‫کیچلیسٹ‬012

‫خیشاردشریشبرمعیدمین ہملاہل‬
Shaikh Arshad Basheer Umari Madani
Hafiz, Aalim, Faazil (Madina University, KSA), MBA.
Founder & Director of AskIslamPedia.com

1
 ‫ومتوکرثکتےسایدرکاناچےیہ۔(حصیح الرتمذی‪:‬‬ ‫‪.3‬‬
‫‪ )3235‬ہشیمہارختاکوتہشایتررکےنیکرکفرکاناورک ساک‬
‫زتہیکرکےترانہاوروقحقاہلووقحقاابعلدیتحادقملورادا‬
‫رکےترانہ۔‬
‫ق ْدُأفلحُمنُتزكَّىُُ﴿‪ُ﴾٤١‬وذكرُاسمُربهُفصلَّىُُ﴿‪﴾٤١‬بلُ‬
‫تؤثرونُالحياة ُّ‬
‫ُالدنياُ﴿‪ُ﴾٤١‬واْلخرةُخي ٌرُوأبْقىُُ﴿‪﴾٤١‬‬
‫رتہمج‪:‬کشیباسےنالفحاپیلوجاپکوہایگ (‪)11‬اورسجےن‬
‫اےنپرباکانمایدراھکاورامنزڑپاتھراہ(‪ )11‬نکیلمتوتداینیک‬
‫زدنیگوکرتحیجدےتیوہ(‪)11‬اورآرختتہبرتہباورتہباقب‬
‫وایلےہ(‪)11‬‬
‫رقاناکانماذلرکیھبےہینعیرقآنذتریک رک اتےہاورایددال ات‬
‫ےہہکداینںوھکرکرمےنےکدعبیکزدنیگیکایتریہنرکان‬
‫اناکیمےہ دحمنیثےنیھباتکںیبیھکل ںیاھزدےکانمےس‬
‫ان وکڑپانھاچےیہاورایسرطحاامماخبریرۃمحاہلہیلعےنان‬
‫اتکوبںںےسحیحصاوراجعمااحدثیوکحیحصاخبریںاتکب‬
‫ارلاققےکانمےس عمجرفامایےہانوکڑپےتھرانہاورحل‬
‫اموحلںرانہاینپدینیزدنیگیکافحتظرکانرضوریےہ۔‬
‫‪ .1‬رمےنواےلےکرقبیھٹیبرکالاہلاالاہلیکنیقلترکان‬
‫ونسمنےہ۔(مسلم ‪)765 :‬‬
‫خیشانبنیمیثعےناہکہکنیقلتدورطحےسےہ‪1‬۔ڑپوھانہکارگ‬
‫ومتےکرقبیواالااسننآاسینےسلمعیکاحتلںوہ‪2‬۔‬
‫رصفرقبیھٹیبرکڑپانھمکحہندانیارگومتےکرقبیواال‬
‫ااسننےبنیچوہ۔‬
‫رمےتوتقہملکڑپانھابثعاجنتےہ۔( حصیح اوب داؤد‪:‬‬ ‫‪.1‬‬
‫‪)2661‬‬
‫‪ .1‬ومتےکوتقاشیپینرپہنیسپآاناامینیکالعتمےہ۔‬
‫(حصیح الرتمذی‪)783 :‬‬
‫‪2‬‬
‫﷽‬
‫ومتےکدعبیکزدنیگیکرایی‬
‫ومانمہندیقعۃیکالعتم‬
‫‪ .1‬ومتیکآرزورکان’اناجزئ‘ےہ۔( خباری ‪)5327 :‬‬
‫‪ .2‬دشدیفیلکتایتبیصمیکوہجےسومتیکآرزوہنرکے‬
‫اورارگاسےکریغباچرہرظنہنآےئوتویںانہکاچےیہ‪:‬‬
‫اللَّهُمَُّأُحُيُنُيُ مُا اكنتُ الحياةُ خُي ًراُلُيُُ‪ُ،‬‬
‫وُتُوُفَّنُيُإُذُاُاكُنُتُالوُفُاةُخُي ًُراُلُيُ‪.‬‬
‫رتہمج‪:‬ایاہلےھجماسوتقکتزدنہرھکبجکتریمےزدنہرم ےں‬
‫الھبیئےہاورےھجماسوتقوافتدےبجوافتںریمےےیل‬
‫الھبیئوہ۔( خباری ‪)1276 :‬‬
‫اورہیداعیکیھبوتیصیکدمحمیلصاہلہیلعوملسےن ‪:‬‬
‫اللَّهمَُّإنيُأسألكُفعلُالخيرات‪ُ،‬وتركُ‬
‫المنْكرات‪ُ،‬وحبَّ ُالمساكين‪ُ،‬وأنُْتغفرُ‬
‫لي‪ُ،‬وترحمني‪ُ،‬وإذاُأردْتُفتنةُقومٍُ‬
‫فتوفَّنيُغيرُمفتو ٍن‪ُ،‬وأسألكُحبَّك‪ُ،‬وحبَّ ُ‬
‫منُيحبُّك‪ُ،‬وحبَّ ُعم ٍلُيقربنيُإلىُحبكُ‪ُ.‬‬
‫)‬ ‫أخرجهُالترمذيُ(‬
‫رتہمج‪:‬اےاہل!ںھجتےسےلھباکومںےکرکےناوررکنمات‬
‫(اندنسپدیہاکومں)ےسےنچبیکوتقیفبلطرک اتوہں اورکاسنیےس‬
‫تبحمرکاناچاتہوہں اوراچاتہوہںہکےھجتاعمفرکدےاورھجمرپرم‬
‫رفام اوربجوتیسکوقموکآزامشئںڈاانلاچےہ وتےھجموت ہنتںڈاےنل‬
‫ےسےلہپومتددیے ںھجتےساوراسصخشےسوجھجتےستبحم‬
‫رک اتوہ تبحمرکےنیکوتقیفبلطرک اتوہں اورھجتےساےسیاکم‬
‫رکےنیکوتقیفاچاتہوہںوجاکمریتیتبحمےکوصحلاکببسےنب“۔‬
‫روسلاہلیلصاہلہیلعوملسےنرفامای‪” :‬ہیقحےہ اےس‬
‫ڑپوھ اید رکواوردورسوںوکڑپاھٔواھکسٔو۔‬
 ‫ومتیکربخنیقلعتموکوجھباان ونسمنےہ۔( مسلم ‪:‬‬
‫‪)776‬نکیلریغنیقلعتمں یلگوکوچنںںاالعانترکواےن‬
‫ےکرواجےسانچب۔‬
‫‪ .13‬احتلِمغںترپروان انخیچ الچاناوراممترکانعن‬
‫ےہ۔( خباری‪ )6371 :‬ارگرمےنواالونہحاوراممترکےنیک‬
‫وتیصرکےوتونہحاکذعابتوکوہاگ۔( خباری‪)6381 :‬‬
‫سجرھگںاممتاورونہحرکےنیکرمسوہ اسرھگںرمےن‬
‫واالارگاےنپرمےنےسےلہپونہحرکےنےسعنہنرکےب‬
‫یھبرمےنےکدعبونہحرکےنواولںاکذعابتوکوہاگ۔(‬
‫مسلم ‪ )722 :‬ومترپربصرکےنیکزجاتنجےہ۔( حصیح انب‬
‫ماجۃ ‪ )6238 :‬اقِلبوثابربصویہےہوجدصہمےکوفراًدعبایک‬
‫‪.12‬‬ ‫‪ .1‬ہعمجیکراتایہعمجےکدنیکومتۂنتفرب(ربےک‬
‫وساالت)ےساجنتاکابثعےہ۔( حصیح الرتمذی‪)6351 :‬‬
‫‪ .8‬ومتےکوتقآدیموکاےنپاملاکاکیاہتیئےسمکیک‬
‫وتیصرکاناجزئ۔( مسلم ‪)6118 :‬اوروکیئومتےکوتق‬
‫ویبیوکرتہکیسرحمومرکےنےئلیکالطقداتیےہوترتہکےس‬
‫وعرتوکرحمومںیہنایکاجاتکس۔‬
‫وافتوہےنےکدعباحرضنی‬
‫ایکرکںی؟‬
‫‪ .9‬دقتریرپربصوراضاورمصيبترپہیداعڑپںیھ‪:‬‬

‫اجےئ۔( حصیح انب ماجۃ ‪)6238 :‬‬ ‫إنَّاُلُلُـهُوإنَّاُإليهُراجعون‪ُ،‬اللَّهمَُّأجرنيُفيُ‬

‫مصيبتُي‪ُ،‬وُأُخلفُليُخيراًُمنها‪(ُ.‬صحيحُمسلم‪ُ:‬‬
‫‪ .11‬توکوبہسدانیاجزئےہ۔( خباری‪)7537 :‬اورترپ‬
‫اخومیشےسروان آوسناہباناجزئےہ۔( خباری ‪ )6387 :‬ربصرکان‬ ‫‪ُ )819‬‬
‫منہجیکآگےسراکوٹاورتنجںرھگاحلصرکےناک‬ ‫رتہمج‪":‬انیقیمہاہلےک ںیاورایسیکرطفولےنٹواےل‬

‫ذرہعیےہ۔( حصیح الرتمذی‪)6336 :‬‬ ‫ ںی اےاہل!ےھجمریمیتبیصمرپارجدےاورےھجم(اساک)‬

‫‪ .11‬الہِاامینےکوفتوہےنواےلےچبتنجںاجےت‬ ‫اسےسرتہبدبلاطعرفام"۔‬
‫ن‬
‫ ںی۔( خباری ‪)2377 :‬اوراربامیہہیلعاالسلمیکرگناینںرےتہ‬ ‫اوردباعتےسںیچبےسیجوسرۃییکالتوتوکونسمنانھجمس‬

‫ ںی(ڑبییلستےہرسرپتسےکےئل) ومتےکدعبوم‬ ‫وافتےکوتقایرمدہےکاپساافلۃحتڑپانھاورایسرطحت‬

‫ایمںویبیاکابیمہقلعتاقمئراتہےہ۔( حصیح الرتمذی‪)2883 :‬‬ ‫وکہلبقرخاٹلانہیبسطلغےہ۔‬

‫وسرۃاسنءیکآتی‪12 11‬ںرتہکںویبیاکہصحیھب‬ ‫‪ .11‬رمےنےکدعبتیکآںیھکندنبرکدینیاچےیہ۔(‬

‫دلیلےہ‬ ‫السلسلۃ الصحیحۃ‪)6373 :‬‬

‫‪ .11‬توکاچدرڈاھپندانیاچےیہ۔( خباری‪)7861 :‬وساےئ‬
‫زعتتیوادحاد (یلستووسگ)‬
‫ارحامیکاحتلںرمےنواےلوکرساوررہچہہنڈاھ ےپن(خیش‬
‫ںیمرفقاویاسملئ‬
‫ن‬ ‫اابلیناکوتفیحیحصملسمیکرواتییکاینبدرپ) زیہجتنیفکت‬
‫‪ .11‬زعتتیرکانتنسےہ۔( ارواء الغلیل ‪3/217 :‬۔ حسن)ش‬
‫ن ن‬ ‫ودتنیفںدلجیرکان۔(حیحصاخبری)‬
‫نبابزوشاابلنےناہکزعتتیےکاافلظنیعتمںیہنوجیھب‬

‫‪3‬‬
 ‫‪ .19‬تےکاپسھٹیبرکالھبیئیکابںیترکیناچےیہ۔‬
‫(مسلم ‪)733 :‬‬
‫‪ .21‬وسگرصفوعرتاکقحےہرمدےئلیکاجزئںیہن(خیش‬
‫حل اوفلزان) وعرتےکےئلیسکیھبزعزیایر ہتداریک‬
‫ومترپنیتدنےسزایدہوسگاجزئںیہنوساےئوشرہےک‬
‫ےئل وسگ(دحثینیماافلظےہ‪:‬ادحاد)( خباری‪)6357 :‬‬
‫وعرتوکاےنپوشرہیکومترپاچرامہدسدنےسزایدہ‬
‫وسگںیہنرکاناچےیہ۔( خباری‪)6383 :‬وسگںاکالایدیفس‬
‫رگنےکڑپکےاننہپطلغےہاسدہاعمابلسنہپےتکس ںیوج‬
‫زبیوزتنیےساخیلوہ(خیشحل اوفلزان) سجرھگں‬
‫وافتوہانےکاہںاھکاناکپرکانجیھبتنسےہ۔( حصیح انب‬
‫ماجۃ‪)6261 :‬یلستدےنیواےلےلمجانہکایاھکانانجیھباسےکےئل‬
‫دمت طبےںیہنبجربخےلمرھگواولںوکاجرکیلستدےےتکس‬
‫ ںی(خیشنبابز) زعتتیےکومعقرپانخیچ ڑپکےاھپڑان اممت‬
‫رکانعنےہ۔( خباری‪ )6231 :‬الہِتوکڑبےایوھچےٹ‬
‫اھکےناکاامتہمرکانعنےہ۔( حصیح انب ماجۃ‪)6268 :‬‬
‫في ُالـمهديين‪ُ ،‬واخلفه ُفي ُعقبه ُفيُ‬
‫نفکےکااظتنمیکتلیضف‬
‫بُالعالـمين‪ُ،‬‬
‫‪ .21‬سجےنانفکایاہلایقتمےکدناےسرتہبنیڑپکے‬
‫انہپںیئےگوجدنسساوراربتسقےکوہےگن(ینعیرتہبنیر مشےک‬
‫وہےگن)۔( حصیح الرتغیب‪)2173 :‬‬
‫‪ .22‬وجدانفےئاگاہلاےساکینکسماکارجد ںےگسجں‬
‫وہایقتمکتآرامرکےاگاورسجےنرتسوپیشیکاچسیل‬
‫رمہبتاسیکرفغمتوہیگ۔( حصیح الرتغیب‪)2173 :‬‬
‫‪4‬‬
‫اجزئرشموعاملکتےسیلستاحلصوہاجےئاکیفےہنکیل‬
‫ونسمناملکتہی ںی‪:‬‬
‫إنَّ َّ‬
‫ُّلِلُماُأخذُ‪ُ،‬ولهُماُأعطىُ‪ُ،‬وُكٌُّعنْدهُ‬
‫بأج ٍلُمس ًّمىُ‪ُ،‬فلتصبرُولتحتسبْ )ُ ُ‬
‫رواهُالبخاريُ(‪ُ،ُ)1891‬ومسلمُ(‪ُ )889‬‬
‫رتہمج‪:‬اہلاعتٰیلیہاکاسرااملےہ‘ وجےلایلوہایساکاھتاوروج‬
‫اسےندایوہیھبایساکاھتاوررہزیچاسیکابراگہےسوتق‬
‫رقمرہرپیہواعقوہیتےہ۔اسےیلربصرکواوراہلاعتٰیلےس‬
‫وثابیکادیمروھک۔‬
‫ضعبایہملعےسہییھباثتبےہ‪َّ :‬‬
‫عظمُاّلِلُأجرك‪ُ،‬‬
‫وأحسنُاّلِلُعزاءك‪ُ،‬وغفرُاّلِلُلميتك ُ‬
‫رتہمج‪:‬اہلآپوکرتہبنیارجدے آپیکرتہبنیزعتتی‬
‫رکےاورآپیکتیکرفغمترفامےئ۔‬
‫‪ .11‬تےکوراثءےکزعتتیرکےنےک دورانتےک‬
‫درجذلی ںی‪:‬‬
‫ےئلداعءرفغمتہنوھبںیلونسمناافلظ ِ‬
‫اللَّهمَُّاغفرُلفال ٍُنُ(باسمهُ)‪ُ،‬وارفعُدرجتهُ‬
‫الغابرين‪ُ،‬واغفرُلـناُولهُُياُر َّ‬
‫وافسحُلهُفيُقبْرهُونورُلهُفيهُُ‪ُ .‬‬
‫رتہمج‪:‬ایاہل(تاکانمںیل)وک شخدے اداتیایہتولںں‬
‫ںاساکرمہبتدنلبرفاماوراسےکامسپدناگنیکافحتظرفام ای‬
‫ربااعلنیمل!مہبسوکاوررمےنواےلوکاعمفرفام تیک‬
‫رباشکدہرکدےاوراےسونرےسرھبدے۔( مسلم ‪)733 :‬‬
‫‪ .18‬تےکےیلداعرکےتوتقاےنپےیلیھبداعرکین‬
‫اچےیہ۔( مسلم ‪)733 :‬‬
 ‫تیمےکلسغاکرطہقیاصتورییکزابین‬ ‫لسغتیمےکاسملئ‬
‫رفضافکہیےہ توکلسغدےنیےسےلہپا یھرطح‬
‫‪ .23‬وہ ِ‬
‫وٹٹانلاچےیہ اتہکارگٹیپںہلضفوریغہوہوتوہاخرجوہاجےئ‬
‫اورمسجا یھرطحاپکحلفوہاجےئ۔( احاکم اجلنائز ‪)681 :‬‬
‫توکلسغنیترمہبتایرھپانمبسدعتادںلسغد ںاور‬
‫ورتےکدعدےسلسغد ں۔‬
‫‪ .21‬تےکلسغاکآاغزووضءےسرکاناچےیہ۔( خباری ‪)615 :‬‬
‫‪ .21‬لسغےکےیلاامعتسلوہےنواےلاپینںریبیےکےت‬
‫ڈاانلونسمنےہ۔(ایرھپافصیئےکےیلحلنباامعتسلرک ں)۔‬
‫(خباری ‪)6312 :‬‬
‫‪ .21‬آرخیابرلسغدےنیےکےیلاپینںاکوفرڈاانلونسمن‬
‫ےہ۔(وساےئارحامیکاحتلںااقتنلرکےنواےلےک)‬
‫(خباری ‪)6312 :‬‬
‫‪ .21‬تاخوتنوہوتلسغےکدعبرسےکابولںیکنیت‬
‫وچایٹںانبرکےھچیپڈالدینیاچےیہ۔(لسغےکدعبوچایٹں‬
‫وھکلرکا یھرطححلفرک ں) (خباری ‪)6312 :‬‬
‫‪ .28‬توکلسغدےنیےکدعبلسغرکانبحتسمےہ۔(‬
‫حصیح الرتمذی ‪)772 :‬خباری ‪)1357 :‬لسغدےنییکڑبیتلیضف‬
‫ےہرشبطہیہکوہرتسوپیشےساکمےلاوراخصلاہلیک‬
‫وخونشدیےکےیللسغدے۔ ( حصیح اجلامع‪)1132 :‬‬
‫‪ .29‬لسغدےتیوتقاکیڑپکےیکیلیھتاہھتںابدن رک‬
‫اکیڈاھےنپنواےلڑپکےےکےچینےستےکاسرے‬
‫ڑپکےاکنےنلےکدعبلسغدایاجےئ۔‬
‫‪ .31‬رحمم(ارحامیکاحتلںااقتنلرکےنواےل)وکوخوبش‬
‫ہندیاجےئ۔( خباری‪)6876 :‬‬
‫‪ .31‬لسغوجتنسوکزایدہاجےننواالوہاخصوطررپرقیبی‬
‫رےتشداراوراخدنانواےللسغد ں۔‬
‫‪5‬‬
‫‪ .11‬رحمماوردیہشےکالعوہابیقموںرپلسغاورنفکےک‬ ‫لسغےکوتقاندبوتعںےسانچب‬
‫دعبوخوبشاگلیناجزئےہ۔ (حصیح النسایئ‪)6732 :‬‬ ‫رضوی ےہ‬
‫‪ .12‬یسکیبن ویلایرزرگےکابلساکنفکرمےنواےلوک‬ ‫‪ .32‬لسغدےنییکہگجاھکےنےکےیلرویٹ ےنیپےکےیل‬
‫ذعابےسںیہناچباتکس۔ (خباری‪)7571 :‬‬ ‫اپین نیتراترانھکدبتعےہ۔اورایسرطحاسہگجعمشای‬
‫‪ .13‬نفکانبےن ربوھکدےناورلسغدےنییکارجتت‬ ‫دنقلیایرور یرانھک نیتدنایاسےسیھبزایدہدنکتاک‬
‫ےکاملےسادارکاناجزئےہ۔اسےکدعبرقضادارکاناچےیہ‬ ‫اامتہمرکاندبتعےہ۔‬
‫رھپوتیصوپریرکیناچےیہرھپرتہکیکمیسقت‬ ‫‪ .33‬رہوضعےکےیل صوصصذرکرکاندبتعےہ۔‬
‫‪ .11‬نفکرپداعہیئاملکتانھکلاثتبںیہن۔‬ ‫‪ .31‬لسغدےتیوتقزورےسداعڑپانھدبتعےہ۔‬
‫امنزِانجزہےکاسملئ‬ ‫‪ .31‬وعرتیکوچویٹںوکےنیسرپڈاانل ِ‬
‫الخفتنسےہہکلب‬
‫‪ .11‬امن ِزانجزہڑپےنھاکوثاباکیأدحاہپڑےکرباربےہ۔(‬ ‫ےھچیپڈاانلاچےیہ۔‬
‫رفضافکي)‬
‫خباری‪ِ )6237 :‬‬ ‫نفکےکاسملئ‬
‫‪ .11‬سجانجزےےکاسھت ِ‬
‫الخفرشتعیاکموہںاسےک‬ ‫‪ .31‬زدنیگںوجتاکرسرپتسوہویہنفکایتررکےناک‬
‫اسھتاجانعنےہ۔ (حصیح انب ماجہ‪)6375 :‬‬ ‫ذہمدارےہ۔ (حصیح الرتمذی‪ )777:‬یسکاتحمجایےباہسرات‬
‫‪ .11‬انجزےےکاسھتآگوریغہےلاجانعنےہ۔‬ ‫ےکےیلنفکایتررکےنواےلوکاہلایقتمےکدندنسساک‬
‫(ضعیف ایب داؤد‪)2656 :‬‬ ‫ابلسانہپںیئےگ۔ ( حصیح اجلامع‪)1132 :‬‬
‫‪ .31‬نفکدیفس( خباری ‪ )6311 :‬حلفرھتسا۔(توکوعداکدوھاںدای ‪ .18‬انجزےےکاسھتاویچنآوازںہملکہبیطاکوردرکانای‬
‫اجےئاورڑپکےوتمطسوہںزایدہےگنہمہنوہں)۔ (حصیح الرتمذی‪ )777 :‬رقآینآایتڑپانھعنےہ۔ (احاکم اجلنائز ‪)73 :‬‬
‫‪ .19‬امن ِزانجزہںرصفایقمےہسجںاچرریبکت ں ںی‬ ‫رمدوکنیتڑپکوںںنفکدانیونسمنےہ۔( خباری ‪:‬‬ ‫‪.38‬‬
‫ہنروکعےہہندجسہےہ۔ (خباری ‪)6222 :‬‬ ‫‪)6311‬وہشمرہیےہہکوعرتوکاپجن پکروںںنفکدایاجےئ‬
‫‪ .11‬یلہپریبکتےکدعبوسرۃاافلۃحتڑپانھونسمنےہ۔‬ ‫نکیلخیشاابلینےناتکباانجلزئںاثتبایکہکدعدنفکرمد‬
‫(خباری ‪)6227 :‬‬ ‫ووعرتےکےئلرفقںیہن‬
‫‪ .11‬یلہپریبکتےکدعبوسرۃاافلۃحتاوروکیئہمضوسرہڑپ‪ ،‬‬ ‫مي‬
‫‪ .39‬تيںزایدہاورنفکمکوہےنیکوصرتںاکینفک‬
‫دورسیریبکتےکدعبدرودرشفی رسیتیریبکتےکدعب‬ ‫مي‬
‫ںاکیےسزایدہ تيںدنفیکاجیتکس ںی۔ (خباری‪)6215 :‬‬
‫انجزےیکداعاوروچیھتریبکتےکدعبالسمریھپانوابج‬ ‫‪ .11‬رحمموکارحامیکاںیہناچدروںںنفکدانیاچےیہوج‬
‫ےہ۔ (اروائ الغلیل ‪،521 :‬حصیح)‬ ‫اسےننہپریھکوہں۔ (حصیح النسایئ‪)6732 :‬‬
‫‪ .12‬امن ِزانجزہںآہتسہایدنلبآوازدوونںرطحےسرقأت‬
‫رکاندرتسےہ۔ (حصیح النسایئ ‪)6781 :‬‬
‫‪6‬‬
 ‫دالخوہےنیکہگج(رب)وکوعیسرفاماوراس(ےکانگوہں)وک‬
‫اپین ربفاوراوولںےسدوھدے اےسانگوہںےساسرطح‬
‫حلفرکدےسجرطحوتےندیفسڑپکےوکلیملیچکےس‬
‫حلفایکاوراےساسرھگےکدبےلںرتہبرھگ اسےکرھگ‬
‫واولںےکدبےلںرتہبرھگواےلاوراسیکویبیےکدبےل‬
‫ںرتہبویبیاطعرفاماوراسوکتنجںدالخرفاماورربےک‬
‫ذعابےساورآگےکذعابےساینپانپہاطعرفام۔‬
‫ج‪ُ .‬اللَّهمَُّإنَُّفالنُبنُفال ٍنُفيُذمَّتكُ‬
‫وحبْلُجوارك‪ُ،‬فقهُم ْنُفتنةُالقبْر‪ُ،‬وعذابُ‬
‫الن َّار‪ُ،‬وأنْتُأهلُالوفاءُُوالحمد‪ُ،‬اللَّهمَُّ‬
‫ُ‬
‫فاغفرُلهُوارحمه‪ُ،‬إنَّكُأنْتُالغفورُال َّرحيمُ‪ُ.‬‬
‫ُ‬ ‫(أخرجهُأبوُداود‪ُ:‬‬
‫رتہمج‪:‬اےاہل!الفںاکاٹیبالفں ریتیاامنںےہ اورریتی‬
‫افحتظںےہ وتاےسربےک ہنتاورمنہجےکذعابےساچب‬
‫ےل وتودعہوافرکےنواالاورالقئاتسشئےہ اےاہل!وتاےس‬
‫ شخدے اسرپرمرفام وتتہبےنشخبواال اوررمرفامےنواال‬
‫ےہ۔‬
‫د‪ُ .‬اللَّهمَُّعبْدكُوابْنُأمتك‪ُ،‬احتاجُإلىُ‬
‫رحمتك‪ُ،‬وأنْتُغن ٌُّ‬
‫يُعنُعذابه‪ُ،‬إنُاكنُ‬
‫محسناًُفزدُْفيُحسناته‪ُ،‬وإنُاكنُمسيئاًُ‬
‫)‬ ‫فتجاوزُعنهُُُ(أحاكمُالجنائزُلأللباني‪:‬‬
‫تیر تماک‬ ‫ب ر‬
‫ٹ‬
‫رتہمج‪:‬اےاہليتراالغماورتریدنبیاک ا‬
‫ن‬
‫اتحمجےہ اوروتاےسذعابديےسىنغےہ ارگيااھچاور‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫ناھتوتاسیکن ووںيمااضہفرفاماورارگياگہنگراھتوتاس‬
‫ب‬ ‫ك‬‫ت‬
‫ےکانگوہںےسدرزگررفام۔‬
‫‪7‬‬
‫‪ .13‬وسرۃاافلۃحتےکدعبرقآناکوکیئدورساوسرہاسھتالمان‬
‫یھباجزئےہ۔ (حصیح النسایئ ‪)6781 :‬‬
‫‪ .11‬رسیتیریبکتےکدعبدنمرہجذلیداعٔوںںےسوکیئاکیای‬
‫دوونںداعںیئامینگناچےیہ۔ (حصیح انب ماجہ‪ 6331 :‬مسلم ‪)712 :‬‬
‫أ‪ُ"ُ .‬اللَّهمَُّاغفرُلحيناُوميتنا‪ُ،‬وشاهدناُ‬
‫وغائبنا‪ُ،‬وصغيرناُوكبيرنا‪ُ،‬وذكرناُوأنْثانا‪ُ،‬‬
‫اللَّهمَُّمنُأحييتهُمنَّاُفأحيهُعلىُاْلسالم‪ُ،‬‬
‫وم ْنُتوفَّيتهُمنَّاُفتوفَّهُعلىُاْليمان‪ُ،‬اللَّهمََُّلُ‬
‫تحرمنُاُأ ْجرهُوَلُتضلَّناُبعده"‪( .‬ننسانبامہج‪:‬‬
‫‪)1198‬‬
‫رتہمج‪:‬اےاہل!امہرےزدنوںوک امہرےرمدوںوک امہرے‬
‫احرضولںںوک امہرےاغبئولںںوک امہرےوھچوٹںوک‬
‫امہرےڑبوںوک امہرےرمدوںوکاورامہریوعروتںوک شخ‬
‫دے اےاہل!وتمہںےسسجوکزدنہرےھکاسوکاالسمرپ‬
‫زدنہرھک اورسجوکوافتدے وتاامینرپوافتدے اے‬
‫اہل!ںیمہاسےکارجےسرحمومہنرک اوراسےکدعبںیمہ‬
‫رمگاہہنرک۔‬
‫ب‪ُ .‬اُللُهمَُّاغفرُلهُوارحمه‪ُ،‬وعافهُواعفُ‬
‫عنه‪ُ،‬وأكرمُنزلهُووسعُم ْدخله‪ُ،‬واغسلهُ‬
‫بالماءُوالثَّلجُوالبرد‪ُ،‬ونقهُمنُالخطاياُكماُ‬
‫نقَّيتُالثَّوبُاْلبْيضُمن َّ‬
‫ُالدنس‪ُ،‬وأبْدلهُ‬
‫دارًاُخي ًراُم ْنُداره‪ُ،‬وأه ًالُخي ًراُمنُأهله‪ُ،‬‬
‫وزو ًجاُخي ًراُم ْنُزوجه‪ُ،‬وأدْخلهُالجنَّةُُوُأعذهُ‬
‫منُعذابُالقبْرُُوُمنُعذابُالنَّارُ‪( ُ.‬حیحصملسم‪:‬‬
‫‪)913‬‬
‫رتہمج‪:‬اےاہل!اےس شخدےاسرپرمرفاماوراےساعتیف‬
‫دے اےساعمفرفاماوراسیکابزعتایضتفرفاماوراسےک‬
 ‫‪ .13‬امن ِزانجزہاسالعہقاکوایلایانبئوایلایوتمیلایذہمداردجسمای‬
‫اعمرشۃاکابارثولعمامتواالزایدہ دقحارےہہنہکر ہتدار(اتکب‬
‫اانجلزئ)‬
‫‪ .11‬وعرتدجسمںامن ِزانجزہادارکیتکسےہ۔ (مسلم ‪)752 :‬‬
‫‪ .11‬اکیےسزادئموںرپاکییہامن ِزانجزہڑپینھاچےیہ۔‬
‫تںرمداوروعرتوہںوترمدیکتااممےکرقبی‬
‫اوروعرتیکتےلبقیکرطفوہیناچےیہ۔ (حصیح النسایئ‪:‬‬
‫‪)6755‬‬
‫‪ .11‬روسلاہلﷺ ےنوخدیشکرکےنواےلیکامن ِزانجزہںیہن‬
‫ڑپیھ۔اہتبلذوارث(اامم)ےکالعوہوکیئاورڑپاھےئ۔ (مسلم ‪)758 :‬‬
‫‪ .11‬لمحاسطق(رگایگ)وہایگوہاوروہلمحاچرامہلمکمرکاکچ‬
‫وہوتاسرپیھبامن ِزانجزہاجزئےہوابجںیہن(خیشاابلین)‬
‫‪ .18‬انابغلاوردیہشیکامن ِزانجزہرفضںیہن۔اہتبلاجزئےہ‬
‫ہکامن ِزانجزہڑپیھاجےئ۔ویکںہکوہداعےہاورامن ِزانجزہ‬
‫رفضافکہیےہ۔ (خیشاابلین)‬
‫‪ .19‬افقسوافرج زایناوررشایبیکامن ِز انجزہڑپینھاجزئےہ۔‬
‫اہتبلذوارثاعملہنڑپاھےئ وکیئاورڑپاھےئ اتہکادبالھکسای‬
‫اجےئ۔ (اجلنائز‪ ،663 :‬حصیح)‬
‫‪ .11‬ایسرطحرقضداریکامن ِزانجزہذوارثہنڑپاھےئاہتبل‬
‫وکیئدورساڑپاھےئ۔ (خباری‪)3387 :‬‬
‫‪ .11‬نیتاواقتںامن ِزانجزہڑپانھعنےہ الہپبج‬
‫وسرجولطعوہےنےگل دورسازوالےیکوتقبجدو رہوہ‬
‫یتحہکوسرجڈلھاجےئ رسیتابجوسرجرغوبوہےن‬
‫ےگلیتحہکوپریرطحرغوبوہاجےئ۔( مسلم ‪)826 :‬‬
‫‪8‬‬
‫ارگتایھبانابغلوہوتہیداعڑپںیھ‪:‬‬
‫ُاجعلهُلناُفر ًطاُوسلفًاُوأ ْج ًرا ‪.‬‬
‫ھ‪ُ .‬اُللُهمَّ ْ‬
‫(حیحصاخبریلبقادحلثی‪)1331:‬‬
‫رتہمج‪:‬ایاہل!اسےچبوکامہرااریماسامںاورآےگ ےنلواال‘ وثاب‬
‫دالےنواالرکدے۔‬
‫ُ‬
‫‪ .11‬السمابرہجل(آبوا ِزدنلب)ہہکرکامنزمتخرکیناچےیہ۔‬
‫(کتاب اجلنائز ‪)، 617 :‬‬
‫‪ .11‬امن ِزانجزہڑپاھےنےکےیلاامموکرمدتےکرساور‬
‫وعرتتےکوطسںڑھکاوہاناچےیہ۔ (حصیح الرتمذی‪:‬‬
‫‪)6321‬‬
‫‪ .11‬امن ِزانجزہیکامتمریبکتوںںاہھتااھٹاناجزئےہتنس‬
‫انبرمعےہ۔ (کتاب اجلنائز‪)618 :‬‬
‫امنزںدوونںاہھتےنیسرپابدنانھونسمنےہ۔ (حصیح‬ ‫‪.18‬‬
‫اوب داؤد‪)577 :‬‬
‫‪ .19‬امن ِزانجزہںرصفاکیالسمہہکرکامنزمتخرکانایرھپ‬
‫دوونںرطفالسمہہکرکامنزمتخرکاندوونںرطحاجزئےہ۔‬
‫(احاکم اجلنائز‪)612 :‬‬
‫‪ .11‬ولںںیکدعتادےکاطمقبںیفصمکایزایدہانبیئاجیتکس‬
‫ ںی۔بحتسمہیےہہکااممےکےھچیپنیتںیفصانبیئاجںیئارگ‬
‫زایدہوہںوتاطقدعدں۔ ارگ‪1‬وہںوتااممےکےھچیپ‪2‬آدیم‬
‫یکاکیفصیکلکشںدوفصانبںیل‬
‫‪ .11‬سجومدحاوریقتمصخشیکامن ِزانجزہںاچسیلومدحوکین‬
‫آدیمرشتکرک ںاہلاسیکرفغمترفامدےتی ںی۔ (مسلم‪:‬‬
‫‪)718‬‬
‫‪ .12‬دجسمںامن ِزانجزہڑپانھاجزئےہ۔ (مسلم ‪)752 :‬‬
 ‫‪ .81‬رباویچنانبان یکپانبانایربرپزماراییسک مسیک ریمعرکان‬
‫عنےہ۔ (مسلم‪)753 :‬‬
‫‪ .81‬ربرپانم اترخیوافتایوکیئاورزیچانھکلعنےہ۔‬
‫(حصیح الرتمذی‪)6373 :‬‬
‫‪ .88‬ربرپالعتمےکوطررپرھتپوریغہرانھکدرتسےہ۔‬
‫(حصیح انب ماجہ‪)6355 :‬‬
‫‪ .89‬راتےکوتقدتنیفدرتسےہ۔( خباری‪)6213:‬‬
‫‪ .91‬دتنیفےکدورانیسکاعملدنیوکولںںےکدرایمن‬
‫ھٹیبرکرکفِآرختیکنیقلترکیناچےیہ۔ (حصیح اوب داؤد‪)1572 :‬‬
‫‪ .91‬ربںالگباکاپینںیہنڑھچانکاچےیہ۔‬
‫‪ .92‬رسےکےچینہیکتایاسیسیجوکیئیھبزیچںیہنرینھکاچےیہ۔‬
‫‪ .93‬اپینوکرسیکرطفےسربےکاورپڑھچانکاوراسریرب‬
‫رپڈاےتلوہےئآرخںاچبوہااپیندرایمنںڈاانلاوراساک‬
‫اپدنبیےساامتہمرکانتنسےساثتبںیہن ےہ۔ (کتاب‬
‫اجلنائز‪ ،267 :‬لاللباین)‬
‫‪ .91‬دتنیفےکدعبتےسوسالوجابوہےت ںی۔(‬
‫خباری‪)6251 :‬‬
‫‪ .91‬تدانفےنےکدعبربےکرقبیڑھکےوہرکت‬
‫ےکوسالوجابںاثتبدقمرم ےیکداعرکیناچےیہاور‬
‫نیقلترکانطلغےہ (حصیح اوب داؤد‪)2366 :‬‬
‫ذعابربربقحےہ۔ (خباری‪)6252 :‬‬
‫ِ‬ ‫‪.91‬‬
‫ذعابربےسانپہامانگنونسمنےہ۔ (خباری‪)6253 :‬‬
‫ِ‬ ‫‪.91‬‬
‫‪ .98‬توکحبصواشماساکاکھٹانداھکایاج اتےہ۔ (خباری‪)6257 :‬‬
‫‪ .99‬املسمونںاکرباتسنومہاررکانایدہنممرکانعنےہ۔‬
‫(حصیح اوب داؤد‪)2335:‬‬
‫ن‬
‫‪ .111‬وم رمدےےکاعصااءوریغہوتڑانایاکانٹعنےہ۔‬
‫(حصیح اوب داؤد‪)2335:‬‬
‫‪9‬‬
‫دتنیفےکاسملئ‬
‫‪ .12‬اکیاملسمنےکدورسےاملسمنرپھچقح ںیان‬
‫ںہی ںی‪:‬رمضییکایعدتاوراابتعانجزہ‬
‫‪ .13‬دتنیفوابجےہ۔ (خباری‪)3976 :‬‬
‫‪ .11‬امن ِزانجزہڑپےنھےکدعبدتنیفکتاسھترم ےاکوثاب‬
‫دوڑبےاہپڑوں(ادح)ےکرباربےہ۔ (خباری‪)6237 :‬‬
‫‪ .11‬یلغبرب(دحل)انبانالضفےہ۔( مسلم ‪)711 :‬‬
‫‪ .11‬ربںیچکاںیٹنیاامعتسلرکیناچےیہ۔ (مسلم ‪)711 :‬‬
‫رہگیاورحلفرھتسیوہیناچےیہ۔ (حصیح‬ ‫‪ .11‬ربرفاغ‬
‫الرتمذی ‪)6562 :‬‬
‫مي‬
‫‪ .18‬وبتقِرضورتاکیربںاکیےسزادئ تيںدنف‬
‫یکاجیتکس ںی۔ (حصیح الرتمذی ‪)6562 :‬‬
‫‪ .19‬توکاپٔوںیکرطفےسربںا اترانتنسےہ۔‬
‫(حصیح اوب داؤد‪)2366 :‬‬
‫رقبیرتنیزعزیوکتربںا اتریناچےیہ۔ (احاکم‬ ‫‪.81‬‬
‫اجلنائز ‪)681 :‬‬
‫‪ .81‬اخودناینپویبییکتربںا اتراتکسےہ۔رشطہی‬
‫ےہہکاسراتمہرتسبیہنایکوہ۔ (حصیح انب ماجہ‪)6331 :‬‬
‫‪ .82‬تربںرےتھکوتقہیداعڑپںیھ"بسمہللاوعلیملۃ‬
‫رسولہللاﷺ"(حصیح انب ماجہ‪)6353:‬‬
‫‪ .83‬ربرپنیتیھٹمیٹمڈاانلتنسےہ۔نکیلاسھتں"منھا‬
‫خلقناکم"وریغہڑپانھ ِ‬
‫الخفتنسےہ۔ (حصیح انب ماجہ‪:‬‬
‫‪)6386‬‬
‫‪ .81‬توکربںدیس‪ ،‬ولہپرپاٹلایاجےئ رہچہہلبقرخوہ‬
‫رسہلبقےکدیس‪ ،‬اجبناورریپہلبقےکابںیئاجبن۔‬
‫‪ .81‬ربیکلکشوکاہنامنوہیناچےیہ۔ (خباری ‪)6273 :‬‬
 ‫ِ‬
‫زایرتوبقرےکوتقےلہپالسمانہک اسےکدعبداع‬ ‫‪.111‬‬
‫رکاناوررھپاافغتسررکانونسمنےہ۔‬
‫َّ‬
‫السالمُعلُىُأهلُُالدُيارُمنُالمؤمنينُ‬
‫والمسلمينُوإنَّاُإنُْشاءُاللُُلالحقونُأسأ ُ‬
‫اّلِلُُلناُولكمُالعافيةُ‪(ُ.‬مسلم‪ُ )757ُ:‬‬
‫رتہمج‪:‬السیتموہاملسمونںاورومونمںےکاکھٹونںںرم ے‬
‫واولںرپ اورمہاناشءاہلرضور(اہمترےاسھت)ےنلمواےل‬
‫ت‬
‫ ںی ںاہلاعتٰیلےساےنپاور مھاارےےئلاعتیفاماتگنوہں۔‬
‫‪ .112‬الہِوبقرےکےیلداعرکےتوتقاےنپےیلیھبداع‬
‫رکیناچےیہ۔ (مسلم‪)757 :‬‬

‫‪10‬‬