XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ

VÀ MÔ TẢ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

Mục tiêu
 Hiểu tầm quan trọng của việc xác định vấn đề
nghiên cứu

 Biết được các bước xác định vấn đề nghiên cứu

 Biết được cách đặt mục tiêu nghiên cứu
 Biết cách đặt câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu

Nội dung

 Nguồn ý tưởng nghiên cứu

 Cân nhắc trong việc lựa chọn một vấn đề nghiên cứu

 Các vấn đề xem xét khi xác định vấn đề nghiên cứu

 Các bước xây dựng vấn đề nghiên cứu

 Cách xây dựng mục tiêu nghiên cứu

1
 Vấn đề nghiên cứu là gì?

Vấn đề nghiên cứu là gì?

 Là một bức xúc, một khó khăn, một vấn nạn

phải giải quyết.

 Việc gì gây ra bức xúc, khó khăn, quan ngại cho,

cá nhân, tổ chức, xã hội?

Vấn đề nghiên cứu là gì?

 Thuộc lĩnh vực nào:
Kinh tế học vi mô?
Kinh tế học vĩ mô?
Kinh tế học phát triển?
Khoa học quản trị?
 Khoa học kinh tế: những tồn tại, khó khăn, vướng mắc trong
quan hệ kinh tế giữa người và người trong xã hội

Vấn đề nghiên cứu là gì?

Các lĩnh vực nghiên cứu
Kinh tế học sản xuất Giáo dục, Giới, Y tế
Kinh tế học nông nghiệp Nhân lực, thị trường lao động
Sinh kế và sinh kế nông thôn Quản trị doanh nghiệp
Đầu tư trực tiếp nước ngoài Quản trị marketing
Phát triển công nghiệp Năng lực cạnh tranh
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế Ngân hàng
Đói nghèo và bất bình đẳng Tài chính
Kinh tế tài nguyên môi trường ……

2
 Tầm quan trọng của xác định vấn đề nghiên cứu

Xác định vấn đề nghiên cứu là bước đầu tiên và

quan trọng nhất của quá trình nghiên cứu.

Là điểm đến của một hành trình.

Là nền móng của một tòa nhà.

Nguồn ý tưởng nghiên cứu

Tìm ý tưởng ở đâu?

 Cơ quan quản lý nghiên cứu khoa học

 Các tổ chức quản lý, nhà tài trợ quốc tế
 Cơ quan quản lý chuyên ngành, doanh nghiệp, địa phương, đơn vị
nghiên cứu, đào tạo, tổ chức và cá nhân, Hiệp hội và các Hội khoa
học, các Hội đồng Khoa học

 Các cơ quan thông tin đại chúng

 Từ thực tế cuộc sống

Nguồn ý tưởng nghiên cứu

Danh mục
Thực tế
đề tài gợi ý

Cơ sở đào Nhà tài Báo, tạp Làm việc,

tạo trợ chí cuộc sống

Giảng viên
hướng dẫn 9

3
 Nguồn ý tưởng nghiên cứu – nhân văn
Khía cạnh Về Nghiên cứu về
nghiên cứu
Quần thể nghiên
Con người Cá nhân, nhóm, tổ chức, Cung cấp thông tin
cứu (study
(People) cộng đồng được yêu cầu
population)
Vấn đề Vấn đề, tình huống, các
(Problem) hiệp hội, nhu cầu, cơ cấu
dân số, hồ sơ,.... Thông tin cần thu
Nội dung, cấu trúc, kết quả, thập trả lời câu hỏi
Lĩnh vực của chủ Chương trình đặc tính, sự thỏa mãn, nghiên cứu
đề (Programme) khách hàng, nhà cung cấp...
Nhân quả, mối quan hệ,
Hiện tượng nghiên cứu về một hiện
(Phenomenon) tượng,...

Chọn vấn đề nghiên cứu - Các vấn đề cần xem xét

 Sự yêu thích

 Phạm vi

 Các khái niệm đo lường được

 Am hiểu

 Gắn bó với nghề nghiệp

 Tính sẵn có của dữ liệu

 Các vấn đề đạo đức liên quan

Các bước xây dựng một vấn đề nghiên cứu

 Bước 1:Xác định một lĩnh vực rộng hoặc chủ đề rộng mà bạn quan
tâm
 Bước 2: Phân chia chủ đề lớn thành các chủ đề nhỏ
 Bước 3: Chọn một chủ đề nhỏ (vấn đề nghiên cứu) mà bạn thích nhất
 Bước 4: Xác định mục tiêu nghiên cứu
 Bước 5: Đặt câu hỏi nghiên cứu
 Bước 6: Kiểm tra tính chắc chắn của lựa chọn (đánh giá mục tiêu -
nguồn lực)
 Bước 7: Kiểm tra tỉ mỉ lựa chọn

4
 Các bước xây dựng một vấn đề nghiên cứu

Bước 2 Bước 3 Bước 4

Bước 1
Nhận biết Phân tích Lựa chọn Xây dựng mục tiêu
1. Đặc điểm của người nghiện rượu Mục tiêu chính: Để tìm ra ảnh hưởng của
2. Nguyên nhân gây nghiện rượu
Ảnh hưởng của nghiện rượu đối với gia đình
Nghiện rượu
3. Quá trình trở thành người nghiện rượu nghiện rượu Mục tiêu cụ thể:
4. Ảnh hưởng của nghiện rượu đối với gia đối với gia đình 1 Để xác định tác động của nghiện rượu
đình đối với quan hệ hôn nhân
5. Thái độ của cộng đồng đối với chứng 2 Để xác định cách thức nghiện rượu ảnh
nghiện rượu hưởng đến cuộc sống con cái theo các
6. Hiệu quả của mô hình điều trị.. khía cạnh khác nhau
3 Để tìm hiểu những ảnh hưởng của
chứng nghiện rượu đối với tình hình tài
chính của gia đình....
Bước 7 Bước 6
Kiểm tra tỉ mỉ Làm chắc Bước 5
1. Rằng bạn đang thực sự quan tâm Đánh giá các mục tiêu này
đến vấn đề nghiên cứu theo mức độ: Đưa ra các câu hỏi
1. Công việc liên quan 1. Nghiện rượu tác động gì đối với quan hệ hôn nhân?
2. Rằng bạn đồng ý với các mục tiêu
2. Thời gian có sẵn của bạn
nghiên cứu 2. Nghiện rượu ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống
3. Các nguồn lực tài chính của
3. Rằng bạn có chuyên môn kỹ thuật bạn củacon cái?
để thực hiện nghiên cứu 4. Chuyên môn kỹ thuật của 3. Những ảnh hưởng nào của nghiện rượu đến tài chính
bạn (và của người hướng dẫn) gia đình?

© Research Methodology, Third Edition by Ranjit Kumar (2011, SAGE)

Chủ đề Chủ đề nhỏ

Đặc điểm của các gia đình xảy ra bạo lực
Đặc điểm nạn nhân của bạo lực gia đình
Đặc điểm của thủ phạm
Lý do của bạo lực gia đình
Bạo lực Mở rộng loại bạo lực gia đình
gia đình Tác động của bạo lực gia đình
Tác động của bạo lực gia đình đối với trẻ
nhỏ
Dịch vụ dành cho các nạn nhân của BLGĐ
Hiệu quả của các dịch vụ cung cấp cho
các nạn nhân của bạo lực gia đình
Phạm vi bạo lực gia đình trong cộng đồng

Phân chia chủ đề bạo lực gia đình thành các chủ đề nhỏ
© Research Methodology, Third Edition by Ranjit Kumar (2011, SAGE)

Mục tiêu nghiên cứu là gì?

 Mục tiêu nghiên cứu (research objectives): cái mà ta phải đạt

được sau quá trình nghiên cứu

• Mục tiêu nghiên cứu chỉ ra cụ thể một (hoặc nhiều) vấn đề mà
nghiên cứu đang cố gắng giải quyết.

• Mục tiêu nghiên cứu khác mục đích nghiên cứu

5
 Mục tiêu tổng quát - Mục tiêu cụ thể

 Mục tiêu chính/tổng quát/chung (general/overall/ main objectives):

Mục tiêu chính là một phát biểu chung nhất về về lực đẩy của nghiên
cứu của bạn. Mục tiêu chính cũng mô tả các liên kết hoặc các mối quan
hệ mà nghiên cứu tìm kiếm hoặc thiết lập.

 Mục tiêu cụ thể (subobjectives/ specific objectives):

• Chỉ ra một cách hệ thống các khía cạnh khác nhau của nghiên cứu

• Là những mục tiêu cụ thể phải đạt được khi kết thúc quá trình
nghiên cứu

Tại sao phải xác định mục tiêu nghiên cứu?

 Tập trung vào vấn đề nghiên cứu

 Tránh những nội dung, thông tin, dữ liệu không cần thiết

 Tổ chức nghiên cứu theo những nội dung và trình tự cụ thể

Loại nghiên cứu và đặc điểm của mục tiêu

Nhận dạng
Hoàn Nhận dạng các
Rõ ràng Cụ thể hướng của
chỉnh biến chính có
các mối
tương quan
quan hệ

Nghiên cứu mô tả

Nghiên cứu tương quan (thí nghiệm hoặc không thí

nghiệm

Nghiên cứu kiểm định giả thuyết

Lưu ý: Cách dùng từ trong mục tiêu cũng xác định loại thiết kế nghiên cứu sẽ được
dùng để đạt được mục tiêu
© Research Methodology, Third Edition by Ranjit Kumar (2011, SAGE)

6
Phát biểu mục tiêu nghiên cứu như thế nào?

 Rõ ràng, đầy đủ, cụ thể

 Không phân biệt loại nghiên cứu, các mục tiêu cần được thể
hiện rõ ràng, đầy đủ và cụ thể thể hiện được vấn đề nghiên cứu

 Viết thành câu có hành động cụ thể : “để tìm ra cách tiếp cận”,
“để xác định rõ ràng”, “để đo lường” và “để khám phá ra”...

 Có tính thực tế

Phát biểu mục tiêu nghiên cứu như thế nào?

Ghi nhớ:

 Kết quả luôn được so sánh với mục tiêu!

 Kết quả phải nhất quán với mục tiêu!

 Kết quả nghiên cứu phải là nội dung đạt được so với mục

tiêu!

Lưu ý về vấn đề nghiên cứu

Achieva R eleva
Specif Measur ble - Có
nt -Gắn Time
với vấn bound
ic - Cụ able - Đo thể thực
đề - Đúng
thể được hiện
nghiên hạn
được
cứu
21

7
 Xác định câu hỏi nghiên cứu

Làm sao viết câu hỏi nghiên cứu?

 Có thể rút ra từ vấn đề nghiên cứu không?

 Gắn với mục tiêu nghiên cứu

 Đặt bao nhiêu câu hỏi là vừa?

Xác định câu hỏi nghiên cứu

Câu hỏi nghiên cứu (research questions) là gì?

 Câu hỏi nghiên cứu được đặt ra để trả lời cho vấn đề nghiên cứu.

 Câu hỏi nghiên cứu được trực tiếp rút ra từ vấn đề nghiên cứu.

 Bản chất của câu hỏi nghiên cứu: Khám phá, mô tả, kiểm định, so
sánh, đánh giá tác động, đánh giá quan hệ, đánh giá nhân quả

Xác định câu hỏi nghiên cứu

1. Vấn đề 2. Mục tiêu 3. Câu hỏi

nghiên nghiên cứu nghiên cứu
cứu • Kết quả mong muốn • Câu hỏi trực
đạt được (Các mối tiếp rút ra từ
• Vấn đề cần quan hệ, các yếu tố vấn đề nghiên
quan tâm ảnh hưởng cần xác cứu
giải quyết định)

4.Câu hỏi
điều tra 5.Câu hỏi đo 6. Khuyến nghị,
lường giải pháp
• Các vấn đề
cần hỏi để trả • Với khám phá từ
• Các vấn đề nghiên cứu, hành
lời cho câu
24

cần hỏi được động nào được

hỏi nghiên đo lường như
cứu. khuyến nghị?
thế nào?

8
 Xác định câu hỏi nghiên cứu – Ví dụ

Câu hỏi nghiên

cứu
Mục tiêu • Lợi nhuận ngân
nghiên cứu hàng có tăng hay
không?
Vấn đề • Tìm ra các nhân
tố ảnh hưởng đến • Các yếu tố đặc
nghiên cứu lợi nhuận của các trưng ngành, yếu
• Lợi nhuận ngân hàng tố kinh tế vĩ mô
của các thương mại Việt nào có ảnh hưởng
ngân hàng Nam đến lợi nhuận của
thương mại ngân hàng?
Việt Nam • Mức độ tác động
25

của các yếu tố đó?

Giả thuyết nghiên cứu là gì

 Một sự tiên đoán của một đề xuất

 Một sự phỏng đoán hợp lý (mang tính linh cảm hoặc là dựa
trên kiến thức) về bản chất của mối quan hệ giữa hai hay
nhiều hơn các biến, được trình bày dưới dạng một phát biểu
có thể kiểm chứng được (Pellegrini, 2010).

Giả thuyết nghiên cứu là gì

 Kiểm chứng

 Xác nhận/Bác bỏ

9
 Xác lập giả thuyết nghiên cứu
Định nghĩa

 Ví dụ về giả thuyết nghiên cứu

• Đầu tư trực tiếp nước ngoài có tác động tốt cho tăng trưởng

• Toàn cầu hóa làm tăng bất bình đẳng

• Đa dạng hóa nông nghiệp làm tăng thu nhập nông thôn
• Chi phí giáo dục tăng làm giảm khả năng đến trường của trẻ
em, và làm tăng lao động trẻ em

Xác lập giả thuyết nghiên cứu

Quan hệ giữa câu hỏi và giả thuyết

 Xem ví dụ
Vấn đề nghiên cứu: tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài
đến tăng trưởng kinh tế

Câu hỏi: FDI tác động đến tăng GDP ? Như thế nào?
Lý thuyết: FDI tác động đến tăng GDP
Giả thiết: FDI tác động đến tăng GDP
Quá trình nghiên cứu: chứng minh giả thiết trên

Quan hệ giữa câu hỏi và giả thuyết

 Chuyển đổi câu hỏi nghiên cứu thành giả thuyết nghiên
cứu, bằng cách chuyển dạng một câu hỏi thành một câu
khẳng định và định hướng trước hướng trả lời, theo niềm
tin hoặc giả định của người nghiên cứu.

10
 Quan hệ giữa câu hỏi và giả thuyết
 Một giả thuyết nghiên cứu có thể sẽ không phù hợp hoặc khó
thiết lập nếu:

• Không có niềm tin, linh cảm hoặc tiên đoán có cơ sở lý thuyết

• Không xác lập được một bộ biến số có quan hệ nhân quả

• Mô tả một kinh nghiệm, một vấn đề

• So sánh giữa hai tình huống hay vấn đề kinh tế với nhau.

Đánh giá và lựa chọn giả thuyết

Như thế nào là một Giả thuyết mạnh?

 Phù hợp với mục tiêu của nó

 Có thể kiểm định được

 Tốt hơn các giả thuyết cạnh tranh khác

Đánh giá và lựa chọn giả thuyết

 Giả thuyết nên:
• Là một câu khẳng định
• Phạm vi có giới hạn cụ thể
• Là một câu phát biểu về mối quan hệ giữa các biến số
• Có ý nghĩa rõ ràng
• Phù hợp với lý thuyết
• Được diễn tả một cách thích hợp với các thuật ngữ chính xác

11
 Tài liệu tham khảo
 Kumar, R. (2011). Research Methodology. A Step-by-Step
Guide for Beginners. Washington DC: SAGE Publications.
Chapter 4, 5 & 6

 Trần Tiến Khai (2014). Phương pháp nghiên cứu kinh tế-
Kiến thức cơ bản. TP. HCM: Nhà xuất bản Lao động xã hội.
Chương 2.

12