayan mo na ang mga koronel ay sumusulat na
parang makata; ngayon ay kayo naman mga makata ang lalaban na parang mga
koronel." Pumasok ako sa silid ng aking asawa; wala siyang alam, at tahimik na
nagbabasa ng papel sa kama. Kumuha ako ng halos limang daang francs. Inilagay ko
sa higaan ng aking asawa ang isang kahon na naglalaman ng siyam na raang franc,
lahat ng pera na natitira sa akin, at sinabi ko sa kanya kung ano ang nangyari.

Namutla siya, at sinabi sa akin, "Ano ang gagawin mo?" "Ang aking tungkulin." Niyakap
niya ako, at dalawang salita lang ang sinabi:— "Gawin mo." Nakahanda na ang almusal
ko. Kumain ako ng cutlet at nakadalawang subo. Nang matapos ako, pumasok ang
aking anak. Nagulat siya sa paraan ng paghalik ko sa kanya, at tinanong ako, "Ano ang
problema?" "Magpapaliwanag sayo ang nanay mo." At iniwan ko na sila. Ang Rue de la
Tour d'Auvergne ay tahimik at desyerto gaya ng dati. Apat na manggagawa naguusap
malapit sa aking pinto; binati nila ako ng "Good morning." Sumigaw ako sa kanila,
"Alam niyo ba kung ano ang nangyayari?" "Oo," sabi nila. "Ito ay pagtataksil! Sinasakal
ni Louis Bonaparte ang Republika. Inaatake ang mga tao. Dapat ipagtanggol ng mga
tao ang kanilang sarili." "Ipagtatanggol nila ang sarili nila." "Maipapangako mo ba sa
akin yan?" "Oo," sagot nila. Dagdag pa ng isa sa kanila, "Maipapangako namin."
Tinupad nila ang kanilang salita. Ang mga barikada ay itinayo sa aking kalye (Rue de la
Tour d'Auvergne), sa Rue des Martyrs, sa Cité Rodier, sa Rue Coquenard, at sa Notre-
Dame de Lorette.

KABANATA VI. "PLAKARD" Sa pag-alis ng matatapang na lalaking ito sa kanto ng Rue

de la Tour d'Auvergne at ang Rue des Martyrs, ang tatlong kilalang plakard na
nakapaskil sa mga dingding ng Paris sa gabi. Nandito na sila.
"PROKLAMASYON NG PANGULO NG REPUBLIKA. "Apela sa Bayan. "FRENCHMEN!
Ang kasalukuyang sitwasyon ay maaari hindi na magtatagal. Ang bawat araw na
lumilipas ay lalong nanganganib ang bansa. Ang Asembleya, na dapat ay ang
pinakamatibay na suporta ng kaayusan, ay naging isang pokus ng mga
pagsasabwatan. Ang pagiging makabayan ng tatlong daang miyembro nito ay hindi
napigilan ang mga nakamamatay na hilig nito. Sa halip na gumawa ng mga batas para
sa pampublikong interes ay nagpapanday ito ng armas para sa digmaang sibil;
sinasalakay nito ang mga tao, hinihikayat nito ang lahat ng mga masamang hilig,
nakompromiso nito ang katahimikan ng France; Nahinto ko ito at bubuuin ko muli ang
buong Bayan na isang hukom sa pagitan ko at nito. "Ang Konstitusyon, tulad ng alam
mo, ay itinayo na ang layunin ay maging mahina bago maging malakas na iyong
makikita na aking tinataglay. Anim na milyong boto ang bumuo ng isang mariing
protesta laban dito, gayunpaman, matapat kong iginagalang ito. Mga provokasyon, mga
calumnies, outrages, ay hindi ko maikakaila.

Ngayon, gayunpaman, ang pangunahing kasunduan ay hindi na iginagalang ng mga

iyon, at kanila pang hinihimok at yung mga tao na sumira sa dalawang monarkiya na
nais na itali ang aking mga kamay upang ibagsak ang Republika, ang aking tungkulin
ay pigilan ang kanilang mga pakana, panatilihin ang Republika, at iligtas ang bansa sa
pamamagitan ng pag-apila sa pormal na paghatol ng nag-iisang Soberano na kinikilala
ko sa France—ang Tao. “Kaya ako ay gumagawa ng tapat na panawagan sa buong
bansa, at sinasabi ko sa inyo: Kung nais niyo na ipagpatuloy ang kalagayang ito ng
pagkabalisa, pang mamaliit at makompromiso sa ating kinabukasan, pumili ng iba para
sa aking posisyon, dahil hindi na ako makapangyarihang at walang ng kakayahang
gumawa ng mabuti, na aking pananagutan sa mga aksyon na hindi ko mapigilan at
itinatali ako sa timon patungo sa kailaliman. "Kung sa kabilang banda ay nagtitiwala ka
pa rin sa akin, bigyan mo ako ng paraan upang maisakatuparan ang dakilang misyon
na pinanghahawakan ko mula sa iyo. "Ang misyong ito ay binubuo sa pagsasara ng
mga rebolusyon, sa pamamagitan ng pagbibigay-kasiyahan sa mga lehitimong
pangangailangan ng Bayan, at sa pamamagitan ng pagprotekta sa kanila mula sa mga
subersibong hilig.At higit sa lahat, sa paglikha ng mga institusyong umiikot sa buhay ng
mga tao, at bubuo ng mga pundasyon na maaaring maitatag na bagay na matibay.

"Nahihikayat na ang kawalang-tatag ng kapangyarihan, na ang pangingibabaw ng isang

solong Assembleya, ay permanenteng sanhi ng kaguluhan at hindi pagkakasunduan,
isinusumite ko sa iyong pagboto ang mga sumusunod na pangunahing batayan ng
isang Konstitusyon na bubuuin ng mga Assemblies mamaya:— "1. Isang
responsableng pinunong itinalaga sa loob ng sampung taon. "2. Ang mga ministro ay
umaasa lamang sa Kapangyarihang Tagapagpaganap. "3. Isang Konseho ng Estado na
binubuo ng mga tanyag na tao, na maghahanda ng mga batas at susuportahan ang
mga ito sa debate sa harap ng Legislative body. "4. Isang Legislative Body na itatalakay
at iboboto ang mga batas, at ihahalal sa pamamagitan ng pangkalahatang pagboto,
nang walang listahan ng balota, na nagpapasinungaling sa halalan. "5. Ang Ikalawang
Asembleya na binubuo ng mga pinakatanyag na tao ng bansa, isang kapangyarihan ng
equipoise ang tagapag-alaga ng pagkakaisa, at ng pampublikong kalayaan. "Ang
sistemang ito, na nilikha ng unang Konsul sa simula ng siglo, ay nagbigay na ng
pahinga at kasaganaan sa France; ito ay magsanggalang pa rin sa kanila.
sa kanya. "Ganyan ang aking matatag na paniniwala. Kung ibabahagi mo ito, ipahayag
ito sa pamamagitan ng iyong mga boto. Kung, sa kabaligtaran, mas gusto mo ang isang
gobyernong walang lakas, Monarchical o Republican, na hiniram na sa kung anumang
nakaraan, o mula sa kung anong kimeriko na kinabukasan, ang maisasagot ay
negatibo.

"Kaya sa kauna-unahang pagkakataon mula noong 1804, ikaw ay bumoto ng may

ganap na kaalaman sa mga pangyayari, na alam kung para kanino at para saan at
isalalay ang lahat sa komisyon na aming natatanggap mula sa iyo. "Kung gayon ang
France at Europa ay mapangalagaan mula sa anarkiya, ang mga magiging hadlang ay
aalisin, mawawala na ang mga tunggalian, dahil igagalang ng lahat ang desisyon na
utos ng Providence. "Ibinigay sa Palasyo ng Elysée, ika-2 ng Disyembre, 1851. "LOUIS
NAPOLEON BONAPARTE." PROKLAMASYON NG PANGULO NG REPUBLIKA SA
HUKBO. "Mga Sundalo! Ipagmalaki ninyo ang inyong misyon, ililigtas ninyo ang bansa,
dahil umaasa ako sa inyo na hindi kayo lalabag sa mga batas, kundi ipatupad ang
paggalang sa unang batas ng bansa, ang pambansang Soberanya, kung saan ako ang
Lehitimong Kinatawan. "Sa loob ng mahabang panahon, tulad ko, nagdusa kayo mula
sa mga hadlang na sumasalungat sa ating kapwa, sa kabutihan na nais kong gawin at
sa mga pagpapakita ng ang iyong mga pagsuporta sa aking minimithi.

Ang mga hadlang na ito ay nasira. "Sinubukan ng Asembleya na salakayin ang

awtoridad na humahawak sa buong Nasyon. Ito ay hindi na umiral. "Gumawa ako ng
isang matapat na panawagan sa Bayan at sa Hukbo, at sinasabi ko sa kanila:
Gayunpaman, bigyan niyo ako ng paraan para masiguro ang iyong kaunlaran, o pumili
ng iba sa aking posisyon. "Noong 1830 at 1848, itinuring kayong mga talunan.
Pagkatapos na mamarkahan ang iyong kabayanihan na kawalang-interes, hinamak nila
ang pagkonsulta sa inyong mga simpatiya at inyong mga kagustuhan, ngunit ikaw ang
pag-asa ng Bansa. Ngayon, sa taimtim na sandali na ito, napagpasyahan kong
maririnig ang tinig ng Hukbo. "Samakatuwid, malayang bumoto ang lahat bilang mga
mamamayan; ngunit, bilang mga sundalo ay huwag kakalimutan na pagsunod sa mga
utos ng Pinuno ng Estado at ang mahigpit na tungkulin ng Hukbo, mula sa heneral
hanggang sa pribadong sundalo. "Para sa akin, responsable ako sa aking mga aksyon
sa aking kapwa sa Bayan at sa mga salinlahi, na gawin ang mga hakbang na
kailangang-kailangan para sa kapakanan ng publiko. "Para sa iyo, manatiling matinag
ang iyong loob sa mga mga tuntunin na disiplina at ng karangalan. Sa pamamagitan ng
iyong kahanga-hangang saloobin ay tulungan ang bansa na ipakita ang kanyang
kalooban nang kalmado at nagiisip. "Maging handa na supilin ang bawat pag-atake sa
malayang paggamit ng soberanya ng Bayan.

"Mga kawal, hindi ko sinasabi sa inyo ang mga memorya na inaalala ang aking
pangalan. Nakaukit ito sa inyong mga puso. Tayo'y pinagbuklod ng hindi maaalis na
ugnayan. Ang inyong kasaysayan ay akin. May pagitan sa atin, sa nakaraan, isang
komunidad ng kaluwalhatian at ng kasawian. "Magkakaroon sa hinaharap na
komunidad ng damdamin at ng mga resolusyon para sa katahimikan at kadakilaan ng
France. "Ibinigay sa Palasyo ng Elysée, Disyembre 2, 1851. "(Lagda) L.N.
BONAPARTE." "SA PANGALAN NG MGA PRANSES. "Ang Pangulo ng Republika ay
nag-utos:— "ARTICLE I. Ang Pambansang Asamblea ay nabuwag. "ARTICLE II. Ang
unibersal na pagboto ay muling itinatag. Ang batas ng Mayo 31 ay inalis. ARTIKULO III.
Ang mga mamamayang Pranses ay tinitipon sa kanilang mga distritong elektoral mula
ika-14 ng Disyembre hanggang ika-21 ng Disyembre. "ARTICLE IV. Ang State of Siege
ay itinalaga sa distrito ng unang Military Division. "ARTICLE V. Ang Konseho ng Estado
ay binuwag. "ARTICLE VI. Ang Ministro ng Panloob ay hinatulan ng batas na ito.
"Ibinigay sa Palasyo ng Elysée, ika-2 ng Disyembre, 1851. "LOUIS NAPOLEON
BONAPARTE. "DE MORNY, Ministro ng Panloob."

KABANATA VII. No. 70, RUE BLANCHE Ang Cité Gaillard ay medyo mahirap hanapin.
Ito ay isang desyerto na eskinita sa bagong pook na naghihiwalay sa Rue des Martyrs
mula sa Rue Blanche. Nahanap ko ito, gayunpaman. Pagdating ko sa No. 4, lumabas si
Yvan sa gateway at sinabing, "Nandito ako para balaan ka. Binabantayan ka ng pulis sa
bahay na ito, hinihintay ka ni Michel sa No. 70, Rue Blanche, ilang hakbang mula dito."
Alam ko ang No. 70, Rue Blanche. Si Manin, ang bantog na Pangulo ng Republika ng
Venetian, ay naninirahan doon. Gayunpaman, wala sa kanyang mga silid ang
pagpupulong. Sinabihan ako ng porter ng No. 70 na umakyat sa unang palapag.
Binuksan ko ang pinto, may kulay-abo na babae ng mga apatnapung tag-araw, ang
Baroness Coppens, na kinikilala, ang naghatid sa akin patungo sa isang silid.
Naroon sina Michel de Bourges at Alexander Rey, ang huli ay isang ex Constituent,
isang mahusay na manunulat, isang matapang na tao. Noong panahong iyon, winasto
ni Alexander Rey ang Pambansa. Nagkamay kami. Sinabi sa akin ni Michel,— "Hugo,
anong gagawin mo?" Sagot ko sa kanya,- "Lahat." "Opinyon ko rin 'yan," sabi niya.
Maraming kinatawan ang dumating, at bukod sa iba pa si Pierre Lefranc,
Labrousse, Théodore Bac, Noël Parfait, Arnauld (de l'Ariége), Demosthenes Ollivier,
isang dating Constituent, at Charamaule. Nagkaroon ng malalim at hindi mabigkas na
galit, ngunit walang kwentang salita ang mga nabigkas. Lahat ay napuno ng galit na
lalaki na iyon kung saan naglalabas ng magagandang resolusyon. Nag-usap sila.
Itinakda nila ang sitwasyon. Ang bawat isa ay nagdala ng balita na kanyang nalaman.
Si Théodore Bac ay galing kay Léon Faucher, na nakatira sa Rue Blanche. Siya ang
gumising kay Léon Faucher, at nagpahayag ng balita sa kanya. Ang mga unang salita
ni Léon Faucher ay, "Ito ay isang karumal-dumal na gawa." Mula sa unang sandali ay
nagpakita si Charamaule ng isang tapang na, sa loob ng apat na araw ng pakikibaka,
ay hindi kailanman sumuko. Si Charamaule ay isang napakatangkad na lalaki,
nagtataglay ng masiglang katangian at kapani-paniwala kahusayan sa pagsasalita;
bumoto siya kasama ang Kaliwa, ngunit umupo kasama ang Kanan. Sa Assembly siya
ay kapitbahay ni Montalembert at ni Riancey. Minsan ay nagkaroon siya ng mainit na
alitan sa kanila, na pinapanood namin mula sa malayo, at nagpapasaya sa amin. Si
Charamaule ay dumating sa No. 70 na nakasuot ng isang uri ng asul na telang militar
na balabal, at armado, gaya ng nalaman namin sa kalaunan.

Malubha ang sitwasyon; labing-anim na Kinatawan ang inaresto, lahat ng mga heneral
ng Asembleya, at siya na higit pa sa isang heneral, si Charras. Lahat ng mga dyornal ay
pinigilan, lahat ng mga opisina ng pag-imprenta ay inookupahan ng mga sundalo. Sa
panig ng Bonaparte isang hukbo ng 80,000 lalaki na maaaring doblehin sa loob ng ilang
oras; sa banda namin ay wala. Nalinlang ang mga tao, at saka dinisarmahan. Ang
telegrapo ang gamit sa utos na ito. Walang paraan ng pagtaas ng protesta, walang
paraan ng pagsisimula ng labanan. Ang coup d'état ay nabalot ng koreo, ang Republika
ay hubad; ang coup d'état ay tila nagsasalitang trumpeta, ang Republika ay may busal.
Ano ang dapat gawin? Ang pagsalakay laban sa Republika, laban sa Asamblea, laban
sa Kanan, laban sa Batas, laban sa Progreso, laban sa Kabihasnan, ay utos ng mga
heneral ng Africa. Pinatunayan lang ng mga bayaning ito na sila ay mga duwag. Sila ay
masyadong maingat. Ang takot lamang ay maaaring magbunga ng napakaraming
kasanayan. Inaresto nila ang lahat mga tauhan ng digmaan sa Asembleya, at lahat ng
mga tauhan ng ng Kaliwa na sina Baune, Charles Lagrange, Miot, Valentin, Nadaud,
Cholat. Idagdag pa rito na nasa kulungan ang lahat ng posibleng pinuno ng mga
barikada.

Ang mga nag organisa ng pananambang ay dahan-dahang umalis sa kalayaan ng Jules

Favre, Michel de Bourges, at sa akin, ang paghusga sa amin na kami ay walang kwenta
na umaksyon kaysa sa Tribune; nagnanais na iwanan ang Kaliwa na mga lalaking may
kakayahang lumaban, ngunit walang kakayahang manalo, umaasa na kami ay siraan
kung hindi kami lalaban, at barilin kami kung kami ay lumaban. Gayunpaman, walang
nag-alinlangan. Nagsimula ang deliberasyon. Dumating ang ibang mga kinatawan
bawat minuto, si Edgar Quinet, Doutre, Pelletier, Cassal, Bruckner, Baudin, Chauffour.
Napuno ang silid, ang ilan ay nakaupo, karamihan ay nakatayo, ngunit walang
kaguluhan. Ako ang unang nagsalita. sabi ko na ang pakikibaka ay dapat na magsimula
kaagad. Ito ang aking opinyon na ang limampung kinatawan ng Kaliwa ay dapat
magsuot ng kanilang mga bandana ng opisina at dapat magmartsa sa prusisyon sa
mga lansangan hanggang sa Madeleine, at sumigaw ng "Vive la République! Vive la
Constitution!" ay dapat mangyari bago ang mga hukbo na kalmado at walang armas, ay
ipatawag upang sumunod sa tama. Kung ang mga sundalo ay sumuko, dapat silang
pumunta sa Asamblea at tapusin si Louis Bonaparte. Kung pinaputukan ng mga
sundalo ang kanilang mga mambabatas, dapat silang mag hiwa-hiwalay sa buong
Paris, at sumigaw ng "To Arms," at gumamit ng mga barikada.

Ang paglaban ay dapat ayon sa konstitusyon, at kung nabigo iyon, dapat

magpatuloy ang rebolusyonaryo. Walang oras na dapat masayang. "Ang mataas na
pagtataksil," sabi ko, "ay isang malaking pagkakamali na magdusa ng gayong galit na
tatanggapin ng mga oras sa paglipas ng mga ito. Bawat minutong lumilipas ay isang
kasabwat, at itinataguyod ang krimen. Mag-ingat sa tinatawag na 'Accomplished fact'
ang kalamidad na iyon. Sa armas!" Maraming mainit na sumuporta sa payong ito,
bukod sa iba pa sina Edgar Quinet, Pelletier, at Doutre. Seryosong tumutol si Michel de
Bourges. Ang aking paghihinala ay magsimula kaagad, ang kanyang payo hintayin at
makikita. Ayon sa kanya ay may panganib sa pagpapabilis ng sakuna. Ang coup d'état
ay inorganisa, at ang mga Tao ay hindi. Sila ay kinuha nang hindi namamalayan. Hindi
tayo dapat magpakasawa sa ilusyon. Ang masa ay hindi pa handa. Ang kalmado ay
naghari sa faubourgs; Umiral ang sorpresa, ang Galit, ay hindi. Ang mga tao ng Paris,
bagaman napaka talino, ay hindi makaintindi. Idinagdag ni Michel, "Wala tayo sa 1830.
Si Charles X., sa paggawa ng 221, ay inilantad ang kanyang sarili dito, ang muling
halalan ng 221. Wala na tayo sa parehong sitwasyon. Ang 221 ay sikat. Ang
kasalukuyang Asembleya ay hindi: isang Kamara na mapang-insulto ay laging
mananaig, kung sinusuportahan ito ng mga tao.
Kaya't ang mga tao ay bumangon noong 1830. Ngayon sila ay naghihintay. Sila ay mga
manloloko hanggang sa sila ay maging biktima." ika ni Michel de Bourges, "Ang Bayan
ay dapat bigyan ng panahon upang maunawaan, magalit, bumangon. Sa atin naman,
mga kinatawan, dapat tayong maging padalus-dalos sa sitwasyon. Kung tayo ay agad
na nag martsa nang diretso sa mga hukbo, dapat lamang tayong barilin nang walang
layunin, at ang maluwalhating pag-aalsa para sa Kanan ay maaalis muna sa mga likas
na pinuno nito—ang mga Kinatawan ng Bayan. Dapat nating sirain ang sikat na hukbo.
Ang Pansamantalang pagkaantala ay magiging kapaki-pakinabang. Ang labis na
kasigasigan ay kailangang bantayan, ang pagpipigil sa sarili ay kailangan, upang
magbigay daan ay pagkatalo sa labanan bago ito simulan. Kaya hindi dapat tayo
dumalo sa pulong na inihayag ng Kanan, lahat ng mga pumunta ay huhulihin. Dapat
tayong manatiling malaya, dapat tayong maging handa, manatiling kalmado, at dapat
kumilos nang naghihintay sa pagdating ng Bayan. Apat na araw na ang kaguluhang ito
nang walang pakikipaglaban ay nakakapagod para sa hukbo." Gayunpaman, kusang
sinimulan ni Michel sa pamamagitan ng paglalagay ng Artikulo 68 sa Konstitusyon.
Ngunit saan dapat matagpuan ang isang limbagan? Nagsalita si Michel de Bourges na
may karanasan sa rebolusyonaryong pamamaraan na gusto ko. Sa nakalipas na
maraming taon ay nakakuha siya ng tiyak na praktikal na kaalaman sa masa. Ang
kanyang konseho ay matalino. Dapat itong idagdag na ang lahat ng impormasyon na
dumating sa amin ay segundado sa kanya, at lumitaw na konklusibo laban sa akin.
Malumbay ang Paris. Ang hukbo ng coup d'état ay sumalakay sa kanya ng mapayapa.
Maging ang mga plakard ay hindi sinira. Halos lahat ng mga Kinatawan ay naroon, kahit
ang pinaka mapangahas, ay sumang-ayon sa payo ni Michel, na maghintay at tingnan
kung ano ang mangyayari. "Sa gabi," sabi nila, "magsisimula ang kaguluhan," at
napagpasyahan nila, tulad ni Michel de Bourges, na ang mga tao ay dapat bigyan ng
oras upang maunawaan ang mangyayari. Magkakaroon ng panganib na simula. Hindi
natin dapat dalhin ang mga tao sa atin sa unang sandali. Iwanan natin ang galit na unti-
unting umaabot sa kanilang mga puso. Kung ito ay sinimulan nang maaga, ang ating
pagpapakita ay magugulo. Ito ang iniisip ng lahat. Para sa sarili ko, habang nakikinig sa
kanila, napailing ako. Marahil ay tama sila. Ito ay isang pagkakamali na magbigay ng
hudyat para sa labanan nang walang kabuluhan.
Ano ang silbi ng kidlat na hindi sinusundan ng kulog? Upang taasan ang isang boses,
upang magbigay ng ibunto sa isang iyak, upang mahanap ang isang limbagan,
mayroong unang tanong. Ngunit mayroon pa ring libreng palimbagan? Ang matapang
na matandang dating pinuno ng ika-6 na Legion na si Koronel Forestier ay pumasok.
Tinawag niya si Michel de Bourges at ang aking sarili sa isang tabi. "Makinig kayo," sabi
niya sa amin. "Lumapit kami sa iyo, napatalsik ako. Hindi na ako ang nag uutos sa
aking hukbo, ngunit italaga mo sana ako sa ngalan ng Kaliwa, Koronel ng ika-6.
Lagdaan mo ako ng isang utos at pupunta ako kaagad at tatawagin sila upang ihanda
ang mga armas. Sa isang oras ay lalakarin na ang rehimyento." "Kolonel," sagot ko,
"Higit pa sa pagpirma ng utos ang gagawin ko, sasamahan kita." At lumingon ako kay
Charamaule, na may naghihintay na karwahe. "Sumama ka sa amin," sabi ni I.Forestier
ay sinigurado na ang dalawang majors ng ika-6. Nagpasya kaming pumunta sa kanila,
habang sina Michel at ang iba pang mga Kinatawan ay maghihintay sa amin sa
Bonvalet's, sa Boulevard du Temple, malapit sa Café Turc. DOon sila nag-usap.
Nagsimula na kami. Dinaanan namin ang Paris, nagsimulang dumagsa ang mga tao na
tila ba ay nagbabanta. Ang lansangan ay dinagsa ng karamihan. Paroo’t parito ang mga
tao, ang mga dumadaan ay nagsasalita, kapansin-pansin ang pagkabalisa ng publiko at
naguusap ng malakas ang mga grupo sa bawat sulok ng lansangan.

Ang mga tindahan ay isinara. "Halika, mukhang mas maganda ito," sigaw ni
Charamaule. Mula umaga ay gumagala siya sa bayan, at napansin niyang may
kalungkutan ang masa. Natagpuan namin ang dalawang major sa bahay na kabilang na
si Colonel Forestier. Sila ay dalawang mayamang linendraper, na tumanggap sa amin.
Nagtipon-tipon ang mga tauhan tindahan sa mga bintana, at pinapanood kaming
dumaan. Ito ay kuryusidad lamang. Samantala, ang isa sa dalawang major ay
sumalungat sa isang paglalakbay na kanyang gagawin sa araw na iyon, at nangako sa
amin ng kanyang kooperasyon. "Ngunit," idinagdag niya, "huwag ninyong linlangin ang
inyong mga sarili, maaaring may isa na maunahan tayo at tayo ay paghiwa-hiwalayin.
May iilan na magmamartsa." Sinabi sa amin ni Colonel Forestier, "Si Watrin, ang
kasalukuyang koronel ng ika-6, ay walang pakialam sa pakikipaglaban; marahil siya ay
magbibitiw sa akin ang utos nang mapayapa. Pupunta ako at hahanapin ko siyang
mag-isa, para mas magulat siya, at saka ako susunod sa inyo sa Bonvalet's." Malapit
sa Porte St. Martin namin iniwan ang aming karwahe. Ako at si Charamaule ay
naglalakad sa kahabaan ng lansangan, upang obserbahan ang mga grupo nang mas
malapit, at upang madaling hatulan ang aspeto ng karamihan.
Ang kamakailang pag-pantay ng kalsada ay nabaling ang boulevard ng Porte St. Martin
sa isang malalim na pagputol, na pinamumunuan ng dalawang dike. Sa tuktok nito ay
ang mga daanan, na nilagyan ng mga rehas. Ang mga karwahe ay dumaan patungo sa
kahabaan ng pagputol, ang mga pasahero ay naglalakad sa mga footway. Nang
makarating kami sa lansangan, isang mahabang hanay ng hukbong-lakad ang dumaan
sa bangin na ito na may mga tambulero sa kanilang ulo. Pinuno ng makapal na alon ng
bayoneta ang plaza ng San Martin, at naligaw sila sa kailaliman ng Boulevard Bonne
Nouvelle. Isang napakalaking at siksik na pulutong ang tumakip sa dalawang simento
ng Lansangan ng San Martin. Malaking bilang ng mga manggagawa ay naroon at
nakasandal sa mga rehas.Sa sandaling ang pinuno ng hanay ay pumasok sa marungis
na daan bago sa Teatro ng Porte St. Martin isang napakalakas sigaw ng "Vive la
République!" ang lumabas sa bawat bibig na parang sinisigawan ng isang tao. Ang mga
sundalo ay nagpatuloy sa pagsulong sa katahimikan, ngunit maaaring inutusan sila na
hinaan ang kanilang lakad, at marami sa kanila ay itinuring ang karamihan ng tao nang
may pag-aalinlangan. Ano ang ibig sabihin ng sigaw na "Vive la République!" Ito ba ay
isang tanda ng palakpakan? Ito ba ay isang sigaw ng pagsuway? Para sa akin, sa
sandaling iyon ay itinaas ng Republika ang kanyang kilay, at ang kudeta ay nakabitay.
Samantala, sinabi ni Charamaule sa akin, "Ikaw ay kinikilala." Sa
sa totoo lang, malapit sa Château d'Eau ay pinalibutan ako ng mga tao. Ang ilang
kabataang lalaki ay sumigaw, "Vive Victor Hugo!" Tinanong ako ng isa sa kanila,
"Citizen Victor Hugo, ano ang dapat nating gawin?" Sumagot ako, "Ibagsak ang mga
labag sa bayan na plakard ng coup d'état, at sumigaw ng 'Vive la Constitution!” "At
maaaring paputukan nila tayo?" ika ng batang manggagawa. "Magmadali ka sa pag
lagay ng armas." "Bravo!" sigaw ng karamihan. Idinagdag ko, "Si Louis Bonaparte ay
isang rebelde, siya ay sangkot sa bawat krimen. Kami na Kinatawan ng mga tao ay
idineklara bilang isang tulisan, ngunit hindi na kailangan ng aming deklarasyon, dahil
siya ay tunay na tulisan dahil sa kanyang kanyang pagtataksil. Mga mamamayan,
mayroon kayong dalawang kamay; isa bilang inyong karapatan, at ang isa naman ay
ang iyong baril at pabagsakin si Bonaparte." "Bravo! Bravo!" muling sigaw ng mga tao.
Sinabi sa akin ng isang mangangalakal na nagsasara ng kanyang tindahan, "Huwag
kang magsalita nang malakas, kung narinig ka nilang nagsasalita ng ganyan, babarilin
ka nila." "Kung gayon," sagot ko, "iparada mo ang aking katawan, at ang aking
kamatayan ay magiging isang biyaya kung ang katarungan ng Diyos ay magbunga
mula rito."
Lahat ay sumigaw ng "Mabuhay si Victor Hugo!" "Mabuhay ang Konstitusyon,'"
naman ang sinabi ko. Isang malakas na sigaw ng "Vive la Constitution! Vive la
République;" bigkas nila ng may paninindigan. Kasiglahan, indignasyon, galit
ang makikita sa mukha ng lahat. Naisip ko noon, at iniisip ko pa rin, na ito and dakilang
momento. Natukso ako tangayain ang lahat ng nandoon at simulan ang labanan.
Pinigilan ako ni Charamaule. Ibinulong niya sa akin,— "Magdadala ka ng isang
walang kwentang fusillade. Bawat isa ay walang armas. Ang impanterya ay dalawang
hakbang lamang mula sa amin, at kita n'yo, narito ang artilerya." Tumingin ako sa
paligid; sa katotohanan ilang piraso ng kanyon ang lumabas sa mula sa Rue de Bondy,
sa likod ng Château d'Eau. Ang payo ni Charamaule ay tumatak sa akin. Galing sa
ganoong lalaki na walang takot, tiyak ito dapat ay pagkatiwalaan. Bukod dito,
naramdaman ko ang aking sarili na maipit sa deliberasyon sa pagpupulong sa Rue
Blanche. Napaurong ako sa responsibilidad na dapat kong gawin. Ang pagsasamantala
sa gayong sandali ay maaaring tagumpay, maaaring ito rin ay isang masaker. Tama ba
ako? Nagkamali ba ako? Ang daming tao sa paligid natin, at mahirap ang sumulong.
Kami ay nag aalala, gayunpaman, upang makaabot sa tagpuan sa Bonvalet's. Biglang
may kumalabit sa braso ko. Ito ay si Léopold Duras, ng National. "Huwag ka nang
lumakad pa," bulong niya, "napapalibutan ang Restaurant ng Bonvalet. Tinangka ni
Michel de Bourges na pigilan ang mga Tao, ngunit dumating ang mga sundalo. Halos
hindi siya nagtagumpay sa pagtakas. Maraming mga Kinatawan na dumating sa pulong
ay naaresto. Balikan mo ang iyong mga dinaanan. Babalik tayo sa dating tagpuan sa
Rue Blanche. Kanina pa kita hinahanap para sabihin sa iyo ito." Isang taksi ang
dumaraan; Tinawag ni Charamaule ang drayber. Pumasok na kami ng taksi ngunit
nasundan ng mga tao at sumisigaw ng, "Vive la République! Vive Victor Hugo!" At sa
sandaling iyon ay dumating ang isang iskuwadra ng sergents de ville sa lansangan
upang ako ay arestuhin. Ang drayber ay nagmaneho ng mabilis. At sangkapat ng isang
oras ay narating namin ang Rue Blanche.
KABANATA VIII. "ANG PAGLABAG SA KAMARA" Alas siyete ng umaga ay malaya pa
rin ang Pont de la Concorde. Ang malaking gadgad na tarangkahan ng Palasyo ng
Asembleya ay isinara; sa pamamagitan ng mga rehas ay maaaring makita ang paglipad
ng mga hakbang, na kung saan ang Republika ay ipinahayag noong ika-4 ng Mayo,
1848, na sakop ng mga sundalo; at ang kanilang mga nakasalansan na armas ay
maaaring makita sa plataporma sa likod ng mataas na hanay na iyon, na, noong
panahon ng Constituent Assembly, pagkatapos ng ika-15 ng Mayo at ika-23 ng Hunyo,
ay nakamaskara ng maliliit na mortar sa bundok, na kinakarga at nakatutok. Isang
pahinante na may pulang kwelyo, na nakasuot ng uniporme ng Assembly, ay nakatayo
sa tabi ng maliit na pinto ng gadgad na tarangkahan. Maya't maya ay dumating ang
mga kinatawan. Ang sabi ng pahinante, "Mga ginoo, kayo ba ay mga Kinatawan?" at
binuksan ang pinto. At natanong niya ang kanilang mga pangalan. Si M. Dupin's
maaaring makapasok ng walang sagabal. Sa dakilang galerya, sa silid-kainan, sa sala
ng d'honneur ng Panguluhan, binuksan ng mga naka uniporme na katulong ang pinto
ng tahimik. Ibinalik ni M. Dupin ang sagot na ito, "Wala akong nakikitang anumang
pangangailangan." Halos kasabay ni M. Panat, ang Kinatawan na si Jerôme Bonaparte
na nag madali doon.
Ipinatawag niya si M. Dupin ipwesto ang kanyang sarili sa Assembly. Sumagot si M.
Dupin, "Hindi ko kaya, may mga nakabantay sa akin." Humagalpak ng tawa si Jerôme
Bonaparte. Sa katunayan, walang sinuman ay itinalaga upang maglagay ng isang
sentinel sa pinto ni M. Dupin; alam nilang binantayan ito ng kasakiman niya. Nang
maglaon, bandang tanghali, naawa sila sa kanya. Nadama nila na ang pang aalipusta
ay mali, at pinaglaanan siya ng dalawang sentinel. Noong bandang alas-siyete na,
labinlima o dalawampung Kinatawan ang dumating at may kasamang mga MM. Sina
Eugène Sue, Joret, de Rességuier, at de Talhouet, ay nagkita-kita sa silid ni M. Dupin.
Sila rin ay walang kabuluhan na nakipagtalo kay M. Dupin. Sa dakong loob ng isang
bintana isang matalinong miyembro ng Majority na si M. Desmousseaux de Givré, na
medyo bingi at galit na galit ay halos makipag-away sa isang Kinatawan ng Karapatan
na tulad niya na maling pumabor sa coup d'état. M. Dupin, bukod sa grupo ng mga
Kinatawan, nag-iisang nakasuot ng itim, ang k kamay niyang nasa likod, ang kanyang
ulo ay nakasubsob sa kanyang dibdib, lumakad pataas at pababa sa harap ng apoy,
kung saan ang isang malaking apoy ay nasusunog. Sa sarili niyang silid, at sa mismong
presensya niya, malakas niyang naririnig na siya ay pinag uusapan, ngunit tila hindi
niya naririnig.
Dalawang miyembro ng Kaliwa ang pumasok, sina Benoît (du Rhône), at Crestin.
Pumasok si Crestin sa silid, dumiretso kay M. Dupin, at sinabi sa kanya, "Pangulo, alam
mo ba kung ano ang nangyayari? Paanong hindi pa napupulong ang Asembleya?"
Tumigil si Dupin, at sumagot, na may kibit-balikat na nakaugalian niya— "Walang dapat
gawin." At patuloy siyang naglalakad. "Sapat na," sabi ni M. de Rességuier. "Sobra na,"
sabi ni Eugène Sue. Ang lahat ng mga Kinatawan ay umalis sa silid. Samantala ang
Pont de la Concorde ay sinakop ng hukbo. Kabilang sa kanila si General Vast-Vimeux,
ang payat na matanda, at maliit; Ang kanyang matingkad na puting buhok ay
nakapalitada sa kanyang noo, na nakauniporme, kasama ang kanyang sumbrero. Siya
ay kargado ng dalawang malalaking epaulet, at ipinakita ang kanyang bandana, hindi
ng isang Representante, ngunit ng pang isang heneral na bandana ito ay masiyadong
mahaba na umaabot sa lapag. Naglakad siya sa tulay, sumisigaw sa mga sundalo ng
hindi maipaliwanag na sigaw ng sigasig para sa Imperyo at sa coup d'état. Ang
ganitong gawain ay nakita noong 1814. Sa halip na magsuot ng malaking tri-colored na
kokeid, nagsuot sila ng malaking puti. Sa kabilang banda, may mga matatandang lalaki
na sumisigaw, "Mabuhay ang Nakaraan!"
Halos sa parehong oras ay pumunta si M. de Larochejaquelein sa Place de la
Concorde, na napapalibutan ng isang daang lalaki na naka-blusa, na nakasunod sa
kanya ng tahimik, at may pag-uusisa. Maraming mga rehimyento ng mga kabalyerya
ang dinala sa grand avenue ng Champs Elysées. Pagsapit ng alas-otso, isang mabigat
na pwersa ang nag punta sa Legislative Palace. Ang sinumang lumalapit ay
binabantayan, ang lahat ng mga pinto ay sarado. Gayunpaman, nagtagumpay ang mga
kinatawan sa pagdaan sa loob ng Palasyo,sa daanan patungo sa bahay ng Pangulo sa
gilid ng Esplanade ng Invalides, sa pamamagitan ng maliit na pinto ng Rue de
Bourgogne, tinatawag na Black Door. Ang pintong ito, kung saan ay nanatiling
nakabukas hanggang tanghali noong ika-2 ng Disyembre. Ang Rue de Bourgogne ay
gayunpaman ay puno ng mga hukbo. Ang mga pangkat ng mga sundalo na nakakalat
dito at doon sa Rue de l'Université ay pinahintulutan ang mga dumadaan, na galing sa
malayo na gamitin ito bilang isang daanan. Ang mga Kinatawan na pumasok sa pintuan
sa Rue de Bourgogne, ay dumaan hanggang sa Salle des Conférences, kung saan
nakilala nila ang kanilang mga kasamahan na nagmula sa M. Dupin.
Maraming grupo ng mga lalaki, na kumakatawan sa bawat lilim ng Assemblea ay
mabilis na nagtipon sa bulwagan na ito, na sina MM. Eugène Sue, Richardet, Fayolle,
Joret, Marc Dufraisse, Benoît (du Rhône), Canet, Gambon, d'Adelsward, Créqu,
Répellin, Teillard-Latérisse, Rantion, General Leydet, Paulin Durrieu,
Chanay, Brilliez, Collas (de la Gironde), Monet, Gaston, Favreau, at Albert de
Rességuier. Ang bawat bagong dating ay sinalubong si M. de Panat. "Nasaan ang mga
bise-presidente?" "Nasa kulungan." "At ang dalawa pang Questor?" "Nasa bilangguan
din. At nakikiusap ako na maniwala kayo, mga ginoo," idinagdag ni M. de Panat, "na
wala akong kinalaman sa insultong ibinibintang sa akin, sa hindi pag-aresto sa akin."
Ang galit ay nasa taas nito; bawat lilim ng pulitika ay pinaghalo sa parehong damdamin
ng paghamak at galit, at si M. de Rességuier ay hindi gaanong masigla kaysa kay
Eugène Sue. Sa kauna-unahang pagkakataon ang Asembleya ay tila nagkaroon
lamang ng isang puso at isang boses. Ang bawat isa ay may mahabang sinabi kung
ano ang iniisip niya tungkol sa tao ng Elysée, at pagkatapos ay nakita na sa mahabang
panahon na nakalipas si Louis Bonaparte ay hindi mahahalata na lumikha ng isang
malalim na pagkakaisa sa Asamblea-ang pagkakaisa ng paghamak. M. Collas (ng
Gironde) na nagkumpas at nagkuwento.
Galing siya sa Ministry of the Interior. Nakita niya si M. de Mornyat siya'y kinausap; at si
M. Collas naman ay labis na nagalit sa krimen ni M. Bonaparte. Simula noon, ginawa
siyang Konsehal ng Estado ng Krimen na iyon. Si M. de Panat ay nagparoo't parito sa
mga grupo, na nagpapahayag sa mga Kinatawan na siya ay nagpatawag ng pagtitipon
nang ala-una. Ngunit imposibleng maghintay hanggang sa oras na iyon. Pinilit ng oras.
Sa Palais Bourbon, tulad ng sa Rue Blanche, ito ang pangkalahatang pakiramdam na
ang bawat oras na dumaan ay tumulong upang maisakatuparan ang coup d'état. Bawat
isa ay nadama ang bigat ng katahimikan o ang hindi pagkilos; ang bilog na bakal ay
sumasara, bumangon ang mga sundalo, at tahimik na sinalakay ang Palasyo; sa bawat
isang sentinel marami ang natagpuan sa pinto. Gayunpaman, nagtipon ang grupo ng
mga Kinatawan sa Salle des Conferences na tiyak ay nirerespeto. Kailangang kumilos,
magsalita, mag-isip, magpumiglas, at hindi magsayang ng oras. "Subukan ulit natin si
Dupin, siya ang pinuno, kailangan natin siya." ika ni Gambon. Nagpunta sila para
hanapin ito ngunit hindi nila ito mahanap.
Wala na siya doon, umalis na siya, nakatago, nakayuko, inilibing siya. Saan? Walang
nakakaalam. Sa kaduwagan ay walang mabubutas. Biglang may pumasok na lalaki sa
bulwagan. Isang lalaking estranghero sa Asembleya, naka-uniporme, nakasuot ng
epaulet ng isang nakatataas na opisyal at may isang espada sa kanyang tagiliran. Siya
ay isang mayor ng 42d, na dumating upang ipatawag ang mga Kinatawan na umalis sa
kanilang sariling Kapulungan. Ang mga royalista at republikano, ay sumugod sa kanya.
Ganyan ang ekspresyon ng isang nagngingitngit na saksi. Kinausap siya ni Heneral
Leydet sa wikang gaya mag-iiwan ng impresyon sa pisngi kaysa sa tainga. "Ginagawa
ko ang aking tungkulin, tinutupad ko ang aking mga tagubilin," nauutal na sabi ng
opisyal. "Tanga ka, kung sa tingin mo ay ginagawa mo ang iyong tungkulin," sigaw ni
Leydet sa kanya, "at isa kang hamak kung alam mong gumagawa ka ng krimen."
Ang pangalan mo? Anong tawag mo sa sarili mo? Ibigay mo sa akin ang iyong
pangalan." Tumanggi ang opisyal ibigay ang kanyang pangalan, at sumagot, "Oh, mga
ginoo, hindi kayo aatras?" "Hindi." "Pupunta ako at kukuha ng puwersa." "Gawin mo."
Umalis siya sa silid, at pumunta sa Ministri ng Panloob upang maglakap ng utos.
Naghintay ang mga Kinatawan nang nanggagalaiti na maitatawag na pagpigil sa
karapatan gamit ang karahasan.
Sa pagkalipas ng oras, isa sa kanila ay nagmamadaling bumalik, at binalaan sila na
dalawang kumpanya ng Gendarmerie Mobile ang darating at may mga hawak na mga
baril sa kanilang mga kamay. Si Marc Dufraisse ay sumigaw, "Hayaan ang
kalapastangan, hayaan ang coup d'état na hanapin tayo sa ating kinauupuan. Pumunta
tayo sa Salle des Séances," dagdag niya. "At nang humantong na tayo sa ganitong
sitwasyon, halina't panoorin ang tunay na 18th Brumaire." Lahat sila ay nag-ayos sa
Bulwagan ng assemblea. Ang daanan ay libre. Ang Salle Casimir-Périer ay hindi pa
inookupahan ng mga sundalo. Halos animnapu ang bilang nila. Ang ilan ay binigkisan
ng kanilang mga scarves ng opisina. Pumasok sila sa bulwagan nang tahimik. Doon,
Nagsalita si M. de Rességuier na upang makabuo ng isang mas nagkakaisa na grupo
dapat ay isipin nilang sila ay nasa panig ng kanan. "Hindi," sabi ni Marc Dufraisse,
"Pumunta lahat sa bangko." Nagkalat sila sa Hall, bawat isa sa kanyang karaniwang
lugar. Si M. Monet, na nakaupo sa isa sa mga mas mababang bangko ng Kaliwang
Sentro, ay may hawak na kopya ng Konstitusyon. Lumipas ang ilang minuto. Walang
nagsalita. Ito ay ang katahimikan ng pag-asa na nauuna sa mga mapagpasyang gawa
at huling mga krisis, at kung saan ang bawat isa ay tila magalang na nakikinig sa huling
mga tagubilin ng kanyang konsensya.
Biglang pumasok sa pintuan ang mga sundalo ng Gendarmerie Mobile, na
pinamumunuan ng isang kapitan na may hawak na espada. Ang Bulwagan ng
Assemblea ay nalabag. Sabay-sabay na tumayo ang mga kinatawan mula sa kanilang
mga upuan, sumisigaw ng "Vive la République!" Ang Kinatawan na si Monet lamang ay
nanatiling nakatayo, at isang malakas at galit na boses, na umalingawngaw sa
bulwagan na parang trumpeta, ay nag-utos ng huminto ang mga sundalo.
Huminto ang mga sundalo, at nakatingin sa mga Kinatawan. Nakapuwesto lamang ng
mga sundalo sa kaliwang silid, at hindi lumalampas sa Tribune. Pagkatapos ay binasa
ni Representative Monet ang Artikulo 36, 37, at 68 ng Konstitusyon. Ang mga Artikulo
36 at 37 ay nagtatag ng hindi maaaring labagin ng mga Kinatawan. Ang Artikulo 68 ay
itinalaga ng Pangulo sa kaganapan ng pagtataksil. Ang sandaling iyon ay isang seryoso
at tahimik. Nakikinig ang mga sundalo. Habang binabasa ang mga Artikulo, si
Representative d'Adelsward, na nakaupo sa unang ibabang bangko ng Kaliwa, at ang
pinakamalapit sa mga sundalo, ay lumingon sa kanila at nagsabi,— "Mga kawal, kita
n'yo na ang Pangulo ng Republika ay isang taksil, at gagawin kayong taksil.
Nilabag mo ang sagradong presinto ng makatwirang Representasyon. Sa ngalan ng
Konstitusyon, sa ngalan ng Batas, inuutusan ka naming umatras." Habang nagsasalita
si Adelsward, ang pangunahing pinuno ng Gendarmerie Mobile ay pumasok. "Mga
ginoo," sabi niya, "Mayroon akong hiling na utos na kayo ay mag retiro, at, kung hindi
kayo aatras sa inyong sariling kagustuhan, paalisin kayo." "Utos na paalisin kami!"
bulalas ni Adelsward; at idinagdag ng lahat ng mga Kinatawan, "Kaninong mga utos;
Tingnan natin ang mga utos. Sino ang pumirma ng mga utos?" Bahagya pa niyang
nabuksan ito ngunit lumapit si Heneral Leydet ang kanyang ssa kanya at hinawakan
ang kanyang braso. Maraming mga Kinatawan ang umayos ngpagkakatayo at binasa
ang kautusan para sa pagpapatalsik sa Asembleya, na nilagdaan "Fortoul, Ministro ng
Marine." Lumingon si Marc Dufraisse patungo sa mga Gendarmes Mobile, at sumigaw
sa kanila,— "Mga sundalo, ang iyong presensya dito ay isang pagtataksil. Umalis kayo
sa bulwagan!" Ang mga sundalo ay tila nag-aalinlangan. Biglang may lumabas na
pangalawang hanay mula sa pinto sa kanan, at sa hudyat ng kumander, sumigaw ang
kapitan,— "Pasulong! Ilabas mo silang lahat!" Pagkatapos ay nagsimula ang isang hindi
maipaliwanag na labanan sa pagitan ng mga gendarmes at ng mga mambabatas.

Ang mga sundalo na may baril sa kanilang mga kamay, ay sumalakay sa mga upuan ng
Senado. Si Repellin, Chanay, Rantion, ay napatayo sa kanilang kinauupuan. Dalawang
gendarmes ang sumugod kay Marc Dufraisse, dalawa sa kanila Gambon. Isang
mahabang pakikibaka ang naganap sa unang bangko ng
Kanan, ang parehong lugar kung nasaan ang MM. Odilon Barrot at Abbatucci
nakagawian nila ang pag-upo. Nilabanan ni Paulin Durrieu ang karahasan sa
pamamagitan ng puwersa, kailangan nito ng tatlong lalaki para kaladkarin siya mula sa
kanyang upuan. Tumilapon si Monet sa bangko ng Commissaries. Sinakal nila si
Adelsward at itinulak palabas ng bulwagan. Si Richardet, isang mahinang lalaki, ay
napaluhod at binugbog. Ang ilan naman ay tinusok gamit ang bayoneta; halos lahat ay
napunit ang kanya-kanyang damit. Sumigaw ang komandante sa mga kawal, "Ilabas
sila." Ang animnapu na mga kinatawan ng mga tao ay kwinelyo ng coup d'état, at
pinalayas mula sa kanilang mga upuan. Ang paraan kung saan isinagawa ang
pagtataksil. Ang pisikal na pagganap ay karapat-dapat sa moral na pagganap. Ang
tatlong huling lumabas ay sina Fayolle, Teillard-Latérisse, at Paulin Durrieu. Pinayagan
silang dumaan sa malaking pintuan ng Palasyo, at natagpuan nila ang kanilang sarili sa
Place Bourgogne.
Ang Place Bourgogne ay inookupahan ng 42d Regiment of the Line,
sa ilalim ng utos ni Colonel Garderens. Sa pagitan ng Palasyo at ang rebulto ng
Republika, na sumasakop sa gitna ng parisukat, isang piraso ng artilerya ang itinutok sa
Assembleya sa tapat ng malaking pinto. Sa gilid ng kanyon ang ilan mga Chasseurs de
Vincennes ay naglalagay nagkakarga ng bala sa mga baril. Si Colonel Garderens ay
nakasakay sa kabayo malapit sa isang grupo ng mga sundalo, at agaw atensyon
naman ang mga kinatawan na sina Teillard-Latérisse, Fayolle, at Paulin Durrieu. Sa
gitna ng grupong ito tatlong lalaki, na naaresto, ay nagpupumiglas at sumisigaw,
"Mabuhay ang Konstitusyon! Vive la République!" Si Fayolle, Paulin Durrieu, at Teillard-
Latérisse ay nilapitan, at nakilala ng nakararami, ang mga Kinatawan ng Toupet-des-
Vignes na sina Radoubt, Lafosse, at Arbey. Mainit na nagprotesta si Representative
Arbey. Itinaas niya ang kanyang boses, ngunit pinigilan siya ni Colonel Garderens at
sinabing "Tumigil ka! Isang salita pa, at ipapatapon kita dulo ng maskit." Galit na
nanawagan ang tatlong Kinatawan ng Kaliwa sa Koronel na palayain ang kanilang mga
kasamahan.
"Kolonel," sabi ni Fayolle, "Lumabag ka sa batas ng tatlong beses." "Sisirain ko ito ng
anim na beses," sagot ng Koronel, at dinakip niya sina Fayolle, Durrieu, at Teillard-
Latérisse. Ang mga sundalo ay inutusan na dalhin sila sa guard house ng Palasyo na
itinatayo noon para sa Ministro ng Ugnayang Panlabas. Patungo doon ay nakasalubong
nila ang anim na bilanggo, na nagmamartsa sa pagitan ng dalawang hilera ng bayonet,
ang tatlo sa kanilang mga kasamahan na sina Representative Eugène Sue, Chanay, at
Benoist (du Rhône). Itinalaga ni Eugène Sue ang kanyang sarili sa harap ng opisyal na
nag-utos sa detatsment, at sinabi sa kanya,— "Tinatawag ka namin upang palayain ang
aming mga kasamahan." "Hindi ko magagawa," sagot ng opisyal. "Kung gayon,
kumpletuhin mo ang iyong mga krimen," sabi ni Eugène Sue, "Ipapatawag ka namin
upang arestuhin din kami." Inaresto sila ng opisyal. Dinala sila sa himpilan ng guwardiya
sa Ministry for Foreign Affairs, at, sa kalaunan, sa kuwartel ni Quai d'Orsay. Hanggang
sa gabi ay dumating ang dalawang kumpanya ng na nakahilera upang ilipat sila dito
sukdulang pahingahang-lugar. Habang inilalagay sila sa pagitan ng kanyang mga
kawal, yumukod ang pinunong opisyal sa lupa, magalang na sinabi, "Mga ginoo, ang
mga baril ng aking mga tauhan ay kargado."
“Ang pagpapaalis sa lahat ay isinagawa sa bulwagan, at katulad nga ng sinabi namin ito
ay hindi naging maayos, ang mga sundalo ay tinutulak paalis ang mga kinatawan”
Ang ilan na ating mga nakausap, ay lumabas ng Rue de Bourgogne, ang iba ay
kinaladkad sa Salle des Pas Perdus patungo sa gadgad na pinto sa tapat ng Pont de la
Concorde. Ang Salle des Pas Perdus ay may ante-sala, isang uri ng crossway room,
kung saan mabubuksan ang hagdanan ng High Tribune, at ilang mga pinto, at ang
glass door ng galerya na patungo sa mga apartamento ng Presidente ng
Asembleya. Sa sandaling makarating sila sa crossway room na nasa tabi ng maliit na
rotunda, kung saan matatagpuan ang gilid na pintuan ng labasan sa Palasyo, pinalaya
ng mga sundalo ang mga Kinatawan. Doon, sa ilang sandali, isang grupo ang nabuo,
kung saan ang mga kinatawan na sina Canet at Favreau ay nagumpisa nang sumigaw.
Isang pangkalahatang sigaw ang itinaas, "Hanapin natin si Dupin, kaladkarin natin siya
rito kung kinakailangan." Binuksan nila ang glass door at nagmamadaling pumasok sa
galerya. Sa pagkakataong ito ay nasa bahay si M. Dupin.
Ang Asembleya ay binalewala, si Dupin ay tumayo nang tuwid. Ginawa niya na ang
batas ang ang mali at bilanggo, akala niya siya ay magiging malaya. Ang grupo ng mga
Kinatawan, sa pangunguna ng MM. Sina Canet at Favreau ay natagpuan siya silid
aralan. May naganap na pag uusap. Pinatawag ng mga Kinatawan ang Pangulo upang
ilagay ang kanyang sarili sa kanilang ulo, at muling pumasok sa bulwagan, siya, ang tao
ng Asembleya, kasama nila, ang mga tauhan ng Nation. Si M. Dupin ay tumanggi at
nanatili sa kanyang kinatatayuan. "Anong gusto mong gawin ko?" sabi niya, "Ano ang
gusto mong gawin ko? Sino ako? Ano ang magagawa ko? Ako ay wala. Wala nang iba.
Ubi nihil, nihil. Baka nariyan. Kung saan naroroon ang magiting maaaring mawalan ng
karapatan ang mga tao. Novus nascitur ordo. Ayusin niyo ang pag iisip niyo. Obligado
akong mag sumite. Dura lex, sed lex. Isang batas ng pangangailangan, ngunit hindi
batas ng karapatan. Ngunit ano ang tapos na? Hinihiling ko na mapag-isa, wala akong
magawa. Ginagawa ko ang aking makakaya. Hindi ko ginugusto magkaroon ng
mabuting kalooban. Kung may corporal ako at apat na tauhan, ipapapatay ko sila." "Ang
aking tanging alam lamang ay karahasan," sabi ng mga Kinatawan.

"Sige, tayo'y gumamit ng karahasan." Siya ay pinagmalupitan, binigkisan nila ito ng

isang bandana para itali sa kanyang leeg, at, gaya ng sinabi nila, kinaladkad nila siya
patungo sa bulwagan, nagmamakaawa para sa kanyang "kalayaan," daing, pagsipa -
sasabihin kong pakikipagbuno, kung ang salita ay hindi masyadong mataas. Ilang
minuto pagkatapos umalis ang mga tao. Itong Salle des Pas Perdus, na ngayon lang
nakasaksi ng mga Kinatawan ay dumaan sa pagkakahawak ng gendarmes, nakita si M.
Dupin na dakma ng mga kinatawan. Hindi sila nakakalayo. Nagmamadaling pumunta si
Colonel Espinasse, ang kumander ng gendarmerie ay dumating. Ang dulo ng mga
pistola ay nakikita sa bulsa ng kumander. Ang koronel ay maputla, ang kumander ay
maputla, si M. Dupin ay galit. Takot ang magkabilang panig. Natakot si M. Dupin sa
koronel; ang koronel ay tiyak na hindi natatakot kay M. Dupin, ngunit sa likod nitong
nakakatawa at malungkot na pigura ay nakita niya ang isang kakila-kilabot ang multo ay
bumangon—ang kanyang krimen, at siya ay nanginig.

Bulalas sa kanya ni Representative Gambon,— "Ngayon, magsalita ka,

M. Dupin, hindi ka ginagambala ng Kaliwa." Pagkatapos, kasama ang mga salita ng
mga Kinatawan sa kanyang likuran, at ang mga sundalo ay may bayoneta na nasa
kanilang dibdib, ang malungkot na lalaki ay nagsalita. Ano ang kanyang binibigkas sa
sandaling ito, kung ano ang sinabi ng Pangulo ng Sovereign Assembly of France sa
mga gendarmes sa sa matinding kritikal na sandali na ito, walang makakapagtipon.
Siya ay binitawan si Dupin. Sa sandali lamang ay tumalikod siya at nagbitaw ng ilang
salita. Hindi natin sila titipunin. Ang kasaysayan dapat ay walang dungis.
KABANATA IX. ANG WAKAS NA MALALA SA KAMATAYAN Dapat tayo'y
matuwa na tayo ay isinantabi, hindi na kailangan na siya'y kausapin,
ang taong ito na nagtiis sa loob ng tatlong taon ng pinaka marangal na ito
titulo ang Pangulo ng Pambansang Asembleya ng France, na ang alam lamang ay kung
paano maging sipsip sa karamihan.
Siya ay nagisip-isip na na ito na ang kanyang ikababagsak. Ang kanyang karera sa
Assembly ay wakas na. Ang naisip ni M. Dupin na ang gendarmes naguudyok ng
protesta, nagdulot pa ng hinala. Sumigaw si Gambion, "Siya ay lumalaban na parang
kasabwat. Alam niya ang lahat." Naniniwala kami sa mga hinala na ito na hindi
makatarungan. Walang alam si M. Dupin. Sino nga ba sa mga nagorganisa ng coup
d'état ang hahayaang manganib sila para lang may sumali sa kanila? Si M. Dupin na
korap? posible ba? at kung gayon, sa anong layunin? Para bayaran siya? Bakit?
Masasayang lang ang pera dahil sapat na ang pananakot. Ang ilang mga kasabwat ay
niligtas ang kanilang mga sarili. Sa likod ng mamamatay-tao ay nagtataglay din ng
takot. Si Dupin ay nagtago sa kanyang silid aralan. Siya'y agad nilang sinundan. "Diyos
ko!" umiiyak siya, "hindi ba nila maintindihan na gusto ko ng kapayapaan." Sa
katotohanan ay pinahirapan siya mula pa noong umaga, upang sabihin sa kanila ang
totoo. "Mas masahol pa ang pagtrato mo sa akin kaysa ng mga gendarme," sabi niya.

Ang mga Kinatawan ay tinipon ang kanilang mga sarili sa silid aralan, umpo sa mesa,
habang siya pinagsisigawan sa isang upuan, sila ay gumawa ng isang pormal na ulat
ng kung ano ang naganap, dahil nais nilang mag-iwan ng isang opisyal na talaan ng
pang-aalipusta sa archive. Nang matapos ang opisyal na ulat ay binasa ito ni
Representative Canet sa Pangulo, at inalok siya ng panulat. "Anong gusto mong gawin
ko dito?" tanong niya. "Ikaw ang pangulo," sagot ni Canet.

KABANATA X. ANG ITIM NA PINTO Si M. Dupin ay isang kahihiyan.

Nang maglaon ay nakuha na niya ang kanyang gantimpala. Pinapakita dito para bang
siya ay naging isang Attorney-General sa Court of Appeal. Si M. Dupin
ay nagsisilbi kay Louis Bonaparte, ang kanyang kasamaan. Upang ipagpatuloy ang
malungkot na kasaysayan nito.
Ang Asosasyon na ito ay palaging sumusuporta sa patakaran ng Elysée, ngunit hindi
naniniwala na ang isang coup d'état ay pinaghandaan. Si M. Daru ay naninirahan sa
No. 75, Rue de Lille. Pagsapit ng alas-diyes ng umaga humigit-kumulang isang daan na
mga Kinatawan ang nagtipon sa tahanan ni M. Daru. Napagpasyahan nilang subukang
pumasok sa bulwagan. Ang Rue de Lille ay bumubukas sa Rue de Bourgogne, halos sa
tapat ng maliit na pinto kung saan pinapasok ang Palasyo, at tinatawag itong 'Itim na
Pinto'. Bumaling sila sa pinto, kasama si M. Daru. Magkahawak kamay silang
nagmartsa at magkakatabi. Ilan sa kanila ay nagsuot ng kanilang mga bandana ng
opisina, ngunit inalis din nila ito. Ang Itim na Pinto, ay nakabukas ng bahagya, at may
nakabantay na dalawa. Ang ilan sa mga pinaka-nagagalit na si M. de Kerdrel, ay
sumugod sa pintong ito at sinubukang dumaan. Ang pinto, gayunpaman, ay marahas
na isinara, at doon ay sumunod ang mga Kinatawan at mga sergent de ville na
nagmamadali at nahihirapan na kung saan ang isa sa kinatawan ay napilayan sa may
pulso. At sa oras din na iyon, ang batalyon ay sumugod sa Place de Bourgogne, at
doble pa sa dami ng kinatawan.

Si M. Daru ay tumindig ng may paninindigan at pinahinto ang kumander; at batalyon ay

huminto, at si M. Daru, sa pangalan ng Konstitusyon, at sa kanyang kapasidad bilang
Bise-Presidente ng Asembleya, ipinatawag ang mga kawal upang ilapag ang kanilang
mga armas, at magbigay ng daan sa mga Kinatawan ng Soberanong Bayan. Ang
kumander ng batalyon ay tumugon sa pamamagitan ng isang utos upang bigyan ng
daan ang mga ito at nagdeklara na wala nang pagtitipon na magaganap; na para sa
kanyang sarili, hindi niya kilala ang mga Kinatawan ng Bayan, at hindi niya din alam na
iyong mga taong ay hindi ay hindi titigil, kinakailangan pa silang paalisin sa
pamamagitan ng puwersa "Gagamitan namin ito ng karahasan lamang ," sabi ni M.
Daru. "Ito ay mataas na pagtataksil," idinagdag ni M. de Kerdrel. Nag-utos ang opisyal
sila ay kuyugin. Ang mga sundalo ay sumulong. Nagkaroon ng kaguluhan; halos
magkabanggaan. Ang mga Kinatawan, na pwersahang itinaboy, ay napunta sa Rue de
Lille. Isa sa kanila na si M. Etienne, ay nakatanggap ng suntok. Maaari nating idagdag
dito na pagkaraan ng isang linggo si M. Etienne ay isang miyembro ng pag-aalalang
iyon na tinawag nilang Consultative Committee.

Natagpuan niya ang coup d'état sa kanyang kagustuhan. Bumalik sila sa bahay ni M.
Daru's, at papunta doon ang grupo ay muling nagsama-sama, at mas pinalakas pa ng
mga bagong dating. "Mga ginoo," sabi ni M. Daru, "binigo tayo ng Presidente, hindi tayo
binigyan ng karapatan upang makapunta sa bulwagan. Ako ang Bise-Presidente; ang
aking bahay ay ang Palasyo ng Asembleya." Binuksan niya ang isang malaking silid, at
pumasok dito ang mga Kinatawan ng Kanan. Si M. Daru, gayunpaman, napansin na
ang mga sandaling ito ay mahalaga, at ang katahimikan ay naibalik. Ang unang
hakbang na ginawa ay ang pagdeposisyon ng Pangulo ng Republika sa bisa ng Artikulo
68 ng Konstitusyon. Ang ilan sa mga kinatawan ng partido na tinatawag na 'Burgraves'
ay nakaupo sa isang bilog na mesa at inihanda ang kasulatan ng deposisyon.
Habang babasahin na sana nila ito ng malakas, Ang isang Kinatawan na nagmula sa
labas ang mga pinto ay dumating, at inihayag sa Asembleya na ang Rue de Lille ay
napupuno na ng mga hukbo, at ang bahay ay napapaligiran na. Walang silang sinayang
na oras. Sinabi ni M. Benoist-d'Azy, "Mga ginoo, pumunta tayo sa Mairie ng
ikasampung arrondissement;

doon natin magagawang pag-usapan sa ilalim ng proteksyon ng ikasampung hukbo na

si General Lauristo ang koronel." Ang bahay ni M. Daru ay may pasukan sa likod sa tabi
ng isang maliit na pinto na nasa ibaba ng hardin. Karamihan sa mga Kinatawan ay
lumabas sa doon. Susunod na sana sa kanila si M. Daru. Tanging sila M. Odilon Barrot,
at dalawa o tatlong iba pa ang naiwan sa silid, nang bumukas ang pinto. Ang bahay ay
pinalilibutan ng militar, kaya si M. Daru ay hindi nakasali sa upuan sa Mairie ng
ikasampung arrondissement. Pinayagan ng opisyal na lumabas si M. Odilon Barrot.
KABANATA XI. ANG MATAAS NA HUKUMAN NG HUSTISYA Habang ang lahat ng ito
ay nagaganap sa kaliwang pampang ng ilog, sa bandang tanghali may isang lalaki ang
napansing naglalakad pataas at pababa sa Salles des Pas Perdus ng Palasyo ng
Katarungan. Ang lalaking ito ay nakacapa at mukhang dinayo ng mga tagasuporta—
para sa mga pulisya sila ay nagtawag pa ng mga tauhan upang magbantay ng maigi
upang di makalusot ang sino mang manggugulo o magnanakaw.
Ang tao na naka-capa pagala-gala sa pinto', sa hintayan, nakikipagpalitan ng sensyas
sa myrmidons na sumunod sa kanya; pagkatapos ay bumalik sa bulwagan, pinahinto
ang mga barristers, solicitor, ushers, clerks, at attendants, at paulit-ulit sa lahat sa
mahinang boses, upang hindi marinig ng mga nagdaraan, ang parehong tanong. Sa
tanong na ito ang ilan ay sumagot ng "Oo," ang iba ay sumagot ng "Hindi."
Siya ang Commissary ng Pulis ng Arsenal. Ano ang kanyang hinahanap? Ang Mataas
na Hukuman ng Hustisya. Ano ba ang ginagawa ng Mataas na Hukuman ng Hustisya?
Ito’y nagtatago.
Ang Commissary ng Arsenal Police ay nakatanggap ng utos mula sa Prefect Maupas
na hanapin kung nasaan ang Mataas na Hukuman ng Hustisya, kung sakaling naisip
nito na tungkulin nitong magpulong. Lito ang Mataas na Hukuman sa Konseho ng
Estado, ang Commissary of Police ay unang pumunta sa Quai d'Orsay. Gayunpaman,
ang Mataas na Hukuman ay nagpulong. Saan, at paano? Makikita natin. Sa panahon
kung saan ang mga talaan ay isinusulat natin ngayon, bago ang kasalukuyang muling
pagtatayo ng mga lumang gusali ng Paris, nang ang Palace of Justice ay abot sa Cour
de Harlay, isang hagdanan na marilag ang humantong doon sa pamamagitan ng isang
mahaba koridor na tinatawag na Gallerie Mercière. Patungo sa gitna ng koridor ito ay
may dalawang pinto; isa sa kanan, patungo sa Court of Appeal, ang isa sa naman sa
kaliwa ay ang Court of Cassation.

Ang mga di-tiklop na pinto sa ay naiwan na nakabukas ang isang lumang galerya na
tinatawag na St. Louis, kamakailan ay inaayos, na nagsisilbi sa Salle des Pas Perdus at
para sa Court of Cassation. Isang kahoy na estatwa ni St. Louis ang nakatayo sa tapat
ng entrance door. Isang pasukan na ginawa sa kanan ng estatwa na ito ay isang
paikot-ikot na hintayan na nagtatapos sa isang uri ng blind passage, na tila sarado, sa
pamamagitan ng dalawang pinto. Sa pinto sa kanan ay maaaring mabasa ang "Kwarto
ng Unang Pangulo;" "Sa pagitan ng dalawang pintong ito, para sa kaginhawaan ng mga
barristers mula sa bulwagan hanggang sa Civil Chamber, na dating Great Chamber of
Parliament, na may isang makitid at madilim na daanan, kung saan sabi ng isa sa
kanila, "bawat krimen ay maaaring gawin nang walang parusa."
Umalis sa tabi ng Kwarto ng Unang Pangulo at binuksan ang pinto kung saan
nakalagay ang inskripsiyon na "Council Chamber," isang malaking kwarto sa tapat, na
may malaking mesa ng sapatos ng kabayo at napapaligiran ng mga berdeng upuan.
Sa dulo ng silid na ito, na kung saan noong 1793 ay nagsilbing bulwagan ng
deliberasyon para sa mga hurado ng Revolutionary Tribunal, mayroong isang pinto na
nasa wainscoting, na nagdurugtong sa isang maliit na lobby kung saan may dalawang
pinto, sa kanan may pinto ng silid na papunta sa Criminal Chamber, sa kaliwang pinto
naman ay ang Refreshment Room. "Nasentensiyahan ng kamatayan!—Ngayon tayo ay
umalis at kumain!" Ang dalawang ideyang ito, ang Kamatayan at Hapunan, ay
nagtutunggalian sa loob ng maraming siglo. Isinara ng ikatlong pinto ang dulo ng lobby
na ito. Ang pintong ito ay, wika nga, ang huling ng Palasyo ng Katarungan ay
napakalayo, hindi gaanong kilala,tago; ito ay binuksan sa tinatawag na Library of the
Court of Cassation, isang malaking parisukat na silid na may ilaw kung saan matatanaw
ang bakuran ng Concièrgerie, na may kaunting leather na upuan, isang malaking mesa
na natatakpan ng berde tela, at may mga aklat ng batas na nakahanay sa mga dingding
mula sa sahig hanggang sa kisame. Ang silid na ito, gaya ng makikita, ay ang pinaka
liblib at ang pinaka tago sa Palasyo. Dito,—sa silid na ito, noong ika-2 ng Disyembre,
patungo sa Alas onse ng umaga, dumating ang maraming lalaking nakasuot ng itim,
walang tsapa ng opisina, nakakatakot, nalilito, umiiling, at nagbubulungan. Ang mga
nakakatakot na mga lalaki ay ang Mataas na Hukuman ng Katarungan.
Ang Mataas na Hukuman ng Katarungan, ayon sa mga tuntunin ng Konstitusyon, ay
binubuo ng pitong mahistrado; isang Pangulo, apat na Hukom, at dalawang sekretarya,
na pinili ng Court of Cassation mula sa sarili nitong mga miyembro at binabago bawat
taon. Noong Disyembre, 1851, ang pitong hukom na ito ay pinangalanang Hardouin,
Pataille, Moreau, Delapalme, Cauchy, Grandet, at Quesnault, ang dalawang huling
pinangalanang na sekretarya. Ang mga lalaking ito, halos hindi kilala, ay mga
antecedente. Si M. Cauchy, ang dating Pangulo ng Kamara ng Royal Court ng Paris,
isang magiliw na tao at madaling matakot, ay kapatid ng mathematician,
miyembro ng Institute, na kung kanino natin utang na loob ang tunog, at ang ex-
Registrar Archivist ng Chamber of Peers. Si M. Delapalme ay naging Advocate-
General, at nagkaroon ng bahagi sa Press sa ilalim ng Restoration; Si M. Pataille ay
naging Deputy ng Sentro sa ilalim ang Monarkiya ng Hulyo; Si M. Moreau (de la Seine)
ay kapansin-pansin, sapagka't siya ay binansagan na "de la Seine" at si M. Moreau (de
la Meurthe), na nasa kanyang panig ay kapansin-pansin, dahil binansagan siyang "de la
Meurthe" upang makilala siya sa M. Moreau (de la Seine).
Nabasa ko itong panedyayrik niya: "Siya ay kilala na walang sariling katangian o
opinyon ng kanyang sarili kahit ano pa man." Ang pangalawang Assistant ni M.
Quesnault, isang Liberal, isang Deputy, isang Public Functionary, Advocate General,
isang Conservative, may alam, masunurin, at nakamit ang stepping-stone ng bawat
katangian, sa Criminal Chamber of the Court of Cassation, kung saan siya ay kilala
bilang isa sa mabagsik na miyembro. Noong 1848 ay sila nagulat na siya ay nagbitiw sa
kanyang tungkulin ng ika-24 ng Pebrero; hindi siya nagbitiw pagkatapos ng ika-2 ng
Disyembre. Si M. Hardouin, na namuno sa Mataas na Hukuman, at isang dating
Pangulo ng Assizes, isang relihiyosong tao, isang matibay na Jansenist, na kilala sa
kanyang mga kasamahan bilang isang "maingat na mahistrado," na nakatira sa Port
Royal, isang masigasig na mambabasa ng Nicolle, kabilang sa lahi ng mga lumang
Parliamentarians ng Marais, na dating pumunta sa Palais de Justice na nakasakay sa
isang mola; ang mola na wala na sa uso, at sinumang bumisita kay Pangulong
Hardouin ay walang konsensya. Noong umaga ng ika-2 ng Disyembre, dalawang lalaki
ang umakyat sa hagdanan ng bahay M.ni Hardouin, No. 10, Rue de Condé, at nagkita-
kita sa kanyang pinto.
Ang isa ay si M. Pataille; ang isa sa pinaka kilalang miyembro ng bar ng Court of
Cassation, na dating Constituent Martin (ng Strasbourg). Si M. Pataille ay nagkaroon
lamang ng posisyon nang umalis si M. Hardouin. Ang unang naisip ni Martin habang
binabasa ang mga plakard ng coup d'état na ito ay para sa Mataas na Hukuman. Dinala
ni M. Hardouin si M. Pataille sa isang silid karugtong sa kanyang silid aralan, at
tinanggap si Martin (ng Strasbourg) bilang isang taong hindi niya gustong kausapin sa
harap ng mga saksi. Ang pormal na hiling ni Martin (ng Strasbourg) na ipatawag ang
Mataas na Hukuman, nakiusap siya na pabayaan na siya, idineklara na ang Mataas na
Hukuman ay "kailangan niyang gawin ang kanyang tungkulin," ngunit iyon muna ang
kailangan niya "makipag-usap ka sa kanyang mga kasamahan," pagtatapos sa
ekspresyong ito, "Ito ay dapat mangyari ngayon o bukas." "Ngayon o bukas!" bulalas ni
Martin (ng Strasbourg); “Mr. President, ang kaligtasan ng Republika, ang kaligtasan ng
bansa, marahil, ay nakasalalay sa kung ano ang gagawin o hindi gagawin ng Mataas na
Hukuman. Ang iyong responsibilidad ay malaki; tandaan mo yan. Hindi ginagawa ng
High Court of Justice ang tungkulin na ito ngayon o bukas; kailangan na itong gawin ng
walang nasasayang na oras, nang walang pag-aatubili." Tama si Martin (ng
Strasbourg), ang hustisya ay makakamit ngayon.

Idinagdag ni Martin (ng Strasbourg), "Kung gusto mo ng lalaki na aktibong magtrabaho,

ako ay nasa serbisyo mo." Tinanggihan ni M. Hardouin ang
alok; ipinahayag na hindi siya mawawala kahit isang sandali, at nagmakaawa si
Martin (ng Strasbourg) na iwanan siya upang "kumunsulta" sa kanyang
kasamahan na si M. Pataille. Sa katunayan, Pinatawag niya ang Mataas na Hukuman
ng alas-onse, at ang pagpupulong ay magaganap sa silid-aklatan.
Ang mga Hukom ay maagap. Alas onse y medya ay nagtipon na silang lahat. Si M.
Pataille ang huling dumating. Umupo sila sa dulo ng malaking berdeng mesa.