7

FILIPINO
Ikatlong Markahan-Modyul 2:
Paghahambing at Pagsulat ng Tula
(Panudyo, Tugmang De-gulong at Palaisipan)

May-akda: Jetro Luis D. Torio

Tagaguhit: Paolo N. Tardecilla

City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Alamin

Ang modyul na ito ay binubuo ng dalawang aralin:

Aralin 1 – Paghahambing ng mga Katangian ng Tula
(Awiting panudyo, Tugmang De-gulong at Palaisipan)

Aralin 2 – Pagsulat ng Sariling Tula

(Awiting Panudyo, Tugmang De-gulong at Palaisipan)

Sa pag-aaral ng modyul na ito, inaasahang maisasagawa mo ang

sumusunod:

A. nakikilala ang awiting panudyo at katangian nito;

B. nakikilala ang tugmang de-gulong at katangian nito;
C. nakikilala ang palaisipan at bugtong at katangian nito;
D. napaghahambing ang mga katangian ng tula (awiting panudyo, tugmang
de-gulong at palaisipan);
E. naiisa-isa ang mga elemento at paraan sa pagsulat ng tula; at
F. nakasusulat ng sariling tula (awiting panudyo, tugmang de-gulong,
palaisipan, at bugtong batay sa itinakdang pamantayan ng guro

Subukin

Bago ka mag-umpisa ng aralin, isagawa ang mga gawaing ito.

A. Lagyan ng tsek ( ) bago ang bilang kung wasto ang paglalarawan sa katangian
ng mga kaalamang-bayan at ekis (X) kung mali.

_____ 1. Ang bugtong at palaisipan ay kapwa layuning pukawin at pasiglahin

ang kaisipan ng mga tao.
_____ 2. Ang tula/awiting panudyo ay layuning mang-asar o manlibak
samantalang ang tugmaang de-gulong ay nagpapaalala o nagbibigay
babala.
_____ 3. Ang tula/awiting panudyo at tugmaang de-gulong ay patunay lamang
na ang mga unang Pilipino ay malikhain sa pagpapahayag ng kanilang
kaisipan sa pamamagitan ng pagsasaayos ng mga salita sa paraang
may sukat at tugma.
_____ 4. Ang mga tugmaang de-gulong ay kalimitang makikita sa mga
pribadong sasakyan kung saan pinapahayag ng may-ari ng sasakyan
ang kaniyang mga danas sa paglalakbay.
_____ 5. Ang palaisipan at mga tula/awiting panudyo ay paboritong pampalipas
oras at ginagawang katuwaan sa mga umpukan o pagpupulong.

City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE 1
 Aralin Paghahambing sa Katangian ng Tula
(Awiting Panudyo, Tugmaang De-gulong
1 at Palaisipan)

Sa araling ito ay pag-aaralan mo ang paghahambing sa katangian ng tula

(awiting panudyo, tugmang de-gulong at palaisipan). Upang ito ay malinang,
kailangan mong gawin nang matapat ang lahat ng gawain.

Balikan

Balik-aralan mo ang tungkol sa Tula. Anong ang mga naaalala mong

katangian o kakanyahan ng isang tula? Isulat ang iyong mga sagot sa kahon.

TULA

A. Tuklasin

A. Panimula
Isa ka rin ba sa mga nanonood o nakapanood ng rap battle na FLIPTOP?
Sinasabing ito na raw ang modernong Balagtasan subalit naiiba sa konteksto at
paraan. Madalas sa Fliptop ay mga nakatatawang asaran ang maririnig sa
magkabilang panig samantalang sa Balagtasan ay tagisan at pangangatuwiran.
Magtala ng paborito o narinig mong linya sa Fliptop na maaaring nakatutuwa
o makabuluhan. Iwasang magtala ng mga linyang may mura o kabastusan.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE 2
 B. Pagbasa (Basahin/awitin ang liriko sa ibaba)
UPUAN
Gloc-9
Kayo po na nakaupo
Subukan n’yo namang tumayo
At baka matanaw, at baka matanaw
na n’yo ang tunay na kalagayan ko
Tao po, nandyan po ba kayo sa loob
ng Malaking bahay at malawak na
bakuran
Mataas na pader pinapaligiran
At nakapilang mga mamahaling
sasakyan
Mga Patay na laging bulong nang
bulong
Wala namang kasal pero marami ang
nakabarong
Lumakas man ang ulan ay walang
butas ang bubong
Mga plato't kutsara na hindi kilala
ang tutong
At ang kanin ay simputi ng gatas na
nasa kahon
At kahit na hindi pasko sa lamesa ay
may hamon
Ang sarap sigurong manirahan sa
bahay na ganyan
Sabi pa nila ay dito mo rin
matatagpuan
Ang tao na nagmamay-ari ng isang
upuan
Na pag may pagkakatao'y pinag-
aagawan
Kaya naman hindi niya
pinakakawalan
Kung makikita ko lamang siya ay
aking sisigawan
Kayo po na nakaupo
Subukan n’yo namang tumayo
At baka matanaw, at baka matanaw
na n’yo
Ang tunay na kalagayan ko
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
Mawalang galang na po
Sa taong nakaupo
Alam n’yo bang pantakal ng bigas
namin ay di puno
Ang ding-ding ng bahay namin ay
pinagtagpi-tagping yero
Sa gabi ay sobrang init na
tumutunaw ng yelo
Na di kayang bilhin upang ilagay sa
inumin
Pinakulong tubig sa lumang takuring
uling-uling
Gamit lang panggatong na inanod
lamang sa istero
Na nagsisilbing kusina sa umaga'y
aming banyo
Ang aking inay na may kayamanan
isang kaldero
Na nagagamit lang pag ang aking
ama ay sumuweldo
Pero kulang na kulang pa rin
Ulam na tuyo't asin
Ang singkwenta pesos sa maghapo'y
pagkakasyahin
Di ko alam kung talagang maraming
harang
O mataas lang ang bakod
O nagbubulag-bulagan lamang po
kayo
Kahit sa dami ng pera n’yo
Walang doktor na makapagpapalinaw
ng mata n’yo
Kaya...
Wag kang masyadong halata
Bato-bato sa langit
Ang matamaa'y ‘wag magalit
O bato-bato sa langit
Ang matamaan ay
Wag masyadong halata (ooh)
Wag kang masyadong halata
Hehey, (Wag kang masyadong halata)
-Musixmatch
3
C. Pag-unawa sa Binasa

Panuto: Sagutin nang pasalita ang mga tanong.

1. Tungkol saan ang awiting “Upuan” ni Gloc 9?

2. Kakikitaan ba ang awit ng karanasan ng persona ng awit, o ng mismong
sumulat nito? Patunayan.
3. Anong kaisipan ang masasalamin sa huling bahagi ng awit na “Bato-bato
sa langit ang matamaan ay ‘wag magalit”
4. Anong mensahe ang nais ikintal ng awit sa kaniyang mga tagapakinig?
5. Naging epektibo ba ang ng awiting binasa upang maiparating ng sumulat
ang kaniyang damdamin at panawagan?

Suriin

KAALAMANG-BAYAN

Ang mga kaalamang-bayan ay maituturing na salamin ng lahi at

maging pagkataong Pilipino. Bago pa man sakupin ang Pilipinas ng mga
Kastila ay mayaman na tayo sa mga panitikang nasa anyong patula.
Ang ating mga ninuno ay likas na masining kung saan ipinapahayag
ang kanilang mga kaisipan at damdamin sa paraang isinaayos na mga
salita o mga linyang kakikitaan ng sukat at tugma. Ang mga panitikan
na nasa anyong patula tulad ng mga tula, awiting panudyo, tugmaang
de-gulong, bugtong, palaisipan, kasabihan, salawikain at iba pa ay
nagsisilbing imbakan ng maraming kaalaman ng mga tao sa isang
bayan.

1. Awiting Panudyo
Isang uri ng akdang patula na ang pangunahing layunin ay
manudyo o mang-asar, manlibak o mang-uyam. Kalimitan itong
pumupuna sa isang isyung panlipunan na dinadaan sa pabiro.

Halimbawa:

Tutubi,tutubi,
Wag kang papahuli
Sa batang mapanghi

Isa dalawa tatlo, ang tatay mong kalbo

Apat, lima, anim ang tatay mong duling

City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE 4
 Si Maria kong Dende
Nagtinda sa gabi
Nang hindi mabili
Umupo sa tabi
(Maaaring nililibak nito ang isyu na prostitusyon)

2. Tugmaang de-gulong
Mga paalala o babala na nasa anyong patula na kalimitang
makikita sa mga pampubikong sasakyan. Sa ganitong paraan
ipinahahayag ng mga drayber ang kanilang mga danas sa
paglalakbay at maging kanilang mga mensaheng nais iparating sa
mga pasahero.
Halimbawa:
➢ Basta drayber, sweet lover
➢ Aanhin ko pa ang gasolina kung ang jeep ko ay sira na.
➢ Huwag magdekwatro sapagkat jeep ko’y di mo kuwarto

3. Palaisipan
Ito ay madalas na nasa anyong tuluyan. Inilalarawan ang isang
sitwasyon o kalagayan at nag-iiwan ng tanong na pasasagutan.
Layunin nitong pukawin at pasiglahin ang isipan ng mga
tagapakinig. Madalas itong pampalipas oras at ginagawang
sukatan ng talas ng isipan sa mga tao. Isa ito sa mga kaalamang-
bayan na laganap pa rin sa kasalukuyan.
Halimbawa:
➢ Ano ang nasa gitna ng dagat?
➢ May isang bola sa lamesa. Tinakpan ito ng sumbrero. Paano
nakuha ang bola na hindi ginagalaw ang sumbrero?
➢ Mayroon akong time machine na kayang magdoble ng
laman kada minuto. Naglagay ako ng saging ng 10:00 ng
umaga at napuno ang machine ng 12:00 ng tanghali. Kailan
nangalahati ang time machine?

4. Bugtong
Isang maikling pahulaan na nasa anyong tula. Inilalarawan nito
ang isang bagay na nais pahulaan. Noon ay karaniwan itong
nilalaro sa oras ng lamay upang magbigay aliw sa namatayan at
kalaunan ay ginagawa na rin sa kapag may handaan o pistahan.
➢ Mataas kung nakaupo
Mababa kung nakatayo
➢ Nagtago si Pilo
Nakalabas ang ulo
➢ Hinila ko ang baging
Nag-iingay ang matsing

City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE 5
 Pagyamanin

Punan ang talahanayan sa ibaba upang

mapaghambing ang katangian ng mga anyong patula na kaalamang-bayan
na tinalakay sa itaas.

Kaalamang-bayan Layunin Kayarian/Anyo

Awiting Panudyo

Tugmang de-gulong

Palaisipan

Bugtong

Isaisip
Matapos maunawaan ang katangian ng mga patulang anyo ng kaalamang-
bayan, sa iyong palagay, dapat pa ba itong buhaying muli at pahalagahan? May
katuturan ba ito sa pang-araw-araw na buhay ng mga Pilipino. Ipaliwanag ang
iyong sagot sa ibaba.

City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE 6
 Isagawa

Gamit ang graphic organizer sa ibaba ay paghambingin ang katangian ng

mga kaalamang-bayan. Magbigay ng pagkakatulad at pagkakaiba ng mga ito.

AWITING TUGMAANG
PANUDYO DE-GULONG

Pagkakatulad

PALAISIPAN

Pagkakatulad

BUGTONG

City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Tayahin
Ngayong naunawaan mo na ang aralin ay oras na para sukatin ang iyong
natutuhan.

A. Basahin ang sumusunod na mga pahayag. Isulat ang titik ng tamang sagot
A - Tama ang una at ikalawang pahayag
B - Mali ang una at ikalawang pahayag
C - Tama ang una, mali ang ikalawang pahayag
D - Mali ang una, tama ang ikawalang pahayag

1. Ang mga kaalamang-bayan ay kasasalaminan ng kultura at danas ng mga

tao. Ang mga unang Pilipino ay may likas na kakayahang magpahayag ng
kanilang mga kaisipan sa masining na paraan tulad ng mga kaalamang-
bayan.

2. Ang awiting panudyo ay nasa anyong patula na layuning mang-asar,

manlibak o pumuna ng tao o kalagayan. Kadalasang makikita ang mga
awiting panudyo sa mga pampublikong sasakyan.

3. Ang tugmaang de-gulong ay kasasalaminan ng danas ng mga drayber at

pasahero sa paglalakbay. Nasa anyong patula, salawikain o kasabihan ang
mga tugmaang de-gulong.

4. Ang bugtong at palaisipan ay kapwa layuning pukawin at pasiglahin ang

kaisipan ng mga tao. Inilalarawan sa pamamagitan ng maikling tula na may
tugmaan ang Palaisipan at pahuhulaan sa tagapakinig.

5. Ang tanging layunin lamang ng mga awiting panudyo ay magpatawa.

Ang mga tugmaang de-gulong ay patuloy na magiging mayabong hanggat
may mga pampublikong jeepney na pumapasada sa lansangan.

Suriin ang awiting Stsiritsit. Sagutin ang mga gabay na tanong sa ibaba.

Sitsiritsit

Sitsiritsit, alibangbang
Salaginto at salagubang
Ang babae sa lansangan
Kung gumiri’y parang tandang

City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
Santo Niño sa Pandakan
Putoseko sa tindahan
Kung ayaw mong magpautang
Uubusin ka ng langgam

Mama, mama, namamangka

Pasakayin yaring bata.
Pagdating sa Maynila
Ipagpalit ng manika.

Ale, ale, namamayong

Pasukubin yaring sanggol.
Pagdating sa Malabon
Ipagpalit ng bagoong.

1. Tungkol saan ang awiting-bayan na Sitsiritsit?

2. Anong babae ang nais ilarawan sa unang bahagi ng awit?
3. Anong kalagayan o isyung panlipunan ang pinupuna ng awit?

Susi sa Pagwawasto

D 5.
C 4.
A 3.
C 2.
A 1.
Sagot sa “Tayahin”
5. /
4. X
3. /
2. /
1. /
Sagot sa “Subukin”

Sanggunian

City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Bumubuo sa Pagsulat ng Modyul

Manunulat: Jetro Luis D. Torio (Guro, SNNHS)

Mga Editor: Maru U. Panganiban (Guro, JDPNHS)
Adelwisa P. Mendoza (Guro, CISSL)
Tagasuri Panloob: Galcoso C. Alburo (EPS, Filipino)
Tagasuri Panlabas:
Tagaguhit: Paolo N. Tardecilla (Guro, KNHS)
Tagalapat: Maricel M. Fajardo

Tagapamahala:
Sheryll T. Gayola
Pangalawang Tagapamanihala
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Tagapamanihala

Elisa O. Cerveza
Hepe – Curriculum Implementation Division
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Pangalawang Tagapamanihala

Galcoso C. Alburo
Superbisor sa Filipino
Ivy Coney A. Gamatero
Superbisor sa LRMS

City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE