Professional Documents
Culture Documents
หน่วยที่ 4
หน่วยที่ 4
เอกสารประกอบการอบรม
หนวยการพัฒนาที่ 4 สมรรถนะของผูสอนในการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
การศึกษาไทย 2.0
เป"นยุคแห2งการจัดการศึกษาที่เป;ดกว+างขึ้น เหตุจากการจัดการศึกษาในยุค 1.0 นั้น ไม2สามารถผลิตกําลังคน
ได+ ทันต2 อ ความต+ อ งการในการบริ หารราชการบ+ า นเมื อ ง ทํ า ให+ ชนชั้ น ปกครองต+ อ งแก+ ปAญ หาด+ ว ยการจั ด ให+ มี
การศึกษาสําหรับลูกหลานขุนนางชั้นสูง เพื่อผลิตกําลังคนปCอนเข+าสู2ระบบราชการที่นับวันจะขยายขอบเขตงานเพิ่ม
มากขึ้น ตามความเจริญและการขยายตัวทางเศรษฐกิจของประเทศในยุคนั้น รูปแบบการจัดการศึกษาเริ่มมีระบบ
โรงเรียน แต2ยังเป"นการเรียนแบบบอกความรู+จากผู+สอนอยู2เช2นเดิม
การศึกษาไทย 3.0
ในยุ ค นี้ เ ป" น ยุ ค ที่ ป ระเทศไทยก+ า วเข+ า สู2 ก ารเป" น ประเทศกํ า ลั ง พั ฒ นา ที่ พึ่ ง พาอุ ต สาหกรรมเบา
ในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ เป"นเหตุให+การศึกษายุคนี้เป"นการจัดการศึกษาเพื่อผลิตกําลังคนปCอนเข+าสู2
โรงงานอุตสาหกรรม เกิดการทําซ้ําบัณฑิตอย2างมโหฬาร ได+บัณฑิตในทุกระดับ ทุกสถาบันการผลิต โดยรูปแบบ
การจัดการเรียนรู+นั้น เป"นแบบทางการเหมือนสายพานการผลิตในโรงงานอุตสาหกรรม
การศึกษาไทย 4.0
การศึกษายุคนี้ควรเป"นการศึกษาเพื่อการสร+างนวัตกรรม เป"นการศึกษาเพื่อปวงชน เป"นการศึกษาเพื่อ
สังคม ที่คนที่ได+รับการศึกษานั้นต+องหันมาช2วยเหลือสังคมอย2างจริงจัง และกว+างขวาง โดยที่ไม2ใช2การศึกษาเพื่อ
วัตถุประสงค7ใด วัตถุประสงค7หนึ่งดังเช2นที่ผ2านมา และการจัดการศึกษาต+องบูรณาการทั้งศาสตร7ศิลปJชีวิต และ
เทคโนโลยีเข+าด+วยกั นอย2างกลมกลื น เพื่อสร+างคนที่สังคมต+องการได+ในทุกมิติแ ละมีรูปแบบการจัดการศึ กษาที่
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
บทบาทของครูผูสอน
เมื่อต+องเข+าสู2การศึกษาฐานสมรรถนะก็ย2อมต+องเปลี่ยนแปลงไป โดยสามารถแบ2งบทบาทของครูผู+สอนตาม
มิติต2าง ๆ ได+ดังนี้
1. บทบาทในการจัดการเรียนรู การจัดการศึกษาฐานสมรรถนะเป"นการพัฒนาสมรรถนะให+กับผู+เรียนโดย
ยึดโยงกับวิถีชีวิตของผู+เรียน การนําหลักสูตรไปใช+จึงควรเป"นสิ่งเรียบง2าย ไม2ซับซ+อน และต+องคํานึงถึงบริบทและ
นิเวศในการเรียนรู+ของผู+เรียนเป"นสําคัญ ดังนั้นบทบาทของครูจึงต+องเปลี่ยนจากคุณครูเป"นศูนย7กลาง มาเป"นการ
เรียนการสอนที่ เน+ นผู+ เรี ยนเป"นสํา คั ญ ครูจัดประสบการณ7 /สถานการณ7 ที่หลากหลายให+ ผู+เรี ยนได+ฝYก นําความรู+
ทักษะ และคุณลักษณะ ที่ได+เรียนรู+ไปใช+จนเกิดสมรรถนะที่ต+องการ โดยพิจารณาจากวิถีชีวิตและนิเวศการเรียนรู+
ของเด็กในชีวิตจริงมาออกแบบการเรียนรู+ที่มีความหมายให+กับผู+เรียน ครูจัดกระบวนการเรียนรู+เชิงรุก (active
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
learning) โดยการให+ ผู+ เ รี ย นเกิ ด การเรี ย นรู+ แ บบรู+ จ ริ ง (mastery learning) ทั้ ง ในด+ า นความรู+ ทั ก ษะและ
คุณลักษณะที่จําเป"นต2อเกิดสมรรถนะที่ต+องการ
2. บทบาทในการพัฒนาผูเรียน ครูมุ2งพัฒนาผู+เรียนอย2างเป"นองค7รวมในทุกมิติของชีวิต ทั้งด+านร2างกาย
อารมณ7 สังคม สติปAญญา มีเปCาหมายที่จะพัฒนาให+ผู+เรียนมีสมรรถนะที่สะท+อนความสามารถของผู+เรียน มีสุขภาวะ
ที่ดี เรียนไปใช+งานได+ และสามารถยืดหยุ2นได+ โดยครูเป"นผู+มีบทบาทสําคัญในการปลดปล2อยศักยภาพของผู+เรียน
และให+ ผู+เรี ยนเป" น เจ+ าของการเรี ย นรู+ ข องตนเอง ให+ อิ สระในการออกแบบการเรี ย นรู+ ที่มี ความหมายและเป" น
เปCาหมายร2วมระหว2างครูกับผู+เรียน ครูจะเป"นผู+กระตุ+น หนุนเสริม สร+างแรงบันดาลใจในการเรียนรู+ เป"นผู+ชี้แนะ
และอํานวยการการเรียนรู+ (Learning Facilitator) เพื่อให+ผู+เรียนได+เรียนรู+อย2างต2อเนื่องและมีความหมาย ครูเป"นผู+
ช2วยเหลือสนับสนุนให+ผู+เรียนพัฒนาตนเองได+เต็มตามศักยภาพโดยพัฒนาให+มีสมรรถนะที่จําเป"นเพื่อการดํารงชีวิต
ในสังคมยุคใหม2และส2งเสริมให+เกิดการเรียนรู+ตลอดชีวิต รักการเรียนรู+ปรับเปลี่ยนความคิดได+ง2าย และมีการเรียนรู+
อย2างต2อเนื่อง
3. บทบาทในการประเมินผลผูเรียน ครูเปลี่ยนบทบาทจากการเป"นผู+ประเมินเพื่อตัดสิน เป"นการประเมิน
เพื่อการเรียนรู+ (Assessment for Learning) ให+ครูเกิดการเรียนรู+ร2วมไปกับผู+เรียน โดยใช+การประเมินสมรรถนะ
ผู+เรียนด+วยการประเมินตามสภาพจริง ครูมีบทบาทในการสังเกตพฤติกรรมของผู+เรียน ให+ข+อมูลย+อนกลับ (feed
back) จากสิ่งที่ผู+เรียนได+ปฏิบัติจริง และให+ความช2วยเหลือตามความต+องการของผู+เรียนแต2ละคนในการเรียนการ
สอนประจําวัน และประเมินจากความก+าวหน+าในการปฏิบัติงาน เช2น การประเมินจากการปฏิบัติ (Performance
assessment) หรือการประเมิ นโดยใช+ แฟCมสะสมผลงาน (Portfolio Assessment) รวมถึงการประเมิ นตนเอง
(Student Self-assessment) และการประเมินโดยเพื่อน (Peer Assessment) ผู+เรียนรับผิดชอบการเรียนรู+ของ
ตน โดยครูสื่อสารผลลัพธ7การเรียนรู+ที่ต+องการให+เกิดขึ้นกับผู+เรียน ให+ผู+เรียนตั้งเปCาหมาย กําหนดวิธีการเรียนรู+ของ
ตนเองร2วมด+วย และสามารถใช+เวลาในการเรียนรู+แตกต2างกันได+ โดยผู+เรียนแต2ละคนสามารถไปได+เร็ว ช+า (self
pacing) ตามความถนั ดและความสามารถของตนและสามารถแสดงสมรรถนะหรื อ พฤติ ก รรมที่ ชี้ ใ ห+ เ ห็ น ถึ ง
ความสามารถในการประยุกต7ใช+ความรู+ ทักษะ และคุณลักษณะต2างๆ ในบริบทหรือสถานการณ7ใหม2ๆ ก2อนที่จะก+าว
สู2การเรียนรู+ขั้นต2อไป ถ+าผู+เรียนยังไม2ผ2านการประเมินว2าเกิดสมรรถนะที่ต+องการ ครูจําเป"นต+องออกแบบการเรียนรู+
และสอนซ2อมเสริม (remedial teaching) ให+ตอบสนองต2อปAญหาและความต+องการของผู+เรียน โดยครูอาจมีการ
เตรียมแนวทางการสนับสนุนเพื่อรองรับผู+เรียนที่หลากหลาย โดยการประเมินการเรียนรู+เป"นกิจกรรมที่เป" นส2 วน
หนึ่งของกระบวนการเรียนการสอนตามปกติ มีลักษณะเป"นการประเมินแบบ Formative Assessment ซึ่งมีการ
เก็บข+อมูลการเรียนรู+ของผู+เรียนเพื่อให+ความช2วยเหลือตามปAญหาและความต+องการของผู+เรียนแต2ละคน
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
เอกสารอางอิง
Aubrey S., et al.(2018). Competency Education Implementation: Examining the Influence
of Contextual Forces in Three New Hampshire Secondary Schools.
https://doi.org/10.1177/2332858418782883
Haynes, E., et al.(2016). Looking under the hood of competency-based education: The
relationship between competency-based education practices and students’ learning
skills, behaviors, and dispositions. Quincy, MA: Nellie Mae Education Foundation.
Ryan, S., & Cox, J. D. (2017). Investigating student exposure to competency-based
education. Education Policy Analysis Archives, 25(24). http://dx.doi.org/10.14507/epaa.25.2792
UNESCO. (2015). Thailand Education For All 2015 National Review. Retrieved from
https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000229878
สํานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2563). การจัดการเรียนรู+ฐานสมรรถนะเชิงรุก. พิมพ7ครั้งที่ 1.
กรุงเทพมหานคร : บริษัท 21 เซ็นจูรี่ จํากัด.
ไชยยศ เรืองสุวรรณ. Active Learning. สืบค+นจาก http://www.drchaiyot.com.
ณัชนัน แกวชัยเจริญ. บทบาทของครูผู+สอนในการจัดกิจกรรมและวิธีการปฏิบัติตามแนวทางของ
Active Learning. สืบค+นจาก http://www.itie.org.
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
สมรรถนะการจัดการเรียนรู+เป"นสมรรถนะที่สําคัญที่จัดอยู2ในสมรรถนะประจําสายงานของครูผู+สอน ที่จะใช+นการ
พัฒนาคุณภาพผู+เรียนให+ดียิ่งขึ้น ได+มีนักวิชาการอธิบายไว+ดังนี้ Edgar Dale อ+างใน กิดานันท7 มลิทอง (2543) ได+
จั ด แบงสื่ อ การสอนเพื่ อ เป" น แนวทางในการอธิ บ ายถึ ง ความสั ม พั น ธระหว2 า ง สื่ อ โสตทั ศ นู ป กรณ7 ต2 า ง ๆ ใน
ขณะเดียวกันก็เป"นการแสดงขั้นตอนของประสบการณ7การเรียนรูและการใชสื่อแต2ละประเภทในกระบวนการเรียน
รูด+วย โดยพัฒนาตามแนวคิดของ Bruner โดยนํามาสร+างเป"น “กรวยประสบการณ” (cone of experiences)ซึ่ง
มีลําดับขั้นตอนจากรูปธรรมไปจนถึงนามธรรม ดังนี้
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
สมรรถนะการออกแบบการเรียนรู
1. จัดการเรียนการสอนโดยเน+นนักเรียนเป"นสําคัญ ให+ผู+เรียนมีส2วนร2วมในกระบวนการเรียนการสอนอย2าง
กระตือรือร+น
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
2. ส2 ง เสริ ม ให+ ผู+ เรี ย นได+ ร2 วมกั น ทํ า งานกลุ2 ม ด+ ว ยตนเอง โดยส2 ง เสริ ม ให+ มี กิ จ กรรมกลุ2 ม ลั ก ษณะต2 า ง ๆ
หลากหลายในการเรียนการสอน และส2งเสริมให+ผู+เรียนมีโอกาสได+ลงมือทํา
3. จั ดประสบการณ7 ตรงให+ แ ก2 ผู+ เรี ย น ให+ ผู+เรีย นได+ เรี ยนรู+ สิ่ง ที่ เป" นรู ปธรรมเข+ า ใจง2 า ยตรง กั บความจริ ง
สามารถนําไปใช+ในชีวิตประจําวันได+อย2างมีเหตุผล
4. จัดบรรยากาศในชั้นเรียนที่ส2งเสริมให+ผู+เรียนเกิดความรู+สึกกล+าคิดกล+าทําส2งเสริมให+ ผู+เรียนได+แสดงออก
ซึ่งความรู+สึกนึกคิดของตนเองต2อสาธารณะชนหรือเพื่อนร2วมชั้นเรียน
5. เน+นการปลูกฝAงจิตสํานึก ค2านิยม และจริยธรรมที่ถูกต+องดีงาม ให+ผู+เรียนสามารถ วางแผนแยกแยะความ
ถูกต+องดีงามและความเหมาะสมได+ สามารถขจัดความขัดแย+งได+ด+วยเหตุผล มีความกล+าหาญทางจริยธรรม และ
แก+ไขปAญหาด+วยปAญญาและสามัคคี
สมรรถนะการจัดการเรียนรูที่เนนผูเรียนเป=นสําคัญ ไว+ดังนี้
1. เตรียมการสอนทั้งเนื้อหาและวิธีการ
2. จัดสิ่งแวดล+อมและบรรยากาศที่ปลุกเร+า จูงใจและเสริมแรงให+ผู+เรียนเกิดการเรียนรู+
3. เอาใจใส2นักเรียนเป"นรายบุคคลและแสดงความเมตตาผู+เรียนอย2างทั่วถึง
4. จัดกิจกรรมและสถานการณ7ให+ผู+เรียนได+แสดงออกและคิดอย2างสร+างสรรค7
5. ส2งเสริมให+ผู+เรียนฝYกคิด ฝYกทําและฝYกปรับปรุงตนเอง
6. ส2งเสริมกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู+จากกลุ2ม พร+อมทั้งสังเกตส2วนดี และปรับปรุงส2วนด+อยของผู+เรียน
7. ใช+สื่อการสอนเพื่อฝYกการคิด การแก+ปAญหาและการค+นพบความรู+
8. ใช+แหล2งเรียนรู+ที่หลากหลายและเชื่อมโยงประสบการณ7กับชีวิตจริง
9. ฝYกฝนกิริยามารยาทและวินัยตามวิถีวัฒนธรรมไทย
10. สังเกตและประเมินพัฒนาการของผู+เรียนอย2างต2อเนื่อง
สมรรถนะการใชและพัฒนาสื่อการเรียนรู ไว+ดังนี้
1. สอดคล+องกับวัตถุประสงค7การเรียนรู+ ผู+สอนควรศึกษาถึงวัตถุประสงค7การเรียนรู+ที่หลักสูตรกําหนดไว+
2. ตรงกับลักษณะของเนื้อหาของบทเรียน เนื้อหาของบทเรียนอาจมีลักษณะแตกต2างกันไป
3. ให+เหมาะสมกับลักษณะของผู+เรียน
4. ให+เหมาะสมกับจํานวนของผู+เรียน และกิจกรรมการเรียนการสอนในการสอนแต2ละครั้ง
5. ที่เหมาะสมกับสภาพแวดล+อม
6. มีลักษณะน2าสนใจและดึงดูดความสนใจ
7. มีวิธีการใช+งาน เก็บรักษา และบํารุงรักษาได+สะดวก
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
สมรรถนะการวัดประเมินการเรียนรู ไว+ดังนี้
1. ออกแบบวิธีการวัดและประเมินผลอย2างหลากหลาย เหมาะสมกับเนื้อหากิจกรรมการเรียนรู+ และผู+เรียน
2. สร+างและนําเครื่องมือวัดและประเมินผลไปใช+อย2างถูกต+องเหมาะสม
3. วัดและประเมินผลผู+เรียนตามสภาพจริง
4. นําผลการประเมินการเรียนรู+มาใช+ในการพัฒนาการจัดการเรียนรู+
ความสําคัญของสมรรถนะการจัดการเรียนรูเชิงรุก
เป"นสิ่งที่สําคัญของการจัดการเรียนรู+ ซึ่งจะมีผลต2อการเรียนรู+ของผู+เรียนอย2างแท+จริง นั่นคือกิจกรรมการเรียนรู+ มี
ผลต2อผู+เรียน ดังนี้
1. กระตุ+นความสนใจ สนุกสนาน ตื่นตัวในการเรียน มีการเคลื่อนไหว
2. เป;ดโอกาสให+ประสบความสําเร็จในการเรียนรู+
3. ปลูกฝAงความเป"นประชาธิปไตย การใช+ทักษะชีวิต
4. ฝYกความรับผิดชอบ การทํางานร2วมกัน ช2วยเหลือเกื้อกูลตามศักยภาพ และคุณลักษณะที่ดี
5. ส2งเสริมทักษะกระบวนการต2าง ๆ เช2น การคิดสร+างสรรค7การสื่อสาร การแก+ปAญหา กระบวนการกลุ2ม
การบริหารจัดการ ฯลฯ
6. ฝYกการใช+เทคโนโลยีให+เกิดประโยชน7 เป"นเครื่องมือการเรียนรู+ตลอดชีวิต
7. สร+างปฏิสัมพันธ7ที่ดีระหว2างผู+เรียนกับผู+เรียน กับครูและบุคคลที่เกี่ยวข+องอื่น ๆ
8. เข+าใจบทเรียนและส2งเสริมพัฒนาการผู+เรียนในทุก ๆ ด+านสมรรถนะการจัดการเรียนรู+เชิงรุกเป"นสิ่งสําคัญ
ที่ครูผู+สอนต+องมีเพื่อจะได+จัดกระบวนการที่จะทําให+ผู+เรียนได+พัฒนาทั้ง ความรู+ ทักษะ และทัศนคติที่ดี ทําให+ผู+เรียน
สามารถดํารงชีวิตได+อย2างสันติสุข
เอกสารอางอิง
บัณฑิต ฉัตรวิโรจน7. (2550). การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนแบบการจัดการความรู+เพื่อ
เสริมสร+างสมรรถนะการสอนของนักศึกษาครู. วิทยานิพนธ7ปริญญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาอุดมศึกษา คณะ
ครุศาสตร7 จุฬาลงกรณ7มหาวิทยาลัย.
พศิน แตงจวง. (2554). รูปแบบการพัฒนาสมรรถนะบุคลากรทางการศึกษา. กรุงเทพฯ : ดวงกมล พับลิช
ชิ่ง.
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
จุดมุงหมายทางการศึกษา
จุดมุ2งหมาย คือ จุดที่ต+องพยายามไปให+ถึงเป"นสิ่งที่หวังไว+ในอนาคต เป"นเครื่องบอกทิศทางให+ผู+ทํางานอย2าง
หนึ่งพยายามไปให+ถึงจุดนั้น เปรียบเสมือนผู+ กําหนดทิ ศทาง ดังนั้นจุดมุ2งหมายทางการศึกษาจึงเป" นการกํา หนด
ทิศทางของกิจกรรมทางการศึกษาให+ได+ดังที่พึงประสงค7ไว+
การกําหนดจุ ดมุ2ง หมายเป"นงานที่มีความสําคัญ เพราะจุดมุ2ง หมายที่ กํา หนดขึ้ นจะเห็ นแนวทางในการ
กําหนดเนื้ อหา การเลือกวิ ธีสอน กิจกรรมการเรียนการสอน ตลอดจนการวั ดผล จึงควรมีลักษณะที่ชัดเจนและ
เป"นไปได+ในเชิงปฏิบัติ สิ่งที่สําคัญอยู2ตรงที่ว2าต+องรู+ให+แน2ชัดเสียตั้งแต2ต+นว2า วิชานี้ บทนี้ จะต+องวัดอะไรบ+างจะต+อง
วัดมากน+อยอย2างละเท2าไร และจะต+องวัดด+วยวิธีใด ซึ่งจัดว2าเป"นสิ่งแรกที่สําคัญที่สุดของกระบวนการวัดผล ดังนั้น
การที่จะตอบคําถามดังกล2าวนั้นได+ จึงจําเป"นที่จะต+องรู+ถึงจุดมุ2งหมายของวิชาหรือบทเรียนนั้นเสียก2อนว2าต+องการ
ให+ เ กิ ด สิ่ ง ใดกั บ ผู+ เ รี ย นบ+ า งจึ ง จะสามารถทํ า การวั ด ได+ อ ย2 า งถู ก ต+ อ ง หากพิ จ ารณาจากกระบวนการสอนที่
เรียกว2า OLE
จากแผนภู มิ OLE จะเห็ น ความสั ม พั น ธ7 ที่ เ ชื่ อ มโยงเกี่ ย วเนื่ อ งกั น เป" น กระบวนการจุ ด ประสงค7 ก ารเรี ย นรู+
เป"นตัวตั้ง หรือเป"นตัวเริ่มต+น การเรียนการสอน เป"นตัวกลางนําไปสู2การบรรลุจุดประสงค7การเรียนรู+ที่กําหนดไว+
ประกอบด+วย
1. สาระสําคัญ
2. เนื้อหาวิชา
3. กิจกรรมการเรียนการสอน
4. สื่อการเรียนการสอน
ขั้นตอนการสรางกิจกรรมการเรียนรู
จากแผนภูมิของ OLE ขั้นตอนสําคัญของการจัดท าแผนการจัดการเรียนรู+ที่ 3 ขั้นตอน ได+แก2
ขั้นที่ 1 การกําหนดจุดประสงคPการเรียนรู
การกําหนดจุดประสงค7การเรียนรู+ เป"นการกําหนดสิ่งที่ต+องการให+ผู+เรียนบรรลุผลจุดประสงค7การเรียนรู+ ซึ่ง
เน+นการบรรลุจุดประสงค7ใน 3 ด+าน ได+แก2
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
ประโยชนPของแผนการจัดการเรียนรู
การจัดทําแผนการจัดการเรียนรู+ เป"นประโยชน7โดยตรงต2อครูผู+สอนและตัวผู+เรียน ดังนี้
1. ทําให+ครูผู+สอนมีความมั่นใจในการสอนยิ่งขึ้น
2. ทําให+การสอนของครูต2อเนื่อง
3. ทําให+ผู+เรียนเกิดความศรัทธาในตัวครู
4. ทําให+บทเรียนมีประโยชน7และมีความหมายต2อชีวิตจริงของผู+เรียน
5. เป"นแนวทางการสอนสําหรับผู+อื่นที่จําเป"นต+องสอนแทน
6. เป"นหลักฐานในการวัดผลนักเรียน
7. เป"นหลักฐานในการพิจารณาผลงานครู
8. เป"นผลงานแสดงให+เห็นว2างานการสอนเป"นวิชาชีพที่จะต+องได+รับการฝYกฝน มีลักษณะเฉพาะของวิชาชีพครู
เอกสารอางอิง
คณะกรรมการอิสระเพื่อการปฏิรูปการศึกษาและสํานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2564). การจัดการ
เรียนรู+ฐานสมรรถนะเชิงรุก. [ออนไลน7]. สืบค+นเมื่อ 5 เมษายน 2565,
https://watponcmpeo.files.wordpress.com/ การจัดการเรียนรู+ฐานสมรรถนะเชิงรุก.pdf/.
สํานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2563). การจัดการเรียนรู+ฐานสมรรถนะเชิงรุก.
บริษัท 21 เซ็นจูรี่ จํากัด. นนทบุรี.
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
กรอบ 3 ดานที่จําแนกความแตกตางวาหลักสูตรควรสรางประสบการณPการเรียนรูและการจัดการ
1) Content Framework : กรอบที่ถูกขับเคลื่อนด+วยเนื้อหาของหลักสูตรที่วางแผนว2าจะเริ่มต+นและสิ้นสุด
ด+วยการครอบคลุมเนื้อหา หัวข+อที่ระบุ และทดสอบนักศึกษาในความรู+ที่เนื้ อหาครอบคลุม เป"นกรอบที่ใช+ เป" น
ส2วนมากและยากต2อการเปลี่ยนแปลง
2) Competency Framework : การเรียนรู+จะแยกเป" นงานย2 อ ยจํา นวนมากที่สามารถตรวจ บันทึ กและ
เพิ่มเติม และนักศึกษาจะต+องแสดงการปฏิบัติมากกว2าการรับความรู+อย2างเดียวซึ่งนักศึกษาจะมีโอกาสน+อยในการ
สังเคราะห7 ติดต2อ และประยุกต7การเรียนรู+ตลอดการเรียนรู+ต2าง ๆ
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
การออกแบบ Outcome ในการจั ด การเรี ย นการสอนแบบ Active Learning จึ ง จั ด เป" น ส2 ว นหนึ่ ง ของ
การจัดการเรียนรู+ในยุค ใหม2 ที่ต+องดํา เนิ นการควบคู2กั นไปกั บคุ ณลักษณะอื่ นๆ เพื่อมุ2งสร+างให+ผู+เรี ยนมี ทัก ษะพึ ง
ประสงค7และสอดคล+องกับรูปแบบการเรียนรู+ที่เปลี่ยนแปลงไป
1) ดานการคิด (Thinking Domain) การจัดการเรียนรู+แบบ Active Learning จะสร+างให+เกิดการเรียนรู+
กับองค7ความรู+ที่เกี่ยวข+อง ใน 6 ระดับ มิใช2เพียงให+จดจํา (Remember) และเข+าใจ (Understand) เหมือนกับการ
เรียนรู+แบบPassive Learning หากแต2จะให+ความสําคัญกับการให+ผู+เรียนได+ประยุกต7 (Apply) วิเคราะห7 (Analyze)
ประเมิน (Evaluate) และสร+างสรรค7 (Create) ด+วย
2) ดานความรูสึ ก (Feeling Domain) การจัดการเรียนรู+แบบ Active Learning ให+ความสําคัญกับการ
สร+างให+ผู+เรียนสนุก (Fun) ในการเรียนรู+ ควบคู2กับสร+างให+เกิดความตระหนักเห็นคุณค2า (Value) ของสิ่งที่ เรี ยน
โดยมีความรู+สึกท+าทาย (Challenge) และได+มีปฏิสัมพันธ7 (Interaction) ทั้งกับผู+เรียนด+วยกันและผู+สอน
3) ดานการลงมือปฏิบัติ (Doing Domain) การจัดการเรียนรู+แบบ Active Learning ให+ความสําคัญกับ
การให+ ผู+เรี ยนได+ เรี ยนรู+ จากการลงมื อ ปฏิ บัติ ตั้ ง แต2 ก ารปฏิ บัติตามต+ นแบบ (Imitation) การปฏิ บัติได+ เองอย2 า ง
ถูกต+อง (Precision) ไปจนถึงการปฏิบัติได+เองอย2างคล2องแคล2วเป"นธรรมชาติ (Naturalization) สามารถเชื่อมโยง
วิเคราะห7ความสัมพันธ7 จากสิ่งที่ได+ปฏิบัติไปสู2องค7ความรู+ที่ก าลังเรียนได+ ทั้งนี้ ควรให+ความสําคัญกับการจัดการ
เรียนรู+ทั้ง 3 มิติข+างต+นควบคู2กัน จึงจะเรียกได+ว2าเป"น Active Leaning อย2างแท+จริง โดยผู+สอนสามารถเลือกใช+มิติ
หนึ่งเป"นแกนนํา และหมุนเข+าไปหาอีก 2 มิติได+ ตาม ลักษณะขององค7ความรู+และกลุ2มผู+เรียน
ขั้นตอนที่ 5 ประเมินการเรียนรู+ของนักศึกษาโดยการออกแบบงานหรือกิจกรรมเพื่อใช+วัดการได+รับผลใน
แต2ละคอร7ส
ขั้นตอนที่ 6 จัดการประชุมคณะทํางานและนักศึกษาเมื่อจบการศึกษา เพื่อทบทวนแก+ไขรายการผลลั พธ7
ทฤษฎีการสอน หลักสูตร และแผนงาน
ขั้นตอนที่ 7 มีการปฏิบัติตามขั้นตอนข+างต+นอยู2สม่ําเสมอเพื่อปรับปรุงผลลัพธ7การเรียนรู+ของนักศึกษา
Key questions
1) ประโยชน7ของ Learning outcomes ของหลักสูตร
2) สิ่งที่ต+องการให+นักศึกษาเรียนรู+จากหลักสูตร
3) ทําไมจึงต+องการให+นักศึกษาเรียนรู+สิ่งนั้น
4) จะสามารถช2วยให+นักศึกษาเรียนรู+ได+ดีที่สุดอย2างไร
5) จะสามารถทราบได+อย2างไรว2านักศึกษาได+เรียนรู+สิ่งนั้นแล+ว
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
เอกสารอางอิง
กรอบคุณวุฒิแห2งชาติ NQF ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560
กรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษาแห2งชาติ พ.ศ. 2552
Module 1&2 Learning Outcome Initiatives. Centre for Academic Development. UPM
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
สมรรถนะดานการออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนและการใชเทคโนโลยี
EP3.1 : การออกแบบกิจกรรมการเรียนรู
สมรรถนะการออกแบบและเขียนแผนการจัดการเรียนรูเชิงรุกแบบรวมพลัง
(Design and Writing Collaborative Active Learning Lesson Plan Competency)
คือ ความเชี่ยวชาญที่ครูในสถานศึกษาแสดงออกทางพฤติกรรมโดยมีการประยุกต7 หรือบูรณาการระหว2าง
ความรู+เรื่องการจัดการเรียนรู+เชิงรุกแบบรวมพลังกับทักษะ ซึ่งเป"นความชํานาญการในการจัดการเรียนรู+เชิง รุก
การออกแบบและการเขียนแผนการจัดการเรียนรู+เชิงรุกแบบรวมพลัง รวมทั้งคุณลักษณะ และนิสัยพร+อมความ
มุ2งมั่นในการเตรียม และปฏิบัติการจัดการเรียนรู+ด+วยจิตวิญญาณครู ซึ่งเป"นความเชี่ยวชาญที่สามารถออกแบบฯ
เขียนแผนการจัดการเรียนรู+เชิงรุกแบบรวมพลังในสถานการณ7ใหม2 ในบริบทใหม2ในสถานการณ7และบริบทที่ซับซ+อน
มากขึ้น
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
ความหมายของการออกแบบการจัดการเรียนรู
คําว2า “การออกแบบ” และ “การจัดการเรียนรู+” เมื่อนํามารวมกันเป"น“การออกแบบ การจัดการเรียนรู+”
(Instructional design) ได+มีนักการศึกษาด+านการออกแบบการจัดการเรียนรู+ ให+ความหมายไว+ว2า การออกแบบ
การเรียนรู+ เป"นกระบวนการที่เป" นระบบ ที่นํามาใช+ในการศึกษาความต+ องการของผู+เรียนและปA ญหาการเรี ย น
การสอน เพื่อแสวงหาแนวทางที่จะช2วยแก+ปAญหาการจัดการเรียนรู+ซึ่งอาจเป"นการปรับปรุงสิ่งที่มีอยู2 หรือสร+างสิ่ง
ใหม2 โดยนํ า หลั ก การเรี ย นรู+ แ ละหลั ก การสอนมาใช+ เปC า หมายของการออกแบบการจั ด การเรี ย นรู+ คื อ
การพัฒนาการเรียนรู+ของผู+เรียน
การกําหนดหัวขอเรื่อง (Theme)
หัวข+อ เรื่ อ ง (Theme) เป"นข+ อ ความที่ เป" นประเด็ น ของเรื่ อง ที่ผู+เรี ย นจะทํ าการศึ กษา โดยเป" นมโนทั ศ น7
กว+าง ๆ ที่เอื้อต2อการใช+ความรู+และมุมมองหลายวิชารวมกัน สื่อความหมายเป" นแนวคิ ดหรือความคิ ดรวบยอด
(Concept) แก2ผู+เรียน ควรเป"นหัวข+อเรื่ องที่ ทันสมัย น2าสนใจ และมีความหมายสําหรับผู+ เรียน ทําให+เกิดความ
กระหาย อยากจะเรียนรู+ และพร+อมที่จะสื บสวน (Inquiry) แสวงหาคําตอบด+ วยตนเอง ซึ่งผู+ออกแบบกิจกรรม
ควรพิจารณาในประเด็น ต2อไปนี้
1) หัวข+อเรื่อง มีความยากง2าย เหมาะสมกับระดับความรู+ความสามารถของผู+เรียน ไม2ยุ2งยากหรือซับซ+อน
จนเกินไป และที่สําคัญต+องมีความเป"นไปได+
2) หัวข+อเรื่อง มีแหล2งความรู+ที่จะศึกษาค+นคว+า
3) หัวข+อเรื่อง สอดคล+องกับความถนัด ความสนใจ และความพร+อมของผู+เรียน
การออกแบบกิจกรรม
1. เชื่อมโยงตัวชี้วัด สอดคล+องและเชื่อมโยงกับมาตรฐานการเรียนรู+/ตัวชี้วัด ตามหลักสูตร
2. เน+นจัด 4H การจัดกิจกรรมให+บรรลุเปCาหมาย 4H ได+แก2 กิจกรรมพัฒนาสมอง (Head) กิจกรรมพัฒนา
ทักษะปฏิบัติ (Hand) กิจกรรมพัฒนาจิตใจ (Heart) และกิจกรรมพัฒนาสุขภาพ (Health)
การจัดกิจกรรม
1. ผู+เรียนเป"นสุข เป"นการเรียนรู+อย2างมีความสุข โดยใช+วิธีการจั ดกิจกรรมที่หลากหลาย อย2างเหมาะสม
ตอบสนองความสนใจ ความถนัด ความต+องการ และความแตกต2างของผู+เรียน
2. สนุ ก การคิ ด ขั้ นสู ง เป; ดโอกาสให+ ผู+ เรี ย นได+ ว างแผน คิ ด วิ เคราะห7 ค+ นคว+ า ถกแถลง สร+ า งความคิ ด
เชิงเหตุผล อภิปราย สรุปความรู+ นําเสนอ จุดประกายความคิด สร+างแรงบันดาลใจ สร+างความ มุ2งมั่นเพื่อแสวงหา
ความรู+ การแก+ปAญหาและสร+างสรรค7นวัตกรรม
3. มุ2งทํางานเป"นกลุ2ม จัดกิจกรรมการเรียนรู+ ให+ผู+เรียนได+ เรียนรู+ร2วมกันเป"นทีม ทํางานอย2าง เป"นระบบ
แลกเปลี่ยนประสบการณ7 ช2วยเหลือเกื้อกูล มีความสามัคคี และเป"นผู+นํา ผู+ตามที่ดี
4. ลุ2มลึกแหล2งเรียนรู+ใช+แหล2งเรียนรู+ ภูมิปAญญา สิ่งแวดล+อม และเทคโนโลยีสารสนเทศ เพื่อพัฒนาคุณภาพ
การเรียนรู+
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
การวัดและประเมินผล
การประเมิน P&A ประเมินผลตามสภาพจริง (Authentic Assessment) โดยใช+ เทคนิควิธีการที่หลากหลาย
เน+ นการประเมิ น การปฏิ บั ติ (P : Performance Assessment) และการประเมิ น คุ ณลั ก ษณะ (A : Attribute
Assessment)
จากแผนภาพ ภายหลั ง การออกแบบหน2 ว ยการเรี ย นรู+ เ สร็ จ สิ้ น เพื่อให+ ก ารจั ด การเรี ย นรู+ ส อดคล+ องกั บ หน2 ว ย
การเรียนรู+ ครูผู+สอนควรวางแผนจัดแบ2ง เนื้อหาสาระ เวลา ให+ครอบคลุมหน2วยการเรียนรู+ จากนั้นนํามาจั ดทํ า
แผนการจัดการเรียนรู+ให+เหมาะสมกับเวลา และการพัฒนาผู+เรียน ในการจัดทําแผนการจัดการเรียนรู+ ครูผู+สอน
จะต+องกําหนดเปCาหมายสําหรับผู+เรียนในการจัดการเรียนรู+ โดยสามารถกําหนดเป"นจุดประสงค7การเรียนรู+ ข อง
แผนการเรียนรู+นั้น ๆ ซึ่งจุดประสงค7การเรียนรู+ในแต2ละแผนการจัดการเรียนรู+ ต+องนําพาผู+เรียนไปสู2มาตรฐานการ
เรียนรู+/ตัวชี้วัด สมรรถนะสําคัญของผู+เรียน และคุณลักษณะอันพึงประสงค7 ที่กําหนดไว+ในหน2วยการเรียนรู+ จากนั้น
ต+องก าหนดการจัดกิจกรรมการเรียนรู+เพื่อให+ผู+เรียนบรรลุเปCาหมาย ครูควรใช+เทคนิค/วิธีการสอนที่หลากหลาย
โดยพิจารณาเลือกนํากระบวนการเรียนรู+ที่จะพัฒนาให+ผู+เรียนเกิดการเรียนรู+ ที่เน+นการจัดการเรียนรู+เชิงรุก (Active
Learning) ซึ่งสามารถนํากระบวนการเรียนรู+ดังต2อไปนี้มาใช+ในการจัดการเรียนรู+ให+เหมาะสมกับธรรมชาติวิชา เช2น
กระบวนการเรียนรู+แบบบูรณาการ กระบวนการสร+างความรู+ กระบวนการคิด กระบวนการทางสังคม ฯลฯ รวมทั้ง
ให+ศึกษาการนํ า เทคนิ ควิ ธีการสอนมาใช+ ในการจั ด การเรี ยนรู+ ด+วย และในการจั ดการเรี ย นรู+ ครูผู+สอนต+ อ งรู+ จัก
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
ชิ้นงาน หรือภาระงานที่นักเรียนปฏิบัติ
ชิ้นงานและหรือภาระงาน หมายถึง สิ่งต2อไปนี้ ชิ้นงาน ได+แก2
1. งานเขียน เช2น เรียงความ จดหมาย โคลงกลอน การบรรยาย การเขียนตอบ ฯลฯ
2. ภาพ / แผนภูมิ เช2น แผนผัง แผนภูมิ ภาพวาด กราฟ ตาราง ฯลฯ
3. สิ่งประดิษฐ7 เช2น งานประดิษฐ7 งานแสดงนิทรรศการ หุ2นจําลอง ฯลฯ
ภาระงาน ได+ แ ก2 การพู ด/รายงานปากเปล2 า เช2 น การอ2 าน กล2 า วรายงาน โต+วาที ร+ อ งเพลง สั ม ภาษณ7
บทบาทสมมติ เล2นดนตรี การเคลื่อนไหวร2างกาย ฯลฯ งานที่มีลักษณะผสมผสานกันระหว2างชิ้นงาน ภาระงาน
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
ชิ้นงานและหรือภาระงานที่แสดงให+เห็นถึงพัฒนาการของผู+เรียนที่ได+รับการพัฒนาการเรียนรู+ของแต2ละ
เรื่อง หรือแต2ละขั้นตอนของการจัดกิจกรรมการเรียนรู+น าสู2การประเมินเพื่อปรับปรุงเพิ่มพูนคุณภาพผู+เรียน/วิธี
สอนสูงขึ้นอย2างต2อเนื่อง
จากวิธีการเรียนรู+ทั้งหมดนี้ จะสังเกตได+ว2า เป"นการเรียนรู+ที่เน+นให+ผู+เรียนลงมือทํา คิดวิเคราะห7และร2วมมือกันแก+ไข
ปAญหา ซึ่งเป"นไปตามเจตนารมณ7ของกระบวนการเรียนรู+แบบ Active Learning ซึ่งกระบวนการเรียนรู+ในลักษณะ
ของ Active Learning นี้ ถ+าประสบความสําเร็จจะทําให+ผู+เรียนสามารถรักษาผลการเรียนรู+ให+อยู2คงทนได+มากและ
นานกว2ากระบวนการเรียนรู+ Passive Learning ซึ่งถ+าเราสามารถพาผู+เรียนไปถึงขั้นนั้นได+ จะเป"นการปฏิวัติวงการ
การศึกษาของไทยเลยทีเดียว เพราะกระบวนการเรียนรู+แบบ Active Learning นั้น ตัวแปรสําคัญในการเรียนรู+จะ
ไปอยู2ที่ตัวผู+เรียนเป"นหลัก ซึ่งแตกต2างจากการเรียนรู+ที่เคยเป"นมาในอดีตที่ครูผู+สอนเป"นผู+ถ2ายทอดให+ แต2อย2างไรก็
ตาม การจะพัฒนาไปถึงขั้นนั้นได+ ผู+เรียนจะต+องมีทักษะและความพร+อมในการเรียนรู+อย2างเหมาะสมในระดับหนึ่ง
ซึ่งทักษะพื้นฐานเช2น การอ2าน การเขียน การคิดคํานวณ และทักษะการใช+ภาษาต2างประเทศ นับเป"นเรื่องที่สําคัญที่
ผู+เรียนจะต+องมีความพร+อม เพื่อที่จะก+าวสู2การเรียนรู+แบบ Active learning ได+โดยสมบูรณ7 ซึ่ง ณ ปAจจุบันเด็กไทย
นั้นพร+อมแล+วหรือยัง
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
เอกสารอางอิง
วิจารณ7 พานิช. (2557). วิถีสร+างการเรียนรู+เพื่อศิษย7ในศตวรรษที่ 21. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสยามกัมมาจล.
สํานักงานส2งเสริมสังคมแห2งการเรียนรู+และคุณภาพเยาวชน. (2557). ยกระดับคุณภาพครูไทยใน
ศตวรรษที่ 21. เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ “อภิวัฒน7การเรียนรู+...สู2จุดเปลี่ยน ประเทศไทย”
(6-8 พฤษภาคม 2557). กรุงเทพมหานคร: สหมิตรพริ้นติ้งแอนด7พับลิชชิ่ง.
สํานักงานส2งเสริมสังคมแห2งการเรียนรู+และคุณภาพเยาวชน. (2557). ปลุกโลกการสอนให+มีชีวิตสู2 ห+องเรียน
แห2งศตวรรษใหม2. เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ “อภิวัฒน7การเรียนรู+... สู2จุดเปลี่ยนประเทศ
ไทย” (6-8 พฤษภาคม 2557). กรุงเทพมหานคร: สหมิตรพริ้นติ้ง แอนด7พับลิชชิ่ง.
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
สมรรถนะดานการออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนและการใชเทคโนโลยี
EP3.2 : การออกแบบเทคโนโลยีสําหรับการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
รูปแบบการใช เทคโนโลยีเพื่อพัฒนาการเรียนรู
ความก+าวหน+าทางเทคโนโลยีคอมพิวเตอร7 และการแข2งขันการพัฒนาทางด+านซอฟต7แวร7 ในปAจจุบัน ส2งผล
ให+ ป ระเทศต2 า ง ๆ นํ า คอมพิ วเตอร7 ม าใช+ ใ นด+ า นการศึ ก ษากั นมาก การใช+ ค อมพิ ว เตอร7 ช2ว ยสอน(Computer
Assisted Instruction) มีบทบาทและมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น โดยมีรูปแบบการใช+เทคโนโลยี ดังนี้
1. จัดการเรียนรู+ “ตลอดเวลา” (Anytime) เวลาใดก็สามารถเรียนรู+ได+ ระยะแรกเริ่มให+นักเรียนสามารถใช+
Computer สืบค+นหาความรู+จากห+องสมุด ซึ่งมีเครื่องคอมพิวเตอร7ให+บริการระบบ Internet
2. เรียนรู+จากแหล2งเรียนรู+ “ทุกหนแห2ง” (Anywhere) นักเรียนสามารถเรียนรู+ร2วมกันจากสื่อต2างๆ เช2น
คอมพิวเตอร7 วีดิทัศน7 โทรทัศน7 CAI และอื่นๆ
3. การให+ทุกคน (Anyone) ได+เรียนรู+พัฒนาตนเองอย2างเต็มศักยภาพของตน ตั้งแต2ระดับอนุบาลเป"นต+น
รูปแบบการจัดการเรียนรูโดยใชเทคโนโลยี
แนวคิ ด การจั ดการเรี ย นรู+ โ ดยใช+ เทคโนโลยี เป" นการเรี ย นรู+ ที่มุ2 ง เน+ น ให+ ผู+ เรี ยนได+ เรี ยนรู+ ว2า ขณะนี้ มี
เทคโนโลยี มีความกว+าหน+าก+าวไกลไปในลักษณะรูปแบบได+บ+างทั้งทางด+านวัสดุ อุปกรณ7 และวิธีใหม2ๆ ให+ผู+เรียนมี
ความรู+ความเข+าใจ และทักษะในการใช+เทคโนโลยี มาเป"นเครื่องมือในการเรียนรู+ของตนเองและงาน
แนวการจัดการเรียนรู กระบวนการเรียนการสอนตามแนวคิดในการปฏิรูปต+องแตกต2างไปจากการเรียน
การสอนแบบดั้งเดิม กล2าวคือ
1) จัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยยึดผู+เรียนเป"นศูนย7กลางให+ผู+เรียนเกิดความรู+ ความคิดโดยฝYกการคิด
วิเคราะห7วิจารณ7อย2างมีเหตุผล การใฝ”หาความรู+ความคิดริเริ่มสร+างสรรค7 เพื่อนําไปใช+ในการพัฒนาตนเอง และ
แก+ปAญหาในชีวิตประจําวันอย2างเหมาะสม
2) จัดระบบเครื อข2 า ยการเรี ยนรู+ ให+ เป" นแหล2ง ความรู+ สํา หรั บการค+ นคว+าหาความรู+ ทุก ๆ ด+านที่ ผู+เรี ย น
ต+องการ เช2น สื่อมวลชนทุกแขนง เครื่องคอมพิวเตอร7 ทรัพยากรท+องถิ่น ภูมิปAญญาชาวบ+าน และหน2วยงานต2างๆ
ให+ผู+เรียนสามารถเรียนรู+พัฒนาตนเอง และพัฒนาสังคมและสิ่งแวดล+อมได+อย2างกว+าง-ขวาง
3) จัดกิจกรรมทั้งใน และนอกหลักสูตร โดยให+ผู+ท ากิจกรรมที่ต+องเรียนในห+องเรียนให+เสร็จสิ้นและให+แบ2ง
เวลาทํากิจกรรมนอกหลักสูตรเพื่อเสริมประสบการณ7ทางสังคม
4) ปรับกระบวนการเรี ยนการสอน และเทคนิค การสอนของครู ให+ สอดคล+ องกั บเปC า หมายของการจั ด
การศึกษาเน+นให+ครูเป"นเพียงผู+อํานวยความสะดวกและชี้แนะให+ผู+เรียนทําการศึกษาค+นคว+า คิดและจัดสินใจด+ วย
ตนเองขณะเดี ยวกั นครู ต+องเป" นต+ นแบบด+า นคุ ณธรรม และจริยธรรมด+ วย ซึ่งต+องปลูกฝAง ทั้ งในชั่ วโมงเรี ยนและ
กิจกรรมการฝYกปฏิบัติ
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
ผลที่เกิดกับผูเรียน
ผลการเรี ยนรู+ จากการจั ดการเรี ย นรู+ โดยใช+ เทคโนโลยี ช2วยให+ ผู+เรียนได+ เรี ยนรู+ ทัก ษะการใช+เ ทคโนโลยี
ในการสร+างความรู+ และพัฒนางาน บูรณาการการใช+เทคโนโลยีกับการวิ เคราะห7ปAญหาและการทํางานเป" นทีม
พัฒนาคุณค2าทัศนคติ และจริยธรรมในเชิงบวกในการใช+เทคโนโลยีพัฒนาคุณภาพชีวิต
การใชเทคโนโลยีในการเสริมการเรียนการสอน
เป"นการใช+เทคโนโลยีมาช2วยในการ เสริม การเรียนการสอนในชั้นเรียน เพื่อแก+ปAญหาต2างๆ เช2น ปAญหา
ความแตกต2างของผู+เรียน ด+านพื้นฐานความรู+ ความแตกต2างด+านความเร็วในการเรียน และความแตกต2างของแบบ
การเรียน (Learning Style) ตัวอย2างเช2น ในการเรียนการสอนหลักที่เป"นแบบชั้นเรียน ผู+เรียนจํานวนมาก มีความ
แตกต2 า ง ด+า นพื้ นฐานความรู+ ทํ า ให+ ผู+เรี ยนส2 วนหนึ่ ง ตามไม2 ทั นขณะที่ ผู+สอนเองก็ มี ปAญหาในการปรั บความเร็ ว
ในการสอนให+สอดคล+องกับระดับความเร็วในการเรียนรู+ที่แตกต2างกันของผู+เรียน ดังนั้นผู+สอน สามารถเตรียมสื่อ
การเรียนรู+ในระบบอีเลิร7นนิง (เช2น คอร7สแวร7 CAL / คอร7สแวร7 Web) ให+ผู+เรียนไปเรียนทบทวนด+วยตนเองนอก
เวลาเรียนได+ เทคโนโลยีในรูปแบบเสริมการเรียนนี้ เข+ามามีบทบาทในการ
1. เป"นตัวกลางในการนําเสนอบทเรียนในลักษณะต2างๆ เช2น บทเรียนมัลติมีเดียทบทวน ความรู+(Tutorial)
บทเรียนจําลองสถานการณ7 (Simulation) ฯลฯ
2. บันทึกประวัติการเรียนรู+ของผู+เรียน (ในกรณีคอร7สแวร7แบบเว็บ)
3. บันทึกผลการเรียน (ในกรณีคอร7สแวร7แบบเว็บ)
4. เชื่อมโยงผู+เรียนสู2แหล2งความรู+ต2างๆ ที่ผู+สอนจัดเตรียมไว+ให+ (ในกรณีคอร7สแวร7แบบเว็บ)
เทคโนโลยีในรูปแบบการเติมเต็มการเรียนนี้ เข+ามามีบทบาทในการ
1. เป"นเครื่ องมือในการสื่ อสารทางการเรี ยนการสอน ระหว2างผู+ เรี ยนกั บผู+ เรียน และระหว2า งผู+ เรี ย นกั บ
อาจารย7 เช2น กระดาษสนทนาสําหรับถามตอบห+องสนทนาในเวลาเดียวกัน (Synchronous communication)
2. เป"นเครื่องมือในการผลิตชิ้นงาน (การบ+าน) ทั้งในลักษณะบุคคล หรือการทํางานร2วมกันเป"นกลุ2มย2อย
3. บันทึกประวัติการเรียนรู+ของผู+เรียน (ในกรณีคอร7สแวร7แบบเว็บ)
4. บันทึกผลการเรียน (ในกรณีคอร7สแวร7แบบเว็บ)
คอมพิวเตอร7 โทรศัพท7หรือพีดีเอ ฯลฯ เพื่อเพิ่มโอกาสสําหรั บผู+ ใช+ ในการเข+าใช+ระบบ ดูเนื้อหา ในระบบ และ
ทํางานในระบบได+
รูปแบบการสอน
การปรั บเนื้ อ หาวิ ช า การบ+ า น การสอบ หาวิ ธี ก ารรู ปแบบไหนที่ จะเหมาะสมกั บผู+ เ รี ย นในแต2 ล ะวั ย
การจัดการเรียนรู+แบบ Active Learning สามารถสร+างให+เกิดขึ้นในการเรียนออนไลน7ได+ รวมทั้งสามารถใช+ได+กับ
ผู+ เรี ยนทุ กระดั บ ทั้ ง การเรี ยนรู+ เป" นรายบุ ค คล การเรี ยนรู+ แบบกลุ2 ม เล็ ก และการเรียนรู+ แ บบกลุ2 ม ใหญ2 โดยนํ า
เทคโนโลยีมาใช+เป"นตัวช2วยสําหรับการจัดกิจกรรมการเรียนรู+ต2าง ๆ ของผู+เรียนให+ดําเนินไปอย2างมีประสิทธิภาพ
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
เทคโนโลยีการศึกษาชวยเสริมกิจกรรมระหวางการสอน
ระหว2างเรียนต+องหากิจกรรมให+ผู+เรียนรู+สึกสนุก เพิ่มความสนใจและเป;ดโอกาสให+ผู+เรียนถามข+อสงสัยมาก
ขึ้น แบ2งการวิดีโอคอลเป"นกลุ2มใหญ2และกลุ2มย2อยในการส2งงานหรือการนําเสนองาน ส2วนวิชาที่เป"นโครงงานที่ต+องมี
การติดตาม ก็จะมีการกําหนดระยะเวลาในการนัดหมายออนไลน7เป"นกลุ2ม ๆ ยกตัวอย2างเช2น
- Thinglink เครื่องมือที่จะเปลี่ยนภาพธรรมดา ให+เป"นสื่อประสมเชิงโต+ตอบ (Interactive) โดยจะมีฟ‰เจอร7
สําหรับเพิ่มภาพประกอบ คําอธิบาย บทความ และลิงก7วิดีโออื่น ๆ ทําให+เกิดการเรียนรู+อย2างมีความหมาย และ
สร+างแรงบันดาลใจในการบอกเล2าเรื่องราวต2าง ๆ ผ2านทางรูปภาพ
- Kahoot ใช+สําหรั บสร+างคํา ถามในรู ปแบบต2 าง ๆ เช2น คําถามหลายตั วเลื อกโดยสามารถใช+ข+ อ ความ
รูปภาพ หรือวิดีโอมาใช+ในการตั้งคําถาม
การใชอุปกรณPเทคโนโลยีในการสอน
ผู+สอนอาจต+องเรียนรู+ทักษะการใช+อุปกรณ7การสอนให+คล2องแคล2ว เพื่อให+ไม2สะดุดขณะไลฟJสอน สิ่งสําคัญ
ที่ผู+สอนต+องนึกถึง คือ วัตถุประสงค7ของการเรียนการสอน สิ่งที่สําคัญที่สุดสําหรับผู+เรียนที่จะต+องเรียนรู+แ ละนํา
เครื่อ งมื อ ต2า ง ๆ มาประยุ ก ต7 กั บการสอน ศึ ก ษาคู2 มื อการสร+ า ง Micro-Videos จาก Presentation Files ได+ ที่
Micro-Videos for Online Teaching Guide และเทคนิ ค การสร+ า งกระดานไวท7 บ อร7 ด ออนไลน7 ไ ด+ ที่ Online
Whiteboard Guide
5 เทคโนโลยีที่ชวยพัฒนาการศึกษา
หลังจากที่นําข+อมูลและปAญหาเกี่ยวกับการศึกษาต2างๆ เข+าสู2การวิเคราะห7 จึงได+มีเทคโนโลยีเพื่อการเรียนรู+
มากมายที่ตอบโจทย7และเหมาะสมต2อสภาพแวดล+อมของผู+เรียนซึ่งแบ2งออกเป"น 5 เทคโนโลยีที่น2าจับตามองและ
สามารถนําไปต2อยอดทางด+านเรียนรู+อื่นๆ อีกมากมาย ได+แก2
1. การเรียนรูแบบไฮบริด (Hybrid Learning)
การเรียนรู+แบบผสมผสานหรือแบบไฮบริด เป"นระบบการเรียนรู+ที่เป;ดกว+างให+ผู+เรียนได+เข+าถึงการเรียนรู+ใน
หลากหลายรูปแบบ ซึ่งเป"นเทคโนโลยีการศึกษาที่ผู+เรียนสามารถโต+ตอบหรือทํากิจกรรมที่ช2วยให+เกิดการเรี ยนรู+
ร2วมกับคนอื่นๆ ได+
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
การเรียนรู+แบบไฮบริดไม2ได+จํากัดเฉพาะความรู+ที่จําเป"นในห+องเรียนเท2านั้น แต2รวมไปถึงความรู+ทั่วไปหรือ
ในเฉพาะด+าน โดยผู+เรียนสามารถเข+าถึงแหล2งข+อมูลได+จากทุกที่ผ2านอินเทอร7เน็ต เช2น บทความ หนังสือ เข+าถึง
ระบบ E-Learning ฟAง Podcast ดูวิดิโอ ทําแบบทดสอบ
โดยเปCาหมายของการเรียนรู+แบบไฮบริด คือการปรับให+สภาพแวดล+อมในการเรียนนั้นมีความเหมาะสมต2อ
การแลกเปลี่ ยนเรี ยนรู+ ซึ่ ง ผู+ เรี ย นสามารถพบปะผู+ เรี ยนคนอื่ น ๆ ที่ กํ า ลั ง เรี ยนรู+ ในเรื่ อ งเดี ยวกั น โดยสามารถ
แลกเปลี่ยนความรู+ ตั้งคําถาม เพื่อทําความเข+าใจในเนื้อหาที่เรียนร2วมกัน
2. เทคโนโลยีจากเกม (Gamification)
Gamification เป"นการดึงเอาเทคโนโลยีการศึกษามาผสมเข+ากับการออกแบบเกม ที่จะช2วยดึงดูดความ
สนใจของผู+เรียนในระหว2างการเรียนรู+ในบทเรียนหรือการเทรนนิ่ง รวมไปถึงสร+างบรรยากาศการเรียนที่สนุกสนาน
มากยิ่งขึ้น
การใช+เทคโนโลยีจากเกมมาประยุกต7เข+ากับการเรียน ไม2ได+สร+างขึ้นเพื่อสร+างความบันเทิงในการเรี ยนรู+
เพี ย งอย2 า งเดี ย ว แต2 ยั ง สามารถใส2 ค วามเครี ย ดหรื อ อุ ป สรรคต2 า งๆ เข+ า ไปกั บ สถานการณ7 ข องเกมได+ ซึ่ ง
Gamification จะช2วยให+ผู+เรียนสามารถพัฒนาทักษะในด+านความคิดสร+างสรรค7 การคิดวิเคราะห7 ทักษะการ
ประเมินสถานการณ7
การใช+ Gamification ไม2ได+กําหนดเฉพาะการใช+สอนบนสื่อดิจิทัลเท2านั้น แต2ยังสามารถนําไปประยุกต7ในการเรียนรู+
ในห+องเรียนจริงได+ โดยเฉพาะการใช+กับกิจกรรมแบบกลุ2มที่ให+ผู+เรียนได+ร2วมกันแก+ปAญหาจากเหตุการณ7ที่ถูกสร+าง
ขึ้น จะช2วยให+ผู+เรียนได+เรียนรู+ทักษะการแก+ปAญหาใหม2ๆ ที่นําไปใช+ได+จริงในชีวิตประจําวัน
3. การเรียนรูแบบไมโคร (Microlearning)
เมื่อพูดถึงการเรียนรู+แบบออนไลน7แล+ว สิ่งหนึ่งที่คนส2วนใหญ2กําลังเรียนรู+อยู2เป"นกิจวัตร โดยแทบจะไม2รู+ตัว
เลย นั่นคือการเรียนรู+ผ2านการใช+งานสมาร7ทโฟนนั่นเอง
แหล2งเรียนรู+ขนาดเล็กหรือ Microlearning ที่ผู+ใช+งานทุกคนสามารถเลือกเรียนรู+ได+ ซึ่งส2วนใหญ2 จะเป" น
รูปแบบคอนเทนต7ให+ความรู+ที่สั้นกระชับ ย2อยง2าย และตัวผู+เรียนเองก็สามารถเลือกเรียนรู+ในเรื่องที่เฉพาะเจาะจงได+
ตามความต+อง ตัวอย2างเช2น การฟAง Podcast การดู Youtube video ทําแบบทดสอบสั้นๆ
การเรียนรู+แบบไมโครแม+ว2าจะไม2ใช2การเรียนรู+ที่เต็มรูปแบบ แต2เป"นการเรียนรู+แบบเกร็ดความรู+ ซึ่งทุกคน
สามารถสะสมได+จากการใช+งานสมาร7ทโฟน โดยใช+เวลาสั้นๆ เพียง 10-20 นาทีก็ได+รับเกร็ดความรู+ที่น2าสนใจไปใช+
ในชีวิตประจําวัน หรือนําไปพัฒนาทักษะในการทํางานได+เช2นกัน
4. เทคโนโลยีการพิมพP 3 มิติ (3D Printing)
การพิมพ7 3 มิติเป"นกระบวนการผลิตชิ้นงานจําลองขึ้นมา จากการสั่งพิมพ7ภาพดิจิทัลให+เป"นวัตถุที่ต+องการ
โดยใช+เป"นแบบก2อนผลิตชิ้นงานจริงหรือใช+ในการสอนเพื่อให+ผู+เรียนได+เห็นภาพและสัมผัสกับวัตถุเสมือนจริง
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
การเรียนการสอนแนวใหม
เป"นการนําแนวคิด วิธีการ กระบวนการหรือสิ่งประดิษฐ7ใหม2ๆ มาใช+ในการจัดการเรียนรู+ ในการแก+ปAญหา
หรือพัฒนาการเรียนรู+อย2างมีประสิทธิภาพตรงตามเปCาหมายของหลักสูตร ซึ่งจะช2วยให+การศึกษาและการเรี ยน
การสอนมีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น ผู+เรียนสามารถเกิดการเรียนรู+ได+อย2างรวดเร็วมีประสิทธิผลสูงกว2าเดิม เกิดแรงจูงใจ
ในการเรียนด+วยนวัตกรรมเหล2านั้น และประหยัดเวลาในการเรียนได+อีกด+วย
ด+านการจัดการศึกษาและพัฒนาห+องเรียนอัจฉริยะ (Smart Classroom) ขึ้น โดยในห+องเรียนดังกล2า ว
อาจเป"น ห+องที่มีการผสมผสานและนําอุ ปกรณ7หรือนํา เอาเทคโนโลยี ต2างๆเข+ามาไว+ในห+ องโดยมี องค7 ประกอบ
สําคัญคือมีการใช+ DigitalToolSet เช2น InteractiveWhiteboard หรือ SmartBoard, Projector,Video Capture
System, Classroom Control System และชุดเครื่องคอมพิวเตอร7หรืออุปกรณ7พกพาอํานวยความสะดวกอื่น ๆ
ร2วมด+วยเป"นต+น แต2ในปAจจุบันและต2อไปในอนาคตอันใกล+นี้การเรียนรู+โดยใช+เทคโนโลยี ในรูปแบบของห+องเรียน
อั จฉริยะเปลี่ ยนแปลงไป ทํ า ให+ ก ารเรี ยนการสอนมี ก ารส2 ง เสริ ม การเรี ยนรู+แ ละสนั บสนุ นการเรี ยนแบบเชิ ง รุ ก
(Active Learning) ที่ผู+เรียนสามารถศึกษาค+นคว+า ค+นพบ และสร+างองค7ความรู+ใหม2ได+ด+วยตนเองผู+สอนสามารถใช+
เทคนิคการเรี ยนการสอนแบบเชิงรุ กในลักษณะของห+ องเรี ยนกลั บด+า น (Flipped Classroom) โดยใช+อุป กรณ7
(Device) ของตนเองเชื่ อ มโยงเข+ า ถึ ง การใช+ บริ ก ารจากคลาวด7 ค อมพิ ว ติ้ ง เพื่ อ สร+ า งการเรี ย นรู+ ใ ห+ ผู+ เ รี ย นได+ มี
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
ประสบการณ7และมีความคิดเชื่อมโยงหรือจัดกลุ2มสิ่งที่เรียนรู+ใหม2ให+สัมพันธ7กับความรู+เก2าด+วยตนเอง โดยมีผู+สอน
คอยทําหน+าที่ดูแลและแนะนํา (Coaching) ทําให+ผู+เรียนตั้งใจเรียนรู+คิด และสามารถเชื่อมโยงสิ่งที่เรียนรู+ใหม2ให+มี
ความสัมพันธ7กับความรู+เก2าของเกิดการเรียนรู+โดยการรับอย2างมีความหมาย เกิดการเรียนรู+โดยการค+นพบอย2างมี
ความหมายผู+เรี ยนได+คิ ดอย2างสร+างสรรค7 และเข+า กั บบริ บทของโลกที่ ได+ เปลี่ ยนแปลงไปตามแนวคิ ดของการจั ด
การศึกษาในศตวรรษที่ 21
เอกสารอางอิง
เกริก ท2วมกลาง และจินตนา ท2วมกลาง. การพัฒนาสื่อนวัตกรรมทางการศึกษาเพื่อเลื่อนวิทยฐานะ.
กรุงเทพฯ:สถาพรบุšค, 2555.
สุคนธ7 สินธพานนท7. นวัตกรรมการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาคุณภาพของเยาวชน. พิมพ7ครั้งที่ ๔ .กรุงเทพฯ :
9119 เทคนิคพริ้นติ้ง, 2553.
โปรดปราน พิตรสาธรและคณะ. (2545). ที่นี่e-learning. กรุงเทพ : TJ Book.
ไพโรจน7 ตีรณธนากุลและคณะ. (2546). การออกแบบและการผลิตบทเรียนคอมพิวเตอร7การสอน.
กรุงเทพ : ศูนย7ส2งเสริมคุณภาพ.
อาณัติ รัตนถิรกุล. (2553). สร+างระบบe- learningmoodle ฉบับสมบูรณ7. กรุงเทพ : ซีเอ็ดยูเคชั่น
วชิราพร พุ2มบานเย็น. (2545). เทคโนโลยีสารสนเทศและคอมพิวเตอร7. กรุงเทพฯ : ซอฟท7เพรส.
วศิน เพิ่มทรัพย7. (2548). ความรู+เบื้องต+นเกี่ยวกับคอมพิวเตอร7และเทคโนโลยีสารสนเทศ.
กรุงเทพฯ : โปรวิชั่น.
ศิรวัฒน7 สิงหโอภาส. (2558). เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการศึกษา. สงขลา : มหาวิทยาลัยทักษิณ.
เมื่อ 'เทคโนโลยี' เป"นตัวช2วยการศึกษา? “เข+าถึงได+จาก กรุงเทพธุรกิจ:
https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/88890
Best Practices for Teaching Online #2. (ม.ป.ป.). เข+าถึงได+จาก ETS Tech Integration:
https://techintegration.ets.kmutt.ac.th/content/teaching-story/247
หน2วยศึกษานิเทศก7. (2562). แนวทางการนิเทศเพื่อพัฒนาและส2งเสริมการจัดการเรียนรู+เชิงรุก (Active
Learning). เข+าถึงได+จาก สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน:
http://academic.obec.go.th/images/document/1603180137_d_1.pdf
ปAณณ7 พัฒนศิริ. (19 กรกฎาคม 2564). COVID-19 Education Disruption: นัยต2อสังคมและเศรษฐกิจเมื่อ
โลกเปลี่ยนไปเรียนออนไลน7. เข+าถึงได+จาก Economic Intelligence Center:
https://www.scbeic.com/th/detail/product/769
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
รูปแบบการประเมิน 2 รูปแบบ
คือ Formative Assessment หรือการประเมินผลย2อยซึ่งเป"นการประเมินผลระหว2างเรียนตลอดเวลา และเป"น
ฐานของการประเมินที่นําไปสู2 Summative Assessment หรือการประเมินผลรวม ซึ่งเป"นขั้นการประเมินที่สรุป
การเรียนการสอนแล+ว
การเรียนรู+ เริ่มจากการประเมินแบบ formative ก2อน และไปสิ้นสุด ที่การประเมินแบบ summative เป"นการ
กําหนดรูปแบบการเรียนรู+อ ย2 างต2 อเนื่ อง ให+ครอบคลุ ม ทั กษะและความรู+ ที่จําเป" น มุ2งเน+นให+ ครู จัดการเรี ย นรู+ ที่
เหมาะสมให+เกิดกับนักเรียน
ลักษณะสําคัญของการประเมินแตละระดับ คือ
- Formative เป"นการประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนในห+องเรียนช2วยกําหนดมาตรฐาน เนื้อหา และมีเกณฑ7
เป"นตัวกําหนด ทําให+การประเมินแบบนี้เป"นส2วนหนึ่งของระบบ การประเมินนี้ใช+เป"นส2วนหนึ่งในการวิจัย สามารถ
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
ขอเสนอแนะดานการจัดการเรียนการสอนและใชการประเมินผล
1. นํ า มาตรฐานการเรี ยนรู+ มาเป" นตั วกํ า หนดและวางแผนในการประเมิ น ทั้ งแบบย2 อ ย และแบบรวมที่
เรียกว2าการประเมินผลตามมาตรฐาน (Standards–Based Assessment) หรือ อิงมาตรฐานการเรียนรู+
2. การตัดเกรด เกรดแต2ละระดับ จะต+องมีเกณฑ7การประเมินแบบ Rubric ไว+ชี้แจงเพื่อเทียบให+เห็นถึงการ
ประเมินที่อิงมาตรฐาน
3. ลั ก ษณะของข+ อ สอบที่ เป" นมาตรฐาน สอดคล+ อ งกั บ กิ จกรรมที่ อิ ง มาตรฐาน และให+ ค วามสํ า คั ญ กั บ
เปCาหมายของกิจกรรมที่เอื้อต2อการปรับปรุงการสอน จัดเตรียมเครื่องมือในการประเมินให+แก2ครูผู+สอน เพื่อนําไป
พัฒนาให+สามารถประเมินแล+วนําไปสู2การเรียนรู+ที่ดีขึ้น
4. มีคุณภาพและสร+างความมั่นใจในการประเมินผล คือ มีเหตุผลในการประเมิน และตัดสิน
5. มีความน2าเชื่อถือมีเครื่องมือการวัดและประเมินผล
6. มีหลักปฏิบัติสําคัญของการประเมินผลการเรียนรู+ให+การวัดประเมินผลเป"นส2วนหนึ่งของการวางแผนที่มี
ประสิทธิภาพ คือ เน+นที่วิธีการเรียนรู+ของนักเรียน ช2วยนักเรียนในการปรับปรุงการเรียนรู+ พัฒนาความสามารถใน
การประเมินตนเอง ตระหนักถึงความสําเร็จของการเรียนรู+
จุดประสงคPของการวัดผลและประเมินผลการศึกษา
ในการวัดผลและประเมินผลการศึกษานั้น มีจุดประสงค7ที่สําคัญดังนี้
1. เพื่อการคัดเลือก (Selection) การพิจารณารับนักเรียนเข+าเรียน ต+องอาศัยการวัดผลและประเมินผล
กรรมเพื่อให+ได+บุคคลที่มีคุณสมบัติเหมาะสมที่สุด
2. เพื่อจําแนกบุคคล (Classification) การจําแนกบุคคลออกเป"นพวกเก2งอ2อน สอบได+ สอบตก หรือการ
ให+เกรดเป"น A B C D E ก็ต+องอาศัยการวัดผลประเมินผลทั้งสิ้น
3. เพื่อวินิจฉัย (Diagnosis) การวัดผลและประเมินผลจะช2วยให+ครูสามารถวินิจฉัยได+ว2า เด็กคนใดเก2ง อ2อน
ด+านใด ซึ่งทําให+มองเห็นวิธีแก+ไขข+อบกพร2องต2างๆได+
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
ประโยชนPของการวัดผลและประเมินผลการเรียนการสอน
การวัดผลและประเมินผลการเรียนการสอน เป"นกระบวนการที่สําคัญในการจัดการเรียนการสอน เพราะก2อให+เกิด
ประโยชน7หลายประการ คือ
1. การประเมิ น ผลช2 ว ยการตั ด สิ น ใจในด+ า นการเรี ย นการสอน ผลที่ ไ ด+ จ ากกระบวนการวั ด ผลและ
ประเมินผล จะเป"นข+อมูลย+อนกลับที่นํามาใช+ในการปรับปรุงการเรียนการสอน
2. การประเมินผลช2วยตัดสินใจในด+านการแนะแนว ปกตินักเรียนมักจะมีปAญหาเกี่ยวกับการศึกษาต2อ การ
เลือกอาชีพ และปAญหาส2วนตัวอยู2เสมอ ซึ่งการวัดผลจะช2วยในเรื่องนี้ได+ ด+วยการใช+แบบทดสอบชนิดต2างๆ
3. การประเมินผลช2วยตัดสินใจด+านการบริหาร การประเมินผลการเรียนการสอนจะช2วยให+ผู+บริหารทราบ
ว2า ควรจะแก+ไขปรับปรุงกลไกการบริหารงานของสถานศึกษาอย2างไร
4. การประเมินผลช2วยตัดสิ นใจด+านการวิจัย การวิจัยในด+านการเรียนการสอน การแนะแนวและการ
บริหาร ย2อมต+องอาศัยข+อมูลพื้นฐานจากการวัดผลและประเมินผล หรือเครื่องมือที่ใช+ในการวัดผลสามารถนํามาใช+
เป"นเครื่องมือในงานวิจัยได+ด+วย
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
เอกสารอางอิง
สมนึก ภัททิยธนี. (2560). การวัดผลการศึกษา. (พิมพ7ครั้งที่ 11). กาฬสินธุ7: ประสานการพิมพ7
อาภรณ7 ใจเที่ยง. (2553). หลักการสอน (ฉบับปรับปรุง พิมพ7ครั้งที่ 5). กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร7
Annie brock and Heather Hundley. (2565). The Growth Mindset Playbook
(ฐานันดร วงศ7กิตติธร, ผู+แปล). สํานักพิมพ7บุšคสเคป. (ต+นฉบับพิมพ7ป‰ 2560)
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
- มีการประเมินตนเอง
- มีข+อมูลที่สามารถใช+ประโยชน7ได+ต2อนักการศึกษา
วิธีการเรียนการสอนที่ใชในการประเมิน แบบ Formative Assessment
1. การตั้งเกณฑ7และจุดมุ2งหมาย
2. การสังเกต
3. การตั้งคําถาม
4. การประเมินผลด+วยตนเองหรือคู2
5. การรวบรวมข+อมูลของนักเรียน
เอกสารอางอิง
ยุพิน พิพิธกุล. (ม.ป.ป.). การสอนคณิตศาสตร7ระดับมัธยมศึกษา. กรุงเทพฯ: กรุงเทพการพิมพ7.
สุรางค7 โค+วตระกุล. (2541). จิตวิทยาการศึกษา. (พิมพ7ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ7แห2งจุฬาลงกรณ7
มหาวิทยาลัย.
เอกศักดิ์ บุตรลับ. (2537). ครูและการสอน. (พิมพ7ครั้งที่ 2). เพชรบุรี : สถาบันราชภัฎเพชรบุรี.
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
การวัดและประเมินผลผูเรียน ผูสอนสามารถใชวิธีการประเมินดังนี้
1) การประเมิ นตามสภาพจริ ง (Authentic Assessment) เป" นการประเมิ นด+ วยวิ ธีก ารที่ หลากหลาย
เพื่ อ ให+ ไ ด+ ผ ลการประเมิ น ที่ ส ะท+ อ นความสามารถที่ แ ท+ จ ริ ง ของผู+ เ รี ย น จึ ง ควรใช+ ก ารประเมิ น การปฏิ บั ติ
(Performance Assessment) ร2วมกับการประเมินด+วยวิธีการอื่น และกําหนดเกณฑ7ในการประเมิน (Rubrics) ให+
สอดคล+องหรือใกล+เคียงกับชีวิตจริง
2) การประเมินการปฏิบัติ (Performance Assessment) เป"นวิธีการประเมินงานหรือกิจกรรมที่ ผู+สอน
มอบหมายให+ผู+เรียนปฏิบัติงานเพื่อให+ทราบถึงผลการพัฒนาของผู+เรียน การประเมินลักษณะนี้ผู+สอนต+องเตรียมสิ่ง
สําคัญ 2 ประการ คือ ภาระงาน (Tasks) หรือเกณฑ7การประเมินกิจกรรมที่จะให+ผู+เรียนปฏิบัติ (Scoring Rubrics)
การประเมินการปฏิบัติ จะช2วยตอบคําถามที่ทําให+เรารู+ว2า “ผู+เรียนสามารถนําสิ่งที่เรียนรู+ไปใช+ได+ดีเพียงใด” ดังนั้น
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
เพื่อให+การปฏิบัติในระดับชั้นเรียนเป"นไปอย2างมีประสิทธิภาพ ผู+สอนต+องทําความเข+าใจที่ชัดเจนเกี่ยวกับประเด็น
ต2อไปนี้
- สิ่งที่เราต+องการจะวัด (พิจารณาจากมาตรฐานการเรียนรู+และตัวชี้วัด หรือผลลัพธ7ที่เราต+องการ)
- การจัดการเรียนรู+ที่เอื้อต2อการประเมินการปฏิบัติ
- รูปแบบหรือวิธีการประเมินการปฏิบัติ
- การสร+างเครื่องมือประเมินการปฏิบัติ
- การกําหนดเกณฑ7ในการประเมิน (Rubrics)
3) การประเมิ นโดยการใช+ คํา ถาม (Questioning) คํา ถามเป" นวิ ธีห นึ่ ง ในการกระตุ+ น/ชี้ แ นะให+ ผู+ เรี ย น
แสดงออกถึงพัฒนาการการเรียนรู+ของตนเอง รวมถึงเป"นเครื่องมือวัดและประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู+ ดังนั้น
เทคนิคการตั้งคําถามเพื่อส2งเสริมการเรียนรู+ของผู+เรียน จึงเป"นเรื่องสําคัญยิ่งที่ผู+สอนต+องเรียนรู+และนําไปใช+ให+ได+
อย2างมีประสิทธิภาพ การตั้งคําถามเพื่อพัฒนาผู+เรียนจึงเป"นกลวิธีสําคัญที่ผู+สอนใช+ประเมินการเรียนรู+ของผู+ เรียน
รวมทั้งเป"นเครื่องสะท+อนให+ผู+สอนสามารถช2วยเหลือผู+เรียนให+บรรลุจุดมุ2งหมายของการเรียนรู+
4) การประเมินโดยการการสนทนา (Communication) เป"นการสื่อสาร 2 ทางอีกประเภทหนึ่งระหว2าง
ผู+สอนกับผู+เรียน สามารถดําเนินการเป"นกลุ2มหรือรายบุคคลก็ได+ โดยทั่วไปมักใช+อย2างไม2เป"นทางการ เพื่อติดตาม
ตรวจสอบว2า ผู+เรียนเกิดการเรียนรู+เพียงใด เป"นข+อมูลสําหรับพัฒนา วิธีการนี้อาจใช+เวลา แต2มีประโยชน7ต2อการ
ค+นหา วินิจฉัย ข+อปAญหา ตลอดจนเรื่องอื่นๆ ที่อาจเป"นปAญหา อุปสรรคต2อการเรียนรู+ เช2น วิธีการเรียนรู+ที่แตกต2าง
กัน เป"นต+น
5) การประเมินการสังเกตพฤติกรรม (Behavioral Observation) เป"นการเก็บข+อมูลจากการ ดูการปฏิบัติ
กิ จกรรมของผู+ เรี ย นโดยไม2 ขั ด จั ง หวะการทํ า งานหรื อ การคิ ดของผู+ เรี ย น การสั งเกตพฤติ ก รรมเป" น สิ่ ง ที่ ทํ า ได+
ตลอดเวลา แต2ควรมีกระบวนการและจุดประสงค7ที่ชัดเจนว2าต+องการประเมินอะไรโดยอาจใช+เครื่องมือ เช2น แบบ
มาตรประมาณค2า แบบตรวจสอบรายการ สมุดจดบันทึก เพื่อประเมินผู+เรียนตามตัวชี้วัด และควรสังเกตหลายครั้ง
หลายสถานการณ7 และหลายช2วงเวลา เพื่อขจัดความลําเอียง
6) การประเมินตนเองของผู+เรียน (Student Self-Assessment) การประเมินตนเองนับเป"นทั้งเครื่องมือ
ประเมินและเครื่องมือพัฒนาการเรียนรู+ เพราะทําให+ผู+เรียนได+คิดใคร2ครวญว2าได+เรียนรู+อะไร เรียนรู+อย2างไร และ
ผลงานที่ทํานั้นดีแล+วหรือยัง การประเมินตนเองจึงเป"นวิธีหนึ่งที่จะช2วยพัฒนาผู+เรียนให+เป"นผู+เรียนที่สามารถเรียนรู+
ด+วยตนเอง
7) การประเมินโดยเพื่อน (Peer Assessment) เป"นเทคนิคการประเมินอีกรูปแบบหนึ่งที่น2าจะนําใช+เพื่อ
พัฒนาผู+เรียนให+เข+าถึงคุณลักษณะของงานที่มีคุณภาพ เพราะการที่ผู+เรียนจะบอกได+ว2าชิ้นงานนั้นเป"นเช2นไร ผู+เรียน
ต+องมีความเข+าใจอย2างชัดเจนก2อนว2าเขากําลังตรวจสอบอะไรในงานของเพื่อนฉะนั้นผู+สอนต+องอธิบายผลที่คาดหวัง
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
ประเมินผลการเรียนรูของผูเรียน
การประเมิน (Assessment) เป"นกระบวนการเก็บรวบรวมข+อมูลของนักเรียน และตีความหลักฐานการ
เรียนรู+นั้น ๆ เพื่อใช+ในการสรุปผลเกี่ยวกับการเรียนรู+ของนักเรียน โดยการประเมินนั้น สามารถแบ2งเป"น 3 ประเภท
ดังนี้
Assessment of Learning เป"นกระบวนการที่ทํา ณ จุดสิ้นสุดของการเรียนรู+ของนักเรียน ไม2ว2าจะท+าย
บทเรียน ทบทวนก2อนสอบ หรือ การสอบกลางภาคเรียนและปลายภาคเรียนก็ตาม ซึ่งเป"นการประเมินที่ทําเพื่อ
สรุปผลการเรียนรู+ของนักเรียน (Student Achievement) บนเปCาหมายการเรียนรู+ของนักเรียน ณ จุดสิ้นสุดนั้นๆ
ที่คุณครูได+ตั้งเอาไว+
Assessment for Learning เป"นกระบวนการที่ทําอยู2อย2างต2อเนื่องในขณะที่นักเรียนกําลังเรียนรู+ เพื่อช2วย
ให+คุณครู ได+ ติดตามผลการเรี ยนรู+ ของนั ก เรียนอยู2 อย2 างสม่ํา เสมอและปรั บเปลี่ ย นกระบวนการสอนของคุ ณ ครู
(Teaching) บนเปCาหมายการเรียนรู+ของนักเรียนในแต2ละช2วงที่คุณครูได+ตั้งเอาไว+
Assessment as Learning เรี ยกว2 า เป" นกระบวนการพิ เศษเลยก็ ว2า ได+ เพราะว2 า เป" นกระบวนการที่ ใ ห+
นักเรียนได+ตระหนักถึง และประเมินพฤติกรรมหรือกระบวนการคิดต2าง ๆ ของตัวเอง (Student Metacognition)
อยู2เรื่อย ๆ บนเปCาหมายการเรียนรู+ของนักเรียนที่คุณครูหรือแม+แต2ตัวนักเรียนเองได+ตั้งไว+
ซึ่ ง การประเมิ นทั้ ง สามรูป แบบนี้ ต+ อ งทํ า ไปควบคู2 กั น และสอดคล+ องกั น จึ งจะทํ า ให+ เกิ ด ผลทั้ ง ต2 อ (1)
ผลสัมฤทธิ์ในการเรียนรู+ของนักเรียน (2) กระบวนการสอนของคุณครู และ (3) การตระหนักรู+ต2อการเรียนรู+ของ
ตนเองของนักเรียน และสิ่งที่ขาดไปไม2ได+เลยที่ควรมีไปพร+อมกับการประเมินนั้นก็คือ ‘เปCาหมาย’ ค2ะ คุณครูควรที่
จะมีเปCาหมายในการเรียนรู+ของนักเรียนที่ตั้งไว+ตั้งแต2ต+นเทอม ว2าในแต2ละช2วงของการเรียนรู+นั้น นักเรียนควรที่จะมี
ผลสัมฤทธิ์ในการเรียนรู+ไปถึงไหนบ+างแล+ว และ นักเรียนก็ควรที่จะมีเปCาหมายเป"นของตัวเอง ว2า ณ เวลานั้น หรือ
ในช2วงเวลานั้น เขาอยากทําอะไรให+สําเร็จได+บ+าง เมื่อมีเปCาหมายครบจากทั้งคุณครูและนักเรียนแล+ว กระบวนการ
ประเมินใน 3 รูปแบบนี้ถึงจะครบถ+วนสมบูรณ7
การประเมิ น เพื่ อ การเรี ย นรู+ หรื อ Assessment for Learning (ALF) คื อ การประเมิ น ศั ก ยภาพและ
ความสามารถของตัวเด็กต2อเรื่องนั้นๆ โดยมีจุดมุ2งหมายเพื่อให+เด็กเข+าใจและมองเห็นแนวทางการพัฒนาต2 อของ
ตนเอง เป"นการประเมินเพื่อสร+างให+เด็กเกิดการเรียนรู+และเข+าใจในทักษะของตัวเองเพื่อที่จะให+เด็กๆนําความเข+าใจ
ที่เกิดขึ้นไปพัฒนาตัวเองต2อไป
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
เอกสารอางอิง
สุรางค7 โค+วตระกุล.(2541). จิตวิทยาการศึกษา. (พิมพ7ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ:โรงพิมพ7แห2งจุฬาลงกรณ7
มหาวิทยาลัย.
สมนึก ภัททิยธนี. (2555). การวัดผลการศึกษา. (พิมพ7ครั้งที่ 8). กาฬสินธุ7 : ประสานการพิมพ7.
สุรีพร อนุศาสนนันท7. (2554). การวัดและประเมินผลในชั้นเรียน. ชลบุรี : เก็ทกูšดครีเอชั่น.
เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
สมรรถนะดานการโคช
EP5.1 : การโคชเพื่อการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning
เอกสารอางอิง
รองศาสตราจารย7 ดร.วิชัย วงษ7ใหญ2, ผู+ช2วยศาสตราจารย7 ดร.มารุต พัฒผล.
การโค+ชเพื่อการรู+คิด (Cognitive Coaching). – กรุงเทพฯ : จรัลสนิทวงศ7การพิมพ7, 2558. 375 หน+า.