‫ﮔﻮﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺳﻨﺘﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥ ﺗﺎﻟﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮﺭﺩﯼ‪ :‬ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮﺍ ‪57‬‬

‫ﭘﺪﯾﺪﺁﻭﺭﺩﻩ )ﻫﺎ( ‪ :‬ﺣﺴﻦ ﭘﻮﺭ‪ ،‬ﺳﻌﯿﺪ‬

‫ﻫﻨﺮ ﻭ ﻣﻌﻤﺎﺭﯼ ‪ ::‬ﻣﺴﮑﻦ ﻭ ﻣﺤﯿﻂ ﺭﻭﺳﺘﺎ ‪ ::‬ﭘﺎﻳﯿﺰ ‪ - 1393‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪) 147‬ﻋﻠﻤﯽ‪-‬ﭘﮋﻭﻫﺸﯽ‪(ISC/‬‬
‫ﺍﺯ ‪ 117‬ﺗﺎ ‪131‬‬
‫ﺁﺩﺭﺱ ﺛﺎﺑﺖ ‪http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1104931 :‬‬

‫ﺩﺍﻧﻠﻮﺩ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ‪ :‬ﻣﺤﯿﺎ ﺗﻮﺭﺍﻧﭙﻮﺭ‬

‫ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺩﺍﻧﻠﻮﺩ ‪01/05/1396 :‬‬

‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﯼ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳﻼﻣﯽ )ﻧﻮﺭ( ﺟﻬﺖ ﺍﺭﺍﺋﮥ ﻣﺠﻼﺕ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ‪،‬ﻣﺠﻮﺯ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﻣﺠﻼﺕ‪ ،‬ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺎﺱ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺎﺩﯼ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻘﺎﻻﺕ‪ ،‬ﻣﺠﻼﺕ ﻭ ﺗﺄﻟﯿﻔﺎﺕ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ "ﻣﺮﮐﺰ ﻧﻮﺭ" ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺍﯾﻦ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﺸﺮ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ ﻭ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﮐﺎﻏﺬﯼ ﻭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻥ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻭ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎﺯﻣﻨﺪ ﮐﺴﺐ ﻣﺠﻮﺯ ﻻﺯﻡ‪ ،‬ﺍﺯ‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﻣﺠﻼﺕ ﻭ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﯼ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳﻼﻣﯽ )ﻧﻮﺭ( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺗﺨﻠﻒ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﯿﮕﺮﺩ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﮐﺴﺐ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﻗﻮﺍﻧﯿﻦ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ ﻣﺠﻼﺕ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻧﻮﺭ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﯿﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ ﻣﺠﻼﺕ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻧﻮﺭ‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫ﮔﻮﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺗﺎﻟﺶ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردي‪ :‬روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪57‬‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦ 147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺣﺴﻦ ﭘﻮر ﻟﻤﺮ *‬

‫‪1392/03/29‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪:‬‬
‫‪1392/12/07‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‪:‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫‪  117‬‬
‫ﺷــﻨﺎﺧﺖ و دﺳــﺘﻪﺑﻨ ـﺪي ﺻــﺤﻴﺢ ﮔﻮﻧــﻪﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﻣﻌﻤــﺎري ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ در درك ﺑﻬﺘــﺮ ﻓﻀــﺎ‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇــﺖ از آن و ﻧﻴــﺰ در دﺳــﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑــﻪ‬
‫ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﮔﺮدد‪ .‬اﺳﺘﺎن ﮔﻴﻼن در ﺷﻤﺎل ﻛﺸـﻮر و در ﻛﻨـﺎر ﺳـﻮاﺣﻞ ﺟﻨـﻮﺑﻲ درﻳـﺎي ﺧـﺰر ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬از‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺑﺎرز آن رﻃﻮﺑﺖ و ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ زﻳﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﻣﻌﻤﺎري و ﺷﻬﺮﺳﺎزي اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺠﺘﻤﻊﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ‬
‫ﺳﻮاﺣﻞ ﺧﺰر‪ ،‬از ﻣﻌﻤﺎري وﻳﮋهاي ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ ارزش آنﻫﺎ را در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺗﺎﻟﺶ ﻛﻪ در ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﻳﻚ ﺻﺪ‬
‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺘﺎن ﮔﻴﻼن )رﺷﺖ( ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﻛﻪ در ﺣـﺪ ﻓﺎﺻـﻞ ﭘـﺎﻧﺰده ﻛﻴﻠـﻮﻣﺘﺮي ﻣﺮﻛـﺰ‬
‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن )ﺗﺎﻟﺶ( ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺳﻌﻲ ﺑﺮ آن دارد ﺗﺎ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي و ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﮔﺮدآوري ﺷﺪه و از ﺟﺎﻣﻌـﻪ آﻣـﺎري ﻣﺸـﺘﻤﻞ ﺑـﺮ‬
‫‪ 495‬ﺑﻨﺎي ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ و ‪ 90‬ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻨﺘﻲ ﻛﻪ داراي ﻣﻌﻤﺎري ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﻮده ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺳـﺒﺐ اﺑﺘـﺪا ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد روﺳﺘﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﺎﻟﺒﺪي روﺳﺘﺎ و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﻨﺎﻫﺎ و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي روﺳـﺘﺎ ﭘﺮداﺧﺘـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه آن اﺳﺖ ﻛﻪ روﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻨﺎﻫﺎي روﺳﺘﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻟﻮﻳﺖﻫﺎي اﻗﻠﻴﻤﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ از ﺳﻤﺖ ﺷﺮق ﺑﻪ‬
‫ﻏﺮب و ﺳﭙﺲ در ارﺗﻔﺎع ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﺳﻪ اﻟﮕﻮي ﻣﻌﻤﺎري در ﺑﺎﻓﺖ روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻪ اﻟﮕﻮ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻼر دار و ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻏﻼم ﮔﺮدﺷﻲ‪ .‬ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ اﻟﮕﻮي ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎ اﺧﺘﺼـﺎص‪ %73‬ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻴﺰان در ﺑﺎﻓﺖ روﺳﺘﺎ و ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻼر دار ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ‪ %24‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻي اﺟﺮا ﻛﻤﺘـﺮ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻘﺒﺎل روﺳـﺘﺎﺋﻴﺎن ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﺧﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ از ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي روﺳﺘﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏـﻼم ﮔﺮدﺷـﻲ ﻣﻌـﺮوف ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ ﺑـﺎ اﺧﺘﺼـﺎص ‪ %3‬از ﻣﺠﻤـﻮع آﻣﺎرﻫـﺎي اراﺋـﻪ ﺷـﺪه در‬
‫ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻨﺎﻫﺎي روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫واژﮔﺎن ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬اﺳﺘﺎن ﮔﻴﻼن‪ ،‬ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺗﺎﻟﺶ‪ ،‬روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ ،57‬ﮔﻮﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮﻣﻲ‪.‬‬

‫* داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﺧﻠﺨﺎل‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺑﺎﺷﮕﺎه ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺟﻮان و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺧﻠﺨﺎل‪ ،‬اﻳﺮان‪.‬‬
‫‪s.hasanpuor@yahoo.com‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ و ﺑـﺮ روي ﻛﺮﺳـﻲ‬
‫ﭼﻴﻨﻲﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ آﺛﺎر ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﺑﺮرﺳﻲ آﻧﺎن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳـﻚ‬
‫ﺑﻨﺎﻫﺎي روﺳﺘﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً داراي ﺗﺰﻳﻴﻨﺎت ﭼـﻮﺑﻲ و ﺑﺎزﺷـﻮﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻌﺪد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬روﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس اوﻟﻮﻳـﺖﻫـﺎي‬
‫اﻗﻠﻴﻤﻲ و ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ از ﺳﻤﺖ ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﺷﺮق‪ ،‬ﻏﺮب و ﺳﭙﺲ‬
‫در ارﺗﻔﺎع ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﮔﺮﺟﻲ ﻣﻬﻠﺒـﺎﻧﻲ‪ ،‬داﻧﺸـﻮرﻛﻴﻤﻴﺎ‪،1389 ،‬‬
‫روﺳﺘﺎي ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺑـﺰرگ ﻛـﻪ در ﻣﻴـﺎن‬
‫ص‪ .(12‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آﺛـﺎر ﻣﻬـﻢ روﺳـﺘﺎ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻪ در آن ﻫﻤﭽﻨﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺮﻳـﺎن دارد‪ .‬در ﭼﻨـﺪ‬
‫ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﺑﺎ رﺷﺪ ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎزﻫﺎي ﻓﺮاوان ﺷﺎﻫﺪ از ﺑـﻴﻦ‬
‫رﻓﺘﻦ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ در روﺳﺘﺎ روﺑﺮو ﺑـﻮدهاﻳـﻢ و ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬
‫روﻧﺪ ﺗﺨﺮﻳﺐ در روﺳﺘﺎ اداﻣﻪ دارد و ﺷـﺎﻫﺪ ازﺑـﻴﻦ رﻓـﺘﻦ‬
‫اﺻﻮل ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﻨﺎﻫﺎي ﺑﺎ ارزش ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮﻣﻲ در روﺳﺘﺎ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻨﺘﻲ ﺧﺎﻟـﻪ ﺳـﺮا ‪ 57‬ﻣﻴـﺮاث‬
‫ارزﺷﻤﻨﺪ و ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﮕﻬﺪاري آن از آﺳـﻴﺐﻫـﺎ‬
‫ﺿﺮورت دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻫﻮﻳـﺖ ﻣﻠـﻲ و‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺳﺎﺣﻞ ﻧﺸﻴﻨﺎن و ﻛﻮﻫﭙﺎﻳﻪﻧﺸﻴﻨﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﻴـﺎز دارد‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﻳﻜﻲ از اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﮔﺎمﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ ﻋﻠﻤـﻲ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﻲﺗﻮان ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻟﮕﻮﻫـﺎي ﻣﺴـﻜﻦ‬
‫در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي روﺳـﺘﺎﻳﻲ اﺳـﺘﺎن ﮔـﻴﻼن را ﮔـﺎﻣﻲ ﻣﻬـﻢ در‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺻﻮل ﺳﺎﺧﺖ و روﻳﺎروﻳﻲ ﻣﺮدم ﺑﺎ وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎي‬
‫اﻗﻠﻴﻤﻲ ﺑﺮاي ﺑﻮﺟﻮد آوردن ﺷﺮاﻳﻂ آﺳﺎﻳﺶ داﻧﺴﺖ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎﻓﺖ روﺳﺘﺎﻳﻲ‬
‫ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﻛﻪ از ﻧﮕﺎه ﺑﺴﻴﺎري از ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮان ﻋﺮﺻـﻪ‬
‫ﻣﻌﻤــﺎري؛ ﻧﺎﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﺎﻧــﺪه‪ ،‬اﻗــﺪام ﺑــﻪ ﺛﺒــﺖ و ﺑﺮداﺷــﺖ‬
‫اﻃﻼﻋــﺎت ‪ 90‬ﺑﻨــﺎي ﺑــﺎ ارزش روﺳــﺘﺎي ﺧﺎﻟــﻪ ﺳــﺮا ‪57‬‬
‫ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ و دﺳـﺘﻪ ﺑﻨـﺪي اﻟﮕﻮﻫـﺎي‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮﻣﻲ و ﺳـﻨﺘﻲ و ﺑﻴـﺎن وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﺎري و‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﻨﺎﻫﺎي روﺳﺘﺎ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ از اﻫﺪاف‬
‫اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪www.noormags.ir‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻧﻴﺎز ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﻣﻮﺿـﻮﻋﻲ اﻗﺘﺼـﺎدي و‬
‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﻄـﺮح ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﺣـﺎل‬
‫ﺣﺎﺿـﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از ‪ 1013‬ﺷـﻬﺮ ﺑـﺰرگ و ﻛﻮﭼـﻚ و‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬
‫‪S‬‬
‫‪AG 64911‬‬
‫‪RM‬‬
‫‪OO‬‬
‫آنﻫـﺎ روﺳـﺘﺎﻫﺎﻳﻲ ‪N‬‬
‫ﺑـﺎ وﻳﮋﮔﻴﻬـﺎ و ارزﺷـﻬﺎﻳﻲ ﺗـﺎرﻳﺨﻲ و‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬در ﻛﺸﻮر وﺟﻮد دارد )ﺳـﺮﺗﻴﭙﻲ ﭘـﻮر‪،‬‬
‫‪ ،1387‬ص‪ .(2‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺣﻔﻆ ﻣﻴﺮاث ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎي ﻣﻌﻤﺎري‬
‫روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﭘﺎﺳﺪاري از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻣﻠﻲ‬
‫‪  118‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻛﺸﻒ رﻣﺰ‬
‫و رازﻫﺎ؛ ﻧﻤﺎدﻫﺎ و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در آنﻫـﺎ ﻧﻬﻔﺘـﻪ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫اﺻﻮل ﭘﺎﻳﺪار ﺑﺠﺎي ﻣﺎﻧﺪه از ﮔﺬﺷـﺘﻪ را در ﻛﺎﻟﺒـﺪ ﺟﺪﻳـﺪ‬
‫ﺟﺎري ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ و ﻫﻮﻳﺖ و اﺻﺎﻟﺖ ﻣﻌﻤﺎري ﺳـﻜﻮﻧﺘﮕﺎﻫﻬﺎي‬
‫روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺣﻔـﻆ ﮔـﺮدد )ﺳـﺮﺗﻴﭙﻲ ﭘـﻮر‪ ،1388 ،‬ص‪ .(2‬از‬
‫ﻃﺮﻓﻲ ﻣﺠﺘﻤﻊﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ ﺳﻮاﺣﻞ ﺧﺰر‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري وﻳﮋهاي‬
‫دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎي ﻛـﻮﭼﻜﻲ از آنﻫـﺎ را در‬
‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺗﺎﻟﺶ و ﺑﻪﺧﺼﻮص روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳـﺮا ‪ 57‬ﺑـﻪ‬
‫وﻓﻮر ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﻤﺎري ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻤـﺎريﻫـﺎي‬
‫ﺑــﻮﻣﻲ دﻳﮕــﺮ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮﻳﻲ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧــﻪ و‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻧﺴﺎن ﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ دﺷـﻮار‬
‫ﻣﻌﺘﺪل و ﻣﺮﻃـﻮب‪ ،‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲﻫـﺎي اﺟﺮاﻳـﻲ و ﻣﺼـﺎﻟﺢ در‬
‫دﺳﺘﺮس ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﭘﺎﻳﺪار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽـﻪ ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ را از دﻳﮕﺮ ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﺎري ﺑـﻮﻣﻲ ﻣﺠـﺰا‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻣﻲ و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ و ﻣﻌﺘـﺪل‬
‫و ﻣﺮﻃﻮب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻏﺮﻳـﺐ و زﻳﺒـﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺷﺪه و ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺣﺎل ﺑﻬﺮهﺑﺮداري اﺳﺖ‪ .‬روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟـﻪ‬
‫ﺳــﺮا ‪ 57‬در ﺣــﺪ ﻓﺎﺻــﻞ ‪ 15‬ﻛﻴﻠــﻮﻣﺘﺮي ﺗــﺎﻟﺶ و ‪105‬‬
‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺘﺎن)رﺷـﺖ( ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ )ﺑﻨﻴـﺎد‬
‫ﻣﺴﻜﻦ‪ ،1388 ،‬ص‪ .(2‬ﻣﻌﻤﺎري ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺳـﻨﺘﻲ روﺳـﺘﺎي‬
 ‫رﺷﺖ‪ ،‬رﺿﻮاﻧﺸﻬﺮ‪ ،‬رودﺑﺎر‪ ،‬رودﺳﺮ‪ ،‬ﺳﻴﺎﻫﻜﻞ‪ ،‬ﺷﻔﺖ‪ ،‬ﺻﻮﻣﻌﻪ‬ ‫‪ -‬دﻻﻳﻞ اﺻﻠﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮدن ﮔﻮﻧﻪﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫ﺳﺮا‪ ،‬ﻓﻮﻣﻦ‪ ،‬ﻟﻨﮕﺮود‪ ،‬ﻻﻫﻴﺠـﺎن‪ ،‬ﻣﺎﺳـﺎل و ﺗـﺎﻟﺶ )اﺣﻤـﺪي و‬ ‫در روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﻣﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﺠﺘﻤﻊﻫـﺎي زﻳﺴـﺘﻲ‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪ ،1391 ،‬ص‪.(35‬‬ ‫در اﺳﺘﺎن ﮔﻴﻼن ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺣﻮزه ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ -‬ﻣﻌﻤﺎري ﮔﻴﻼن‬ ‫‪ -‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮﻣﻲ ﺳﻨﺘﻲ روﺳﺘﺎي‬
‫ﺣﻮزه ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ -‬ﻣﻌﻤﺎري ﮔﻴﻼن ﺑـﺪون در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦ 147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت ﻛﺸـﻮري و ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺑـﻪ ‪ 9‬ﺣـﻮزه ﺗﻘﺴـﻴﻢﺑﻨـﺪي‬ ‫روش ﺗﺤﻘﻴﻖ‬

‫ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ دو ﺣﻮزه ﺳﺮﺷﺎخ ﺷﺮق و ﻏﺮب ﻛﻪ ﻫـﺮ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻘﺎﻟــﻪ ﺣﺎﺿــﺮ در ﺻــﺪد ﺗﺤﻠﻴــﻞ و ﺑﺮرﺳــﻲ ﮔﻮﻧــﻪﻫــﺎي‬
‫داراي ﭼﻬﺎر زﻳﺮ ﺷﺎﺧﻪ ﺳـﺎﺣﻠﻲ‪ ،‬ﺟﻠﮕـﻪاي‪ ،‬ﻛﻮﻫﭙﺎﻳـﻪاي و‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬و ﻣﺴﻜﻦ روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟـﻪ ﺳـﺮا ‪ 57‬در ﺷﻬﺮﺳـﺘﺎن‬
‫ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﻪﻋﻼوه ﺟﻠﮕﻪ ﻣﺮﻛﺰي ﻫﺴﺘﻨﺪ)ﻃﺎﻟﻘـﺎﻧﻲ‪،1390 ،‬‬ ‫ﺗﺎﻟﺶ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬روش ﭘـﮋوﻫﺶ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺗﻮﺻـﻴﻔﻲ‪-‬‬
‫ص ‪ .(26‬ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺗﺎﻟﺶ ﻧﻴﺰ در ﺟﻠﮕﻪ ﻏﺮﺑﻲ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬روش‬
‫‪  119‬‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻨﺎﻫﺎي روﺳﺘﺎ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﺮح ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ اﺑﺘـﺪا‬
‫وﻳﮋﮔﻲ اﻗﻠﻴﻤﻲ ﭘﻬﻨﻪ ﺟﻠﮕﻪ ﻏﺮﺑﻲ‪ /‬ﻛﻮﻫﭙﺎﻳﻪاي‬ ‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻌﻤـﺎري و ﻣﺴـﺎﻛﻦ ﺳـﻨﺘﻲ در ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬
‫ﺑﺨﺶ ﻛﻮﻫﭙﺎﻳﻪاي داراي ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﺑﻴﻦ ‪100‬ﺗـﺎ ‪ 500‬ﻣﺘـﺮ از‬ ‫ﻣﺤﻼت ﺧﺎﻟـﻪ ﺳـﺮا ‪ 57‬ﺟﻤـﻊآوري ﮔﺮدﻳـﺪ و ﭘـﺲ از آن‬
‫ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻬﻨﻪ داراي ﺷﻴﺐ ﻣﻼﻳﻤﻲ از ﺳـﻤﺖ‬ ‫ﺑﻨﺎﻫﺎي ﺑﺎ ارزش و ﺗـﺎرﻳﺨﻲ روﺳـﺘﺎ ﻛـﻪ ﻣﺘـﺄﺛﺮ از اﻗﻠـﻴﻢ و‬
‫ﺟﻨــﻮب ﺑــﻪ ﺷــﻤﺎل و از ﻏــﺮب ﺑــﻪ ﺷــﺮق ﺑــﻮده و در‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻌﻴﺸﺘﻲ ﻣﺮدم ﺷـﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‪ ،‬ﻣـﻮرد ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻗـﺮار‬
‫داﻣﻨﻪﻫﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ اﻟﺒﺮز و ﺷﺮﻗﻲ ﻛﻮهﻫﺎي ﺗـﺎﻟﺶ واﻗـﻊ ﺷـﺪه‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ‪18) 90‬درﺻﺪ( ﺧﺎﻧـﻪ روﺳـﺘﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﭘﻬﻨﻪ روزﻫﺎ ﺣﺪود ‪ 6‬ﻣﺎه از ﺳﺎل ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳـﺎﻳﻪ‬ ‫از ﻣﻴﺎن ‪ 495‬واﺣﺪ ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات در آﻧﻬـﺎ‬
‫وﺟﻮد دارد و در ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 4‬ﻣﺎه از اﻳﻦ اوﻗﺎت وﺟﻮد ﻛﻮران ﻫﻮا‬ ‫ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ آن ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﺿـﺮوري اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﺐﻫـﺎي اﻳـﻦ اﻳـﺎم‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﺮاي ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﻓﻀـﺎﻫﺎي‬
‫ﻣﻌﺘﺪل و ﺧﻮاب ﺷﺒﺎﻧﻪ در ﻫـﻮاي آزاد ﻣﻄﻠـﻮب اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري از روش ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي و از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت اﺳـﺘﺎد ﻛـﺎران‬
‫ﭘﻬﻨﻪ داراي ﺗﺎﺑﺴﺘﺎنﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮔﺮم و ﻣﺮﻃـﻮب در ﻣـﺎهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺤﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺮداد ﺗﺎ ﺷﻬﺮﻳﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻛـﻮران ﻫـﻮا ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺤﻴﻄﻲ اﺳﺘﺎن ﮔﻴﻼن‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ) ﻃﺎﻫﺒﺎز‪ ،‬ﺟﻠﻴﻠﻴﺎن‪ ،1390 ،‬ص ‪.(28‬‬
‫اﺳﺘﺎن ﮔﻴﻼن ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎ وﺳـﻌﺘﻲ ﺣـﺪود ‪ 16700‬ﻛﻴﻠـﻮﻣﺘﺮ‬
‫ﻣﺮﺑﻊ در ﻛﺮاﻧﻪ ﺟﻨﻮﺑﻲ درﻳﺎي ﺧﺰر و ﺷﻤﺎل اﻳـﺮان ﻗـﺮار دارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ %9‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻛﻞ اﻳﺮان را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫـﺪ‬
‫از ﭘﺮ ﺑﺎرانﺗﺮﻳﻦ و ﺳﺮﺳـﺒﺰﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨـﺎﻃﻖ اﻗﻠﻴﻤـﻲ اﻳـﺮان و در‬
‫‪GS‬‬
‫‪MA‬‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﺼﻮل ﺳﺎل داراي ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﻮع آب و‬

‫‪OR‬‬
‫‪NO‬‬

‫ﻫﻮاي ﺧﺎص در اﺛﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﺑﻴﻦ درﻳﺎي ﺧﺰر و رﺷـﺘﻪ‬

‫ﻛﻮهﻫﺎي اﻟﺒﺮز اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪه اﺳـﺖ )ﮔﺮﺟـﻲ ﻣﻬﻠﺒـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻳـﺎران‪،‬‬
‫ت‪ .1‬ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت ﺣﻮزه ﻧﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﻣﻌﻤﺎري و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺳﺘﺎن ﮔﻴﻼن‪.‬‬ ‫‪ ،1389‬ص‪ .(46‬ﺗﻘﺴــﻴﻤﺎت ﺳﻴﺎﺳــﻲ اﺳــﺘﺎن ﮔــﻴﻼن در ﺳــﺎل‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫‪ 1385‬ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از آﺳﺘﺎرا‪،‬آﺳﺘﺎﻧﻪاﺷﺮﻓﻴﻪ‪ ،‬اﻣﻠﺶ‪ ،‬ﺑﻨـﺪر اﻧﺰﻟـﻲ‪،‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫اﺻﻠﻲ ﺷﻜﻞﮔﻴـﺮي و ﺑـﺮﭘﺎﻳﻲ روﺳﺘـﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳـﺮا ‪ 57‬ﺑﻮده‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺗﺎﻟﺶ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺗﺎﻟﺶ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺘﻲ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 3672‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑـﻊ‬
‫در اﻧﺘﻬــﺎي ﻏﺮﺑــﻲ اﺳــﺘﺎن ﮔــﻴﻼن و در اﻣﺘــﺪاد رﺷــﺘﻪ‬
‫ﻛﻮهﻫﺎي اﻟﺒﺮز در ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﻲ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﻨﮕـﻪ ﺳـﻔﻴﺪ رود‬
‫ﻗﺮار دارد‪ .‬از ﺷﻤﺎل ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن آﺳﺘﺎرا‪ ،‬از ﻏﺮب ﺑﻪ اﺳـﺘﺎن‬

‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬

‫اردﺑﻴﻞ‪ ،‬از ﺟﻨﻮب ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻓﻮﻣﻦ و از ﺳـﻤﺖ ﺟﻨـﻮب‬
‫ﺷﺮﻗﻲ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﻧﺰﻟـﻲ و ﺻـﻮﻣﻌﻪ ﺳـﺮا و از ﺷـﺮق ﺑـﻪ‬
‫درﻳﺎي ﻣﺎزﻧﺪران ﻣﺤـﺪود ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺷﻬﺮﺳـﺘﺎن ﻳـﻚ‬
‫ت‪ .2‬ﺑﺎﻓﺖ ﻛﺎﻟﺒﺪي و ﻣﺤﻼت روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا‪.57‬‬
‫ﭼﻬﺎرم ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎن ﮔﻴﻼن را ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد )رﻓﻴـﻊ ﻓـﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ رﻳﮓ‪ ،1386 ،‬ص‪.(64‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪57‬‬ ‫‪  120‬‬
‫در ﭘﻬﻨﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﮔﻴﻼن رﻃﻮﺑﺖ ﻫـﻮا و ﺑـﺎرش ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪57‬‬
‫زﻳــﺎد اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺴــﻜﻦ روﺳــﺘﺎﺋﻴﺎن ﻧــﻪ ﺗﻨﻬــﺎ ﺑﺎﻳــﺪ‬ ‫روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬در ﺷﻬﺮ اﺳﺎﻟﻢ واﻗﻊ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن‬
‫ﺟﻮاﺑﮕﻮي ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﺮﭘﻨﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ آﺳﺎﻳﺶ اﻗﻠﻴﻤﻲ را‬ ‫ﺗﺎﻟﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ روﺳـﺘﺎ در ﺣـﺪ ﻓﺎﺻـﻞ ‪15‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻟﺤـﺎظ ﺑﻨـﺎي‬ ‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺗﺎﻟﺶ و ‪ 105‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﻣﺮﻛـﺰ اﺳـﺘﺎن‬
‫ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺣﺘـﻲ اﻟﻤﻘـﺪور‬ ‫ﮔﻴﻼن )رﺷﺖ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻐﻞ ﻏﺎﻟـﺐ ﻣـﺮدم ﻛﺸـﺎورزي و‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺗﺤﻤـﻞ اﻧﺴـﺎن را در ﻣﺤـﻴﻂ زﻳﺴـﺖ‬ ‫ﭘﺮورش ﻛﺮم اﺑﺮﻳﺸﻢ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ )راﺑﻴﻨـﻮ‪ ،1391 ،‬ص‪.(115‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ ﺗﺎ ﺷﺮاﻳﻂ دﻣﺎ و رﻃﻮﺑﺖ‪ ،‬در ﺣﺪ آﺳﺎﻳﺶ ﻗـﺮار‬ ‫روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﻬﺮﻫﺎي اﺳﺘﺎن‬
‫ﮔﻴﺮد )ﮔﺮﺟﻲ ﻣﻬﻠﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬داﻧﺸـﻮر‪ ،1389 ،‬ص‪ .(136‬ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﮔﻴﻼن در اﻣﺘﺪاد ﻣﺴﻴﺮ راهﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺷﻬﺮي رﺷﺖ ﺑﻪ آﺳـﺘﺎرا‬
‫اﻟﮕﻮي ﻗﺮار ﮔﻴﺮي ﻛﺎﻟﺒﺪي در ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺴـﻜﻮﻧﻲ روﺳـﺘﺎي‬ ‫ﻛﻪ از دوران ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺤﻞ ﮔﺬر ﻛﺎروانﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري ﺑـﻮده‬
‫ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﻳﻲ اﺳﺘﺎن ﮔﻴﻼن‬ ‫ﻛﻪ از ﻏﺮب ﺑﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﺸﻮر ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫و رﻃﻮﺑﺖ ﺑﺎﻻ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺤﻮه ﻗﺮار ﮔﻴـﺮي ﺑﻨـﺎ در ﺑﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻋــﺪد ‪ 57‬ﻧﻴــﺰ ﻧﺸــﺎن دﻫﻨــﺪه ﻓﺎﺻــﻠﻪ ‪ 57‬ﻛﻴﻠــﻮﻣﺘﺮي ﺗـــﺎ‬
‫روﺳﺘﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎ در‬ ‫ﺑﻨﺪراﻧﺰﻟﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫روﺳﺘﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺰارع‪ ،‬ﻛﻮران ﻫـﻮا‪ ،‬ﺑﺎﻏـﺎت و ﻗﺒﻠـﻪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎغ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪57‬‬
‫روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬در ﻣﻨﻄﻘـﻪاي ﺟﻠﮕـﻪ ﻏﺮﺑـﻲ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﺰارع‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬رواج ﺗﺠـﺎرت و ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﻲ از دوران ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬
‫ﺗﺎﻛﻨﻮن وﺟﻮد ﺷﻐﻞﻫﺎي ﻓﺼﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺻـﻴﺎدي و ﭘـﺮورش‬
‫ﻛﺮمﻫﺎي اﺑﺮﻳﺸﻢ‪ ،‬رودﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﭘـﺮ آب و ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲﻫـﺎي‬
‫ﻓﺮاوان و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺎك ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺮاي ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬زراﻋﺖ و‬
‫ﺑﺎﻏﺎت و ﻣﺰارع‬
‫دام ﭘﺮوري‪ ،‬وﺟﻮد راهﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ اﺳﺘﺎﻧﻲ و ﻧﺰدﻳﻜـﻲ‬
‫ت‪ .3‬ﺟﻬﺖﮔﻴﺮي ﺑﻨﺎﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﻴﻦﻫﺎي زراﻋﻲ‪ .‬ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬وﺟﻮد درﻳﺎي ﺧﺰر و ﻛﻮه ﺗﺎﻟﺶ دﻻﻳـﻞ‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫ﺗﻴﺮكﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ اﻓﻘﻲ و ﻋﻤﻮدي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﺎﻟﺒﺪي‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮﻣﻲ و ﺳﻨﺘﻲ روﺳﺘﺎي‬
‫ﻛﺸﻮﻳﻲ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪57‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮ روي ‪ 90‬ﮔﻮﻧﻪ از‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ ارزش روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟـﻪ ﺳـﺮا ‪ ، 57‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻧﺸـﺎن‬
‫دﻫﻨﺪه آن اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ 68‬ﺑﻨﺎ داراي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﺮﺳـﻲ ﺑﻠﻨـﺪ‪19 ،‬‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦ 147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬

‫‪S‬‬
‫‪G‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺼﻮرت ﺗﻼر دار و ﺗﻨﻬـﺎ ‪ 6‬ﻋـﺪد از ﺑﻨﺎﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫‪A‬‬
‫‪M‬‬
‫‪R‬‬
‫ﻏﻼم ﮔﺮدﺷﻲ در روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و‬

‫در اداﻣﻪ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻛﺎﻟﺒـﺪي و ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫‪  121‬‬
‫ت‪ .5‬ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑ‪‬ﻠ‪‬ﺖ )دروازه ﭼﻮﺑﻲ(‪.‬‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
‫ﺣﻴﺎط )ﺳ‪‬ﺮا(‬
‫ﺣﻴﺎط ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻋﻤﻠﻜـﺮدي ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮي ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ و‬
‫اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺮدم روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﻣﻬﻢﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺣﻴﺎط در روﺳﺘﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﺎﺷﺖ ﺳـﺒﺰﻳﺠﺎت‪،‬‬
‫ﻣﺮﻛﺒﺎت‪ ،‬ﭘﺮورش دام‪ ،‬ﻃﻴﻮر‪ ،‬و اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﻣـﺎﻫﻲ‪ ...‬اﺷـﺎره‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳـﺮا ‪ 57‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً در ﻣﺮﻛـﺰ‬
‫ﺣﻴﺎط ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دراﺻﻄﻼح ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ از ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪،‬‬
‫"ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎغ" ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪O‬‬
‫‪O‬‬
‫‪N‬‬
‫روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺼﺎر )ﭘ‪‬ﺮﭼﻴﻦ‪ ،‬ﭼ‪‬ﭙ‪‬ﺮ(‬
‫در روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳـﺮا ‪ 57‬ﻣﺤﻮﻃـﻪ ﺧﺎﻧـﻪ ﻫـﺎ و ﺑﺎﻏـﺎت‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﭘﺮﭼﻴﻦﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻣﺤﺼﻮر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮﭼﻴﻦﻫـﺎي‬
‫ﭼﻮﺑﻲ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮدن ﻣﺤﺪوده ﺧﺎﻧﻪ و ﺑﺎﻏـﺎت‪،‬‬
‫از ورود ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﻪ ﺑﺎغﻫﺎ و ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨـﺪه ﭘـﺮﭼﻴﻦﻫـﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ ﮔﻴﺎﻫـﺎن و‬
‫درﺧﺘﺎن ﺑﺪون ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺤـﻞ زﻧـﺪﮔﻲ اﻓـﺮاد‬
‫ﻣﻲروﻳﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮع دﻳﮕﺮ ﺣﺼﺎرﻫﺎي ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ در روﺳـﺘﺎ ﭼ‪‬ﭙ‪‬ـﺮ‬
‫ﻧﺎم دارد‪ .‬ﭼﭙﺮﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ ﺑـﺎ ﺷـﺎخ و ﺑـﺮگ )ﺧـﺎﻛﭙﻮر‪،1390 ،‬‬
‫ص‪ (87‬درﺧﺘﺎن ﺣﺮص ﺷﺪه ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ت‪ .4‬ﭘﺮﭼﻴﻦ ﺣﺼﺎرك ﭼﻮﺑﻲ‪.‬‬

‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬

‫ورودي )ﺑ‪‬ﺮَﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺑ‪‬ﻠ‪‬ﺖ(‬

‫دربﻫﺎي ورودي ﺧﺎﻧﻪﻫـﺎي روﺳـﺘﺎﻳﻲ ﺧﺎﻟـﻪ ﺳـﺮا ‪،57‬‬
‫ت‪ . 6‬ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺎﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ درﺧﺘﺎن و ﻛﻨﺪوج‪ .‬ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬ﺮَﻧﮕﺎه ﻳﺎ ﺑ‪‬ﻠ‪‬ﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﻠـﻲ ﺑ‪‬ﺮَﻧﮕـﺎه و ﺑ‪‬ﻠ‪‬ـﺖ‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫اﻳﻮان )اُﺳﺒﻮ(‬
‫اﻳﻮان ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻓﻀـﺎي ﻧﻴﻤـﻪ ﺑـﺎز ﺧﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ و‬
‫ﭘﺮﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺮﻳﻦ ﻓﻀﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ داراي ﻋﻤﻠﻜـﺮدي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧـﻪ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ در ﻧﻪ ﻣﺎه از ﺳﺎل )اواﺧﺮ اﺳـﻔﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ اواﻳﻞ آذر( ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻧﺪك دﻣﺎﻳﻲ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن‬
‫اوﺿﺎع ﺟﻮي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻛﻠﻴﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي روزﻣﺮه زﻧﺪﮔﻲ )ازﻗﺒﻴـﻞ‬
‫آَﺷﭙﺰي‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻏﺬا ﺧﻮري و ﻧﺸـﻴﻤﻦ ﺣﺘـﻲ‬
‫ﺧﻮاب در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن( در اﻳﻦ ﻓﻀﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ )دﻳﺒﺎ‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨﻲ‪،‬‬
‫‪ ،1372‬ص ‪ .(11 -12‬اﻳﻮان ﺑﺎ ﻋﺮض ﺣﺪاﻗﻞ دو اﻟﻲ دو و‬
‫ﻧﻴﻢ ﻣﺘﺮ در ﻃﻮل ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ارﺗﺒﺎط اﺗـﺎقﻫـﺎ را‬
‫از ﺧﺎرج اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻀﺎ از دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﻃﺮف‬
‫)ﺟﻨﻮب و ﺷﺮق در اﻟﻮﻳﺖ اﻧﺪ( ﺑﺎز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﻣﻴﺮ ﻳﻮﺳـﻔﻲ‪،‬‬
‫‪ ،1385‬ص ‪ .(10‬اﻳﻮان ﻫﺎ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻳﺠـﺎد ارﺗﺒـﺎط ﻣﻴـﺎن‬
‫اﺟﺰاي ﻣﺴﻜﻦ)اﺗﺎق ﻫﺎ(‪ ،‬ﺧـﻮد در اوﻗـﺎﺗﻲ داراي ﻛـﺎرﻛﺮد‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮده و ﮔـﺎه ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻓﻀـﺎي اﺻـﻠﻲ زﻳﺴـﺖ و‬
‫ﭘﺎرهاي ﻣﻮارد ﺑﻪﻋﻨﻮان اﻧﺒﺎر و ﻓﻀﺎي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎﻻر ﺷﺮﻗﻲ )اﻳـﻮان ﺷـﺮﻗﻲ ﻃﺒﻘـﻪ دوم ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎد در آن ﺑﻪ راﺣﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮد( ﻋـﻼوه ﺑـﺮ‬
‫اﻣﻜﺎن اﺳﺘﺮاﺣﺖ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻛﺎرﻛﺮد اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻴﺰ داﺷـﺘﻪ و‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑـﺎﻏﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﮔـﺮدو و ﻓﻨـﺪق ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻗﺎﺑﻞ ﻋﺮﺿـﻪ ﺑـﻪ ﺑـﺎزار‪ ،‬در اﻳـﻦ ﻣﻜـﺎن اﻣﻜـﺎن‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﻧﻴﺰ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي اﻧﺒـﺎر ﻛـﺮدن ﻣـﻮاد ﻏـﺬاﻳﻲ در‬
‫زﻣﺴﺘﺎن اﺳﺖ )ﺧﺎﻛﭙﻮر‪ ،1384 ،‬ص ‪.(68‬‬
‫ت‪ .9‬ﻧﺤﻮه ﻗﺮار ﮔﻴﺮي اﻳﻮان در ﺑﻨﺎ‪.‬‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
‫‪www.noormags.ir‬‬
‫درﺧﺘﺎن و ﺑﺎﻏﺎت ﻧﻴـﺰ در اﻃـﺮاف ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎ در ﻧﺰدﻳﻜـﻲ‬
‫ﭘﺮﭼﻴﻦﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺧﺎﻧﻪ و زﻣﻴﻦﻫﺎي اﻃـﺮاف را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺑـﺮاي ﻛـﻮران‬
‫ﻫــﻮا در ﺑﻨــﺎ ﻧﺒﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﻣﻮﺟــﺐ ﺣﻔــﻆ ﺣــﺮﻳﻢ‬
‫ﺧﺼﻮﺻــﻲ ﺳــﺎﻛﻨﻴﻦ و دﻳــﺪه ﻧﺸــﺪن اﻫــﻞ ﺧﺎﻧــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬
‫ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻧﮕﻬـﺪاري از دام و ﻣﺤﺼـﻮﻻت‬
‫ﻛﺸﺎورزي در ﺣﻴﺎط از ﻃﻮﻳﻠﻪ و ﻛﻨﺪوج )ﻣﺤـﻞ ﻧﮕﻬـﺪاري‬
‫ﺑﺮﻧﺞ( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪  122‬‬
‫ت‪".7‬ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎغ" و ﻧﺤﻮه ﭼﻴﺪﻣﺎن ﻓﻀﺎﻳﻲ در روﺳﺘﺎ‪.‬‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
‫ﺑﺘﻦ ﭘﺎﻛﻴﺰﮔﻲ)ﺣ‪‬ﻴﺮَه(‬
‫ﺣ‪‬ﻴﺮَه ﻻﻳﻪ ‪ 10 -15‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮي از ﺑﺘﻦ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در‬
‫اﻃﺮاف ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻨﺎ ﺑﺮاي ﺟﺪا ﺳﺎزي ﻛﺮﺳﻲ از ﺳـﻄﺢ زﻣـﻴﻦ‬
‫و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ورود آبﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻪ داﺧﻞ زﻳﺮ زﻣـﻴﻦ‬
‫و اﻧﺒﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ در ﺗﻤـﺎﻣﻲ ‪ 90‬ﺑﻨـﺎي ﺑـﺎ ارزش‬
‫روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻴﺮه‬
‫ﺣﻴﺮه‬
‫ت‪ .8‬ﻧﺤﻮه ﻗﺮار ﮔﻴﺮي ﺣ‪‬ﻴﺮَه در ﺑﻨﺎ‪.‬‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
 ‫ﻏﻼم ﮔﺮدش‪ :‬ﻏـﻼم ﮔـﺮدش )ﻏـﻼم ﮔـﺮد( ﺑـﻪ ﻓﻀـﺎي‬ ‫ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﺧﺎﻧﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻧﺮدﻫﺎ )ﺟﺎن ﭘﻨـﺎه(‪ ،‬ﺳـﺮ‬
‫ﺳﺘﻮﻧﺪار ﭘﺸﺖ ﺗﺎﻻر ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻣـﺎﻧﻊ از ﺑﺮﺧـﻮرد‬ ‫ﺳﺘﻮنﻫﺎ و ﻛﻨﺴﻮل ﺑﺎمﻫﺎي ﺷﻴﺒﺪار ﻛﻪ ﺑﺎﻋـﺚ اﻳﺠـﺎد ﻧﻤـﺎي‬
‫ﻧﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺷﺪﻳﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺪارهﻫﺎي ﺑﻨﺎ ﻣﻲﮔـﺮدد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪﻓﺮد در ﺑﻨﺎﻫﺎي ﺗﻼر دار روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﻏﻼم ﮔﺮدش ﻣﺸﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﺑﺮ اﻳﻨﻜـﻪ دﻳﻮارﻫـﺎ‬
‫ﺗﺎﻻر )ﺗ‪‬ﻼر(‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﻏﻼم ﮔﺮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎران و ﺗﺎﺑﺶ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ آﻓﺘـﺎب‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦ 147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬

‫اﻳﻮان ﻃﺒﻘﻪ دوم و ﻳﺎ ﺳﻮم‪ ،‬ﺗﻼر ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗـﻼر ﺑـﻪ‬

‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻲ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻏـﻼم ﮔـﺮد ﻓﻀـﺎي‬
‫اﻧﺪازه ﭼﻨﺪ ﭘﻠﻪ از اﻳﻮان ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ و ﻣﻌﻤـﻮﻻً در زﻳـﺮ آن‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺳﺎﻳﻪدار ﺑﺮاي ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬
‫اﻧﺒﺎر ﻳﺎ ﻃﻮﻳﻠﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺑﻌﻀـﻲ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ زﻳـﺮ آن‬
‫ﻏــﻼم ﮔــﺮد ﺟﺮﻳــﺎن ﻫــﻮا و ﻧﺴــﻴﻢ ﺗﺎﺑﺴــﺘﺎﻧﻲ در اﻃــﺮاف‬
‫ﺧﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﺗﺎﻗﻲ ﻛﻪ در ﭘﺸﺖ ﺗﻼر ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻪ وﺟـﻮد ﻣـﻲآﻳـﺪ )ﮔﺮﺟـﻲ ﻣﻬﻠﺒـﺎﻧﻲ‪ ،‬داﻧﺸـﻮر‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳـﺖ )ﻣﻌﻤﺎرﻳـﺎن‪ ،1387 ،‬ص ‪.(123‬‬
‫‪ ،1389‬ص ‪ .(138‬ﻣﻌﻤﻮﻻٌ در ﺑﻴﻦ ﺳﺘﻮنﻫﺎي ﭼـﻮﺑﻲ ﻏـﻼم‬
‫اﻳﻦ اﻳﻮان اﺻﻠﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً )ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎدﻫﺎي ﻣﺤﻠـﻲ و‬
‫‪  123‬‬ ‫ﮔﺮد ﺗﻴﺮكﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﺑﻪﺻﻮرت اﻓﻘﻲ ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼـﻞ‬
‫ﻛﺞ ﺑﺎران( در ﺟﺒﻬﻪ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﻨﺎ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧـﻮر ﻣﻨﺎﺳـﺐ و‬
‫ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﻀــﺎي ﺑﻮﺟــﻮد آﻣــﺪه ﺑــﺮاي آوﻳــﺰان ﻧﻤــﻮدن‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤﻖ ﻧﻔﻮذ آﻓﺘﺎب زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ را داراﺳـﺖ )ﺧـﺎﻛﭙﻮر‪،‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺮ‪ ،‬ﻛﺪو و ﻳﺎ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻠـﺪان و‪...‬‬
‫‪ ،1385‬ص‪ .(49‬ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﺎﻻر دار در روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳـﺮا‬
‫ﺧﺸﻚ ﻧﻤﻮدن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزي و زﻳﺒـﺎﻳﻲ ﺑﻨـﺎ ﻣـﻮرد‬
‫‪ 57‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺼﻮرت دو ﻃﺒﻘﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و اﻟﮕـﻮي ﺳـﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد )ﺗﺼﻮﻳﺮ‪.(12‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ﺷـﺮاﻳﻂ وزش ﻓـﺮاوان ﺑﺎدﻫـﺎي ﭘـﺎﻳﻴﺰي در‬
‫روﺳﺘﺎ راﻳﺞ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ت‪ .11‬ﻧﺤﻮه ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﺗﻼر در ﺑﻨﺎ‪.‬ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬

‫ت‪ .10‬ﻧﺤﻮه ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﺗﻼر در ﺑﻨﺎ‪.‬‬

‫‪S‬‬
‫‪AG‬‬ ‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
‫‪RM‬‬
‫‪O‬‬
‫‪NO‬‬ ‫ﻏﻼم ﮔﺮدش و ﺗﻼر‬
‫ﺗ‪‬ﻼر‪ :‬در ﻃﺒﻘﻪ دوم ﺑﻨﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد و ﺟﻨﺒـﻪ ﺗﻘﺴـﻴﻢ‬
‫ﻓﻀﺎ و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻴﻦ اﺗﺎقﻫﺎي ﺧﻮاب و آﺷـﭙﺰﺧﺎﻧﻪ را دارد‬
‫ت‪ .12‬ﻧﺤﻮه ﻗﺮار ﮔﻴﺮي ﻏﻼم ﮔﺮدش در ﺑﻨﺎ‪ .‬ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬ ‫و ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻻﺑﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﮔﺮدد )ﺗﺼﻮﻳﺮ‪.(11‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫ﺗﻨﺎﺳﺒﻲ از ﻃﻮل و ﻋﺮض ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﭘﻨﺠﺮﻫـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻗﺮﻳﻨﻪ در ﺟﺪاره ﺷـﻤﺎﻟﻲ و ﺟﻨـﻮﺑﻲ اﺗـﺎق ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ اﻣﻜﺎن ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﺗﺎقﻫـﺎي ﻏﺮﺑـﻲ ﺑـﻪ‬
‫وﺟﻮد آﻳﺪ‪.‬‬
‫اﺗــﺎقﻫــﺎي ﺷــﺮﻗﻲ‪ :‬ﺑــﺎ وﺟــﻮد ﺑﻴﺸــﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎزﺷــﻮﻫﺎ‬

‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐﺗـﺮﻳﻦ ﻓﻀـﺎ ﺑـﺮاي اﺳـﺘﺮاﺣﺖ و زﻧـﺪﮔﻲ در اﻗﻠـﻴﻢ‬
‫ت‪ .13‬ﻧﺤﻮه ﻛﺎرﻛﺮد ﺗﻼر در ﻓﺼﻮل ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺳﺎل‪.‬‬
‫ﺧﺰري و اﺳﺘﺎن ﮔﻴﻼن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺗـﺎقﻫـﺎي ﺷـﺮﻗﻲ‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
‫ﻣﺤــﻞ ﻣﻨﺎﺳــﺒﻲ ﺑــﺮاي ﻧﮕﻬــﺪاري ﻟــﻮازﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺑــﺮﻧﺞ‪،‬‬
‫ﻧﺸﻴﻤﻦ )ﻳﺎلَ ﻛَﻪ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮاﻳﻲ(‬
‫ﭘﺎرﭼﻪﻫﺎي اﺑﺮﻳﺸﻤﻲ‪ ،‬ﻇﺮوف ﻟﺒﺎسﻫﺎي ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺸﻴﻤﻦ در ﺧﺎﻧﻪﻫـﺎي روﺳـﺘﺎي ﺧﺎﻟـﻪ ﺳـﺮا ‪ 57‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬
‫ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻨﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺗـﺎقﻫـﺎي ﺧـﻮاب و ﻓﻀـﺎﻫﺎي‬
‫‪  124‬‬
‫ﺟﺎﻧﺒﻲ و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ)آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ و ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻲ( در‬
‫اﻃﺮاف ﻧﺸﻴﻤﻦ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺸﻴﻤﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺻﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻧﻪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ ﺗﻌـﺪاد ﺑﺎزﺷـﻮﻫﺎ را دارا‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌـﺪد ﭘﻨﺠـﺮهﻫـﺎ در ﻧﺸـﻴﻤﻦ ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل اﻧﺒـﺎر‬
‫ت‪ .15‬ﻧﺤﻮه ﺗﻬﻮﻳﻪ اﺗﺎق ﻏﺮﺑﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و رﻓﺖ و آﻣﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬

‫وﺟﻮد ﻏـﻼم ﮔﺮدﻫـﺎ‪ ،‬ﺗـﻼرﻫـﺎ و ﺑﺎزﺷـﻮﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪد در‬

‫اﺗﺎقﻫﺎي ﺷﺮﻗﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﮔﺮدد ﺗﺎ ﻟﻮازﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻟﻴـﺎف و‬
‫ﭘﺎرﭼﻪﻫﺎ در ﺑﺮاﺑــﺮ رﻃﻮﺑـﺖ ﺑـﺎﻻي ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻛﻤﺘــﺮ دﭼـﺎر‬
‫آﺳﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺗــﺎقﻫــﺎي ﺧــﻮاب ﻣﻌﻤــﻮﻻً در اﻃــﺮاف ﻧﺸــﻴﻤﻦ اﺻــﻠﻲ‬
‫ت‪ .16‬ﻧﺤﻮه ﺗﻬﻮﻳﻪ اﺗﺎق ﺷﺮﻗﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
‫اﻧﺒﺎر‬
‫اﻧﺒﺎر ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺟﺒﻬﻪﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻨﺎ زﻳﺮ ﺗﻼرﻫـﺎ‪ ،‬ﭘﻠـﻪﻫـﺎ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮي اﻧﺒﺎر در روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬـﺪاري ادوات ﻛﺸـﺎورزي‪،‬‬
‫ت‪ .14‬ﻧﺤﻮه ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﻧﺸﻴﻤﻦ در ﺑﻨﺎ‪.‬‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
‫اﺗﺎق )ﻛَﻪ(‬
‫)ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻨﺎ( ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺗﺎقﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ‪ :‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﺑﺎزﺷﻮ را دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑـﺮ‬
‫ﻃــﺮف ﻧﻤــﻮدن ﻣﺸــﻜﻞ ﻧــﻮرﮔﻴﺮي و ﻛــﻮران ﻫــﻮا‪ ،‬در‬
‫اﺗﺎقﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺎزﺷﻮﻫﺎ در ﺟﺪارهاي ﻛﻪ ﻣﺸﺮف ﺑﻪ ﺗﻼرﻫﺎ‬
‫ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻧـﻮرﮔﻴﺮي و ﻛـﻮران‬
‫ﻫﻮا در اﻳﻦ اﺗﺎقﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﻮد‪ .‬اﺑﻌـﺎد اﺗـﺎقﻫـﺎي‬
‫ﻏﺮﺑﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 4*3‬ﻣﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺪازه اﺗـﺎقﻫـﺎي ﻏﺮﺑـﻲ‪،‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫ﻣﺤﻞ ﭘﺮورش ﻛﺮمﻫﺎي اﺑﺮﻳﺸـﻢ و دام و ﻃﻴـﻮر ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ ﻧﮕﻬﺪاري دام در اﻧﺒﺎر ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي روﺳـﺘﺎﻳﻲ‬
‫ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا‪ 57‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮﻣﺎي ﺟﺎﻧﻮري ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﮔﺮﻣـﺎي‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﺎﻧﻮران از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ و ﻫﻤﺮﻓﺖ و اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫آن ﺑﻪ ﺟﺪارهﻫﺎي ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺮم ﺷﺪن ﻃﺒﻘـﻪ ﺑـﺎﻻﻳﻲ‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦ 147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬

‫در ﻓﺼﻮل ﭘﺎﻳﻴﺰ و زﻣﺴﺘﺎن ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ ﻛـﻪ اﻧـﺮژي‬

‫ﺣﺎﺻﻞ از ﮔﺮﻣﺎي ﺟﺎﻧﻮران ﻛﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﻫﻤـﻴﻦ ﻋﺎﻣـﻞ‬
‫ت‪ .18‬ﻣﻴﺰان اﻟﮕﻮﻫﺎ و ﻃﺮحﻫﺎي ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ در ﻛــﺎﻫﺶ ﻣﺼــﺮف ﺳــﻮﺧﺖﻫــﺎي ﻓﺴــﻴﻠﻲ و‬
‫روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ .57‬ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺮدم روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ‬

‫‪  125‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻨﻮع ﭘﻼﻧﻲ را در روﺳﺘﺎ دارد‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪ دو ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﻳـﻚ اﺗـﺎق و‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ اﺗـﺎق ﺗﻘﺴـﻴﻢ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﻀـﺎﻫﺎي‬
‫ﻧﺸﻴﻤﻦ‪ ،‬ﻣﻄﺒﺦ‪ ،‬اﺗﺎق ﺧﻮاب و اﻳﻮان از اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﻓﻀﺎﻫﺎي‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮدي در ﺑﺨﺶ زﻳﺴﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻳﻚ اﺗـﺎق‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ ﺿﻌﻴﻒﺗﺮﻳﻦ ﻗﺸﺮ روﺳـﺘﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻓﺎﻗـﺪ زﻣـﻴﻦﻫـﺎي‬
‫ﻛﺸﺎورزي ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮي ﻣﺸﻐﻮل ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ ﺗﻌﻠـﻖ‬
‫دارد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ داراي ‪ 2‬اﺗﺎق ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ت‪ .17‬ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮﻣﺎي ﺟﺎﻧﻮري‪.‬‬
‫اﺗﺎقﻫﺎ در اﻃﺮاف ﻧﺸﻴﻤﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و اﻳﻮانﻫﺎ در ﻧﻤﺎي‬ ‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
‫اﺻﻠﻲ ﺑﻌﺪ از ﭘﻠﻪﻫﺎي ﺧﺎﻧﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﺳـﺮوﻳﺲ‬
‫ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ در ﺑﺎﻓﺖ روﺳـﺘﺎي ﺧﺎﻟـﻪ‬
‫ﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻲ در دورانﻫـﺎي ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻣﺒﺎﺣـﺚ‬
‫ﺳﺮا ‪57‬‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺧﺎرج از ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟـﻲ در ﺣـﺎل‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ در داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻪﻫـﺎي ﻛﺮﺳـﻲ‬
‫روﺳــــﺘﺎ را از ﭼﻨــــﺪ دﻳــــﺪﮔﺎه ﻣــــﻮرد ارزﻳــــﺎﺑﻲ و‬
‫ﺑﻠﻨﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﻳﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﺮار داد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺤﻮه زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻧـﻮع ﻣﻌﻴﺸـﺖ و‬
‫اﻗﺘﺼــﺎد ﺳــﺎﻛﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻗﻠــﻴﻢ و آب و ﻫــﻮا و ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌــﻲ و‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻨﻮع و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﭘﻼنﻫـﺎي ﻣﺴـﻜﻮﻧﻲ‬
‫اﻓﺰوده اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭼﻴﺪﻣﺎن ﻓﻀـﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﻮرﻳﺖ ﻛﺮﺳﻲ ﭼﻴﻨﻲ و ﺗـﻼر‪ ،‬ﻏـﻼم ﮔـﺮدش‪ ،‬اﺗـﺎق و‬
‫اﻳﻮان ﻛﻪ از اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ارﻛﺎن ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي روﺳﺘﺎﻳﻲ ﮔـﻴﻼن و‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺧﺎﻟـﻪ ﺳـﺮا ‪ 57‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎي‬
‫ت‪ .19‬ﺧﺎﻧﻪ ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ‪ .‬ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻋﻨﻮان ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫‪ -‬ﻧﻤﺎي اﺻﻠﻲ )اﻳﻮان( ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺟﻨـﻮب و ﺟﻨـﻮب‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ اﻟﮕﻮﻫﺎي اﻗﻠﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻓﻀﺎﻳﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﻏﺮب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫‪ -‬ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮل ﺑﻪ ﻋﺮض ‪1‬ﺑﻪ ‪ 1/5‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﮔﺴﺘﺮش‪ ،‬ﺣﺬف و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﺟـﺪا‬
‫ﻛﻨﻨﺪه )دﻳﻮارﻫﺎي ﺣﻤﺎل( در ﻓﻀـﺎي داﺧﻠـﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬

‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮي در داﺧﻞ ﺑﻨﺎ )ﻛـﺎﻫﺶ و اﻓـﺰاﻳﺶ ﻓﻀـﺎي داﺧﻠـﻲ‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻓﺮاد در ﻃﻮل زﻣﺎن(‪  .‬‬

‫ت‪ .21‬ﻧﺤﻮه ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪126‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻧﻮع )ﮔﻮﻧﻪ(‬ ‫‪ ‬‬
‫زﻳﺮﺑﻨﺎ‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﺗﻌﺪاد‬
‫ﺧﺎﻧﻪ‬ ‫ردﻳﻒ‬
‫‪ ‬‬
‫ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ‬
‫ﺑﻨﺎ‬
‫روﺳﺘﺎﻳﻲ‬
‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬
‫ﭘﻲ‪ :‬ﺳﻨﮓ ﻻﺷﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺳﻪ‬ ‫ت‪ .20‬ﭘﻼن ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ‪ .‬ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
‫رودﺧﺎﻧﻪ اي‪،‬‬
‫ﺟﺪاره ﺑﻨﺎ‪ :‬ﭼﻮب‪،‬‬ ‫‪ -‬ﻣﻘﺎوم ﺑﻮدن ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ در ﺑﺮاﺑـﺮ زﻟﺰﻟـﻪ و‬
‫‪93‬‬ ‫ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﺧﺸﺖ ﺧﺎم‪.‬‬ ‫وزش ﺑﺎدﻫﺎي ﻓﺼﻠﻲ ﻛﻪ در ﻓﺼﻮل ﭘﺎﻳﻴﺰ و زﻣﺴـﺘﺎن در اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ‬
‫ﺳﻘﻒ‪ :‬ﭼﻮب‬
‫‪68‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﺪت ﻓﺮاواﻧﻲ دارد‪ .،‬ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨـﺪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ‬
‫ﺟﻨﮕﻠﻲ‪ ،‬ﺳﻴﻤﻜﺎ )ورق‬
‫ﮔﺎﻟﻮاﻧﻴﺰه(‬ ‫ارﺗﻔﺎع ﻛﻢﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺗﻼر دار از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‪،‬‬
‫ﭘﻲ‪ :‬ﺑﻠﻮك ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي ﻛﻤﺘﺮي در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻮي و ﺑﺎدﻫﺎ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮓ رودﺧﺎﻧﻪاي‪،‬‬
‫‪ -‬ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻮدن زﻣﺎن ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﺑﺎ درآﻣـﺪ‬
‫‪186‬‬ ‫ﺟﺪاره ﺑﻨﺎ‪ :‬آﺟﺮ‪،‬‬
‫ﺗﻼر دار‬ ‫اﻗﺸﺎر ﻛﻢ درآﻣﺪ روﺳﺘﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ‬ ‫ﺧﺸﺖ‬
‫ﺳﻘﻒ‪ :‬ﭼﻮب‬ ‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻢﺗـﺮ از ﭼـﻮب درﺧﺘـﺎن در ﺳـﺎﺧﺖ ﺑﻨـﺎ‬
‫‪19‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺟﻨﮕﻠﻲ‪ ،‬ﺳﻴﻤﻜﺎ )ورق‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺣﻔﻆ ﻓﻀﺎي ﺳﺒﺰ و درﺧﺘﺎن روﺳﺘﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﮔﺎﻟﻮاﻧﻴﺰه(‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ‬ ‫‪ -‬ﺑﺮاي ﺑﻬـﺮهﻣﻨـﺪي از ﺣـﺪاﻛﺜﺮ ﻛـﻮران ﻫـﻮا و ﻧـﻮر‬
‫‪172‬‬ ‫ﺗﺎﻻر دار در ﺳﺎﺧﺖ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻛﺸﻴﺪﮔﻲ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ در ﺟﻬﺖ ﺷـﺮق ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻏﻼم‬ ‫ﻏﻼم‬
‫‪MAGS‬‬ ‫ﻏﺮب اﺳﺖ‪  .‬‬
‫ﮔﺮدﺷﻲ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫‪6‬‬
‫ﮔﺮدﺷﻲ‬
‫‪3‬‬ ‫‪NOOR‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎمﻫﺎي ﺷﻴﺒﺪار ﭼﻬﺎر ﻃﺮﻓﻪ‪.‬‬

‫‪ -‬ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﻧﺸﻴﻤﻦ در ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻨﺎ‪  .‬‬
‫ج‪ .1‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در روﺳﺘﺎي‬ ‫‪ -‬از ﻓﺮمﻫﺎي‪ ،‬ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ‪)I‬ﺧﻄﻲ( ‪)T ،‬ﺻﻠﻴﺒﻲ( اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ .57‬ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫‪ -‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻓـﺮم ﺳـﺎﺧﺘﺎري از ﻓـﺮمﻫـﺎي ﻣﺴـﺘﻄﻴﻠﻲ‪،‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻼر دار و ﻏﻼم ﮔﺮدﺷﻲ‬
‫‪)I‬ﺧﻄﻲ( و‪) L‬دوﻃﺮﻓﻪ( در ﺳﺎﺧﺖ ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﺗـﻼر دار و‬ ‫ﻳﻜــﻲ دﻳﮕــﺮ از اﻟﮕــﻮي ﻣﻮﺟــﻮد در ﺗﻤــﺎﻣﻲ روﺳــﺘﺎﻫﺎي‬
‫ﻏﻼم ﮔﺮد در روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺗﺎﻟﺶ و روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻼردار‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻧﺴـﺒﺘﺎً زﻳـﺎد ﺳـﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬
‫ﻣﺮدم روﺳﺘﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ آن ﻧﺒﻮده و ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ از‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦ 147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬

‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺗﻮﺳﻂ اﻗﺸﺎر ﭘﺮ درآﻣﺪ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻧﺸﻴﻤﻦ‪ ،‬اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﻃﻮﻳﻠﻪ‪ ،‬ﮔﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺒﺦ‪ ،‬اﺗﺎق ﺧـﻮاب‪،‬‬
‫ﺗﻼر و ﻏﻼم ﮔﺮدش از اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﻋﻤﻠﻜـﺮدي و‬
‫زﻳﺴﺘﻲ ﺑﻨﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﻨﺎﻫـﺎي ﺗـﻼر دار ﺑـﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻘﺎت زﻳـﺮﻳﻦ ﺑـﻪ زﻣﺴـﺘﺎن‬
‫‪127‬‬ ‫ت‪ .22‬ﺧﺎﻧﻪ ﺗﻼر دار‪.‬‬ ‫ﻧﺸﻴﻦ و ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻛﻪ داراي ﺗـﻼر و ﻏـﻼم ﮔـﺮدشﻫـﺎ‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻧﺸﻴﻦ ﻣﻌﺮوف ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻼر‬
‫دار در روﺳــﺘﺎي ﺧﺎﻟــﻪ ﺳــﺮا ‪ 57‬ﺑــﻪ دو ﮔﻮﻧــﻪ ﻣﻮﺟــﻮد‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻼر دار )ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ ( 22‬و ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻏﻼم‬
‫ﮔﺮدش )ﺗﺼﻮﻳﺮ‪.( 12‬‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ اﻟﮕﻮﻫﺎي اﻗﻠﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻓﻀﺎﻳﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﺗﻼر دار و ﻏﻼم ﮔﺮدﺷﻲ‬
‫‪ -‬ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮل ﺑﻪ ﻋﺮض ‪1‬ﺑﻪ ‪ 2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ارﺗﻔﺎع ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ‪ ‬‬
‫اﺗﺎقﻫﺎي ﺧﻮاب)ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ( ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬
‫ﻣــﻲﮔﻴﺮﻧــﺪ و ﻓﻀــﺎﻫﺎي ﻋﻤــﻮﻣﻲ و ﺧــﺪﻣﺎﺗﻲ در ﻃﺒﻘــﺎت‬
‫ﻫﻤﻜــﻒ و اول ﻗــﺮار ﻣــﻲﮔﻴﺮﻧــﺪ‪.‬ﻓﻀــﺎﻫﺎي ﺧــﺎﻟﻲ ﻛــﻪ در‬
‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي زﻳﺮﻳﻦ ﻃﺒﻘﺎت وﺟـﻮد دارد ﺑـﻪﻋﻨـﻮان اﻧﺒـﺎر و‬
‫ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺪاري ﺣﻴﻮاﻧﺎت ‪) ‬ﻣـﺮغ‪ ،‬ﮔـﺎو‪ ،‬ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪ‪ (...‬ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻓﻀﺎي ﺗﻼر و ﻏﻼم ﮔـﺮد‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ از ﺑﻨـﺎ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺰوﻻت ﺟـﻮي و ﻛـﺎﻫﺶ ﻧـﻮر ﺷـﺪﻳﺪ ﺧﻮرﺷـﻴﺪ در‬
‫ﻓﺼﻮل ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و زﻣﺴﺘﺎن‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ت‪ .23‬ﺗﺰﺋﻴﻨﺎت ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻼر دار‪.‬‬ ‫‪ -‬ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻼر دار ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻗﺮارﮔﻴـﺮي در ارﺗﻔـﺎع از‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬ ‫ﺗﻬﻮﻳﻪ و ﻧﻮرﮔﻴﺮي ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
‫‪ -‬ﻧﺤﻮه ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ وﺟﻮد ﻓﻀﺎﻫﺎي ﮔﺴـﺘﺮده‬
‫و ﺑﺎزﺷﻮﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﺎﻻر دار و ﻏﻼم ﮔﺮدﺷﻲ‬
‫در روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬ﺑﺮاي ﺑﻮﺟـﻮد آوردن ﺣـﺪاﻛﺜﺮي‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ آﺳﺎﻳﺶ ﺑﺮاي ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺗـﺮﻳﻦ ﻧـﻮع اﻟﮕـﻮي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ اﻗﻠﻴﻤـﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺣـﺬف‬
‫‪ -‬از ﻣﻘﺎوﻣــــﺖ ﻣﻨﺎﺳــــﺒﻲ در ﺑﺮاﺑــــﺮ ﺑﺎرﻧــــﺪﮔﻲ و‬
‫آﺑﮕﺮﻓﺘﮕﻲﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲﻫـﺎي ﻓﺼـﻠﻲ ﺑﺮﺧـﻮردار‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬وﺟﻮد اﺧﺘﻼف ﺳﻄﺢ از زﻣﻴﻦ ﻣﺎﻧﻊ از ﺑﻪوﺟـﻮد آﻣـﺪن‬
‫ﺑﻴﻤﺎريﻫــﺎي ﭘﻮﺳـﺘﻲ و ﻣﻔﺼـﻠﻲ )رﻣﺎﺗﻴﺴـﻢ( در ﺳـﺎﻛﻨﻴﻦ‬

‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬

‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ رﻃﻮﺑﺖ و ﺟﺮﻳﺎن داﺋﻤﻲ ﻫـﻮا در داﺧـﻞ و ﺧـﺎرج‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷـﻮد ﺗـﺎ ﻋﻤـﺮ ﻣﻔﻴـﺪ ﺑﻨـﺎ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫‪ -‬در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ داراي ﻏﻼم ﮔﺮدش ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻋﺚ ﺑـﻪوﺟـﻮد آﻣـﺪن ﻓﻀـﺎي ﺑﺴـﻴﺎر ﺑـﺰرگ ﺑـﺎ ‪  ‬ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪ 57‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪  .‬‬
‫‪ -‬از ﻟﺤــﺎظ ﺳــﺎﺧﺘﺎر ﻓﻀــﺎﻳﻲ و ﻋﻤﻠﻜــﺮدي‪ ،‬ﺗﻤــﺎﻣﻲ‬ ‫ﺳﺎﻳﻪ اﻧﺪازي ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺟﺒﻬﻪ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬زﻧـﺎن‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻼر دار در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻏﻼم ﮔـﺮدش‬ ‫روﺳﺘﺎﻳﻲ در ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻟﺤﺎظ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي از ﻗﺒﻴﻞ ﻗﺎﻟﻴﺒﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺟﻮراب ﺑـﺎﻓﻲ‪ ،‬رﻳﺴـﻨﺪﮔﻲ و ‪...‬‬ ‫‪128‬‬
‫‪ -‬وﺟﻮد ﻃﺎﻗﭽﻪ و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ در ﺟﺪارهﻫﺎي داﺧـﻞ‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﻴﺰ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪  .‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺒﻚ ﺳﺎزي ﺑﻨﺎ و ﻣﻘﺎوم ﺑﻮدن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻼﻳـﺎي‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ)زﻟﺰﻟﻪ( ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ ‬‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﻌﻤـﺎري ﻣﺴـﻜﻮﻧﻲ در‬ ‫ﭘﻼن ﻫﻤﻜﻒ‬
‫ﺑﺎﻓﺖ روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا ‪57‬‬
‫‪ -‬ﺿﺎﺑﻄﻪﻣﻨﺪ ﻧﻤﻮدن ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎزﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ در ﺑﺎﻓـﺖ‬
‫روﺳﺘﺎ و اراﺋﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﺘﻲ روﺳﺘﺎ‪  .‬‬
‫‪ -‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري در ﺑﺎﻓﺖ روﺳﺘﺎ و اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﭘﻼن اول‬
‫ﻧﻤﻮدن از اﻟﮕﻮﻫﺎﻳﻲ ﺗﺰﺋﻴﻨﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﺑﻨﺎﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﺑﻮﻣﻲ‬
‫روﺳﺘﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫـﺎ و‬
‫رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮل و روشﻫﺎي ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﺳـﻨﺘﻲ ﺑـﺎ اﻗﻠـﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺻـﺮﻓﻪ ﺟـﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨـﻪ و اﻧـﺮژي و ﺑـﻪ‬
‫وﺟﻮد آﻣﺪن ﺷﺮاﻳﻂ آﺳﺎﻳﺶ در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺪرن ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺣﻔﻆ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻛﺸـﺎورزي و ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از‬ ‫ﭘﻼن دوم‬
‫‪GS‬‬
‫‪MA‬‬

‫ﮔﺴــﺘﺮش ﺑﻨﺎﻫــﺎي ﺟﺪﻳــﺪ در ﻣﺤــﻴﻂﻫــﺎي ﻛﺸــﺎورزي‬

‫‪OR‬‬
‫‪NO‬‬

‫)ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳـﺎزي در زﻣـﻴﻦﻫـﺎي ﺑـﺎﻳﺮ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد(‪ .‬ﺑـﺎ‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ وامﻫﺎي ﺑﺪون ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺗﻮان از ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﺑـﺎ‬
‫‪ ‬‬
‫ارزش روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد‪  .‬‬ ‫ت‪ .24‬ﭘﻼن ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺗﻼر دار‪ .‬ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﺎري روﺳﺘﺎﻳﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻟﺤـﺎظ ﻣﺎﻫﻴـﺖ ﻛـﺎرﻛﺮدي و‬
‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮدﻣﻲ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴـﺖ و ﻋﻨﺎﺻـﺮ اﻗﻠﻴﻤـﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي‬
‫ﻫﻤﮕﻦ و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻫﻮﻳﺖ ﻛﺎﻟﺒﺪي ﺧﺎص ﻣﺤﻞ را ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦ 147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺠﻠﻲﻛﻨﻨﺪه ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ و ﻧﻘﺶ ﭼﻨـﺪ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻓﻀﺎﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻫﻮﻳـﺖ از ﻧﻔـﺲ ﺳـﻜﻮﻧﺖ و‬
‫ﺷﻴﻮه زﻳﺴﺖ در روﺳﺘﺎﻫﺎ ﻧﺸﺄت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‬
‫ﻣﺴﻜﻦ در روﺳﺘﺎﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺎز ﺳـﻜﻮﻧﺖ‬
‫و ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻣﻨﻴﺖ و ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺎﻧﻮار‪ ،‬ﺣﻠﻘﻪاي از ﻧﻈـﺎم ﺗﻮﻟﻴـﺪي‬
‫‪129‬‬ ‫روﺳﺘﺎ را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴـﺮد و ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ ﺑـﺎ آن‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣـﻲﺧـﻮرد‪ .‬ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ﻣﺴـﻜﻦ روﺳـﺘﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﺑﺎرز اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺤﻮه ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳـﺮا ‪ 57‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ و ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﻠﻴﻤﻲ ﺑﺮ دو ﻧﻮع اﺳﺖ‪ :‬ﺷﻜﻞﮔﻴـﺮي ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺎس ﻣﺴﻴﺮ رودﺧﺎﻧﻪ وﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﺑﺮ اﺳـﺎس زﻣـﻴﻦﻫـﺎي‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻴﺰ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺸﺖ و ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﺑﺎﻏﺎت ﺑـﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺴﻜﻦ روﺳﺘﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺮ ارزﻳﺎﺑﻲ اﻟﮕﻮي ﻓﻀﺎﻳﻲ‪ -‬ﻋﻤﻠﻜﺮدي و اﻗﻠﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ‬
‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮﻣﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ را ﻣـﻲﺗـﻮان‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺷﺮح ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮد‪ :‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‬
‫ﻣﺴﻜﻦ روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻌﻴﺸـﺖ ﺧـﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﻛﻮﻫﭙﺎﻳﻪاي و ﺧﺰري ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻮﺟﻮد آﻣـﺪن دو‬
‫اﻟﮕﻮي ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ اﺗﺎﻗﻪ و ﺧﺎﻧﻪﻫـﺎي‬
‫ﺗﻼر دار و ﻏـﻼم ﮔـﺮدش ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ ﻋﻮاﻣـﻞ اﻗﻠﻴﻤـﻲ و‬
‫وﺿــﻌﻴﺖ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕــﻲ ﻣــﺮدم ﮔﺮدﻳــﺪه اﺳــﺖ‪.‬‬
‫دورﻧﻤﺎي ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ را ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻼﺻﻪ‬
‫ﻛﺮد‪ :‬ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻧﮕﺎري اﻳﻦ ﺳﻜﻮﻧﺘﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻮﺟـﺐ ﺷـﻜﻞﮔﻴـﺮي‬
‫ﻣﺪارك و اﺳﻨﺎدي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﺮاﺳـﺎس آنﻫـﺎ ﻣـﻲﺗـﻮان‬
‫روﺳﺘﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ داراي ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎ ارزش و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻗﻠﻴﻢ‬
‫و ﻣﻌﻴﺸﺖ ﻣﺮدم ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻛـﺮد و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫‪www.noormags.ir‬‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻫﻤﮕﻮن ﺑـﺎ ﺑﺎﻓـﺖ ﺳـﻨﺘﻲ‬
‫روﺳﺘﺎ ﺗﺎ ﺗﻀﺎدي ﺑﻴﻦ ﺳﻴﻤﺎي ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﺪرن و ﺳﻨﺘﻲ اﻳﺠـﺎد‬
‫ﻧﮕﺮدد‪  .‬‬
‫‪ -‬ﭘﻼن ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﺪرن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ اﻗﻠـﻴﻢ و ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬
‫روﺳﺘﺎ اﺗﺨﺎذ ﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺗﺰﺋﻴﻨﺎت ﻣﻌﻤﺎري و ﺳﻴﻤﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ روﺳـﺘﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان از اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺰﺋﻴﻨﺎت ﺑﻮﻣﻲ روﺳﺘﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺖ اﻟﮕﻮﻫﺎ و ﺑﺎ ﺑﻪ روزﺳﺎﻧﻲ ﻣﺼـﺎﻟﺢ ﻣـﺪرنﺗـﺮ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان از اﻟﮕﻮﻫﺎ در ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﺪرن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪  .‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﺷﺮاﻳﻂ اﺷـﺘﻐﺎل در ﻣﺤـﻴﻂ روﺳـﺘﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺎﻧﻊ ﺧﺮوج و ﻣﻬﺎﺟﺮت روﺳﺘﺎﺋﻴﺎن از زادﮔﺎﻫﺸـﺎن‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺧﺮوج روﺳﺘﺎﺋﻴﺎن و ﻋﺪم ﺳـﻜﻮﻧﺖ در ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي‬
‫روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻣﻬﻤﻲ در ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬
‫‪  -‬از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬار ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﻛـﻪ در ﭼﻴـﺪﻣﺎن ﻓﻀـﺎﻳﻲ‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧـﻮرد ﻣـﻲﺗـﻮان در ﻃﺮاﺣـﻲ و‬
‫ﭼﻴﺪﻣﺎن ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﻣـﺪرن اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮد‪ .‬رﻋﺎﻳـﺖ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ‪ :‬ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ‪  .‬‬
‫ﭘﻼن ﻃﺒﻘﻪ ﻫﻤﻜﻒ‬
‫ﭘﻼن ﻃﺒﻘﻪ اول‬
‫ت‪ .25‬ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ روﺳﺘﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪.‬‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان از ﻧـﺎﺑﻮدي ﭼﻨـﻴﻦ روﺳـﺘﺎﻫﺎﻳﻲ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤـﻮد‪.‬‬
‫روﺳﺘﺎﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺳـﻜﻮﻧﺖﮔـﺎه ﺑﺨـﺶ ﻋﻤـﺪهاي از ﻣـﺮدم‬
‫‪ -‬ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﻜﻦ اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﻲ اﺳـﺘﺎن ﮔـﻴﻼن‪،1388 .‬‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺧﺪﻣﺎت رﺳﺎﻧﻲﻫﺎي ﺿﺮوري و ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﻃﺮح ﻫﺎدي روﺳﺘﺎي ﺧﺎﻟﻪ ﺳﺮا‪ ،57‬ﮔﻴﻼن‪ ،‬رﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑــﻪ اﻣﻜﺎﻧــﺎت ﺑﻬﺪاﺷــﺘﻲ‪ ،‬آﻣﻮزﺷــﻲ و اﻗﺘﺼــﺎدياﻧــﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘــﻪ‬
‫‪ -‬ﺧﺎﻛﭙﻮر‪ ،‬ﻣﮋﮔﺎن‪ ،1385 .‬ﺳﺎﺧﺖ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺷﻴﻜﻴﻠﻲ در‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎي‬

‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬

‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻛﺮدن روﺳﺘﺎ ﺑﺎ ﺷﻬﺮ ﺗﻠﻘﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬

‫‪GS‬‬
‫ﮔﻴﻼن‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي زﻳﺒﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،25‬ﺑﻬﺎر‪.45 -54 ،‬‬

‫‪MA‬‬
‫‪OR‬‬
‫‪ -‬ﺧــﺎﻛﭙﻮر‪ ،‬ﻣﮋﮔــﺎن‪ ،1384 .‬ﻣﺴــﻜﻦ ﺑــﻮﻣﻲ در ﺟﻮاﻣــﻊ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣـﺪه اﺳـﺖ و در‬

‫‪NO‬‬
‫روﺳﺘﺎﻳﻲ ﮔﻴﻼن‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي زﻳﺒﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،22‬ﺗﺎﺑﺴـﺘﺎن‪،‬‬
‫‪.63-72‬‬
‫‪ -‬ﺧﺎﻛﭙﻮر‪ ،‬ﻣﮋﮔﺎن‪ ،1390 .‬ﻣﻌﻤﺎري ﺧﺎﻧـﻪ ﻫـﺎي ﮔـﻴﻼن‪،‬‬
‫رﺷﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻳﻠﻴﺎ‪.‬‬
‫‪ -‬دﻳﺒﺎ‪ ،‬داراب‪ .‬ﻳﻘﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺷﻬﺮﻳﺎر‪ ،1372 .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮﻣﻲ ﮔﻴﻼن‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻌﻤﺎري و ﺷﻬﺮﺳﺎزي‪ ،‬ﺷـﻤﺎره‬
‫‪ ،24‬آﺑﺎن و آذر ﻣﺎه‪.6 -16 ،‬‬
‫‪ -‬راﺑﻴﻨﻮ‪ ،‬ﻫـ ‪ .‬ل‪ ،1391 .‬وﻻﻳﺎت داراﻟﻤﺮز اﻳﺮان‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤـﻪ‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﺧﻤﺎﻣﻲ زاده‪ ،‬رﺷﺖ‪ ،‬ﻃﺎﻋﺘﻲ‪.‬‬
‫‪ -‬رﻓﻴﻊ ﻓﺮ‪ ،‬ﺟﻼل اﻟـﺪﻳﻦ‪ .‬ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ رﻳـﮓ‪ ،‬رﺿـﺎ‪،1386 .‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ از ﻛﻮچ ﺑﻪ اﺳﻜﺎن؛ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردي ﻋﺸـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮ در ﺷﻜﻞ ﻳﺎﺑﻲ ﻣﺴﻜﻦ روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ‬
‫ﺗﺎﻟﺶ در ﻃـﻮل ﺳـﻪ ﻧﺴـﻞ‪ ،‬ﻓﺼـﻞ ﻧﺎﻣـﻪ ﻋﻠـﻮم اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎره‪ ،31‬ﭘﺎﻳﻴﺰ‪.57-80 ،‬‬
‫‪ -‬ﻃﺎﻫﺒﺎز‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮره‪ .‬ﺟﻠﻴﻠﻴﺎن‪ ،‬ﺷـﻬﺮﺑﺎﻧﻮ‪ ،1390 .‬ﺷـﺎﺧﺺ‬
‫ﻫﺎي ﻫﻤﺴﺎزي ﺑﺎ اﻗﻠﻴﻢ در ﻣﺴﻜﻦ روﺳﺘﺎﻳﻲ اﺳـﺘﺎن ﮔـﻴﻼن‪،‬‬
‫ﻓﺼــﻠﻨﺎﻣﻪ ﻣﺴــﻜﻦ و ﻣﺤــﻴﻂ روﺳــﺘﺎ‪ ،‬ﺷــﻤﺎره ‪ ،135‬ﭘــﺎﻳﻴﺰ‪،‬‬
‫ص‪.23-42‬‬
‫‪ -‬ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد‪ ،1390 .‬ﻣﻴـﺮاث ﻣﻌﻤـﺎري روﺳـﺘﺎﻳﻲ‬
‫ﮔﻴﻼن )ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮادي(‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﺴـﺘﺎن ﻫﻨـﺮ ﺟﻤﻬـﻮري‬
‫اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳــﺮﺗﻴﭙﻲ ﭘــﻮر‪ ،‬ﻣﺤﺴــﻦ‪ ،1387 .‬روﺳــﺘﺎ؛ ﺳــﻜﻮﻧﺘﮕﺎه‬
‫ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻣﺴـﻜﻦ و ﻣﺤـﻴﻂ روﺳـﺘﺎ‪ ،‬ﺷـﻤﺎره ‪،123‬‬
‫ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪ ،‬ص‪.2-13‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻟﺰام روﺳﺘﺎﺋﻴﺎن ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑـﺎ‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﻬﺮي‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﻧﺎﺑﻮدي آنﻫﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﺎت و ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﻌﻤﺎري روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ راﻫﮕﺸـﺎي‬ ‫‪130‬‬
‫ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎزﻫﺎي آﻳﻨﺪه و ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ ﺑـﺎ ﻣﻌﻤـﺎري ﭘﺎﻳـﺪار‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻛﺎرﻛﺮد اﺟﺰاي واﺣـﺪ ﻣﺴـﻜﻮﻧﻲ در ﭘـﻲ‬
‫ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺴﻜﻦ و ﺗﺤﻠﻴﻞ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي آنﻫـﺎ‬
‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ و در زﻣـﺎنﻫـﺎي ﮔﺬﺷـﺘﻪ و ﺣـﺎل‪ ،‬ﻻزم‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ و ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻧﺴﻞ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬اراﻳﻪ ﺿﻮاﺑﻄﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻄﺒـﻖ ﺑـﺮ دﻳﮕـﺮ‬
‫ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺰ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺗﻐﻴﻴﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﺟﺎﻣﻌـﻪاي‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮاي آن ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ ﻫﺪف‪ ،‬ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻌﻤﺎري روﺳﺘﺎﻳﻲ و‬
‫ﻧﻘﺪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺟﺰا و ﻋﻨﺎﺻـﺮ واﺣـﺪ ﻣﺴـﻜﻮﻧﻲ ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد آنﻫﺎ از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‪ ،‬در ﻫـﺮ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺣـﺎﺋﺰ‬
‫اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاي اﺳﺖ‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻧﻴﺎزﻫـﺎ و ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﺳﻜﻮﻧﺘﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر وﻳﮋهاي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ ﺑـﺮاي ﻛﺎﻟﺒـﺪ و ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻣﺴـﻜﻦ‬
‫اﻧﺘﺨــﺎب ﮔــﺮدد‪ .‬راﻫﻜــﺎر ﺑــﺮاي ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑــﻪ اﻳــﻦ‬
‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و‬
‫ﻧﻴﺎزﻫــﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕــﻲ روﺳــﺘﺎﺋﻴﺎن در ﭘﻬﻨــﻪﻫــﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴــﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬
 ‫‪ -‬ﺳﺮﺗﻴﭙﻲ ﭘﻮر‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ‪ ،1388 .‬ﺣﻔﺎﻇﺖ و اﺣﻴﺎء ﻣﻴـﺮاث‬
‫ﻣﻌﻤﺎري روﺳﺘﺎﻳﻲ‪ :‬ﺿﺮورت؛ راﻫﻜﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻣﺴﻜﻦ و‬
‫ﻣﺤﻴﻂ روﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،127‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪ ،‬ص‪.2-13‬‬
‫‪ -‬ﮔﺮﺟﻲ ﻣﻬﻠﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻳﻮﺳﻒ‪ .‬داﻧﺸﻮر‪ ،‬ﻛﻴﻤﻴﺎ‪ ،1389 .‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬
‫اﻗﻠــﻴﻢ ﺑــﺮ ﺷــﻜﻞﮔﻴــﺮي ﻋﻨﺎﺻــﺮ ﻣﻌﻤــﺎري ﺳــﻨﺘﻲ ﮔــﻴﻼن‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ♦ 147‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪♦ 93‬‬

‫آرﻣﺎﻧﺸﻬﺮ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ص ‪.135 -145‬‬

‫‪ -‬ﮔﺮﺟــﻲ ﻣﻬﻠﺒــﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻳﻮﺳــﻒ‪ .‬ﻳــﺎران‪ ،‬ﻋﻠــﻲ‪،1389 .‬‬
‫راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﭘﺎﻳﺪار ﮔﻴﻼن ﺑﻬﻤﺮاه ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﻣﻌﻤﺎري‬
‫ژاﭘــﻦ‪ ،‬ﻧﺸــﺮﻳﻪ ﻫﻨﺮﻫــﺎي زﻳﺒــﺎ‪ -‬ﻣﻌﻤــﺎري و ﺷﻬﺮﺳــﺎزي‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎره‪ ،41‬ﺑﻬﺎر‪ ،‬ص‪.43-54‬‬
‫‪131‬‬ ‫‪ -‬ﻣﻌﻤﺎرﻳﺎن‪ ،‬ﻏﻼﻣﺤﺴـﻴﻦ‪ ،1387 .‬آﺷـﻨﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ اﻳﺮاﻧﻲ )ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮوﻧﮕـﺮا(‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪ ،‬داﻧﺸـﮕﺎه‬
‫ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ اﻳﺮان‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻴﺮﻳﻮﺳﻔﻲ‪ ،‬ﭘﻮﻳﺎ‪ ،1385 .‬ﻣﻮزه ﻣﻴﺮاث روﺳﺘﺎﻳﻲ ﮔﻴﻼن‪،‬‬
‫‪ ‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻌﻤﺎر‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،39‬ﻣﻬﺮ و آﺑﺎن‪.10-14 ،‬‬

‫‪www.noormags.ir‬‬