Professional Documents
Culture Documents
ناسینی خوا
< كوردي >
معرفه اهلل
< كردي >
ناسینی خوا
سوپاس وستایش بۆ خوای گهوره ومیهرهبان ودروود وصهاڵت وسهالم لهسهر پێشهوای مرۆڤایهتی محمدی
بزانه وئاگاداربه ئهی خوای گهوره ڕێنومایكار و ڕێنشاندهرت بێت بۆ پهرستن وعیبادهتی خۆی ،بێگومان
پاكیهتی ڕێبازی ئیبراهیم ئهوهیه كه خوای گهوره ( الله جل جالله ) به یهكخوایی بپهرستیت ،وئاینداریت
بهدڵسۆزی و ئیخالص ههر بۆ ئهو بێت ،ههر بهمهش خوای گهوره فهرمانی كردوووه به سهرجهم خهڵكی ،و ههر
ُُْ
َ َْ ََّ َ ْ ُ
َ َ
ون } [ بۆ ئهمهش دروستی كردوون ،ههروهك خوای گهوره فهرموویهتی { :وما خلقت ا ِ
جلن واأل ِنس إِال يلعبد ِ
مهبهست له ووشهی ( یعبدون ) یهكخواپهرستیه ،گهورهترین فهرمانێكیش كه خوای گهوره فهرمانی پێكردووه
بریتیه له یهكخواپهرستی ،كه مهبهست پێی تهنها و تهنها خودا ( الله جل جالله ) بپهرستیت ،و گهورهترین
شتێكیش كه خوای گهوره ڕێگری لێ كردبێت هاوهڵ بڕیاردانه بۆی ،كه مهبهست پێی هاواركردن و پاڕانهوهیه
َ ْ ُْ ُ َ َ ُُْ
َ
ْشكوا ب ِ ِه شيئا } [ سورهتی :
له غهیری ئهو ،بهلگهش بۆ ئهمه ،خوای گهوره فهرموویهتی { :واعبدوا اهلل وال ت ِ
النساء . ] 65 :
واتا ( :ئهی خهڵکینه) تهنها خوا بپهرستن و هیچ جۆره شهریک و هاوهڵێکی بۆ بڕیار مهدهن .
ئهگهر پێیان ووتیت :ئایا ئهو سێ بنهما و بنچینهیه كامانهن كه واجب و پێویسته مرۆڤ شارهزایان بێت ؟
له وهاڵمدا بڵێ :بهنده پهروهردگاري خۆی وئایني خۆی وپێغهمبهرهكهی ( صلی الله علیه وسلم ) بناسێت .
لهوهاڵمدا بڵێ :پهروهردگارم ( الله ) یه كه پهروهردهی كردووم ،و تهواوی جیهان و دروستكراوهكانی تریشی به
ناز و نیعمهتهكانی پهروهرده كردووه ،ههر ئهویش پهرستراوی منه و جگه لهویش هیچ خوا وپهرستراوێكی ترم
َ َ ِّ ْ ُ
نیه ،بهڵگهش لهسهر ئهمه ،خوای گهوره فهرموویهتی { :احلَمد هللِ َرب العال ِمي} [ سورهتی الفاتحة . ] 1 :
واتا :ههرچی سوپاس وستایشه بۆ ئهو خوایهی كه پهروهردگاری ههموو جیهانیانه ،ههموو شتێكیش جگه له
پهروهردگار ( الله جل جالله ) دروستكراو وله چوارچێوهی جیهاندایه ،منیش یهكێكم لهوانهی لهو جیهانهدان .
له وهاڵمدا بڵێ :به نیشانه ودروستكراوهكانیدا ،له نیشانهكانی ئهو شهو وڕۆژ و خۆر و مانگه ،وه له
دروستكراوهكانی :ههر حهوت ئاسمانهكان وههر حهوت زهویهكه و ئهوهیشی تێیدا ههن و ئهوهیشی له
نێوانیاندایه .
َّ ْ َْ ُ ُ َ َ ْ َ َّ َ ُ َّ ْ ُ ْ َ
ار َوالشمس َوالقم ُر ال تسجدوا للشم ِس َوال بهڵگهش لهسهر ئهمه :خوای گهوره فهرموویهتی َ { :ومِن آيات ِ ِه اللیل وانله
َ َ ُ َّ ْ ُ ْ ُ ْ َّ ُ َ ْ ُ ُ َ ْ ُ ُ َ َ
للقم ِر َواسجدوا هللِ اذلِي خلقهن إِن كنتم إِياه تعبدون } [ سورهتی فصلت . ] 63 :
واتا :له نیشانه و بهڵگهکانی دهسهاڵتی پهروهردگار شهو و ڕۆژ و خۆر و مانگه ،ههرگیز نهکهن سوژده بۆ خۆر،
یان مانگ ببهن ،بهڵکو سوژده تهنها بۆ ئهو خوایه ببهن که دروستی کردوون ،ئهگهر ئێوه خۆتان به بهندهی
ْ
اللیل انلَّ َه َ ُْ َ َ َّ َ َّ ُ ْ َ َ َ َ َ َّ َ َ َّ َ َّ ُ ُ ُ
ار ات َواأل ْرض ِِف ِست ِة أيامٍ ث َّم است َوى لَع الع ْر ِش يغ ِِش
ههروهها فهرموویهتی { :إِن ربكم اهلل اذلِي خلق السماو ِ
َ َ ْ َ ُ َ ُ َ َ ْ ُ َ َ َ َ ُ ُّ َ َ َّ ْ َ َ َ َ َ َ ُّ ُ َ ُ َ َّ َ َْ ُُ َ
ارك اهلل َرب العال ِمي } [ سورهتی االعراف .] 65 : ات بِأم ِره ِ أال هل اخللق واألمر تب
يطلبه حثِيثا والشمس والقمر وانلجوم مسخر ٍ
واتا :بێگومان پهروهردگارتان (الله) یه که ئاسمانهکان و زهوی له ماوهی شهش ڕۆژدا دروستكرد ,پاشان بهرز
بویهوه سهر عهرش ( ئهڵبهته چۆنیهتیی وهستان و تهختی فهرمانڕهوایهتی و گهلێ شتی لهو بابهتانه
لهرادهی بۆچوونی ئێمه بهدهره ،تهفسیری ئهم ئایهتهیان له پێشهوا مالیک و ئهحمهد پرسیووه ،له وهاڵمدا
وتوویانه :وهستانهکه حهقیقهتی ههیه ،چۆنیهتیهکهی شاراوهیه ،پرسیار کردن دهربارهی بیدعهیه ،باوهڕ بوون
پێی واجبه) ،بهشهو ،ڕۆژ دادهپۆشێت؛ لهکاتێکدا بهشێنهیی عهوداڵه بهدوایدا ،خۆرو مانگ و ئهستێرهکان (ههر
ههموویان) به فهرمانی خوا کهوتوونهته گهڕو له فهرمانی دهرناچن ،ئاگادار بن و بزانن ههرچی دروستکردن و
بڕیاردانه ههر بۆ ئهوه ( ،کهواته دهبا ههمووان فهرمانبهرداری ئهو بین و له فهرمانی دهرنهچین) ،موبارهک و
ُ ُُْ َ َ ُّ َ
مهبهست له ووشهی ( رب ) پهرستراوه ،بهڵگهش لهسهر ئهمه خوای گهوره فهرموویهتی { :يا أيها انلَّاس اعبدوا
َّ َ َ َ َ ْ َ ُ ُ َ ْ َ َ َ َّ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ ُ ْ َ َ ْ َ ْ ُ َ ُ َ َّ ُ َ َّ ُ
اء بِناء َوأن َزل م َِن السماءِ ماء فأخ َرجِين مِن قبلك ْم لعلك ْم تتقون * اذلِي جعل لكم األرض ف ِراشا والسم
َربك ُم اذلِي خلقكم واذل
َُْْ َْ ُ َ َْ َ ُ ْ َ َْ َ ْ َ َّ َ َ
ات ِرزقا لكم فال َتعلوا هللِ أندادا َوأنتم تعلمون } [ سورهتی :البقرة . ] 26- 22 : ب ِ ِه مِن اثلمر ِ
واتا :ئهو خودایهی که ئهم زهویهی بۆ کردوون بهڕایهخ و ،تیایدا دهژین و به ئاسانیی بهسهریدا دێن و
دهچن ..ئهو خودایهی که ئاسمانی بهشێوهیهك دامهزراندوه که ههموو ئهو ئهستێرانه تیایدا به یاسای
کێشکردن بهیهکترهوه بهستراونهتهوهو ،ههریهکهیان لهسهر خولگهی خۆیان له خوالنهوهدان ،بهبێ ئهوهی
بهر یهکتری بکهون ..ئهو خودایهی که له ئاسمانهوه بارانتان بۆ دهبارێنێت ،که دهبێته هۆی سهوز بوونی
گشت جۆره میوهو سهوزهجاتێك ،تاببێته ڕزق و ڕۆزی بۆ ئێوه ,کهوا بێت کهس مهکهنه هاوتای خودا ،چونکه
ئهگهر ئێوه نهختێك سهرنج بدهن دهزانن که خودا تاك و بێ هاوتایهو ،لهو زیاتر هیچ کهسێك توانای هیچی
نیهو ،شایستهی ئهوه نیه که بپهرسترێت و پهنای بۆ ببرێت ،جا ئهو کهسه زیندوو بێت یان مردوو ،بتێك بێت،
ابن كهثیر ( ڕهحمهتی خوای لێ بێت ) له تهفسیری ئهم ئایهتانهدا ئهڵێت :دروستكار و خالیقی ئهم ههمووه
جۆرهكانی پهرستنیش كه خوای گهوره وپهروهردگار فهرمانی پێكردووه ،نمونهیان وهك پایهكانی ئیسالم و
ئیمان و ئیحسان ،ههروهها نزا وپاڕانهوه و هیوا و ئومێد پێ بوون ،و پشت وپهنا پێ بهستن وترسان لێی،
وحهزكردن و ترس لهشتێك لهگهڵ كاركردن له پێناو دووركهوتنهوه لێی ،وخشوع بۆی ،وترس لێی لهسهر
بنهمای دڵنیا بوون له گهورهی ودهسهاڵتی ئهو ،لهگهڵ گهڕانهوه بۆ الی خوا ،وداوای یارمهتی كردن لێی ،وپهنا
گرتن پێی ،و هانا بۆ بردنی لهكاتی تهنگانهدا ،وه سهربڕین وقوربانی بۆ كردن ،ونهزر كردن ،وجگه لهمانهیش
ژمارهیهكی تری پهرستن ههن كه خوای گهوره جل جالله فهرمانی كردووه كه ههموویان ههر بۆ ذاتی ههق
َ َ َ َْ ُ ََ َ َ َّ َ َ َ
تهعاالی ( الله ) بن ،بهڵگهش لهسهر ئهمه ،خوای گهوره فهرموویهتی { :وأن المسا ِ
جد هللِ فال تدعو مع اهللِ أحدا
واتا :بێگومان مزگەوتەکان هی خودان و جێگای پەرستنی ئەون ،مهبهست ئهوهی مزگهوتهكان تهنها شوێنی
پهرستنی پهروهردگارن ،لەوێ لە خودا زیاتر پەنا بۆ کەسێکی تر مەبەن و داوای یارمەتی لە کەسێکی تر
مەکەن .
ناسینی خوا
5
ههركهسێك شتێك لهم بهندایهتی و پهرستنانه بۆ غهیری ( الله جل جالله ) ئهنجام بدات ،بێگومان ئهو
َ ْ
كهسه دهچێته ڕیزی هاوهڵ بڕیاردهران و بێباوهڕانهوه ،بهڵگهش بۆ ئهمه ،خوای گهوره فهرموویهتی َ { :ومن
َ َ ُْ ُ َّ ُ ْ َ ِّ َ ُُ َ َّ َ ُْ َ َ َ َْ ُ ََ
يدع مع اهللِ إِهلا آخ َر ال برهان هلُ ب ِ ِه فإِنما حِسابه عِند َرب ِه إِنه ال يفلح الَكف ُِرون } [ سورهتی المؤمنون . ]113 :
واتا :ئهو کهسهی خوایهکی تر بڕیار بدات و بیکاته شهریکی خواو هاوار وهاناي بۆ بهرێت ،له کاتێکدا که
هیچ بهڵگهیهکی به دهستهوه نیه ،ئهوه به ڕاستی حساب و لێپرسینهوهی الی پهروهردگارێتی ،بێگومان بێ
له فهرموودهی پێغهمبهری خودایشدا هاتووه ( صلی الله علیه وسلم ) كه فهرموویهتی { :ادلاعء هو العبادة }" واتا
ُ َ َ َ ُّ ُ ُ ْ ُ َ ْ َ ْ
جب لك ْم :نزا وپاڕانهوه پهرستنه ،بهڵگهش لهسهر ئهمه ،خوای گهوره فهرموویهتی { :وقال ربكم ادع ِ
وِن أست ِ
َ َ َ َ َّ َ َ َْ ُ َ َ َ َ ْ َ َْ َ ْ َّ
ِبون عن عِباد ِِت سیدخلون جهن َم داخ ِِرین } [ سورهتی غافر . ] 56 :
ذلين يستك ُ
ِ إِن ا ِ
ئهوانهی خۆ به گهوره دهزانن له بهرامبهر پهرستنمدا ,به سهرشۆڕی وڕیسوایی دهچنه دۆزهخهوه .
َ
بهڵگهی ئهوهش كه دهبێت تهنها لهخوای گهوره بترسيت ،ئهم ئایهتهیه كه خوای گهوره فهرموویهتي { :فال
َ َ ْ ُُْْ ُْ َ ُ ََ ُ ُ ْ
ون إِن كنتم مؤ ِمنِي } [ سورهتی ال عمران . ] 136 :
َتافوهم وخاف ِ
واتا :ئێوه ئهی موسڵمانینه! له دوژمن و دۆستهكانی شهیتان مهترسن ،بهڵکو ههر له من بترسن ،ئهگهر ئێوه
َ َ ْ َ َ َ ْ ُ َ َ ِّ َ َ ْ َ َ َ
اء َرب ِه فلیعمل عمال وه بهڵگهی ئومید و هیوا بوون به خوای گهوره ،خوای گهوره دهفهرموێت { :فمن َكن يرجوا لق
َ ُ ْ ْ َ َ ِّ َ َ َ
ْشك ب ِ ِعبادة ِ َرب ِه أحدا } [ سورهتی الكهف . ] 116 :
صاحلا وال ي ِ
واتا :جا ئەوەی دەیەوێت بە دیداری پەروەردگاری خۆی شاد بێت ،با کردەوەی چاك ئەنجام بدات و جگە لە
خودا هیچ کەسێکی تر نەپەرستێت و ،لە غەیری ڕەزامەندیی خودا زیاتر لە خەمی ڕەزامەندیی کەسی دیکەدا
نەبێت ...چونکە هەوڵدان بۆ بەدەست هێنانی ڕەزامەندیی کەسێکی تر لەگەڵ ڕەزامەندیی پەروەردگاردا،
المائدة . ] 26 :
ناسینی خوا
6
واتا :جا کهوایه مهترسن و تهنها پشت به خودا ببهستن ،ئهگهر ئێوه باوهڕی تهواوتان به خوداو به
واتا :ههر کهسێ پشت بهخوا ببهستێ لهكاروبارهكانیدا ئهوه خوای بهسه كه پشتیوان و یارمهتیدهری بێت .
بهڵگهی ئهوهش كه دهبێت باوهڕدار حهزلێكردن وترسان وملكهچی ههر بۆ ذاتی ههق تهعاالی ( الله ) بێت،
واتا :بێگومان باوهردارانی ڕاستهقینه كه پێغهمبهران پێشهنگی ئهمهن پێشبڕکێیان دهکرد له ئهنجامدانی
ههموو خێرو چاکهیهکدا ،وه نزای بهکوڵیان دهکرد ،به ئومێدی ڕهحمهت و بهههشتی ئێمه و له دۆزهخ و
بهڵگهی ئهوهش كه دهبێت ههر له خوای گهوره ( الله جل جالله ) بترسیت ،لهگهڵ باوهڕ بوون و دڵنیا بوون
َ َْ َ ُ
لهگهورهیی و تهواوی دهسهاڵتی ئهو زاته پیرۆزه ،ئهم ئایهتهیه كه خوای گهوره فهرموویهتي ( :فال َتش ْوه ْم
ْ َ ْ
َواخشو ِِن } [ سورهتی البقرة . ] 166 :
واتا :دهسا ئێوه له پیالنی ستهمكاران مهترسن و ،گوێ بۆ قسهشیان مهگرن ،بهڵكو تهنها له من بترسن .
بهڵگهی ئهوهش كه دهبێت تهنها ڕووت له پهروهردگار بێت بۆ تهوبه كردن وگهڕانهوه بۆ الی ئهو ،خوای
ِّ ُ ْ َ ْ ُ َ ُ
گهوره فهرموویهتی َ { :وأن ِيبوا إِىل َربكم َوأسلموا هل } [ سورهتی الزمر . ] 65 :
واتا :بهردهوام دڵتان الی خوابێت و بگهڕێنهوه بۆ الی پهروهردگارتان و تهسلیمی ئهوبن،
بهڵگهی داوای یارمهتی وكۆمهكی كردنیش كه دهبێت ههر له خوای گهوره داوا بكرێت ،ئهم ئایهته پیرۆزهیه
تهنها ههر تۆ دهپهرستین وتهنها ههر لهتۆيش داوای یارمهتیی و كۆمهك وپشتیوانی دهكهین .
ههروهها له فهرموودهی صهحیحیشدا هاتووه كه پێغهمبهری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فهرموویهتی " :إذا
استعنت فاستعن بالله" واتا :ههركاتێك داوای یارمهتی و كۆمهكیت كرد ،ئهوه تهنها ههر لهخوای گهورهی داوا
بكه .
ناسینی خوا
7
ِّ ُ َ ُ ُ
بهڵگهی ئهوهش كه دهبێت ههر پهنا بهخودا بگیرێت ،خوای گهوره فهرموویهتی { :قل أعوذ ب ِ َرب انلَّ ِ
اس } [
سورهتی الناس ] 1 :واتا :ئهی موحهمهد بڵێ :پهنا دهگرم به پهروهردگاری ههموو خهڵكی .
وه بهڵگهی ئهوهش كه دهبێت داوای بههاناوه هاتن وفریاكهوتن ههر لهخوا بكرێت ،پهروهرگار فهرموویهتی :
ُ ْ ْ َ ْ َ ُ َ َّ ُ ْ َ ْ َ َ َ
{إِذ تست ِغیثون َربكم فاستجاب لكم } [ سورهتی االنفال . ] 0 :
واتا :یادی ئهوکاته بکهنهوه كه لهجهنگی بهدردا ناڕهحهت بوون و له پهروهردگارتان دهپاڕانهوه و داوای
یارمهتیتان لێ دهکرد كه سهرتان بخات بهسهر دوژمنهكانتاندا ،ئهوه بوو خوایش خێرا هات به هاناتانهوه
بهڵگهی ئهوهش كه دهبێت سهربڕین وقوربانی كردن ههر بۆ خوای گهوره بیت ،پهروهردگار فهرموویهتی { :
َ ُ ْ َ َ ُ ْ ُ ََ َ َ َ َ ِّ َ
العالم َ َ ُُ َ ََْ َ َ َ ُ َّ َ
الَشیك هل ُ َوبِذلك أمِرت َوأنا أ َّول المسل ِمي } [ سورهتی االنعام 152
ِ ي* ِ اي َومم ِاِت هللِ رب الِت ونس ِِك وحمی
قل إِن ص ِ
. ] 156-
واتا :ئهی پێغهمبهر! بڵێ :بهڕاستی نوێژ و حهج و قوربانیی و ژیان و مردنم گشت ههر بۆ خوای
پهروهردگاری جیهانيانه * هیچ هاوهڵ و هاوتایهکی نیه ،وه خودایش بهوه فهرمانی پێکردووم ..من یهکهمین
لهفهرموودهی پێغهمبهری خوایشدا هاتووه ( صلی الله علیه وسلم ) كه فهرموویهتی { :لعن اهلل من ذبح لغْي اهلل}
واتا :نهفرینی خوا لهو كهسه بێت كه ئاژهڵ وقوربانی بۆ جگه لهخوا سهر دهبڕێت .
بهڵگهی نهزریش ،كه مرۆڤ بڕیار بدات شتێك تهنها لهسهر خۆی پێویست بكاتب ۆ خوای گهوره ،له قورئانی
َ َ َ ُ ُ ْ َ ََ ُ َ َْ ْ ُ ُ َ
پیرۆزدا خوای گهوره فهرموویهتی { :يوفون بانلَّذر َو َيافون يوما َكن ُّ
طْيا } [ سورهتی االنسان . ] 3 :
َشه مست ِ ِ ِ
واتا :بەندهكانی خودا ئەو کەسانەن کە هەر کارێکی خێر لەسەر خۆیان بڕیار بدەن ،بەبێ دواکەوتن و بەڵێن
شکاندن ئەنجامی دەدەن و لە ڕۆژێك دەترسن ( كه مەبەست پێی قیامەتە) شەڕو ناخۆشییەکەی به ههموو