08.11.

2022
İSTANBUL MEDİPOL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
BORÇLAR HUKUKU ÖZEL HÜKÜMLER PRATİK ÇALIŞMA – III

OLAY I

(A), iş arkadaşı (B)’nin temiz kullanıldığını ve kazasız olduğunu söylediği (X) marka
otomobilini 200.000 TL’ye 01.08.2020’de satın almıştır. Taraflar aynı zamanda (B)’nin
ayıptan sorumlu olmayacağını kararlaştırmıştır. (A) otomobili bir süre kullandıktan sonra
motorundan çıkan sesler nedeniyle oto tamircisine götürmüş ve aracın geçirdiği kaza
nedeniyle ön kaportasının yenilendiğini öğrenmiştir. (A)’nın (B)’ye yönelttiği bedel
indirim talebi, aralarındaki sorumsuzluk anlaşması nedeniyle herhangi bir sorumluluğu
olmadığı gerekçesiyle, (B) tarafından reddedilmiştir.

Not: Bilirkişi raporuna göre aracın ayıpsız objektif değeri 250.000 TL ; ayıplı objektif
değeri ise 150.000 TL’dir.

Soru 1: (B)’nin iddiası yerinde midir? Cevabınız olumluysa gerekçenizi; cevabınız

olumsuzsa bedel indiriminin ne şekilde yapılacağını açıklayınız.
-Olayda B ‘nin A ile araç satışında araçtaki ayıplardan sorumlu olmayacağına dair bir
sorumsuzluk anlaşması vardır. Taraflar bu şekilde bir anlaşma yapabilirler. Ancak TBK m
221 gereğince satıcı malı ayıplı olarak devretmekte kusurlu ise yapılan sorumsuzluk
anlaşması kesin hükümsüzdür. A aracın motorundan çıkan sesler sonucunda otomobil
tamircisinde bu aracın yapmış olduğu kaza sonucunda ön kaportasının değiştirildiğini
öğrenmiştir. Bu yüzden B malı ayıplı devretmekte ağır kusurludur. B nin ayıptan sorumlu
olmayacağına dair iddiası yapılan anlaşmanın kesin hükümsüzlüğü dolayısıyla yerinde
değildir. Bedel indirimi ise 3 şekilde yapılır: Bunlardan biri mutlak metottur. Buna göre
aracın ayıpsız bedeli olan 250.000 Tl ile ayıplı değeri olan 150.000 TL nin farkı alınır ve
100.000 elde edilir. Bu da aracın satış bedelinden çıkarılır. Yani araç için 100 TL ödenir.
Tazminat metodunda ise satış bedeli ile ayıplı değerin farkı alınır ve çıkan sonuçta satış
bedelinden indirilir. Nisbi metotta ise ayıplı ve ayıpsız bedelin oranı ile satış bedeliyle
indirim bedelinin oranı içler dışlar çarpımı yapılarak indirim bedeli bulunur ve satış
bedelinden indirilir. İndirim bedeli hesaplandığında 80.000 TL lik bir sonuç çıkar. Bunu
da satış bedeli olan 200.000 TL den indirildiğinde B nin A ya 120.000 TL ödemesi
gerekir.
Soru 2: -(A)’nın işlerinin yoğunluğu nedeniyle araçla ilgili durumu (B)’ye zamanında
bildirmediğini varsayınız.- Bu durum (A)’nın (B)’ye karşı sahip olduğu hakları ne
şekilde etkiler? Açıklayınız.
-A, satıcı B yi ayıptan sorumlu tutması için TBK m 223/1 gereğince işlerinin olağan
koşullarından imkan bulur bulmaz devraldığı satılanı gözden geçirmeli ve satıcının
sorumlu olduğu bir ayıp varsa satıcıya uygun bir sürede bildirmesi gerekir. A İşlerinin
yoğunluğundan dolayı zamanında bildiremediğini söylemiş olsa bile B ağır kusurludur.
TBK m 225/1 gereğince ağır kusurlu olan satıcı, ayıbın kendisine zamanında ileri
sürülmesi gerektiğini ileri sürerek sorumluluktan kısmen de olsa kurtulamaz. Bu yüzden
B nin ayıptan sorumluluğu kalkmaz ve A istediği gibi seçimlik haklarını
kullanabilecektir.

Soru 3: (B)’nin otomobil bayisi olduğu ve (A)’nın da bu aracı şirket aracı olarak
kullanmak üzere satın aldığı varsayımında yukarıdaki soruya vereceğiniz cevap
değişir miydi? Açıklayınız.
-B nin otomobil bayisi olduğu için B araç satış işini meslek olarak yapmaktadır. A ise
aracı şirket için kullanacaktır. Bu durumda ikisi arasında ticari iş vardır. Ticari işlerde de
TTK m 23 gereği malın ayıplı olduğu teslim sırasında belli değil ise teslim aldıktan
itibaren 8 gün içinde ayıbı satıcıya bildirmekle yükümlüdür. B ağır kusurlu olduğu için
yukarıda vermiş olduğum cevap değişmezdi. B bu işi meslek olarak yaptığı için TBK m
225/2 gereğince sorumluluktan kısmende olsa kurtulamayacaktır. A seçimlik haklarını
dilediğince kullanabilecektir.

Soru 4: (B)’nin otomobil bayisi olduğu ve (A)’nın da bu aracı şahsi kullanımı için
aldığı varsayımında, soru 2’ye vereceğiniz cevap değişir miydi? Açıklayınız.
- B nin otomobil bayisi olduğu için B araç satış işini meslek olarak yapmaktadır. A ise
aracı şahsi olarak kullanacağı için burada bir tüketici işlemidir. B ağır kusurlu olduğu için
2. soruya vermiş olduğum cevap değişmezdi. B bu işi meslek olarak yaptığı için TBK m
225/2 gereğince kendisine zamanında bildirilmediğini ileri sürerek kısmende olsa
sorumluluktan kurtulamayacaktır.
OLAY II

(A), iş arkadaşı (B)’nin temiz kullanıldığını ve kazasız olduğunu söylediği (X) marka
otomobilini 200.000 TL’ye 01.08.2020’de satın almıştır. (X) marka otomobil,
motorunun bozuk olması nedeniyle, 01.10.2020’de park halindeyken motorunda çıkan
yangın sonucu kullanılamaz hale gelmiş ve (A)’nın da yaralanmasına sebep olmuştur. Bu
durum üzerine (A), sözleşmeden döndüğünü söylemiş ve parasının iade edilmesini
istemiş ancak (B), (A)’ya otomobilin kullanılamaz hale geldiğini, sözleşmeden dönmenin
mümkün olmadığını söyleyerek, otomobilin ayıpsız bir mislini vermeyi teklif etmiştir.

Soru 5: (B)’nin iddiası yerinde midir? Cevabınız olumluysa gerekçenizi cevabınız

olumsuzsa dönmenin ne şekilde yapılacağını açıklayınız.
-Olayda B aracını temiz ve kaza yapmadan kullanmış olduğunu iddia ederek A ya
satmış olsa bile aracın motoru bozuk olduğu için araç ayıplıdır ve bu ayıptan dolayı çıkan
yangından dolayı araç kullanılamaz hale gelmiştir. B ‘nin A ya sözleşmeden dönmesinin
mümkün olmadığı iddiası yerinde değildir. Çünkü TBK m 228/1 gereğince ayıptan dolayı
yok olan bir mal, alıcının sözleşmeden dönmesine engel olmaz. A ise TBK m 229/1 b:1
gereğince B den satış bedelini faiziyle birlikte isteyebilir.

Soru 6: (A)’nın yaralanmasından kaynaklanan zararlardan dolayı (B)’ye

başvurması mümkün müdür? Açıklayınız.
-A ‘nın araçtaki motorun bozulmasından dolayı yangın çıkarak yaralanmasında da B ağır
kusurludur. Çünkü B, aracın temiz kullanıldığını ve araçta herhangi bir sorunun
olmadığını bildirmiştir. A aracın yok olmasından dolayı sözleşmeden dönmüştür.
Dönmenin sonuçlarında A, TBK m 229/1 b 3 e göre aracın ayıptan dolayı oluşan
doğrudan zararları da B den isteyebilir. A yararlanarak doğrudan zarara uğramıştır. TBK
m 114/2 gereğince haksız fiil hükümleri sözleşmeye aykırılıktan dolayı oluşan zararlara
da uygulanır. B sözleşmeye aykırı davrandığı için TBK da bahsedilen hükmü
uygulanacaktır. A nın bedensel bütünlüğü zarar gördüğü için TBK m 54 gereğince B, A
nın tedavi giderlerini karşılamak zorundadır.
Soru 7: -(A)’nın aracını olaydan önce (C)’ye kiraladığını fakat olay nedeniyle (C)’ye
aracı teslim edemediğini varsayınız.- (A)’nın (C)’ye ödemek zorunda kaldığı cezai
şartı (B)’den talep edebilmesi mümkün müdür? Açıklayınız.
-A, C’ ye kiralamış olduğu aracını yok olması sebebiyle devredemediğinden dolayı
ödeyeceği cezai şartı B den isteyebilir. Çünkü TBK m 229/2 gereğince satıcı hiçbir
kusurunun olmadığını ispat etmedikçe alıcının diğer zararlarını da gidermekle
yükümlüdür. Olayda satıcı ağır kusurludur ve kusurlu olmadığını ispat etmemiştir. Alıcı
A ise aracının yok olmasından dolayı kiracısı C ye aracı teslim edememiştir. Ödenecek
olan cezai şart ise A nın diğer zararını oluşturmuştur.

Soru 8: Olayda ayıptan doğan sorumluluğun zamanaşımı süresi ne kadardır?

-Olayda ayıptan doğan sorumluluktan doğan her türlü davada TBK m 231 gereğince alıcı
daha uzun bir süre üstlenmedikçe ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile satılanın alıcıya
devrinden itibaren 2 yıldır. Yani 02.08.2022 de dava zamanaşımına uğrar. Ancak satıcı
ağır kusurlu olduğu için TBK m 231/2 gereğince zamanaşımı süresinden yararlanamaz.
Soru 9: Satılanın yok olması (A)’nın olayda sahip olduğu seçimlik haklarını etkiler
mi? Açıklayınız.
-Satılanın yok olması A nın seçimlik hakları ancak B nin TBK m 227/3 gereğince B nin
malın ayıpsız bir benzerini A ya hemen vererek ve A nın diğer zararlarını da gidererek
diğer seçimlik haklarını kullanmasını engelleyerek etkilenir.