1

SULAT TANGHAL - 12

ANG BUHAY NG PERYA,

ANG BUHAY AY PERYA.

/Dulang May Iisang Yugto/

“Tingnan mo nang patagilid ang mundo.

Tanggalin ang takip ng tapayan. Hihintayin kita.”
 2

Dekomposisyon

Ang dulang ito ay tungkol sa disgrasyadong si LEO at sa malabong identidad ni TOMAS. Sa

kanilang pagtatagpo ay ang gayunding pagkasagot sa mga tanong ng buhay, pagkabuo ng

metapora, mga ‘di inaasahang teorya at alamat.

Mga tauhan

LEO, 18, Kasalukuyan

TOMAS CRISOSTOMO, 30, Hinaharap

Tagpuan

Sa espasyong kinatitirikan ng narrang silya

Oras

Sa pagtatagpo ng panahong kasalukuyan at hinaharap

 3

Eksena

EXT. SA ESPASYONG KINATITIRIKAN NG NARRANG SILYA - hapon

Madilim ang langit. Nagbabadya ng isang pagbuhos. Sa narra at yantok na silya ay

nakaupo ang noong tahimik na si LEO. Payapa.

Tangan niya ang itim niyang kuwaderno na laman ang siguro’y ‘sandaan niyang elehiya.

Nakasingit sa loob ang isang pudpod na lapis, at maraming letra ng pamamaalam – indikasyon

ng kaniyang depresyon. Ang kuwaderno’y nakabuka na. Niluma na rin ng palagiang pagsusulat

ng binata – sa layong matapos ito at makuha ang materyal sa likod ng matigas nitong pabalat.

Dadamputin ng kanyang kaliwang kamay ang maikling lapis at muling mapapasulat.

Matitigilan at babasahin ang nilalaman ng dyornal.

LEO

Sa Iyo, Diary. (tahimik na hinahagod ng paningin ang diary)

Pangkaraniwang araw... (pagkuwa’y mapapatingin sa blangkong espasyo

ng kwaderno, isasara) Hays! Ang jeje na. Wala na akong mailagay dito.

Paulit-ulit. Konting oras na lang talaga, (buntong-hininga) tatapusin ko na

‘to.

Susuriin ng binata ang itim na kuwaderno. Mapapabuklat sa nalalabing pahina.

 4

LEO

Oh! Tatlong pages na lang? Ha! Sa wakas.

Ekspresyong ‘di maipinta. Sa mukha niya ay nagtatalo ang kulay ng takot, galak, lungkot

at siguro’y pasasalamat. Tatlong huling pahina na lamang at makukuha na niya ang blade na

ikinabit niya bago pa man nagsimulang sumulat sa kuwadernong iyon. Tuwa bang tatlong pahina

na lang at maaari na niyang tapusin ang labingwalong taon niyang pamamalagi?

Pagkuwa’y dadatal si TOMAS. Sa silya’y mapapaupo rin siya. Maayos ang bihis. Payapa

ang hitsura. Bakas sa mukha na malapit na itong magtrenta, mula sa gusot na siguro’y dala ng

pagkasubsob sa trabaho.

TOMAS

Hmm. (iuunat ang mga kamay sa likuran ng silya, sasandal) Buhay nga

naman, o. (mapapaawit ang matanda) Kay sarap mabuhay, punong-puno

ng kulay…

Si LEO’y mapapatingin nang may init sa matanda. Taka ang trenta sa masid ng binata.

Mapapausyoso ito.
 5

TOMAS

(mapapatingin sa kaliwa at kanan) O, bakit? Mali ba ang tono ko? O lyrics?

Tama naman ata ah. Kay sarap mabuhay, punong-puno ng kulay…

(mapapangiti)

Usig ang tingin. Walang imik si LEO. Waring kinakapa ang kakaibang akto ng matanda.

Sinusuri ang kapisikalan nito – mula ulo hanggang paa.

TOMAS

O, sandali nga lang, bata. Ano na naman iyon?

LEO

(ibabaling ang tingin mula kay TOMAS) Wala po. Kahawigin nyo lang ang

tatay. Parehas pa kayo ng pabangong ginagamit. No. 27 ng Afficionado ba

‘yun?

TOMAS

Ha! (mapapangiti) Matalinong bata. Marunong kumilala. Magandang

lalaki ba ‘yang tatay mo at sa akin mo pa nagawang ikumpara?

 6

LEO

(dagling katahimikan) Medyo po.

TOMAS

‘Yun naman pala eh! (mapapangiti) Edi ayos.

Guguhit ang mga tandang-pananong sa utak ni Leo. Bakit naririto ang matandang ito?

Kung tutuusi’y siya lamang ang nakakaalam ng lugar na iyon. Siya mismo ang nagtirik sa silyang

iyon, ang naghanap ng lugar-seklusyon para sa sarili niyang kapasiyahan.

Ang lugar na sana’y pagkikitilan niya ng kaniyang buhay sa oras na matapos niya ang

diary, ayo’t hindi lang siya ang nakakaalam.

LEO

Teka lang din po. Pa’no kayo nakapunta dito? Tago ‘to at saka medyo

masukal ang daan sa baba.

TOMAS

Dito ako dinala ng paglalaog ko eh. (tatawa ang matanda) Hindi ko alam

pero malapit sa akin ang lugar na ito. Tanda ko’y lagi rin ako ritong

nakatambay, nagbabasa, nagsu—

 7

LEO

(naguguluhan) —Ha! H’wag nyo naman po akong lokohin. Ako

nakadiskubre sa lugar na ‘to eh. Saka, ako lang ata tumatambay di—

TOMAS

(mapapatawa ito sa gitna ng pagpapaliwanag ni LEO) —Naku anak.

Marami ka pang hindi alam. Ito nga’t dala ko ang libro na kahit tapos ko na

ay binabasa ko pa rin. Iba ang librong personal mong sinulat. At para alam

mo, dito ko rin ito naisu—

LEO

(may kunot sa noo, magugulat) Wait, h’wag nyo po sabihing—

TOMAS

(muli, ang pagtawa) —Oo, ako nga ang nagsulat nito. Pero saglit, ‘di ito

biro ha. Ang dami ko munang naging karanasan bago ko to nailabas at

naipaprint. Binasa ko muna ng paulit-ulit ang draft ko no’n. Tiningnan kung

okay lang na malaman ng lahat ang story ko.

 8

LEO

(mapapatayo, mapapahawak sa ulo dahil sa mangha) Grabe. Sana all na

lang.

TOMAS

(mapapasulyap sa itim na kuwadernong pag-aari ni LEO) O, maiba naman.

Ikaw? (kukuhanin ang dyornal) Ano naman itong sinusulat mo?

Magigising ang noong depresadong diwa ni LEO. Makikipag-agawan siya sa matanda

ngunit lupa ang magwawagi. Sa lupa mapupunta ang sikreto ng kaniyang kuwaderno. Ang

siguro’y ‘sandaan niyang elehiya, ang pudpod na lapis, maraming letra ng pamamaalam at ang

matalas na blade na nakasingit sa pabalat nito – mananabog lahat.

Susubukan pa ring pulutin ni LEO ang mga nagsipanabog para itago sa matanda.

Burado ang ngiti sa mukha ni TOMAS. Waring hindi nagtataka sa kung ano ang laman ng

kuwaderno ng binata.

TOMAS

(dadampot ng mga papel) Suicide notes? Naku kang bata ka. Kung bakit ba

naman ga—
 9

LEO

(nakatungo, patuloy na pinupulot ang mga nahulog niyang gamit) –Mas

marami kayong hindi alam sa dala ko ngayon. Eto na nga lang diary na ‘to

ang nakakatulong sa’kin.

TOMAS

(buntong-hininga) Bakit ‘di ka magkwento sa mga kaibigan mo? Bagay na

hindi ko rin naman nagawa noong araw—

LEO

(tataas ang boses, mapapatayo) —Kwento? Kanino? Sa mga kaklase ko?

Sasabihin lang nila, “Leo, kalalaki mong tao, ang drama mo?” Saan pa? Kay

mama? Naku, wala na ‘yong time para sa’kin. Lagi na lang syang wala sa

bahay. Laging nasa ibang lugar. Palibhasa, ang perya ang kaniyang

palaruan. Asa sa pera ng color game at cards na minsan naman ay lugi.

(mapapatawa na lang) Laro na lang din sa kaniya ang lahat.

TOMAS

(ramdam ang bigat ng pakiramdam ni LEO) Sa tatay mo? Akala ko ba

kamukha ko ‘yun?
 10

Lalatay ang katahimikan sa paligid. Ang pag-uusisa ni Tomas tungkol sa ama ni

LEO, kahit pa alam na niya ang buong istorya ng binata, ay bumuo ng nakabibinging

katahimikan.

LEO

(mapapaupong muli sa mahabang silya) Ang Tatay. S’ya na nga lang

napagsasabihan ko ng lahat. Ayun, sumunod na kay lolo at lola. Namatay

po sya sa engkwentro ng pulis at mga drug dealer noon sa karnabal, d’yan

sa baba. Nabaril. Akala siguro ng mga pulis ay ang lahat ng mga tumatakbo

noon ay criminal din. Mga ungas. (mapapayuko) Sa dinami-rami ng

pwedeng madamay noon, ang Tatay pa.

TOMAS

(hahaplusin ang likod ng noong nakaubob na LEO)

LEO

(tutunghay) Kaya siguro ayoko maging pulis, o kahit ano. Ayoko rin naman

manahin ang peryahan ng nanay at tatay. Hindi ako sanay sa tayaan. Gusto

ko ay do’n sa malaya ako. Gusto ko maging writer, makapagsulat, makapag-

express, gan’on –
 11

TOMAS

– Bakit ‘di mo subukan?

LEO

(buntong-hininga) Nagsusulat naman po ako. Mga sucide notes nga lang.

Bukod sa ayoko maging pulis o ano, ayoko na rin po sigurong maghirap pa.

(bubuklatin ang sirang kuwaderno) Kaya eto, nagsingit ako ng blade dito.

Para sakaling tapos ko na sulatin ‘tong diary na ‘to, pwede na.

TOMAS

Pwede na?

LEO

Pwede na.

TOMAS

Bakit, ‘di ba pwedeng “Pwede pa.”?

 12

Muli, ang katahimikan. Ang mahigpit na kapit ni LEO sa kaniyang dyornal ay luluwag.

Sing-luwag ng kaniyang damdamin sa diskurong iyon.

Kukuhanin ni TOMAS ang kuwaderno mula sa binat at ibibigay naman dito ang libro

niyang katha.

TOMAS

Ang buhay ay perya, bata. Gaya ng sinabi ko sa librong iyan, walang

kasiguraduhan sa mga chances na kinukuha natin. Taya tayo nang taya.

Gan’on tayong mga tao. Saka lang tayo dapat titigil sa pagtaya ‘pag wala

na tayong itataya. (matitigilan) Pero hindi rin siguro. Ikaw, bata ka pa. Sa

perya ng buhay, marami ka pang pwedeng laruin – at pagtagumpayan.

LEO

(ibabaling ang atensyon sa pabalat ng libro ni TOMAS) Teka. Tomas

Crisostomo? Paano – Bakit niyo kapangalan ang tatay?

Sa puntong iyon ay mas binaha ang utak ni LEO ng mas marami pang katanungan. Mga

katanungan sa identidad ng matanda, katanungan tungkol sa relasyon nya sa kaniyang ama,

katanungan sa mga posibilidad ng buhay at marami pang iba.

 13

LEO

At saka, itong laman ng libro nyo. Bakit – bakit kaparehas ng sa akin. Mga

notes, elehiya at –

TOMAS

(seryoso) Ako ay ikaw, Leo.

LEO

(taka pa rin sa mga ganap, sa pagkatao ng matanda) Konsensya? Multo?

O alien?

TOMAS

(mapapangiti) Ako ay ikaw, Leo. Ikaw, ang kalungkutan mo, ang lahat ng

sakit -- kayo ang bumuo sa’kin. Sayang ang biyaya, Leo. Tingnan mo nang

patagilid ang mundo. Tanggalin ang takip ng tapayan. Hihintayin kita.

Idadako ni LEO ang mga daliri at mata sa huling pahina ng kuwaderno. Malamig

ang kamay. Sing-lamig ng bahagyang simoy ng hangin sa paulaning hapong iyon.

Babasahin niya ang nakasulat rito. Pagkuwa’y wala na ang matanda.

 14

LEO

(magbabasa) “Sa Iyo, Diary. (tahimik na hinahagod ng paningin ang

diary) Salamat. Marami pa akong mailalagay dito. Maraming oras pa para

tumaya. Magkita tayo after five or ten or twelve years ha. Sa time na ‘yun,

libro ka na -- Manunulat na ako.”

Tahimik na ang tensyonadong pook na iyon. Sa ikli ng pagtatagpo ng dalawa, maraming

kaisipan na ang nalikha. Ang metapora ng kasalukuyan at hinaharap, teorya ng perya, at palagay

ng oras at pagbabago.

Bago matapos ang isang dekada at dalawang taon mula sa kasalukuyan, isisilang ang

alamat ng isang tanyag na manunulat. Si LEO.

Gagamitin niya ang pangalan at apelyido ng kaniyang ama sa sariling katha at akda,

gayundin ang ‘sandaan niyang elehiya, maraming letra ng pamamaalam, at blade na kalauna’y

mangangalawang din.

Pagkuwa’y mapapakinggan ng lahat ang kaniyang istorya. Pupunuin ng kaniyang libro

ang salansanan ng buhay – ANG PAGSUSUMAMO, 2030. Isinulat ni LEO (Tomas Crisostomo).

WAKAS.