Professional Documents
Culture Documents
YÊU CẦU:
1. Khi SV làm bài nhớ ghi chú rõ nguồn tài liệu
2. Sinh viên đọc tham khảo tham khảo các sách/trang web về kỹ năng mềm để
mở rộng tri thức
Tháng 9, 2021
1
Tài liệu học tập Kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề (lưu hành nội bộ)
Học phần giúp người học lĩnh hội kiến thức về những vấn đề lý luận cơ bản
về thích ứng và giải quyết vấn đề, các mô hình thích ứng và mô hình giải quyết
vấn đề hiệu quả như: mô hình PHA, mô hình KANPAN, và mô hình 05 bước giải
quyết vấn đề... Trên cơ sở đó, giúp người học vận dụng vào thực tiễn công tác
nhằm giúp người học hòa nhập, thích nghi nhanh chóng với sự thay đổi, có
khả năng thích ứng một cách linh hoạt, dễ dàng làm việc trong nhiều môi trường
khác nhau và có kỹ năng xử lý các vấn đề, tháo gỡ các bế tắc trong quá trình
thực hiện nhiệm vụ.
2. Mục tiêu và chuẩn đầu ra học phần
2.1. Mục tiêu học phần (10)
Mục tiêu học Mô tả CĐR CTĐT phân bổ
phần cho học phần
- Có khả năng làm việc độc lập và thích
ứng với sự thay đổi trong quá trình diễn ra
PLO 2.1.1
hoạt động bảo vệ pháp luật.
O1 PLO 2.4.2
- Giải quyết vấn đề một cách hiệu quả,
sáng tạo ngay trong môi trường không xác
định hoặc thay đổi.
Hiểu được bản chất, những vấn đề lý luận cơ
PLO2.1.2
bản về mô hình thích ứng và mô hình giải
PLO2.3.1
quyết vấn đề
O2 PLO2.1.1
Phân tích được các kỹ thuật cần áp dụng PLO2.1.2
trong các mô hình thích ứng và giải quyết vấn PLO2.3.1
đề PLO2.4.1
PLO2.4.2
Vận dụng được các kỹ năng làm việc độc PLO2.1.1
O3 lập và thích ứng với sự thay đổi trong quá PLO2.1.2
trình diễn ra hoạt động bảo vệ pháp lý. PLO2.3.1
2
Tài liệu học tập Kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề (lưu hành nội bộ)
CLO 2 Mô tả được các yếu tố cần thiết và vai trò của kỹ năng thích
ứng và giải quyết vấn đề.
O2 Giải thích được quy trình hình thành của kỹ năng thích ứng và
CLO 3
giải quyết vấn đề.
Phân tích được các kỹ thuật áp dụng trong mô hình thích ứng
CLO4
và giải quyết vấn đề để giải quyết một tình huống cụ thể
Vận dụng được các kỹ năng làm việc độc lập và thích ứng
với sự thay đổi trong quá trình diễn ra hoạt động bảo vệ
CLO5
O3 pháp lý.
Vận dụng được các kỹ năng để giải quyết các tình huống phát
sinh trong cuộc sống.
Phần 1. Khái niệm về kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề (5 tiết)
1.1. Khái niệm chung
1.1.1. Kỹ năng thích ứng
1.1.2. Kỹ năng giải quyết vấn đề
1.2. Vai trò của kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề
3
Tài liệu học tập Kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề (lưu hành nội bộ)
1.3. Đòi hỏi của thực tiễn về kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề của người lao
động
Phần 2. Các mô hình và yêu cầu thích ứng (10 tiết)
2.1. Các mô hình thích ứng
2.1.1 Mô hình “Chiến lược thích ứng”
2.1.2 Mô hình “Lục tri”
2.1.3 Mô hình “Phân tích SWOT”
2.2. Các yêu cầu thích ứng hiệu quả
Phần 3. Kỹ năng giải quyết vấn đề (5 tiết)
3.1. Một số khái niệm
1.1.1.Khái niệm vấn đề
1.1.2.Khái niệm kỹ năng giải quyết vấn đề
3.2. Lợi ích của giải quyết vấn đề
3.3. Các kiểu tư duy trong giải quyết vấn đề
3.4. Qui trình hình thành kỹ năng giải quyết vấn đề
Phần 4. Các mô hình và công cụ giải quyết vấn đề tích cực (10 tiết)
4.2 Mô hình 6 giai đoạn giải quyết vấn đề tích cực và các công cụ/kỹ thuật
- Bài tập thực hành được đan xen vào nội dung học tập nhằm giúp người học chủ
động phát triển tư duy và đánh giá về khả năng thích ứng của bản thân, đề xuất biện
pháp cải thiện trong học tập và cuộc sống.
- Phân tích ưu và nhược điểm của một tình huống giải quyết vấn đề của bản thân
mình một cách nghiêm túc.
- Thực hành mô hình giải quyết vấn đề 5 bước theo tình huống giả định hoặc
phát sinh.
5. Học liệu (15)
6.1. Giáo trình học phần
4
Tài liệu học tập Kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề (lưu hành nội bộ)
1. Huỳnh Văn Sơn (2012), Phát triển kỹ năng mềm cho sinh viên Đại học Sư
phạm, NXB Giáo dục VN.
2. Tài liệu học phần của Giảng viên, lưu hành nội bộ.
5.2. Danh mục tài liệu tham khảo
3. Huỳnh Văn Sơn (2009), Bạn trẻ và kỹ năng sống, NXB Lao động - Xã hội.
4. Huỳnh Văn Sơn (2009), Nhập môn kỹ năng sống, NXB Giáo dục, Hà Nội.
5. Huỳnh Văn Sơn (Chủ biên) (2011). Giáo trình Kỹ năng làm việc nhóm, NXB.
Trẻ.
5.3. Trang web có thể sử dụng
5.4. Phần mềm sử dụng [năm phát hành/phiên bản, tên phần mềm]
CLO2,
ĐÁNH GIÁ CUỐI KÌ Tiểu luận cá nhân/ nhóm CLO3,CLO4 50%
CLO5
7. Quy định của học phần
- Nộp bài tập đúng hạn quy định.
- Tham gia tương tác trên Google Classroom
- Có phân công nhiệm vụ nhóm rõ ràng, luân phiên báo cáo, đảm bảo tất các thành
viên đều được báo cáo.
5
Tài liệu học tập Kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề (lưu hành nội bộ)
6
Tài liệu học tập Kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề (lưu hành nội bộ)
vật cho phù hợp với sự thay đổi của các điều kiện và môi trường sống xung quanh. Đầu thế kỉ 20,
thuật ngữ “thích ứng” được sử dụng trong Tâm lý học và ngày càng được nghiên cứu rộng rãi trong
khoa học này và một số ngành khoa học xã hội khác như khoa học giáo dục, kinh tế học, xã hội học.
Spencer H. (1820 - 1903) với tác phẩm nổi tiếng “Những nguyên lý Tâm lý học” (1895).
ông đã phân tích quá trình thích ứng tâm lý ở con người để đưa ra luận điểm: “Cuộc sống là sự
thích ứng liên tục của các mối quan hệ bên trong với mối quan hệ bên ngoài” [65].
Năm 1980, Janes .W với tác phẩm “The Principles of Psychology” đã tiến hành phân tích
những nguyên lý của sự hình thành và phát triển tâm lý con người dựa trên cơ sở của sự thích
ứng, trong đó cơ chế thích ứng là cơ chế cơ bản của sự hình thành tâm lý người. Ông cho
rằng“Nghiên cứu mối quan hệ giữa các quan hệ bên trong và quan hệ bên ngoài” và ông khẳng
định đó chính là: Bản chất của quá trình thích ứng của cá thể [65].
Theo D.A.Andreeva (1973) “Thích ứng là quá trình tạo ra một chế độ hoạt động tối ưu
và có mục đích của nhân cách”
Gần đây, tác giả Trần Văn Tá (2018) cho rằng: KNTƯ là khả năng vận dụng tri thức,
kinh nghiệm nhằm điều chỉnh nội dung, phương thức hoạt động và giao tiếp của bản thân cho
phù hợp với điều kiện môi trường sống để tồn tại và phát triển.
Natalie Fratto – một nhà đầu tư và tác giả người Mỹ – khẳng định rằng: khả năng thích
ứng là một kỹ năng must-have của thời đại mới. Khả năng thích nghi nhanh chóng với môi
trường sống và môi trường công việc mới là cơ chế chọn lọc những người có tố chất thành
công.
Theo Đại từ điển tiếng Việt (1998), Thích ứng có nghĩa “Là phù hợp với điều kiện mới,
nhờ những thay đổi, điều chỉnh nhất định”
Tóm lại, kỹ năng thích ứng là kỹ năng mềm giúp nhanh chóng học hỏi các kiến
thức mới, thích nghi nhanh để đáp ứng với những thay đổi của hoàn cảnh để đạt được
mục tiêu.
Bài tập cá nhân:
1. Theo cuốn “Quy tắc bạch kim”, khả năng thích ứng của con người được hình thành từ hai
phần riêng biệt: Khả năng thích ứng đến từ thái độ; bạn sẵn sàng thay đổi như thế nào? Và
khả năng thích ứng đến từ bẩm sinh; bạn thực sự có khả năng thích ứng với sự thay đổi thế
nào? Chúng ta sẽ thấy rằng ít nhất mình có khả năng kiểm soát 50% khả năng thích ứng. Bạn
đồng ý hay không? Vì sao?
Nếu đồng ý, vì:……………………………………………………………………………
….………………………………………………………………………………………….
Nếu không, vì:……………………………………………………………………………
….………………………………………………………………………………………….
2. Với đại dịch Covid-19, bạn hãy nêu 03 điều mà bạn phải thay đổi trong cuộc sống hiện
7
Tài liệu học tập Kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề (lưu hành nội bộ)
nay? Điều này gây ảnh hưởng gì tới bạn? -ghi lại cảm xúc
….………………………………………………………………………………………….
….………………………………………………………………………………………….
….………………………………………………………………………………………….
1.2. Vai trò của kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề
a. Vai trò của thích ứng tâm lý - xã hội
Sự “thích ứng” được bắt đầu ở thời điểm con người làm quen với điều kiện sống mới,
hoạt động mới và kết thúc ở sự hình thành được hệ thống ứng xử phù hợp đảm bảo cho cá
nhân hoạt động và giao tiếp có kết quả. Điều đó có nghĩa: Các ứng xử đặc trưng phù hợp với
yêu cầu, điều kiện sống và kết quả hành động cá nhân là chỉ số khách quan cơ bản để đánh giá
trình độ thích ứng của cá nhân. Con người muốn tồn tại và phát triển thì phải tham gia lao
động sản xuất và các mối quan hệ xã hội. Mỗi xã hội đều có những đặc trưng riêng và luôn
biến động không ngừng. Nếu con người không có khả năng thích ứng, hoặc thích ứng không
kịp sẽ bị đào thảo.
Khi con người có khả năng thích ứng sẽ dễ dàng thâm nhập vào các mối quan hệ xã hội,
có ứng xử phù hợp. Con người vui vẻ, lạc quan hơn nếu thích ứng được với môi trường.
Thậm chí con người có thể cải tạo môi trường để thích ứng dễ dàng hơn.
Do quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại
hóa,... làm cho xã hội phát triển ngày càng nhanh thì vai trò của thích ứng lại càng quan trọng.
Có thích ứng được con người mới giảm bớt sự căng thẳng và hoạt động có hiệu quả. Sự thích
ứng không chỉ giúp con người không chỉ hòa đồng với nhóm, tập thể xung quanh mà hòa
đồng với thế giới rộng lớn. Thích ứng để trở thành người công nhân toàn cầu là mục đích của
nền giáo dục trong thời đại ngày nay.
b. Vai trò của kỹ năng thích ứng và sự phát triển của kỹ năng thích ứng trong môi
trường công việc
Thích ứng là một quá trình lâu dài, diễn ra trong suốt cuộc đời con người. Theo đó,
thích ứng nghề nghiệp cũng sẽ diễn ra trong suốt quá trình hoạt động nghề nghiệp. Trước
tiên, kỹ năng thích ứng sẽ giúp họ giúp họ giải quyết những khó khăn trước mắt, hoàn thiện
tri thức lẫn kỹ năng trong thực tập tốt nghiệp. Kỹ năng thích ứng sẽ giúp chúng ta trở nên
chủ động trong bất cứ hoàn cảnh nào, không vấp phải bất kỳ khó khăn nào.
Mỗi ngành nghề đều có những yêu cầu về các đặc điểm nhân cách đặc trưng. Nói
cách khác, đó là quá trình phát triển nghề nghiệp liên tục và hoàn thiện các phẩm chất đạo
đức người làm nghề. Trong quá trình đó, việc phát triển kỹ năng thích ứng là yếu tố cơ bản
giúp cho quá trình hình thành và phát triển nhân cách đạt kết quả tốt nhất. Phát triển kỹ năng
8
Tài liệu học tập Kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề (lưu hành nội bộ)
thích ứng có vai trò quan trọng đối với quá trình hình thành và rèn luyện những phẩm chất
nhân cách của người hoạt động nghề nghiệp trong tương lai.
Trong học tập phát triển nghề nghiệp, kỹ năng thích ứng giúp sinh viên nhanh thích nghi
với môi trường học tập và rèn luyện ở môi trường thực tập tốt nghiệp. Từ đó, sinh viên chủ
động học tập và rèn luyện những phẩm chất nhân cách, hoàn thiện tri thức và kỹ năng cho
nghề nghiệp tương lai. Kỹ năng thích ứng giúp họ vượt qua những khó khăn, những bỡ ngỡ
ban đầu dễ dàng hơn và từ nó nuôi dưỡng nhiệt huyết và tinh thần với nghề vững bền hơn.
c. Vai trò của kỹ năng thích ứng trong giải quyết vấn đề
Nếu không biết xác định vấn đề cần giải quyết để thích ứng, không biết tìm kiếm giải
pháp, không quyết tâm thực hiện giải pháp, cũng như không biết chia sẻ, hợp tác với người
khác thì việc thích ứng với sự thay đổi là rất khó khăn.
Khả năng thích ứng là một phẩm chất quan trọng mà các nhà tuyển dụng tìm kiếm ở
những nhân viên đầu thế kỷ 21. Với sự thay đổi nhanh chóng về công nghệ, sự đa dạng và xã
hội, các công ty cần những nhân viên cởi mở với những ý tưởng mới, đủ linh hoạt để giải
quyết các vấn đề thách thức và thường có thể đối phó khi mọi thứ không diễn ra theo kế
hoạch.
Một người có khả năng thích ứng tốt luôn sẵn sàng bắt tay vào làm việc với những điều
mới mà không bị trói buộc bởi các quy trình làm việc cũ kỹ hay môi trường làm việc quen
thuộc. Họ hiểu và lường trước những thay đổi và không hề nao núng khi mọi thứ không theo
kế hoạch.
Những người thích ứng giỏi luôn nhận thức được tầm quan trọng của việc cập nhật kiến
thức mới trong việc thích nghi và phát triển ở môi trường kinh doanh . Dù bận rộn, họ luôn
biết dành thời gian, đọc sách báo về tình hình kinh tế , xã hội trong ngày.
Một nhân viên có kỹ thích ứng sẽ hòa nhập rất nhanh trong môi trường làm việc mới,
đáp ứng được các yêu cầu công việc trong điều kiện làm việc hiện có, ngay cả khi mọi thứ
diễn ra không đúng như kế hoạch. Họ thường hoàn thành tốt các công việc của chính mình và
công việc chung trong Team.
1.3. Đòi hỏi của thực tiễn về kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề của người lao
động
Thích ứng trong môi trường mới là một quá trình vận động có nhiều sự thay đổi về
nhận thức, thái độ, hành vi, đòi hỏi năng lực, kĩ năng nhất định củamỗi cá nhân. Trong đó, kĩ
năng thích ứng (KNTƯ) là một yếu tố hết sức quan trọng giúp cá nhân có thể tồn tại và phát
triểnmột cách tốiưu trước những biến đổi của môi trường sống.
Câu nói: "Kẻ chiến thắng không phải là kẻ mạnh nhất hay thông minh nhất - mà là kẻ
thích nghi nhanh nhất" - Charles Darwin
9
Tài liệu học tập Kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề (lưu hành nội bộ)
Chúng ta cần rèn luyện kỹ năng thích ứng như thế nào?
○ Nhận biết được những yếu tố bị ảnh hưởng do sự thay đổi môi trường gây ra
○ KN Xây dựng và thiết lập mối quan hệ
○ Những thói quen tích cực để rèn luyện kỹ năng thích ứng
○ Thay đổi tư duy của bản thân và có khả năng cải tạo những hoạt động phù hợp hơn
○ Phương pháp quản lý, phân bổ thời gian và mục tiêu
○ Học cách quản lý sự thay đổi để Thích ứng với môi trường
10
Tài liệu học tập Kỹ năng thích ứng và giải quyết vấn đề (lưu hành nội bộ)
11