მსაჯულთა წიგნი

თავი 1
იესოს გარდაცვალების შემდეგ ებრაელები ღმერთს დაეკითხნენ, ვინ უნდა ყოფილიყო მათი
წინამძღოლი შეუმუსრავად დარჩენილი ქანაანელების წინააღმდეგ ბრძოლისას. აღნიშნული
ვედრება ურიმისა და თუმიმის საშუალებით ხდებოდა, რომელიც მღვდელთმთავრ ელიაზარის
გარდაცვალებისას ფინეზმა იმემკვიდრა.
ევსევი კესარიელის თანახმად, მიწების განაწილების დროს იუდას ტომმა იმემკვიდრა
აღთქმული ქვეყნის მიწა და სწორედ მას განეკუთვნა საღვთო მითითებით ებრაელი ერის
წინამძღოლობა, რასაც უფალი ასე განაჩინებს: „იუდა აღვიდეს, აჰა-ესერა, მივეც ქუეყანაჲ იგი ჴელთა
მისთა“ (მსაჯ. 1.2). მართალია, მსაჯულები სახვადასხვა ტომიდან გამოდიოდნენ, მაგრამ ზოგადად
ერს იუდას ტომი წინამძღვრობდა, განსაკუთარებით დავითის მეფობიდან მოყოლებული ვიდრე
ბაბილონურ ტყვეობამდე. მორიგი ეპოქალური ისტრიაც იუდას ტომს დაუკავშირდა, რადგან
მისი წიაღიდან გამოსული ზორუბაბელი ხელმძღვანელობდა სამოცდაათწლიანი განშორების
შემდეგ სამშობლოში დაბრუნებულ რეპატრიანტებსა და ახალი ტაძრის აგებას. ამდენად,
ხსენებული ტომის განსაკუთრებულობა ძველი აღთქმის უძველეს ისტორიაშიც მრავალგზის
დადასტურდა.
ლოპუხინის მიხედვით, ხალხის შეკითხვაზე პასუხად ღმერთის მიერ იუდას ტომის
გამორჩევა დანარჩენებთან შედარებით მისი მრავალრიცხოვნობით იყო განპირობებული და
სხვებისათვის მაგალითის მისაცემად პირველნი სწორედ ისინი უნდა გამოსულიყვნენ
საჭიროების ჟამს. იუდამ თავის მხრივ მოსაზღვრე და ყველაზე ახლოს მყოფ სიმეონის ტომს
მოუხმო. ორი ტომის გაერთიანებულმა ძალამ ქანაანელნი და ფერიზელნი დაამარცხა და 10 000
კაცი მოაკვდინა. ქალაქ ბეზეკში ებარელები მის მეფეს - ადონიბეზეკს გადაეყარნენ, რომელიც
გაიქცა, თუმცა დადევნების შედეგად დააპატიმრეს და ხელ-ფეხი მოჰკვეთეს.
ლოპუხინის თანახმად, აღნიშნულ მოქმედებაში ხელებისა და ფეხების დიდი თითების
მოკვეთა იგულისხმება. გამარჯვებულთა მხრიდან დამარცხებულის ამგვარი დასახიჩრება ძველ
დროში მიღებული წესი იყო. თავად ადონიბეზეკმა კი აღიარა, რომ როგორც ის მოექცა 72 მეფეს
(იგულისხმებიან ქალაქებისა თუ დაბების მმართველები), იგივე მიეგო მასაც. ამის შემდეგ
ებრაელები იერუსალიმს მიადგნენ, სადაც ადონიბეზეკი გარდაიცვალა, ხოლო ისრაელმა ქალაქს
შეუტია, დაიპყრო ის და ცეცხლით გადაწვა.
აღნიშნული ბიბლიური ცნობის საფუძველზე თეოდორიტე კვირელი ასეთ შეკითხვას
დასვამს: თუკი მსაჯულთა ეპოქაში იქნა დაპყრობილი იერუსალიმი, მაშ, დავითის მიერ აღებულ
ქალაქში რა მოიაზრება? ებრაელები ხან იმარჯვებდნენ, ხან მარცხდებოდნენ, ზოგჯერ
წარმართებზე ბატონდებოდნენ, ზოგჯერაც თავად ექვემდებარებოდნენ მათ. აქედან ჩანს, რომ
იებუსეველებმა ებრაელთა მიერ დაპყრობილი იერუსალიმი მოგვიანებით დაიბრუნეს,
განაახლეს და მხოლოდ რამდენიმე საუკუნის შემდეგ დავით მეფემ შეძლო მისი დამორჩილება.
ასევე, ტერმინი «იერუსალიმი» მიანიშნებს, რომ მსაჯულთა წიგნი მოგვიანო ეპოქაში დაიწერა,
როდესაც ხსენებულ ქალაქს პირვანდელი იებუსის ნაცვლად საყოველთაოდ ცნობილი სახელი
«იერუსალიმი» ეწოდა.
ლოპუხინის მიხედვით, მსაჯულთა წიგნის აღნიშნული ცნობა გულისხმობს იმას, რომ
ებრაელებმა მხოლოდ იუდას ტომის კუთვნილი მიწის მიმდებარედ არსებული იერუსალიმის
უმნიშვნელო სივრცე დაიქვემდებარეს, ხოლო მისი მაღალი ნაწილი - სიონი კვლავ იებუსეველთა
ხელში რჩებოდა დავითის დროებამდე.
იუდასა და სიმეონის ტომებმა საომარი მოქმედებები განაგრძეს. წმინდა წერილი იესო ნავეს
ძესთან ერთად ეგვიპტის დასაზვერად გამგზავრებული ქალებ იეფუნის ძის შესახებ
მოგვითხრობს (ის იუდას ტომიდან იყო), რომელმაც საკუთარი პირობა ხმამაღლა გაახმოვანა:
მწიგნობართა ქალაქის დამპყრობს ქალები საკუთარ ასულს - ასქანს მიათხოვებდა. მისმა
ძმისწულმა, კენეზის უმცროსმა ვაჟმა - გოთონიელმა მწიგნობართა ქალაქი აიღო, ბიძამისმა კი
სიტყვა შეასრულა და თავისი ასული ცოლად გააყოლა მას. აქვე წერილი აღგვიწერს, თუ როგორ
შთააგონა გოთონიელმა ასქანს, შესაბამისი თხოვნით მიემართა მამისათვის და სახედარზე
1
ამხედრებული ასქანი ქალებს ასეთი სიტყვებით ევედრებოდა: „მაკურთხე, მამაჩემო. რადგან ნეგების
ქვეყანა მაჩუქე, ბარემ წყლის წყაროებიც მიბოძე“ (მხ. 15). ქალებმა ასულის თხოვნა შეასრულა და,
ბიბლიური ტექსტის თანახმად, ზედა და ქვედა წყაროები გადასცა.
აღნიშნულ ეპიზოდს ეხმიანება წმინდა გრიგოლ დიალოგოსი და ასეთი სახის განმარტებას
გვთავაზობს: არსებობს ორი სახის სინანული. მოღვაწეობის დასაწყისში ღმრთის მსურველი
სული შიშის გამო განიცდის სინანულს, შემდეგ კი - სიყვარულისათვის. თავდაპირველად
ადამიანი ცრემლებს ღვრის, რადგან საკუთარ ცოდვილიანობას აცნობიერებს და მარადიული
სასჯელის ეშინია; მაგრამ როდესაც მარავალჟამიერი გლოვის მიზეზით შიში ნელდება, ცოდვათა
მიეტევების სასოება იშვება და ზენა სიკეთეთა მიმართ სულში სიყვარული აინთება და ის, ვინც
ადრე სასჯელის შიშით ტიროდა, ზეციური სამეუფოსაგან განრიდების გამო ღვრის ცრემლებს.
ამასთან, ამგვარად მოღვაწეს ეძლევა სულიერი ცოდნა ანგელოზთა დასების, წმინდანების
შესახებ, თუ რაოდენ გამოუთქმელია ღვთის მარადიული ჭვრეტის დიდებულება და კიდევ
უფრო დიდ გლოვას განიკუთვნებს და შიშით განპირობებული სრული სინანული სულს
სიყვარულისმიერი სინანულისაკენ უწინამძღვრებს. წარმოდგენილი სწავლება სიმბოლური
სახით არის გადმოცემული ზემოთ მოთხრობილ ბიბლიურ ისტორიაში, სადაც წერია, რომ
ქალების ასული ასქანი სახედარზე მჯდომარე მიმართავდა მამას: „მაკურთხე, მამაჩემო. რადგან
ნეგების ქვეყანა მაჩუქე, ბარემ წყლის წყაროებიც მიბოძე“. რა თქმა უნდა ასქანი სახედარზე იყო
ამხედრებული, რადგან მისი სული მისი სხეულის უგუნურ მოთხოვნილებებზე იყო
ამაღლებული. ამოძახილი, რითაც ის მამას წყლის წყაროების გადაცემას სთხოვდა, მიანიშნებს,
რომ ღრმა მწუხარებით უნდა გამოვითხოვოთ ჩვენი შემოქმედისაგან ცრემლთა დენის მადლი.
არიან ადამიანები, რომლებმაც მოიპოვეს ნიჭი და ღიად და დაუფარავად ლაპარაკობენ
სამართლიანობაზე, იცავენ დაჩაგრულთ, ქონებას უყოფენ მსაჭიროებელს, ცეცხლოვანი
შემართებით აღმსარებლობენ საკუთარ სარწმუნოებას, თუმცა ცრემლთა მადლი ჯერაც არ
მიუღიათ. ასქანის მსგავსად, მათ, შეიძლება ითქვას, აქვთ «ნეგების ქვეყანა», მაგრამ გარდაუვალი
აუცილებლობით საჭიროებენ «წყლის წყაროებსაც», რადგან ახლა, მრავალი კეთილი საქმეების
აღსრულებისას, საკუთარი ცოდვილიანობა უნდა გამოიტირონ სასჯელის შიშის ანთუ
ზეციურთა მიმართ სიყვარულის მიზეზით. ხოლო არის რა სინანულის ორი სახე, ქალებმა
საკუთარ ასულს მისცა «როგორც ზემო, ისე ქვემო ყწარონი» (მხ.15). ამდენად, ზემო წყაროების
მიღება ცათა სასუფეველში შესვლის სურვილით ტირილს მოასწავლებს, ქვემო წყაროები კი
ჯოჯოხეთის შიშით ტირილს გულისხმობს. ადამიანს თავდაპირველად «ქვემო წყაროები»
მიემადლება, მორიგ ჯერზე - «ზემო წყაროები», თუცა რადგანაც სიყვარულისმიერი სინანული
შიშისმიერზე უპირატესია, წერილმა «ქვემო წყაროებზე» უწინარეს «ზემო წყაროები» ახსენა.
წინამდებარე თავში წერილი მოსეს სიმამრის, ეგვიპტიდან გამოსული იოთორის
შთამომავლების შესახებ მოგვითხრობს, რომლებიც იუდას კუთვნილ მიწაზე განსახლდნენ.
მხ. 16: „და ძენი იობაბისნი, კენეელისანი, სიმამრისა მოსჱსნი, აღმოვიდეს ქალაქთა
მათთაგან ზღჳსკიდისათა ძეთა იუდაჲსთა უდაბნოდ, რომელ არს სამხრით იუდაჲსა, შთასავალსა
მას არადისასა. და მოვიდეს და დაემკჳდრნეს იგინი ერისა მის თანა“.
რაც შეეხება ტექსტში ნახსენებ იობაბს, თეოდორიტე კვირელის განმარტებით, მასში მოსეს
სიმამრის (იოთორისა თუ რაგუელის) ვაჟი, შესაბამისად, მოსეს ცოლისძმა იგულისხმება და
სიმამრი პირობითად ეწოდება.
იუდას ტომმა ბრძოლების შედეგად გაზა, ასკალონი და ეკრონიც დაიმორჩილა მათი
მიმდებარე ტერიტორიებითურთ, თუმცა მათზე მმართველობა დიდ ხანს არ შეუნარჩუნებია.
ამავე თავში მოთხრობილია, რომ ხსენებულმა ტომმა ზოგიერთ ბრძოლაში გამარჯვებას ვერ
მიაღწია და აღთქმული მიწის გარკვეული ნაწილი კვლავ ქანაანელთა განსახლების ადგილად
დარჩა.
თეოდორიტე კვირელი ინტერესდება საკითხით, თუ რატომ ვერ აითვისეს ებრაელებმა
სრულად ქანაანური სივრცე და იესო ნავეს ძისადმი მიცემული საღვთო კურთხევის

2
საპირისპიროდ საკმაოდ მწირ ტერიტორიას ეუფლნენ. კვირელი მამის განმარტებით, აღნიშნულს
ორი მიზეზი გააჩნია. პირველი ისაა, რომ რჩეული ერის უკეთურებამ საღვთო შეწევნა განაშორა
მას, მარტო დარჩენილმა კი რიგ ბრძოლაში მარცხი იწვნია და ზეგარდამო კურთხევის
აღსრულებას თავად შეუშალა ხელი. რაც შეეხება მეორე მიზეზს, თუკი ისრაელი სრულად
აითვისებდა ქანაანს, მათ უზარმაზარი საცხოვრებელი სივრცე ექნებოდათ, ხოლო ვინაიდან,
ძველი აღთქმის რჯულის მიხედვით, ღვთისმსახურება მხოლოდ ერთ ადგილზე - იერუსალიმის
ტაძარში უნდა შესრულებულიყო, განგებულებითად ებრაელების სახელმწიფო უფრო მცირე
ზომის საზღვრებში მოექცა, რომ გზის სივრცელის გამო უდებნი ღვთისმსახურებას არ
განდგომოდნენ.
ამავე თავში მოთხრობილია, თუ როგორ აიღეს ებრაელებმა ქალაქი ბეთილი, რომელსაც
ადგილობრივი ქანაანური სახელწოდების მიხედვით, ლუზა ეწოდებოდა. ქალაქის
მისადგომებთან დაბანაკებულმა ებრაელებმა გამოსული კაცი შეიპყრეს, ლუზაში შესასვლელი
გამოიკითხეს და შემდეგ მარტივად აქციას საკუთარ ნადავლად. გაწეული დახმარებისათვის
ხსნებული კაცი თავისი სანათესაოთურთ ცოცხალი დატოვეს. მან, სხვა ადგილზე
გადასახლებულმა, ახალი ქალაქი დაარსა და სახელად ლუზა უწოდა.
აღთქმული მიწის დასაკუთრებასთან დაკავშირებით იესო ნავეს ძის დროისათვის
არსებული მხურვალება ერში ნელ-ნელა გაცივდა და თუკი თავდაპირველად ებრაელები
ბრძოლით იკვალავდნენ გზას, ამჯერად მზად იყვნენ ხარკის მიღების სანაცვლოდ სრული
უსაფრთხოება მიენიჭებინათ ქანაანელთათვის, რითაც მოსეს აღთქმა ირღვეოდა.

თავი 2
მხ. 1-3; მას შემდეგ, რაც აღთქმული მიწიდან ქანაანელთა განდევნის კურთხევა ებრაელებმა
არ შეასრულეს, გილგალიდან, სეპტუაგინტას მიხედვით, ბეთილში, ხოლო მასორეტული
ტექსტის თანახმად, ბოქიმში უფლის ანგელოზი მოვიდა, რომელმაც საღვთო აღთქმის
შეუსრულებლობაზე მიუთითა რჩეულ ერს. ამასთან, ისიც აუწყა, რომ ამგავრი ურჩობის გამო ეს
ხალხი (ქანაანში დატოვებული წარმართები) სასჯელად, მათი ღმერთები კი ცდუნების წყაროდ
გაუხდებოდნენ ებრაელებს. უფლის ანგელოზში ზოგიერთი კომენტატორი აღთქმული
ქვეყნისკენ რჩეული ერის მეწინამძღვრე უსხეულო ძალას მოიაზრებს (იხ. გამოს. 32.34; 33. 1-3),
სხვათა განმარტებით, საუბარია ღვთის ნების გამცხადებელ რომელიღაც წინასწარმეტყველზე
(შდრ. მალაქ. 3.1), დანარჩენთა თვალთახედვით, მასში მღვდელთმთავარი ფინეზი (ელეაზარის
ვაჟი) იგულისხმება, რადგან სწორედ მღვდელთმთავრი იყო უფლის ნების მაუწყებელი.
მხ. 4-5; როდესაც ხალხმა უფლის ანგელოზის სიტყვები მოისმინა, სინანულით ხმამაღალი
ტირილი დაიწყო და მათი მოქმედების მიზეზით აღნიშნულ დაბლობს «ტირილის ადგილი» (ებრ.
«ბოქიმი») ეწოდა. ნეტარი იერონიმეს თანახმად, ხსენებული ტოპონიმი სიმბოლურად ამა
საუკუნეს განასახიერებს, რადგან კაცობრიობა განა მთაზე, ე. ი. ცათა სასუფეველში კი არ
იმყოფება, არამედ დაბლობსა და ვაკეში, ე. ი. ამა სოფლის სიბნელეში მკვიდრობს, რადგან
დანაშაულის მიზეზით ადამთან ერთად სამოთხიდან გლოვის (ტირილის) სავანეში ვართ
განდევნილი, სადაც სინანული და ცრემლებია.
მხ. 6-9; წიგნის ავტორი მსაჯულთა დროისათვის არსებული მდგომარეობის შესადარებლად
იესო ნავეს ძის პერიოდს იხსენებს, თუ როგორი გულმოდგინებით გამოირჩეოდა მაშინ რჩეული
ერი: „ჰმონებდა ერი იგი უფალსა ყოველთა დღეთა მათ მოხუცებულთასა, რომელნი დღეგრძელ იყვნეს
ისუჲს თანა და რომელთა იცნოდეს ყოველნი საქმენი უფლისანი დიდ-დიდნი, რომელ ყო ისრაჱლსა თანა“
(მხ. 7), რომ წარმოდგენილი კონტრასტით რჩეული ერის ძველსა და ახალ თაობას შორის
არსებული განსხვავება გულისხმაჰყოს მკითხველმა.
საგულისხმოა ორიგენეს განმარტება, რომელიც ყურადღებას აქცევს სიტყვებს: „და აღესრულა
ისუ, ძჱ ნავჱსი, მონაჲ უფლისაჲ, ასდაათისა წლისაჲ“ (მხ. 8) და ინტერესდება, თუ რატომ გვამცნო
აღნიშნულის შესახებ წიგნის ავტორმა. ორიგენეს თანახმად, ნავეს ძე ამ შემთხვევაშიც მაცხოვარს
3
განსახიერებს, ხოლო ქრისტე ზოგისათვის მარადის ცოცხალია (მაგალითად, მოციქულები,
წმინდა მამები და ა. შ.), ხოლო სხვათათვის, რომლებიც ღვთის სიტყვას არაფრად მიიჩნევენ, -
მკვდარი. ამდენად, მსაჯულთა წიგნის ავტორმა გვაუწყა რა, რომ მოკვდა იესო, ამით მისი
თანამედროვე რჩეული ერის უკეთური არჩევანით განპირობებული მდგომარეობა წარმოაჩინა,
რომლის თანახმადაც მკვდარია მათში მათ მიერვე უარყოფილი ღმერთი, რადგან ცოდვის
მოქმედი საკუთარ თავში ღმერთს აკვდინებს, ხოლო მადლს შედგომილი, პირიქით, თავის
სულში უფალს განაცხოველებს.
მხ. 10-13; წერილი ბაალისადმი ებრაელთა მსახურების შესახებ მოგვითხრობს. ხსენებულ
კერპს, წარმართული წარმოდგენების თანახმად, მრავალმხრივი ძალმოსილება ჰქონდა და
სწორედ ამ მიზეზით მრავლობითი სახელით - «ბაალები» მოიხსენიებოდა ხშირად იქვეა
მითითება აშერაზე.
მხ. 14-15; საღვთო აღთქმების უგულვებელყოფის გამო ღმერთი რჩეულ ერს დასჯას
ჰპირდება, რისთვისაც სწორედ ქანაანში დატოვებული წარმართები იქნენ განგებულებითად
გამოყენებული. ორიგენეს თანახმად, მსაჯულთა თუ მეფეთა ეპოქაში, როგორც კი განუდგებოდა
ისრაელი ღმერთს და კერპებისადმი ლტოლვას იწყებდა, გარშემო მკვიდრი ხალხის ხელით
რისხვა გადმოიღვრებოდა მათზე და სწორედ ხსენებული მიზნისათვის იყენებდა ღმერთი
წარმართულ ეთნოსებს.
წმინდა გრიგოლ დიალოგოსის თანახმად, მსაჯულთა წიგნში გადმოცემული ისტორია,
რომლის მიხედვითაც აღთქმული მიწის ათვისებისას ებრაელებმა, მართალია, ძირითადი და
ძლიერი მტრები დაამარცხეს, თუმცა ქანაანელნი და ფილისტიმელნი ხელუხლებელნი დარჩნენ,
სიმბოლური გააზრებითაც აღიქმება. საქმე ისაა, რომ ხშირად განსაკუთრებული მოღვაწეობის
მტვირთველ ადამიანებს, რომლებმაც საკუთარ თავში არსებული მომაკვდინებელი ვნებულებანი
ზეგარდამო შემწეობით შემუსრეს, ღმერთი ბოლომდე არ განწმენდს და მცირე სახის
უძლურებებს უტოვებს, რომ მარადის ჰქონდეთ გადასალახი დაბრკოლება, რითაც გაამაყებისა და
გაამპარტავნებისგან იცავს და სიმდაბლისკენ მიმართავს მათ. მაშ, ასეთი მოღვაწე ძლიერი მტრის
მძლეველია, თუმცა, ამასთან, გულისხმაჰყოფს, რომ მტერთაგან უსუსტესნი კვლავ შეაჭირვებენ
მას. სრულიად გასაოცარი სახით ერთი და იგივე ადამიანი შეიძლება ძლიერი იყოს სათნოებით
და სუსტი უძლურებით და, ერთი მხრივ, საიმედოდ სიკეთეში გამყარებული, მეორე მხრივ,
უძლურებაში მყოფად ხედავდეს საკუთარ თავს და სიკეთე, რომელსაც წარუმატებლად
მიესწრაფვის, აიძულებს, სიმდაბლით ემსახუროს იმას, რასაც ფლობს. აღნშნულის დასტურად
ზეციურთა მაგალითიც შეგვიძლია მოვიხმოთ, რადგან ანგელოზთა ნაწილის დაცემამ სარგებელი
მიანიჭა იმათ (ე. ი. დაუცემელ ანგელოზებს), ვისთვისაც აღნიშნული მოქმედება სიკეთეში
მარადიულად გამყარების მიზეზი შეიქმნა. ასე ემართება ყველა მოღვაწეს: დანაკლისი, რომელიც
სიმდაბლეს შეამტკიცებს, უდიდესი სარგებლის მომტანი ხდება სულისათვის (მე- 3 თავის,
პირველი მუხლის განმარტება; იმავე განმარტებას გვთავაზობს წმინდა ისააკ ასური).
ღირსი იოანე-კასიანე რომაელის განმარტებით, ისრაელის გარშემო წარმართი ხალხების
დატოვება საღვთო განგებულებით კეთილი საქმისათვის შეიძლებოდა ყოფილიყო
გამოყენებული, რადგან ებრაელთა წინააღმდეგ მათი მუდმივი თავდასხმა რჩეულ ერში ღვთის
შეწევნის სურვილს განაცხოველებდა და ხალხს ზეცისაკენ ხმობას შთააგონებდა.
მხ. 16: „და აღადგინნის უფალმან მსაჯულნი და განარინნის იგინი უფალმან ჴელთაგან
წარმტყუენველთა მათთაჲსა“.
როდესაც გარეგანი შემაჭირვებლებისაგან შეწუხებული ისრაელი ღმერთს მიმართავდა,
უზენაესი ერის წიაღიდან გამოიხმობდა განსაკუთრებული შესაძლებლობების მქონე ადამიანებს,
რომელთა არჩევა არა წარმომავლობას, ერში ცნობადობას და ა. შ., არამედ პირად ღირსებებს
უკავშირდებოდა. მათ მსაჯულები ეწოდებოდათ და ისინი გარეგანი საფრთხეებისაგან
დაიხსნიდნენ ხალხს. ხაზგასმით უნდა აღინიშნოს, რომ ხსენებული პირების ძირითადი ფუნქცია
ისრაელის გადარჩენა იყო. მათი ხელისუფლება მათივე გარდაცვალებით სრულდებოდა და არ
გადაიცემოდა მემკვიდრეობით. მსაჯულების მმართველობის პერიოდში ერი ღვთის
ერთგულებას იჩენდა, თუმცა მათი გარდაცვალებისთანავე რჩეული ხალხი ხშირად უზენაესს
4
განუდგებოდა და კერპებისაკენ მიილტვოდა. მსაჯულების სამოღვაწეო დრო სწორედ ამგვარი
მიმოქცევის ეპოქაა. მსაჯულების რაოდენობა იყო თორმეტი.
მხ. 20-23; კესარიოს არელატელის განმარტებით, დავითის დროებაში ქანაანის ყველა
წარმართული ტომი რჩეულ ერს იყო დამორჩილებული, გარდა იებუსეველებისა, იუდეველთა
კუთვნილ მიწაზე კი არ მოიძებნა ადგილი, სადაც ღმერთს ტაძარი აუშენდებოდა და მხოლოდ
წარმართთა საცხოვრისი - იერუსალიმი გახდა სიწმინდის დამტევი, რაც
წინასწარმეტყველებითად იმას წარმოაჩენდა, რომ იუდეველთა მიწაზე, ე. ი. გულში ღირსეული
მსხვერპლის შესაწირი ადგილი ვერ შემზადდა და მხოლოდ წარმართთა მიწა, ე. ი. გული იქნა
საღვთო მადლის შემწყნარებელი ადგილი.

თავი 3
მხ. 1-3; წარმდგენილ ნაწილში ებრაელთა მომიჯნავედ მცხოვრები წარმართები
სახელდებიან.
წმინდა მაქსიმე აღმსარებელი ინტერესდება საკითხით: რატომ მოხდა ისე, რომ ღმერთმა
ებრაელ ერს შვიდი ეთნიკური ჯგუფის შემუსვრა დაავალა, თუმცა ხუთი სატრაპია (იგულისხმება
ფილისტიმელთა ხუთი სამეფო ქალაქი) ხელუხლებელი დატოვა? აღმსარებელი მამა დასმულ
შეკითხვას თავადვე უპასუხებს: უფალი ბუნების საწინააღმდეგო ყველა ვნების მიმართ
მრისხანებს და ამიტომაც იძლევა მათი შემუსვრის განჩინებას, ხოლო ხუთი გრძნობის (ხედვა,
ყნოსვა, სმენა, შეხება და გემო) ბუნებრივი ძალების მოკვდინებას არ ბრძანებს, მაგრამ თუკი
ბუნების საწინაამდეგოდ ამოძრავდებიან ისინი, უნდა შეიმუსროს მათი მოქმედებაც.
საღვთო ნებისადმი დაუქვემდებარებლობისა და კერპთმსახურების მიზეზით რჩეული ერი
მესოპოტამიელ მეფეს (ასურეთის მეფეს) - ქუსარსათემისს რვა წელი ჰყავდა დაპყრობილი. მას
შემდეგ, რაც ებრაელებმა წყალობის თხოვნით მიმართეს უზენაესს, საღვთო მოწოდებით
ასპარეზზე მსაჯული გოთონიელი (პირველი მსაჯული) გამოვიდა, რომელიც სეპტოაგინტას
თანახმად, კენეზის ძე და ქალების უმცროსი ძმაა: „და ღაღად-ყვეს ძეთა ისრაჱლისათა უფლისა მიმართ,
და აღუდგინა უფალმან მჴსნელი ისრაჱლსა და იჴსნნა იგინი გოთონიელ, ძემან კენეზისმან, ძმამან ქალებისმან
უმრწემჱსმან“ (მხ. 9), ხოლო მასორეტულის მიხედვით, ქალების ძმისშვილია: „მაშინ შეჰღაღადეს
ისრაელიანებმა უფალს და უფალმა გამოუჩინა მათ მხსნელი, რომელმაც იხსნა ისინი: ღოთენიელი, ქალების
უმცროსი ძმის, კენაზის ძე“.
თეოდორიტე კვირელი ინტერესდება საკითხით, თუ რატომ ასახელებს წერილი
გოთონიელს ქალების ძმად და კენეზის ვაჟად, მაშინ როდესაც ქალების მამას იექონია
ეწოდებოდა. სავარაუდოდ, იექონიას ორი სახელი ჰქონდა და, იმავდროულად, კენეზიც ერქვა, ან,
შესაძლოა, გოთონიელი და ხალები ერთი დედისა და სხვადასხვა მამისაგან იყვნენ შობილი.
ამდენად, სავარაუდებელია, ქალების მამა იექონია იყო და მისი გარდაცვალების შემდეგ დედა
კენეზს მისთხოვდა, რომლისგანაც გოთონიელი შეეძინა.
მსაჯულთა ხმობაც ზეგარდამო მოწოდებით ხდებოდა და ისინი საღვთო მადლმოსილებას
ატარებდნენ, რასაც გოთონიელის მიმართ თქმული სიტყვები ცხადყოფს: „იყო მის ზედა სული
უფლისაჲ“ (მხ. 10) და სწორედ მან გაათავისუფლა რჩეული ერი ქუსარსათემის მორჩილებისაგან,
რის შემდეგაც ისინი ორმოცი წელი მშვიდობიანად ცხოვრობდნენ.
პირველი მსაჯულის გარდაცველების შემდეგ რჩეული ერი უკეთურებისკენ მიიდრიკა
კვლავ, რისთვისაც უზენაესმა დამსჯელ ძალად მოაბელი მეფე ეგლომი მოუვლინა, რომელმაც
ამონელებსა და ამალეკელებთან კავშირით დაამარცხა ებრაელები და, ამასთან, პალმათა ქალაქიც
დაიპყრო. ხსენებულ პოლისში განმმარტებლები იერიქონს მოიაზრებენ. იოსებ ფლავიოსის
თანახმად, ეგლომმა იერიქონში საკუთარი სასახლეც კი ააგო და რჩეული ერი მოაბელ მონარქს
თვრამეტი წელი ემორჩილებოდა.
ამის შემდეგ წერილი მოგვითხობს, რომ ღმერთმა ებრაელთა დასახსნელად ახალი
მსაჯული - ბენიამენელი აოდ გერას ძე გამოიხმო (მეორე მსაჯული) და მას იქვე მნიშვნელოვანი

5
დახასიათება ეძღვნება: „კაცი ორითავე ჴელითა მარჯუენჱ“ (მხ. 15), რაც, ნეტარი იერონიმეს
თანახმად, გვიჩვენებს იმას, რომ აოდი მართალი კაცი იყო და მხოლოდ სიმართლეს მოქმედებდა.
ღირსი იოანე-კასიანე რომაელის თანახმად, იუდეველთა რიგით მეორე მსაჯულთან -
აოდთან დაკავშირედბით გამოყენებული შეფასება «amphoterodexioi» (ლათ.), ე. ი. ორი მარჯვენა
ხელის მქონე, ნიშნავს იმას, რომ ორივე ხელხს, როგორც მარჯვენას, ისე იყენებდა, თუმცა იმავე
ხერხის ფლობა სულიერი გაგებითაც არის შესაძლებელი, როდესაც ადამიანი ყოველივე
მარცხენას, ე. ი. უკეთურ საქმეებს განიშნორებს და მხოლოდ მარჯვენას, ე. ი. სათნოებებს
დაიტოვებს და გაამრავლებს.
ლოპუხინის მიხედვით, რაჟამს ეგლომის მიერ შეჭირვებულმა ებრაელებმა ღმერთს
მიმართეს, მან მხსნელის სახით აოდი მოუვლინა, რომელმაც საქებარი ტყუილით მოაკვდინა
ეგლომი სამეფო პალატში სტუმრობისას. აოდი უშიშრობის, სიმამცისა და მხნეობის განსახიერება
იყო.
აოდმა მოაბელთა მეფის მოკვდინების შემდეგ ეფრემელთა მთაზე მდებარე ერთ-ერთ
ადგილს შეაფარა თავი და ეგლომის სიკვდილის ამბავი შეატყობინა. ებრაელები მაშინვე
იორდანესკენ გაემართნენ და მეორე სანაპიროსკენ გადამყვანი ყველა გადასასვლელი ფონი
გადაკეტეს. იერიქონისა და მისი მიმდებარე ტერიტორიიდან გაქცეული მოაბელები შესაბამის
ადგილებს მიადგნენ, ჩასაფრებული ებრაელების მიერ 10 000 კაცი იქნა მოკვდინებული, რის
შემდეგაც ისრაელმა ოთხმოცი წელი მშვიდობიანად დაჰყო.
ნეტარი ავგუსტინეს თანახმად, ებრაელთა ცხოვრებაში, გარდა შეჭირვებებისა,
მშვიდობიანი პერიოდებიც იყო, მათ შორის მსაჯულთა ეპოქაშიც, როდესაც, მაგალითად, აოდის
დროს რჩეულმა ერმა ოთხმოცი წელი გაატარა სრულ მყუდროებაში, რაც სოლომონ მეფის
სახელგანთქმული ეპოქისათვისაც კი უცხო ამბავია, რომელმაც ორმოცი წელი გასტანა.
წინამდებარე თავის ბოლო მუხლი აედის გარდაცვალების შემდეგ ასპარეზზე გამოსული
მორიგი მსაჯულის - სემეგარის (მესამე მსაჯული) შესახებ მოგვითხრობს: „და ამისა შემდგომად
აღდგა სემეგარ, ძჱ ამათისი, და მოსრნა უცხოთესლნი - ექუსასი კაცი ერქუნითა საჴნველისა ჴართაჲთა და
იჴსნა ისრაჱლი ჴელთაგან უცხოთესლთაჲსა“ (მხ. 31), რომელმაც ხარის სახვნელებით შეიარაღებული
ებრაული ჯარით აღთქმულ მიწაზე თავდამსხმელი ფილისტიმელების ექვსასი მეომარი
მოაკვდინა.
ფილარეტ მოსკოველის განმარტებით, სემეგარის დამსახურება არა დაპყრობითი
ბრძოლების მოგერიება, არამედ ებრაელთა ძარცვისათვის ფილისტიმელთა მიერ
განხორციელებული თავდასხმების აღკვეთა იყო და, შესაძლოა, სწორედ ამითაც აიხსნებოდეს
შეტაკებების დროს არასტანდარტული იარაღის, კერძოდ, ხარის სახნისების გამოყენება.

თავი 4
აედისა და სემეგარის სიკვდილის შემდეგ რჩეული ერის მიერ გამოვლენილი
უკეთურებების მიზეზით მათ წინააღმდეგ ქანაანელთა მეფე იაბინი აღიძრა, რომელსაც სამეფო
რეზიდენცია პალესტინის ჩრდილოეთ მხარეს, ქალაქ ასურში ჰქონდა. ხსენებული ქალაქი თავის
დროზე იესო ნავეს ძემ გადაწვა (იხ. იეს. ნავ. 11.11), თუმცა მოგვიანებით ქანაანელებმა აღადგინეს
(შდრ. 3 მეფ. 9.15; 4 მეფ. 15.29). იაბინს 900 ეტლი ჰყავდა, რომლებსაც მისი მხედართმთავრი
სისარა განაგებდა. ის არისოთში ცხოვრობდა, აღნიშნული ადგილი კი სტრატეგიულად
უმნიშვნელოვანესი იყო, რადგან ებრაელ ტომებს ურთიერთისაგან ყოფდა და ერთობლივი
მოქმედების შესაძლებლობას არ აძლევდა. სწორედ მითითებული სივრციდან ესხმოდნენ თავს
რჩეულ ერს ქანაანელი მეომრები.
თეოდორიტე კვირელის თანახმად, მეფე იაბინის შესახებ იესო ნავეს ძის წიგნშიცაა
მოთხრობილი და ნათქვამია, რომ იესომ ის მოაკვდინა. მაშ, თუკი მითითებული მეფე
გაცილებით ადრე ცხოვრობდა, ვინ უნდა იყოს მსაჯულთა წიგნში ნახსენები მონარქი? საქმე ისაა,
რომ საუბარია სხვადასხვა იაბინის შესახებ, რომელთაც ერთი და იგივე სახელი ჰქონდათ.
სავარუდოდ, ბოლო პირველის შვილი იყო.

6
 ქანაანელთაგან შეჭირვებული ებრაელების სახსნელად ასპარეზზე ქვრივი
წინასწარმეტყველი ქალი, ლაფიდოთის ცოლი, ეფრემელი დებორა (მეოთხე მსაჯული) გამოდის,
რაც აქამდე არასოდეს მომხდარა, რადგან რჩეული ერის ყველა წინამძღოლი მამაკაცი იყო.
დებორასთან ხალხი თავიანთი რთული საკითხების გადასაწყვეტად დადიოდა და ისიც ყველა
ვითარებიდან გამოსავალს პოულობდა, რომ შეკითხვით მოსული ადამიანები
დაკმაყოფილებულიყვნენ. წმინდა ამბროსი მედიოლანელის განმარტებით, აღნიშნულ ისტორიას
საგანგებოდ უნდა მიექცეს ყურადღება, რადგან ერის წინამძღოლად დედაკაცი დადგინდა, რაც
მის განსაკუთრებულ ხასიათს, სულიერ სიძლიერეს, მხნეობას, გამბედაობასა და გონიერებას
უსვამს ხაზს.
თეოდორიტე კვირელის თანახმად, არავის გაუკვირდეს წინასწარმეტყველად დებორას
ხსენება, რადგან ერთი ბუნება აქვთ მამაკაცსა და დედაკაცს, როგორც მოსე და მარიამი - ორივენი
წინასწარმეტყველებად იწოდებიან. რაც შეეხება დებორასთვის განკუთვნილ ხსენებულ
მადლმოსილებას, როგორც ჩანს, ამით ებრაელ კაცებს ამხელდა უფალი, რადგან მათ შორის
არავინ აღმოჩნდა საწინასწარმეტყველო მოწოდების ღირსი.
საღვთო შთაგონებით დებორამ ქანაანელთა წინააღმდეგ ებრაეული ჯარის სარდლად
აბინოემის ძე, ნეფთალემელი ბარაკი გამოარჩია და ნეფთალემისა და ზაბულონის ტომებიდან,
რომლებიც ყველაზე მეტად იყვნენ შეჭირვებულნი ქანაანელთა მძიმე უღლით, 10 000 მეომრის
შეგროვება დაავალა და ღვთის სახელით დაჰპირდა, რომ გამარჯვება მათ ხელში იქნებოდა.
ბარაკმა დებორას სთხოვა, ომში მასთან ერთად წასულიყო, რაზეც დებორამ ჯერ ებრაელთა
გამარჯვების შესახებ წინასწარმეტყველება წარმოთქვა და მერე თანხმობა განაცხადა. ბარაკმა
ზაბულონისა და ნეფთალემის, ხოლო დებორამ დანარჩენ ტომებს მოუხმო, საომრად
გამოსულიყვნენ. ბარაკის მიერ მოწოდებული ორი ტომის მეომრებმა 10 000 შეადგინეს და მათთან
ერთად იმყოფებოდა დებორაც.
როდესაც სისარამ იუდეველთა სამზადისის შესახებ შეიტყო, საკუთარი ცხრაასი ეტლი
მზადყოფნაში მოიყვანა. იოსებ ფლავიოსის თანახმად, ქანაანელმა მხედართმთავარმა 300 000
ქვეითი მეომარი, 10 000 ცხენოსანი და 3 000 ეტლი შეკრიბა და ეზდრელონის დაბლობზე
დაბანაკდა. საბრძოლო ადგილის უსწორმოსწაორობის მიზეზით ომის დაწყებისთანავე სისარას
ძირითადი სამხედრო ძალა - ეტლები ფაქტობრივად გამოუსადეგარი შეიქმნა და მათ ბრძოლის
ველი დატოვეს. ფლავიოსის მიხედვით, ომის დროს წვიმისა და სეტყვის თანხლებით ძლიერი
გრიგალი ამოვარდა, თანაც ისეთი მიმართულებით, რომ ქანაანელებს სახეში, ხოლო ებრაელებს
ზურგის მხარეს უბერავდა, რაც ერთი ორად ურთულებდა საქმეს სისარას ხალხს. საბოლოოდ
მომხდურთა მარავალრიცხოვანი არმია ფიზიკურად განადგურდა და მათ მეთაურს გაქცევით
მოუწია თავის გადარჩენა.
დებორას მიერ წარმოთქმული წინასწარმეტყველება, რომ დიდებას ქალი განიკუთვნება,
წარმართ, კერძოდ, კენიელ (მოსეს სიმამრის შთამომავალ) იაელზე აღსრულდა და, ორიგენეს
თანახმად, ის წარმართთაგან შემოკრებილი ახალი აღთქმის ეკლესიის სიმბოლოა. სახელი «იაელი»
განიმარტება როგორც «ზეაღსვლა» და არ არსებობს ჭეშმარიტად სხვა ზეაღსვლა ცათა შინა გარდა
ეკლესიის გზით ამაღლებისა, ხოლო სისარა ხორციელი ვნებებისა და ცოდვების, ან მიწიერი
ადამიანის სიმბოლოა. სისარა იაელმა კარვის დასაყრდენი ბასრი ბოძით მოკლა, რაც ხის ჯვრის
ძალასა და სულიერ მართლმკვეთელობას განასახიერებს. ყვრიმალში განგმირვაც არ არის
შემთხვევითა, რადგან ამით ნაჩვენებია, რომ ხორციელისა და ამა სოფლის სიბრძნის მეტყველი
ბაგეები, პატივის მოპოვებასა და სიამტკბილობაში ცხოვრებას რომ შთააგონებს ადამიანს,
მაცხოვრის ხის ჯვრით განიგმირება ეკლესიის მიერ.

თავი 5
სისარაზე მოპოვებულმა გამარჯვებამ დებორა შთააგონა, სასიხარულო საგალობელი
წარმოეთქვა. ხსენებული დოქსოლოგია თავის შედგენილობით სამ ნაწილად შეიძლება დაიყოს:

7
3-11 მხ.; 13-21 მხ.; 22-30 მხ.; საგალობლის დასაწყისი ნაწილი - მუხლი 1 ეპილოგია, მუხლი მე-12
- ინტროდუქცია (ე. ი. მეორე ნაწილის შესავალი), ხოლო მუხლი 31-ე დასასრული.
ორიგენეს თანახმად, წინამდებარე საგალობლის წარმომთქმელის სახელი დებორა
«ფუტკარს» ნიშნავს, ფუტკრის ნამუშაკები კი ყველა ადამიანსათვის სარგებლის მომტანია.
დებორასთან ერთად ბარაკიც გალობდა, ხოლო ბარაკი განიმარტება როგორც «ბრწყინვალება». ეს
ჰიმნი კი ბრძოლაში გამარჯვების შემდეგ წარმოითქვა. საგალობლის დასაწყისში დებორა
ისრაელს შეაგონებს და განუმარტვას, რომ მათ სწორედ ღვთის შემწეობით დაამარცხეს მტერი.
საგალობლის მეორე ნაწილში ის თორმეტ ებრაულ ტომს ორად აწყვილებს და ერთ ნაწილში
ჩამოთვლის იმათ, ვინც გულისხმიერებით მოეკიდა ომისათვის მოწოდებას, ხოლო მეორეში - იმ
ტომებს, რომლებმაც უგულისხმობა გამოიჩინეს. ჰიმნის მესამე ნაწილში კი დებორა წყევლა-
კრულვას განუკუთვნებს ქალაქ მარუსის მცხოვრებთ (აღნიშნული ქალაქის შესახებ არაფერია
ცნობილი), რადგან მათ უარი განაცხადეს ქანაანელთა წინააღმდეგ ბრძოლაში, აქებს იაელს
სისარას მოკვდინების გამო და მხატვრულად გადმოსცემს სისარას დედის მოლოდინს, როგორ
იყურება სარკმლიდან საკუთარი დაგვიანებული შვილის ნახვის მსურველი მშობელი.

თავი 6
დებორასა და ბარაკის გარდაცვალების შემდეგ ისრაელმა კვლავ უკეთურებისკენ ისწრაფა,
რისთვისაც შვიდი წლით მადიამელთა ხელში აღმოჩნდა. ისინი ამალეკელებს შეუერთდნენ და
უმძიმესი თავდასხმები აწარმოეს რჩეული ერის წინააღმდეგ. მდგომარეობა იმდენად
გაუსაძლისი გახდა, რომ ისრაელის მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა სახლ-კარი დატოვა და მთებს
შეაფარა თავი. როდესაც შეჭირვებულმა ხალხმა ვედრება აღუვლინა ღმერთს, მან, მსგავსად
მსაჯულთა წიგნის დასაწყისში ნაუწყები მამხილებელი ანგელოზის გამოჩენისა (შდრ. მსაჯ. 2. 1-
2), წინასწარმეტყველი კაცი მოუვლინა რჩეულ ერს მათი უკეთურებისა და კერპთმსახურების
წარმოსაჩენად. ამასთან, როდესაც მანასეს ტომელი გედეონი (მეხუთე მსაჯული), ხორბალს
ცეცხვავდა მუხის ქვეშ, საწნახელში, უფლის ანგელოზი მოვიდა და აუწყა, რომ ის იქნებოდა
ისრაელის ახალი მხსნელი.
წმინდა ამბროსი მედიოლანელის განმარტებით, გედეონის საქმიანობა საიდუმლო სახით
გადმოგვცემს სწავლებას ძე ღმერთის განკაცებით დაფუძნებული ახალი აღთქმის ეკლესიის
შესახებ, რადგან ისრაელის მორიგი მსაჯული, ცეცხვავდა რა ხორბლის თავთავებს, მათში
დაფარულ პურის მარცვლებს გამოყოფდა და თავად თავთავებს ცარიელს ტოვებდა. აღნიშნული
შინაარსის მისტიკური აზრი კი ისაა, რომ აღწერილი სურათი ეკლესიის მადლმოსილების
იდუმალებას გაამხელს, რადგან სწორედ ეკლესიაში „იცეცხვება“ სულიერად ადამიანი და მასში
არსებულ სიკეთეებს უვარგისი განეშორება.
უფლის ანგელოზსა და გედეონს შორის დიალოგი გაიმართება. პირველი ურთიერთობას
უსხეულო ძალა იწყებს: „უფალი შენ თანა, ძლიერი ძალითა!“ (მხ. 12), რასაც გედეონი შეკითხვით
უპასუხებს: „ჩემდა მოიხილე, უფალო! და უკუეთუ არს უფალი ჩუენ თანა, რაჲსათჳს მპოვნა ყოველმანვე
ამან ბოროტმან? და სადა არიან ყოველნი იგი საკჳრველებანი მისნი, რაოდენთა მითხრობდეს ჩუენ მამანი
ჩუენნი და თქჳან, ვითარმედ: ეგჳპტით გამომიყვანნა ჩუენ? ხოლო აწ განმიშორნა ჩუენ და მიმცნა ჩუენ
ჴელთა მადიამისათა“ (მხ. 13). ანგელოზის პასუხმა არ დააყოვნა: „წარვედ ძლიერებითა შენითა და იჴსენ
ისრაჱლი, აჰა-ეგერა, წარგავლინე შენ“ (მხ. 14). გედეონის მიმართვა: „ჩემდა მოიქეც, უფალო, რაჲთა
ვიჴსნე მე ისრაჱლი. აჰა-ესერა, ათასეული ჩემი უმდაბლჱს არს მანასჱსა შორის და მე უმცირჱს ვარ სახლსა
შინა მამისა ჩემისასა“ (მხ. 15). ანგელოზის მიგება: „უფალი შენ თანა და მოსრა შენ მადიამი, ვითარცა
ერთი კაცი“ (მხ. 16). გედეონის ხელახალი შეპასუხება: „უკუეთუ ვპოვე მადლი წინაშე თუალთა შენთა
და მიყოფ მე დღეს სასწაულსა, რამეთუ შენ იტყჳ ჩემდამო. ნუ განმეშორები ამიერ ვიდრე მოსლვადმდე
ჩემდა წინაშე შენსა, და მოგართუა მსხუერპლი ჩემი და დავაგო წინაშე შენსა“ (მხ. 17-18). ანგელოზის
მიგება: „მე ვარ, გგებდე შენ, ვიდრე მოსლვადმდე შენდა“ (მხ. 18), რის შემდეგაც გედეონმა თიკანი
დაკლა, მოამზადა და უფლის ანგელოზს გამოუტანა. ზეციური ძალის მითითებით, საკვები ერთ
8
ადგილზე, კლდეზე განთავსდა, რომლისგანაც ანგელოზის მიერ კვერთხის აღმართვისას ცეცხლი
გარდამოვიდა და გედეონის მიერ მიტანილი მსხვერპლი შემუსრა.
წმინდა ამბროსი მედიოლანელის თანახმად, ხსენებული კლდე მაცხოვრის კაცებას
განასახიერებს, მისგან ცეცხლის გამოსვლა და მიტანილი საკვების დაწვა მიანიშნებს, რომ
დაცემული ადამიანური ბუნების მტვირთველმა უფალმა ყველანაირი უძლურება შემუსრა
კაცობრივ არსებაში.
როგორც აღინიშნა, გედეონმა ანგელოზს თიკანი გაუმზადა, ხორცი და უფუარი პური
კლდეზე განათავსა და იქვე დაასხა წვენი. ანგელოზმა ძღვენს კვერთხი შეახო, ლოდიდან ცეცხლი
გამოვიდა და შესაწირი შთანთქა. წმინდა გრიგოლ დიალოგოსის თანახმად, თიკანი ჩვენს სხეულს
განასახირებეს, ხოლო ლოდი - ქრისტეს. თიკნის ხორცს (ე. ი. ჩვენს სხეულს) ლოდზე (ქრისტეზე)
მაშინ განვათავსებთ, როცა მაცხოვრისადმი მიბაძვით ჯვარს ვაცვამთ მას ვნებათა დასათრგუნად,
ხოლო წვენს, მსგავსად გედეონისა, ის გადაღვრის, ვინც ხორციელი ზრახვებისგან სრულად
დაცლის საკუთარ თავს.
წმინდა ამბროსი მედიოლანელის მიხედვით, ზეციური გამოცხადების შედეგად სამერმისო
გამარჯვებებში განსწავლულ გედეონს ახალი მითითება ეძლევა: მან მამის მიერ ბაალის
კერპისადმი მიძღვნილი ხარი უნდა დაკლას და მეორე ზვარაკი, შვიდი წლის ასაკის, უნდა
შესწიროს უფალს. ამასთან, მამის მიერ ბაალისათვის აგებული სამსხვერპლო უნდა დაანგრიოს,
ე. წ. წმინდა ხე მოჭრას და უზენაესს აუგოს სამსხვერპლო. აღნიშნული მოქმედებით
მოსწავლებულია, რომ ღვთის განკაცების შემდეგ ყველა წარმართული საკურთხეველი
შეიმუსრებოდა. შვიდი წლის ზვარაკი მაცხოვრის სიმბოლოა, რომელზეც, ესაიას თანახმად,
სულიწმინდის შვიდმა ნიჭმა დაივანა.
საღვთო განგებულებით გამორჩეულმა გედეონმა იმავე ღამეს დაიწყო მოქმედება და
პირველი საქმე კარს მომდგარი უბედურებების მთავარი მიზეზის - რჩეული ერის წიაღიდან
კერპთმსახურების უკეთურების აღმოფხვრა იყო: გედეონმა შემუსრა ბაალის სამსხვერპლო,
მოჭრა ე. წ. წმინდა ხე, აშერას კერპი, რომელიც მამის სახლთან ახლოს მდებარეობდა, ხოლო
ლოდზე, სადაც თავად შესაწირი საკვები ჰქონდა მიტანილი, ახალი, ჭეშმარიტი სამსხვერპლო
აღმართა, მოკვეთილი აშერას ხით ცეცხლი დაანთო და შვიდწლიანი ზვარაკი ყოვლადდასაწველ
მსხვერპლად შესწირა. გედეონის ამგვარი საქციელით ოფრას მოსახლეობა ძლიერ განრისხდა.
მათ მიერ პატივმიგებული სიწმინდეების შეურაცხმყოფელს სიკვდილით დასჯა ეკუთვნოდა.
გადაწყდა, ისრაელის ახალი მსაჯული ქვებით ჩაექოლათ. გედეონის მამამ, რომელიც
სავრაუდოდ ქურუმი იყო, მოსახლეობა დაარწმუნა, არ შეჰხებოდნენ მის შვილს, რადგან
შეურაცხყოფილი ყოვლადძლიერი ღმერთები სუსტი ადამიანების გამოქომაგებას არ
დაელოდებოდნენ და საჭიროების შემთხვევაში თავად შეეძლოთ პასუხის მოკითხვა. მამის -
იოასის შეგონების შემწყნარებელმა ხალხმა გედეონს თავი დაანება, თუმცა საგანგებო სახელი
განუკუთვნა - «იერობაალი», რაც ასე განიმარტება: «ბაალი სამაგიეროს მიუზღავს მას». ამდენად,
გედეონის საქციელს გადამწყვეტი მნიშვნელობა ჰქონდა, რადგან მისი საშუალებით
მოსახლეობას ბაალის სრულ უძლურებაში დარწმუნება შეეძლო და, ამასთან, ისრაელის
ახლადგამორჩეული მსაჯული ამიერიდან ორი სახელის მატარებელი შეიქმნა: გედეონი და
იერობაალი.
თეოდორიტე კვირელის მიხედვით, ბაალისათვის განკუთვნილი ხარის შეწირვით
გედეონმა აჩვენა, რომ მსხვერპლი არა ბაალს, არამედ იაჰვეს ეკუთვნოდა. იმავე მიზეზით ეძლევა
დანარჩენი დავალებები, რადგან არა მხოლოდ თავად უნდა ყოფილიყო კეთილკრძალული,
არამედ იმავე სათნოებებში სხვათა მასწავლებელიც უნდა გამხდარიყო.
სანამ გედეონთან დაკავშირებული ზემორე ისტორია ვითარდებოდა, მადიამელებმა,
ამალეკელებმა და მათთან ერთად სხვა წარმართმა ეთნოსებმა მდინარე იორდანე
გაერთიანებული ძალებით გადმოლახეს და ეზდრელონის ველზე დაბანაკდნენ. გედეონის
მოწოდებით მანასეს, ასერის, ზაბულონისა და ნეფთალემის ტომებიდან ბრძოლისათვის
მომზადებული 32 000 კაცი გამოვიდა, თუმცა მტრის შეუდარებელი რიცხობრივი უპირატესობის

9
გამო გედეონი ვერ ბედავდა ომის დაწყებას ღვთის განსაკუთრებული შემწეობის დადასტურების
გარეშე. ამიტომაც გულმხურვალედ ევედრებოდა უზენაესს ისრაელის გადარჩენის
მადასტურებელ ნიშანს. ამასათან, მან მიწაზე გაფენილ პურის თავთავებზე ღამით მატყლის
საწმისი გაშალა და, თხოვნისამებრ, მხოლოდ საწმისი დაიცვარა, რომლისაგანაც გედეონმა ერთი
ფიალა წყალი გამოწურა, საწმისის გარშემო კი სრული სიმშრალე იყო, რითაც პირველი ნიშანი
მიეცა ახალ მსაჯულს. გედეონმა უფრო მეტი დამაჯერებლობისათვის მეორე ნიშანიც ითხოვა.
მისი სურვილისამებრ, მეორე ღამეს პურის თავთავებზე გაშლილი საწმისი მშრალი დარჩა,
გარშემო კი ყველაფერი ცვრით დაინამა, რამაც საბოლოოდ დაარწმუნა რჩეული ერის მსაჯული,
რომ მიუხედავად რიცხობრივი სიმცირისა გამარჯვება მათ მხარეზე იყო.
ნეტარი ავგუსტინეს თანახმად, მიწაზე განფენილი მატყლის საწმისი ებრაელ ერს
განასახირებედა და სწორედ მასში/მასზე გარდამოვიდა, ვითარცა წვიმა - მატყლზე, უფალი ჩვენი
იესო ქრისტე, მაშინ როდესაც მიწა კვლავ ხმელი რჩებოდა და ამ «მატყლში» მოიძია მან საკუთარი
კურთხეული დედა, რომლის წიაღშიც დამკვიდრდა. ამასთან, თასიც, რომელშიც საწმისისაგან
ცვარი ჩაიწურა, ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის იდუმალებას აცხადებდა.
მეორე სასწაულისას ცვარმა მიწა დანამა და არა საწმისი, რაც მოციქულთა მიერ მთელ
წარმართულ ქვეყნიერებაზე ღვთის სიტყვის ქადაგების სიმბოლოა, ხოლო თავად საწმისი, ე. ი.
რჩეული ერი ცვარის, ე. ი. მაცხოვრისადმი რწმენის გარეშე დარჩა.
წმინდა ამბროსი მედიოლანელის თანახმად, შესაძლოა, ვინმემ მიიჩნიოს, რომ გედეონს
აკლდა სარწმუნოება, რადგან მუხის ქვეშ აღსრულებული ესოდენ აღმატებული გამოცხადების
შემდეგ მან დამატებით მოითხოვა ახალი საკვირველებანი. ის განა ეჭვობდა, არამედ
ფრთხილობდა, რომ სიფრთხილე ჩვენთვისაც ესწავლებინა. შესაძლებელია კი, ეჭვებით იყოს
სავსე ადამიანი, რომლის ლოცვაც ცოცხლად მოქმედი იყო? საწმისის განთავსება თავთავთა
ზემოთ (და არა მიწაზე, ან ბალახსა თუ მდელოზე) მიანიშნებდა, რომ მხოლოდ ღვთისადმი
რწმენით არის შესაძლებელი სათნოებათა ნაყოფების მომუშაკება (წინამდებარე კონტექსტში
პურის თავთავები სწორედ ღმერთის სიმბოლოა). გედეონის თხოვნა საიდუმლო სახით ღვთის
განკაცებისა და მის მიერ მოტანილი მოძღვრების სყოველთაო განფენადობის საიდუმლოს
გამოსახავდა, თუმცა ვინაიდან ხსენებული მსაჯული საღვთო სიმართლით იყო გაბრწყინებული,
განა მხოლოდ საკუთარი თავისთვის გამოითხოვდა აღნიშნულ საიდუმლოს, არამედ წერილი
მისტიკური სახით გვაუწყებს, რაოდენი გულმოდგინებით ზრუნავდა ის ადამის მოდგმის
გადარჩენაზე და ამიტომაც მიმართავდა ღმერთს შესაბამისი თხოვნით.
ორიგენეს თანახმად, მატყლის სისველი ებრაელი ერის ძველაღთქმისეულ მდგომარეობას
მიანშნებს, რომელიც მოსეს რჯულით იყო დაცვარული, ხოლო მეორე სასწაული წარმართთაგან
შემოკრებილ ქრისტეს ეკლესიას გამოსახავს, მსოფლიოს ყველა კუთხიდან რომ არის
შემოკრებილი, რა დროსაც ებრაელები სულიერი სინოტივის გარეშე რჩებიან.

თავი 7
იმისათვის, რომ ებრაელებს ღვთის განსაკუთრებული შეწევნა ენახათ, რომელიც არა
რაოდენობით, არამედ ზეგარდამო მონიჭებული ძალით განხორციელდებოდა, გედეონს
მითითება ეძლევა, მებრძოლები განსაკუთრებული რამ წესით შეარჩიოს. საუფლო დავალებით,
თავდაპირველად შეკრებილი 32 000 მეომრიდან ის ადამიანები უნდა გამოყოფილიყვნენ,
რომელთაც შიშის ძლიერი განცდა ჰქონდათ. ასეთების რაოდენობა 22 000 აღმოჩნდა და მათი
გამოკლების შედეგად გედეონს 10 000 კაცი დარჩა. უფალმა მსაჯულს აუწყა, რომ მითითებული
რაოდენობაც საკმაოდ დიდი იყო. ამიტომ გედეონს ისინი მდინარეზე უნდა ჩაეყვანა და, ვინც
წყალს მუხლმოყრით დალევდა, ბრძოლას უნდა ჩამოშორებოდა. ბანაკში კი მხოლოდ ისინი უნდა
დარჩენილიყვნენ, ვინც მუხლს არ მოიყრიდა და ხელის გულზე დაგროვებულ წყალს
მუხლგამართული, მსგავსად ძაღლისა, ენით ამოხვრეპდა. საბოლოოდ გამართულად წყლის
მსმელი 300 კაცი აღმოჩნდა, ხოლო დანარჩენები (ე. ი. 9 700 მეომარი) სახლებში დააბრუნეს.
ცხადია, ესოდენ მცირე რაოდენობით მტრის წინააღმდეგ გამოსულ მსაჯულს მხოლოდ
10
უფლისადმი ცხოველი რწმენა განამტკიცებდა გამარჯვების გარდაუვალობაში და ამიტომაც
პავლე მოციქულმა მას „რწმენით მძლეველი“ უწოდა (შდრ. ებრ. 11. 32-33).
განმმარტებელთა მითითებით, აღთქმულ მიწას ჭიანჭველასავით მოდებული მადიამელი
მტრების წინააღმდეგ გედეონმა საუფლო კურთხევით მცირედი რაზმი გამოიყვანა მიუხედავად
იმისა, რომ ებრაელებსაც შეეძლოთ საკმაოდ დიდი რაოდენობის ჯარის შეკრება, რათა
გამარჯვების შემდეგ სწორედ ხსენებულ სიმრავლეს საკუთარი თავისათვის არ მიეწერა
ძლევამოსილება. ღმერთმა იმ დონემდე შეუმცირა რჩეულ ერს რიცხოვნება, რომ არანაირა
შესაძლებლობა არ დაუტოვა, ებრაელთათვის დადებითად დასრულებული ომის შედეგში
თუნდაც წარმეტების უმნიშვნელო ნაწილი გაეხადათ მათ საკუთრებად. სწორედ ამას
მიუთითებს საუფლო სიტყვები: „ნუუკუე იქადოს ჩემ ზედა ისრაჱლმან, ვითარმედ: «ჴელმან ჩემმან მიჴსნა
მე»“ (მხ. 2).
წმინდა გრიგოლ დიალოგოსის განმარტებით, წყლის დალევისას მუხლმოუდრეკელობა
უკეთურების წინააღმდეგ სულიერ მედეგობას აღნიშნავს და სწორედ ასეთ მოღვაწეებს იწყნარებს
უფალი; ხოლო წყლის დაწაფებისას მუხლის მოდრეკა ცოდვისადმი მორჩილების სიმბოლოა.
ამგვარად მოქმედთ კი ღმერთი განირიდებს და საკუთარ მებრძოლთა შორის არ აღრაცხავს.
ნეტარი იერონიმეს თანახმად, ძაღლები კეთილი არსებები არიან, რადგან ერთგულად
მსახურებენ საკუთარ პატრონს და ყეფით იცავენ სახლს მტრებისაგან. სამოცდამეშვიდე
ფსალმუნშიც არის «შენს ძაღლებზე» საუბარი, რომელთაც თავიანთი ენა მტრების სისხლში
გასვარეს (შდრ. ფს. 67.24) და არა მათი კბილები შეიქებიან, არამედ - ენა. ამასთან, გედეონისათვის
გაცხადებული მოქმედება სამასი კაცის თანხლების შესახებ მისტიკური სახით ჯვრის
საიდუმლოს გვიცხადებს, რადგან ჯვრის ფორმის ასო «ტ» (ბერძ. T - «ტაუ»), ბერძნული ანბანის
თანახმად, სამასს აღნიშნავს.
მაღალღირსი ბედას განმარტებით, რიცხვ სამასს ბერძნულ ანბანში ასო «ტ» («ტაუ»)
აღნიშნავს, რომელიც ჯვრის სახით იწერება და ხსენებული სამასი კაცი იმათი სიმბოლოა, ვინც
საკუთარი თავისათვის არ ეძებს სხვა დიდებას, გარდა «ჩვენი უფლის, იესო ქრისტეს ჯვრისა» (შდრ.
გალ. 6.14). ამიტომაც გედეონმა ღვთის ნებითა და შემწეობით სამასი კაცით დაამარცხა ურიცხვი
მტერი, რითაც განგვსწავლა, რომ უფლის ჯვრისადმი რწმენით დაიძლევა ჩვენ წინააღმდეგ
ამხედრებულთა დიდი სიმრავლე.
თეოდორიტე კვირელის თანახმად, მდინარეზე ჩაყვანილი 10 000 მეომრიდან უდიდესმა
სიმრავლემ მაშინვე მუხლი მოიყარა ნაპირთან და წყალი დალია. მხოლოდ სამასი კაცი არ მოიქცა
ასე სიზარმაცის მიზეზით. მათ მდინარიდან პეშვით ამოღებული წყალი დალიეს და სწორედ
ისინი, ყველაზე მეტად უმოქმედონი, ათი ათას კაცში ყველაზე უმდარესნი და ნაკლები
შესაძლებლობების მქონენი, გამოარჩია ღმერთმა მტრების წინააღმდეგ საბრძოლველად, რომ
ყველასათვის გაცხადებულიყო განსაკუთრებული საღვთო შემწეობა. მსგავსადვე, არა ამა ქვეყნის
ძლიერთა ხელით, არამედ მეთევზეების, მეზვერეებიისა და ერთი მეკარვის საშუალებით დაამხო
განკაცებულმა ღმერთმა დემონთა მთელი ლეგიონები და გამოიხსნა კაცთა ნათესავი.
ბრძოლის წინ გედეონი თანმხლებ პირებთან ერთად მადიამელთა სამხედრო ბანაკში
შეიპარა. აქ მან ორი მეომრის დიალოგი მოისმინა, რომლებიც ერთ-ერთი მათგანის მიერ ნანახ
სიზმარს განიხილავდნენ: ქერის პური დაგორდა მადიამელთა ბანაკში. როდესაც კარავს მიაღწია,
დაეჯახა, დასცა და ხსენებული კარავი შემუსრა.
აღმოსავლეთის მოსახლეობისათვის, როგორც წმინდა წერილში მრავალგანაა ნაჩვენები,
სიზმრები განსაკუთრებულ მნიშვნელობას დაიტევდა.
წმინდა გრიგოლ პალამას მიხედვით, ქერის პური თავშეკავებისა და საკუთარი
სურვილების მოზღუდვის სიმბოლოა. მადიამური კარავი, რომელიც მან დაამხო, მუცლის
ვნებიანი გულისთქმებია, რომლის მხურვალე მოთხოვნილებები მარხვას განგვაშორებს და
სამარხვო სუფრას განგვაკრძალებს.
სიზმრის შინაარსის მსმენელმა გედეონმა უფალს სცა თაყვანი და თანმხლებ პირებს ახარა,
რომ ღმერთს მათთვის გადაუცია მადიამელთა ბანაკი. მან საკუთარი სამასი კაცი სამად გაჰყო და
11
მტერზე თავდასხმის დროდ შუაღამე განაწესა, როდესაც მოწინააღმდეგეთა ჯარი ღრმა ძილს
იქნებოდა მიცემული. მსაჯულმა საკუთარ ხალხს საყვირები და ჭურჭელში შემალული ლამპრები
გადასცა. გეგმის თანახმად, სამად გაყოფილი სამასი კაცი მტრის ბანაკში უნდა შესულიყო,
გედეონი ჭურჭელს დაამტვრევდა და მასში დაფარული ლამპრის შუქი გარემოს გაანათებდა.
ამასთან, საყვირს დიდი ხმით ჩაჰბერავდა, რაც ნიშანი იქნებოდა სხვებისთვისაც, რომ იგივე
მოემოქმედებინათ და ყველას ერთად უნდა წამოეძახა: «მახვილი უფლისა და გედეონისი» (მხ. 18).
ბანაკში მოულოდნელად გამოჩენილი იდუმალებით მოცული ადამიანები, ჩაფების მსხვრევის
ხმა, ანთებული ლამპრები და ერთ ხმაში წარმოთქმული შეძახილი იმდენად შემაძრწუნებელი
აღმოჩნდა მადიამელებისათვის, რომ შიშისაგან უნარდაკარგულებმა მათ ბრძოლის ველიდან
გაქცევა დაიწყეს. ამასთან, ერთმანეთის წინააღმდეგ აღმართეს მახვილი და ურთიერთი დახოცეს.
სხვათა შორის მსოფლიო ისტორიამაც იცის მსგავსი შემთხვევები. მაგალითად, ერთ-ერთ
ბრძოლაში რომაელთა მოწინაღმდეგეებს, მახვილებისა და, ზოგადად, სტანდარტული საომარი
იარაღის ნაცვლად, ლამპრები და გველები ეჭირათ ხელში. ღამის სიბნელეში ლამპრების
მოლაცლაზე შუქზე მოძრავი «ხმლების» მხილველი რომაელები შიშმა აიტანა.
თეოდორიტე კვირელი ასეთი საკითხით ინტერესდება: განა ჩაფებითა და ლამპრებით
მიდის ვინმე ბრძოლაში? განა იარაღის წინააღმდეგ გამოსული საკუთარ მახვილს დაუტევებს?
საქმე ისაა, რომ აღნიშნული მოქმედება საიდუმლო სწავლებას გაამხელს. კერძედ, ბრძოლაში
შესული გედეონი ჩვენს უფალ იესო ქრისტეს განსახიერებს არა მხოლოდ საქმით, არამედ
საკუთარი სახელითაც, რადგან გედეონი განიმარტება როგორც «წიაღში მოსიარულე», ხოლო ჩვენი
ყველგანმყოფი და მარადიული უფალი შესაბამის ჟამს ქალწულის წიაღის მიერ მოევლინა
ქვეყნიერებას. განა სხვა ვინაა წიაღში მოსიარულე, თუ არა ჩვენი გამომსყიდველი ყოვლადძლიერი
ღმერთი, რომელმაც, მსგავსად ებრაელთა ჩაფებში შემალული და მოგივანებით გამოჩენილი
ჩირაღდანთა ნათებისა, უწინარეს ჟამს დაფარული საღვთო ბრწყინვალება განკაცების გზით
გამოუცხადა წუთისოფელს და აღნიშნული მოქმედებით სძლია უკეთურ უსხეულო ძალებს.
წმინდა ამბროსი მედიოლანელის მიხედვით, გედეონმა მადიამელების წინააღმდეგ
ბრძოლისას სამას კაცს დაავალა, აეღოთ ქოთნები, მის შიგნით ანთებული ლამპრები დაემალათ
და საყვირები დაეჭირათ მარჯვენა ხელით. ჩვენმა წინამორბედებმა მოციქულთაგან
მოწოდებული განმარტებები შემოინახეს: ქოთანი თიხისაგან გამოძერწილი ჩვენი სხეულია,
რომელმაც არ იცის, რა არის შიში, თუკი სულიწმინდის მადლმოსილებით არის ანთებული და
ხმამაღლა იუწყება ღვთისადმი საკუთარი სიყვარულის შესახებ; ლამპარი სულიწმინდის
მადლია, ხოლო საყვირთა ხმოვანება ჭეშმარიტების აღმსარებლობას აღნიშნავს.
წმინდა გრიგოლ დიალოგოსის განმარტებით, ებრაელები ბრძოლაში ქოთნებით,
ლამპრებით და საყვირებით მიდიან. ერთი შეხედვით სრულიად უჩვეულო სურათია, თუმცა
მათში შესაბამისი სიმბოლიკაა დაფარული: საყვირთა ხმა ქადაგების ხმამაღალ ძალმოსილებას
აცხადებს, ლამპარი - სასწაულთა გამობრწყინებას, ქოთანი - სხეულთა სინაზეს. სწორედ ასეთები
შემოკრიბა ჩვენმა უფალმა ქადაგების აღსასრულებლად და ჩვენი მოწამეები ბრძოლაში
ხსენებული სამი სულიერი იარაღით შედიოდნენ: საყვირებით, ქოთნებითა და ლამპრებით.
ისინი საყვირებს აყვირებდნენ, როცა ქადაგებდნენ; ქოთნებს ამსხვრევდნენ, როცა საკუთარ
სხეულს საჯიჯგნად გადასცემდნენ განმკითხველთ; ლამპრებით ანათებდნენ, როდესაც
სხეულთა შემუსვრის შემდეგ სასწაულებით განაცვიფრებდნენ. მტრები კი, ამგვართა
მხილველნი, მაშინვე უკუიქცეოდნენ, რადგან აღარ ძალუძდათ ჭეშმარიტების ნათელს
დაპირისპირებოდნენ და რასაც უწინ დევნიდნენ, იმისადმი სასოებას შეუდგებოდნენ. მაშ,
საყვირებს აყვირებდნენ, რომ ქოთნები დამსხვრეულიყო; ქოთნებს ამსხვრევდნენ, რომ ლამპრის
ნათელი გამოჩენილიყო; ლამპრის სინათლეს წარმოაჩენდნენ, რომ მტერი გაქცეულიყო, ე. ი.
მოწამენი ქადაგებდნენ, სანამ სიკვდილი მათ სხეულს არ შემუსრავდა; სიკვდილმა კი მათი
სხეული შემუსრა, რომ ისინი სასწაულებით გაბრწყინებულიყვნენ; საკვირველებებით
ანათებდნენ, რომ მათი მტრები საღვთო ნათლით ძლეულიყვნენ, რათა მეტად აღარ
შეწინააღმდეგებოდნენ ღმერთს და მისდამი მოქცეულიყვნენ.

12
 ძირითად ბრძოლაში გამარჯვების შემდეგ გედეონმა ებრაელთა რამდენიმე ტომს
დასახმარებლად უხმო. მათ მაშინვე იორდანეზე გადასასვლელი ფონები გადაკეტეს და უამრავი
მადიამელი მდინარის სანაპიროსთან მოაკვდინეს, რომელთა შორის ორი მადიამელი მთავრი
(ორები და ზები) აღმოჩნდა (შდრ. ეს. 9.4; ფს. 82.10). აღნიშნულ დამარცხებას მოგვიანებით
«მადიამელთა დღე» ეწოდა (შდრ. ეს. 9.4; 10.26; ამბაკ. 3.7; ფს. 82.10,12).

თავი 8
ეფრემელებმა, რომელთა წიაღიდანაც იყო გამოსული იესო ნავეს ძე და აღნიშნული
მიზეზით საკუთარ თავს ერის წინამძღოლობას განუკუთვნებდნენ, საყვედური უთხრეს გედეონს
მათ მიმართ გამოჩენილი არაჯეროვანი ყურადღების გამო, თუმცა საკუთარი პასუხით ისრაელის
მსაჯულმა დააცხრო მათი მღელვარება და მშვიდობა აღადგინა.
მიტროპოლიტი ფილარეტის თანახმად, გარდა იმისა, რომ გედეონი ებრაელთა
გამარჯვებისათვის ღონეს არ იშურებდა და ყველანაირ ძალისხმევას მიმართავდა,
იმავდრულულად, მათი წინააღმდეგობის მოგერიებაც უწევდა, რადგან ისინი
პატივმოყვარეობით ექიშპებოდნენ ბრძოლაში უხმობლობის გამო. გედეონმა სიმდაბლით
მოდრიკა გოროზი ეფრემელები, რომელთა წინაშეც საკუთარი თავი დააკნინა და მადიამელთა
ორი მთავრის (ორებისა და ზების) ძლევა მათ განუკუთვნა.
დაღლილი და მშიერი სამასი კაცის თანხლებით ბრძოლის ველიდან მობრუნებულმა
გედეონმა ჯერ სუქოთელებს სთხოვა დაპურება, რაზეც უარი მიიღო მათგან. რადგან მადიამელი
ორი მეფე - ზებეე და სალმანა - ჯერ კიდევ დაუმარცხებლი იყო, სუქოთის მთავრებმა სწორედ ამ
გარემოებაზე მიუთითებს ისრაელის მსაჯულს: «განა შენ ხელშია ზებეე და სალმანა, ჩვენგან რომ
ითხოვ დახმარებას?» (მხ. 6). გედეონი ხსენებულ მთავრებს დაჰპირდა, რომ ამგვარი საქციელის გამო
პასუხისგება მოუწევდათ, როდესაც ორივე მეფე დამარცხდებოდა. შემდეგ იგივე ისტორია
გამეორდა ფენუელელებთან ურთიერთობისას.
მიტროპოლიტი ფილარეტის მიხედვით, გედეონისათვის მიგებული უარი მადიამელთა
მიმართ შიშით იყო განპირობებული.
მადიამელთა საბოლოო შემუსვრის შემდეგ გედეონმა სუქოთისა და ფენუელის მთავრები
ზემოხსენებული საქციელის გამო უმკაცრესად დასაჯა.
მოკლული ნათესავისათვის შურისგების კანონის თანახმად, რომელიც აღმოსავლეთის
ხალხებში ფართოდ იყო გავრცელებული, გედეონმა სიკვდილით დასაჯა მადიამელი ორი მეფე -
ზებეე და სალმანა, რომელთაც მისი ძმები ჰყავდათ მოკვდინებული, რის შემდეგაც, მიცემული
პირობისამებრ, სუქოთისა და ფენუელის მთავრებზეც იძია შური ზემოხსენებული საქციელის
გამო. ორი მეფის მოკვდინების შემდეგ გედეონმა მათი აქლემების კისერზე დაკიდებული
ძვირფასი ლითონი მოაგროვა. საკუთარი მსაჯულის ძლევამოსილების მხილველმა ებრაელებმა
გედეონს, მის შვილებსა და შთამომავლობას ისრაელზე მეფობა მოსთხოვეს, რაზეც საოცარი
პასუხი მოისმინეს: «არა გმთავრობდე მე თქუენ ზედა, არცა გმთავრობდეს თქუენ ძჱ ჩემი, არამედ უფალი
გმთავრობდეს თქუენ» (მხ. 23), თუმცა გედეონმა მოკლული მტრებისაგან ჩამოხსნილი საყურეების
გადაცემა ითხოვა. შედეგად 1700 სიკელის (დაახლოებით ოცი კილო) ოქრო შეგროვდა. ამას
მიემატა ძვირფასი ძეწკვები, ხელნაკეთობანი და სამოსი, რომელთაგანაც გედეონმა
მღვდელთმთავრის ეფოდის მსგავსი ეფოდი შექმნა, ან, ზოგიერთების ვარაუდით, ანგელოზის
გამოცხადების ადგილზე - ოფრაში დადგმული სამსხვერლოს - სახელწოდებით «მშივდობის
უფალი» გარემოსაზღუდი კრეტსაბმელი მოამზადა, თუმცა იქვე ასეთი რამაა ნათქვამი: „და შექმნა
იგი გედეონ ევფუდად და დადგა იგი ქალაქსა თჳსსა ეფრაას, და მიიქცა ყოველი ისრაჱლი მსახურებად
მუნ. და ექმნა იგი გედეონს და სახლსა მისსა საცთურ დიდ“ (მხ. 27). ამდენად, წმინდა წერილის
თანახმად, ეფოდთან დაკავშირებით გედეონის მიერ აღსრულებული მოქმედება მას და მის
სახლს (ე. ი. ისრაელს) ცდუნების საბაბად ექცა, რადგან ხსენებულ ადგილზე მიდიოდნენ და
რჯულის საწინააღმდეგო მსახურებას აღასრულებდნენ.
13
 თეოდორიტე კვირელის თანახმად, გედეონის მიერ განხორციელებული მოქმედება რჯულს
ეწინააღმდეგება, რადგან ეფოდის გამოყენების უფლება მხოლოდ მღვდელთმთავრებს ჰქონდათ
და მისი საშუალებით ცნაურდებოდა, როგორ უნდა მოქცეულიყვნენ ამა თუ იმ გარემოებაში.
სინამდვილეში, მსაჯულის ზრახვა განა უკეთურებისკენ იყო მიდრეკილი, არამედ, პირიქით,
როგორც ერის მთვარსა და წინამძღოლს, მას სურდა ეფოდით გაეგო აღსასრულებელი საქმის
რაობა, ხოლო ხალხისათვის იგივე მოქმედება, საკუთარი არჩევანის შესაბამისად,
უკეთურებისკენ მიმქცევი შეიქმნა.
მიტროპოლიტი ფილარეტის განმარტებით, გედეონისათვის განკუთვნილი საღვთო
კურთხევა არ განივრცო მის მემკვიდრეებზე მისი სიკვდილის შემდეგ, შესაძლოა, იმიტომ, რომ
კერპთმსახურების წინააღმდეგ მებრძოლმა, მან თავად გაუხსნა გზა კერპთა მიმართ
პატივმიგებას, მისი შვილები კი ხალხმა სამარადჟამოდ დაივიწყა.
მერვე თავის დასასრულს, ასევე, საუბარია იმის შესახებ, რომ გედეონს მრავალი ცოლი და
სამოცდაათი ძე ჰყავდა. საგანგებოდაა ნაუწყები ერთ-ერთი სიქემელი ხარჭისაგან შეძენილი
შვილის თაობაზე, რომელსაც აბიმელექი ერქვა.

თავი 9
წინამდებარე თავი იწყება უწყებით, თუ როგორ მიმართა გედეონის ვაჟმა - აბიმელექმა
ქალაქ სიქემის მკვიდრთ, თავის მონათესავეებს დედის მხრიდან, და გედეონის შვილების
დახოცვა შთააგონა, ხოლო დაგეგმილი საქმის დასარწმუნებელ მოტივად გედეონის სამოცდაათი
შვილის მმართველობის თავიდან მოშორება და წინამძღოლად მხოლოდ ერთი კაცის არჩევის
უპირატესობა დაასახელა, აღნიშნულ ადგილზე კი საკუთარი თავი შესთავაზა. ვინადან
აბიმელექის დედა სიქემელი იყო, მოსახლეობამ გედეონის ვაჟი საკუთარ ძმად აღიარა და მისი
სურვილის აღსრულებას დათანხმდა. მოსახლეობამ ჩანაფიქრის განსახორციელებლად საკუთარ
ქალაქში ბაალის სახელზე აგებული ერთ-ერთი ბომონის (ბაალბერითის) კუთვნილი თანხიდან
სამოცდაათი სიკელის (დაახლოებით 800 გრამი) ოქრო გამოჰყო, რითაც აბიმელექმა
განსაზღვრული საქმის აღსასრულებლად ადამიანები დაიქირავა. გედეონის შვილები
შეკვეთილი მკვლელობის შედეგად დახოცეს. ერთადერთი, ვინც გადარჩა, გედეონის უმცროსი
ვაჟი - იოათამი (მასორეტ. მიხედვით, იოთამი) იყო, რომელმაც გაქცევითა და დამალვით
გადაირჩინა თავი. აღნიშნულის შემდეგ სიქემის მოსახლეობა მუხის ხესთან შეიკრიბა (ეს არის
ადგილი, სადაც იესო ნავეს ძემ საუფლო აღთქმის სახსოვრად დიდი ქვა განათავსა (შდრ. ის. ნავ.
24.27): „აჰა-ესერა, ქვაჲ ესე იყავნ თქუენდა საწამებელად, რამეთუ ამას ესმნეს ყოველნი თქუმულნი უფლისა
მიერ, რაოდენნი თქუნა თქუენდამო დღეს; და ესე იყოს თქუენ შორის საწამებელად აღსასრულთა დღეთასა,
რაჟამს ეცრუვნეთ უფალსა ღმერთსა თქუენსა“) და აბიმელექი მეფედ გამოაცხადა.
როდესაც იოათამმა აღნიშნულის შესახებ შეიტყო, გარიზინის მთაზე ავიდა და
სიმაღლიდან სიქემის მოსახლეობას დიდი ხმით იგავური თხრობით მიმართა: ერთხელ ხეები
წავიდნენ, რომ თავიანთთვის მეფე გამოერჩიათ და ეცხოთ. თავდაპირველად ზეთისხილის ხეს
უთხრეს: იმეფე ჩვენზე! მან კი უპასუხა: ნუთუ ჩემს ნაყოფიერებას დავტოვებ, რომლის გამოც
განმადიდებენ მე ღმერთი და ადამიანები და ხეთა მთავრობას შევუდგები?! ხეებმა ლეღვს
მიმართეს: წამოდი და ჩვენზე იმეფე! ლეღვმა უპასუხა: განა ჩემს სიტკბოებასა და კეთილ
ნაყოფებს დავუტევებ და ხეების სამთავროდ წამოვალ?! მაშინ ხეებმა ვენახს მიმართეს: მოდი და
ჩვენზე იმეფე! მან უპასუხა: ჩემი წვენი დავუტევო, ღმერთსა და ადამიანებს რომ ახარებს, და
ხეებზე სამთავროდ წამოვიდე?! ბოლოს ყველა ხემ ძეძვს (ეკლიანი მცენარე) მიმართა: მოდი და
ჩვენზე იმეფე! ძეძვმა კი ასე უპასუხა: თუკი მე თქვენს მეფედ განმაწესებთ, მოდით და ჩემს
ჩრდილს ქვეშ განისვენეთ; და თუკი არა, მაშინ ცეცხლი გამოვა ძეძვიდან და დაწვავს ლიბანის
ნაძვებს! მაშ, ნუთუ სწორად იმოქმედეთ, როდესაც აბიმელექს თქვენს მეფედ ცხეთ? კარგად
მოექეცით იერობაალსა და მის სახლს? ნუთუ მისი კეთილი საქმეების შესაბამისად მიაგეთ? თქვენ
გამო იბრძოდა მამაჩემი, საკუთარ სიცოცხლეს არად აგდებდა და მადიამელთა რისხვისაგან
გიხსნათ. თქვენ კი მამაჩემის სახლის წინააღმდეგ ამხედრდით და სამოცდაათი შვილი ერთ ქვაზე

14
დააკალით, თქვენზე კი მამაჩემის მხევლის შვილი - აბიმელექი გაამეფეთ, რადგან ძმა არის
თქვენი. თუკი სწორად და ჭეშმარიტებით მოექეცით იერობაალსა და მის სახლს, მაშ, გიხაროდეთ
აბიმელექის გამო, მაგრამ თუ ასე არაა, მაშინ ცეცხლი გამოვიდეს მისგან და დაწვას სრულიად
სიქემელები და ცეცხლი გამოვიდეს სიქემელთაგან და დაწვას აბიმელექი.
იოათამის წარმოდგენილი მიმართვა, მართალია, იგავური თხრობით გაცხადებული
სინამდვილეა, თუმცა, იმავდროულად, წინასწარმეტყველებითი სიტყვაცაა, რადგან მისი
წარმოთქმიდან მცირე დროში აბიმელექმა სრულიად სიქემი და მისი მოსახლეობა შემუსრა
(შესაბამისად, ძეძვიდან გამოსულმა ცეცხლმა შეჭამა დანარჩენი ხეები), თუმცა არც აბიმელექის
დღეები აღმოჩნდა ხანგრძლივი და მალე ისიც გარდაიცვალა.
სიტყვის წარმოთქმის შემდეგ იოათამი ბეერში გაიქცა, აბიმელექი კი ისრაელზე სამი წელი
„მეფობდა“ (ე. ი. მმართველობდა, თუმცა არ მსაჯულობდა). მისი მთავრობის დესპოტურმა
ხასიათმა ყველაზე მეტად სიქემელების გულისწყრომა გამოიწვია და მათ აბიმელექის
მოკვდინება განიზრახეს, რისთვისაც ჩასაფრება მოაწყვეს მის წინააღმდეგ, თუმცა სანამ ეს
უკანასკნელი გამოჩნდებოდა, ჩასაფრებულები ყველა გამვლელს ძარცვავდნენ. აღნიშნულის
შესახებ აბიმელექს შეატყობინეს. ამასობაში ყურძნის კრეფისას სიქემში ძმებთან ერთად ჩასულმა
ვინმე გაალმა კიდევ უფრო მეტად აღაშფოთა მოსახლეობა აბიმელექის წინააღმდეგ, შეახსენა რა
მსმენელებს, რომ ის იერობაალის შვილია და სიქემის მმართველად მყოფს ვალდებულება აქვს,
ამ ქალაქზე იზრუნოს, თუმცა ამავე ქალაქის მთავრის - ზაბულის საშუალებით ყველაფერს
სათავისოდ აკეთებს. ამგვარი მიმართვით გაალმა ისრაელის მმართველის წინააღმდეგ კიდევ
უფრო მეტად განაწყო მოსახლეობა.
ხსენებულმა ზებულმა, აბიმელექს შეატყობინა გაალისა და მისი ძმების ამბავი, ქალაქში
არსებული განწყობები და იარაღის გზით საკითხის მოგვარება შესთავაზა. აბიმელექმა ხალხი
შეკრიბა, სიქემს თავს დაესხა და მოსახლეობის ნაწილი მახვილით დახოცა, ხოლო ქალაქის ციხე-
კოშკში შეკეტილი ადამიანები ცეცხლში გამოწვა. დიდი ბრძოლების შედეგად იერობაალის
მეამბოხე შვილმა სიქემი მიწასთან გაასწორა და მასში მარილი დათესა. სიქემიდან აბიმელექმა
ქალაქ თებეს შეუტია. მართალია, წმინდა წერილში არაფერი თქმულა მიზეზზე, თუმცა
სავარაუდებელია, რომ ხსენებული პოლისის მოსახლეობა სიქემელებთან ერთად მოქმედებდა
აბიმელექის წინააღმდეგ შეთქმულებაში და გედეონის ვაჟმა შურისძიება ამ ფორმით გააგრძელა,
მაგრამ მორიგ ჯერზე მას წარმატებამ ზურგი აქცია და თებეს გალავნის სიმაღლიდან ქალის მიერ
გადმოგდებულმა დოლაბის ქვის ნატეხმა თავის ქალა ჩაუმსხვრია. დაჭრილმა აბიმელექმა
მსახურს მიმართა, მახვილით განეგმირა, რომ არ დარჩენოდა ვინმეს სათქმელი: «ქალმა მოკლაო
ის» (მხ. 54).
თეოდორიტე კვირელი ინტერესდება საკითხით, თუ რატომ დათესა აბიმელექმა სიქემში
მარილი და იქვე განმარტავს, რომ აღნიშნული მოქმედებით ხსენებული ქალაქის იმგავრი
შემუსვრაა წარმოჩენილი, რომელსაც სიქემის გატიალება და უნაყოფობა მოჰყვება.

15