THẦN KINH TỰ ĐỘNG

Bs. Nguyễn Duy Thịnh

Mục Tiêu Học Tập

1. Phân biệt THẦN KINH TỰ ĐỘNG VÀ THẦN KINH THÂN THỂ

2. Mô tả thần kinh giao cảm và đối giao cảm

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU
Khái niệm

•TK tự chủ là một phần của hệ thống thần kinh, nó chi phối cho
các cơ quan đảm nhiệm chức năng thực vật của cơ thể (tuần
hoàn, hô hấp, tiêu hoá, sinh sản, bài tiết…).

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

PHẢN XẠ TIỂU

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

So sánh hệ TK thân thể và hệ tự động
Hệ TK thân thể Hệ TK tự động

Trung khu

Sợi ly tâm

Cơ quan tác dụng

Tính chất tác dụng

Ví dụ

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

 Trung khu thần kinh thân thể Trung khu thần kinh tự động

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

Hệ thần kinh thân thể và tự động

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

KHÁC NHAU
Thần Kinh Tự Chủ Thần Kinh Thân Thể

Phân bố: chi phối

Phân bố: chi phối vận
dinh dưỡng, thích
động cơ vân xương,
nghi của cơ thể đối
thực hiện chức năng
với môi trường bên
vận động của cơ thể
ngoài nên phạm vi
nên phạm vi hẹp hơn.
tương đối rộng hơn.

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

KHÁC NHAU

PHÂN BỐ

20/10/2022
KHÁC NHAU
HỆ TKTV HỆ TKĐV

• Cấu tạo cung • Cấu tạo cung phản

phản xạ: khâu ly xạ: khâu ly tâm
tâm của cung của cung phản xạ
phản xạ thực vật động vật có 1
có 2 TBTK
TBTK

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

KHÁC NHAU
HỆ TKTV HỆ TKĐV

• Vị trí các trung khu: • Vị trí các trung khu:

trung khu của TKTV các trung khu của
chỉ nằm ở vùng nhất TKĐV có suốt trên
định của não và tuỷ chiều dài của tuỷ
sống sống và não.

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

KHÁC NHAU: trung khu
HỆ TKTV HỆ TKĐV

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

KHÁC NHAU
HỆ TKTV HỆ TKĐV

• Tính chất sợi: sợi TKTV • Tính chất sợi: các sợi TKĐV có myelin
thường nhỏ, có ít hoặc bọc, to, dẫn truyền xung động thần
không có myelin, dẫn kinh nhanh
truyền xung động thần
kinh chậm nhưng duy
trì các xung này lâu.

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

KHÁC NHAU
HỆ TKTV HỆ TKĐV

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

2. Sự phân chia thần kinh tự động

• TKTV được chia làm 2 phần: TK

giao cảm và TK phó giao cảm.
Hai phần này khác nhau cả về
mặt chức năng lẫn hình thái.

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU
 Cơ quan Giao cảm Đối giao cảm
Mống mắt giãn đồng tử co đồng tử
Tuyến lệ ít hoặc không tác dụng kích thích tiết
Tuyến nước bọt giảm lượng tiết tăng lượng tiết
Tim tăng nhịp, tăng co giảm nhịp
Phế quản giãn co
Nhu động và tiết dịch dạ dày ruột ức chế kích thích
Cơ vòng dạ dày ruột co thắt giãn
co rút ống dẫn tinh, túi tinh,
Cơ quan sinh dục tiền liệt tuyến và cơ tử cung, giãn mạch
co mạch
Bàng quang ít hoặc không tác dụng co bàng quang
Tủy thượng thận kích thích tiết ít hoặc không tác dụng
Mạch máu ở thân và chi co không tác dụng

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

 Thần kinh
tự chủ

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU
2. Sự phân chia TKTV

- Chức năng của hai hệ này đối lập nhau để giữ cho cơ quan
hoạt động thăng bằng

Ví dụ: + Tim: làm tăng nhịp + Tim: làm giảm nhịp tim
tim

+ Ruột: làm chậm + Ruột: làm tăng nhu động

nhu động ruột ruột

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

KHÁC NHAU
HỆ GIAO CẢM HỆ ĐỐI GIAO CẢM

Vị trí: + Ở sừng bên đoạn Vị trí: + Ở thân não và đoạn tuỷ

tuỷ C8- L3. S2-S4
+ Các hạch giao cảm + Các hạch phó giao cảm nằm
ngoại vi gần TKTW nên cạnh hoặc trong thành cơ quan mà
sợi trước hạch ngắn hơn nó chi phối nên sợi trước hạch phó
sợi sau hạch giao cảm dài hơn sợi sau hạch phó
giao cảm

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

KHÁC NHAU
Trung khu Trung khu

20/10/2022 VỊ TRÍ
3. MÔ TẢ HỆ GIAO CẢM

• Trung khu

• Phần ngoại biên

 Sợi trước hạch

 Hạch

 Sợi sau hạch

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

Các sợi trước hạch
• Là các axon tế bào giao cảm, sợi này có myelin bọc,
màu trắng, đi vào rễ trước dây TK sống. Nhánh thông
trắng nối nối rễ trước dây TK sống với hạch giao cảm.
Nhánh thông xám nối thân giao cảm với dây TK sống
hoặc TKSN.TK tạng lớn, tạng bé nối hạch thân giao cảm
với các hạch trước sống.

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

Các sợi trước hạch

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

Các hạch ngoại vi

• Hạch cạnh sống (hạch thân giao cảm); hạch trước sống
là hạch bán nguyệt của đám rối dương nằm xung quanh
động mạch thân tạng; hạch đám rối thận; hạch đám rối
MTTT; hạch đám rối MTTD ở quanh các động mạch
cùng tên.

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

4. Mô Tả Hệ Đối Giao Cảm
• Trung khu: ở thân não
 Trung não có nhân phụ của dây III;
 Cầu não có nhân bọt trên của dây VII phụ
 Hành não có nhân bọt dưới của dây IX, nhân lưng của dây
X
 Ở sừng bên các đoạn tuỷ S2- S4

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

PHẦN NGOẠI VI PHÓ GIAO CẢM

• Các sợi phó giao cảm trước hạch từ hạch phụ của dây III đi
vào dây III, đến dừng ở hạch mi, chi phối cơ co đồng tử.

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

 Khái Quát Hệ Phó Giao Cảm

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

Phần Ngoại Vi Phó Giao Cảm

• Các sợi phó giao cảm trước hạch từ nhân bọt trên của
dây VII đi theo dây VII, qua nhánh thừng nhĩ và qua TK
lưỡi đến dừng ở hạch dưới hàm, dưới lưỡi đến chi phối
cho tuyến nước bọt dưới hàm, dưới lưỡi và qua dây TK
đá nông lớn đến chi phối cho tuyến lệ, tuyến niêm mạc.

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

PHẦN NGOẠI VI PHÓ GIAO CẢM

• Các sợi giao cảm trước hạch từ nhân bọt dưới của dây
IX đi trong dây này đến hạch tai rồi cho ra các sợi sau
hạch đi vào dây TK tai thái dương đến chi phối tiết dịch
cho tuyến nước bọt mang tai.

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

PHẦN NGOẠI VI PHÓ GIAO CẢM

• Các sợi phó giao cảm trước hạch từ nhân lưng dây X đi
trong dây X xuống dừng ở các hạch cạnh hoặc bên
trong các cơ quan trong ngực, bụng.

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU

PHẦN NGOẠI VI PHÓ GIAO CẢM

• Các sợi phó giao cảm trước hạch từ phần bên đoạn tuỷ cùng
S2 – S4 đi vào rễ trước dây TK sống cùng, rồi tách ra các sợi
đến dừng trong các hạch của đám rối chậu trong chậu hông
bé. Từ hạch đám rối này cho các hạch phó giao cảm sau hạch
đến chi phối đại tràng xuống, đại tràng xích ma, trực tràng,
bàng quang, các tạng sinh dục.

20/10/2022 BỘ MÔN GIẢI PHẪU