Jama ustna

AS1-B Romanova
Mariia
Jama ustna to pierwszy odcinek układu pokarmowego.
Odpowiada ona przede wszystkim za przyjmowanie,
rozdrabnianie i wstępne trawienie pokarmów. Funkcje te
mogą być pełnione dzięki obecnym wewnątrz jamy
ustnej zębom oraz językowi. Ich praca wspomagana jest
przez pracę gruczołów ślinowych.
To dzięki niej możemy jeść, pełni także bardzo ważną
funkcję, jeżeli chodzi o mówienie.
W jamie ustnej odbywa się wiele procesów, z których nie
zdajemy sobie sprawy, a są nam niezbędne do życia.
Jednak żeby lepiej zrozumieć jak ważny jest to narząd –
musisz poznać jego budowę oraz funkcje.
Funkcje jamy ustnej
Jama ustna pełni naprawdę wiele istotnych dla zdrowia
ogólnego funkcji:
trawienną
oddechową
artykulacyjną
ochronną
estetyczną
erotyczną
umożliwia poznanie smaku
Jama ustna jest pierwszym punktem na drodze pokarmu
w procesie trawienia.
To w niej następuje pierwsza (wstępna) obróbka,
jedzenia, które spożywamy.
Zęby, rozdrabniają pokarm, które następnie zostaje
wymieszany ze śliną (która sama w sobie zawiera enzymy
trawienne) – rozpoczynają proces trawienia.
I wtedy też możemy odczuwać smak jedzenia, który jest
niezwykle ważny!
Kiedy mamy katar, chorą przegrodę nosową, czy
intensywnie uprawiamy sport, wtedy najczęściej
oddychamy przez usta.
W takim wypadku jama ustna pełni także funkcję
oddechową.
Należy jednak pamiętać, że taki typ oddechu nie jest
fizjologiczny.
Oddychanie przez usta powoduje wysuszanie śluzówki,
a jakość powietrza, które w ten sposób dostaje się do
płuc, jest niższa.
Nie jest ono tak nawilżone i oczyszczone jak w przypadku
oddychania przez nos.
Artykulacja głosek i innych dźwięków, które wydajemy
jest możliwa też (między innymi) dzięki budowie jamy
ustnej.
To ruchy języka, a także warg, czy miękkiego
podniebienia na to pozwalają.
Jama ustna to też punkt kontaktu ze światem
zewnętrznym, dlatego jest ona związana z działaniem
układu odpornościowego.
Błona śluzowa z ochronną warstwą czy wydzielanie śliny,
a także możliwość częstego złuszczania się naskórka to
tylko z kilka z mechanizmów ochronnych, jakie zapewnia
jama ustna.
Erotyczna funkcja jamy ustnej objawia się w trakcie
pocałunków czy seksu oralnego.
Ta część naszego ciała, w szczególności wargi i język, to
miejsca szczególnie wrażliwe na bodźce.
Nie tylko dotykowe, ale i smakowe, co też nie jest bez
znaczenia w niektórych sytuacjach.
Budowa jamy ustnej
Budowa jamy ustnej pozwala wyróżnić przedsionek jamy
ustnej (między wargami a zębami) oraz jamę ustną
właściwą (za zębami). Przedsionek i jama ustna właściwa
oddzielone są od siebie łukami zębowymi żuchwy i
szczęki.
Większą część jamy ustnej właściwej zajmuje język. Pod
językiem znajduje się dno jamy ustnej. Górną ścianę z
kolei tworzy podniebienie, które dzieli się na twarde
(część przednia) i miękkie (część tylna).
Wargi
Warga – jest strukturą okalającą usta. Wyróżniamy wargę
górną i dolną, które łączą się po bokach tworząc dwa
niezależne kąciki. Wargi mają budowę trójwarstwową.
Zewnętrzną warstwę stanowi czerwień wargowa, poniżej
znajdują się mięśnie, a na samym spodzie błona śluzowa.
Wargi są bardzo ważnym narządem niezbędnym podczas
mówienia, gwizdania, czy jedzenia. Są silnie unerwione i
tym samym delikatne na sygnały płynące z zewnątrz.
Podniebienie miękkie i twarde
Podniebienie, złożone z podniebienia twardego i
miękkiego, ogranicza jamę ustną od góry.
Podniebienie pokryte jest błoną śluzową, w przedniej
części dobrze zrośniętą z okostną. W części środkowej, za
zębami siecznymi, znajduje się brodawka przysieczna
zakrywająca ujście kanału przysiecznego. Przez kanał
przysieczny przechodzą nerwy i naczynia zaopatrujące
(przede wszystkim nerw nosowo-podniebienny i tętnica
nosowo-podniebienna). W płaszczyźnie pośrodkowej
podniebienia biegnie pasmo łącznotkankowe – szew
podniebienny; po jego bokach w części przedniej
umiejscowione są fałdy podniebienne (fałdy błony
śluzowej). Pod śluzówką części przedniej i tylnej
podniebienia twardego znajduje się warstwa tłuszczowa i
gruczołowa.
Górny i dolny łuk zębowy

Zęby U człowieka istnieją dwa pokolenia zębów: mleczne

i stałe. Zęby mleczne wyrzynają się zwykle w drugiej
połowie pierwszego roku życia i jest ich razem
dwadzieścia (po dziesięć w szczęce i w żuchwie). W
każdej połówce szczęki, w uzębieniu mlecznym,
wyróżniamy: dwa siekacze , jeden kieł i dwa zęby
trzonowe . Pomiędzy 7 a 13 rokiem życia zęby mleczne
wypadają i stopniowo są zastępowane przez zęby stałe.
Zęby W skład uzębienia stałego wchodzą 32 zęby
umieszczone symetrycznie w szczęce i żuchwie po lewej i
prawej stronie. Są to: siekacze, kły, zęby przedtrzonowe i
trzonowe . Tak zróżnicowane uzębienie nazywamy
heterodontycznym. Umożliwia ono odcinanie kawałków
pokarmów (siekacze), przytrzymywanie kęsów
pokarmowych (kły), oraz ich miażdżenie i rozcieranie
(trzonowce i przedtrzonowce).
Język i okolica podjęzykowa
Dno jamy ustnej (czyli okolica podjęzykowa) wyścielone
jest ruchomą błoną śluzową, pod którą znajdują się
ślinianki podjęzykowe. Kiedy błona śluzowa języka
przechodzi w błonę śluzową dna jamy ustnej, tworzy fałd
napinający się w trakcie unoszenia języka.
Język – ruchomy wał mięśniowy leżący na dnie jamy
ustnej – pokryty jest błoną śluzową. W jego budowie
wyróżnia się nasadę (przyczepioną do dna jamy ustnej),
trzon (ruchomą część) i koniec. W języku znajduje się
narząd smaku. Jego ruchomość pozwala przesuwać kęsy
ku przodowi i bokom na powierzchniach żujących zębów
oraz ku tyłowi, w kierunku gardzieli. Trzon języka składa
się z powierzchni dolnej i górnej (grzbietowej).
Na brodawkach języka znajdują się kubki smakowe które
mają różną wrażliwość chemiczną, co umożliwia
różnicowanie wrażeń smakowych. Ilość odróżnianych
smaków jest nieograniczona. Zawsze jednak stanowią
one kombinację czterech smaków podstawowych:
słodkiego, kwaśnego, słonego i gorzkiego.
• „Mapa smaków”
• słodki – czubek języka
• kwaśny – po bokach języka, w tylnej połowie
• słony – brzegi języka i części zbliżające się ku
przodowi
• gorzki – tył języka
Znaczenie higieny w zdrowiu jamy ustnej
Zdrowie jamy ustnej jest uzależnione od Ciebie.
Ogromne znaczenie ma odpowiednia higiena.
Choroby czy zmiany w jamie ustnej biorą się najczęsciej z
niewłaściwego dbania o jej czystość.
A to nie tylko mycie zębów (które też można robić źle!),
ale też czyszczenie języka czy używanie nici dentystycznej
lub irygatora.
Doprowadzenie do rozwoju bakterii w jamie ustnej może
prowadzić do chorób nie tylko w jej obrębie.
Efektem zaniedbań na tym polu może być wiele
naprawdę poważnych problemów, które daleko
wychodzą poza typowe schorzenia jamy ustnej, takie jak
m.in.:
• zapalenie wsierdzia
• choroby serca
• zapalenia płuc,
• infekcje dróg oddechowych
Te poważne schorzenia mogą powodować bakterie
znajdujące się w jamie ustnej.
Niestety wiele osób nadal żyje w przekonaniu, że
nieprawidłowa higiena jamy ustnej skutkuje jedynie
próchnicą, która może się skończyć co najwyższa
leczeniem kanałowym lub założeniem korony zęba.
Warto jednak zdać sobie sprawę, że prawidłowe i
regularne przeprowadzanie czynności higienicznych
błony śluzowej jamy ustnej i zębów, oraz odwiedzanie raz
na pół roku stomatologa jest niezwykle ważne.
Pojawienie się stanów zapalnych w jej obrębie jest
najczęściej skutkiem słabej dbałości o higienę jamy
ustnej.
Jak dbać o higienę jamy ustnej?
Najważniejsze elementy dbania o higienę jamy ustnej to:
• szczotkowanie zębów pastą z fluorem co najmniej
dwa razy dziennie (także szczotkowanie języka),
• codzienne nitkowanie przestrzeni między zębami,
• regularne przeglądy stomatologiczne,
• usuwanie kamienia nazębnego,
• korzystanie z antybakteryjnych płynów do płukania
jamy ustnej,
• odpowiednia dieta, ograniczenie cukru i alkoholu,
• rzucenie palenia,
• unikanie współdzielenia tych samych butelek,
szklanek czy sztućców,
• regularna wymiana szczoteczki.
• Poziom pH w jamie ustnej jest jednym zważniejszych
czynników zdrowych zębów. Prawidłowe pH
powinno wynosić 6-7. Kiedy pH staje się zbyt
 kwaśne, wzrasta ryzyko uszkodzenia szkliwa, rozwoju
próchnicy, ścierania się zębów czy chorób dziąseł.
Choroby jamy ustnej
• Ze względu na bardzo złożoną budową jamy ustnej
można wyróżnić wiele chorób tego obszaru. Do
najczęściej występujących w tym obszarze należy
zaliczyć choroby zębów na czele z próchnicą.
• Kolejną grupę chorób stanowią choroby przyzębia
związane z tzw. płytką nazębną. Mogą one
powodować krwawienie z dziąseł, rozchwianie
zębów, nieprzyjemny zapach z ust. Są drugą co do
częstości po próchnicy, przyczyną utraty zębów.
• Osobną grupę chorób stanowią stany patologiczne
błony śluzowej. Przybierają one różne postaci,
poczynając od zmiany zabarwienia a kończąc na
masywnych guzach utrudniających normalne
funkcjonowanie. Przyczyn schorzeń błony śluzowej
jamy ustnej jest wiele. Zaliczamy do nich infekcje
grzybicze, bakteryjne czy wirusowe, urazy
mechaniczne, chemiczne lub wady wrodzone.