NOWELISTYKA POZYTYWISTYCZNA

Nowela
- utwór krótki
- jednowątkowy
- uporządkowana kompozycja
- prozatorskim
- o wyrazistej fabule
- Zredukowana ilość bohaterów.
- Narrator III osobie zachowuje dystans do przedstawionych zdarzeń.
- Zwięzłość, brak opisów przyrody oraz charakterystyki.

Nowela paraboliczna – odmiana noweli, w której sensy dosłowne służą ukazaniu

uniwersalnej prawdy o człowieku i świecie

Mendel Gdański
Bohaterowie
Mendel - główny bohater
- 15 dziecko
- introligator, prowadził zakład zajmuje się
okładaniem ksiąg
- 67 lat, starszy pan, pomimo wieku – rześki
- mądry, wrażliwy, uczciwy, honorowy
- przywiązany do miasta, poczucie
przynależności
- wychowany w biedzie
- nie rozumie okrutnego nastawienia
warszawiaków
- Końcowo zmienia nastawienie do
Warszawy i mieszkańców
- płacze ze względu na atak umarło jego
serce do tego miasta
-stracił wiarę w ludzi i nie czuje już się
związany do miasta

Kubuś - wnuk Mendla

- wychowany przez Mendla, Mendel starał
się o jego wykształcenie
- uczony o żydowskich zwyczajów
- nie rozumie nietolerancji ludności
żydowskiej
- słaby, wrażliwy
- za sprawą kolegów, boleśnie odczuwa, to
że jest żydem, prześladowany w szkole
– dostał z kamienia w trakcie zamieszek
Student - sąsiad Mendla
- staje w obronie Mendla
- pięknieje ze względu na odwagę
 - pociesza Mendla i opiekuje się Kubusiem
Zegarmistrz -reprezentuje polskie społeczeństwo
- ma przeświadczenia antysemickie – Żydzi
są obcy, chytrzy, zależy im tylko na
pieniądzach, bogacą się kosztem Polaków,
mnożą się szybko
- informuje Mendla o ataku przemocy
wobec Żydów
Sąsiedzi - ludzie, którzy potrafili stanąć w obronie
żyda - ratuje
- znają go i doceniają
- sąsiadki zanoszą jedzenie

Argumenty Mendla o ludności żydowskiej

- nie ma powodu do krzywdzenia ludności żydowskiej, skoro się takimi urodzili, człowiek
powinien być oceniany na podstawie czynów
- Mendel jest sprawiedliwy – na karę za złe czyny zasługuje każdy, bez względu na
pochodzenie
- jeśli ktoś jest przedsiębiorczy, zasługuje na pieniądze
- istnieje wiele wspólnych wydarzeń historycznych, które łączą Polaków i Żydów
- Mendel nie obawiał się bicia żydów

Mendel Gdański jako nowela

- utwór jednowątkowy
- ekspozycja – pokazanie mendla w jego otoczeniu
- określona akcja – informacja o pogromie i inne niepokojące sygnały
- punkt kulminacyjny – zamieszki, Kubuś zraniony w głowę
- pointa/puenta – u mnie umarło serce do tego miasta

Z legend dawnego Egiptu

Inspiracja
-tereny egipskie – kanał sueski
- niemiecki cesarz Wilhelm i syn Fryderyk

Ramzes
- stary na łożu śmierci ma już 100 lat
- za dobre uczynki nagradzał, a za złe karał –
konsekwentny, odpowiedzialny
- niechętny do sojuszu
- bezwzględny, srogi, surowy
- budził strach wśród ludzi
-pomimo wieku jest rześki, energiczny
- po wyzdrowieniu, wstaje i wraca by
sprawować dalsze rządy
- ufa swojemu wnukowi – akceptuje
Horus
młody, ma przejąć władze po dziadku
- wrażliwy, los bliskich jest dla niego istotny
Uczuciowy, wrażliwy
- ufa poddanym
- łaskawy, litościwy dla poddanych
-zależy mu na bliskich relacjach
- empatyczny – myśli o innych
- chce uwolnić jego ukochaną -Berenikę
- poglądy
- ma zawrzeć pokój z Etiopią, nie wyrywać
 poglądy Horusa języków jeńcom
-zbudował potęgę Egiptu - chce ograniczyć niewolnictwo
- nawet na łożu śmierci, pokazuje swoją - umiera na wskutek ugryzienia przez pająka
silną wolę i przyjmuje silne lekarstw, które
może go albo wyleczyć, albo zabić
Ramzes po wypiciu lekarstwa odzyskuje
zdrowie

MORAŁ
- nie wiemy, co przygotował dla nas los
- nic nie jest pewne w życiu, nieprzewidywalność losu

Z legend dawnego Egiptu jako nowela

- brak licznych rozkwitłych opisów (szczególnie opisane jedynie chory Ramzes i nil nocą)
- jednowątkowa fabuła, krótki utwór
- charakterystyka bohaterów – uproszczona- ukazana na postawie kontrastu
- akcja szybko przystępująca
- stopniowy wzrost napięcia walka z czasem, czas grającu niekorzyść ku Horusowi
- zwrot akcji – Ramzes zdrowieje, a Horus umiera

Gloria Victis
- Opowiadanie opisuje losy uczestników powstania styczniowego
- Eliza Orzeszkowa chciała swoim opowiadaniem zwrócić uwagę, że w walkach o
wolność giną nie tylko dowódcy, ale także młodzi ludzie zmuszeni porzucić swoje
życie na rzecz walki.

Maryś Tarłowski - zakochany w Anieli

- zainteresowany naukami przyrodniczymi
-odważny na polu walki, gotów na
poświęcenie
- nieśmiały, preferuje samotność w naturze
- ratuje życie Trauguttowi
- jest przerażony świadomością tego, że w
obronie ojczyzny musi zabijać
- nie czuje się dobrze na polu walki, wolałby
się uczyć
- zginął w walce
Jagmin - przeciwieństwo Marysia
- żołnierz, odważny
- nie mógł się pogodzić z
koniecznością zabijania
- porównywany do herkulesa
Anielka
- kochanka jagnina
 - przeżywa mocno śmierc, zostawia krzyż

Romulad Traugutt
- postać autentyczna
-znakomity przywódca
- opuścił rodzinę
-porównany do Leonidasa, Chrystusa i
Mojżesza
Wiatr – posłaniec świata, Wiatr był smutny, że
waleczni powstańcy zostali zapomniani
przez czas i społeczeństwo.
-- Wiatr, który odwiedził las, gdzie rozegrały
się te wydarzenia, zaczął nieść po świecie
hasło „Gloria victis” (chwała zwyciężonym),
by zachować pamięć o poległych.
Dąb - stary, głowny narrator

Świerk - jako najwyższe drzewo, był świadkiem

najdalszych bitew
- witał wojowników, gdy wracali z powstań
Brzoza - myśli Marysia, opowiada o jego
samotności
Dzwonki - grają pacierz żałobny, upamiętniając
walczących

Rola przyrody
- tworzenie opowieści o losie
- współczucie uczestników
- uświęcenie poległych
- Jedynie leśna przyroda jako świadek klęski powstańców szemrała o tych wydarzeniach.

Gloria Victis jako nowela

- brak chronologii i ścisle określonego schematu
- narastający niepokój\
- Zaburzona kompozycja utworu
Jednak
Zwiazla fabula
Jednoowatkowy utwór