TEMA E PUNIMIT:

SHALQINI
• PUNIMI SEMINARIK NGA LËNDA:
• LËNDA E PARË ME ORIGJINË BIMORE
• PUNUAN: FIONA PRAPASHTICA & LULZIM KRASNIQI
• PROF. MUFAIL SALIHAJ
 TEMAT:
1. Shalqini
2. Përshkrimi
3. Taksomonia
4. Historia
5. Kultivimi
6. Grupet e kultivareve
7. Prodhimi
8. Ushqimi dhe Pijet
9. Lendet Ushqyese
10. Përfitimet kryesore
shëndetësore të
shalqirit 2
 SHALQINI
Shalqini është bimë vjetore që peshon jo
pak dhe ka zakonisht lëkure me ngjyrë të
gjelbër kurse në brendi është e kuqe.
Shalqini është i mbushur me ujë dhe
lëndë ushqyese, përmban shumë pak
kalori dhe është jashtëzakonisht i freskët.
Është një nga frutat më të pëlqyer në
këto vende.Shalqiri është i pasur
me vitaminë A dhe C.Është gjithashtu i
mbushur me ujë dhe lëndë ushqyese,
përmban shumë pak kalori dhe është
jashtëzakonisht i freskët.Të pish lëngun e
tij apo të konsumosh atë, mund të ketë
disa përfitime shëndetësore, duke
përfshirë presionin e ulët të
gjakut,përmirëson ndjeshmërinë e
insulinës dhe redukton dhimbjet e
muskujve. 3
PËRSHKRIMI
SHALQIRI ËSHTË NJË NJËVJEÇAR QË KA NJË ZAKON TË
PËRULJES OSE NGJITJES. KËRCELLI ËSHTË DERI NË 3
METRA I GJATË DHE RRITJA E RE KA QIME TË VERDHA
OSE KAFE.
GJETHET JANË 60 DERI NË 200 MILIMETRA TË GJATA
DHE 40 DERI NË 150 MM. KËTO ZAKONISHT KANË TRE
LOBE QË JANË ME LOBE OSE ME DY LOBE.
BIMËT E EGRA KANË FRUTA DERI NË 20 CM NË
DIAMETËR, NDËRSA VARIETETET E KULTIVUARA MUND
TË KALOJNË 60 CM .
LËKURA E FRUTIT ËSHTË ME NGJYRË JESHILE TË MESME
NË TË ERRËT DHE ZAKONISHT ME LARA-LARA OSE VIJA,
DHE MISHI, QË PËRMBAN GRUMBUJ TË SHUMTË TË
PËRHAPUR NË TË GJITHË BRENDËSINË, MUND TË JETË I
KUQ OSE ROZË (MË SË SHPESHTI), PORTOKALLI, I
VERDHË, JESHIL OSE I BARDHË.
TAKSOMONIA
Kjo taksonomi filloi me sinonimizimin e
gabuar të pjeprit të leshtë Citrullus
lanatus me shalqirin e ëmbël Citrullus
vulgaris nga L.H. Bailey në vitin 1930. Të
dhënat molekulare, duke përfshirë
sekuencat nga koleksioni origjinal i
Thunberg dhe materiale të tjera të tipit
përkatës, tregojnë se shalqiri i ëmbël
(Citrullus vulgaris Schrad.) dhe pjepri i
hidhur i leshtë Citrullus lanatus (Thunb.)
Matsum. & Nakai nuk janë të lidhur
ngushtë me njëri-tjetrin. Pjepri i hidhur i
leshit u përshkrua zyrtarisht nga Carl
Peter Thunberg në 1794 dhe iu dha emri
Momordica lanata. Ai u ricaktua në
gjininë Citrullus në 1916 nga botanistët
japonezë Jinzō Matsumura dhe
Takenoshin Nakai. 5
HISTORIA
Shalqinjtë e hershëm nuk ishin të ëmbël, por të hidhur,
me mish të verdhë në të bardhë dhe të vështirë për t'u
hapur. Nëpërmjet mbarështimit, shalqinjtë më vonë
kishin shije më të mirë dhe hapeshin më lehtë.
Kolonistët evropianë dhe njerëzit e skllavëruar nga
afrika e futën shalqinin në botën e re. Në epokën e
luftës civile në shtetet e bashkuara, shalqinjtë rriteshin
zakonisht nga zezakët e lirë dhe u bënë një simbol për
heqjen e skllavërisë. Pas luftës civile, njerëzit me ngjyrë
u keqtrajtuan për lidhjen e tyre me shalqinin. Ndjenja
evoluoi në një stereotip racist ku njerëzit me ngjyrë
ndanin një oreks të supozuar të pangopur për shalqirin,
një frut i lidhur prej kohësh me dembelizmin dhe
papastërtinë.
Shalqinjtë pa fara u zhvilluan fillimisht në vitin 1939
nga shkencëtarët japonezë të cilët ishin në gjendje të
krijonin hibride triploide pa fara të cilat mbetën të
rrallë fillimisht sepse nuk kishin rezistencë të
mjaftueshme ndaj sëmundjeve. Shalqinjtë pa fara u
bënë më të njohura në shekullin e 21-të.
 KULTIVIMI
• Shalqinjtë janë bimë të rritura nga klimat
tropikale në ato të buta, që kanë nevojë për
temperatura më të larta se rreth 25 °C për të
lulëzuar. Në një shkallë kopshti, farat zakonisht
mbillen në tenxhere nën mbulesë dhe
transplantohen në tokë ranore të drenazhuar
mirë me një pH midis 5.5 dhe 7 dhe nivele
mesatare të azotit.
• Dëmtuesit kryesorë të shalqirit përfshijnë
afidet, mizat e frutave dhe nematodat me nyje
rrënjë.
• Në kushtet e lagështisë së lartë, bimët janë të
prirura ndaj sëmundjeve të bimëve si myku
pluhur dhe virusi i mozaikut. Mungesa e polenit
mendohet se kontribuon në "zemrën e zbrazët"
e cila bën që mishi i shalqirit të zhvillojë një
vrimë të madhe, ndonjëherë në një formë të
ndërlikuar dhe simetrike. Shalqinjtë që vuajnë
nga zemra e zbrazët janë të sigurt për t'u 7
konsumuar.
Grupet e kultivareve

8
.
PRODHIMI
Në vitin 2020, prodhimi global i
shalqinjve ishte 101.6 milion ton,
me Kinën që përbën 60% të
totalit.

Prodhuesit dytësorë përfshinin

Turqinë, Indinë, Iranin, Algjerinë
dhe Brazilin – që të gjithë kanë
prodhim vjetor prej 2-3 milionë
tonë në vitin 2020.
 PRODHIMI I SHALQINIT 2020
KINA 60.1
TURQIA 3.49
INDIA 2.79
IRANI 2.74
ALGJERIA 2.29
BRAZIL 2.18
BOTA 101.6

FAOSTAT OF THE UNITED NATIONS

9
USHQIMI DHE PIJET
• Shalqiri është një frut i ëmbël, i
konsumuar zakonisht verës, zakonisht si
feta të freskëta, të prera në sallata frutash
të përziera, ose si lëng.

• Lëngu i shalqinit mund të përzihet me

lëngje të tjera frutash ose të bëhet verë.

• Farat kanë një aromë arre dhe mund të

thahen dhe të pjeken, ose të bluhen në
miell.

• Lëkurat e shalqinit mund të hahen, por

shija e tyre jo tërheqëse mund të
mposhtet me turshi, ndonjëherë hahet si
perime, e skuqur ose e zier.
11
LËNDET USHQYESE
.  Fruti i shalqirit është 91% ujë,

 përmban 6% sheqerna,

 ka pak yndyrë.

Në një porcion prej 100 gramësh frutat e

shalqirit furnizojnë (30 kilokalori) energji
ushqimore dhe sasi të ulëta të lëndëve
ushqyese thelbësore.

Vetëm vitamina C është e pranishme në

përmbajtje të konsiderueshme në 10% të
vlerës ditore.

Pulpa e shalqinit përmban karotenoidë,

duke përfshirë likopenin. Aminoacidi
citrulina prodhohet në lëkurën e shalqirit.
PËRFITIMET KRYESORE
SHËNDETËSORE TË SHALQIRIT
1. Ju ndihmon të qëndroni të hidratuar

2. I mbushur me lëndë ushqyese dhe

komponime të dobishme bimore

3. Mund të ketë efekte antikancerogjene

4. Mund të përmirësojë shëndetin e zemrës

5. Mund të reduktojë inflamacionin dhe

stresin oksidativ

6. Mund të ndihmojë në parandalimin e

degjenerimit makular

7. Mund të lehtësojë dhimbjen e muskujve

8. Mund të ndihmojë shëndetin e lëkurës

9. Mund të përmirësojë tretjen

13
REFERENCAT
• https://www.agmrc.org/commodities-
products/vegetables/watermelon
• https://en.wikipedia.org/wiki/Watermelon
• https://www.healthline.com/nutrition/watermelon-health-benefits
• https://sq.wikipedia.org/wiki/Shalqini
• https://www.medicalnewstoday.com/articles/266886
• https://www.healthline.com/nutrition/foods/watermelon#:~:text=Wat
ermelon%20consists%20mostly%20of%20water,Calories%3A%2030

14
FALEMINDERIT PËR VËMENDJEN

15