BÀI 2

ĐỘNG HỌC PHẢN ỨNG PHỨC TẠP

(KINETICS OF COMPLEX REACTIONS)
Nội dung (content)
1. Phản ứng thuận nghịch
(Reversible reactions)
2. Phản ứng nối tiếp
(Consecutive reactions)
3. Phản ứng song song
(Parallel reactions)
• Phản ứng phức tạp: có từ 2 giai đoạn trở lên.

• Quy tắc độc lập: nếu trong hệ xảy ra vài phản

ứng, thì mỗi phản ứng tuân theo định luật tác
dụng khối lượng và diễn biến độc lập với
nhau.
 REVERSIBLE REACTION
• aA + bB ó cC + dD
!"
vt = − = 𝑘$ 𝐴 𝑚 𝐵 𝑛
#!$
!"
vn = = 𝑘% 𝐶 𝑝 𝐷 𝑞
#!$
The rate of reversible reaction:
!"
v = vt − vn = − = 𝑘$ 𝐴 𝑚 𝐵 𝑛-𝑘% 𝐶 𝑝 𝐷 𝑞
#!$
At equilibrium:
# $
&! ' (
vt = vn or 𝑘$ 𝐴 𝑚 𝐵 𝑛
=𝑘% 𝐶
𝑝 𝐷 𝑞
à & = % "
" " )
& '
' (
And Kc = ( )
" )
 aA + bB ó cC + dD
!"
− #!$ = 𝑘$ 𝐴 𝑚 𝐵 𝑛-𝑘% 𝐶 𝑝 𝐷 𝑞

• Note:
&!
- 𝐾𝐶 = is correct only if (a=m, b=n, c=p, d=q)
&"
- When studying reversible reactions, it is
important to determine concentration of
substances at the equilibrium state (t = ∞)
RATE CONSTANTS OF SOME 𝒌𝟏
REVERSIBLE REACTIONS 𝑲𝑪 = 𝒌𝟐
 CONVENTIONS (QUY ƯỚC)
k1, k2- rate constants of forward and backward
reactions;
x, x∞ - consumed concentrations of reactant A
at the moment t and at equilibrium.
a, b – initial concentrations of A and B.
A, B – concentration of A and B at the moment t
a=A+x
Example 1

Answer: 2.50.10-3 M
 Example 2
• The conversion of 4-hydroxybutyric acid (HBA)
into its lactone in an aqueous solution is a
reversible first-order reaction.
HBA ó lactone + H2O
T=0: 18,23 M 0
T= 100 min.: 10,12 M
At equilibrium: 4,95 M
Calculate k1, k2 and [HBA] after 160 min.
CONSECUTIVE
k
REACTIONS
1k 2

A à B àC
• a = [A] + [B] + [C]
[A] = a× e-k1t

k1a -k t
[B] = (e 1 - e - k2t )
k2 - k1

- k2t - k1t
k1 e - k2 e
[C] = a(1 + )
k2 - k1
 k2 é k
- 1 - 2 ù
k
ln ak1 êæ k2 ö k2 - k1 æ k2 ö k2 - k1 ú
k1 [B]max = ç ÷ -ç ÷
t B max = k2 - k1 êè k1 ø è k1 ø ú
k2 - k1 êë úû
 If k1>>k2: relatively stable intermediate B

B quickly cumulates to maximum and then gradually decomposes.

If k2>>k1: unstable intermediate B
Plots of concentrations of
substances in
AàBàC when k1=1 s-1 s
and k2 is (a) 1 ;(b) 5, and
(c) 25 s-1.
 Nhận xét:
• Khi chất trung gian kém bền (k2>>k1), nồng độ
chất trung gian được ổn định:
![)]
≈ 0 (phương pháp xấp xỉ nồng độ ổn định
!$
(giả ổn định) hay trạng thái dừng (steady state
approximation) của Bondenstein.
• Khoảng thời gian trước khi B đạt cực đại, nồng
độ C rất nhỏ gần như không phát hiện được,
gọi là khoảng thời gian cảm ứng (induction
period).
1. Cho phản ứng nối tiếp: A à B àC. Khi nồng độ B đạt cực đại
thì tỉ lệ nồng độ A/B bằng 4/5, còn thời gian để 25% chất A chuyển
hóa là 85 giây.
A) Chứng minh rằng tại thời điểm [B] đạt cực đại thì
([A]/[B])Bmax = k2/k1.
B)Tính hằng số tốc độ của từng giai đoạn.
• ĐS: k1 = 3.38.10-3 s-2; k2 = 2.71.10-3 s-2
2. Sự phân hủy phóng xạ đồng vị 210Bi diễn ra theo sơ đồ với thời
gian bán hủy tương ứng của các đồng vị:
210Bi( 5 ngày) à210Po(138 ngày) à 208Pb

Tính thời gian (ngày) để lượng 210Po đạt cực đại.

• ĐS: 24.8 ngày
3. Sự phân rã phóng xạ đồng vị 30Zn diễn ra theo sơ đồ
30Zn à 31Ga à 32Ge
Hàm lượng cực đại của Ga sẽ đạt được sau 30,3 giờ, khi đó tỉ lệ
giữa số nguyên tử Zn và Ga là 3,48. Tính chu kỳ bán rã của Zn và
Ga.
• ĐS: k1=1.66.10-2 h-1; k2=5.78.10-2 h-1
 PHẢN ỨNG SONG SONG
(PHẢN ỨNG CẠNH TRANH)
 PHẢN ỨNG SONG SONG
(PHẢN ỨNG CẠNH TRANH)

- Tỉ lệ các sản phẩm “bền” động học (kinetically controlled ratio of products) được
quyết định bởi k1/k2
- Tỉ lệ các sản phẩm bền nhiệt động (kinetically controlled ratio of products) được
quyết định bởi K1/K2.