გირავნობის ცნება და ზოგადი დახასიათება

გირავნობის ლეგალური ცნება მოცემულია 254 I მუხლში,რომლის თანახმად კრედიტორი(მოგირავნე)

უფლებამოსილია დაიკმაყოფილოს მოთხოვნა დაგირავბეული ნივთის რეალიზაციით ან მხარეთა
შეთანხმებით - ამ ნივთის საკუთრებაში მიღებით მოვალის მიერ ვალდებულების შეუსრულებლობის ან
არაჯეროვნად შესრულების შემთხვევაში.გარდა ამისა,მოგირავნეს სხვა კრედიტორებთან
შედარებით,რომლებიც არ არიან გირავნობით უზრუნველყოფილი,აქვს თავისი მოთხოვნის უპირატესი
დაკმაყოფილების უფლება.

გირავნობა არის სანივთო უფლება სხვის ნივთზე,რომლის შინაარსი განსაზღვრულია

კანონით.შეთანხმება გირავნობის შესახებ,ე.ი გირავნობის ხელშეკრულება კი წარმოადგენს
ვალდებულებით-სამართლებრივ ხელშეკრულებას.იმის გამო ,რომ გირავნობის ხელშეკრულების
შინაარსი არსებითად არის დადგენილი ,მას სამართლიანად მიიჩნევენ კანონისმიერ ვალდებულებით-
სამართლებრივ ურთიერთობად.

გირავნობა,როგორც სანივთო უფლება,აბსოლუტური უფლებაა,ხოლო გირავნობის ხელშეკრულებიდან

გამომდინარე უფლება-მოვალეობები რელატიურია.გირავნობა სარგებლობს აბსოლუტური დაცვით:
მოგირავნეს,რომელიც ფლობს დამგირავებლის ნივთს,აქვს ვინდიკაციისა და ხელშეშლის აღკვეთის
მოთხოვნის უფლებები.

გირავნობა წარმოადგენს უზრუნველყოფის აქცესორულ საშუალებას.იგი სრულადაა დამოკიდებული

უზრუნველყოფილ მოთხოვნაზე და მის გარეშე არ არსებობს,გირავნობა წარმოიშობა მოთხოვნის
უზრუნველსაყოფად და წყდება მოთხოვნის შეწყვეტასთან ერთად.გირავნობის გადაცემა მესამე
პირისათვის უზრუნველყოფილი მოთხოვნის გარეშე შეუძლებელია.ხოლო მოთხოვნის გადაცემით
ახალ კრედიტორზე ავტომატურად გადადის გირავნობაც(269).

გირავნობის სახეები
გირავნობის სახეებია: სახელშეკრულებო და კანონისმიერი ,ასევე მფლობელობითი და
რეგისტრირებული.განსხვავებების მიუხედავად გირავნობის ყველა ნაირსახეობას აქვს ერთი საერთო:
ისინი წარმოადგენენ უზრუნველყოფის აქცესორულ საშუალებას ცალკეულ მოძრავ ნივთებზე თუ
უფლებებზე.

1 .მფლობელობითი გირავნობა

მფლობელობითი გირავნობა გირავნობის ყველაზე გავრცელებული სახეა,ამ დროს გირავნობის საგანი

გადადის მოგირავნის მფლობელობაში და მოვალის მიერ ვალდებულების შესრულებამდე მასთან
რჩება.მაგ: ლომბარდში აღებული სესხის უზრუნველსაყოფად მსხესხებელი ლომბარდს უტოვებს თავის
მობილურ ტელეფონს.

მოგირავნის მფლობელობაში გირავნობის საგნის გადასვლის გამო კანონი მოგირავნეს ამ ნივთის

მოვლასთან დაკავშირებით დამატებით ვალდებულებებს აკისრებს.მაგ: 261 მუხლის I ნაწილის
მიხედვით,მოგირავნეს ეკისრება მის მფლობელობაში არსებული გირავნობის საგნის სათანადოდ
მოვლა-შენახვის ვალდებულება.

მფლობელობითი გირავნობის დროს გირავნობის საგანი შეიძლება გადაეცეს როგორც მოგირავნეს,ისე

მოგირავნის მიერ განსაზღვრულ მესამე პირს,მაგ: საწყობს ან ბანკს.მთავარია,რომ გირავნობის საგანი არ
იმყოფება დამგირავებლის მფლობელობაში.
მფლობელობითი გირავნობის დროს მოგირავნეს ზედმეტი ფორმალობებისა და ბარიერების გარეშე
შეუძლია გირაოს რეალიზაციის მეშვეობით დაიკმაყოფილოს თავისი მოთხოვნა.ამას ამარტივებს
ის,რომ გირაო მის მფლობელობაშია და ფაქტობრივი კონტროლი გირავნობის საგანზე მის ხელშია.

2 . რეგისტრირებული გირავნობა

რეგისტრირებული გირავნობა ახალი მოვლენაა და მისი წარმოშობის აუცილებლობა განაპირობა

დამგირავებლისთვის გირავნობის საგანზე მფლობელობის შენარჩუნების,ხოლო კრედიტორისთვის კი
გარანტირებული უფლების მინიჭების მიზანშეწონილებამ.რეგისტრირებული გირავნობის
შემოღებამდე კრედიტორის უზრუნველყოფა ხდებოდა მისთვის საკუთრების გადაფორმებით,რასაც
ხშირად უზრუნველმყოფ საკუთრებას უწოდებენ.თანამედროვე სამართალში მისი ადგილი სწორედ
რეგისტრირებულმა გირავნობამ დაიკავა.

რეგისტრირებული გირავნობის დროს გირავნობის საგანი რჩება დამგირავებლის

მფლობელობაში,მაგრამ კრედიტორის მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად ამ ნივთის დატვირთვა
გირავნობით ფორმდება მარეგისტრირებელ ორგანოში(საჯარო რეესტრი ან შსს მომსახურების
სააგენტო) რეგისტრაციით(258-ე მუხლი).

განსხვავებულია ასევე კრედიტორის დაკმაყოფილების წესი-- თუკი მფლობელობითი გირავნობის

დროს მოგირავნეს უფლება აქვს თვითონ გაუკეთოს გირაოს რეალიზაცია,რეგისტრირებული
გირავნობისას მოგირავნეს შეუძლია მოითხოვოს გირავნობის მოწმობა,რომელიც წარმოადგენს
აღსრულების ქვემდებარე აქტს.

რეგისტრირებული გირავნობა ხელსაყრელია რადგან ნივთი მესაკუთრეს რჩება მფლობელობაში და ის

შეუძლია დანიშნულებისამებრ გამოიყენოს.რეგისტრირებულ გირავნობას მიმართავენ მაშინ,როცა
დამგირავებლის გაკონტროლების რეალური შესაძლებლობა არსებობს.

3 .სახელშეკრულებო გირავნობა

ის წარმოადგენს კრედიტის უზრუნველყოფის ყველაზე გავრცელებულ საშუალებას და მას საფუძვლად

უდევს მოგირავნესა და დამგირავებელს შორის დადებული ხელშეკრულება.შეთანხმება გირავნობის
შესახებ ვალდებულებით-სამართლებრივი ხელშეკრულებაა და მასზე ვრცელდება ხელშეკრულების
ნამდვილობისთვის კანონით გათვალისწინებული ყველა პირობა.სახელშეკრულებო გირავნობის
წარმოშობის საფუძველია კერძო ავტონომია და ხელშეკრულების თავისუფლება.ეს ეხება
ხელშეკრულების და შინაარსის განსაზღვრის თავისუფლებას მაგრამ არა გირავნობის შინაარსის
განსაზღვრას,ვინაიდან ეს უკანასკნელი კანონითაა დადგენილი.

4 .კანონისმიერი გირავნობა

კანონისმიერი გირავნობის შემთხვევები და მათი წარმოშობის წინაპირობები კანონითაა

დადგენილი.კრედიტორს კანონი ანიჭებს უფლებას,მოვალის მიმართ არსებული თავისი მოთხოვნის
უზრუნველსაყოფად ამ უკანასკნელის დაუკითხავად გამოიყენოს მისი ნივთი გირავნობის საგნად.
როგორც წესი,კანონისმიერი გირავნობის წარმოშობის წინაპირობა არის გირავნობის საგნის არსებობა
კრედიტორის მფლობელობაში. კანონისმიერი გირავნობის შემთხვევებია:

1.გირავნობის უფლება დამქირავებლის ნივთებზე 2.გირავნობის უფლება ინვენტარზე

3.გირავნობის უფლება ნაყოფზე 4.გირავნობის უფლება მენარდის მიერ დამზადებულ ნივთზე

5.გირავნობის უფლება გადაზიდვის ხარჯებზე და სხვა

კანონისმიერი გირავნობა ჩვეულებრივ წარმოადგენს მფლობელობით გირავნობას და მისი
წარმოშობისათვის აუცილებელია გირავნობის საგნის ყოფნა მოგირავნის მფლობელობაში.მაგ:685-ე
მუხლის თანახმად,გირავნობის უფლება ტვირთზე არსებობს,ვიდრე გადამზიდველი უფლებამოსილია
განკარგოს ეს ნივთი.

ზოგიერთ შემთხვევაში კანონი კრედიტორს ნივთის დაკავების უფლებას ანიჭებს .მაგ: შემნახველს
უფლება აქვს უარი თქვას მიბარებული ნივთის დაბრუნებაზე კუთვნილი საზღაურის მიღებამდე.რა
განსხვავებაა ნივთის დაკავებასა და კანონისმიერ გირავნობას შორის?--- საერთო ისაა,რომ ორივე
შემთხვევაში საუბარია მოვალის ნივთზე,რომელიც კრედიტორის მიერ გამოიყენება თავისი მოთხოვნის
უზრუნველსაყოფად. გირავნობა კრედიტორს ანიჭებს გირავნობის საგნის რეალიზაციის უფლებას.

კანონისმიერი გირავნობის წარმოშობის შემდეგ მის მიმართ სრულად გამოიყენება სახელშეკრულებო

გირავნობის ნორმები,რადგან სპეციალური ნორმები კანონისმიერი გირავნობის შესახებ არ
არსებობს.კანონისმიერი გირავნობის რეალიზაციაც ზუსტად იმ წესებით ხდება,რომლებიც
გათვალისწინებულია გირაოს რეალიზაციისას სახელშეკრულებო გირავნობისას.

გირავნობა სარგებლობის უფლებით-- მოგირავნეს ანიჭებს გირავნობის საგნიდან სარგებლის , ე.ი მისი
ნაყოფის ან სხვა შემოსავლის მიღების უფლებას.ასეთი სარგებლობის საფუძველს იძლევა 256 (2) და 261
(2).გვხვდება სარგებლობის უფლებით გირავნობის ორი შემთხვევა:

1 .როცა მხარეები თანხმდებიან მასზე-- მაგ: გირაოს სახით ბანკს შეიძლება მფლობელობაში გადაეცეს
მოვალის ტაქსი და ბანკს მიენიჭოს ამ ტაქსის სამეურნეო გამოყენების და მისგან შემოსავლის მიღების
უფლება.

2 .როცა ნაყოფის მიღება გირავნობის საგნის თვისებიდან გამომდინარე ივარაუდება.მაგ:მეწველი ძროხის

დაგირავება.მიღებული შემოსავალი და ნაყოფი მოგირავნის საკუთრებას წარმოადგენს ,მაგრამ ის
ჩაითვლება უზრუნველყოფილი მოთხოვნის ანგარიშში.

გენერალური გირავნობა--- გირავნობა არ შემოიფარგლება მხოლოდ ერთი საგნით და ის შეიძლება

გავრცელდეს ნივთთა ერთობლიობაზე(254(4)).სპეციალურობის პრინციპიდან გამომდინარე სანივთო
უფლებები შეიძება არსებობდეს კონკრეტულ ნივთებზე,მაგრამ არა ნივთთა ერთობლიობაზე.

საერთო გირავნობა-- არსებობს მაშინ,როცა კრედიტორის ერთი და იგივე მოთხოვნა

უზრუნველყოფილია რამდენიმე საგანზე გირავნობით.არაა სავალდებულო ეს საგნები იყოს
ერთგვაროვანი: ერთი შეიძება იყოს მოძრავი ,მეორე -მოთხოვნა.

გირავნობის საგანი და გირავნობაუნარიანი ობიექტები

დაგირავება შეიძება ყველა ბრუნვაუნარიანი მოძრავი ნივთისა და არამატერიალური ქონებრივი
სიკეთის,რომელთა რეალიზაციისგან მიღებული შემოსავლით ან მოგირავნის საკუთრებაში გადაცემით
შესაძლებელია კრედიტორის მოთხოვნის დაკმაყოფილება. გირავნობის საგანი უნდა იყოს
კონკრეტულად განსაზღვრული და მასზე შესაძლებელი უნდა იყოს იძულებითი აღსრულების
მიქცევა.ამიტომ დაგირავებული ქონება არაა სიკეთეთა ერთობლიობა.

გირავნობის საგანი შეიძება იყოს სამომავლო ქონება.სამომავლო ქონებად მიიჩნევა ნივთები და

არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე,რომელთაც დამგირავებელი შეიძენს მომავალში
254(5).მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალებად ეს ქონება მხოლოდ მისი შეძენისთანავე ხდება.
გირავნობის საგნის განხილვისას მნიშვნელოვანია გირავნობის საგნის ნაყოფის ბედი. 256 მუხლის
მეორე ნაწილის თანახმად გირავნობის უფლება ვრცელდება გირავნობის საგნად მიღებულ
ნაყოფზე,თუკი ეს ნაყოფი მიიღება გირავნობის საგნის მოგირავნისათვის გადაცემის შემდეგ.მთავარია
საგანი იმყოფებოდეს მოგირავნის მფლობელობაში და ნაყოფი წარმოშობილი უნდა იყოს
მფლობელობაში გადაცემის შემდეგ.

მოძრავი ნივთები გირავნობის ყველაზე გავრცელებული საგანია.ნებისმიერი მოძრავი ნივთი,რომელიც

ბრუნვიდან არაა ამოღებული და რომლის რეალიზაციაც დასაშვებია,შეიძლება გამოყენებულ იქნეს
გირავნობის საგნად.სპეციალურობის პრინციპის თანახმად გირავნობის საგანი უნდა იყოს
კონკრეტულად განსაზღვრული.2011 წლის ცვლილებით დასაშვებად იქნა მიჩნეული,რომ გირავნობის
უფლება გავრცელდეს როგორც ნივთთა ერთობლიობაზე,ისე მთელ მოძრავ ქონებაზე 254 (4). სწორედ
ამით შემოვიდა ე.წ გენერალური გირავნობის ინსტიტუტი.იმ შემთხვევაში მაგ: თუ უზრუნველყოფის
საგანს წარმოადგენს ბიბლიოთეკა,სანივთო-სამართლებრივად რეალიზაციის შედეგად საკუთრება
გადავა თითოეულ წიგნზე ან ბიბლიოთეკის ინვენტარზე.გირავნობის საგანი შეიძლება იყოს ასევე
თანასაკუთრების წილი.

ფასიანი ქაღალდებიც შეიძლება წარმოადგენდეს გირავნობის საგანს.მაგ: აქციები.ობლიგაციები და

ა.შ.მათი დაგირავებისათვის გამოიყოფა ცალკე წესი(259 3). თავისი ბუნებით ფასიანი ქაღალდი ან
ნივთების ეკუთვნის მაგ: ფული ან არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეებს მაგ: აქცია.

არამატერიალური ქონებრივი სიკეთეები,როგორც გირავნობის საგანი,საბაზრო ეკონომიკის პირობებში

არანაკლები პოპულარობით სარგებლობს,ვიდრე მოძრავი ნივთები.ესენია მოთხოვნები და
უფლებები.მოთხოვნა რელატიურია,უფლება აბსოლუტური.

ა) უფლებებს განეკუთვნება საავტორო და მომიჯნავე უფლებები,პატენტები,სასელექციო უფლებები, და

ა.შ.ისეთი აბსოლუტური უფლებები როგორიცაა გირავნობა ან უზუფრუქტი შეიძლება გამოდგეს
გირავნობის საგნად.

ბ) მოთხოვნები- მაგ: ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა,სხვისი უკანონო მფლობელობიდან ნივთის

გამოთხოვის მოთხოვნა. მოტხოვნათა გირავნობის ნამდვილობისათვის წერილობითი ფორმა და
გირავნობის უფლების საჯარო რეესტრში რეგისტრაციიაა აუცილებელი 259 (1).

გირავნობის ყველა საგანს ახასიათებს გირავნობაუნარიანობა.გირავნობაუნარიანობის შინაარსის

ძირითადი შემადგენელია საგნის რეალიზაციის,მისი გადაცემის შესაძლებლობა და ამის მეშვეობით
კრედიტორის დაკმაყოფილება.საგანი,რომელიც ამ თვისებას არ შეიცავს,არ გამოდგება გირავნობის
საგნად.მაგ: პასპორტი.პრაქტიკაში ხშირად კრედიტორები იტოვებენ პირადობას მაგრამ ეს
ურთიერთობა არაა გირავნობა.

გირავნობის მონაწილეები
გირავნობის ხელშეკრულების მონაწილეები არიან უზრუნველყოფილი მოთხოვნის კრედიტორი
(მოგირავნე) და გირავნობის საგნის დამგირავებელი. უზრუნველყოფილი მოთხოვნის კრედიტორი და
მოგირავნე ყოველთვის ერთი და იგივე პირია.

საგნის დამგირავებელი და უზრუნველყოფილი მოთხოვნის პირადი მოვალე შეიძლება განსხვავებული

პირები იყვნენ.“მესამე პირი“ ,რომელიც აგირავებს თავის ქონებას,არ წარმოადგენს კრედიტორის პირად
მოვალეს,რაც იმაში გამოიხატება,რომ მას არ ევალება კრედიტორის წინაშე მოვალის ვალდებულების
შესრულება.გირავნობის დროს გირავნობის საგნებზე უფლებების რეგისტრაცია არ ხდება და მას
მფლობელობა ცვლის/ამიტომ მფლობელი,რომელიც აგირავებს ნივთს,შეიძლება არც იყოს ამ ნივთის
მესაკუთრე.ანუ დამგირავებელი შეიძლება იყოს არამესაკუთრე პირიც,რომელიც დროებით ფლობს
სხვის მოძრავ ნივთს.ანუ მესამე პირი იურიდიულად მესაკუთრეა,რომელსაც აქვს ქონების დაგირავების
უფლებამოსილება.დამგირავებლად მესამე პირის გამოსვლა და მისი მოძრავი ნივთის დაგირავება არ
ცვლის მოვალის მდგომარეობას: კრედიტორის წინაშე ვალდებულება კვლავ მას აკისრია.

უზრუნველყოფილი მოთხოვნა
გირავნობის,როგორც უზრუნველყოფის აქცესორული საშუალების,მიზანია კრედიტორის მოთხოვნის
უზრუნველყოფა.ეს მოთხოვნა შეიძლება იყოს ფულადი ან არაფულადი(254).ფულადი მოთხოვნის
მაგალითია სესხის დაბრუნების ან გაწეული სამუშაოს საფასურის გადახდის მოთხოვნა.

არაფულადი მოთხოვნის შესაძლო უზრუნველყოფასთან დაკავშირებული კრიტიკა-- კრედიტორის

დაკმაყოფილება ხდება გირავნობის საგნის რეალიზაციიდან მიღებული ფულადი
თანხით.ამიტომ,მოთხოვნა ძალაუნებურად გამოხატული უნდა იყოს თანხაში.არაფულადი მოთხოვნა
მხოლოდ მაშინ შეიძება იყოს გირავნობით უზრუნველყოფილი,თუკი მისი გამოხატვა შეიძება ფულადი
ფორმით. გირავნობით შეიძლება უზრუნველყოფილი იყოს სამომავლო ან პირობითი მოთხოვნებიც (254
(3).მაგ: ერთ წელიწადში ასაღები სესხი.

უზრუნველყოფილი მოთხოვნა შეიძლება იყოს როგორც სახელშეკრულებო, მაგ: სესხის

დაბრუნების,ისე კანონისმიერი მაგ: სხეულის დაზიანებით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების
მოთხოვნა.

გირავნობის წარმოშობა
1 .მოძრავი ნივთების დაგირავება

ა) მოძრავ ნივთზე მფლობელობითი გირავნობის წარმოშობისთვის აუცილებელია მხარეთა შეთანხმება

და ნივთის გადაცემა მოგირავნის ან მოგირავნის მიერ განსაზღვრული მესამე პირის მფლობელობაში.
ანუ გვაქვს ორი წინაპირობა: 1. შეთანხმება 2. ნივთის გადაცემა

მოგირავნესა და დამგირავებლის შეთანხმება ვალდებულებით-სამართლებრივი

ხელშეკრულება,რომლითაც მესაკუთრე ვალდებულია გადასცეს გირაო მოგირავნეს და ითმინოს ამ
ნივთის რეალიზაცია ანდა გადასცეს საკუთრება ნივთზე კრედიტორის დასაკმაყოფილებლად.ამ
ხელშეკრულების საფუძელზე წარმოიშობა გირავნობის სანივთო უფლება.გირავნობის საგნის მიმღები
შეიძება იყოს როგორც კრედიტორი(მოგირავნე),ისე მესამე პირიც(მაგ: როცა მხარეები თანხმდებიან რომ
სესხის უზრუნველსაყოფად გამოყენებული სამკაული მიაბარონ შესანახად ბანკს.მოგირავნეს უნდა
ჰქონდეს გირაოს რეალიზების შესაძლებლობა.

ჩვეულებრივ,მხოლოდ მხარეთა შეთანხმების საფუძველზე მფლობელობითი გირავნობა არ

წარმოიშობა.მხოლოდ შეთანხმება მაშინაა საკმარისი,როდესაც გირაოდ გათვალისწინებული ნივთი
უკვე იმყოფება მოგირავნის ან მესამე პირის მფლობელობაში .მფლობელობითი გირავნობის
წარმოშობისათვის კანონი რაიმე ფორმას არ აწესებს და მხარეთა შეთანხმება შეიძლება ზეპირადაც
დაიდოს.როგორც წესი მფლობელობითი გირავნობა წერილობით ფორმდება.ამას განაპირობებს
ძირითადი საკრედიტო ხელშეკრულების წერილობითი ფორმა,რომლის ნაწილსაც ჩვეულებრივ
შეთანხმება გირავნობაზე წარმოადგენდეს.
ბ) რეგისტრირებული გირავნობა,რომლის დროსაც გირავნობის საგანი დამგირავებლის ხელშია უფრო
რთულ პროცედურას მოითხოვს.აუცილებელია: 1. შეთანხმების წერილობითი ფორმა და 2.გირავნობის
უფლების რეგისტრაცია მარეგისტრირებელ ორგანოში(საჯარო რეესტრი ან მომსახურების
სააგენტო.კანონი არ აზუსტებს წერილობითი ფორმის გარიგება ძირითადი საკრედიტო
ხელშეკრულების ნაწილია თუ ცალკე ხელშეკრულება.სავარაუდოა ,რომ მხარეები ცალკე აფორმებენ
გირავნობის შესახებ შეთანხმებას და მას აწერენ ხელს მარეგისტრირებელ ორგანოში. ხელმოწერები
გარიგებაზე დამოწმებული უნდა იყოს სანოტარო წესით,თუკი მხარეები მარეგისტრირებელ ორგანოში
არ მოაწერენ ხელს გარიგებას.

2 .არამატერიალური ქონებრივი სიკეთეების დაგირავება

მოთხოვნის დაგირავებისათვის აუცილებელია მხარეთა შორის წერილობითი გარიგება და ამ

გარიგებით განსაზღვრული უფლების რეგისტრაცია საჯაროო რეესტრში.საჯარო რეესტრში
რეგისტრაციისთვის წარდგენილ უნდა იქნეს დადებული გარიგება,რომლის ხელმოწერების
ნამდვილობა უნდა იყოს დამოწმებული შესაბამისი წესით ან ნოტარიუსის ან მარეგისტირებელი
ორგანოს თვალწინ ხელმოწერა.

გირავნობის გავრცელებულ საგანს წარმოადგენს ფასიანი ქაღალდები.მაგ: აქციები.ამ შემთხვევაში

გამოიყენება „ფასიანი ქაღალდების შესახებ კანონში“ გაწერილი ნორმები.კერძოდ სავარაუდოდ კანონის
მე-19 მუხლი ,რომლის პირველი ნაწილის თანახმად ფასიანი ქაღალდებით გარიგებისას მათზე
საკუთრების უფლება წარმოშობილად ,შეცვლილად ან შეწყვეტილად ითვლება ამ ფაქტის ფასიანი
ქაღალდების რეესტრში რეგისტრაციის მომენტიდან.

3 .დაგირავება ლომბარდში

ლომბარდში დაგირავება მფლობელობითი გირავნობის თვალსაჩინო მაგალითია,როცა გირავნობის

საგანი მოგირავნის- ლომბარდის- მფლობელობაში გადადის.თუმცა,ლომბარდში დაგირავებისათვის
დამატებით აუცილებელია წერილობითი ფორმის დაცვა.260 მუხლის მიხედვით აუცილებელია
წერილობითი ფორმის დაცვა და ამასთან ნივთის გადაცემა ლობარდის პირდაპირ მფლობელობაში.

4 .სამართლებრივი შედეგები

წესების დაცვით დაფუძნებული გირავნობა წარმოშობს შემდეგ სამართლებრივ შედეგებს:

გირაოს დაგირავების მიუხედავად დამგირავებელი რჩება ნივთის მესაკუთრედ და მისი ეს

სამართლებრივი მდგომარეობა არ იცვლება მანამ,სანამ მოვალე ვერ ან არ შეასრულებს
უზრუნველყოფილ ვალდებულებას და მოგირავნეს გაუჩნდება გირავნობის საგნის რეალიზაციის ან
საკუთრებაში გადაცემის გზით თავისი მოთხოვნის დაკმაყოფილების უფლება.

დამგირავებელსა და მოგირავნეს შორის წარმოიშობა კანონისმიერი ვალდებულებითი

ურთიერთობა,რომლიდანაც გამომდინარეობს ვალდებულებით-სამართლებრივი უფლებები და
მოვალეობები.აქ მნიშვნელოვანია დამგირავებლისა და მოგირავნის შესაგებლების სისტემა.

ვალდებულებითი ურთიერთობის შინაარსი

გირავნობის ხელშეკრულების დადება და გირავნობის წარმოშობა ასევე იწვევს მხარეთა უფლებებისა და

მოვალეობების წარმოშაბას.
1 .უფლებები და მოვალეობები

გირავნობის ხელშეკრულების დადებით მოგირავნე მოიპოვებს განსაზღვრულ უფლებებს

დამგირავებლის მოძრავ ნივთზე ან არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეებზე,რომლებიც გირავნობის
საგანს წარმოადგენენ.მფლობელობითი გირავნობის დროს ეს უფლებები ფაქტობრივ და სამართლებრივ
ბატონობაშიც გამოიხატება.იმავდროულად,მას გარკვეული მოვალეობებიც
წარმოეშობა.მფლობელობითი გირავნობის დროს მოგირავნეს ეკისრება მის მფლობელობაში არსებული
გირავნობის საგნის სათანადოდ მოვლა-შენახვის ვალდებულება(261).მოგირავნეს მის მფლობელობაში
არსებული გირავნობის საგნის მოვლა-შენახვასთან დაკავშირებით დიდი გულისხმიერება
მართებთ.ვინაიდან გირავნობისას ნივთის მიბარება ხდება მოგირავნის ინტერესებიდან
გამომდინარე,მისი მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად . მართალია,გირავნობის საგანი კრედიტორის
მოთხოვნის უზრუნველყოფას ემსახურება,მაგრამ ის ჯერ კიდევ დამგირავებლის საკუთრებაშია და
მას,როგორც მესაკუთრეს,უფლება აქვს მოითხოვოს ნივთზე ყოველგვარი ნეგატიური ზემოქმედების
აკრძალვა. თუ მოგირავნე არ ასრულებს გირავნობის საგნის სათანადო მოვლა-შენახვის
ვალდებულებას,დამგირავებელს უფლება აქვს მოითხოვოს გირავნობის საგნის გადაცემა მესამე
პირისათვის (261).დამგირავებელს როგორც მესაკუთრეს ყველა უფლება აქვს,ამ საგნის გასხვისების
უფლების ჩათვლით.მაგრამ ხელშეკრულებით შეიძლება მხარეები შეთანხმდნენ იმაზე,რომ
დამგირავებელმა არ გაასხვისოს ან არ დააგირავოს გირავნობის საგანი გირავნობის უფლების
შეწყვეტამდე(266).თუ ასეთი შეთანხმება არაა მაშინ დამგირავებელი უფლებამოსილია გაასხვისოს
თავისი ნივთი,რითაც კრედიტორის მოთხოვნის უზრუნველყოფას პრობლემები შეიძლება
შეექმნას.ასეთი არასასურველი შედეგების ასაცილებლად-- მოგირავნეს შეუძლია მოვალისაგან
მოითხოვოს თავისი მოთხოვნის დაუყოვნებლივ დაკმაყოფილება (266).ეს ეხება იმ ვალდებულებებს
რომელიც ჯერ არ დამდგარა.

მოგირავნის მფლობელობაში მყოფი გირავნობის საგნიდან ნაყოფის მიღების უფლება მოგირავნეს აქვს
მხოლოდ ორ შემთხვევაში:

1.ეს ხელშეკრულებით არ გათვალისწინებული

2.გირავნობის საგნის თვისებიდან გამომდინარე ნაყოფის მიღება აუცილებელია. ამასთან მოგირავნე

ვალდებულია დამგირავებელის მოთხოვნით წარუდგინოს მას ანგარიში მის მიერ მიღებული
სარგებლის შესახებ (261)

თუ დამგირავებელი მოგირავნის პირადი მოვალე,მაშინ გირავნობის საგნიდან მიღებული ნაყოფი

ჩაითვლება უზრუნველყოფილი მოთხოვნის ანგარიში (261).

თუ მფლობელობითი გირავნობის დროს გირავნობის საგნის მოვლა-შენახვის ვალდებულება

მოგირავნეს აკისრია,რეგისტრირებული გირავნობის დროს ამ ვალდებულების სუბიექტი
დამგირავებელია(261).ეს აიხსნება იმით,რომ დაგირავებული ნივთი მის მფლობელობაში რჩება და მისი
მოვლა-შენახვის ტვირთიც მან უნდა ზიდოს.თუ დამგირავებელი არ ასრულებს გირავნობის საგნის
სათანადოდ მოვლა-შენახვის ვალდებულებას,მოგირავნეს უფლება აქვს მოითხოვოს გირავნობის საგნის
მისთვის ან მესამე პირისათვის გადაცემა (261)

რეგისტრირებული გირავნობის დროს,როცა გირავნობის საგანი დამგირავებლის მფლობელობაში რჩება

და ამ საგნის დაზიანების ან მისი ღირებულების შემცირების საფრთხე არსებობს,დამგირავებელს
შეიძლება დაეკისროს ამ საგნის დაზღვევის ვალდებულება.
უფლებებისა და ვალდებულბების ერთი ნაწილი გირავნობის შეწყვეტის შემდეგ წარმოიშობა და ამიტომ
მათი მიზანი პირვანდელი მდგომარეობის აღდგენაა. მაგ: 275 მუხლის მიხედვით გირავნობის უფლების
შეწყვეტის შემთხვევაში მოგირავნე ვალდებულია მის მფლობელობაში არსებული საგანი დაუბრუნოს
დამგირავებელს.შესაბამისად,დამგირავებელს აქვს უფლება,მოგირავნისაგან მოითხოვოს ამ საგნის
დაბრუნება.თუკი გირავნობის საგანი განადგურდა ან სხვა მიზეზით შეუძლებელია მისი
დაბრუნება,მაშინ მოგირავნეს ეკისრება მისი ღირებულების ანაზღაურების ანაზღაურება.

რა ხდება მაშინ ,როცა დამგირავებელი არაა გირავნობის საგნის მესაკუთრე,ხოლო საგნის მესაკუთრე
ითხოვს საგნის დაბრუნებას.ვის წინაშეა მოგირავნე ვალდებული?ვის უნდა დაუბრუნოს მან ნივთი?

◼ ვინაიდან მოგირავნეს სახელშეკრულებო ურთიერთობა აკავშირებს არამესაკუთრე

დამგირავებელთან და არა მესაკუთრესთან,გირავნობის საგნის დაბრუნების ვალდებულება
მოგირავნეს სწორედ დამგირავებლის წინაშე აკისრია.ამიტომ მან საგანი უნდა დაუბრუნოს
დამგირავებელს და არა მესაკუთრეს.

რეგისტრირებული გირავნობის შეწყვეტისას დამგირავებელი უფლებამოსილია მოგირავნეს

მოსთხოვოს გირავნობის უფლების შეწყვეტის დაუყოვნებლივ რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში(275
2).ამასთან მოგირავნეს ეკისრება გირავნობის უფლების შეწყვეტის დამადასტურებელი წერილობითი
საბუთის წარდგენის ვალდებულება 275 3.

იმ შემთხვევებში,როცა გირავნობის შეწყვეტა ხდება გირავნობის საგნის რეალიზაციის

მეშვეობით,გირავნობით უზრუნველყოფილი ყველა მოთხოვნის სრულად დაკმაყოფილების
შემდეგ,დამგირავებელს უფლება აქვს მოითხოვოს ამონაგებიდან დარჩენილი თანხის გადაცემა (280 3).

მოგირავნის ზოგი ვალდებულება დაკავშირებულია გირავნობის საგნის რეალიზაციის პროცესთან და

მიზნად ისახავს დამგირავებლის ინტერესების დაცვას.მაგ: მოგირავნე ვალდებულია გირავნობის საგანი
დაასხვისოს სამართლიან და გონივრულ ფასში (283 1).ამასთანავე მოგირავნეს ეკისრება გირავნობის
საგნის რეალიზაციის შესახებ წერილობითი ანგარიშის წარდგენის ვალდებულება (285).

შესაგებლების სისტემა

მნიშვნელოვანია იმ შესაგებლების სისტემა,რომლებიც მოგირავნესა და დამგირავებელს ერთმანეთის

მიმართ აქვთ.მაგ: დამგირავებელს ,რომელიც არაა უზრუნველყოფილი მოთხოვნის პირადი
მოვალე,აქვს პირადი მოვალის შესაგებლების წაყენების უფლება.ეს ეხება იმ შესაგებლებსაც,რომელთა
გამოყენებაზეც მოვალემ უარი თქვა(263).

მფლობელობითი გირავნობის დროს მოგირავნე გათანაბრებულია მესაკუთრესთან და მას აქვს

მესაკუთრისათვის მინიჭებული დაცვის უფლებები,როგორიცაა ვინდიკაციის ან უკანონო ხელშეშლის
აღკვეტის მოთხოვნის უფლებები(268).თუკი დამგირავებელი მოგირავნის თანხმობის გარეშე წაიღებს
გირავნობის საგანს,რომელიც ინახება მოგირავნის ტერიტორიაზე,მოგირავნეს აქვს მისი უკან
გამოთხოვის უფლება.

მესამე პირთა უფლებები

კანონისმიერი ვალდებულებითი ურთიერთობის შინაარსი იმ მესამე პირთა უფლებების დაცვასაც

ითვალისწინებს,რომელთა უფლებრივი მდგომარეობაც გირავნობის საგნის რეალიზაციის გამო
შეიძლება გაუარესდეს.ამიტომ სამოქალაქო კოდექსი ამ მესამე პირებსაც აძლევს შანსს,რომ დაიცვან
საკუთარი თავი მოსალოდნელი საფრთხისაგან(269).მაგ: როცა დაგირავებულია სამარშუტო
ტაქსი,რომლის მძღოლიც შეიძლება უმუშევრად დარჩეს,თუკი მოგირავნე ტაქსს რეალიზაციას
გაუკეთებს,მძღოლი უფლებამოსილია თვითონვე დააკმაყოფილოს მოგირავნის მოთხოვნა და ამის
მეშვეობით თვითონ გახდეს მოგირავნის უფლებების მფლობელი

გირავნობის ფარგლები
გირავნობა მჭიდროდაა დაკავშირებული უზრუნველყოფილ მოთხოვნასთან და მის გარეშე არ
არსებობს,მაგრამ არ შემოფარგლება მხოლოდ ამ მოთხოვნით და უზრუნველყოფს მასთან
დაკავშირებულ სხვა ვალდებულებებსაც.გირავნობის ფარგლები ადგენს სწორედ იმას,თუ რა
ფარგლებში და რა მოცულობით აგებს გირავნობის საგანი კრედიტორის მოთხოვნისათვის
პასუხს.გირავნობა უზრუნველყოფს მოთხოვნასა და მასთან დაკავშრებულ სხვა დამატებით
უფლებებს(256).

მოთხოვნასთან დაკავშირებულ უფლებებს განეკუთნება: პროცენტი და პირგასამტეხლო,ქონების

მოვლა-შენახვის,სასამართლოს და გირავნობის საგნის რეალიზაციის
ხარჯები(256).ამრიგად,გირავნობის საგნის პასუხისმგებლობოა არ შემოიფარგლება მხოლოდ
უზრუნველყოფილი მოთხოვნის მოცულობით.მაგ: ადვოკატის ხარჯები,რომლებიც მოგირავნეს
წარმოეშვა გირავნობის გამო წარმოშობილ დავასთან დაკავშირებით,უნდა ანაზღაურდეს გირავნობის
საგნის რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავლით.

რა ხდება მაშინ,როცა ხდება არა რეალიზაცია ან მოგირავნის საკუთრებაში ამ საგნის გადასვლით

(260)?როგორ უნდა მოხდეს წარმოშობილი ხარჯების ანაზღაურება? 273-ე მუხლის თანახმად
გირავნობის საგნის გადასვლა მოგირავნის საკუთრებაში იწვევს გირავნობის უფლების შეწყვეტას.მაგრამ
მესამე პირების წინაშე არსებული ხარჯების ანაზღაურების ვალდებულება ამით არ შეწყდება,მაგ:
მართალია,კრედიტორი დაკმაყოფილებულად ითვლება,მაგრამ ადვოკატის ხარჯები
ასანაზღაურებელია.რადგან გირავნობა აღარ არსებობს,ცხადია,დამატებითი მოთხოვნების ანაზღაურება
გირავნობიდან ვერ მოხდება.ამიტომ ამ მოთხოვნების ანაზღაურების ვალდებულება ეკისრება თვითონ
კრედიტორს(მოგირავნეს).

276 მუხლის მეორე ნაწილის მიხედვით,მოთხოვნა დაკმაყოფილებულად ითვლება იმ

შემთხვევაშიც,როდესაც გირავნობის საგნის რეალიზაციიდან ამონაგები თანხა საკმარისი არაა
გირავნობით უზრუნველყოფილი მოთხოვნების დასაფარავად ან გირავნობის საგნის ღირებულება
მთლიანად არ ფარავს ამ მოთხოვნის ოდენობას.ეს ვრცელდება დამატებით მოთხოვნებზეც.

მაშინ,როცა კრედიტორის დაკმაყოფილება ხდება გირავნობის საგნის რეალიზაციით,რეალიზაციიდან

მიღებული ამონაგები თანხის განაწილების წესს 280-ე მუხლი პირდაპირ განსაზღვრავს და მის
მიხედვით უპირატესობა ენიჭება რეალიზაციის ხარჯების დაფარვას.მხოლოდ ამის შემდეგ ხდება
რეალიზაციის განმახორციელებელი მოგირავნის დაკმაყოფილება(280).

256-ე მუხლის შინაარსი დისპოზიციურია და გირავნობის მონაწილეთა შეთანხმებით შეიძლება

გირავნობის ფარგლები გაიზარდოს ან შემცირდეს.მაგ: შეიძლება მხარეები შეთანხმდნენ,რომ
გირავნობის საგნიდან არ დაიფარება სასამართლოს ხარჯები და ა.შ.მხოლოდ იმ შემთხვევებში,როცა
ხელშეკრულებაში არაა გათვალისწინებული გამოიყენება 256 მუხლი.

საგნის დაგირავება რამდენჯერმე

გირავნობის დროს ერთი და იმავე საგნის რამდენჯერმე დაგირავება გართულებულია.ამას

განაპირობებს ის გარემოება,რომ გირავნობის საგანი მოგირავნის მფლობელობაში იმყოფება და
,ბუნებრივია,რომ კიდევ სხვა მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად მის გამოყენებას მოგირავნე არ
დაუშვებს.ამიტომაც,საგნის დაგირავება რამდენჯერმე დასაშვებია მხოლოდ რეგისტრირებული
გირავნობის დროს (267 ). გირავნობის საგნის რამდენჯერმე დაგირავების შემთხვევაში გირავნობის
უფლებათა რიგითობა განისაზღვრება სარეგისტრაციოდ მათი წარდენის დროის შესაბამისად(267).

განსხვავებულად განისაზღვრება რიგითობა მაშინ,როცა გირავნობის საგანს წარმოადგენს სამომავლო

ქონება,რომლის დაგირავების მომენტში იგი ჯერ კიდევ არ იმყოფება დამგირავებლის
საკუთრებაში.რიგითობა განისაზღვრება არა რეგისტრაციის თარიღის მიხედვით,არამედ უპირატესობა
ენიჭება წინა მესაკუთრის დროს წარმოშობის გირავნობას (267 II).შესაძლებელია ეს გირავნობა უფრო
გვიან იყოს რეგისტრირებული,ვიდრე ახალი მესაკუთრის გირავნობა.ამრიგად,სამომავლო ქონების
შემთხვევაში წინა მესაკუთრის გირავნობა უსწრებს ახალ გირავნობას.

გირავნობის უფლების რეგისტრაციის ან გირავნობის წარმოშობის თარიღის მიუხედავად,კანონისმიერ

გირავნობას აქვს უპირატესობა ყველა სხვა დანარჩენ გიავნობასთან შედარებით.(267 ).

მოგირავნის დაკმაყოფილება

1.გირავნობის საგნის რეალიზაციის ან საკუთრებაში გადაცემის მოთხოვნის წინაპირობები

ქართულ სამართალში მოგირავნეს უფლება აქვს თავისი მოთხოვნა დაიკმაყოფილოს როგორც

გირავნობის საგნის რეალიზაციის,ისე გირავნობის საგანზე საკუთრების გადაცემის
მოთხოვნით(276).თუ გირავნობის საგნის რეალიზაცია გირავნობიდან გამომდინარე მოგირავნის
სტანდარტულ უფლებას წარმოადგენს,საკუთრებაში საგნის გადაცემა მხოლოდ რეგისტრირებული
გირავნობისათვისაა დამახასიათებელი.

ორივე შესაძლებლობის გამოყენების წინაპირობაა-- მოვალის მიერ გირავნობით უზრუნველყოფილი

მოთხოვნის შეუსრულებლობა ან არაჯეროვანი შესრულება (278).

მოთხოვნა შეუსრულებლად მიიჩნევა,თუ იგი არ შესრულდა შესრულებისთვის დადგენილ ვადაში და

მოვალე შესრულების ვადის დადგომიდან კრედიტორის გაფრთხილების შემდეგაც არ ასრულებს
ვალდებულებას(400).ვადის გადაცილებისას კრედიტორს შეუძლია დაუნიშნოს მოვალეს
ვალდებულების შესრულებისათვის აუცილებელი დრო.ამრიგად,მოვალის მიერ ვადის
გადაცილებისთანავე შეუძლია მოგირავნეს მოითხოვოს გირავნობის საგნიდან
დაკმაყოფილება.გრძელვადიან ვალდებულებით ურთიერთობებში ვალდებულების ერთი ნაწილის
შეუსრულებლობის შემთხვევაში,ეს უნდა შეფასდეს ვალდებულების არაჯეროვან შესრულებად და
შესაბამისად კრედიტორს აქვს გირავნობიდან დაკმაყოფილების მოთხოვნის უფლება.

მოგირავნეს შეუძლია ,მაგრამ არაა ვალდებული მოითხოვოს გირავნობის საგნის რეალიზაცია ან

საკუთრებაში გადაცემა.მას შეუძლია გირავნობის გარეშეც ეცადოს მოვალისაგან მიიღოს მოთხოვნის
დაკმაყოფილება.მაგრამ თუ მოგირავნე გააჭიანურებს გირავნობისგან დაკმაყოფილების პროცესს,ამან
შეიძლება პრობლემები შეუქმნას მესამე პირებს ან დამგირავებელს.მაგ: შეიძლება გაიზარდოს ძირითად
ვალზე საპროცენტო დანარიცხები.

შეუძლია თუ არა დამგირავებელს უარი თქვას გაზრდილი მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე,თუკი ეს

გამოწვეულია მოგირავნის მიერ გირავნობიდან დროულად დაკმაყოფილების გაჭიანურებით?----
მოგირავნის მხრიდან გაჭიანურების შემთხვევაში,თუ ამას მოჰყვა მოთხოვნის მოცულობის
გაზრდა,გაზრდლი მოთხოვნის ანაზღაურების ვალდებულება მას არ უნდა დაეკისროს,ვინაიდან მას
ამაში ბრალი არ მიუძღვის.
2 .გირავნობის საგნის რეალიზაციის მოთხოვნა

მოთხოვნის შეუსრულებლობის შემთხვევაში მოგირავნეს წარმოეშობა გირავნობის საგნის რეალიზაციის

მოთხოვნის უფლება.მოგირავნეს ამ უფლების განხორციელება შეუძლია პირადადაც ან სხვა
აღმასრულებლის მიერ აუქციონის ჩატარების გზით.

თუ გირავნობის საგანი რამდენჯერმე არის დაგირავებული და რეალიზაციის მოთხოვნის უფლება

წარმოეშობა ერთ-ერთს ,მაშინ მას ასევე უფლება აქვს მოითხოვოს გირავნობის საგნის გადაცემა მის
მფლობელობაში(281).მიუხედავად იმისა უშუალოდ თვითონ თუ უფლებამოსილი პირის მიერ ხდება
გირავნობის საგნის რეალიზაცია,მოგირავნე ვალდებულია ამის შესახებ ორი კვირით ადრე წერილობით
გააფრთხილოს დამგირავებელი(282).

საგნის რეალიზაციის დასრულებამდე მოვალეს ან დამგირავებელს ან მესამე პირს ნებისმიერ დროს

შეუძლიათ კრედიტორის მოთხოვნა დააკმაყოფილონ.ამით მოგირავნე დაკარგავს რეალიზაციის
მოთხოვნის უფლებას(282 4).

მოგირავნის მიერ გირავნობის საგნის უშუალოდ რეალიზაციის მოთხოვნის უფლება გამოიყენება

მხოლოდ მოგირავნესა და დამგირავებელს შორის შეთანხმების შემთხვევაში(283).

როცა საგანი რამდენჯერმეა დაგირავებული,მაშინ ვის აქვს რეალიზაციის მოთხოვნის უფლება.ამ დროს
განმსაზღვრელია მოგირავნის მოთხოვნის შესრულების ვადის დადგომა(279).ეს იმას ნიშნავს,რომ
შეიძლება გირავნობა უფრო ადრე იყოს წარმოშობილი ,მაგრამ მოგირავნეს არ ჰქონდეს მისგან
დაკმაყოფილების მოთხოვნის უფლება,რადგან მისი მოთხოვნის შესრულების ვადა ჯერ არ დამდგარა.

მიუხედავად ამისა დაუცველი არაა წინა მოგირავნე და მას აქვს უფლება გირავნობის საგნის
რეალიზაციის უფლება თვითონ გამოიყენოს ან დართოს შემდგომ მოგირავნეს რეალიზაციის
განხორციელების ნება,ოღონდ რეალიზაციიდან ამონაგები თანხიდან უნდა ამოხდეს წინა მოგირავნის
დაკმაყოფილება (279).თუ წინა მოგირავნე არ ისარგებლებს ამ უფლებებით,მომდევნო მოგირავნის მიერ
განხორციელებული რეალიზაციის მიუხედავად,გირავნობის საგანი კვლავაც დაგირავებულად მიიჩნევა
და მასზე დარჩება ყველა ის გირავნობა,რომელიც წინ უსწრებს რეალიზაციის განმახორციელებელი
მოგირავნის უფლებას(279).ყველა მომდევნო გირავნობა წყდება.

3. საკუთრებაში გირავნობის საგნის გადაცემის მოთხოვნა

კრედიტორის დასაკმაყოფილებლად გირავნობის საგანზე მოგირავნისთვის საკუთრების გადაცემის

შესაძლებლობა გათვალისწინებულია მხოლოდ რეგისტრირებული გირავნობის
დროს(260).დაუშვებელია მისი განხორციელება მფლობელობითი გირავნობისას.ამასთან,მოგირავნის
საკუთრებაში გირავნობის საგნის გადაცემის შესახებ მხარეები წინასწარ უნდა იყვნენ შეთანხმებულნი.

ამრიგად,გირავნობის საგანზე მოგირავნისთვის საკუთრების გადაცემის მოთხოვნის უფლება

მოგირავნის სახელშეკრულებო უფლებას წარმოადგენს,რომლის ადრესატიც არის დამგირავებელი.თუ
გირავნობის ხელშეკრულებით გათვალისიწნებული პირობა დადგა ე.ი მოვალემ ვერ ან არ შეასრულა
ნაკისრი ვალდებულება ან შეასრულა არაჯეროვნად,მოგირავნეს შეუძლია დამგირავებლისაგან
მოითხოვოს საკუთრების გადაცემა.დამგირავებელი ვალდებულია საკუთრება გადასცეს
მოგირავნეს.თავისი ბუნებით ხელშეკრულება საკუთრების გადაცემაზე პირობითი გარიგებაა,რომლის
შედეგად უფლებები და მოვალეობები პირობის- ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში
წარმოიშობა.საგანს არ აქვს მნიშვნელობა.
მოგირავნის საკუთრებაში გირავნობის საგნის გადასვლას ორი შედეგი მოსდევს:

1 .გირავნობის უფლება წყდება(273)

2 .მოთხოვნა დაკმაყოფილებულად ითვლება იმ შემთხვავშიც,თუ გირავნობის საგნის ღირებულება

მთლიანად არ ფარავს ამ მოთხოვნის ოდენობას(276).

გირაოს რეალიზაცია
რეალიზაციით კრედიტორის დაკმაყოფილების სახეეები:

1 .რეალიზაცია მოგირავნის მიერ

მფლობელობითი გირავნობის დროს ჩვეულებრივი მოვლენაა გირავნობის საგნის რეალიზაცია თვით

მოგირავნის მიერ.283 მუხლის ამის შესაძლებლობას მხოლოდ მხარეთა წინასწარი შეთანხმებით
ითვალისწინებს,როგორც წესი რეალიზაციის შესაძლებლობა სტანდარტულ პირობებს განეკუთვნება და
დამგირავებელი მას განსაკუთრებული განხილვის გარეშე იღებს.

მოგირავნის მიერ რეალიზაცია არ გამორიცხავს იმის შესაძლებლობას,რომ გირავნობის საგნის

გასხვისება მოგირავნემ სხვა პირს-სპეციალისტს მიანდოს.მაგ: 283 მუხლის II ნაწილის მიხედვით თუ
გირავნობის საგანს აქვს საბირჟო ან საბაზრო ფასი,მოგირავნეს შეუძლია საგნის გაყიდვა მინადოს
სპეციალურ სავაჭრო დაწესებულებას.რეალიზაციისთვის მოგირავნეს არ სჭირდება სასამართლოს
გადაწყვეტილება და სააღსრულებლო ფურცელი.

მოგირავნის მიერ რეალიზაციის განხორციელების შემთხვევაში მას ეკისრება გირავნობის საგნის

სამართლიან და გონივრულ ფასში გასხვისების ვალდებულება(283).ამ ვალდებულების დარღვევა არ
გამოიწვევს რეალიზაციის ბათილობას,მაგრამ მოგირავნეს შეიძლება დაეკისროს მიყენებული ზიანის
ანაზღაურება.

გირავნობის საგნის რეალიზაცია მოგირავნემ შეიძლება მიანდოს აღსრულების ეროვნულ ბიუროსაც.ამ

შემთხვევაში აღსრულების საფუძველი იქნება ბიუროსა და მოგირავნეს შორის დადებული დავალების
ან მომსახურების ხელშეკრულება.

2 .რეალიზაცია სპეციალური დაწესებულების მიერ

მოგირავნე უფლებამოსილია რეალიზაცია მიანდოს სპეციალურ დაწესებულებებს,როგორიცაა:

სააუქციონო სახლები ან ლომბარდები,რომლებიც აუქციონების ჩატარების გზით უზრუნველყოფენ
უმაღლესი ფასის მიღებას.თუ გირავნობის საგანს აქვს საბირჟო ან საბაზრო ფასი,შეიძლება საგნის
გაყიდვა მიენდოს სპეციალურ სავაჭრო დაწესებულებას-- ფასიანი ქაღალდების ბირჟა ან აუდიტორული
ორგანიზაცია.მოგირავნის თხოვნით შესაძლოა რეალიზაცია განახორციელოს სასამართლო
აღმასრულებელმაც.

3 .რეალიზაცია ნოტარიუსის სააღსრულებო ფურცლის საფუძველზე(284-ე მუხლი)

ნოტარიუსის მიერ გაცემული სააღსრულებო ფურცელი აიოლებს რეალიზაციის პროცესს,რადგან

საჭირო არაა ხანგრძლივი სასამართლო პროცესის ჩატარება.ნოტარიუსის სააღსრულებო ფურცლის
საფუძველზე რეალიზაციის შესახებ გირავნობის მხარეები წინასწარ უნდა შეთანხმდნენ და ეს
შეთანხმება უნდა დამოწმდეს სანოტარო წესით.ნოტარიული ამ ფურცელს გასცემს კრედიტორის
წერილობითი განცხადების საფუძველზე.საკმარისია სანოტარო წესით დამოწმებული ხელშეკრულების
წარდგენა.ნოტარიუსის მიერ გაცემული სააღსრულებო ფურცლის საფუძველზე აღსრულება ხდება
სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ კანონით დადგენილი წესით.ანუ სახეზეა იძულებითი აღსრულება.

4 .რეალიზაცია გირავნობის მოწმობის საფუძველზე(258)

ავტომანქანის რეგისტრირებული გირავნობის დროს მოგირავნეს შეუძლია მოთხოვნის

შეუსრულებლობის შემთხვევაში მოითხოვოს შსს მომსახურების სააგენტოსგან გირავნობის მოწმობის
გაცემა(258).გირავნობის მოწმობა არის აღსრულების ქვემდებარე აქტი,რომელიც მოგირავნეს აძლევს
უფლებას მოითხოვოს დაგირავებული ნივთის მის მფლობელობაში გადაცემა.მფლობელობაში
გადაცემას შეიძლება ჰქონდეს ორი მიზანი:

1.გირავნობის საგნის გადაცემა მოგირავნის მფლობელობაში შეიძლება მოხდეს მოგირავნის მიერ

გირავნობის საგნის უშუალოდ რეალიზაციის განხორციელების მიზნით,რადგან გირავნობის მოწმობა
მხოლოდ მაშინ გაიცემა,თუკი მოგირავნე და დამგირავებელი შეთანხმებული არიან მოგირავნის მიერ
უშუალოდ რეალიზაციის შესაძლებლობაზე

2. მოგირავნის მფლობელობაში გირავნობის საგნის გადაცემა შეიძლება მოხდეს მისთვის ამ საგანზე

საკუთრების გადაცემის მიზნით,თუკი მხარეები მოგირავნის დაკმაყოფილების ამ საშუალებაზე
წინასწარ არიან შეთანხმებული(260).

გირავნობის მოწმობის გაცემისას უნდა აღინიშნოს რა მიზნით ითხოვს მოგირავნე საგნის

გადაცემას.მოწმობა მფლობელს აძლევს უფლებას მიმართოს სააღსრულებო
დაწესებულებას,წარუდგინოს მოწმობა და მოითხოვოს დაგირავებული მექნიკური საშუალების
იძულების წესით მის მფლობელობაში გადაცემა(281).გირავნობის მოწმობა გამოიყენება მხოლოდ
ავტომობილების დროს.

5. თუ გირავნობიდან წარმოშობილი ურთიერთობები სადავოა და დავის გადასაწყვეტად სასამართლოს

ჩარევა აუცილებელი ხდება,მოგირავნე მოიპოვებს მესაკუთრის- დამგირვებლის წინააღმდეგ
სააღსრულებო ფურცელს,რომელიც უზრუნველყოფს საგნის იძულებით რეალიზაციას.იძულებითი
აღსრულებისას საგნის რეალიზაცია ხდება აუქციონზე.

6.მხარეებს უფლება აქვთ ასევე შეთანხმდნენ რეალიზაციის განსხვავებულ წესსზე.მისი განსაზღვრა

მხარეთა კომპეტენციაში შედის.მაგ: მხარეები შეიძლება შეთანხმდნენ ,რომ გირავნობის საგანი გადაეცეს
რომელიმე საქველმოქმედო ორგანიზაციას.

7.რეალიზაციის ნამდვილობის წინაპირობები

რეალიზაცია უნდა აკმაყოფილებდეს ნამდვილობის წინაპირობებს:

ა) რეალიზაცია უნდა იყოს მართლზომიერი-- ის უნდა გამომდინარეობდეს ნამდვილი გირავნობის

უფლებიდან და უნდა აკმაყოფილებდეს რეალიზაციის განხორციელების წინაპირობებს.--
უზრუნველყოფილი ვალდებულება არ უნდა იყოს შესრულებული დადგენილ ვადაშია ან
შესრულებული უნდა იყოს არაჯეროვნად.

ბ) დაცული უნდა იყოს რეალიზაციის ჩატარების პროცედურა-- დამგირავებელს რეალიზაციამდე ორი

კვირით ადრე უნდა ეცნობოს წერილობით მოსალოდნელი რეალიზაციის შესახებ
ასევე მოგირავნეს ეკისრება გირავნობის საგნის სამართლიან და გონივრულ ფასში გასხვისების
ვალდებულება,მაგრამ მისი დარღვევა არ გამოიწვევს რეალიზაციის ბათილობას,ის გამოიწვევს ზიანის
ანაზღაურების დაკისრებას მოგირავნისთვის.

ჩვეულებრივ არამართლოზმიერი რეალიზაციის მიუხედავად შემძენი იძენს საკუთრების უფლებას და

ის მიიჩნევა კეთილსინდისიერ შემძენად,თუკი არაა დარღვეული კეთილსინდისიერი შეძენის
პირობები.

8 .რეალიზაციის შედეგები

მოვალის მიმართ---- მის მიმართ არსებული მოთხოვნა დაკმაყოფილებულად ითვლება,მიუხედვად

იმისა,გირავნობის საგნის რეალიზაციიდან მიღებული თანხა საკმარისი არის თუ არა მოთხოვნის
დასაფარავად.

შემძენისთვი-- ის იძენს დაუტვირთავ საკუთრებას(285).ეს წესი არ მოქმედებს მაშინ,როცა საგანი

დაგირავებულია რეალიზაციის უფლების მქონდე მოგირავნის გირავნობამდე არსებული წინა
მოგირავნეების გირავნობის უფლებით.ასეთ შემთხვევაში შემძენი გირავნობით დატვირთულ საგანს
იძენს.შემძენი ჩაითვლება კეთილსინდისერად ,თუ მან არ იცოდა ან არ შეიძლებოდა სცოდნოდა
არამართლზომიერების შესახებ.

მოგირავნისთვის-- მისი მოთხოვნის დაკმაყოფილებულია

დამგირავებელი-- კარგავს საკუთრების უფლებას თავის საგანზე.

გირავნობის შეწყვეტა
1 .მოთხოვნის გაუქმება

გირავნობის უფლება წყდება იმ მოთხოვნის გაუქმებასთან ერთად,რომლის უზრუნველსაყოფადაც ის

არსებობს.როცა გადახდას არა მოვალე,არამედ მესამე პირი ახორციელებს---- სამოქალაქო კოდექსი
ასეთი შესრულების შესაძლებლობას ითვალისწინებს(269).ასეთ შემთხვევაში მოთხოვნა კი არ
წყდება,არამედ გადადის მესამე პირზე.ამის გამო გირავნობა კი არ წყდება,არამედ 269 მუხლის
მიხედვით ამ მესამე პირზე გადადის გირავნობის უფლებაც.

2 .გირავნობის საგნის ფიზიკური არსებობის შეწყვეტა

გირავნობის უფლება წყდება,თუ გირავნობის საგანი ფიზიკურად შეწყვეტს არსებობას(271).ეს ხდება

იმის გამო,რომ აღარ არსებობს ის მოძრავი ნივთი,რომლის რეალიზაციის მეშვეობით შეეძლება
კრედიტორს თავის მოთხოვნის დაკმაყოფილება.თუ ხელშეკრულებით არაა გათვალისიწნებული
გირავნობის საგნის გადამუშავება ან სხვა მოძრავ ნივთთან შერწყმა არ იწვევს გირავნობის შეწყვეტას.
თუ საკუთრება გადადის გირავნობის საგნის გადამუშავების ან შერწყმის შედეგად გამოიყენება 196
მუხლი.ანუ გირავნობის საგნის გადამუშავება ან შერწყმა მხოლოდ მაშინ არ იწვევს გირავნობის
შეწყვეტას,როცა შერწყმის ან გადამუშავების შედეგად წარმოშობილი ნივთი დამგირავებლის
საკუთრებაში რჩევა.

3 .მოთხოვნის დათმობა

მოთხოვნის დათმობა არ იწვევს გირავნობის შეწყვეტას ის იწვევს გირავნობის გადასვლას ახალი

კრედიტორის მოთხოვნის უზრუნევლსაყოფად.გამონაკლისია-- მფლობელობითი გირავნობა შეწყდება
თუ არა,დამოკიდებულია ახალი კრედიტორის ნებაზე: თუ ახალი კრედიტორი არ მოითხოვს
გირავნობის საგნის გადაცემას მისთვის ან გირავნობის უფლების რეგისტრაციას,მაშინ გირავნობა
წყდება.

4. მოგირავნის უარი

გირავნობის შეწყვეტას იწვევს მოგირავნის უარი.მფლობელობითი გირავნობის დროს უარისთვის

საკმარისია საგნის დაბრუნება დამგირავებლისათვის./// რეგისტრირებული გირავნობის დროს უარის
გაფორმება უნდა მოხდეს რეესტრში რეგისტრაციის გზით.

5 .კონსოლიდაცია

სამოქალაქო კოდექსი კონსოლიდაციას უწოდებს ისეთ შემთხვევას,როცა გირავნობის საგანი გადადის

მოგირავნის საკუთრებაში.ამ დროს არ აქვს საფუძველს მნიშვნელობა.მაგ: გირავნობის საგანი
ავტომანქანა დამგირავებელმა მიყიდა მოგირავნეს- კრედიტორს.

6 .გირავნობის საგნის გასხვისება

ზოგადად გირავნობის საგნის გასხვისება მესამე პირზე არ იწვევს გირავნობის შეწყვეტას.ამ ზოგადი
წესიდან ორი გამონაკლისია:

1.როცა გირავნობის საგნის გასხვისება ხდება შემძენზე ამ საგნის გადაცემით.ამ დროს შემძენზე
გადადის დაუტვირთავი საკუთრება.ასეთ შემთხვევაში მფლობელობის ფაქტი განსაზღვრავს
გირავნობის ბედს:რჩება გირავნობის საგანი მოგირავნის მფლობელობაში,შემძენზე არ გადადის
დაუტვირთავი საკუთრება და შესაბამისად ამისა,გირავნობა არ წყდება.

2 .ჩვეულებრივი სამეწარმეო საქმიანობის ფარგლებში გირავნობის საგნის გასხვისება.მაგ:ავტოქარხანამ

გაყიდა უზრუნველყოფისთვის დატვირთული მანქანა რათა დაეფალა ბანკის ვალი.ამ დროს შემძენზე
გადადის დაუტვირთავი საკუტრება და არ აქვს მნიშვნელობა იცოდა თუ არა შემძენმა გირავნობის
შესახებ

7 .მოგირავნის ვალდებულება გირავნობის უფლების შეწყვეტისას

გირავნობის შეწყვეტისას მოგირავნის ვალდებულებებია:

1 .მფლობელობითი გირავნობის შეწყვეტისას-- მოგირავნე ვალდებულია დააბრუნოს მის

მფლობელობაში არსებული საგანი.ეს ნორმა წარმოადგენს მოთხოვნის სამართლებრივ
საფუძველს,რომელზე დაყრდნობიტაც დამგირავებელს შეუძლია მოგირავნისგან ნივთის უკან
დაბრუნების მოთხოვნა.

2 .რეგისტრირებული გირავნობის შეწყვეტისას- დამგირავებელს შეუძ₾ია მოითხოვოს გირავნობის

უფლების შეწყვეტის დაუყოვნებლივი რეგისტრაცია.თუ არაა მოტხოვნა მოგირავნე ვალდებულია 5
სამუშაო დღეში მიმართოს მარეგისტრირებელ ორგანოს.ორივე ეს ნორმა მოთხოვნის სამართლებრივი
საფუძველია.
 იპოთეკა

იპოთეკა მოთხოვნის,განსაკუთრებით საბანკო კრედიტის უზრუნველყოფის საიმედო და

პოპულარული საშუალებაა.გაცემული სესხის უზრუნველსაყოფად ბანკები უმთავრესად მას
მიმართავენ,თუმცა მხოლოდ იპოთეკას არ სჯერდებიან ხოლმე.იპოთეკის პოპულარობა იმითაა
განპირობებული,რომ მას საფუძვლად უდევს უძრავი ქონება,რომლის ღირებულება საბაზრო
ეკონომიკისთვის დამახასიათებელი რყევების დროსაც კი სტაბილური რჩება.ამით
კრედიტორს(იპოთეკარს),როგორც წესი,ყოველთვის რჩება თავისი მოთხოვნის დაკმაყოფილების
შესაძლებლობა.
იპოთეკა უზრუნველყოფის სანივთო საშუალებაა.ის განმტკიცებულია სანივთო სამართალში და
წარმოადგენს რეგისტრირებულ სანივთო უფლებას ინდივიდუალიზებულ და კონკრეტულ
უძრავ ნივთზე.იპოთეკა,როგორც სანივთო უფლება,აფუძნებს სანივთო
პასუხისმგებლობას,რომელიც დ გება მესაკუთრის ბრალის მიუხედავად,თუკი მესაკუთრე
იმავდროულად არ წარმოადგენს კრედიტორის პირად მოვალეს.
ერთმანეთისგან განსხვავდება შეთანხმება იპოთეკის შესახებ და თვით იპოთეკა.შეთანხმება
იპოთეკის შესახებ არის ვალდებულებით-სამართლებრივი ხელშეკრულება,რომლითაც უძრავი
ნივთის მესაკუთრე კრედიტორის წინაშე იღებს ვალდებულებას,რომ ნაკისრი სხვა
ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში ითმინოს იპოთეკით დატვირთული უძრავი
ნივთის რეალიზაცია ან საკუთრება მასზე გადასცეს კრედიტორს(286 I)

იპოთეკა არის სხვის უძრავ ნივთზე აქცესორული სანივთო უფლება,რომელიც საჯარო რეესტრში
რეგისტრაციის შედეგად წარმოიშობა.ამ უფლების შინაარსი კანონით არის დადგენილი და მისი
შეცვლა მხარეებს მხოლოდ კანონით განსაზღვრულ ფარგლებში შეუძლიათ.იმავდროულად
იპოთეკა არის აბსოლუტური უფლება.იპოთეკა აფუძნებს მხოლოდ სხვისი უძრავი ნივთის
რეალიზაციის ან მასზე საკუთრების გადაცემის მოთხოვნის უფლებას.განკარგვის უფლებას
იპოთეკა ცალკე გამოყოფს და მას სანივთო უფლებად აქცევს.
იპოტეკის შესახებ შეთანხმება დაკავშირებულია სხვა ვალდებულებით-სამართლებრივ
გარიგებასთან,როგორც წესი,სესხის ან საკრედიტო ხელშეკრულებასთან,რომლიდან
გამომდინარე მოთხოვნის უზრუნველსაყოფადაც იდება იპოთეკის ხელშეკრულება/ორივე
გარიგებას- სესხსაც და იპოთეკასაც ერთი და იგივე კრედიტორი ჰყავთ,რომელსაც იპოთეკის
ხელშეკრულებაში იპოთეკარი ეწოდება.მოვალე იპოთეკის ხელშეკრულებაში (მესაკუთრე) და
მოვალე საკრედიტო ხელშეკრულებაში შეიძლება იყვნენ სხვადასხვა პირები.

იპოთეკის აქცესორული ბუნება

იპოთეკა სანივთო უზრუნველყოფის აქცესორული საშუალებაა და მისი არსებობა

დამოკიდებულია უზრუნველყოფილ მოთხოვნაზე,რომლის გარეშეც არ არსებობს
იპოთეკა.იპოთეკა წარმოშობა რეესტრში რეგისტრაციის შედეგად და ამ მომენტისათვის
ივარაუდება,რომ უზრუნველყოფილი მოთხოვნაც უკვე არსებობს,მაგ:სესხი უკვე
გაცემულია.არაა გამორიცხული,რომ უზრუნველსაყოფი მოთხოვნა იპოთეკის რეგისტრაციის
მომენტისათვის არც იყოს წარმოშობილი და ისე მოხდეს იპოთეკის რეგისტრაცია. მაგ: სესხის
ხელშეკრულება დადებულია,მაგრამ მოვალეს ჯერ არ მიუღია კრედიტორისაგან თანხა. 286 II
მუხლის მიხედვით იპოთეკა შეიძება გამოყენებულ იქნეს სამომავლო ან პირობით
მოთხოვნასთან დაკავშირებით.უზრუნველსაყოფი მოთხოვნა განსაზღვრული მაინც უნდა
იყოს.მოთხოვნის განსაზღვრულობა ნიშნავს,რომ ცნობილია მისი კრედიტორი,მოვალე და
საგანი.მოტხოვნის განსაზღვრულობის ერთ-ერთ გამოხატულებად მიიჩნევა მოთხოვნის
დაფიქსირება ფულად თანხაში.კანონით აუცილებელია უზრუნველყოფილი მოთხოვნის
ოდენობის აღნიშვნა 289 I.
აქ საუბარია მესაკუთრის იპოთეკაზე,რაც განსხვავდება ჩვეულებრივი იპოთეკისაგან და
მიუთითებს იმაზე,რომ იპოთეკიდან გამომდინარე უფლება ეკუთვნის იპოთეკით დატვირთული
უძრავი ნივთის მესკუთრეს და არა იპოთეკარს.
იპოთეკის რეგისტრაციისათვის აუცილებელია საჯარო რეესტრში იპოთეკის შესახებ
გარიგების(იპოთეკის ხელშეკრულების) წარდგენა.289 I მუხლის მიხედვით მოთხოვნის
დამფუძნებელი ხელშეკრულების წარდგენა არაა სავალდებულო.

თუ ვალდებულებით-სამართლებრიცი გარიგება ბათილია,ეს იწვევს იპოთეკის ბათილობას ან

მის შეწყვეტას.მოთხოვნის ბათლობის შედეგი მიუთითებს იპოთეკის აქცესორულ
ბუნებაზე.ფორმალურ სამართლებრივად იპოთეკა არსებობს მანამ,სანამ არ გაუქმდება მისი
რეგისტრაცია რეესტრის ჩანაწერის შეცვლის გზით.ეს არ ხდება ავტომატურად.რადგან იპოთეკა
წარმოიშობა მისი რეგისტრაციით ,შეწყვეტაც ამავე გზით უნდა მოხდეს, ე.ი რეგისტრაციის
გაუქმებით.ძირითადი მოტხოვნის ბათილობა იპოტეკით დატვირთული უძრავი ნივთის
მესაკუთრეს აძლევს უფლებას მოითხოვოს იპოთეკის შეწყვეტა და რეგისტრაციის გაუქმება.

იპოტეკის აქცესორულობას უკავშირდება უზრუნველყოფილი მოთხოვნის ნამდვილობის

საკითხიც.მაგ: დადებული საკრედიტო ხელშეკრულება თუ სასამართლოს მიერ ბათილად
გამოცხადდება,ხოლო ბანკს ამ ხელშეკრულებით სესხი უკვე გაცემული აქვს.გვექნება ორი
გადაწყვეტა:
1.იმის გამო,რომ ბათილია უზრუნველყოფილი მოთხოვნა,იპოთეკაც უნდა ჩაითვალოს
შეწყვეტილად.ასეთ შემტხვევაში კრედიტორის მოტხოვნა,რაც გამოიხატება გაცემული სესხის
უკან დაბრუნების მოთხოვნაში დაუცველი დარჩება.
2.საკრედიტო ხელშეკრულების ბათილობით მოვალეს ეცლება ის სამართლებრივი
საფუძელი,რიტაც ის ფლობს აღებულ სესხს.ამით კრედიტორს უჩნდება ამ ვალის დაბრუნების
მოთხოვნის უფლება,რომელიც რჩება უზრუნველყოფის გარეშე.შეიძლება იმის ვარადუდი,რომ
იპოთეკა მანამდეა ძალაში,სანამ კრედიტორის მოთხოვნა ვალის უკან დაბრუნების თაობაზე არ
შესრულდება და ამით მოვალის ვალდებულება არ შეწყდება.ეს მეორე უფრო სამართლიანია.

იპოთეკის დამოკიდებულება უზრუნველყოფილ მოთხოვნაზე გამოკვეთილად ჩანს 295

მუხლში,რომლის თანახმად იპოთეკა არ შეიძება გადაეცეს სხვა პირს უზრუნველყოფილი
მოთხოვნის გარეშე.
იპოთეკიდან გამომდინარე უძრავი ნივთის რეალიზაციის მოთხოვნის ვადის დადგომა
დამოკიდებულია უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დაუკმაყოფილობაზე მოვალის მიერ.ანუ
კანონის მიერ იმპერატიულადაა განსაზღვრული,რომ იპოთეკის განხორციელების ვადა
დამოკიდებულია მოთხოვნის შესრულების ვადაზე.
ერთადერთი შემთხვევა,რომელიც მოთხოვნის გარეშე იპოთეკის არსებობის შესაძლებლობის
შთაბეჭდილებას ტოვებს,გათვალისწინებულია 288-ე მუხლში,თუმცა აქ საუბარია გარდამავალ
სიტუაციაზე,როცა მოთხოვნა შეწყდა ,მაგრამ საჯარო რეესტრში ჯერ არ შესულა სათანადო
ცვლილება.
საჯარო რეესტრის სისწორის პრეზუმცია და იპოთეკის წარმოშობა

იპოთეკა რეგისტრირებულ სანივთო უფლებას წარმოადგენს,რომლითაც იტვირთება რეესტრში

რეგისტრირებული მესაკუთრის უძრავი ნივთი,საყურადღებოა იპოთეკის ბედი,თუკი
დასატვირთი უძრავი ნივთის მესაკუთრე არასწორად არის რეგისტრირებული საჯარო
რეესტრში.
ვინაიდან საკუთრების უფლების შეძენა გაყალბებული საბუთების საფუძველზე
მოხდა,საკუთრება უძრავ ნივთზე 183-ე მუხლის მიხედვით არ წარმოშობილა,თუმცა მოხდა
შემძენის რეგისტრაცია მესაკუთრეს,რასაც დაეყრდნო იპოთეკარი,როცა მან იპოთეკის
ხელშეკრულება დადო მესაკუთრეს რეგისტრირებულ პირთან.კრედიტორი ენდობა რეესტრის
ჩანაწერს და გაცემული სესხის უზრუნველსაყოფად იპოთეკით ტვირთავს ამ მიწის ნაკვეთს.

აშკარაა კონფლიქტი ნამდვილი მესაკუთრის ინტერესებსა და სამოქალაქო ბრუნვის

უსაფრთხოების ინტერესებს შორის.სამოქალაქო კოდექსი მას წყვეტს სამოქალაქო ბრუნვის
სტაბილურობისა და უსაფრთხოების სასარგებლოდ და რეესტრის ჩანაწერს ანიწებს
უპირატესობას 185-ე,297-ე და 312-ე მუხლების მიხედვით.განმარტება:ნორმის მიზანის
წარმოადგენს სამოქალაქო ბრუნვის დაცვა და ,შესაბამისად,საჯარო რეესტრში უფლების
რეგისტრაციის ფაქტისადმი მაღალი ნდობის უზრუნველყოფა.არ შეიძლება შემძენს მოეთხო ვოს
შესაძენი უფლების შესახებ იმაზე მეტის ცდონა,რაც კანონითაა დადგენილი.

ნალოგიურია როცა მოთხოვნა აღარაა,მაგრამ ჩანაწერი რეესტრში არაა გაუქმებული,იპოთეკის

აქცესორული ბუნებიდან გამომდინარე იპოთეკაც მატერიალურ-სამართლებრივად აღარ
არსებობს,მაგრამ რეესტრის ჩანაწერის სისწორის პრეზუმცია მოქმედებს კეთილსინდისიერი
შემძენის მიმართ.
გამონაკლისია იპოთეკის მოწმობის მიმართ.საჯარო რეესტრის სისწორის პრეზუმცია უკან იხევს
და ადგილს უთმობს იპოტეკის მოწმობის სისწორის პრეზუმციას.289 (8) თანახმად-- იპოთეკის
მოწმობასა და რეესტრის ჩანაწერს შორის განსხვავების შემტხვევაში უპირატესობა ენიჭება
იპოთეკის მოწმობას.ვინაიდან იპოთეკის მოწმობა წარმოადგენს ფასიან ქაღალდს და სამოქალაქო
ბრუნვის სტაბილურობისა უზრუნველყოფა ფასიანი ქაღალდების ბაზარზე ამ
ფასიანიქაღალდების უტყუარობისა და სანდოობის პრეზუმციით უნდა იქნეს
მიღწეული.ქართულ პრაქტიკაში უფრო მეტი ნდობით სარგებლობს საჯარო რეესტრის
ამონაწერი.

იპოთეკა- კრედიტორის პირველ რიგში დაკმაყოფილების უფლება

იპოთეკის შინაარსი კანონითაა დადგენილი.იპოთეკარს უფლება აქვს სხვა კრედიტორებთან

შედარებით პირველ რიგში მიიღოს თავისი მოთხოვნის დაკმაყოფილება.ამდენად,იპოთეკის
უპირატესოპბა არა მხოლოდ იმაშია,რომ იპოთეკარს კონკრეტული უძრავი ნივთიდან შეუძლია
დაიკმაყოფილოს თავისი მოთხოვნა,არამედ იმაშიც,რომ მას სხვა კრედიტორებტან შედარებით
პირველ რიგში შეუძლია მიიღოს დაკმაყოფილება.
იპოთეკის სახეები

1.სახელშეკრულებო და კანონისმიერი იპოთეკა

სახელშეკრულებო იპოთეკა ყველაზე გავრცელებული შემთხვევაა და მისი პოპულარობა იმით

აიხსნება,რომ იპოთეკის აბსოლუტურ უმრავლესობას საფუძვლად უდევს იპოთეკის
ხელშეკრულება,რომელიც თავისი ბუნებით წარმოადგენს ვალდებულებით-სამართლებრივ
გარიგებას და მის მიმართ გამოიყენება ნორმები ზოგადი ნაწილებიდან.მართალია
ვალდებულებითი ხელშეკრულებიდან წარმოიშობა იპოთეკა,მაგრამ ეს არ ცვლის მის
სამართლებრივ ბუნებას

კანონისმიერი იპოთეკა--წარმოადგენს გამონაკლისს და ის მხოლოდ კანონით ზუსტად

განსაზღვრულ შემთხვევებში გამოიყენება.მაგ:635 მუხლი.
კანონისმიერი იპოთეკის ნაირსახეობად ლიტერატურაში ასევე გამოყოფენ საჯარო-
სამართლებრივ, ე.წ საგადასახადო იპოთეკას,რომელიც საგადასახადო კანონმდებლობით
გათვალისიწნებულია საგადასახადო-სამართლებრივი მიზნების მისაღწევად.

2.ჩვეულებრივი იპოთეკა და იპოთეკის მოწმობა

მიუხედავად იმისა,რომ ორივე მათგანის წარმოშობისათვის აუცილებელია რეგისტრაცია საჯარო

რეესტრში,სამოქალაქო ბრუნვაში ისინი განსხვავებულად მონაწილეობენ.
იპოთეკის მოწმობა ბრუნვაში მონაწილეობს მისი ყოველი ახალი მფლობელის სავალდებულო
რეგისტრაციის მოთხოვნის გარეშე.იპოთეკის მოწმობის შემოღების მიზანი იყო იპოთეკის
მოთხოვნის დათმობის გამარტივებული პროცედურა.

ჩვეულებრივი იპოთეკისაგან განსხვავებით,იპოთეკის მოწმობა წარმოადგენს ფასიან

ქაღალდს(289) და მასზე ვრცელდება ფასიანი ქაღალდების შესახებ საქართველოს კანონით
დადგენილი წესები.ეს ნიშნავს იმას,რომ იპოტეკა შემძენზე გადადის იპოთეკის მოწმობის
გადაცემის გზით,მაშინ როცა ჩვეულებრივი იპოთეკის გადაცემისათვის აუცილებელია
შესაბამისი ცვლილებეის რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში.
ჩვეულებრივი იპოთეკის წარმოშობის წინაპირობებია: 1. იპოთეკის ხელშეკრულება 2.იპოთეკის
რეგისტრაცია საჯაროო რეესტრში.
იპოტეკის მოწმობისათვის დამატებით აუცილებელია მესამე წინაპირობა: 3.საჯარო რეესტრის
მიერ იპოთეკის მოწმობის გაცემა.იპოთეკის მოწმობის გაცემა რეგისტრირდება საჯარო
რეესტრში.
იპოთეკის მოწმობის გაცემისგან განსხვავდება იპოთეკის მოწმობის გადაცემა,რომლიტაც ხდება
მოთხოვნისა და იპოთეკის გადაცემა შემძენისათვის.იპოთეკის მოწმობის გადაცემა არ
ექვემდებარება რეგისტრაციას,რაც მას ჩვეულებრივი იპოთეკისაგან განასხვავებს.იპოტეკის
მოწმობის შემთხვევაში იპოტეკა წარმოშობილად ითვლება არა რეგისტრაციის
მომენტიდან,არამედ იმ მომენტიდან,როცა მესაკუთრე იპოთეკის მოწმობას გადასცემს
იპოთეკარს.
ჩვეულებრივი იპოთეკის დადგენისათვის აუცილებელია იპოთეკის ხელშეკრულების
წერილობითი გაფორმება და მასზე მხარეთა ხელმოწერა მარეგისტრირებელ ორგანოში ან
ნოტარიუსის თანდასწრებით .იპოთეკის ხელშეკრულება კი,რომლის საფუძველზეც უნდა გაიცეს
იპოთეკის მოწმობა,უნდა დამოწმდეს სანოტარო წესით.ნებისმიერი სამართლებრივი
ქმედება,რომელიც ამ ხელშეკრულებიდან გამომდნარეობს და რომელიც სანოტარო დამოწმებას
ექვემდებარება,უნდა დაამოწმოს იმავე ნოტარიუსმა ,რომელმაც ხელშეკრულება.თუ აღაარაა ეგ
ნოტარიუსი?
განსხვავება ასევე უკავშირდება საჯაროობის პრინციპს.თუკი ჩვეულებრივი იპოთეკის
სისწორისა და უტყუარობის პრეზუმცია საჯარო რეესტრის ჩანაწერიდან
გამომდინარეობს(297);იპოთეკის მოწმობის ფაქტობრივი მფლობელი ითვლება მის კანონიერ
მფლობელად.ამიტომაც მას სამართლიანად უწოდებენ ლეგიტიმურობის დოკუმენტს და ქმნის
კეთილსინდისიერი შეძენის სამართლებრივ საფუძველს.იპოთეკის მოწმობასა და საჯარო
რეესტრის ჩანაწერს შორის განსხვავებისას უპირატესობა ენიჭება იპოთეკის მოწმობას.]

მათშ შორის განსხვავებაა ასევე აქცესორულობის განსხვავებულ ხარისხზე.ჩვეულებრივი

იპოთეკა მკაცრად აქცესორულია და ის ყოველთვის მოთხოვნის არსებობაზეა
დამოკიდებულია.იპოთეკის მოწმობა ფასიანი ქაღალდისათის დამახასიათებელი ბრუნვის
სიმარტივის გამო ის ნაკლებად აქცესორულია: ახალ შემძენზე მისი გადასვლისას არ ხდება
მოთხოვნის არსებობის შემოწმება.
სამოქალაქო კოდექსი იმპერატიულად ადგენს იპოთეკის ხელშეკრულების ძირითად
დებულებებს.
ქართულ პრაქტიკაში უმეტესად გამოიყენება ჩვეულებრივი იპოთეკა.სამოქაზლაქო კოდექსი არ
ითვალისიწნებს მრავალი ქვეყნის კანონმდებლობით განტკიცებულ შეზღუდვას იპოტეკის
მხოლოდ ერთ-ერთი ფორმის გამოყენების თაობაზე.კერძოდ,ერთი და იგივე იპოტეკა ან
ჩვეულებრივი იპოტეკის ან იპოთეკის მოწმობის ფორმით უნდა არსებობდეს.ერთდროულად
ორივე დაუშვებელია და მიზანშეუწონელია.

3.საერთო იპოთეკა

ჩვეულებრივ ერთი მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად იტვირთება ერთი უძრავი ნივთი.ეს

სტანდარტული შემთხვევაა.მაგრამ არის შემთხვევა როცა აღებული სესიხს უზრუნველსაყოფად
რამდენიმე უძრავი ნივთი შეიძლება ერთდროულად დაიტვირთოს იპოთეკით.მოტხოვნის
იპოთეკით ერთდროულად რამდენიმე უძრავი ნივთის დატვირთვას ეწოდება საერთო
იპოთეკა.თუ რამდენიმე დამოუკიდებელი მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად დადგენილია
იპოტეკა უძრავ ნივთებზე ცალ-ცალკე ისე,რომ ყოველი უძრავი ნივთი უზრუნველყოფს
შესაბამის მოთხოვნას,ეს არ იქნება საერთო იპოთეკა.აქცესორული ბუნებიდან გამომდინარე
დაუშვებელია ერთი და იგივე მოთხოვნის უზრუნველყოფა რამდენიმე ცალ-ცალკე
იპოთეკით.საერთო იპოთეკა,როგორც იპოთეკის ცალკე სახეობა,არ რეგისტრირდება საჯარო
რეესტრში.საერთო იპოთეკა,როგორც იპოთეკის ერთ-ერთი სახეობა,მოითხოვს სარეგისტრაციო-
სამართლებრივ უზრუნველყოფას,რათა ამ ინსტიტუტს გამოიყენებს რეალური შესაძლებლობა
მიეცეს.
საერთო იპოთეკის აუცილებელია წინაპირობებია:
1.შესაძლებელი უნდა იყოს იპოთეკით დატვირთული ყ ოველი უძრავი ნივთის გამოყენება ერთი
მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად,მიუხედავად ამ ნივთების ტერიტორიული
ადგილმდებარეობისა.
2.საერთო იპოთეკის წარმოშობისათვის არა აქვს მნიშვნელობა უძრავი ნივთების
არაერთგვაროვნობას, ე.ი იპოთეკით ერთდროულად შეიძება დაიტვირთოს როგორც მიწის
ნაკვეთი,ისე საცხოვრებელი ბინა
3.საერთო იპოთეკის დასადგენად გამოსაყენებლ უძრავ ნივთებს შეიძება სხვადასხვა მესაკუთრე
ჰყავდეთ.შეიძება არც ერთი არ იყოს იპოთეკარის პირადი მოვალე.შესაძლოა შერეული
ვარიანტიც: ერთი პირადი მოვალე,ხოლო მეორე-არა.
საერთო იპოტეკა წარმოიშობა რამდენიმე უძრავი ნივთის იპოთეკით დატვირთვის
შედეგად.საერთო იპოთეკა შეიძლება წარმოიშვას იპოთეკით დატვირთული ერთი უძრავი
ნივთის გაყოფის შემთხვევაშიც.
საერთო იპოთეკის უპირატესობა იპოთეკარისთვის აშკარაა: მისი ერთი მოთხოვნა
ერთდროულად უზრუნველყოფილია რამდენიმე უძრავი ნივთით.მას შეუძლია აირჩიოს
ნებისმიერი ნივთი მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად.მას შეუძლია მოთხოვნა დაიკმაყოფილოს
ერთ-ერთი ყველაზე ლიკვიდური ნივთით ან ყველა ნივთი გამოიყენოს ერთდროულად.

როცა იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთები ერთ მესაკუთრეს ეკუთვნის,პრობლემები არ

წარმოიშობა.პრობლემაა როცა რამდენიმე მესაკუთრის არსებობისას მათი
პასუხისმგებლობა.ისინი სოლიდარული მოვალეები არიან და მათ მიმართ გამოიყენება 466-476
მუხლები.
საერთო იპოთეკა შეიძლება იყოს როგორც ჩვეულებრივი იპოთეკის,ისე იპოთეკის მოწმობის
ფორმით,ოღონდ ყველა ნაკვეთზე ერთიანად.დაუშვებელია ერთ ნაკვეთზე ჩვეულებრივი
იპოთეკის,ხოლო სხვაზე იპოთეკის მოწმობის გამოყენება,

საერთო იპოთეკა შეიძება იყოს მესაკუთრის იპოტეკაც.ეს მაშინაა,როცა იპოთეკით

დატვირთული რამდენიმე მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეები იმავდროულად წარმოადგენენ
იპოთეკარის პირად მოვალეს და ყველანი შეასრულებენ უზრუნველყოფილ მოთხოვნას.ასეთ
დროს მოთხოვნა წყდება და 288-ე მუხლის ტანახმად წარმოიშობა მესაკუთრის
იპოთეკა,რომელსაც რამდენიმე მფლობელი ჰყავს,მაგრამ თუ მხოლდო ერთი მესაკუთრე
შეასრულებს ვალდებულებას,საერთო იპოთეკა გადაცა მასზე,ხოლო სხვა მესაკუთრეების მიმართ
მას ექნება რეგრესული უფლება და ეს უფლება უზრუნველყოფილი იქნება დანარჩენი
მესაკუთრეების მიწის ნაკვეთებზე იპოთეკით.

იპოთეკის საგანი

იპოთეკით შეიძლება დაიტვირთოს უძრავი ნივთი.იპოთეკით შეიძლება დაიტვირთოს მხოლოდ

საჯარო რეესტრში რეგისტრირებული უძრავი ნივთი.ასეთ ნივთებს რეგისტრაციაუნარიანი
ნივთები ეწოდება.იპოთეკის საგნად გახდომისთვის აუცილებელია უძრავ ნივთზე პირველადი
საკუთრების უფლების დარეგისტრირება რეესტრში.
იპოთეკით არ შეიძლება დაიტვირთოს სამომავლო ქონება.მას ამისათვის აკლია პირველადი
საკუთრების უფლების რეგისტრაცია.
სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით მიწის ნაკვეთზე არსებული შენობა-ნაგებობები ამ მიწის
ნაკვეთის არსებით შემადგენელ ნაწილს წარმოადგენენ,რის გამოც ისინი სამოქალაქო ბრუნვაში
მონაწილეობენ როგორც ერთი ობიექტი.არ შეიძლება მიწის ნაკვეთის დატვირთვა იპოტეკით
მასზე აღმართული კაპიტალური შენობის მაგ:სახლის და პირიქით,ამ სახლის დატვირთვა
იპოთეკით არ შეიძლება მიწის ნაკვეთის გარეშე,რომელზეც ეს სახლი დგას.

იპოტეკით შეიძლება დაიტვირთოს საცხოვრებელი ბინაც.სადავოა ვრცელდება თუ არა იპოთეკა

ბინის მიშენებაზე,რომელიც იპოთეკის რეგისტრაციის მიერ განხორციელდა.ბინის მიშენება,თუ
ის არაა რეგისტრირებული ახალ და ცალკე უძრავ ნივთად,წარმოადგენს ამ ნივთის
გაუმჯობესებას,რომელმაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს იპოთეკით დატვირთული ნივთის
ღირებულებაზე მისი რეალიზაციისას,მაგრამ არა იპოთეკის უფლებრივ
ფარგლებზე.მიშენებამდე და მიშენების შემდეგაც საუბარია იპოთეკით დატვირთულ ერთ უძრავ
ნივთზე და ამ ვითარებას მიშენება არ ცვლის.მიშენება შეიძლება დაკვალიფიცირდეს ასევე ბინის
არსებით შემადგენელ ნაწილად და ამ საფუძვლითაც იიგი იზიარებს იპოთეკით დატვირთული
ბინის ბედს.
თუ მიშენება ცალკე ობიექტადაა რეგისტრირებული რეესტრში სადავოა.თუკი ახალი ბინა
შეფასდება როგორც არსებული ბინის გაყოფა,მაშნ იპოთეკით უნდა დაიტვირთოს ორივე
ბინა.თუ ახალ ბინად დარეგისტრირდა,მაშინ უკვე არსებული იპოთეკა მასზე არ
გავრცელდება,რადგან ამ დროს საქმე გვაქვს სრულიად სხვა ობიექტთან.

ერთი მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად შეიძლება იპოთეკით დაიტვირთოს რამდენიმე უძრავი

ნივთი.ასეთ შემთხვევაში კანონი საუბრობს საერთო იპოტეკაზე.მოტხოვნის დაკმაყოფილებისას
კრედიტორი უფლებამოსილია თვითონ შეარჩიოს ნივთი,რომლითაც ის დაიკმაყოფილებს თავის
მოთხოვნას.
პრობლემურია დაუსრულებელი შენობა-ნაგებობების იპოთეკით დატვირთვის სამართლებრივი
მოწესრიგება.მაგ: როცა ერთ მიწის ნაკვეთზე შენდება მრავალბინიანი სახლი და მშენებლობის
დასრულების შემდეგ ხდება აშენებული ბინების გასხვისება.ამ დროს უნდა განვასხვავოთ ორი
მდგომარეობა:
1.მშენებლობის პროცესის დროს იპოთეკის საგანს წარმოადგენს მიწის ნაკვეთი,რომელზეც
მშენებლობის პროცესის კვალობაზე აღიმართება მრავალბინიანი სახლი.აქ მდგომარეობა
შედარებით ნატელია,რადგან ეს მიწის ნაკვეთი წარმოადგენს რეგისტრირებული მესაკუთრის
ობიექტს,რომელიც დატვირთულია იპოთეკით.
2.სირთულე იწყება მაშინ როცა მშენებლობის დასრულების შემდეგ ხდება ცალკეული ბინების
გაყიდვა/ამ დროს ყოველი ბინა უნდა ჩაითალოს იპოთეკის საგნად და დაიტვირთოს იპოთეკით
წილობრივად .(287)

მნიშვნელოვანია იპოტეკით დატვირთული უძრავი ნივთის ნაყოფისა და საკუთვნებლის

ბედი.ნაყოფისას მნიშვნელოვანია ორი მომენტი: იპოთეკის დატვირთვის მომენტი და
რეალიზაციის დაწყების მომენტი.
იპოთეკის დატვირთის მომენტი--- იპოთეკის არსებობის მთელი პერიოდის მანძილზე უძრავი
ნივთის მესაკუთრეს უფლება აქვს მიიღოს ნაყოფი შეუზღუდავად.
ეს მდგომარეობა იცვლება როცა გამოცხადდება აუქციონი ან სასამართლო მიირებს
გადაწყვეტილებას ნივთის რეალიზაციოს შესახებ: ამ დროიდან მესაკუთრე კარგავს
უფლება,დაიტოვოს ნივთის ნაყოფი.

რა ხდება მაშინ,როცა დატვირთული ნაკვეთი იჯარით არის გაცემული ან ბინა გაქირავებულია?

იჯარის შემთხვევაში მოიჯარე ხდება მიღებული მოსავლის მესაკუთრე,მაგრამ საიჯარო ქირის
მოთხოვნის უფლება მიწის ნაკვეთის შემადგენელი ნაწილი იქნება და მიწის ნაკვეთთან ერთად
აგებს პასუხს.
იპოთეკის საგანი შეიძლება იყოს აღნაგობის უფლებაც.აღნაგობის უფლება უთანაბრდება უძრავ
ნივთებს და მის მიმაღთ გამოიყენება უძრავი ნივთის შეძენისა და გასვისების წესები.რისი
რეალიზაცია უნდა მოხდეს ვალდებულების შეუსურლებლობის შემთხვავშ: აღნაგობის უფების
თუ შენობის.მიუხედავად იმისა,რომ ნაგებობა,რომელიც წარმოადგენს აღნაგობის უფლების
არსებით შემადგენელ ნაწილს,რეგისტრირებულია აღნაგობის უფლების მქონე პირის
საკუთრებად,იპოთეკის ობიექტი არის აღნაგობის უფლება და არა ნაგებობა.ამიტომ იპოთეკარის
დასაკმაყოფილებლად უნდა მოხდეს აღანაგობის უფლების რეალიზაცია ან საკუთრებაში
გადაცემა და არა ნაგებობის.
იპოთეკის მონაწილეები

იპოტეკის ხელშეკრულების მონაწილეები არიან იპოთეკარი- მოტხოვნის კრედიტორი და

მესაკუთრე,რომლის უძრავი ნივთიც არის იპოთეკით დატვირთული.იპოთეკარი არის
მოთხოვნის კრედიტორი და მას შეუძლია მოითხოვოს როგორც ძირითადი ვალდებულების
შესრულება,ისე იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის რეალიზაცია ან მის საკუთრებაში
გადაცემა.
იპოთეკით დატვირთული ნივთის მესაკუთრე შეიძება იყოს მოთხოვნის პირადი მოვალე,მაგრამ
შეიძლება არც იყოს.
როგორც იპოთეკარი,ისე პირადი მოვალეც და მესაკუთრეც შეიძლება იყვნენ ფიზიკური,ისე
იურიდიული პირები.
როგორც იპოთეკარის,ისე მოვალის მხარეზე შეიძლება იყოს რამდენიმე პირის: რამედნიმე
იპოთეკარი ან რამდენიმე მესაკუთრე.ასეთ დროს ისინი სოლიდარულ იპოთეკარებსა და
სოლიდარულ მოვალეებს წარმოადგენენ და მათი მოთხოვნების მიმაღტ შესაბამისად
გამოიყენება 455-476 მუხლები.
იპოთეკის წარმოშობა

იპოთეკის წარმოშობისათის აუცილებელია იპოთეკის რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში.ის

იურიდიულ ძალას სწორედ რეესტრში რეგისტრაციის მომენტიდან იძენს.

1.სახელშეკრულებო იპოთეკა

სახელშეკრულებო იპოტეკის რეგისტრაციისათვის საჯარო რეესტრს უნდა წარედგინოს

წერილობით დადებული გარიგება,რომლის მონაწილეთა ნამდვილობა დამოწმებული უნდა
იყოს კანონით დადგენილი წესით. ან ნოტარიუსის ან მარეგისტრირებელ ორგანოში.
ნოტარიუსის ფუქნცია მხოლოდ გარიგების მონაწილე მხარეთა ხელმოწერების ნამდვილობის
დამოწმებაა.
თუ გარიგების მონაწილეთა ხელმოწერების ნამდვილობა ნოტარიუსის მიერ არის
დამოწმებული,მაშინ რეგისტრაციისთვის საკმარისია ამ გარიგების წარდგენა მხოლოდ ერთი
მხარის მიერაც.თუ მარეგისტრირებელ ორგანოში აწერენ ხელს ორივეს დასწრებაა საჭირო.
იპოთეკის შესახებ გარიგების მინიმალური რეკვიზიტებია--- ნივთის
მესაკუტრე,იპოთეკარი,სავარაუდო მოვალე მესამე პირი,მოტხოვნის ოდენობა,სარგებელი,ვადა
და სხვა პირობები.

2.კანონისმიერი იპოთეკა

კანონისმიერი იპოთეკის წარმოშობისათისაც აუცილებელია რეგისტრაცია.რეგისტრაციისათვის

საკმარისია მხოლოდ უფლებამოსილი პირის მიმართვა.მაგ: 635-ე მუხლის მიხედვით
მენარდეზეა საუბარი/ეს მოთ
ხოვნა ვალდებულებით-სამართლებრივი ხასიათისაა.

3.იპოთეკის მოწმობა

იპოთეკის მოწმობა არის ფასიანი ქაღალდი,რომლის მიზანია სამოქალაქო ბრუნვაში იპოთეკის

მონაწილეობის უზრუნველყოფა.ის არ ცვლის იპოთეკის რეგისტრაციას.რეგისტრაცის
ექვემდებარება იპოთეკის მოწმობის გაცემის ფაქტი.
იპოთეკის მოწმობის გაცემის წინაპირობაა მხარეთა შეთანხმება.რეესტრი მისი ინიციატივით ამ
მოწმობას ვერ გასცემს.იპოთეკის ხელშეკრულება,რომლითაც მხარეთა შეთანხმებით გაიცემა
იპოთეკის მოწმობა,უნდა დამოწმდეს სანოტარო წესით.დამატებით კანონი აწესებს ე.წ
პერსონალური ნოტარიუსის ინსტიტუტს.სანოტარო წესით დამოწმებული იპოთეკის
ხელშეკრულებიდან გამომდინარე ყველა ქმედება უნდა დაამოწმოს იმავე ნოტარიუსმა.
მართალია რეესტრი კონსტიტუტიური მნიშვნელობისაა მაგრამ იპოთეკის მოწმობას
უპირატესობა აქვს.მათ შორის კოლიზიისას უპირატესობა აქვს იპოთეკის მოწმობას.

შესაგებლები

იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის მესაკუთრე ,თუკი იგი იმავდროულად არაა

იპოთეკარის პირადი მოვალე,არაა ვალდებულები შეასრულოს მოვალის ვალდებულებანი.მას
მხოლოდ დატვირთული ნივთის რეალიზაციის თმენისა ან იპოთეკისათვის საკუთრების
გადაცემის ვალდებულება ეკისრება მოვალის მიერ ვალდებულების შეუსრულებლობის
შემთხვევაში.მიუხედავად ამისა,იპოთეკით დატვირთული ნივთის მესაკუთრეს სამოქალაქო
კოდექსი აძლევს თავდაცვის შესაძლებლობას და მას ანიჭებს იპოთეკარის მიმართ ყველა იმ
შესაგებლის გამოყენების უფლებას,რაც პირად მოვალეს აქვს(291).ასევე მესაკუთრე
უფლებამოსილია იპოთეკარს წარუდგინოს საკუთარი შესაგებლებიც ანუ მესაკუთრეს გააჩნია
ორი სახის შესაგებელი: საკუთარი და მოვალის შესაგებლები.
უძრავი ნივთის მესაკუთრეს შეუძლია იდავოს იმაზე,რომ იპოთეკა არ წარმოშობილა,ან
გაქარწყლდა ან გადავიდა მესაკუთრეზე 288-ე მუხლის მიხედვით და ამ საფუძვლით უარი
თქვას კრედიტორის დაკმაყოფილებაზე.
შეუძლია თუ არა უძრავი ნივთის თანამესაკუთრეს იდავოს 288-ე მუხლის თანახმად,თუკი მიწის
ნაკვეთი მისი თანხმობის გარეშე დაიტვირთა? იპოთეკარის დამკაყოფილებაზე უარის თქმის
უფლება უნდა მიენიჭოს იმ თანამესაკუთრეს,რომელიც ასეთად არის რეგისტრირებუული
საჯარო რეესტრში,მაგრამ მიწის ნაკვეთი იპოთეკით დაიტვირთა მისი თანხმობის გარეშე.312
მუხლის მიხედვით მხოლოდ არარეგისტრირებლი თანამესაკუთრის თანხმობას არ მოითხოვს
რეესტრში იპოთეკის რეგისტრაციისას.
იპოთეკით დატვირთული მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს აქვს იპოთეკარის დაკმაყოფილებაზე
უარის თქმის უფლება,თუკი უზრუნველყოფილი მოთხოვნა ხანდაზმულია(291).
299 III ზოგ შემთხვევაში მესაკუთრეს აქვს უფლება იპოთეკარისაგან იპოთეკაზე უარის თქმა
მოითხოვოს.მაშინ,როცა მესაკუთრეს აქვს ისეთი შესაგებელი,რომელიც ხანგრძლივად
გამორიცხავს იპოტეკის გამოყენებას.ეს შესაგებელი შეიძლება ეხებოდეს როგორც
უზრუნველყოფილ მოთხოვნას,ისე თვით იპოთეკას.მაგ: როცა ბანკის მიერ მოვალესთან
დადებული სესხის ხელშეკრულების ნამდვილობა სასამართლო დავის საგანია და არაა
ნათელი,თუ როდის მორჩება ეს დავა.
297-ე მუხლის მიხედვით იპოთეკა და მოთხოვნა ისევე გადადის ახალ კრედიტორზე,როგორც
იყო ძველი კრედიტორის ხელში.

მესაკუთრის სხვა შესაგებლები და მტკიცების ტვირთი

მესაკუთრის შესაგებლები შეიძლება გამოიხატოს ასევე სხვა შემთხვევებში და მესაკუთრეს

შეუძლია იდავოს მასზე:
1.საჯარო რეესტრის ჩანაწერი არის არასწორი და იპოთეკის რეგისტრაციისას დარღვეული იყო
იპოთეკის რეგისტრაციის წესები
2.იპოთეკის მოწმობა ბათილია,მაგალითად როცა იპოტეკის ხელშეკრულება არ იყო
დამოწმებული სანოტარო წესით.
3.საჯარო რეესტრის ცანაწერის უსწორობის შესახებ ინფორმირებული იყო ახალი კრედიტორი
და მან მაინც შეიძინა იპოტეკა ძველი კრედიტორისაგან
4.იპოთეკის მოწმობა არის გა უქმებული და მისმა ახალმა მფლობელმა ამის შესახებ არ იცის.
5.იპოთეკა არ არსებობს,რადგან იპოტეკარი წარმომადგენელმა უარი თქვა მასზე,მაგრამ მას ამის
შესახებ სხვა პირები არ გაუფრთხილებია.
6.იპოთეკარმა დაარღვია ნივთის მოვლის მოვალეობა,როცა ის ფლობდა იპოთეკით დატვირთულ
ნივთს და ამით მესაკუთრეს მიაყენა ზიანი.
7.მოთხოვნის რეალიზაციის ვადა ჯერ არ დამდგარა,რადგან იპოთეკის ხელშეკრულებით
იპოთეკარი ვალდებული იყო მესაკუთრისათვის შეეტყობინება მოვალის მიერ ვალდებულების
შეუსრულებლობის შესახებ.

გარდა ამ შესაგებლებისა მესაკუთრის განკარგულებაშია სამოქალაქო კოდექსის ზოგად ნაწილში

მოცემული შესაგებლებიც,მაგ: ბათილობასა და საცილოობასთან დაკავშირებული.

მიუხედავად შესაგებლების სიმრავლისა მესაკუთრე ვალდებულია სათანადო

მტკიცებულებებით გაამაგროს ისინი.მაგ: რეესტრის სისწორის პრეზუმციიდან გამომდინარე
ივარუდება,რომ რეესტრში რეგისტრირებული იპოთეკარი სინამდვილეშიც წარმოადგენს
იპოთეკარს.მან უნდა წარადგინოს მტკიცებულებები,რომ ჩანაწერი არასწორია.ასევე მესაკუთრემ
უნდა დაამტკიცოს ,რომ იპოთეკის მოწმობის ფაქტობრივი მფლობელი არ წარმოადგენს მის
კანონიერ მფლობელს.ასევე შეუძლია იპოთეკარსაც მოსთხოვოს მტკიცებულებები მოვალის მიერ
ვალდებულების შეუსრულებლობისა და იპოთეკის რეალიზაციის მოთხოვნის პირობების
დადგომის დასამატკიცებლად.
იპოთეკა,როგორც რეგისტრირებული სანივთო უფლება გადადის ახალ მესაკუთრეზე და
შესაბამისად ახალ მესაკუთრეზე უნდა გადავიდეს ის შესაგებლებიც,რომლებიც ძველ
მესაკუთროს ჰქონდა.

იპოთეკარის მოთხოვნები მესაკუთრის მიმართ

იპოთეკით დატვირთული ნივთი იმყოფება მესაკუთრის მფლობელობაში.ეს ფაქტი
იპოთეკარისათვის განსაზრვრული საფრთხის შემცველია ,რადგან მესაკუთრის
არაკეთილსინდისიერმა დამოკიდებულებამ შეილძება დააზიანოს ნივთი და მისი ღირებულება
შეამციროს.ეს რომ არ მოხდეს ნივთის მესაკუთრეს აქვს ვალდებულებები,რომლებიც
იპოთეკარის მოთხოვნის სამართლებრივ საფუძველს წარმოადგენს.
იპოთეკარი უფლებამოსილია მესაკუთრისაგან მოითხოვოს ნივთის ისეთი მოვლა-
პატრონობა,რომ იპოტეკის მიზანს არ შეექმნას საფრთხე.იპოთეკარს შეუძლია მოითხოვოს
ნივთის სამართავად გადაცემა,თუკი ირკვევა,რომ მესაკუთრე ვერ ასრულებს ნივთის მოვლის
მოვალეობას.

იპოთეკარის დაკმაყოფილების სამართლებრივი შედეგები

მესაკუთრე,რომლის უძრავი ნივთიცაა დატვირთული ,არ ცვლის პირად მოვალეს და არაა

ვალდებული ამ უკანასკნელის ვალდებულება შეასრულოს.მას მხოლოდ რეალიზაციის თმენის
ან უძრავ ნივთზე იპოთეკისათვის საკუთრების გადაცემის ვალდებულება ეკისრება.ამით
მესაკუთრე კარგავს თავის საკუთრებას უძრავ ნივთზე.მას ენიჭება უფლება იპოთეკარის
სასარგებლოდ განახორციელოს გადახდა(292).
ყვეალზე მარტივი შემთხვევაა,როცა მესაკუტრე იმავდროულად არის პირადი მოვალე და იგი
აკმაყოფილებს კრედიტორს,ე.ი უბრუნებს მას სესხს.ამის შედეგად არსებობას წყვეტს
უზრუნველყოფილი მოთხოვნა და 288-ე მუხლის მიხედვით ის მესაკუთრეზე
გადადის,რომელსაც წარმოეშობა საჯარო რეესტრში არსებული ჩანაწერის შეცვლის მოთხოვნის
უფლება,რადგან მოთხოვნის არარსებობის გამო წყდება იპოთეკაც.

თუ მესაკუთრე არაა პირადი მოვალე და ის აკმაყოფილებს კრედიტორს მაშინ 292 მუხლის I

ნაწილის მიხედვით იგი უფლებამოსილია დააკმაყოფილოს კრედიტორი და ამით
გაათავისუფლოს თავისი უძრავი ნივთი იპოთეკისაგან.მესაკუთრის მიერ კრედიტორის
დაკმაყოფილება იწვევს მოვალის გათავისუფლებს იპოთეკარის წინაშე ,მაგრამ ამით არ წყდება
მოვალის ვალდებულება და ეს უკანასკნელი გადადის მესაკუთრეზე.ასეთ დრო სახეზეა ე.წ
კანონისმიერი ცესია- იპოთეკარის მოთხოვნა მოვალის მიმართ ავტომატურად გადადის
მესაკუთრეზე.288-ე მუხლის თანახმად მასზე გადადის იპოთეკაც მაგრამ ეს
ფორმალურია,ვინაიდან საკუთარი ნივთიდან ის დაკმაყოფილებას ვერ მიიღებს.

რა ხდება მაშინ,როცა იპოთეკარის დაკმაყოფილება ხდება იპოთეკით დატვირთული უძრავი

ნივთის რეალიზაციის შედეგად,მიუხედავად იმისა,მიღებული ამონაგები ფარავს თუ არა
მოთხოვნას 301-ე მუხლის მიხედვით?---------------------- მოთხოვნა უნდა გადავიდეს 292 (2)
მუხლის მიხედვით მესაკუთრეზე,მიუხედავად დაკმაყოფილების ფორმისა.სავარაუდოა,რომ
მოთხოვნა მესაკუტრეზე იმ მოცულობით გადავა,რა მოცულობაც მას უძრავი ნივთის
რეალიზაციის მოთხოვნის დაწყების მომენტისათვის ჰქონდა და რეალიზაციიდან მონაგების
ოდენობას მნიშვნელობა არ აქვს.

რა ხდება თუ იპოთეკარის დაკმაყოფილება ხდება მესამე პირის მიერ---------- 295-ე მუხლის

თანახმად მოთხოვნის გადაცემასთან ერთად ახალ კრედიტორზე გადადის იპოთეკაც.მესამე
პირის მიერ კრედიტორის დაკმაყოფილება ავტომატურად არ იწვევს მოთხოვნის გადასვლას ამ
პირზე.მოთხოვნის გადაცემა მხოლოდ მაშინ ჩაითვლება ნამდვილად,როდესაც წერილობითი
ფორმით დადებული გარიგება იპოთეკის დადგენის შესახებ გადაეცემა ახალ კრედიტორს.

თუ უძრავი ნივთის მესაკუთრე და მოვალე უზრუნველყოფილი მოტხოვნის სოლიდარული

მოვალეები არიან-- მაგ: სესხის ხელშეკრულებაში,რომელიც მესაკუთრის უძრავ ნივთზე
იპოთეკით არის უზრუნველყოფილი.მოტხოვნის შესრულების ვადის დადგომისას მოვალე
კრედიტორის სასარგებლოდ ასრულებს როგორც თავის,ისე მესაკუთრის
ვალდებულებებს.მოთხოვნა შეწყვეტილია შესრულების გამო და შესაბამისად უნდა შეწყდეს
იპოთეკაც.რა ბედი უნდა ეწიოს მოთხოვნის იმ ნაწილის,რომელიც უნდა შეესრულებინა ,მაგრამ
არ შეასრულა მოვალემ?--- 298 მუხლის (2) თუ პირადი მოვალე დააკმაყოფილებს
კრედიტორს,იპოთეკა მასზე გადადის იმ ფარგლებში,რა ფარგლებშიც მას შეუძლია
მესაკუთრისაგან ანაზღაურების მოთხოვნა.იმის გამო ,რომ მოვალემ შეასრულა მესაკუთრის
ვალდებულება,მასზე კანონით 473 გადადის მესაკუთრისაგან შესაბამისი ანაზღაურების მიღების
უფლება.--- აქედან გამომდინარე იპოთეკა გადადის მოვალეზე და უზრუნველყოფს
მესაკუთრისაგან კომპენსაციის მიღების მოთხოვნის უფლება./’///მაგ: ა და ბ არიან სოლიდარული
მოვალეები ბანკთან დადებული სესხის ხელშეკრულებაში და თითოს 20000 ლარის დაბრუნება
ევალება.და მოტხოვნა უზრუნველყოფლია ბ-ს მიწის ნაკვეთით.ა-მ ხელშეკრულებით
გათვალისწინებულ ვადაში გადაიხადა როგორც მისი ისე ბ-ს ვალი 40000 ლარი.473-ე მუხლის
მიხედვით ა-ზე გადავიდა ბ-სგან 20000 ლარის მოთხოვნისა,და 298 მუხლის მეორეს მიხედვით-
იპოთეკა მესაკუთრისაგან 20000 ლარის მოთხოვნის ფარგლებში.
იპოთეკის ცესია

ცესიის წინაპირობანი

ერთი შეხედვით არაფერი უნდა იყოს უჩვეულო იმაში,რომ იპოთეკა ,როგორც სანივთო უფლება
სხვა პირს გადაეცეს.სინამდვილეში ეს ასე არაა და იპოთეკის გადაცემა სხვა პირისათვის
შეუზღუდავად არ შეიძლება.ეს მისი აქცესორული ბუნებით აიხსნება.295-ე მუხლის მიხედვით
იპოთეკა და მის საფუძველზე არსებული მოთხოვნა მხოლოდ ერთდროულად და ერთობლივად
შეიძლება სხვა პირისათვის იქნეს გადაცემული.ანალოგიურად 201 მუხლისა.ანუ თუ
უზრუნველყოფილი მოთხოვნის მხარეები შეთანხმდნენ მოთხოვნის გადაცემაზე იპოთეკის
გარეშე,ასეთი შეთანხმება უნდა ჩაითვალოს ბათილად. ანუ იპოთეკის ნამდვილი გადაცემის
აუცილებელი წინაპირობებია:
1. მოთხოვნის გადაცემა --- ამაზე უთითებს 295-ე მუხლის მე-2 წინადადება ,რომლის მიხედვით
მოთხოვნის გადაცემასთან ერთად ახალ კრედიტორზე გადადის იპოტეკაც(198-202)
2. მოთხოვნის გადაცემის რეგისტრაცია.

თუ იპოთეკა დადგენილია იპოთეკის მოწმობის გარეშე,მაშინ კრედიტორმა ახალ კრედიტოს

უნდა გადასცეს წერილობითი ფორმით დადებული გარიგება იპოტეკის დადგენის შესახებ და
მოთხოვნის გადაცემა რეგისტრირდება საჯარო რეესტრში.198 მუხლის II ნაწილის მიხედვით
,ძველი კრედიტორი ვალდებულია ახალ კრედიტორს გადაცეს მის მფლოელობაში არსებული
ყველა საბუთი,რომლებიც ეხება მოთხოვნებსა და უფლებებს, და ყველა ინფომრაცია რაც
აუცილებელია მათ გამოსაყენებლად.

თუ გაცემულია იპოთეკის მოწმობა,მოთხოვნის დათმობისათვის აუცილებელია ამ მოწმოის

გადაცემა ახალი კრედიტორისათვის,მაგრამ მოწმობაზე გაკეთებული ხელმოწერა უნდა
დამოწმდეს სანოტარო წესით.თუ მოთხოვნის დათმობა ხდება მოწმობის აუქციონზე გაყიდვით
,მაშინ იპოტეკის მოწმობაზე უნდა აღინიშნოს - გაყიდულია აუქციონზე,რომელიც დასტურდება
სპეციალისტის სანოტარო წესით დამოწმებული ხელმოწერით.
ბათილია იპოთეკის მოწმობის სხვა პირისათვის გადაცემის აკრძალვა.პირი,რომლის
სასარგებლოდაც მოხდა მოთხოვნის დათმობა ვალდებულია ,ამის შესახებ აცნობოს მოვალეს.

2------მოთხოვნის გადაცემა იპოთეკისგან დამოუკიდებელი გარიგებაა.ამიტომ მასზე

ავტომატურად არ ვრცელდება იპოთეკის ნამდვილობისათვის დადგენილი წესები.მოტხოვნის
გადაცემის რეგისტრაცის მოითხოვება იმისათვის,რომ ახალ კრედიტორზე მოთხოვნასთან
ერთად უნდა გადავიდეს იპოთეკაც.
იპოთეკის მოწმობის გადაცემისას არაა სავალდებულო მოთხოვნის გადაცემის რეგისტრაცის
საჯარო რეესტრში.ეს იმითაა განპირობებული,რომ ამ ორს შორის კოლიზიისას უპირატესობა
ენიჭება იპოთეკის მოწმობას.

ცესიის შედეგები

297-ე მუხლის პირველი წინადადების მიხედვით-- იპოთეკა და მოთხოვნა ისევე გადადის ახალ
კრედიტორზე ,როგორც იყო ძველის ხელში.ანუ მოვალისა და მესაკუთრის მდგომაროება ცესიის
შემდეგ უცვლელი რჩება. 200-ე მუხლის მიხედვით მოვალეს უფლება აქვს შეასრულოს
ვალდებულება მოთხოვნის თავდაპირველი მფლობელის მიმართ,ვიდრე მას ეცნობებოდეს
მოთხოვნის დათმობის შესახებ.296-ე მუხლის მიხედვით კი მას ასეთი უფლება არა აქვს და
ძველი კრედიტორის სასარგებლოდ გადახდა ა რ ათავისუფლებს მას ახალი კრედიტორის წინასე
ვალდებულებისაგან მაშინაც,როცა მან გადასვლის შესახებ არაფერი იცოდა.

იპოთეკარის დაკმაყოფილება იპოთეკის საგნის საფუძველზე

ვალდებულების შეუსრულებლობა მოვალის მიერ იპოთეკარს ანიჭებს თავისი მოთხოვნის

დაკმაყოფილების უფლებას იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის საფუძველზე.ამ მიზნით
იპოთეკარს შეუძლია მოთხოვოს ან უძრავი ნივთის საკუთრებაში გადაცემა ,ანდა უძრავი ნივთის
რეალიზაცია.რეალიზაცია შეიძ₾ბეა განხორციელდეს როგორც სასამართლო , ისე
არასასამართლო რეალიზაციის ფორმების გამოყენებით,ასევე ნებაყოფლობითი ან იძულებით
აღსრულების საშუალება.
1.უძრავი ნივთის გადასვლა იპოთეკარის საკუთრებაში--თუ იპოთეკით დატვირთული უძრავი
ნივტის მესაკუტრე გააჭიანურებს იპოთეკით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის
დაკმაყოფლებას,იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთი შეიძლება გადავიდეს კრედიტორის
საკუთრებაში,თუკი იპოთეკარი და დატვირთული ნივთის მესაკუთრე ამის თაობაზე
ერთობლივი განცხადებით მიმართავენ მარეგისტრირებელ ორგანოს.
იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის კრედიტორის (იპოთეკარის) საკუთრებაში
გადასვლისას იპოთეკით უზრუნველყოფილი მოთხოვნა დაკმაყოფილებულად ითვლება იმ
შემთხვევაშიც, როდესაც იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის ღირებულება მთლიანად არ
ფარავს ამ მოთხოვნის ოდენობას, თუ კანონით ან მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის
დადგენილი.
თუ იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის მესაკუთრე გააჭიანურებს იპოთეკით
უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დაკმაყოფილებას და იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთი
არ გადავა კრედიტორის (იპოთეკარის) საკუთრებაში ამ მუხლის პირველი ნაწილის
შესაბამისად, ნოტარიუსი გასცემს სააღსრულებო ფურცელს, თუ ამის თაობაზე არსებობს
მხარეთა შეთანხმება და ნოტარიუსმა სანოტარო აქტში წერილობით განმარტა სააღსრულებო
ფურცლის გაცემის სამართლებრივი შედეგები. ნოტარიუსის მიერ გაცემული სააღსრულებო
ფურცლის საფუძველზე იძულებითი აღსრულება განხორციელდება „სააღსრულებო
წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად.

2.უძრავი ნივთის რეალიზაცია---- ჩვეულებრივი გზა იპოთეკარის დაკმაყოფილებისა არის

იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის რეალიზაცია აუქციონზე.სამოქალაქო კოდექსი
აუქციონის ჩატარების ორ ფორმას: მხარეთა შეთანხმებით ან სასამართლოს
გადაწყვეტილებით.სამოქალაქო კოდექსი უპირატესობას ანიჭებს მხარეთა შეთანხმებას და
სასამართლოს გადაწყვეტილებას მხოლოდ მაშინ მიიჩნევს სავალდებულოდ,როცა მხარეები ვერ
აღწევენ შეთანხმებას აუქციონის ჩატარებაზე.

იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის გაყიდვა ხდება აუქციონზე კრედიტორისა და

მესაკუთრის წერილობითი შეთანხმების საფუძველზე, რომლებიც აუქციონის ჩატარების
მიზნით ნიშნავენ სპეციალისტს, მისივე თანხმობით. შეთანხმებით განისაზღვრება
სპეციალისტის ანაზღაურება.////ყოველი დათქმა, რომელიც მესამე პირებს მათი თანხმობის
გარეშე აკისრებს ვალდებულებებს, ბათილია, რაც არ იწვევს აუქციონის შესახებ შეთანხმების
ბათილობას.
სპეციალისტი შეიძლება იყოს ნებისმიერი ქმედუნარიანი პირი, მათ შორის, კრედიტორი,
მოვალე ან მესაკუთრე. სპეციალისტი ვალდებულია აუქციონის შესახებ შეატყობინოს საჯარო
რეესტრში შეყვანილ უფლებამოსილ პირებს.
ყადაღადადებული ნივთის სპეციალისტის მეშვეობით რეალიზაცია დაუშვებელია
სასამართლო გადაწყვეტილებით აუქციონი--- თუ კრედიტორი და მესაკუთრე ვერ თანხმდებიან
აუქციონის ჩატარებაზე ან უძრავი ნივთის რეალიზაციის სხვა ფორმაზე, სასამართლო
კრედიტორის განცხადების საფუძველზე წყვეტს უძრავი ნივთის აუქციონზე იძულებით
გაყიდვის საკითხს. სასამართლოს გადაწყვეტილება უძრავი ნივთის აუქციონზე იძულებით
გაყიდვის შესახებ აღსრულდება „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონით
დადგენილი წესით.

სხვა წესიი-----კრედიტორისა და მესაკუთრის წერილობითი ფორმით დადებულ გარიგებაში

მხარეებს შეუძლიათ გაითვალისწინონ, რომ იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის
კრედიტორისთვის გადაცემა და რეალიზაცია შეიძლება განხორციელდეს ნოტარიუსის მიერ
გაცემული სააღსრულებო ფურცლის საფუძველზე. ასეთ შემთხვევაში მხარეთა შორის
დადებული გარიგება დადასტურებული უნდა იქნეს სანოტარო წესით.

უძრავ ნივთზე აუქციონის გამოცხადებიდან ან სასამართლოს გადაწყვეტილების მიღებიდან

მესაკუთრე კარგავს უფლებას, დაიტოვოს ნივთის ნაყოფი

აუქციონის თავიდან აცილება

1. მესაკუთრეს ან ნებისმიერ პირს მესაკუთრესთან შეთანხმებით ან/და მესამე პირს, რომლის
უფლებაც შეიძლება შეილახოს აუქციონის შედეგად, უფლება აქვს, აუქციონის ჩატარებამდე
მოთხოვნის დაკმაყოფილებით თავიდან აიცილოს აუქციონი.
2. მესამე პირის უფლების შელახვის ფაქტს ადგენს სასამართლო.

კრედიტორი, მოვალე და მესაკუთრე უფლებამოსილი არიან თვითონაც მიიღონ მონაწილეობა

აუქციონში, რომლის დროსაც მოვალემ და კრედიტორმა ისეთი უზრუნველყოფა უნდა
წარმოადგინონ, რომელსაც ექსპერტი ჯეროვნად მიიჩნევს.//ხელშეკრულების საფუძველზე
აუქციონის ჩატარების შესახებ განცხადება სპეციალისტთან შეაქვს კრედიტორს (კრედიტორებს).
განცხადებაში უნდა აღინიშნოს იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთი, მესაკუთრე, მოვალე,
მოთხოვნა და ხელშეკრულება.

აუქციონის გაუქმება ან შეწყვეტა

1. აუქციონი უქმდება, თუ აუქციონის შესახებ განცხადების შემტანი კრედიტორი უკან გაიტანს
მას.
2. აუქციონი წყდება, თუ აუქციონის ჩატარებამდე მოვალე ან მესამე პირი, რომელიც
უფლებამოსილია, დააკმაყოფილოს კრედიტორი, გადაიხდის მის დასაკმაყოფილებლად და
ყველა სხვა ხარჯის დასაფარავად საჭირო თანხას.

აუქციონზე შეძენილ ქონებაზე საკუთრების უფლების წარმოშობა

1. აუქციონზე ქონების შემძენს გადაეცემა სპეციალისტის შესაბამისი განკარგულება, რომელშიც
უნდა აღინიშნოს შეძენილი ქონება, აუქციონზე ქონების შემძენი, ფასი და აუქციონის პირობები.
აუქციონთან დაკავშირებულ განკარგულებებზე სპეციალისტის ხელმოწერის სანოტარო წესით
დამოწმება სავალდებულოა.
2. აუქციონზე ქონების შემძენს ევალება, გადასახდელი თანხა ერთი კვირის განმავლობაში
შეიტანოს სპეციალისტის სადეპოზიტო ანგარიშზე. იპოთეკის ხელშეკრულების მხარეთა
შეთანხმებით შეიძლება დადგინდეს თანხის გადახდის სხვა წესი, რაც წინასწარ უნდა
განისაზღვროს აუქციონის პირობებში.
3. განკარგულება ცხადდება აუქციონზე.
4. განკარგულება ძალაშია მისი გამოცხადებისთანავე. განკარგულების ძალაში შესვლის შემდეგ
აუქციონზე ქონების შემძენს საკუთრების უფლება წარმოეშობა მხოლოდ ფასის სრულად
გადახდის შემდეგ.
5. საკუთრების გადასვლის შედეგად უქმდება ყველა იპოთეკა და სანივთო უფლება,
რომლებითაც დატვირთული იყო უძრავი ნივთი და რომლებიც რეგისტრირებულია
აღსრულების განმახორციელებელი კრედიტორის იპოთეკის შემდეგ. ადრე რეგისტრირებული
უფლებები ნივთზე უცვლელი რჩება.
6. აუქციონზე გაყიდული უძრავი ნივთის ახალი მესაკუთრე იკავებს ძველი მესაკუთრის
ადგილს და ხდება საკუთრების გადასვლის მომენტისათვის ამ ნივთთან დაკავშირებული
სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილე.
7. იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის ახალ მესაკუთრეზე გადასვლის მომენტიდან
ძველი მესაკუთრე კარგავს ყოველგვარ უფლებას ამ ნივთზე.

თუ სპეციალისტი აუქციონის პირობებით განსაზღვრულ ვადაში მის მიერ მითითებულ

სადეპოზიტო ანგარიშზე არ მიიღებს აუქციონზე ქონების შემძენის მიერ გადასახდელ თანხას
ან/და თუ დაადგენს, რომ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთის შემძენი არ
აკმაყოფილებს „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს
ორგანული კანონით დადგენილ მოთხოვნებს, სპეციალისტი აუქმებს აუქციონზე შეძენილ
ქონებაზე უფლების გადაცემის შესახებ განკარგულებას და ატარებს ხელახალ აუქციონს,
რომელიც განმეორებით აუქციონად არ მიიჩნევა.

პასუხისმგებლობა აუქციონის არაჯეროვნად ჩატარების გამო

თუ სპეციალისტი ვერ ასრულებს აუქციონის ჩატარებასთან დაკავშირებით მისთვის
დაკისრებულ მოვალეობებს, იგი წარმოშობილი ზიანისათვის პასუხს აგებს მონაწილეების
წინაშე.

ნივთის იძულებითი მართვა (სეკვესტრი)

1. იძულებითი აღსრულებისათვის უფლებამოსილი იპოთეკარის განცხადების საფუძველზე
სასამართლოს შეუძლია აუქციონზე იძულებითი გასხვისების ნაცვლად დაადგინოს ნივთის
იძულებითი მართვა (სეკვესტრი). ასეთ შემთხვევაში სასამართლო მართვის ფუნქციას გადასცემს
მმართველს, რომელიც შეიძლება იყოს იპოთეკარიც.
2. გადაწყვეტილების მიღებამდე სასამართლომ უნდა მოუსმინოს საჯარო რეესტრში
რეგისტრირებულ პირებს, რომელთა უფლებებიც შეიძლება შეილახოს იძულებითი მართვით.
3. მმართველი იღებს ნივთისაგან ნაყოფს და განაწილების გეგმის საფუძველზე, რომელსაც
ადგენს თვითონ და ამტკიცებს სასამართლო, ანაწილებს მას წლის ბოლოს ყველა დანახარჯის
გამოკლებით, რომელთაც მიეკუთვნება მართვის ხარჯებიც.
4. იძულებითი მართვა უნდა გაუქმდეს, როდესაც კრედიტორი დაკმაყოფილებულია ან აშკარაა,
რომ მართვის გზით კრედიტორის დაკმაყოფილება ვერ მოხერხდება.
5. საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის
იურიდიული პირის − აღსრულების ეროვნული ბიუროს მიერ ნივთის იძულებითი მართვის
(სეკვესტრის) გამოყენების წესი და პირობები განისაზღვრება „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“
საქართველოს კანონით.

რეალიზაციის მოთხოვნა

თუ მოვალე არ დააკმაყოფილებს მოთხოვნას,რომლის უზრუნველყოფის საშუალებაც არის

იპოთეკა.იპოთეკარი უფლებამოსილია მოითხოვოს უძრავი ნივთის რეალიზაცია ,თუ იპოტეკის
ხელშეკრულებით სხვა რამ არაა გათვალისიწნებული.მოთხოვნა,რომლის უზრუნველყოფის
საშუალებაც არის იპოთეკა დაკმაყოფილებულად ითვლება მაშინაც,როცა იპოტეკით
დატირთული უძრავი ნივთის რეალიზაციიდან ამონაგები თანხა საკმარისი არაა იპოთეკით
უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დასაფარავად,თუ კანონით ან შეთანხმებით სხვა რამ არაა
გათვალისიწინებული.
მოთხოვნის სუბიექტი არის კრედიტორი-იპოთეკარი.მისი უფლებამოსილება დაიკმაყოფილოს
თავისი მოთხოვნა იპოთეკის საფუძველზე,ივარაუდება რეესტრის ჩანაწრის საფუძველზე.აქედან
გამომდინარე უფლებამოსილების დასამტკიცებლად იპოთეკარს მხოლოდ რეესტრის ამონაწერის
ან იპოთეკის მოწმობის წარდგენა სჭირდება.

მოთხოვნის დაკმაყოფილება იპოთეკარს შეუძლია:

ა) მოვალისაგან,რაც გამოიხატება მოთხოვნის შესრულებაში
ბ) მესაკუთრისაგან,რაც გამოიხატება უძრავი ნივთის რეალიზაციის თმენის მოთხოვნაში ა ნ
საკუთრების გადაცემაში მისთვის.

იპოთეკის შეწყვეტა
იპოთეკის შეწყვეტის წესებს სამოქალაქო კოდექსი არ შეიცავს.ანალოგიის წესით უნდა იქნეს
გამოყენებული გირავნობის შეწყვეტის თაობაზე.

იპოთეკა წყდება იმ მოთხოვნასთან ერთად,რომლის უზრუნველსაყოფადაც არის იპოთეკა

დადგენილი.
დატვირთული უძრავი ნივთის განადგურებამ უნდა გამოიწვიოს იპოთეკის შეწყვეტა.თუ მიწის
ნაკვეთი მასზე აღმართული შენობასთან ერთადაა იპოთეკით დატვირთული და შენობა
დაინგრა,ეს არ გამოიწვევს იპოთეკის შეწყვეტას.
იპოთეკარის მიერ იპოტეკაზე უარის თქმა,რაც საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის გზით უნდა
დადასტურდეს,გამოიწვევს იპოთეკის შეწყვეტა.
თუ იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის გადასვა მოხდება იპოთეკარის საკუთრებაში ეს
იწვევს იპოთეკის შეწყვეტას.
მნიშვნელოვანია იპოთეკის შეწყვეტის რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში ანალოგიით 275
მუხლისა.