რადიაცია ყოველდღიურ ცხოვრებაში

(სლაიდი 1) შესავალი

(სლაიდი2) რადიოაქტიურობა ჩვენი დედამიწის ნაწილია - ის ყოველთვის

არსებობდა. ბუნებრივი წარმოშობის რადიოაქტიური ნივთიერებები გვხვდება მის ქერქში,
ჩვენი სახლების, სკოლების ან ოფისების იატაკებსა და კედლებში და საკვებში. ჰაერში,
რომელსაც ვსუნთქავთ, არის რადიოაქტიური აირები. ჩვენი სხეული - კუნთები, ძვლები და
ქსოვილი - შეიცავს ბუნებრივად წარმოქმნილ რადიოაქტიურ ელემენტებს.

(სლაიდი 3) ჯანმრთელობა: რადიაციის წყალობით, ჩვენ შეგვიძლია ვისარგებლოთ

სამედიცინო პროცედურებით, როგორიცაა კიბოს მრავალი მკურნალობა და დიაგნოსტიკური
გამოსახულების მეთოდები.

ენერგია: რადიაცია გვაძლევს ელექტროენერგიის გამომუშავების საშუალებას, მაგალითად,

მზის ენერგიისა და ბირთვული ენერგიის საშუალებით.

გარემო და კლიმატის ცვლილება: რადიაცია შეიძლება გამოყენებულ იქნას ჩამდინარე

წყლების დასამუშავებლად ან მცენარეთა ახალი ჯიშების შესაქმნელად, რომლებიც
მდგრადია კლიმატის ცვლილების მიმართ.

მრეწველობა და მეცნიერება: რადიაციაზე დაფუძნებული ბირთვული ტექნიკით, მეცნიერებს

შეუძლიათ გამოიკვლიონ წარსულის ობიექტები ან აწარმოონ უმაღლესი მახასიათებლების
მასალები, მაგალითად, მანქანის ინდუსტრიაში.

(4სლაიდი) რადიაციას აქვს მრავალი სასარგებლო გამოყენება, მაგრამ, როგორც ნებისმიერ

საქმიანობაში, როდესაც არსებობს მის გამოყენებასთან დაკავშირებული რისკები, საჭიროა
განხორციელდეს კონკრეტული ქმედებები ხალხისა და გარემოს დასაცავად.

სხვადასხვა ტიპის გამოსხივება მოითხოვს სხვადასხვა დამცავ ზომებს: დაბალი ენერგიის

ფორმა, რომელსაც ეწოდება “არამაიონიზებელი გამოსხივება", მოითხოვს ნაკლებ დამცავ
ზომებს, ვიდრე უფრო მაღალი ენერგიის "მაიონიზებელი გამოსხივება".

(5 სლაიდი) არაიონებელი გამოსხივება არის დაბალი ენერგიის გამოსხივება, რომელიც არ

არის საკმარისად ენერგიული, რათა გამოეყოს ელექტრონები ატომებიდან ან
მოლეკულებიდან მატერიაში თუ ცოცხალ ორგანიზმებში. თუმცა, მის ენერგიას შეუძლია ამ
მოლეკულების ვიბრაცია და ამგვარად სითბოს წარმოქმნა. ასე მუშაობს, მაგალითად,
მიკროტალღური ღუმელები.

ადამიანების უმეტესობისთვის არამაიონიზებელი გამოსხივება საფრთხეს არ უქმნის მათ

ჯანმრთელობას. თუმცა, მუშებს, რომლებიც რეგულარულ კონტაქტში არიან
არამაიონიზებელი გამოსხივების ზოგიერთ წყაროსთან, შეიძლება დაჭირდეთ სპეციალური
ზომები, რათა დაიცვან თავი, მაგალითად, წარმოქმნილი სითბოსგან.
არამაიონიზებელი გამოსხივების სხვა მაგალითებია რადიოტალღები და ხილული სინათლე.
ხილული შუქი არის არაიონებელი გამოსხივების ტიპი, რომელსაც ადამიანის თვალი
აღიქვამს. და რადიოტალღები არის არაიონებელი გამოსხივების სახეობა, რომელიც
უხილავია ჩვენი თვალისთვის.

(6 სლაიდი) მაიონებელი გამოსხივება არის ისეთი ენერგიის გამოსხივების სახეობა,

რომელსაც შეუძლია ელექტრონების გამოყოფა ატომებიდან ან მოლეკულებიდან, რაც იწვევს
ცვლილებებს ატომურ დონეზე მატერიასთან, მათ შორის ცოცხალ ორგანიზმებთან
ურთიერთობისას. ასეთი ცვლილებები, როგორც წესი, მოიცავს იონების (ელექტრონულად
დამუხტული ატომების ან მოლეკულების) წარმოებას - აქედან მოდის ტერმინი
„მაიონებელი“ გამოსხივება.

მაღალი დოზებით მაიონებელმა გამოსხივებამ შეიძლება დააზიანოს ჩვენი სხეულის

უჯრედები ან ორგანოები ან სიკვდილიც კი გამოიწვიოს. სწორი გამოყენებითა და დოზებით
და აუცილებელი დამცავი ზომებით, ამ სახის გამოსხივებას აქვს მრავალი სასარგებლო
გამოყენება, როგორიცაა ენერგიის წარმოებაში, მრეწველობაში, კვლევებში და სხვადასხვა
დაავადებების სამედიცინო დიაგნოსტიკასა და მკურნალობაში, როგორიცაა კიბო.

(7სლაიდი) ადამიანი ყოველთვის ექვემდებარებოდა ბუნებრივ რადიაციას, რომელიც

წარმოიქმნება როგორც დედამიწაზე, ასევე დედამიწის გარეთ. რადიაციას, რომელსაც ჩვენ
ვიღებთ კოსმოსიდან, ეწოდება კოსმოსური გამოსხივება.

ადამიანებზე ზემოქმედებს ხელოვნურად შექმნილი რადიაციის წყაროები. მაგალითად,

რენტგენი, რომელიც გამოიყენება დიაგნოსტიკისა და კიბოს თერაპიისათვის. ბირთვული
ასაფეთქებელი ნივთიერებების ტესტირების შედეგად და ნახშირისა და ატომური
ელექტროსადგურებიდან გარემოში გამოყოფილი მცირე რაოდენობით რადიოაქტიური
მასალები ასევე წარმოადგენს რადიაციის წყაროს.

(სლაიდი 8) მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ ვერ ვხედავთ და ვერ ვგრძნობთ რადიაციის
არსებობას, მისი აღმოჩენა და გაზომვა შესაძლებელია ყველაზე მცირე რაოდენობით
რადიაციის საკმაოდ მარტივი საზომი ხელსაწყოებით.

დოზიმეტრს გააჩნია მაღალი მგრძნობელობა და ფართო საზომი დიაპაზონი.

შეიძლება გამოყენებულ იქნას მასალის შემოწმების, გარემოსდაცვითი ტესტის,
რადიოლოგიური დაცვის, რადიოფარმაცევტული სკრინინგისთვის და ა.შ.

(სლაიდი 9) ყოველდღიურად ადამიანს ძალიან ბევრს რადიაციის წყაროსთან აქვს შეხება.

მათგან ბევრის მავნებლობა ყველასთვის ცნობილია. ასეთი წყაროებია, მაგალითად:

რენტგენი-ძირითადად გამოიყენება დიაგნოსტიკაში. რადიაციის ლეტალური დოზა

შეადგენს დაახლოებით 1 სივერტს.მთელი რადიაციის 27%, რომელსაც ადამიანი იღებს
სიცოცხლის განმავლობაში, მოდის სამედიცინო გამოკვლევებზე.
(სლაიდი 10) ტელევიზორი-ტელევიზიაც ასხივებს რადიაციას. ძველი ტელევიზორები
ასხივებენ რენტგენის ტალღებს, რომლებიც ადვილად შეიწოვება ადამიანის ორგანიზმში და
ასევე საზიანოა. თუმცა, თანამედროვე ტელევიზორები იყენებენ თხევადი ბროლის
დისპლეებს (LCD) ან პლაზმურ დისპლეებს, რომლებიც არა მხოლოდ ნაკლებად საზიანოა,
ვიდრე ძველი მოწყობილობები, არამედ ასევე არ შეუძლიათ რენტგენის
გამოსხივება. მიუხედავად ამისა, თანამედროვე ტექნოლოგიური ტიპის აღჭურვილობა
ასხივებს რადიოტალღებს.

(სლაიდი 11) მობილური ტელეფონი-1წლის განმავლობაში ტელეფონიდან მიღებული

რადიაციის დოზა არის 10 Sv (სივერტი)

- Wi-fi როუტერი

(სლაიდი 12) სიგარეტი-თამბაქო გარდა სხვა „მავნე ნივთებისა“, ტოქსიკურ აგენტ

პოლონიუმ-210-საც შეიცავს. British American Tobacco-ს ხელმძღვანელობის თქმით, ზომიერი
მწეველი (არაუმეტეს 1 შეკვრა დღეში) იზოტოპის დღიური დოზის მხოლოდ 1/5-ს იღებს.

(სლაიდი 13) გარდა ამ ცნობილი წყაროებისა, არსბობს სხვა ისეთი წყაროები, რომელთა
შესახებაც ბევრმა არ იცის. მაგალითად:

საკვები-მიწისთხილი, ლობიო, ბანანი, ლუდი, სტაფილო, კარტოფილი, მარილი, წითელი

ხორცი, და რაც უნდა გასაკვირი იყოს, სასმელი წყალიც, რომლის რადიოაქტივობის დოზაც
განსხვავებულია წყაროს მიხედვით.

(სლაიდი 14) კერამიკის ნაკეთობები-ზოგიერთი ფაიფურის კბილი ხელოვნურად შეღებილია

ურანის შემცველი ლითონის ოქსიდებით, რაც მათ უფრო თეთრს და ამრეკლავს ხდის.
ქვისგან დამზადებული ყველაფერი შეიძლება იყოს რადიოაქტიური. მაგალითად, ფილები
და გრანიტის პანელები რადიოაქტიურია. სხვა რადიაციის წყაროებს მიეკუთვნება მინა,
ტიხრული მინანქრის სამკაულები და მოჭიქული ჭურჭელი.

(სლაიდი 15) ძვირფასი ქვები-ზოგიერთი ძვირფასი ქვა, როგორიცაა ცირკონი , ბუნებრივად

რადიოაქტიურია. გარდა ამისა, რამდენიმე ძვირფასი ქვა შეიძლება დასხივდეს ნეიტრონებით
მათი ფერის გასაუმჯობესებლად (მაგ. ბერილი, ტურმალინი და ტოპაზი). ამას გარდა,
ზოგიერთი ხელოვნური ბრილიანტი დამზადებულია ლითონის ოქსიდებისგან.

(სლაიდი 16) კატის ქვიშა-კატის ქვიშა იმდენად რადიოაქტიურია, რომ მას შეუძლია
საერთაშორისო სასაზღვრო გამშვებ პუნქტებზე რადიაციული განგაშის გაშვება

(სლაიდი 17) ლითონები-მაგალითად, ჯერ კიდევ 2008 წელს იპოვეს გამა-გამომცემი ყველის
სახეხი, რომელიცკობალტ-60-ს შეიცავდა.

(სლაიდი 18) კაცობრიობის მთავარი მიზანი არის, რომ რადიაციის სარგებლიანობა

აღემატებოდეს მის მავნებლობას.

ჩვენ ყველანი ვხვდებით რისკებს ყოველდღიურ ცხოვრებაში. ყველა მათგანის აღმოფხვრა

შეუძლებელია, მაგრამ მათი შემცირება შესაძლებელია. ნებისმიერი ადამიანი, რომელზეც
მოქმედებს კანცეროგენული დამაბინძურებლები, არის კიბოს განვითარების გარკვეული
რისკის ქვეშ.