‫َ‬ ‫َ‬

‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧﻮوی‬
‫)ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫ﺗﺄﻟﯿﻒ‪:‬‬
‫اﻣﺎم أﺑﻮزﮐﺮﯾﺎ ﯾﺤﯿﯽ ﺑﻦ ﺷﺮف ﻧﻮوی دﻣﺸﻘﯽ‬
‫ﺷﺎﻓﻌﯽ‪/‬‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ‪:‬‬
‫اﺳﺤﺎق دﺑﯿﺮی‪/‬‬
 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب‪:‬‬

‫اﻷرﺑﻌﻮن اﻟﻨﻮوﯾﺔ‬ ‫ﻋﻨﻮان اﺻﻠﯽ‪:‬‬

‫اﻣﺎم أﺑﻮزﮐﺮﯾﺎ ﯾﺤﯿﯽ ﺑﻦ ﺷﺮف ﻧﻮوی دﻣﺸﻘﯽ ﺷﺎﻓﻌﯽ‪/‬‬ ‫ﺗﺄﻟﯿﻒ‪:‬‬

‫اﺳﺤﺎق دﺑﯿﺮی‪/‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ‪:‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ و ﺳﻨﺖ – ﻣﺘﻮن اﺣﺎدﯾﺚ – اﺣﺎدﯾﺚ ﻧﺒﻮی‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‪:‬‬
‫اول )ﮐﺎﻏﺬی(‪)/‬دﯾﺠﯿﺘﺎل(‬ ‫ﻧﻮﺑﺖ اﻧﺘﺸﺎر‪:‬‬
‫آﺑﺎن )ﻋﻘﺮب( ‪١٣٩٤‬ﺷﻤﺴﯽ‪ ١٤٣٦ ،‬ﻫﺠﺮی‬ ‫ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺘﺸﺎر‪:‬‬
‫ﺳﺎﯾﺖ ﻋﻘﯿﺪه ‪www.aqeedeh.com‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪:‬‬

‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب از ﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮥ ﻋﻘﯿﺪه داﻧﻠﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.aqeedeh.com‬‬

‫‪book@aqeedeh.com‬‬ ‫اﯾﻤﯿﻞ‪:‬‬

‫ﺳﺎﯾﺖﻫﺎی ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﻣﻮﺣﺪﯾﻦ‬

‫‪www.aqeedeh.com‬‬ ‫‪www.mowahedin.com‬‬
‫‪www.islamtxt.com‬‬ ‫‪www.videofarsi.com‬‬
‫‪www.shabnam.cc‬‬ ‫‪www.zekr.tv‬‬
‫‪www.sadaislam.com‬‬ ‫‪www.mowahed.com‬‬

‫‪contact@mowahedin.com‬‬
 ‫��ﻢ اﷲ ا����ﻦ ا����ﻢ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﻓﮫﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ‪ ................ ................................ ................................‬أ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﺘﺮﺟﻢ‪١ .................. ................................ ................................‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٣ ......................... ................................ ................................ ۱‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٣ ........................ ................................ ................................ ۲‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٦ ........................ ................................ ................................ ۳‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٦ ........................ ................................ ................................ ۴‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٧ ........................ ................................ ................................ ۵‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٨ ........................ ................................ ................................ ۶‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٩ ........................ ................................ ................................ ۷‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٩ ........................ ................................ ................................ ۸‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٠ ....................... ................................ ................................ ۹‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١١ ...................... ................................ ................................ ۱۰‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٢ ...................... ................................ ................................ ۱۱‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٢ ...................... ................................ ................................ ۱۲‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٢ ...................... ................................ ................................۱۳‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٣ ..................... ................................ ................................ ۱۴‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٣ ..................... ................................ ................................ ۱۵‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٤ ...................... ................................ ................................ ۱۶‬‬
 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫ب‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٤ ...................... ................................ ................................۱۷‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٤ ...................... ................................ ................................۱۸‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٥ ..................... ................................ ................................ ۱۹‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٦ ...................... ................................ ................................ ۲۰‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٧ ..................... ................................ ................................ ۲۱‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٧ .................... ................................ ................................ ۲۲‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٨ .................... ................................ ................................ ۲۳‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪١٨ .................... ................................ ................................ ۲۴‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٢٠ ..................... ................................ ................................ ۲۵‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٢١ ..................... ................................ ................................ ۲۶‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٢٢ .................... ................................ ................................ ۲۷‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٢٣ .................... ................................ ................................ ۲۸‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٢٤ .................... ................................ ................................ ۲۹‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٢٥ .................... ................................ ................................ ۳۰‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٢٦ ..................... ................................ ................................۳۱‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٢٦ .................... ................................ ................................ ۳۲‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٢٧ .................... ................................ ................................۳۳‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٢٧ .................... ................................ ................................ ۳۴‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٢٨ .................... ................................ ................................ ۳۵‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٢٨ .................... ................................ ................................ ۳۶‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٣٠ .................... ................................ ................................ ۳۷‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٣١ .................... ................................ ................................۳۸‬‬
 ‫ج‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٣١ .................... ................................ ................................ ۳۹‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٣٢ ..................... ................................ ................................ ۴۰‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٣٢ ..................... ................................ ................................ ۴۱‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪٣٣ ................... ................................ ................................ ۴۲‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﺘﺮﺟﻢ‬

‫اﳊﻤﺪﷲ رب اﻟﻌﺎﻟـﻤﲔ ﻗﻴﻮم اﻟﺴﻤﻮات واﻷرﺿﲔ‪ ،‬ﻣﺪﺑﺮ اﳋﻼﺋﻖ أﲨﻌﲔ‬

‫وﺻﻠﻮات اﷲ وﺳﻼﻣﻪ ﻋﲆ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وﺳﺎﺋﺮ اﻷﻧﺒﻴﺎء واﻟـﻤﺮﺳﻠﲔ وآل ﻛﻞ وﺳﺎﺋﺮ‬
‫اﻟﺼﺤﺎﺑﺔ أﲨﻌﲔ وﻣﻦ ﺗﺒﻌﻬﻢ ﺑﺈﺣﺴﺎن إﱃ ﻳﻮم اﻟﺪﻳﻦ أﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪:‬‬
‫ﮐﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﮫﻞ و دو ﺣﺪﯾﺚ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﺮ ﺣﺪﯾﺜﯽ از اﯾﻦ اﺣﺎدﯾﺚ‪،‬‬
‫ﻗﺎﻋﺪه ﺑﺰرﮔﯽ از ﻗﻮاﻋﺪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود و ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺪار ﮐﻠﯽ‬
‫اﺳﻼم‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﺼﻒ‪ ،‬ﯾﺎ ﯾﮏ ﺳﻮم اﺳﻼم ﺑﺮ اﯾﻦ اﺣﺎدﯾﺚ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ اﻣﺎم ﻧﻮوی‪ /‬ﺑﺮ ﺧﻮد ﻻزم داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺣﺎدﯾﺚ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب را از‬
‫ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮﯾﻦ و ﺻﺤﯿﺢﺗﺮﯾﻦ آﻧﮫﺎ ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﯾﺎدآور ﺷﻮﯾﻢ ﮐﻪ اﺳﻨﺎد‬
‫ﺮدن آﻧﮫﺎ آﺳﺎن ﺷﻮد و ﻓﺎﯾﺪه آن ﺑﻪ ھﻤﮕﺎن‬
‫اﺣﺎدﯾﺚ‪ ،‬ﺣﺬف ﺷﺪه ﺗﺎ ﺣﻔﻆ ﮐ ِ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ھﺮﮐﺲ ﭘﯿﺮوزی و ﮐﺎﻣﯿﺎﺑﯽ آﺧﺮت را ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ‬
‫اﺣﺎدﯾﺜﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه اﻣﻮر ﻣﮫﻢ دﯾﻦ و ﻃﺎﻋﺎت اﺳﺖ را ﺑﺪاﻧﺪ و ﺑﻪ آن ﻋﻤﻞ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﯿﺪ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮﺟﻤﻪ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب را ﻓﻘﻂ ﺑﺮای رﺿﺎ و ﺧﺸﻨﻮدی ﺧﻮد‬
‫ﺑﺪاﻧﺪ و ﻧﯿﺰ ﭘﺴﻨﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘﺮم واﻗﻊ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﺎ را از دﻋﺎی ﺧﯿﺮ‬
‫ﺑﯽﺑﮫﺮه ﻧﺴﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫وﺻﲆ اﷲ ﻋﲆ ﳏﻤﺪ وآﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ‪.‬‬
‫اﺳﺤﺎق ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ دﺑﯿﺮی‬
 ‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۱‬‬

‫از اﻣﯿﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ اﺑﯽﺣﻔﺺ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫َّ َ َ ْ َ ُ ِّ َّ َ َّ َ ُ ِّ ْ‬
‫ئ‬
‫ﺷﻨﯿﺪم ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬إ�ﻤﺎ اﻷ�ﻤﺎل ﺑِﺎﻨﻟﻴﺎ ِت و�ﻧﻤﺎ ِﻟﻞﻜ ِ ٍ‬
‫ﺮ‬ ‫ام‬
‫َ ْ ُُ َ‬ ‫ْ ُُ َ‬ ‫ََ ْ َ َ ْ‬ ‫َ ََ‬
‫ﻮﻪﻟ‪َ ،‬و َﻣ ْﻦ‬
‫ﷲ َو َر ُﺳ ِ ِ‬ ‫ﷲ َو َر ُﺳ ِ ِ‬
‫ﻮﻪﻟ ﻓ ِﻬﺠ َﺮﺗﻪ ِإﻰﻟ ا ِ‬ ‫ﻣﺎ ﻧﻮى‪� ،‬ﻤﻦ ﺎﻛﻧﺖ ِﻫﺠ َﺮﺗﻪ ِإﻰﻟ ا ِ‬
‫َ َ ْ ْ َ ُُ ُ ْ َ ُ َُْ َ ْ ََ َْ ُ َ َ ْ َ ُُ َ َ َ َ َ‬
‫ﺎﺟ َﺮ ِإﻴﻟْﻪ«) ‪.(١‬‬ ‫ﻜﺤﻬﺎ ﻓ ِﻬﺠﺮﺗﻪ ِإﻰﻟ ﻣﺎ ﻫ‬ ‫ﺎﻛﻧﺖ ِﻫﺠﺮﺗﻪ ِﺪﻟﻧﻴﺎ ﻳ ِﺼﻴﺒﻬﺎ أ ِو امﺮأةٍ �ﻨ ِ‬
‫»ھﻤﺎﻧﺎ اﻋﻤﺎل و ﮐﺮدار ﺑﻪ ﻧﯿﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ ،‬و ھﺮﮐﺴﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻧﯿﺘﺶ از‬
‫ﮐﺮدارش اﺟﺮ و ﺛﻮاب ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ھﺠﺮت و اﻧﺘﻘﺎل او ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﻮی‬
‫ﺧﺪا و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ھﺠﺮت ﺑﻪﺳﻮی ﺧﺪا و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اوﺳﺖ‪ ،‬و ھﺮﮐﺲ ھﺠﺮﺗﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺎل دﻧﯿﺎ و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ زﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﺪ ﺑﺎ او ازدواج ﮐﻨﺪ‪ ،‬اھﻤﯿﺖ‬
‫ھﺠﺮت او ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ ﻗﺼﺪ و ھﻤﺖ اوﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۲‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ از ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑَيْﻨَ َﻤﺎ َ�ْ ُﻦ ُﺟﻠُ ٌ‬
‫ﻮس‬
‫ﻳﺪ َ�ﻴَﺎض اﺜﻟِّﻴَﺎب‪َ ،‬ﺷﺪ ُ‬ ‫ات ﻳَ ْﻮ ‪ ،‬إذْ َﻃﻠَ َﻊ َﻋﻠَﻴْﻨَﺎ َر ُﺟ ٌﻞ َﺷﺪ ُ‬
‫َ َ‬ ‫َْ َُ‬
‫ﻳﺪ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫مٍ‬ ‫ﻮل اﷲ ج ذ‬
‫ِﻋﻨﺪ رﺳ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ َ َ ْ َ َ ُ َّ َ َ َ ْ ُ ُ َّ َ ٌ‬ ‫َّ ْ‬
‫أﺣﺪ‪َ ،‬ﺣ َّﻰﺘ َﺟﻠ َﺲ إﻰﻟ‬ ‫َﺳ َﻮا ِد الﺸﻌ ِﺮ‪ ،‬ﻻ ﻳﺮى ﻋﻠﻴ ِﻪ أﺛﺮ الﺴﻔ ِﺮ‪ ،‬وﻻ �ﻌ ِﺮﻓﻪ ِﻣﻨﺎ‬

‫ﻴﻢ ﹾﺑ ﹺﻦ ا ﹾﻟـ ﹸﻤ ﹺﻐ ﹶﲑ ﹺة ﹾﺑ ﹺﻦ ﹶﺑ ﹾﺮ ﹺد ﹾز ﹶﺑ ﹾﻪ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬

‫ﲔ ﹶأﺑﻮ ﹶﻋ ﹾﺒﺪ اﷲﹺ ﹸﳏ ﹶ ﱠﻤﺪﹸ ﹾﺑ ﹸﻦ إﹺ ﹾﺳ ﹶﲈﻋ ﹾﻴ ﹶﻞ ﹾﺑ ﹺﻦ إ ﹾﺑ ﹶﺮاﻫ ﹶ‬ ‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه إ ﹶﻣﺎ ﹶﻣﺎ ا ﹾﻟـ ﹸﻤ ﹶﺤﺪﱢ ﺛﹺ ﹶ‬
‫ﻮري ﹺﰲ ﺻ ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﺎج ﹾﺑ ﹺﻦ ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹴﻢ ا ﹾﻟ ﹸﻘ ﹶﺸ ﹾ ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫اﳊ ﹶﺴ ﹾ ﹺ‬
‫ﺤ ﹾﻴ ﹶﺤ ﹾﻴ ﹺﻬ ﹶﲈ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﲑ ﱡي اﻟﻨﱠ ﹾﻴﺴﺎ ﹸﺑ ﹺ ﱡ‬ ‫اﳊ ﱠﺠ ﹺ‬‫ﲔ ﹸﻣ ﹾﺴﻠ ﹸﻢ ﹾﺑ ﹸﻦ ﹾ ﹶ‬ ‫ﺎر ﱡي ﹶو ﹶأ ﹸﺑﻮ ﹾ ﹸ‬ ‫اﻟ ﹸﺒ ﹶﺨ ﹺ‬

‫ﹸﺐ ا ﹾﻟـ ﹸﻤ ﹶﺼﻨﱠ ﹶﻔ ﹺﺔ‪.‬‬

‫ﳘﺎ ﹶأ ﹶﺻ ﱡﺢ ا ﹾﻟ ﹸﻜﺘ ﹺ‬
‫اﻟ ﱠﻠ ﹶﺬ ﹾﻳ ﹺﻦ ﹸ ﹶ‬
 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪٤‬‬
‫ﻰﻠﻋ ﻓَﺨ َﺬﻳْﻪ‪َ ،‬وﻗَ َﺎل‪ :‬ﻳَﺎ ُ�َ َّﻤﺪ‪ُ،‬‬ ‫َ َ ْ َ َ ُ ْ َ َ ْ َ ُ ْ َ َ ْ َ َ َ َ َ َّ ْ َ َ‬ ‫اﻨﻟ ِّ‬ ‫َّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ﻲﺒ ج‪ ،‬ﻓﺄﺳﻨﺪ رﻛﺒتﻴ ِﻪ إﻰﻟ رﻛﺒتﻴ ِﻪ‪ ،‬ووﺿﻊ ﻛﻔﻴ ِﻪ‬ ‫ِ‬
‫ﻻ ُ‬ ‫ْ َُ َْ َْ َ َ َْ َ َ َ‬ ‫ْ ْ َ ْ ْ َ ََ َ َُ ُ‬
‫اﷲ‬ ‫اﻹﺳﻼم أن �ﺸﻬﺪ أن ﻻ ِإﻪﻟ ِإ‬ ‫ﷲ ج‪ِ :‬‬ ‫أﺧ ِﺮﺒ ِ� �ﻦ اﻹﺳﻼمِ ‪� .‬ﻘﺎل رﺳﻮل ا ِ‬
‫َ َ‬ ‫الﺰ َﺎﻛ َة‪َ ،‬وﺗَ ُﺼ َ‬ ‫ﻼ َة‪َ ،‬وﺗ ُ ْﺆ َ‬‫َ ُ َ َّ َ‬ ‫َ َ َّ ُ َ َّ ً َ ُ ُ‬
‫ﻮم َر َم َﻀﺎن‪َ ،‬وﺤﺗُ َّﺞ‬ ‫� َّ‬
‫ِ‬ ‫الﺼ‬ ‫ﻴﻢ‬ ‫ﻘ‬
‫ِ ِ‬‫ﺗ‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ﷲ‬ ‫ا‬ ‫ﻮل‬ ‫وأن �ﻤﺪا رﺳ‬
‫َ‬
‫ِّ ُ ُ‬ ‫ُ‬
‫ﺖ‪َ � ،‬ﻌ ِﺠﺒْﻨَﺎ ُﻪﻟ � َ ْﺴﺄ ُﻪﻟ َو�ُ َﺼﺪﻗﻪ‪.‬‬
‫َ‬ ‫ْ ََ ْ َ َْ َ ً َ َ َ َ ْ َ َ‬
‫ﻴﺖ ِإن اﺳﺘﻄﻌﺖ ِإﻴﻟ ِﻪ ﺳ ِبﻴﻼ‪ .‬ﻗﺎل‪ :‬ﺻﺪﻗ‬ ‫اﺒﻟ َ‬ ‫َْ‬
‫ُ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ َ ْ ُْ َ‬ ‫ﺮﺒ� َﻋﻦ اﻹ ْ� َ‬ ‫َ َ ََ ْ‬
‫ﷲ‪َ ،‬و َمﻼﺋِ� ِﺘ ِﻪ‪َ ،‬و�ﺘُ ِﺒ ِﻪ‪َ ،‬و ُر ُﺳ ِﻠ ِﻪ‪،‬‬ ‫ﺎن‪ ،‬ﻗﺎل‪ :‬أن ﺗﺆ ِﻣﻦ ﺑِﺎ ِ‬ ‫ﻗﺎل‪ :‬ﻓﺄ ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫ﻤ‬ ‫ﺧ ْ‬
‫َ‬
‫َ ُ ْ َ ْ َ َ َ ْ َ َ ِّ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ‬ ‫َو ْاﻴﻟَ ْ‬
‫ﺮﺒ ِ� َﻋ ِﻦ‬ ‫ﺧ ْ‬
‫ِ‬ ‫ﺄ‬ ‫ﻓ‬ ‫‪:‬‬‫ﺎل‬ ‫ﻗ‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻗ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺻ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺎل‬ ‫ﻗ‬ ‫‪.‬‬‫ه‬
‫ِ‬ ‫ﺮﺷ‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫�‬
‫ِ‬ ‫ﺧ‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻘ‬ ‫ﺎﻟ‬ ‫ِ‬ ‫ﺑ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬
‫ِ‬ ‫ﺆ‬ ‫ﺗ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺮ‬
‫ِ‬ ‫ﺧ‬
‫ِ‬ ‫اﻵ‬ ‫مِ‬ ‫ﻮ‬
‫َ َ َ ْ َ ْ ُ َ َ َ َ َّ َ َ َ ُ َ ْ َ ْ َ ُ ْ َ َ ُ َ َّ ُ َ َ َ َ َ‬ ‫ْ َ‬
‫ﺎن‪ .‬ﻗﺎل‪ :‬أن �ﻌﺒﺪ اﷲ ﻛ�ﻧﻚ ﺗﺮاه‪ ،‬ﻓ ِﺈن لﻢ ﺗ�ﻦ ﺗﺮاه ﻓ ِﺈﻧﻪ ﻳﺮاك‪ .‬ﻗﺎل‪:‬‬ ‫اﻹﺣﺴ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ َ َ َ ْ َ ْ ُ ُ َ ْ َ َ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ََ ْ‬
‫ﻓﺄﺧ ِﺮﺒ ِ� ﻋ ِﻦ الﺴﺎﻋ ِﺔ‪ ،‬ﻗﺎل‪ :‬ﻣﺎ الﻤﺴﺆول �ﻨﻬﺎ ﺑِﺄﻋﻠﻢ ِﻣﻦ الﺴﺎﺋِ ِﻞ‪ .‬ﻗﺎل‪:‬‬
‫ْ َ َ ْ َ ْ ََ‬ ‫َْ َ‬ ‫ََ ْ ْ َ ْ ََ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ ُ‬
‫� اﻷ َﻣﺔ َر َّ�ﺘَ َﻬﺎ‪َ ،‬وأن ﺗ َﺮى اﺤﻟُﻔﺎة اﻟ ُﻌ َﺮاة اﻟ َﻌﺎﻟﺔ‬ ‫ﻓﺄﺧ ِﺮﺒ ِ� �ﻦ أﻣﺎراﺗِﻬﺎ‪ ،‬ﻗﺎل‪ :‬أن ﺗ ِ‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺖ َم ِﻠ ًّﻴﺎ � َّﻢ ﻗﺎل‪ :‬ﻳَﺎ � َﻤ ُﺮ‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫اﺒﻟنْﻴَﺎن‪َّ � .‬ﻢ ا�ْ َﻄﻠ َﻖ ﻓَﻠﺒﺜْ ُ‬ ‫ﻮن ﻲﻓ ْ ُ‬ ‫َ َ َّ َ َ َ َ ُ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِرﺎﻋء الﺸﺎ ِء �ﺘﻄﺎول ِ‬
‫ﺎ�ﻢْ‬ ‫ُ َ َ ُ ُ ُ َ ْ َ ُ َ َ َ َّ ُ ْ ْ ُ َ َ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ُ ُ ْ‬ ‫َ‬ ‫ََ ْ‬
‫ﺮﺒ�ﻞ أﺗ‬ ‫أﺗﺪ ِري ﻣ ِﻦ الﺴﺎﺋِﻞ؟ ﻗﻠﺖ‪ :‬اﷲ ورﺳﻮﻪﻟ أﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻗﺎل‪ :‬ﻓﺈِﻧﻪ ِﺟ ِ‬
‫ُ ِّ ُ ْ ُ‬
‫� َﻌﻠ ُﻤ� ْﻢ ِد�ﻨَ� ْﻢ«) ‪.(١‬‬
‫»روزی ﻣﺎ ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺮدی ﺑﺮ ﻣﺎ وارد ﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻪ او‬
‫ً‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ﺳﻔﯿﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﻮھﺎی ﺳﺮش ﺑﺴﯿﺎر ﺳﯿﺎه‪ ،‬ﮐﺴﯽ از ﻣﺎ او را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬و ھﯿﭻ‬
‫اﺛﺮ ﺳﻔﺮ ﺑﺮ او ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ از ﺟﺎﯾﯽ دور آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫ﻧﺸﺴﺖ و دو زاﻧﻮی ﺧﻮد را ﺑﻪ دو زاﻧﻮی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭼﺴﭙﺎﻧﺪ‪ ،‬و دو دﺳﺘﺶ را ﺑﺮ دو‬
‫ران آن ﺣﻀﺮت ج ﻧﮫﺎد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ای ﻣﺤﻤﺪ ج ﻣﺮا از اﺳﻼم ﺧﺒﺮ ده‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﺳﻼم ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﯾﻦ ﮐﻪ ﮔﻮاھﯽ دھﯽ و ﯾﻘﯿﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺒﻮدی ﺑﺤﻖ ﺟﺰ ﺧﺪای ﯾﮑﺘﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ج ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻤﺎز را‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎ ﺑﺪاری‪ ،‬و زﮐﺎت ﺑﺪھﯽ‪ ،‬و روزه ]ﻣﺎه ﻣﺒﺎرک[ رﻣﻀﺎن ﺑﮕﯿﺮی‪ ،‬و ﺣﺞ ﺧﺎﻧﻪ ﺧـﺪا‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

 ‫َ‬
‫‪٥‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫ﮐﻨﯽ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﺪﻧﯽ و ﻣﺎﻟﯽ و ﺗﻮﺷﻪ راه و وﺳﯿﻠﻪای ﺑﺮای ﺳﻔﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ‪ .‬آن‬
‫ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬راﺳﺖ ﮔﻔﺘﯽ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺖ آﻣﺪﯾﻢ ﮐﻪ از رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﺳﺆال ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫]در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺌﻮال‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻦ اﺳﺖ[ و ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ]در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻧﺸﺎﻧﻪ داﻧﺴﺘﻦ اﺳﺖ[‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺲ ﻣﺮا از اﯾﻤﺎن ﺧﺒﺮ ده‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻤﺎن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﯾﻦ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ ﺧﺪا اﯾﻤﺎن ﺑﯿﺎوری ]در ذات و ﺻﻔﺎت و اﻓﻌﺎﻟﺶ ﮐﻪ ھﯿﭻ ﺷﺮﯾﮑﯽ‬
‫ﻧﺪارد[‪ ،‬و ﺑﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺧﺪا اﯾﻤﺎن ﺑﯿﺎوری ]ﮐﻪ ﭘﯿﺎمرﺳﺎﻧﺎن ﺑﯿﻦ ﺧﺪا و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ[‪ ،‬و ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣـﺒﺮان ﺧـﺪا اﯾﻤﺎن ﺑﯿﺎوری ]ﮐﻪ ﺑﺮای راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﺑﺸـﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎده‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ[‪ ،‬و ﺑﻪ روز ﻗﯿﺎﻣﺖ اﯾﻤﺎن ﺑﯿﺎوری ]و آﻧﭽﻪ ﺷﺎﻣﻞ آن ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬از ﺟﺰای اﻋﻤﺎل‬
‫و ﺣﺴﺎب و ﺑﮫﺸﺖ و دوزخ[‪ ،‬و ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ]ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻘﺪﯾﺮ[ اﯾﻤﺎن ﺑﯿﺎوری‪ ،‬و ﺑﻪ ﺧﯿﺮ و‬
‫ﺷﺮ آن اﯾﻤﺎن ﺑﯿﺎوری‪ .‬آن ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬راﺳﺖ ﮔﻔﺘﯽ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮا از اﺣﺴﺎن و ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری ﺧﺒﺮ ده‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻨﺎن ﺧﺪا را ﺑﻨﺪﮔﯽ ﮐﻨﯽ ﮔﻮﯾﺎ او را ﻣﯽﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺗﻮ او را ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﯾﻘﯿﻦ‬
‫ﺑﺪار ﮐﻪ او ﺗﻮ را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮا از روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺧﺒﺮ ده‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪] :‬در اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ[ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪه داﻧﺎﺗﺮ از‬
‫ﭘﺮﺳﻨﺪه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬آن ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺲ ﻣﺮا از ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺳﺎز‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﻧﮑﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﺰ آﻗﺎﯾﺶ را ﺑﺰاﯾﺪ ]ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺎدران را ﺧﻮار و ﺣﻘﯿﺮ ﺷﻤﺎرﻧـﺪ و ﺧﻮد را آﻗﺎی ﻣﺎدر‬
‫ﭼﻮﭘﺎن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان را ﺑﺒﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬ ‫ِ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ[‪ ،‬و آﻧﮑﻪ ﭘﺎ و ﺗﻦ ﺑﺮھﻨﮕﺎن ﺑﯿﻨﻮا و‬
‫ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻦ ﮐﺎخ ]و زﯾﺎده روی در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن[ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ آن ﻣﺮد رﻓﺖ‪ ،‬و ﻣﻦ‬
‫ﭼﻨﺪی ﻧﺸﺴﺘﻢ‪ ،‬و آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ای ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻣﯽداﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺌﻮال ﮐﻨﻨﺪه ﭼﻪ‬
‫ﮐﺴﯽ ﺑﻮد؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﺪا و رﺳﻮل ﺧﺪا ﺑﮫﺘﺮ داﻧﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬او ﺟﺒﺮﺋﯿﻞأ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻪ آﻣﺪه‬
‫ﺑﻮد ]ﺗﺎ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﮐﺮدﻧﺶ[ دﯾﻨﺘﺎن را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﯿﺎﻣﻮزاﻧﺪ«‪.‬‬
 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪٦‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۳‬‬

‫از اﺑﯽ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫َ َ َ َْ َ‬ ‫َ َ َ‬
‫ﻻ �َ‬ ‫اﻹ ْﺳﻼ ُم َﻰﻠﻋ ﻤﺧْ ٍﺲ‪ :‬ﺷﻬﺎدةِ أن‬ ‫� ِ‬ ‫ﺷﻨﯿﺪم رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑُ َ‬
‫ِ‬
‫ْ‬ ‫َّ َ َ َ ِّ َْ‬ ‫َّ َ َ َْ‬ ‫َ َ‬ ‫َّ ُ َ َ َّ ُ َ َّ ً َ ُ ُ‬
‫ﺖ‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ﻴ‬‫اﺒﻟ‬ ‫ﺞ‬ ‫ﺣ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬
‫ِ‬ ‫ﺎﻛ‬‫الﺰ‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ﺎ‬‫ﺘ‬ ‫��‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ِ‬ ‫ة‬‫ﻼ‬ ‫الﺼ‬ ‫ﺎمِ‬ ‫�ﻗ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ﷲ‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ﻮل‬ ‫ِإﻻ اﷲ وأن �ﻤﺪا رﺳ‬
‫َ َ‬
‫َو َﺻ ْﻮمِ َر َمﻀﺎن«) ‪.(١‬‬
‫»اﺳﻼم ﺑﺮ ﭘﻨﺞ ﻗﺎﻋﺪه ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﮔﻮاھﯽ دادن ﺑﻪ آﻧﮑﻪ ﻣﻌﺒﻮدی ﺑﺤﻖ ﺟﺰ‬
‫ﺧﺪای ﯾﮑﺘﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﮔﻮاھﯽ ﺑﻪ آﻧﮑﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ج ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧـﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎ داﺷﺘﻦ‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬دادن زﮐﺎت‪ ،‬ﺣﺞ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا‪ ،‬و روزه ﮔﺮﻓﺘﻦ در ]ﻣﺎه ﻣﺒﺎرک[ رﻣﻀﺎن«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۴‬‬

‫از اﺑﯽ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮدس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬

‫َ ُْ ُ‬ ‫َّ َ َ ُ ُ ْ‬
‫راﺳﺘﮕﻮ و راﺳﺘﮕﻮ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺎ ﺧﺒﺮ داد ﮐﻪ‪ِ » :‬إن أ َﺣﺪ� ْﻢ � َﻤ ُﻊ ﺧﻠﻘﻪ‬
‫ُ ُ‬ ‫ُ ُ ََ ً َْ َ َ ُ‬
‫� ﻳَ ْﻮﻣﺎ � ْﻄﻔﺔ‪َّ � ،‬ﻢ ﻳَ�ﻮن َﻋﻠﻘﺔ ِﻣﺜﻞ ذلِﻚ‪َّ � ،‬ﻢ ﻳَ�ﻮن‬
‫ً ُ ًَ ُ‬ ‫ﻲﻓ َ� ْﻄﻦ أُ ِّﻣﻪ أَ ْر�َﻌ ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫وح َو�ُﺆ َم ُﺮ ﺑِﺄ ْر�َ ِﻊ‬ ‫الﺮ َ‬ ‫ُمﻀﻐﺔ ِﻣﺜﻞ ذلِﻚ‪َّ � ،‬ﻢ ﻳُ ْﺮ َﺳﻞ إﻴﻟْ ِﻪ ال َﻤﻠﻚ �ﻴَﻨﻔﺦ ِ�ﻴْ ِﻪ ُّ‬
‫ِ‬
‫َ‬
‫اﺬﻟي ﻻ إﻪﻟَ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫�‬ ‫ا‬‫ﻮ‬
‫َ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬
‫ﻲﻘ أ ْو َﺳﻌﻴﺪ‪ .‬ﻓ َ‬ ‫ٌّ‬ ‫َ‬
‫ﺷ‬ ‫�ﺘْﺐ ر ْزﻗِ ِﻪ‪َ ،‬وأَ َﺟ ِﻠ ِﻪ‪َ ،‬و� َﻤ ِﻠ ِﻪ‪َ ،‬‬
‫و‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﺎت‪ :‬ﺑِ‬ ‫ﻠﻛﻤ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ َ َّ َ َّ َ َ ُ َ َ ْ َ ُ َ َ ْ َ َ َّ‬ ‫َ ْ َ ُ َّ َ َ َ ُ ْ َ َ ْ َ ُ َ َ َ ْ‬
‫��ه ِإن أﺣﺪ�ﻢ ﻴﻟﻌﻤﻞ ﺑِﻌﻤ ِﻞ أﻫ ِﻞ اﺠﻟﻨ ِﺔ‪ ،‬ﺣﻰﺘ ﻣﺎ ﻳ�ﻮن ﺑيﻨﻪ و�يﻨﻬﺎ ِإﻻ‬
‫ُ‬ ‫َّ َ‬ ‫َ ٌ َ َ ْ ُ َ َ ْ ْ َ ُ َ َ ْ َ ُ َ َ َ ْ َّ َ ْ ُ ُ‬
‫ﺎر �ﻴَﺪﺧﻠ َﻬﺎ‪َ ،‬و ِ�ن أ َﺣ َﺪ� ْﻢ‬ ‫ﻜﺘﺎب �ﻴﻌﻤﻞ ﺑِﻌﻤ ِﻞ أﻫ ِﻞ اﻨﻟ ِ‬ ‫ِذراع‪ ،‬ﻓيﺴ ِﺒﻖ ﻋﻠﻴ ِﻪ اﻟ ِ‬

‫ﺎر ﱡي ﹶو ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

‫ﺨ ﹺ‬‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه اﻟ ﹸﺒ ﹶ‬
 ‫َ‬
‫‪٧‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬
‫َ َّ َ َ ُ َ َ ْ َ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ ٌ‬
‫اع‪ ،‬ﻓَيَ ْﺴﺒ ُﻖ َﻋﻠَﻴﻪْ‬ ‫َّ‬ ‫ََ ْ َ ُ َ َ َ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎر‪ ،‬ﺣﻰﺘ ﻣﺎ ﻳ�ﻮن ﺑيﻨﻪ و�يﻨﻬﺎ إِﻻ ِذر‬ ‫ﻴﻟﻌﻤﻞ ﺑِﻌﻤ ِﻞ أﻫ ِﻞ اﻨﻟ ِ‬
‫ُ‬ ‫ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ ُ َ ْ ُ‬
‫ﺎب �ﻴَﻌ َﻤﻞ ﺑِ َﻌ َﻤ ِﻞ أﻫ ِﻞ اﺠﻟَﻨ ِﺔ �ﻴَﺪﺧﻠ َﻬﺎ«) ‪.(١‬‬‫ﻜﺘ‬
‫اﻟ ِ‬
‫»در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺧﻠﻘﺖ ﯾﮑﯽ از ﺷﻤﺎ در ﺷﮑﻢ ﻣﺎدرش ﭼﻨﯿﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ :‬ﭼﮫﻞ‬
‫روز ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻄﻔﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪر ھﻤﺎن زﻣﺎن و ﻣﺪت ]ﯾﻌﻨﯽ ﭼﮫﻞ روز‬
‫ﻃﻮل ﻣﯽﮐﺸﺪ ﮐﻪ[ ﺑﻪ ﭘﺎره ﺧﻮﻧﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ھﻤﺎن ﻣﺪت و‬
‫زﻣﺎن ﺑﻪ ﭘﺎره ﮔﻮﺷﺘﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺧﺪای ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﺳﻮی او ﻓﺮﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ ﺗﺎ روح در آن ﺑﺪﻣﺪ و ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭼﮫﺎر ﮐﻠﻤﻪ ﻣﺄﻣﻮر اﺳﺖ‪ :‬روز َﯾﺶ‪،‬‬
‫ﻣﺪت ﻋﻤﺮش‪ ،‬ﮐﺮدار و رﻓﺘﺎرش‪ ،‬و اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺪﺑﺨﺖ ﯾﺎ ﻧﯿﮑﺒﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪای ﮐﻪ ھﯿﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺤﻘﯽ ﻏﯿﺮ او ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ھﻤﺎﻧﺎ ﯾﮑﯽ از ﺷﻤﺎ ﺑـﻪ ﮐﺮدار و رﻓﺘﺎر‬
‫اھﻞ ﺑﮫﺸﺖ ﻣﯽﭘﺮدازد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﻣﯿـﺎن او و رﺳﯿـﺪن ﺑـﻪ ﺑﮫﺸﺖ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪای ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ‬
‫ﻣﮕﺮ ﯾﮏ ذرع ]ﺣﺪود ﯾﮏ ﻣﺘﺮ[‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ و ﻓﺮﺟﺎم ﮐﺮدارش ﺑﺮ او‬
‫ﭘﯿﺸﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑـﻪ ﻋﻤـﻞ ﻣـﺮدم دوزﺧﯽ ﻣﯽﭘﺮدازد و ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ رﻓﺘﻨﺶ ﺑﻪ‬
‫دوزخ ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬و ھﻤﺎﻧﺎ ﯾﮑﯽ از ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﮐﺮدار و رﻓﺘﺎر اھﻞ دوزخ ﻣﯽﭘﺮدازد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ‬
‫ﻣﯿﺎن او و رﺳﯿﺪن ﺑﻪ دوزخ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪای ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ ﻣﮕﺮ ﯾﮏ ذرع‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم‪،‬‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺮ او ﭘﯿﺸﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﻪ ﮐﺮدار ﺑﮫﺸﺘﯿﺎن و ﻓﺮﺟﺎم ﻧﯿﮏ ﻣﯽﭘﺮدازد و‬
‫ﺳﺒﺐ رﻓﺘﻨﺶ ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۵‬‬

‫از ام اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ‪ -‬ام ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ‪ -‬ﻋﺎﯾﺸﻪل رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬

‫ٌّ‬ ‫ُْ َ‬ ‫َْ‬ ‫َْ َ َ‬ ‫َ ْ َ َ‬
‫ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮد‪َ » :‬ﻣ ْﻦ أﺣﺪث ِﻲﻓ أم ِﺮﻧﺎ ﻫﺬا َﻣﺎ ﻟي َﺲ ِﻣﻨﻪ � ُﻬ َﻮ َرد«) ‪ .(٢‬و در‬

‫ﺎر ﱡي ﹶو ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

‫ﺨ ﹺ‬‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه اﻟ ﹸﺒ ﹶ‬
‫ﺎر ﱡي ﹶو ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬
‫ﺨ ﹺ‬‫‪ -٢‬ﹶر ﹶوا ﹸه اﻟ ﹸﺒ ﹶ‬
 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪٨‬‬
‫َ ْ َ َ َ َ ً َ ْ َ َ َ ْ َ ْ ُ َ َ ُ َ َ ٌّ‬
‫رواﯾﺖ دﯾﮕﺮ‪» :‬ﻣﻦ ﻋ ِﻤﻞ �ﻤﻼ ﻟيﺲ ﻋﻠﻴ ِﻪ أمﺮﻧﺎ �ﻬﻮ رد«‪.‬‬
‫در رواﯾﺖ ﺑﺨﺎری‪» :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در دﯾﻦ ﻣﺎ ﭼﯿﺰی ﺗﺎزه و ﻧﻮ آورد‪ ،‬آن ﺑﺪﻋﺖ ﻣﺮدود‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬در رواﯾﺖ ﻣﺴﻠﻢ‪» :‬ھﺮ ﮐﺲ ﮐﺎری ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮ دﺳﺘﻮر ﻣﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬آن ﮐﺎر‬
‫ﻣﺮدود اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۶‬‬

‫از اﺑﻮ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﻧﻌﻤﺎن ﺑﻦ ﺑﺸﯿﺮس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻨﯿﺪم ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫َ ِّ ٌ َ َّ َ َ َ َ ِّ ٌ َ َ ْ َ ُ َ ُ ٌ ْ َ ٌ َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ﻮر ُمﺸت ِﺒ َﻬﺎت ﻻ�ﻌﻠ ُﻤ ُﻬ َّﻦ‬ ‫» ِإن اﺤﻟَﻼل ��‪ ،‬و ِ�ن اﺤﻟﺮام ��‪ ،‬و�يﻨﻬﻤﺎ أم‬
‫َ‬ ‫َ َ ْ َََْ‬ ‫ُّ ُ َ‬ ‫َ َ ْ َّ َ‬ ‫َﻛﺜ ٌ‬
‫ﺪﻟﻳ ْ ِﻨ ِﻪ َو ِﻋ ْﺮ ِﺿ ِﻪ‪َ ،‬و َﻣ ْﻦ َو� َﻊ ِﻲﻓ‬
‫ﺮﺒأ ِ ِ‬ ‫ﺎت �ﻘﺪ اﺳت‬ ‫ﺎس‪� ،‬ﻤﻦ ا�ﻰﻘ الﺸﺒﻬ ِ‬ ‫اﻨﻟ ِ‬ ‫� ِﻣ َﻦ َّ‬ ‫ِ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫َ ُ ُ ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُّ ُ َ‬
‫ﻮﺷﻚ أن ﻳَ ْﺮ� َﻊ ِ�ﻴ ِﻪ‪ ،‬أﻻ‬ ‫اﺤﻟ� ﻳ ِ‬ ‫ﺎت َو� َﻊ ِﻲﻓ اﺤﻟ َ َﺮام‪ ،‬ﺎﻛ َّلﺮ ِاﻲﻋ ﻳَ ْﺮﻰﻋ ﺣ ْﻮل ِ‬ ‫الﺸﺒﻬ ِ‬
‫َْ َ ُ ْ َ ً َ‬ ‫َ َ ُ ُ َ َ َ َّ‬ ‫َ‬ ‫ً َ َ َ َّ‬ ‫ﻞﻜ َ‬‫َ َّ ُ ِّ‬
‫ﺎرﻣﻪ‪ ،‬أﻻ و ِ�ن ِﻲﻓ اﺠﻟﺴ ِﺪ مﻀﻐﺔ‪ ،‬إِذا‬ ‫ِ‬ ‫�‬ ‫ﷲ‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫�‬ ‫ﺣ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫�‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ﻻ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫�‬ ‫ﺣ‬
‫ِ‬ ‫ﻚ‬ ‫ٍ‬ ‫ﻠ‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫و ِ�ن ِﻟ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َﺻﻠُ َ‬
‫ت ﻓ َﺴ َﺪ اﺠﻟ َ َﺴ ُﺪ ﻠﻛ ُﻪ‪ ،‬أﻻ َو ِ َ‬
‫�‬
‫ُ‬
‫ﺖ َﺻﻠ َﺢ اﺠﻟ َ َﺴ ُﺪ ﻠﻛﻪ‪َ ،‬و ِ�ذا ﻓﺴﺪ‬ ‫ﺤ ْ‬

‫ﺐ«) ‪.(١‬‬ ‫اﻟْ َﻘﻠْ ُ‬

‫ً‬ ‫ً‬
‫»ﻣﺤﻘﻘﺎ ﺣﻼل روﺷﻦ و آﺷﮑﺎر اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺤﻘﻘﺎ ﺣﺮام روﺷﻦ و واﺿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫درﻣﯿﺎن ﺣﻼل و ﺣﺮام ﮐﺎرھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﺷﺒﺎھﺖ ﺑﻪ ﺣﻼل ﯾﺎ ﺣﺮام دارد و‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎرھﺎی ھﻤﺎﻧﻨﺪ را ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺮدم ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را از‬
‫ھﻤﺎﻧﻨﺪھﺎ ﻧﮕﻪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ از ﺷﮏ و ﺷﺒﮫﻪ دور ﮔﺸﺘﻪ و دﯾﻦ و ﻧﺎﻣﻮس ﺧﻮد را‬
‫ﺣﻔﻆ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﺷﮏھﺎ و ﮔﻤﺎنھﺎ اﻓﺘﺎد و از آﻧﮫﺎ ﭘﺮھﯿﺰ ﻧﮑﺮد‪ ،‬در‬
‫ﺣﺮام ﻣﯽاﻓﺘﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻮﭘﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﺘﺮان ﺧﻮد را در اﻃﺮاف ﻣﮑﺎن ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪه ﺑﺮای‬

‫ﺎر ﱡي ﹶو ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

‫ﺨ ﹺ‬‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه اﻟ ﹸﺒ ﹶ‬
 ‫َ‬
‫‪٩‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫َﭼﺮا آزاد ﻣﯽﮔﺬارد و در اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺮا ﮐﺮدن در آن ﺣﺮﯾﻢ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ھﺎن!‬
‫ﺧـﻮد اوﺳـﺖ‪ .‬آ ﮔﺎه ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﺑـﻪ‬
‫ِ‬ ‫ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ ھﺮ ﺷﺎھﯽ‪ ،‬ﺣﺮﯾﻤﯽ دارد ﮐﻪ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﯾﻘﯿﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪای ﮐﻪ ﺧﺪا ﻣﻨﻊ ﻓﺮﻣﻮده‪ ،‬از ﻣﺤﺮﻣﺎت اﺳﺖ‪ .‬آ ﮔﺎه ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ در ﺑﺪن‬
‫آدﻣﯽ ﭘﺎره ﮔﻮﺷﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﺮ زﻣﺎن ﺑﻪ ﺻﻼح آﻣﺪ و ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺑﺪن‬
‫ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬و ھﺮ زﻣﺎن آن ﭘﺎره ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪ ھﻤﻪ ﺑﺪن ﺑﻪ ﺗﺒﺎھﯽ ﻣﯽرود‪.‬‬
‫ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ آن ﭘﺎره ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬ﻗﻠﺐ و دل آدﻣﯽ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۷‬‬

‫از اﺑﯽرﻗﯿﻪ ﺗﻤﯿﻢ ﺑﻦ اوس اﻟﺪاریس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫ﺤ ُﺔ ﻗُﻠْ َﻨﺎ‪ :‬ل َﻤ ْﻦ؟ ﻗَ َﺎل‪َ ،�ِّ :‬وﻟ َ‬‫اﻨﻟﺼﻴْ َ‬
‫ﻮﻪﻟ‪َ ،‬وﻷﺋِ َّﻤ ِﺔ‬
‫ﻜﺘﺎﺑِ ِﻪ‪َ ،‬ول ِ َﺮ ُﺳ ِ ِ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫»اﺪﻟﻳﻦ َّ ِ‬
‫ِّ ُ‬

‫� َو َﺎﻋ َّﻣ ِﺘ ِﻬ ْﻢ«) ‪.(١‬‬‫ال ْ ُﻤ ْﺴﻠﻤ َ‬

‫ِِ‬
‫»ھﻤﮥ دﯾﻦ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش و ﻧﺼﯿﺤﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﯿﻢ ﺑﺮای ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮای‬
‫ﺧﺪا و ﺑﺮای ﻗﺮآن و ﺑﺮای ﭘﯿﻐﻤﺒﺮش و ﭘﯿﺸﻮاﯾﺎن و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاران و ﺣﮑﺎم ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺮای ھﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۸‬‬
‫ُ ُ َْ‬
‫از ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬أ ِم ْﺮت أن‬
‫ُ َ َ َّ َ َ َّ َ ْ َ ُ َ ْ َ َ َّ ُ َ َ َّ ُ َ َّ ً َ ُ ُ‬
‫ﻮل اﷲ‪َ ،‬و�ُﻘ ُ‬
‫ﻴﻤﻮا‬ ‫ِ ِ‬ ‫أﻗﺎﺗِﻞ اﻨﻟﺎس ﺣﻰﺘ �ﺸﻬﺪوا أن ﻻ ِإﻪﻟ ِإﻻ اﷲ وأن �ﻤﺪا رﺳ‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪١٠‬‬
‫ِّ َ َ ُ ْ َ َ ْ َ َ ُ ْ َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ َ َ َ َ ُ‬ ‫ُْ‬ ‫َّ َ َ‬
‫الﺰﺎﻛة‪ ،‬ﻓﺈِذا � َﻌﻠﻮا ذلِﻚ َﻋ َﺼ ُﻤﻮا ِﻣ� ِدﻣﺎءﻫﻢ وأمﻮالﻬﻢ‪ ،‬إِﻻ‬ ‫الﺼﻼة‪َ ،‬و�ُﺆﺗﻮا‬
‫َ َ‬ ‫َ ُُ ْ ََ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ ِّ‬
‫ﷲ � َﻌﺎﻰﻟ«) ‪.(١‬‬
‫اﻹﺳﻼمِ ‪َ ،‬و ِﺣﺴﺎ�ﻬﻢ ﻰﻠﻋ ا ِ‬‫ِﺤﺑﻖ ِ‬
‫»ﻣﺄﻣﻮر ﺷﺪم ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺠﻨﮕﻢ ﺗﺎ آن ﮐﻪ ﮔﻮاھﯽ دھﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﺒﻮدی ﺑﻪ ﺣﻖ ﺟﺰ‬
‫ﺧﺪای ﯾﮑﺘﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و آن ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻤﺎز را ﺑﺮ ﭘﺎ ﺑﺪارﻧﺪ‪ ،‬و زﮐﺎت‬
‫ﺑﺪھﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮ اﯾﻨﮫﺎ را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ ﺧﻮنھﺎ و اﻣﻮال ﺧﻮد را از ﻣﻦ ﻧﮕﮫﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺣﻖ اﺳﻼم‪ ،‬و ﺣﺴﺎب آﻧﮫﺎ ﺑﺮ ﺧﺪای ﺗﻌﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻖ اﺳﻼم‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ آﻧﭽﻪ‬
‫ِ‬
‫اﺳﻼم‪ ،‬ﮐﯿﻔﺮی ﺑﺮ آن ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺼﺎص‪ ،‬و ﺳﻨﮕﺴﺎر ﮐﺮدن ﻣﺮد زﻧﺎﮐﺎری ﮐﻪ‬
‫زن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻏﯿﺮ آن«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۹‬‬

‫از اﺑﯽھﺮﯾﺮه ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﺻﺨﺮس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ ﺷﻨﯿﺪم رﺳﻮل‬

‫َُْ ْ ُ‬ ‫َ ُ ُ‬ ‫َ ََ ُْ ُ ْ َ ُْ َ ْ‬
‫ﻮه‪َ ،‬و َﻣﺎ أ َم ْﺮﺗ� ْﻢ ﺑِ ِﻪ ﻓﺄﺗﻮا ِﻣﻨﻪ َﻣﺎ‬ ‫ﺎﺟﺘَنﺒُ ُ‬
‫اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﺎ �ﻬﻴﺘ�ﻢ �ﻨﻪ ﻓ ِ‬
‫َ‬ ‫ْ َُ‬ ‫ْ َ َ ْ ُ ْ َ َّ َ َ ْ َ َ َّ َ ْ َ ْ ُ ْ َ ْ َ ُ‬
‫ﺮﺜة َم َﺴﺎﺋِ ِﻠ ِﻬ ْﻢ َواﺧ ِﺘﻼ� ُﻬ ْﻢ َﻰﻠﻋ‬ ‫اﺬﻟﻳﻦ ِﻣﻦ �ﺒ ِﻠ�ﻢ ﻛ‬ ‫اﺳﺘﻄﻌﺘﻢ ‪ ،‬ﻓ ِﺈ�ﻤﺎ أﻫﻠﻚ ِ‬
‫َْ‬
‫أﻧ ِبﻴَﺎﺋِ ِﻬ ْﻢ«) ‪.(٢‬‬
‫»از آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ را از آن ﺑﺎز داﺷﺘﻢ دوری ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬و آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ آن اﻣﺮ ﮐﺮدم‪،‬‬
‫اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ آن را دارﯾﺪ؛ زﯾﺮا ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از ﺷﻤﺎ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ھﻼﮐﺖ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺌﻮال و ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺴﯿﺎرﺷﺎن‪ ،‬و اﺧﺘﻼف ﻧﻤﻮدن و‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮاﻧﺸﺎن«‪.‬‬

‫ﺎر ﱡي ﹶو ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

‫ﺨ ﹺ‬‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ا ﹾﻟ ﹸﺒ ﹶ‬
‫ﺎر ﱡي ﹶو ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬
‫ﺨ ﹺ‬‫‪ -٢‬ﹶر ﹶوا ﹸه ا ﹾﻟ ﹸﺒ ﹶ‬
 ‫َ‬
‫‪١١‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۱۰‬‬
‫َّ َ َ َ‬
‫اﷲ � َﻌﺎﻰﻟ‬ ‫از اﺑﯽ ھﺮﯾﺮهس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬إِن‬
‫ُْ ْ َ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫اﷲ أَ َم َﺮ ال ْ ُﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫َ ِّ ٌ َ َ ْ َ ُ َّ‬
‫ﻻ َﻃﻴِّﺒﺎً‪َ ،‬و� َّن َ‬
‫� ﺑِ َﻤﺎ أ َم َﺮ ﺑِ ِﻪ الﻤﺮﺳ ِﻠ�‪� ،‬ﻘﺎل‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻃﻴﺐ ﻻ �ﻘﺒﻞ إِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫ت َوٱ� َملوا � ٰل ًِحا﴾ ]اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن‪.[۵۱ :‬‬
‫ُ‬ ‫ۡ‬ ‫� َ� ُّ� َها ٱ ُّلر ُس ُل ُ�وا م َِن ٱ َّ َ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫َ� َﻌﺎﻰﻟ‪ٰٓ َ ﴿ :‬‬
‫لط ّيِ�ٰ ِ‬
‫َ ّ َٰ َ َۡ َ ُ‬ ‫َ َ ُّ َ َّ َ َ ُ ْ ُ ُ ْ‬ ‫َ‬
‫ت ما َرزق� ٰ� ۡم﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪:‬‬ ‫ِين َءامنوا �وا مِن طيِ� ِ‬ ‫���ها ٱ�‬ ‫َوﻗَ َﺎل َ� َﻌﺎﻰﻟ‪ٰٓ ﴿ :‬‬
‫ﺮﺒ‪ُ �َ ،‬ﻤ ُّﺪ ﻳَ َﺪﻳْﻪ إ َﻰﻟ َّ‬
‫الﺴ َﻤﺎءِ‪ :‬ﻳَﺎ‬ ‫ﺚ أَ ْ� َ َ‬‫ُ َّ َ َ َ َّ ُ َ ُ ُ َّ َ َ َ ْ َ َ‬
‫‪� .[۱۷۲‬ﻢ ذﻛﺮ الﺮﺟﻞ ﻳ ِﻄﻴﻞ الﺴﻔﺮ‪ ،‬أﺷﻌ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َْ‬ ‫ْ‬
‫َ ُّ َ َ ُّ َ َ ْ َ ُ ُ َ َ ٌ َ َ ْ َ ُ ُ َ َ ٌ َ َ َ ُ ُ َ َ ٌ ُ‬
‫ام‪ ،‬وﻏ ِﺬ َي ﺑِﺎﺤﻟﺮامِ ‪،‬‬ ‫رب‪ ،‬ﻳﺎرب‪ ،‬وﻣﻄﻌﻤﻪ ﺣﺮام‪ ،‬ومﺮﺸ�ﻪ ﺣﺮام‪ ،‬ومﻠبﺴﻪ ﺣﺮ‬
‫ََّ ُ ْ َ َ ُ َ‬
‫ﺎب ُﻪﻟ !«) ‪.(١‬‬ ‫ﻓﺄ� �ﺴﺘﺠ‬
‫ً‬
‫»ﻣﺤﻘﻘﺎ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎک اﺳﺖ و ﺟﺰ ﭘﺎﮐﯿﺰه را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮐﻪ ﺧﺪای‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮد آن ﭼﻪ را ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﻣﺮ ﻓـﺮﻣﻮده ﮐﻪ‪» :‬ای ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان از‬
‫روزیھﺎی ﺣﻼل و ﭘﺎﮐﯿﺰه ﺑﺨﻮرﯾﺪ و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ«‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ‪ ،‬از ﻧﻌﻤﺖھﺎی ﭘﺎﮐﯿﺰه ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ روزی دادهاﯾﻢ‬
‫ﺑﺨﻮرﯾﺪ«‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ از ﮐﺴﯽ ﯾﺎد ﮐﺮد ﮐﻪ ﺳﻔﺮ ﺧﻮد را ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ژوﻟﯿﺪه‬
‫ﻣﻮی و ﮔﺮد آﻟﻮد‪ ،‬دو دﺳﺘﺶ را ﺑﻪﺳﻮی آﺳﻤﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮده‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪" :‬ای ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﻣﻦ" در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻏﺬاﯾﺶ ﺣﺮام‪ ،‬و آﺑﺶ ﺣﺮام‪ ،‬و ﭘﻮﺷﺎﮐﺶ ﺣﺮام‪ ،‬و ﭘﺮورش ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺮام اﺳﺖ؛ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را اﺟﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ و دﻋﺎﯾﺶ را ﺑﭙﺬﯾﺮد؟«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪١٢‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۱۱‬‬
‫از اﺑﻮ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽﻃﺎﻟﺐ رﯾﺤﺎﻧﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ]ﭘﺴﺮ دﺧﺘﺮ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ْ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮج[ رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬دع َﻣﺎ ﻳَ ِﺮ�ْﺒُﻚ ِإﻰﻟ َﻣﺎ ﻻ ﻳَ ِﺮ�ﺒُﻚ«) ‪.(١‬‬
‫از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮدم‪» :‬آﻧﭽﻪ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺷﮏ اﻧﺪازد‪ ،‬آن را رھﺎ‬
‫ﮐﻦ و ﺑﮕﺬار‪ ،‬و آﻧﭽﻪ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺷﮏ ﻧﻤﯽاﻧﺪازد ﺑﮕﯿﺮ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۱۲‬‬

‫از اﺑﻮھﺮﯾﺮهس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ِ » :‬ﻣ ْﻦ ُﺣ ْﺴ ِﻦ‬
‫َ َْ‬ ‫َ ْ َ ُُ‬
‫ِإ ْﺳﻼمِ ال َﻤ ْﺮ ِء ﺗ ْﺮﻛﻪ َﻣﺎ ﻻ �ﻌ ِﻨﻴ ِﻪ«) ‪.(٢‬‬
‫»از ﺧﻮﺑﯽھﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻓﺮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮک ﮐﺮدن آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﻧﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اوﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻧﻪ ﺑﻪ او رﺑﻂ دارد و ﻧﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرش اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۱۳‬‬

‫از اﺑﯽ ﺣﻤﺰه اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏس ﺧﺎدم رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل‬
‫َ ُ ْ ُ َ َ َ ُ ْ َ َّ ُ َّ َ ْ َ ُ ُّ ْ‬
‫ﺐ ِﻨﻟَﻔ ِﺴ ِﻪ«) ‪.(٣‬‬‫�‬‫�ﺐ ﻷ ِﺧﻴ ِﻪ ﻣﺎ ِ‬
‫اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻻ ﻳﺆ ِﻣﻦ أﺣﺪ�ﻢ ﺣﻰﺘ ِ‬
‫»ھﯿﭻﯾﮏ از ﺷﻤﺎ اﯾﻤﺎن ﻧﯿﺎورده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ دوﺳﺖ ﺑﺪارد ﺑﺮای ﺑﺮادرش‪ ،‬آﻧﭽﻪ‬

‫ﹺ‬ ‫اﻟﱰ ﹺﻣ ﹺﺬ ﱡي‪ :‬ﹶﺣ ﹺﺪ ﹲ‬ ‫ﹺ‬ ‫‪ -١‬رواه ﱢ ﹺ ﹺ‬

‫ﻴﺢ‪.‬‬
‫ﻳﺚ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ ﹶﺻﺤ ﹲ‬ ‫اﻟﱰﻣﺬ ﱡي ﹶواﻟﻨ ﹶﱠﺴﺎﺋ ﱡﻲ‪ ،‬ﹶو ﹶﻗ ﹶﺎل ﱢ ﹾ‬ ‫ﹶ ﹶ ﹸ ﹾ‬
‫اﻟﱰ ﹺﻣ ﹺﺬ ﱡي ﹶوﻏﹶ ﹾ ﹶﲑ ﹸه ﻫﻜ ﹶﹶﺬا‪.‬‬
‫ﻳﺚ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ‪ ،‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﱢ ﹾ‬ ‫‪ -٢‬ﹶﺣ ﹺﺪ ﹲ‬
‫‪ -٣‬ﹶر ﹶوا ﹸه اﻟ ﹸﺒ ﹶﺨ ﹺﺎر ﱡي ﹶو ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬
 ‫َ‬
‫‪١٣‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫ﮐﻪ ﺑﺮای ﺧﻮدش دوﺳﺖ ﻣﯽدارد«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۱۴‬‬
‫َ‬
‫از ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮدس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻻ‬
‫َّ ْ‬ ‫َ َّ ْ‬ ‫َّ ْ َ َ َ‬
‫ﻼث‪ :‬اﺜﻟَّﻴْ ُ‬ ‫امﺮ ُ ْ‬ ‫َ ُّ َ ُ ْ‬
‫ﺎﻨﻟﻔ ِﺲ‪،‬‬ ‫اﻨﻟﻔ ُﺲ ِﺑ‬ ‫ﺐ َّ‬
‫الﺰ ِا�‪ ،‬و‬ ‫ئ مﺴ ِﻠ ٍﻢ ِإﻻ ﺑِ ِﺈﺣﺪى ﺛ ٍ‬ ‫�ﻞ دم ِ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اﺘﻟﺎر ُك ﺪﻟﻳْﻨﻪ ال ُﻤ َﻔﺎر ُق لﻠ َ‬
‫ﺠ َﻤ َ‬
‫ﺎﻋ ِﺔ«) ‪.(١‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫َو َّ ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫»رﯾﺨﺘﻦ ﺧﻮن ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن روا ﻧﻤﯽﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﺳﻪ ﭼﯿﺰ‪ :‬ﺑﯿﻮه‬
‫زﻧﯽ ﮐﻪ زﻧﺎ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ را ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ دﯾﻨﺶ را ﺗﺮک ﮐﺮده و از‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺟﺪا ﺷﻮد«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۱۵‬‬
‫َ َ ْ‬
‫از اﺑﯽ ھﺮﯾﺮهس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪َ » :‬ﻣ ْﻦ ﺎﻛن ﻳُﺆ ِﻣ ُﻦ‬
‫ْ‬ ‫َ ْ َ َ ُْ ُ‬ ‫َ َُْ ْ َ ْ ً َ ْ ْ ُ ْ‬ ‫ْ‬
‫ﷲ َواﻴﻟَ ْﻮمِ‬
‫اﻵﺧ ِﺮ ﻓﻠﻴﻘﻞ ﺧ�ا أو ِﻴﻟَﺼﻤﺖ‪َ ،‬وﻣﻦ ﺎﻛن ﻳﺆ ِﻣﻦ ﺑِﺎ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﷲ َواﻴﻟَ ْﻮمِ‬
‫ﺑِﺎ ِ‬
‫َُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ُ ْ َ َُ َ ْ َ َ ُْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اﻵﺧ ِﺮ ﻓﻠﻴُﻜ ِﺮ ْم َﺿﻴْﻔﻪ«) ‪.(٢‬‬
‫ِ‬ ‫ﷲ َواﻴﻟَ ْﻮمِ‬‫اﻵ ِﺧ ِﺮ ﻓﻠﻴﻜ ِﺮم ﺟﺎره‪َ ،‬وﻣﻦ ﺎﻛن ﻳﺆ ِﻣﻦ ﺑِﺎ ِ‬
‫»ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و روز ﻗﯿﺎﻣﺖ دارد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺨﻦ ﻧﯿﮏ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﺎﻣﻮش و‬
‫ﺳﺎﮐﺖ ﺷﻮد‪ ،‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و روز ﻗﯿﺎﻣﺖ دارد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﺴﺎﯾﻪ ﺧﻮد را‬
‫ﮔﺮاﻣﯽ ﺑﺪارد‪ ،‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و روز ﻗﯿﺎﻣﺖ دارد‪ ،‬ﻣﮫﻤﺎن ﻧﻮازی ﮐﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه اﻟ ﹸﺒ ﹶﺨ ﹺﺎر ﱡي ﹶو ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﹶر ﹶوا ﹸه اﻟ ﹸﺒ ﹶﺨ ﹺﺎر ﱡي ﹶو ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬
 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪١٤‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۱۶‬‬
‫َ‬ ‫ً َ َ‬ ‫َ َ ْ َ ْ َ َّ َ‬
‫ﺐ ‪ ،‬ﻓ َﺮدد ِم َﺮارا‪ ،‬ﻗﺎل‪ :‬ﻻ‬‫از اﺑﯽھﺮﯾﺮهس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ‪» :‬ﻻ �ﻐﻀ‬
‫َ� ْﻐ َﻀ ْ‬
‫ﺐ«‪.‬‬
‫»ﻣﺮدی ﺑﻪ رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮا ﻧﺼﯿﺤﺖ ﮐﻦ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺸﻢ‬
‫ﻣﮕﯿﺮ؛ و ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺸﻢ ﻣﮕﯿﺮ و ﻏﻀﺐ ﻣﮑﻦ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۱۷‬‬

‫از اﺑﯽ ﯾﻌﻠﯽ ﺷﺪاد ﺑﻦ اوسس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫ْ ََْ‬ ‫ْ َ َ َ َ ُ ِّ َ ْ َ َ َ ْ َ َ ْ‬ ‫اﷲ َﻛﺘَ َ‬‫»إ َّن َ‬
‫ﻲﺷءٍ‪ :‬ﻓ ِﺈذا �ﺘَﻠﺘُ ْﻢ ﻓﺄﺣ ِﺴﻨُﻮا اﻟ ِﻘﺘﻠﺔ‪َ ،‬و ِ�ذا‬ ‫اﻹﺣﺴﺎن ﻰﻠﻋ ﻞﻛ‬ ‫ِ‬ ‫ﺐ‬ ‫ِ‬
‫َ َ ُ ) ‪(١‬‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ِّ َ َ ُ ْ َ ُ ُ ْ َ َ َ ُ َ ُ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ﺣﺴﻨُ‬ ‫َ‬
‫َ َُْ ْ ْ‬
‫َ‬
‫)ر ﹶوا ﹸه‬
‫�ح ذ�ِﻴﺤﺘﻪ« ‪ .‬ﹶ‬ ‫ِ‬ ‫ﻟ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ﻪ‬‫ﺗ‬‫ﺮ‬‫ﻔ‬ ‫ﺷ‬ ‫ﻢ‬ ‫�‬‫ﺪ‬‫ﺣ‬ ‫أ‬ ‫ﺪ‬‫ﺤ‬‫ِ‬ ‫ﻴﻟ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺔ‬ ‫ﺤﺑ‬ ‫اﺬﻟ‬ ‫ﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ذﺤﺑﺘﻢ ﻓﺄ‬
‫ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ(‪.‬‬
‫»ھﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪا ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ را درﺑﺎره ھﺮ ﭼﯿﺰ واﺟﺐ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ھﺮﮔﺎه ﮐﺸﺘﯿﺪ‪،‬‬
‫ﮐﺸﺘﻦ را ﺑﺮ وﺟﻪ ﻧﯿﮑﻮ اﻧﺠﺎم دھﯿﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺎه ذﺑﺢ ﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮ وﺟﻪ ﻧﯿﮑﻮ ذﺑﺢ ﮐﻨﯿﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺷﻤﺎ ﮐﺎرد ﺧﻮد را ﺗﯿﺰ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﯿﻮاﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮای ﮐﺸﺘﻦ آﻣﺎده‬
‫ﺷﺪه آﺳﺎﯾﺶ دھﺪ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۱۸‬‬

‫از اﺑﯽ ذر ﺟﻨﺪب ﺑﻦ ﺟﻨﺎده واﺑﯽ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ ﺟﺒﻞس رواﯾﺖ‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ا ﹾﻟ ﹸﺒ ﹶﺨ ﹺﺎر ﱡي‪.‬‬

 ‫َ‬
‫‪١٥‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬
‫َّ َ ْ َ‬ ‫َ َ ُْ َ ُ ْ َ َْ‬ ‫َّ‬
‫الﺴيِّﺌَﺔ اﺤﻟ َ َﺴﻨَﺔ‬ ‫ﺖ‪َ ،‬وأﺗ ِﺒ ِﻊ‬‫اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬اﺗ ِﻖ اﷲ ﺣﻴﺜﻤﺎ ﻛﻨ‬
‫َّ َ ُ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ� ْﻤ ُ‬
‫ﺎس ِﺨﺑﻠ ٍﻖ َﺣ َﺴ ٍﻦ«) ‪.(١‬‬‫ﺤ َﻬﺎ‪َ ،‬وﺧﺎ ِﻟ ِﻖ اﻨﻟ‬
‫»ھﺮ ﺟﺎ ﺑﺎﺷﯽ از ﺧﺪا ﺑﺘﺮس‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺑﺪی ﺧﻮﺑﯽ ﮐﻦ ﺗﺎ ﺧﻮﺑﯽھﺎ ﺑﺪیھﺎ را ﻣﺤﻮ و‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺧﻮش رﻓﺘﺎر ﺑﺎش«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۱۹‬‬
‫ُْ ُ َ َْ‬
‫ﺖ ﺧﻠﻒ‬ ‫از اﺑﯽ ﻋﺒﺎس ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎسب رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻨ‬
‫َ ََْ ْ َ‬ ‫َْ‬ ‫ﻚ َ َ‬ ‫َ ُ َ ُ ِّ ُ َ ِّ ُ َ‬ ‫ً ََ َ‬
‫اﷲ �ﻔﻈﻚ‪،‬‬ ‫ﺎت‪ :‬اﺣﻔ ِﻆ‬ ‫ﻠﻛﻤ ٍ‬‫ِ‬ ‫ﻲﺒ ج ﻳَ ْﻮﻣﺎ �ﻘﺎل ِﻲﻟ ﻳﺎ ﻏﻼم‪ِ ،‬إ� أﻋﻠﻤ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬
‫اﻨﻟ َّ‬
‫َ َ ََْْ َ َ َْ ْ‬ ‫َ َ ُْ َُ َ َ َ َ َْ َ َ ْ َ‬ ‫َْ‬
‫ﷲ‪،‬‬ ‫ﺠﺗﺪه ﺠﺗﺎﻫﻚ‪ ،‬إِذا ﺳﺄﻟﺖ ﻓﺎﺳﺄ ِل اﷲ‪َ ،‬و ِ�ذا اﺳﺘﻌﻨﺖ ﻓﺎﺳﺘ ِﻌﻦ ﺑِﺎ ِ‬ ‫اﺣﻔ ِﻆ اﷲ ِ‬
‫َ ْ َ ْ َ َّ ُ َّ َ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ ْ َ ْ َ ُ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ ُ َ َّ َ ْ َ ْ‬
‫ﻲﺸ ٍء ﻗﺪ‬ ‫واﻋﻠﻢ أن اﻷﻣﺔ لﻮ اﺟﺘﻤﻌﺖ ﻰﻠﻋ أن �ﻨﻔﻌﻮك �ِﻲﺸ ٍء لﻢ �ﻨﻔﻌﻮك ِإﻻ � ِ‬
‫َ َ َ ُ ُ َ َ َ ْ ْ َ َ ُ َ َ َ ْ َ ُ ُّ َ َ ْ َ ْ َ ُ ُّ َ َّ َ ْ َ ْ‬
‫ﻲﺸ ٍء ﻗﺪ‬ ‫ﻛﺘﺒﻪ اﷲ لﻚ‪ ،‬و ِ�ن اﺟﺘﻤﻌﻮا ﻰﻠﻋ أن ﻳﺮﻀوك �ِﻲﺸ ٍء لﻢ ﻳﺮﻀوك إِﻻ � ِ‬
‫ُّ ُ ُ‬ ‫َ ْ َ ُ َ َّ‬ ‫َََُ ُ َ َْ َ ُ َ‬
‫ﺤﻒ«) ‪.(٢‬‬ ‫ﺖ الﺼ‬ ‫ﺖ اﻷﻗﻼم َوﺟﻔ ِ‬ ‫ﻛﺘﺒﻪ اﷲ ﻋﻠﻴﻚ‪ ،‬رﻓِﻌ ِ‬
‫َ َ ُْ ََ َ َ‬ ‫َْ‬
‫ﺎمﻚ‪،‬‬ ‫ﺠﺗﺪه أﻣ‬ ‫و در رواﯾﺘﯽ ﻏﯿﺮ از رواﯾﺖ ﺗﺮﻣﺬی آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬اﺣﻔ ِﻆ اﷲ ِ‬
‫ُ‬ ‫َ ْ َ َ‬ ‫ْ َ َ َّ‬ ‫ِّ َّ‬ ‫َّ َ َ ْ ْ َ‬ ‫َ ْ َ‬
‫الﺮﺧﺎ ِء �ﻌ ِﺮﻓﻚ ِﻲﻓ الﺸﺪةِ‪َ ،‬واﻋﻠ ْﻢ أن َﻣﺎ أﺧ َﻄﺄ َك ل ْﻢ ﻳَ� ْﻦ‬ ‫� َﻌ َّﺮف إِﻰﻟ اﷲِ ِﻲﻓ‬
‫ُ ْ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ْ َ ُ ْ ُ ْ َ َ َ ْ َ ْ َ َّ َّ ْ َ َ َ َّ ْ َ َّ‬
‫ﺮﺒ‪َ ،‬وأن‬ ‫ِﻴﻟ ِﺼﻴﺒﻚ‪ ،‬وﻣﺎ أﺻﺎﺑﻚ لﻢ ﻳ�ﻦ ِﻴﻟﺨ ِﻄﺌﻚ‪ ،‬واﻋﻠﻢ أن اﻨﻟﺮﺼ ﻣﻊ الﺼ ِ‬
‫َ َ َّ َ َ ْ ُ ْ ُ ْ ً‬ ‫َْ َ َ َ َ ْ َ‬
‫ﻜْ‬
‫ﺮﺴ �ﺮﺴا«‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻌ‬ ‫اﻟ‬ ‫ﻊ‬ ‫ﻣ‬ ‫ن‬ ‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬‫ِ‬ ‫ﺮ‬ ‫اﻟﻔﺮج ﻣﻊ اﻟ‬
‫»روزی ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻮدم‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ای ﺟﻮان‪ ،‬ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ را‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﯽآﻣﻮزم‪ :‬ﺧﺪا را ﻧﮕﻪدار ﺗﺎ او ﺗﻮ را ﻧﮕﻪ دارد؛ ﺑﻪ ﺧﺪا رویآور ﺗﺎ او را در ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫ﹺ‬ ‫اﻟﱰ ﹺﻣ ﹺﺬ ﱡي ﹶو ﹶﻗ ﹶﺎل‪ :‬ﹶﺣ ﹺﺪ ﹲ‬

‫ﻳﺚ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ‪ ،‬ﹶو ﹺﰲ ﹶﺑ ﹾﻌ ﹺ‬
‫ﺾ اﻟﻨ ﹶﱡﺴ ﹺﺦ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ ﹶﺻﺤ ﹲ‬
‫ﻴﺢ‪.‬‬ ‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﱢ ﹾ‬
‫ﹺ‬ ‫ﱰ ﹺﻣ ﹺﺬ ﱡي ﹶو ﹶﻗ ﹶﺎل‪ :‬ﹶﺣ ﹺﺪ ﹲ‬
‫ﻴﺢ‪.‬‬
‫ﻳﺚ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ ﹶﺻﺤ ﹲ‬ ‫‪ -٢‬ﹶر ﹶوا ﹸه ا ﹾﻟ ﱢ ﹾ‬
 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪١٦‬‬

‫ﺧﻮد ﺑﯿﺎﺑﯽ؛ ھﺮﮔﺎه ﺧﻮاھﺶ و ﻧﯿﺎزی داری‪ ،‬از ﺧﺪا ﺑﺨﻮاه؛ و ھﺮﮔﺎه ﯾﺎری و ﮐﻤﮏ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﯽ‪ ،‬از ﺧﺪا ﯾﺎری ﺑﺨﻮاه؛ و اﯾﻦ را ﯾﻘﯿﻦ ﺑﺪان ﮐﻪ اﮔﺮ ھﻤﻪ اﻣﺖ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮ ﺳﻮدی رﺳﺎﻧﻨﺪ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﺮای ﺗﻮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ و اﮔﺮ‬
‫ھﻤﻪ اﻣﺖ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ زﯾﺎﻧﯽ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ زﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﺮ‬
‫ﺗﻮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻗﻠﻢھﺎی ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﻧﺎﻣﻪھﺎ ﺧﺸﮏ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬و در‬
‫رواﯾﺖ دﯾﮕﺮ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا روی آور ﺗﺎ او را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮد ﺑﯿﺎﺑﯽ؛ ﺧﻮدت را در ﻧﺎز و ﺧﻮﺷﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺸﻨﺎﺳﺎن ﺗﺎ ﺧﺪا ﺗﻮ را در ﺳﺨﺘﯽ و ﻣﺸﻘﺖ ﯾﺎری ﮐﻨﺪ؛ و اﯾﻦ را ﯾﻘﯿﻦ ﺑﺪان ﮐﻪ‬
‫آن ﭼﻪ ﺑﺮای ﺗﻮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺮﺳﯿﺪ؛ و آﻧﭽﻪ ﺑﺮای ﺗﻮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺮﺳﺪ؛ و‬
‫اﯾﻦ را ﻧﯿﺰ ﺑﺪان ﮐﻪ ﯾﺎری ﺧﺪا ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ اﺳﺖ ]اﮔﺮ ﺻﺒﺮ ﭘﯿﺸﻪ ﺳﺎزی‪،‬‬
‫ﺧﺪا ﺗﻮ را ﯾﺎری رﺳﺎﻧﺪ[ و ھﻤﺮاه ھﺮ ﺳﺨﺘﯽ‪ ،‬ﮔﺸﺎﯾﺸﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ھﺮ دﺷﻮاری‪،‬‬
‫آﺳﺎﻧﯽ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۲۰‬‬

‫از اﺑﯽ ﻣﺴﻌﻮد ﻋﻘﺒﻪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو اﻧﺼﺎری ﺑﺪریس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل‬
‫ُ َ َ َ َ‬ ‫ﺎس ِﻣ ْﻦ َﺎﻠﻛَمِ ُّ‬ ‫اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬إ َّن ِم َّﻤﺎ أَ ْد َر َك َّ‬
‫اﻨﻟﺒُ َّﻮةِ اﻷو�‪ِ :‬إذا ل ْﻢ � ْﺴﺘَ ِﺢ‬ ‫اﻨﻟ ُ‬
‫ِ‬
‫ﻓَ ْ‬
‫ﺎﺻﻨَ ْﻊ َﻣﺎ ﺷﺌْ َ‬
‫ﺖ«) ‪.(١‬‬ ‫ِ‬
‫»آﻧﭽﻪ ﻣﺮدم از ﺳﺨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﭘﯿﺸﯿﻦ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ :‬ھﺮﮔﺎه ﺷﺮم و ﺣﯿﺎ ﻧﺪاﺷﺘﯽ‪،‬‬
‫ھﺮﭼﻪ ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﺑﮑﻦ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ا ﹾﻟ ﹸﺒ ﹶﺨ ﹺﺎر ﱡي‪.‬‬

 ‫َ‬
‫‪١٧‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۲۱‬‬

‫از اﺑﯽ ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺑﯽﻋﻤﺮه ﺳﻔﯿﺎن ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺛﻘﻔﯽس رواﯾﺖ اﺳﺖ‬
‫ْ َ َ ً َ َ ْ َُ َ ْ ُ َ َ ً‬ ‫ُْ‬ ‫ُْ ُ َ َُ َ‬
‫اﻹﺳﻼمِ ﻗﻮﻻ ﻻ أﺳﺄل �ﻨﻪ أﺣﺪا‬ ‫ﷲ‪ ،‬ﻗﻞ ِﻲﻟ ِﻲﻓ ِ‬ ‫ﮐﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻗﻠﺖ‪ :‬ﻳﺎ رﺳﻮل ا ِ‬
‫ﺖ ﺑﺎﷲ‪َّ �ُ ،‬ﻢ ْ‬
‫اﺳﺘَ ِﻘ ْﻢ«) ‪.(١‬‬ ‫َ َْ َ َ َ ُْ َ ْ ُ‬
‫��ك‪ ،‬ﻗﺎل‪ :‬ﻗﻞ آﻣﻨ ِ ِ‬
‫»ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ای ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا! از اﺳﻼم ﺳﺨﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ از ﮐﺴﯽ ﺟﺰ‬
‫ﺗﻮ‪ ،‬درﺑﺎره آن ﻧﭙﺮﺳﻢ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﮕﻮ اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا آوردم‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮ‬
‫اﯾﻤﺎن ﺧﻮد اﺳﺘﻮار و ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺎش«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۲۲‬‬
‫ً‬ ‫َ َّ‬
‫از اﺑﯽ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ اﻧﺼﺎریس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ‪» :‬أن َر ُﺟﻼ‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ َّ ْ ُ ْ َ ْ ُ َ َ‬ ‫َ ََ َ ُ َ‬
‫ﺖ َر َم َﻀﺎن‪،‬‬ ‫ﺎت‪َ ،‬و ُﺻ ْﻤ ُ‬ ‫ﷲ ج �ﻘﺎل‪ :‬أرأﻳﺖ ِإذا ﺻﻠﻴﺖ الﻤﻜﺘﻮ�‬ ‫ﺳﺄل رﺳﻮل ا ِ‬
‫َ َ ْ َ ْ ُ ْ َ َ َ َ َ َّ ْ ُ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ ً َ َ ْ ُ ُ ْ َّ َ َ َ‬
‫ام‪َ ،‬ول ْﻢ أ ِزد َﻰﻠﻋ ذلِﻚ ﺷيﺌﺎ‪ ،‬أأدﺧﻞ اﺠﻟَﻨﺔ؟ ﻗﺎل‪:‬‬ ‫وأﺣﻠﻠﺖ اﺤﻟﻼل‪ ،‬وﺣﺮﻣﺖ اﺤﻟﺮ‬
‫َ‬
‫� َﻌ ْﻢ«) ‪.(٢‬‬
‫»ﻣﺮدی از رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﺑﺒﯿﻦ اﮔﺮ ﻧﻤﺎزھﺎی ﻓﺮض را ﺑﺨﻮاﻧﻢ و روزه‬
‫]ﻣﺎه ﻣﺒﺎرک[ رﻣﻀﺎن را ﺑﮕﯿﺮم و ﺣﻼل را ﺣﻼل ﺑﺪاﻧﻢ ]و آن را اﻧﺠﺎم دھﻢ[‪ ،‬ﺣﺮام را‬
‫ﺣﺮام ﺑﺪاﻧﻢ ]و از آن دوری ﮐﻨﻢ[ و ﺑﺮ اﯾﻨﮫﺎ ﭼﯿﺰی دﯾﮕﺮ ﻧﯿﻔﺰاﯾﻢ‪ ،‬آﯾﺎ داﺧﻞ ﺑﮫﺸﺖ‬
‫ﺣﺮﻣﺖ اﳊﺮام«‪» .‬از ﺣﺮام‬
‫ﹸ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮم؟ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠﯽ«‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﻨﯽ »‬
‫دوری ﺟﺴﺘﻢ«‪ .‬و ﻣﻌﻨﯽ‪» :‬أﺣ ﹶﻠ ﹸ‬
‫ﻠﺖ اﳊﻼل«‪]» ،‬ﻓﻘﻂ[ ﺣﻼل را ﺣﻼل ﺷﻤﺮدم«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬
 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪١٨‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۲۳‬‬

‫از اﺑﯽ ﻣﺎﻟﮏ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻋﺎﺻﻢ اﺷﻌﺮیس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‬
‫َْ ُ ْ َ َ َُ ْ َ َ‬ ‫ْ ْ ُ‬ ‫ﻮر َﺷ ْﻄ ُﺮ ْ َ‬ ‫اﻟﻄ ُﻬ ُ‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ُّ » :‬‬
‫ﷲ‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ﺎن‬‫ﷲ �ﻤﻸ ال ِﻤ�ان‪ ،‬وﺳﺒﺤ‬ ‫ﺎن‪َ ،‬واﺤﻟَﻤﺪ ِ‬ ‫اﻹ�ﻤ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َّ َ ُ ُ ٌ َ َّ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫ﻸ‪َ -‬ﻣﺎ َ� ْ َ‬ ‫ََْْ ُ‬ ‫َ ْ َ ْﻤ ُﺪ ﷲ َ� ْ‬
‫الﺼ َﺪﻗﺔ‬ ‫الﺴ َﻤﺎ ِء َواﻷ ْر ِض‪ ،‬والﺼﻼة ﻧﻮر‪ ،‬و‬‫� َّ‬ ‫ﻶن ‪-‬أو�ﻤ‬ ‫ِ‬ ‫ﻤ‬ ‫ِ‬ ‫واﺤﻟ‬
‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬
‫ُ ْ َ ٌ َ َّ ْ ُ َ ٌ َ ْ ُ ْ ُ ُ َّ ٌ َ َ ْ َ َ ْ َ ُ ُّ‬
‫ﺎس �ﻐ ُﺪو �ﺒَﺎﺋِ ُﻊ‬ ‫ﻞﻛ َّ‬
‫اﻨﻟ ِ‬ ‫ﺑﺮﻫﺎن‪ ،‬والﺼﺮﺒ ِﺿﻴﺎء‪ ،‬واﻟﻘﺮآن ﺣﺠﺔ لﻚ أو ﻋﻠﻴﻚ‪،‬‬
‫ُ‬ ‫َْ ُ َ ْ ُ َ‬
‫�ﻔ َﺴﻪ � ُﻤﻌ ِﺘﻘ َﻬﺎ أ ْو ُمﻮ�ِﻘ َﻬﺎ«) ‪.(١‬‬
‫»ﻃﮫﺎرت و ﭘﺎﮐﯿﺰﮔﯽ ﻧﯿﻤﯽ از اﯾﻤﺎن اﺳﺖ؛ و اﻟﺤﻤﺪﻟﻠﻪ‪ ،‬ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺮازوی ﻧﯿﮑﯽھﺎ را ﭘﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﻪ و اﻟﺤﻤﺪﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻣﯿﺎن آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ را ﭘﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ و ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻧﻮر و روﺷﻨﺎﯾﯽ اﺳﺖ؛ و ﺻﺪﻗﻪ‪ ،‬دﻟﯿﻞ اﯾﻤﺎن داﺷﺘﻦ اﺳﺖ؛ و‬
‫ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻓﺮوغ و ﭘﺮﺗﻮ اﯾﻤﺎن اﺳﺖ؛ و ﻗﺮآن‪ ،‬دﻟﯿﻠﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺗﻮ ﯾﺎ ﻣﺪرﮐﯽ ﺑﻪ‬
‫زﯾﺎن ﺗﻮ‪ .‬ھﻤﻪ ﻣﺮدم ﭼـﻮن ﺑﺎﻣﺪاد ﺷﻮد از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون رﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺗﻼش و ﮐﻮﺷﺶ‬
‫ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻓﺮوﺧﺘﻪ و آزاد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ھﻮا و ھﻮس و‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺧﺪا ﻓﺮوﺧﺘﻪ و ھﻼک ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۲۴‬‬

‫از اﺑﻮذر ﻏﻔﺎریس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﮐﺮم ج در ﺣﺪﯾﺚ ﻗﺪﺳﯽ از‬
‫ِّ َ َّ ْ ُ ُّ ْ َ َ ْ‬
‫ﺖ اﻟﻈﻠ َﻢ َﻰﻠﻋ �ﻔ ِﻲﺴ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ‬رواﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ‪» :‬ﻳَﺎ ِﻋﺒَﺎ ِدي‪ِ :‬إ� ﺣﺮﻣ‬
‫َ ْ ُ‬ ‫ٌّ َّ‬ ‫ُ ُّ ُ‬ ‫ْ ُ َْ ُ َُ ً َ َ َ َ َ‬
‫َو َﺟ َﻌﻠﺘُﻪ ﺑَيﻨ� ْﻢ � َّﺮﻣﺎ ﻓﻼ �ﻈﺎل ُﻤﻮا‪ .‬ﻳَﺎ ِﻋﺒَﺎ ِدي‪ :‬ﻠﻛ� ْﻢ َﺿﺎل ِإﻻ َﻣ ْﻦ ﻫ َﺪ�ﺘُﻪ‬
‫ﻻ َﻣ ْﻦ أَ ْﻃ َﻌ ْﻤﺘُ ُﻪ ‪،‬ﻓَ ْ‬
‫ﺎﺳﺘَ ْﻄ َﻌ ُ‬ ‫ُ ُّ ُ ْ َ ٌ َّ‬ ‫َْ ُ‬
‫� ْﻢ‪ .‬ﻳَﺎ ﻋﺒَ‬ ‫َ َْْ ُ‬
‫ﻮ�‬‫ِ‬ ‫ﻤ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ﻊ‬‫ِ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺎ‬‫ﺟ‬ ‫ﻢ‬ ‫�‬ ‫ﻠﻛ‬ ‫ي‪:‬‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ﺎ‬ ‫ِ‬ ‫و� أﻫ ِﺪ‬
‫ﻓﺎﺳﺘﻬﺪ ِ‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

 ‫َ‬
‫‪١٩‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫� ْﻢ‪ .‬ﻳﺎَ‬ ‫َ ْ ُ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ َ ْ َ َ ْ ُ ُ َ ْ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُّ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ ْ ُ‬
‫ﻮ� أ�ﺴ‬ ‫أﻃ ِﻌﻤ�ﻢ‪ .‬ﻳﺎ ِﻋﺒﺎ ِدي‪ :‬ﻠﻛ�ﻢ ﺎﻋ ٍر إِﻻ ﻣ َﻦ ﻛ َﺴﻮﺗﻪ ﻓﺎﺳﺘﻜﺴ ِ‬
‫َْ ُ‬‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫ُّ ُ َ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َّ ُ ْ ُ ْ ُ َ َّ ْ َ َّ َ‬ ‫َ‬
‫و�‬ ‫ﻤﺟﻴﻌﺎ‪ ،‬ﻓﺎﺳﺘﻐ ِﻔﺮ ِ‬ ‫ﺎر‪َ ،‬وأﻧﺎ أﻏ ِﻔ ُﺮ اﺬﻟﻧﻮب ِ‬ ‫َ ِﻋﺒﺎ ِدي‪ِ :‬إﻧ�ﻢ ﺨﺗ ِﻄﺌﻮن ﺑِﺎلﻠﻴ ِﻞ واﻨﻟﻬ ِ‬
‫َ َ ُُ َْ‬ ‫َّ ُ ْ َ ْ َ ْ ُ ُ ُ ِّ َ َ ُ ُّ‬ ‫ْ ْ َ ُ ْ َ َ‬
‫و�‪َ ،‬وﻟ ْﻦ �ﺒْﻠﻐﻮا �ﻔ ِﻲﻌ‬ ‫أﻏ ِﻔﺮ ﻟ�ﻢ‪ .‬ﻳﺎ ِﻋﺒﺎ ِدي‪ِ :‬إﻧ�ﻢ ﻟﻦ �ﺒﻠﻐﻮا ﺮﺿي �ﺘﺮﻀ ِ‬
‫َ‬ ‫َّ ُ َ ُ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ َّ َ َ ُ‬ ‫َ َْ‬
‫ﻮ�‪ .‬ﻳَﺎ ِﻋ َﺒﺎ ِدي‪ :‬ل ْﻮ أن أ َّوﻟ� ْﻢ َوآ ِﺧ َﺮ� ْﻢ َو ِ�� َﺴ� ْﻢ َو ِﺟﻨ� ْﻢ ﺎﻛﻧﻮا َﻰﻠﻋ‬ ‫ِ‬ ‫�ﺘَﻨﻔ ُﻌ‬
‫َ َ َّ‬ ‫ْ َ ْ ً‬ ‫َ َ َ‬ ‫ْ ُ‬ ‫أَ�ْ َﻰﻘ ﻗَﻠْ َ ُ‬
‫اﺣ ٍﺪ ِﻣﻨ� ْﻢ‪َ ،‬ﻣﺎ َزاد ذلِﻚ ِﻲﻓ ُمﻠ ِﻲﻜ ﺷيﺌﺎ‪ .‬ﻳَﺎ ِﻋﺒَﺎ ِدي‪ :‬ل ْﻮ أن‬ ‫ﺐ رﺟ ٍﻞ َو ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ َّ َ ُ‬
‫ﺐ رﺟ ٍﻞ َوا ِﺣ ٍﺪ‬ ‫َ‬ ‫ﻠ‬ ‫ﻗ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺠ‬ ‫ﻓ‬ ‫أ‬ ‫ﻰﻠﻋ‬ ‫ﻮا‬ ‫ﻧ‬ ‫ﺎﻛ‬ ‫ﻢ‬ ‫�‬ ‫ﻨ‬ ‫ﺟ‬ ‫آﺧ َﺮ�ﻢ َو��ﺴ�ﻢ َ‬
‫و‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫� ْﻢ َ‬
‫و‬ ‫أوﻟ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ْ َ َّ َ َّ َ ُ ْ َ َ ُْ‬ ‫ً‬ ‫َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬ ‫ََ‬ ‫ْ ُ‬
‫ِﻣﻨ� ْﻢ‪َ ،‬ﻣﺎ �ﻘ َﺺ ذلِﻚ ِﻣ ْﻦ ُمﻠ ِﻲﻜ ﺷيﺌﺎ‪ .‬ﻳَﺎ ِﻋﺒَﺎ ِدي‪ :‬لﻮ أن أوﻟ�ﻢ وآ ِﺧﺮ�ﻢ‬
‫َ َ ْ َ ْ ُ ُ َّ‬ ‫َ َ َُ‬ ‫ﺎمﻮا ﻲﻓ َﺻ ِﻌﻴْ ٍﺪ َ‬ ‫� ْﻢ ﻗَ ُ‬ ‫َ ْ َ ُ ْ َ َّ ُ‬
‫اﺣ ٍﺪ‬ ‫ﻮ�‪ ،‬ﻓﺄ�ﻄﻴﺖ ﻞﻛ َو ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ﺄ‬‫ﺴ‬ ‫ﻓ‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺪ‬
‫ٍ‬ ‫ﺣ‬‫ِ‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫و ِ��ﺴ�ﻢ و ِﺟﻨ‬
‫ْ‬
‫َُْ َ ْ َ َ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َُْ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬ ‫ََ‬ ‫ََ ُ‬
‫اﺒﻟﺤ َﺮ‪.‬‬ ‫َم ْﺴﺄ َﺘﻟﻪ‪َ ،‬ﻣﺎ �ﻘ َﺺ ذلِﻚ ِم َّﻤﺎ ِﻋﻨ ِﺪي إِﻻ ﻛ َﻤﺎ �ﻨﻘ ُﺺ ال ِﻤﺨﻴﻂ إِذا أد ِﺧﻞ‬
‫ﺎﻫﺎ‪َ �َ ،‬ﻤ ْﻦ َو َﺟﺪَ‬ ‫َّ َ َ َ ْ َ ُ ُ ْ ُ ْ َ َ ُ ْ ُ َّ ُ َ ِّ ُ ْ َّ َ‬
‫ﻳَﺎ ِﻋ َﺒﺎ ِدي‪ :‬إِ�ﻤﺎ ِ� أ�ﻤﺎﻟ�ﻢ أﺣ ِﺼﻴﻬﺎ ﻟ�ﻢ‪� ،‬ﻢ أوﻓﻴ�ﻢ إِﻳ‬
‫َّ َ ْ ُ‬ ‫ﻼ ﻳَﻠُ َ‬ ‫َ َ َ ْ َ َ َ َ َْ َ َ َ َ‬ ‫َْ ً َْ ْ‬
‫ﻮﻣ َّﻦ إِﻻ �ﻔ َﺴﻪ«) ‪.(١‬‬ ‫ﺧ�ا ﻓﻠﻴَﺤ َﻤ ِﺪ اﷲ‪ ،‬وﻣﻦ وﺟﺪ �� ذلِﻚ ﻓ‬
‫»ای ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‪ ،‬ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺣﺮام ﻧﻤﻮدم و ﻣﯿﺎن ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺰ آن را‬
‫ﺣﺮام ﮐﺮدم‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ھﻤﺪﯾﮕﺮ ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ .‬ای ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‪ ،‬ھﻤﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻤﺮاه‬
‫ھﺴﺘﯿﺪ ﻣﮕﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ او را ھﺪاﯾﺖ ﻧﻤﻮدهام؛ ﭘﺲ از ﻣﻦ راه راﺳﺖ ﺑﺨﻮاھﯿﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ آن راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ای ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣـﻦ‪ ،‬ھﻤﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﺮﺳﻨﻪاﯾﺪ ﻣﮕﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻦ او را ﻏﺬا دادهام؛ ﭘﺲ از ﻣﻦ ﻏﺬا ﺑﺨﻮاھﯿﺪ ﺗﺎ ﺷﻤﺎ را اﻃﻌﺎم ﮐﻨﻢ‪ .‬ای ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‪،‬‬
‫ھﻤﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮھﻨﻪاﯾﺪ ﻣﮕﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣـﻦ او را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪهام؛ ﭘﺲ از ﻣﻦ ﻟﺒﺎس ﺑﺨﻮاھﯿﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻢ‪ .‬ای ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ ھﻤﻪ ﺷﻤﺎ ﺷﺐ و روز ﺧﻄﺎ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و‬
‫ﻣﻦ ﮔﻨﺎھــﺎن را ﻣﯽآﻣﺮزم؛ ﭘﺲ از ﻣﻦ آﻣﺮزش ﺑﺨﻮاھﯿﺪ ﺗﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﯿﺎﻣﺮزم‪ .‬ای‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ زﯾﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻓﺎﯾﺪه و ﺳﻮدی ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ای ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‪ ،‬اﮔﺮ از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﻤﺎ ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ و اﻧﺲ‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪٢٠‬‬

‫و ﺟﻦ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ھﻤﻪ ﺑﺮ ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎرﺗﺮﯾﻦ ﻗﻠﺐ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻨﮑﻪ ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﻤﺎ ﭘﺮھﯿﺰﮐﺎر‬

‫ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻘﻮا و ﭘﺮھﯿﺰﮐﺎری ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ُﻣﻠﮏ ﻣﻦ ﻧﻤﯽاﻓﺰاﯾﺪ‪ .‬ای ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‪ ،‬اﮔﺮ اول‬
‫و آﺧﺮﺗﺎن و اﻧﺲ و ﺟﻦ ﺷﻤﺎ ھﻤﻪ ﺑﺮ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ و ﻧﺎﭘﺎکﺗﺮﯾﻦ ﻗﻠﺐ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺪی ﺷﻤﺎ‪،‬‬
‫از ﻣﻠﮏ ﻣﻦ ﭼﯿﺰی ﮐﻢ ﻧﺨﻮاھﺪ ﮐﺮد‪ .‬ای ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‪ ،‬اﮔﺮ اوﻟﯿﻦ ﻓﺮد ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ‬
‫ﻓﺮدﺗﺎن‪ ،‬از اﻧﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺟﻦ‪ ،‬ھﻤﻪ در ﻣﯽداﻧﯽ اﯾﺴﺘﺎده و از ﻣﻦ ﺧﻮاھﺶ ﮐﻨﻨﺪ و‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ھﺮ ﯾﮏ از ﺷﻤﺎ آﻧﭽﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﺪھﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﺧﻮاھﺶ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬از آﻧﭽﻪ در ﻧﺰد‬
‫ﻣﻦ اﺳﺖ ﻧﻤﯽﮐﺎھﺪ؛ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ھﺮﮔﺎه ﺳﻮزن ﺑﻪ درﯾﺎ ﻓﺮو ﺑﺮده ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻢ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ای ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ھﻤﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ؛ درو ﺷﺪۀ ﮐﺮدارﺗﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﻪ وﻓﺎ و ﺗﻤﺎم ﻣﯽﺷﻤﺎرم و ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽرﺳﺎﻧﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺧﻮﺑﯽ را ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺧﺪا را ﺳﺘﺎﯾﺶ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻏﯿﺮ از آن ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻏﯿﺮ ﺧﻮد دﯾﮕﺮی را ﺳﺮزﻧﺶ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۲۵‬‬
‫ُ‬
‫ﺎﻷ ُ‬ ‫َ َ َ َ ْ ُ ُّ ُ‬ ‫َ َُ َ‬
‫ﻮر‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﷲ‪ ،‬ذﻫﺐ أﻫﻞ اﺪﻟﺛ ِ ِ‬
‫ﺑ‬ ‫ﻮر‬ ‫از اﺑﻮذرس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ‪» :‬ﻳﺎ رﺳﻮل ا ِ‬
‫َ َ‬ ‫َْ‬ ‫ُ َ ُّ َ َ َ ُ َ ِّ َ َ ُ ُ َ َ َ َ ُ ُ َ َ َ َ َّ ُ َ ُ ُ‬
‫ﻮل أم َﻮال ِ ِﻬ ْﻢ‪ ،‬ﻗﺎل‪:‬‬ ‫ﻳﺼﻠﻮن ﻛﻤﺎ ﻧﺼ�‪ ،‬و�ﺼﻮمﻮن ﻛﻤﺎ ﻧﺼﻮم‪ ،‬و�ﺘﺼﺪﻗﻮن ﺑِﻔﻀ ِ‬
‫َ ً ُ ِّ‬ ‫� ِّﻞ � َ ْﺴب َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ َ ُ ْ َ َ َ َّ ُ َ َّ‬ ‫َََْ َ َْ َ ََ‬
‫ﻴﺤ ٍﺔ َﺻ َﺪﻗﺔ‪َ ،‬و�‬ ‫ِ‬ ‫ﺑ‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫إ‬ ‫؟‬‫ﻮن‬ ‫ﻗ‬ ‫ﺪ‬‫ﺼ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﺎ‬‫ﻣ‬ ‫ﻢ‬ ‫�‬ ‫ﻟ‬ ‫اﷲ‬ ‫ﻞ‬ ‫أوﻟيﺲ ﻗﺪ ﺟﻌ‬
‫َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َ َ َ ً ُ ِّ ْ َ َ َ َ ً ُ ِّ َ ْ َ َ َ َ ً‬ ‫َ‬
‫وف‬ ‫�ةٍ ﺻﺪﻗﺔ‪َ ،‬و� ﺤﺗ ِﻤﻴﺪةٍ ﺻﺪﻗﺔ‪َ ،‬و� �ﻬ ِﻠﻴﻠ ٍﺔ ﺻﺪﻗﺔ‪َ ،‬وأم ٍﺮ ﺑِﺎلﻤﻌ ُﺮ ِ‬ ‫ﺗ� ِﺒ‬
‫َ‬ ‫ًَ َ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ًَ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ َ ًَ ََ ْ َ‬
‫� � ْﻦ ُﻣﻨﻜ ٍﺮ َﺻﺪﻗﺔ‪َ ،‬و ِ� ﺑُﻀ ِﻊ أ َﺣ ِﺪ� ْﻢ َﺻ َﺪﻗﺔ‪ .‬ﻗﺎلﻮا‪ :‬ﻳَﺎ َر ُﺳﻮل‬ ‫ﺻﺪﻗ َﺔ‪ ْ ،‬و� َ ٍ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ ُ َ َ ََُْ ََ ُ ُ ُ َ ْ َ‬
‫ﻴﻬﺎ أﺟ ٌﺮ؟ ﻗﺎل‪ :‬أ َرأ�ﺘُ ْﻢ ل ْﻮ َو َﺿ َﻌ َﻬﺎ ِﻲﻓ‬ ‫ﷲ أﻳَﺄ ِﻲﺗ أﺣﺪﻧﺎ ﺷﻬﻮﺗﻪ و��ﻮن ﻪﻟ ِ�‬ ‫ا ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺣﺮامٍ ‪ ،‬أ�ﺎن َﻋﻠﻴْ ِﻪ ِو ْز ٌر؟ ﻓﻜﺬلِﻚ ِإذا َو َﺿ َﻌ َﻬﺎ ِﻲﻓ اﺤﻟَﻼ ِل ﺎﻛن ُﻪﻟ أﺟ ٌﺮ«) ‪.(١‬‬ ‫َ‬
‫»ﮔﺮوھﯽ از ﺻﺤﺎﺑﻪس ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ای رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺎل ﺑﺎ‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

 ‫َ‬
‫‪٢١‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫ﭘﺎداشھﺎ رﻓﺘﻨﺪ و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ھﻤﻪ ﺛﻮابھﺎ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮدﻧﺪ؛ ﻧﻤــﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻨﺎن‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ؛ روزه ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻣﺎ روزه ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ و ﺻﺪﻗـﻪ‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ از ﺑﺴﯿﺎری اﻣﻮاﻟﺸﺎن‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫]ﺛﻮاب[ آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﺻﺪﻗﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﻗﺮار داده اﺳﺖ؟ ﺷﻤﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ھﺮ‬
‫ِ‬
‫ﺮاﺑﺮ ھﺮ »اﷲ أﻛﱪ« ﮔﻔﺘﻦ ﺻﺪﻗﻪای‪ ،‬و ﺑﺎ‬
‫»ﺳﺒﺤﺎن اﷲ« ﮔﻔﺘﻦ ﺻﺪﻗﻪای دارﯾﺪ‪ ،‬و در ﺑ ِ‬
‫ھﺮ »اﳊﻤﺪ ﷲ« ﮔﻔﺘﻦ ﺻﺪﻗﻪای‪ ،‬ﺑﺎ ھﺮ »ﻻ إﻟﻪ إﻻﱠ اﷲ« ﮔﻔﺘﻦ ﺻﺪﻗﻪای دارﯾﺪ‪ ،‬و در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ھﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﺧﻮﺑﯽ ﮐﺮدن ﺻﺪﻗﻪای‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ھﺮ ﺑﺎزداﺷﺘﻦ از ﻣﻨﮑﺮ و‬
‫زﺷﺘﯽ ﺻﺪﻗﻪای دارﯾﺪ‪ ،‬و در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﯾﮑﯽ از ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ھﻤﺴﺮش ﺻﺪﻗﻪای‪ .‬ﯾﺎران‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ای رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬آﯾﺎ وﻗﺘﯽ ﯾﮑﯽ از ﻣﺎ ﺷﮫﻮﺗﺶ را ﻓﺮو ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮای او در اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر اﺟﺮ و ﭘﺎداﺷﯽ اﺳﺖ؟ آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ اﮔﺮ ﺷﮫﻮت ﺧﻮد را در‬
‫ﺣﺮام ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ آﯾﺎ ﺑﺮ آن ﮔﻨﺎھﯽ ﻧﺒﻮد؟ ﭘﺲ ھﻤﭽﻨﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺷﮫﻮﺗﺶ را در‬
‫ﺣﻼل ﺑﮕﺬارد ﺑﺮای او اﺟﺮ و ﭘﺎداش اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۲۶‬‬
‫َ‬ ‫ُ ُّ‬
‫از اﺑﯽھﺮﯾﺮهس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻞﻛ ُﺳﻼ َ� ِﻣ َﻦ‬
‫ٌَ‬
‫� َﺻ َﺪﻗﺔ‪،‬‬
‫َّ ْ ُ َ ْ ُ َ ْ َ ْ َ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ ٌ ُ َّ َ ْ َ ْ ُ ُ‬ ‫َّ‬
‫ﺎس ﻋﻠﻴ ِﻪ ﺻﺪﻗﺔ ﻞﻛ ﻳﻮمٍ �ﻄﻠﻊ ِ�ﻴ ِﻪ الﺸﻤﺲ‪� :‬ﻌ ِﺪل �� اﺛن ِ‬ ‫اﻨﻟ ِ‬
‫ٌَ‬ ‫َ َّ َ َ ْ ُ ُ َ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ ُ َ ُ َ َ ْ َ َ َ َ ُ‬ ‫َ ُ ُ َّ َ‬
‫ﺎﻋﻪ َﺻ َﺪﻗﺔ‪،‬‬ ‫الﺮ ُﺟﻞ ِﻲﻓ داﺑ ِﺘ ِﻪ �ﺘﺤ ِﻤﻠﻪ ﻋﻠﻴﻬﺎ أو ﺗﺮ�ﻊ ﻪﻟ ﻋﻠﻴﻬﺎ ﻣﺘ‬ ‫وﺗ ِﻌ�‬
‫ﻴﻂ‬
‫ٌ‬ ‫َ‬
‫الﺼﻼة َﺻ َﺪﻗﺔ ‪َ ،‬وﺗُﻤ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ َ ْ َ َْ َ‬
‫ﻴﻬﺎ إﻰﻟ َّ‬ ‫ِّ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫َّ ِّ َ َ َ‬ ‫ُ‬ ‫َواﻟْ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻠﻜﻤﺔ اﻟﻄﻴﺒﺔ ﺻﺪﻗﺔ‪ ،‬و�ِ�ﻞ ﺧﻄﻮةٍ �ﻤ ِﺸ ِ‬ ‫ِ‬
‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫اﻷ َذى َﻋﻦ َّ‬ ‫َ‬
‫�ﻖ َﺻ َﺪﻗﺔ«) ‪.(١‬‬ ‫ﺮ‬
‫ِ ِ‬ ‫اﻟﻄ‬
‫»ﺑﺮ ھﺮ ﭘﯿﻮﻧﺪی از ﺑـﺪن ﻣـﺮدم ﺻﺪﻗﻪای اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ روزی در آن آﻓﺘﺎب ﺑﯿﺮون‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ا ﹾﻟ ﹸﺒ ﹶﺨ ﹺﺎر ﱡي ﹶو ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪٢٢‬‬

‫ﻣﯽآﯾﺪ و ﺑﯿﻦ دو ﺗﻦ اﺻﻼح و ﺗﻌﺎدل ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآوری‪ ،‬ﺑﺮای ﺗﻮ ﺻﺪﻗﻪای اﺳﺖ؛ و‬

‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻓﺮدی ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﯽ ﺗﺎ ﺑﺮ ﭼﺎرﭘﺎﯾﺶ ﺳﻮار ﺷﻮد ﯾﺎ ﺑﺎرش را ﺑﺮ آن ﺑﮕﺬارد‪،‬‬
‫ﺑﺮای ﺗﻮ ﺻﺪﻗﻪای اﺳﺖ؛ و ﺳﺨﻦ و ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮب ﺑﺮای ﺗﻮ ﺻﺪﻗﻪای اﺳﺖ؛ و ھﺮﮔﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻧﻤﺎز ﺑﺮﻣﯽداری‪ ،‬ﺑﺮای ﺗﻮ ﺻﺪﻗﻪای اﺳﺖ؛ و در آﻧﭽﻪ از ﺳﺮ راه ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺮﻣﯿﺪاری و دور ﻣﯽﮐﻨﯽ ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﮫﺎ آزار ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﺗﻮ ﺻﺪﻗﻪای اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۲۷‬‬
‫از ﻧﻮاس ﺑﻦ ﺳﻤﻌﺎنس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﻟْ ُّ‬
‫ﺮﺒ‬‫ِ‬
‫ﺖ أَ ْن َ� َّﻄ ِﻠ َﻊ َﻋﻠَﻴْ ِﻪ َّ‬
‫اﻨﻟ ُ‬
‫ﺎس«) ‪.(١‬‬ ‫ﻚ َو َ�ﺮ ْﻫ َ‬
‫ُ ْ ُ ُُ َ ْ ُ َ َ َ َْ َ‬
‫اﻹ�ﻢ ﻣﺎ ﺣﺎك ِﻲﻓ �ﻔ ِﺴ‬
‫ِ‬ ‫ﺣﺴﻦ اﺨﻟﻠ ِﻖ‪ ،‬و ِ‬
‫»ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری‪ ،‬ﺧﻮش اﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ و ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﯽای اﺳﺖ ﮐﻪ در دل ﭘﺪﯾﺪ‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ و دوﺳﺖ ﻧﺪاری ﻣﺮدم از آن آ ﮔﺎه ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ََ َ‬ ‫ََْ ُ َ ُ َ‬
‫ﷲ ج �ﻘﺎل‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ﻮل‬ ‫و از واﺑﺼﻪ ﺑﻦ ﻣﻌﺒﺪس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬أ�ﻴﺖ رﺳ‬
‫ْ َ َ ْ َ ُ َ ْ ِّ ُ ْ ُ َ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ ْ ُّ َ ْ َ َّ ْ َ‬
‫َ‬
‫ﺖ ِإﻴﻟْ ِﻪ‬ ‫ﺖ ﻗﻠﺒﻚ‪ ،‬اﻟ ِﺮﺒ ﻣﺎ اﻃﻤ�ﻧ‬ ‫ِﺟﺌﺖ �ﺴﺄل ﻋ ِﻦ اﻟ ِﺮﺒ؟ ﻗﻠﺖ‪� :‬ﻌﻢ‪ ،‬ﻗﺎل‪ :‬اﺳﺘﻔ ِ‬
‫ْ‬ ‫َّ ْ‬
‫الﺼﺪ ِر َو ِ�ن‬
‫َ َّ َ‬ ‫َّ ْ‬
‫اﻨﻟﻔ ِﺲ َوﺗ َﺮدد ِﻲﻓ‬ ‫ﺎك ِﻲﻓ‬ ‫اﻃ َﻤﺄَ َّن إ َﻴﻟْﻪ اﻟْ َﻘﻠْ ُ‬
‫ﺐ‪َ ،‬واﻹ�ْ ُﻢ َﻣﺎ َﺣ َ‬ ‫اﻨﻟ ْﻔ ُﺲ َو ْ‬
‫َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ ْ َ َ َّ ُ َ ْ‬
‫ﺎس َوأ�ﺘَ ْﻮ َك«) ‪.(٢‬‬ ‫أ�ﺘﺎك اﻨﻟ‬
‫»ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺣﻀﺮت رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪم‪ ،‬آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﻣﺪهای ﮐﻪ از‬
‫ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری ﺑﭙﺮﺳﯽ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻠﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از دﻟﺖ ﺑﭙﺮس‪ .‬ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫روح ﺑﻪ ﺳﻮی آن آرام ﮔﯿﺮد و دل ﺑﺮ آن آﺳﻮده ﺷﻮد‪ ،‬و ﮔﻨﺎه ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ در دل‬
‫ﺧﺎرﺷﯽ ﭘﺪﯾﺪ آورد و در ﺳﯿﻨﻪ ﺷﮏ و ﺗﺮدﯾﺪ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ھﻤﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮ ﺧﻼف‬
‫اﺣﺴﺎس درون ﻗﻠﺐ ﺗﻮ ﻓﺘﻮا دھﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﻪ آن ﻓﺘﻮا اﻋﺘﻤﺎد ﻣﮑﻦ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

‫ﲔ ﹶأ ﹾﲪﹶﺪﹶ ﺑ ﹺﻦ ﺣﻨﹾﺒ ﹴﻞ واﻟﺪﱠ ﹺار ﹺﻣﻲ ﺑﹺﺈﹺﺳﻨ ﹴ‬
‫ﹶﺎد ﹶﺣ ﹶﺴ ﹴﻦ‪.‬‬ ‫اﻹ ﹶﻣﺎ ﹶﻣ ﹾ ﹺ‬
‫ﻳﺚ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ ﹶر ﹶو ﹾﻳﻨﹶﺎ ﹸه ﹺﰲ ﹸﻣ ﹾﺴﻨﹶﺪﹶ ي ﹺ‬ ‫‪ -٢‬ﹶﺣ ﹺﺪ ﹲ‬
‫ﱢ ﹾ‬ ‫ﹾ ﹶ ﹶ ﹶ‬
 ‫َ‬
‫‪٢٣‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۲۸‬‬
‫ُ‬ ‫َ َ‬
‫از اﺑﯽﻧﺠﯿﺢ اﻟﻌﺮﺑﺎض ﺑﻦ ﺳﺎرﯾﻪس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪َ » :‬و�ﻈﻨَﺎ َر ُﺳﻮل‬
‫َ‬ ‫َ ْ َ ً َ َ ْ َْ ُْ ُ ُ ََ ََ ْ ْ ْ ُ َُ ْ‬
‫ﺖ ِﻣﻨ َﻬﺎ اﻟ ُﻌﻴُﻮن‪� ،‬ﻘﻠﻨَﺎ‪ :‬ﻳَﺎ َر ُﺳﻮل‬ ‫ﷲ ج مﻮ ِﻋﻈﺔ و ِﺟﻠﺖ ِﻣﻨﻬﺎ اﻟﻘﻠﻮب‪ ،‬وذرﻓ‬ ‫ا ِ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫َّ َ َ ْ َ ُ َ ِّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫الﺴ ْﻤ ِﻊ‬
‫ﻴ� ْﻢ ﺑﺘَﻘ َﻮى اﷲأ‪َ ،‬و َّ‬ ‫ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﷲ ﻛ��ﻬﺎ مﻮ ِﻋﻈﺔ مﻮد ٍع‪ ،‬ﻓﺄو ِﺻﻨﺎ‪ ،‬ﻗﺎل‪ :‬أ ِ‬
‫وﺻ‬ ‫ا ِ‬
‫ْ َ ً‬ ‫َ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ُ َ ٌ َّ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫�ى اﺧ ِﺘﻼﻓﺎ‬ ‫� ْﻢ ﻓ َﺴ َ َ‬ ‫ﺎﻋ ِﺔ َو ِ�ن ﺗﺄ َّﻣ َﺮ َﻋﻠﻴْ� ْﻢ �ﺒْﺪ‪ ،‬ﻓ ِﺈﻧﻪ َﻣ ْﻦ ﻳَ ِﻌﺶ ِﻣﻨ‬ ‫اﻟﻄ َ‬‫َو َّ‬
‫َ‬ ‫ُّ‬ ‫ﻳﻦ ال ْ َﻤ ْﻬﺪﻳِّ َ‬ ‫ْ‬
‫اﺨﻟُﻠَ َﻔﺎ ِء َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َ ً َ َ ُ‬
‫�‪َ ،‬ﻋﻀﻮا َﻋﻠﻴْ َﻬﺎ‬ ‫ِ‬ ‫اﺷ ِﺪ َ‬
‫الﺮ ِ‬ ‫�ا‪َ � ،‬ﻌﻠﻴْ� ْﻢ � ِ ُﺴن ِﻲﺘ َو ُﺳﻨ ِﺔ‬ ‫ﻛ ِﺜ‬
‫َ َّ ُ َّ ُ ْ َ ْ ٌ ُ َّ ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ َّ ُ ْ َ ُ ْ َ َ‬
‫ﻮر‪ ،‬ﻓ ِﺈن ﻞﻛ � َﺪﺛ ٍﺔ ﺑِﺪ َﻋﺔ‪َ ،‬و� ﺑِﺪ َﻋ ٍﺔ‬ ‫ُ‬
‫ﺎت اﻷم ِ‬ ‫اﺟ ِﺬ‪ ،‬و ِ�ﻳﺎ�ﻢ و�ﺪﺛ ِ‬
‫َّ َ‬
‫ﺑِﺎﻨﻟﻮ ِ‬
‫َّ‬ ‫َ َ َ ٌ َ ُ َّ َ َ َ‬
‫ﺎر«) ‪.(١‬‬ ‫ﺿﻼﻟﺔ‪ ،‬و� ﺿﻼﻟ ٍﺔ ِﻲﻓ اﻨﻟ ِ‬
‫»رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻣﺎ را ﭘﻨﺪ داد‪ ،‬ﭘﻨﺪی ﮐﻪ دلھﺎ از آن ﺗﺮﺳﯿﺪ و ﭼﺸﻢھﺎ را اﺷﮏ‬
‫آورد‪ .‬ﮔﻔﺘﯿﻢ‪ :‬ای رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﭘﻨﺪ وداﻋﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺎ را‬
‫ﺳﻔﺎرش ده‪ ،‬آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺗﺮس از ﺧﺪایأ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداری از‬
‫اﻣﯿﺮم ]ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﯾﺎ رﺋﯿﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺼﻮب ﮐﺮدهام[ ﺳﻔﺎرش ﻣﯽﮐﻨﻢ اﮔﺮ ﭼﻪ‬
‫ﺑﺮدهای ﺑﺮ ﺷﻤﺎ اﻣﯿﺮ ﺷﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻋﻤﺮی ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫اﺧﺘﻼف ﺑﺴﯿﺎری ﺧﻮاھﺪ دﯾﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ]ﭘﯿﺮوی[ راه ﻣﻦ و راه ﺧﻠﻔﺎی‬
‫راﺷﺪﯾﻦ ‪-‬ﮐﻪ ھﺪاﯾﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ -‬ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﮐﻨﻢ؛ اﯾﻦ ﺳﻔﺎرش را ﺑﺎ ﺑﻦ دﻧﺪان ﻋﻘﻞ‬
‫ﺧـﻮد ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ؛ و ﺷﻤﺎ را از راهھﺎی ﻧﻮ و ﺟﺪﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ راه ﻣﻦ و ﺧﻠﻔﺎ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﺑﺮﺣﺬر ﻣﯽدارم‪ ،‬زﯾﺮا ھﺮ ﻧﻮ و ﺟﺪﯾﺪی ]در دﯾﻦ[ ﺑﺪﻋﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و ھﺮ ﺑﺪﻋﺖ‪ ،‬ﮔﻤﺮاھﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ھﺮ ﮔﻤﺮاھﯽ‪ ،‬در آﺗﺶ ﺟﮫﻨﻢ«‪.‬‬

‫ﹺ‬ ‫اﻟﱰ ﹺﻣ ﹺﺬ ﱡي ﹶو ﹶﻗ ﹶﺎل‪ :‬ﹶﺣ ﹺﺪ ﹲ‬

‫ﻴﺢ‪.‬‬
‫ﻳﺚ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ ﹶﺻﺤ ﹲ‬ ‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﹶأ ﹸﺑﻮ ﹶد ﹸاو ﹶد ﹶو ﱢ ﹾ‬
 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪٢٤‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۲۹‬‬
‫َ ْ‬
‫ﺮﺒ ِ� ﺑِ َﻌ َﻤ ٍﻞ‬ ‫ﺧ ْ‬
‫از ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ ﺟﺒﻞس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ ای رﺳﻮل ﺧﺪا‪» ،‬أ ِ‬
‫ﺖ َ� ْﻦ َﻋﻈﻴﻢ‪َ ،‬و�ﻧَّ ُﻪ ﻟَيَﺴ ٌ‬
‫�‬ ‫اﻨﻟﺎر ‪،‬ﻗَ َﺎل‪ :‬ﻟَ َﻘ ْﺪ َﺳﺄَﻟ ْ َ‬ ‫اﺠﻟ َ َّﻨ َﺔ ‪َ ،‬و�ُﺒَﺎ ِﻋ ُﺪ� َﻋﻦ َّ‬ ‫ْ‬
‫�‬
‫ُْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻳﺪ ِﺧﻠ ِ‬
‫َ ْ ً َ ُ ُ َّ ََ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫اﷲ َ� َﻌﺎﻰﻟ َﻋﻠﻴْﻪ‪ْ �َ :‬ﻌﺒُ ُﺪ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ﻰﻠﻋ َﻣ ْﻦ � َ َّ َ‬ ‫ََ‬
‫ﺮﺸ ُك ﺑِ ِﻪ ﺷيﺌﺎ‪ ،‬وﺗ ِﻘﻴﻢ الﺼﻼة‪،‬‬ ‫�‬ ‫ﻻ‬ ‫اﷲ‬ ‫ِ‬
‫ﺮﺴ ُه ُ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َ َ َ َ ُ ُ َ َ َ َ َ َ ُ ُّ ْ ْ َ ُ َّ ِ َ َ َ َ َ ُ ُّ َ َ َ َ‬ ‫َُْ‬
‫اب‬ ‫َ‬
‫وﺗﺆ ِ� الﺰﺎﻛة‪ ،‬وﺗﺼﻮم رمﻀﺎن‪ ،‬وﺤﺗﺞ اﺒﻟﻴﺖ‪� .‬ﻢ ﻗﺎل‪ :‬أﻻ أدﻟﻚ ﻰﻠﻋ أﺑﻮ ِ‬
‫َُ‬ ‫اﺨﻟ َ ِﻄﻴﺌَ َﺔ َﻛ َﻤﺎ ُ� ْﻄﻰﻔ ُء ال ْ َﻤ َ‬ ‫َّ ْ ُ ُ َّ ٌ َ َّ َ َ ُ ُ ْ ُ ْ‬ ‫َْ‬
‫ﺎر‪َ ،‬و َﺻﻼة‬ ‫اﻨﻟ َ‬‫ﺎء َّ‬
‫ِ‬ ‫�‪ :‬الﺼﻮم ﺟﻨﺔ‪ ،‬والﺼﺪﻗﺔ �ﻄ ِﻰﻔء‬ ‫اﺨﻟ ِ‬
‫َّ ْ ُ َّ َ َ َ َ َ َ ٰ ُ ُ ُ ُ ۡ َ ۡ َ َ‬
‫جعِ ﴾ ]اﻟﺴﺠﺪة‪:‬‬ ‫ا� جنو�هم ع ِن ٱلمضا ِ‬ ‫الﺮ ُﺟ ِﻞ ِﻲﻓ َﺟ ْﻮ ِف الﻠﻴ ِﻞ‪� ،‬ﻢ ﺗﻼ‪�﴿ :‬تج‬ ‫َّ‬
‫َْ َ َ ُ ُ‬ ‫َ َّ َ َ َ َ ۡ ُ َ ُ َّ َ َ َ َ ُ ْ ُ َ ْ‬
‫ﻮد ُه َو ِذ ْروةَِ‬ ‫‪ .[۱۶‬ﺣﻰﺘ ﺑﻠﻎ ﴿�ع َملون﴾‪� .‬ﻢ ﻗﺎل‪ :‬أﻻ أﺧ ِﺮﺒك ﺑِ َﺮأ ِس اﻷم ِﺮ و�ﻤ‬
‫ْ َ ُ َ َ ُ ُ ُ َّ َ ُ‬ ‫َْ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ َْ‬ ‫ُْ ُ ََ َ َُ ُ‬ ‫ََ‬
‫اﻹﺳﻼم‪ ،‬و�ﻤﻮده الﺼﻼة‪،‬‬ ‫ﷲ‪ .‬ﻗﺎل‪ :‬رأس اﻷم ِﺮ ِ‬ ‫ﺳﻨﺎ ِﻣ ِﻪ؟ ﻗﻠﺖ‪ :‬ﺑ� ﻳﺎ رﺳﻮل ا ِ‬
‫َ‬ ‫َ ُ ِّ ُ ْ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ ُ ُ َّ َ َ َ َ ُ ْ‬ ‫َ َُْ َ َ‬
‫ﺖ‪ :‬ﺑَ� ﻳَﺎ َر ُﺳﻮل‬ ‫ﺮﺒ َك ﺑِ َﻤﻼ ِك ذلِﻚ ﻠﻛ ِﻪ؟‪ .‬ﻗﻠ‬ ‫ﺧ ُ‬
‫اﺠﻟﻬﺎد‪� .‬ﻢ ﻗﺎل‪ :‬أﻻ أ ِ‬ ‫و ِذروة ﺳﻨﺎِ ِﻣﻪ ِ‬
‫َّ َ َ ُ َ‬
‫ﷲ‪َ ،‬و�ِﻧﺎ ل ُﻤ َﺆاﺧﺬون‬ ‫ا‬ ‫َّ‬
‫ﻲﺒ‬
‫َ َ َ ُ َّ َ َ ْ َ َ ُ ْ ُ َ َ‬
‫ﻧ‬ ‫ﺎ‬‫ﻳ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻠ‬ ‫ﻗ‬ ‫ا‪.‬‬ ‫ﻫﺬ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻴ‬‫ﻠ‬ ‫ﻋ‬ ‫ﻒ‬ ‫ﻛ‬ ‫‪:‬‬‫ﺎل‬ ‫ﻗ‬ ‫و‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻧ‬ ‫ﺎ‬ ‫اﷲ‪ ،‬ﻓَﺄَ َﺧ َﺬ ﺑﻠ َ‬
‫ﺴ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِِ‬ ‫ِ‬
‫َّ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ُّ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺎر ﻰﻠﻋ‬ ‫َ ُّ َّ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫ﺑِﻤﺎ �ﺘﻠﻜﻢ ﺑِ ِﻪ؟ �ﻘﺎل‪ :‬ﺛ ِﻘﻠﺘﻚ أﻣﻚ ﻳﺎ ﻣﻌﺎذ‪ ،‬وﻫﻞ ﻳ�ﺐ اﻨﻟﺎس ِﻲﻓ اﻨﻟ ِ‬
‫َْ َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َْ َ َ ََ ََ‬
‫ﺎﺧ ِﺮ ِﻫ ْﻢ‪ِ -‬إﻻ َﺣ َﺼﺎﺋِ ُﺪ أل ِﺴن ِﺘ ِﻬ ْﻢ؟«) ‪.(١‬‬ ‫ُوﺟﻮ ِﻫ ِﻬﻢ ‪-‬أو ﻗﺎل‪ :‬ﻰﻠﻋ ﻣﻨ ِ‬
‫ُ‬

‫»از ﮐﺎرھﺎﯾﯽ آ ﮔﺎھﻢ ﮐﻦ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ داﺧﻞ ﮐﻨﺪ و از دوزخ دور ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬آن‬
‫ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ از ﭼﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﯽ ﭘﺮﺳﯿﺪی و آﺳﺎن اﺳﺖ ﺑﺮ ﮐﺴﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺧﺪای ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﺮای او آن ﮐﺎر را آﺳﺎن ﺳﺎزد‪ ،‬و آن ھﻢ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﯾﻦ ﮐﻪ‪:‬‬
‫ﺑﻨﺪﮔﯽ ﮐﻨﯽ ﺧﺪای ﯾﮑﺘﺎ را و ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﺮای او ﺷﺮﯾﮏ ﻗﺮار ﻧﺪھﯽ‪ ،‬و ﻧﻤﺎز را ﺑﺮ ﭘﺎ‬
‫داری‪ ،‬و زﮐﺎت ﺑﺪھﯽ‪ ،‬روزه ]ﻣﺎه ﻣﺒﺎرک[ رﻣﻀﺎن را ﺑﮕﯿﺮی‪ ،‬و ﺣـﺞ ﺧﺎﻧـﻪ ﺧـﺪا‬
‫ﺑﺮوی‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﺗﻮ را از ھﻤﻪ درھﺎی ﺧﯿﺮ آ ﮔﺎه ﻧﺴﺎزم؟ روزه ﺳﭙﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫از روزه دار ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺻﺪﻗـﻪ‪ ،‬آﺗﺶ ﮔﻨﺎه و ﺧﻄﺎھﺎ را ﺧﺎﻣﻮش ﻣﯽﺳﺎزد‪،‬‬

‫ﻴﺢ‪.‬‬ ‫ﹺ‬ ‫اﻟﱰ ﹺﻣ ﹺﺬ ﱡي ﹶو ﹶﻗ ﹶﺎل‪ :‬ﹶﺣ ﹺﺪ ﹲ‬

‫ﻳﺚ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ ﹶﺻﺤ ﹲ‬ ‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﱢ ﹾ‬
 ‫َ‬
‫‪٢٥‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ آب آﺗﺶ را ﺧﺎﻣﻮش ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻤﺎز ﺷﺨﺺ در دل ﺷﺐھﺎ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﯾﻦ آﯾﻪ را‬
‫ُ َ‬
‫ﺗﻼوت ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭘﮫﻠﻮھﺎﯾﺸﺎن از ﺑﺴﺘﺮھﺎﯾﺸﺎن دور ﻣﯽﺷﻮد«‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﴿ َ� ۡع َملون﴾‬
‫رﺳﯿﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﺗﻮ را از ﺳﺮآﻣﺪ ﮐﺎرھﺎ و ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﮐﻮھﺎن آن ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﮑﻨﻢ؟‬
‫ﺳﺮآﻣﺪ ﮐﺎرھﺎ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ ،‬و‬‫ِ‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻠﯽ ای رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﮐﻦ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﻮھﺎن آن ﺟﮫﺎد در راه ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﺗﻮ‬ ‫ﺳﺘﻮن اﺳﻼم ﻧﻤﺎز‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﮐ ِ‬
‫را از ﺳﺮ رﺷﺘﮥ ھﻤﻪ اﯾﻨﮫﺎ ﺧﺒﺮ دھﻢ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻠﯽ ای رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺮا ﺧﺒﺮ ده‪ .‬آن‬
‫ﺣﻀﺮت زﺑﺎن ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ را ﻧﮕﻪدار‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ای ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬آﯾﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫آﻧﭽﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻗﺮار ﺧﻮاھﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ؟ آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎدرت‬
‫ﺑﻪ ﻋﺰاﯾﺖ ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ‪] ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ[ ﻣﺮدم را ﺑﺮ روھﺎﯾﺸﺎن‪ -‬ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺮﻣﻮد ﺑﺮ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ[ ﺳﺨﻨﺎن ﯾﺎوه‪ ،‬ﺑﯿﮫﻮده و درو‬
‫ِ‬ ‫ﺑﯿﻨﯽھﺎﯾﺸﺎن‪ -‬در آﺗﺶ ﻣﯽاﻧﺪازد‪ ،‬ﻣﮕﺮ ]ﻓﻘﻂ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪۀ زﺑﺎنھﺎﯾﺸﺎن«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۳۰‬‬

‫از اﺑﯽﺛﻌﻠﺒﻪ اﻟﺨﺸﯽ ﺟﺮﺛﻮم ﺑﻦ ﻧﺎﺷﺐس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﮐﺮم ج‬

‫َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ُ َ ِّ ُ َ َ َ َّ ُ ُ ً َ َ‬ ‫َّ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ِ » :‬إن اﷲ �ﻌﺎﻰﻟ ﻓﺮض ﻓﺮاﺋِﺾ ﻓﻼ ﺗﻀﻴﻌﻮﻫﺎ‪ ،‬وﺣﺪ ﺣﺪودا ﻓﻼ‬
‫َ ْ َ ُ َ َ َ َّ َ َ ْ َ َ َ َ َ ْ َ ُ َ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ َ ً َ ُ‬
‫� ْﻢ َ� ْ َ‬
‫�‬ ‫�ﻌﺘﺪوﻫﺎ ‪،‬وﺣﺮم أﺷﻴﺎء ﻓﻼ ﺗنﺘ ِﻬﻜﻮﻫﺎ‪ ،‬وﺳﻜﺖ �ﻦ أﺷﻴﺎء رﻤﺣﺔ ﻟ‬
‫ْ َ َ َ َْ َُ َْ‬
‫ﺤﺜﻮا �ﻨ َﻬﺎ«) ‪.(١‬‬ ‫ﺎن ﻓﻼ �ﺒ‬
‫�ِﺴﻴ ٍ‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻓﺮﯾﻀﻪھﺎﯾﯽ را واﺟﺐ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ آﻧﮫﺎ را ﺿﺎﯾـﻊ ﻧﮑﻨﯿﺪ و از‬
‫ﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﻣﻨﻊ ﻓﺮﻣـﻮده و ﺑﺮای آﻧﮫﺎ ﺣﺪودی ]ﻣﺮزھﺎ و ﻣﺤﺮﻣﺎﺗﯽ[ ﻣﻌﯿﻦ ﮐﺮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﭘﺲ از آﻧﮫﺎ ﭘﺎ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﮕﺬارﯾﺪ‪ ،‬و ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ را ﺣﺮام ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺣﺮﻣﺖ و ﺣﺮام‬
‫ﺑﻮدن آن اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬارﯾﺪ‪ ،‬و درﺑﺎره ﭼﯿﺰھﺎی دﯾﮕﺮی ﺳﮑﻮت ﮐﺮده ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ‬

‫ﻳﺚ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ ﹶر ﹶوا ﹸه اﻟﺪﱠ ﹶار ﹸﻗ ﹾﻄﻨﹺﻲ ﹶوﻏﹶ ﹾ ﹸﲑ ﹸه‪.‬‬

‫‪ -١‬ﹶﺣ ﹺﺪ ﹲ‬
 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪٢٦‬‬

‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻪ از روی ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ‪ ،‬ﭘﺲ آﻧﮫﺎ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﮑﻨﯿﺪ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۳۱‬‬
‫ٌ َ‬
‫ﺎء َر ُﺟﻞ ِإﻰﻟ‬ ‫از اﺑﯽﻋﺒﺎس ﺳﮫﻞ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﺳﺎﻋﺪیس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ‪َ » :‬ﺟ َ‬
‫ُ َ‬ ‫ْ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ َّ‬ ‫ُ‬ ‫ََ َ‬
‫اﷲ‪َ ،‬وأ َﺣ َّﺒ ِ�‬ ‫ﻲﺒ ج �ﻘﺎل‪ :‬ﻳَﺎ َر ُﺳﻮل اﷲِ دﻟ ِ� َﻰﻠﻋ � َﻤ ٍﻞ ِإذا َﻋ ِﻤﻠﺘُﻪ أ َﺣ َّﺒ ِ�‬ ‫اﻨﻟ ِّ‬
‫ِ‬
‫َّ‬
‫ُ َ‬ ‫ﻴﻤﺎ ِﻋﻨْ َﺪ َّ‬ ‫از َﻫ ْﺪ � َ‬‫اﷲ‪َ ،‬و ْ‬ ‫ُّ ْ َ ُ َّ َ‬ ‫َّ ُ َ َ َ ْ َ ْ‬
‫� َّﺒﻚ‬ ‫ﺎس ِ‬ ‫اﻨﻟ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ُ‬ ‫�ﺒ‬ ‫اﻨﻟﺎس‪� .‬ﻘﺎل‪ :‬ازﻫﺪ ِﻲﻓ اﺪﻟ�ﻴﺎ ِ‬
‫اﻨﻟ ُ‬
‫ﺎس«) ‪.(١‬‬ ‫َّ‬
‫»ﻣﺮدی ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﮐﺎری راھﻨﻤﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﻦ ﮐﻪ ھﺮﮔﺎه آن را اﻧﺠﺎم دھﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪ ،‬و ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﻣﺮا دوﺳﺖ‬
‫ﺑﺪارﻧﺪ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دل ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﻣﺒﻨﺪ و از آن روی ﺑﮕﺮدان ﺗﺎ ﺧﺪا ﺗﻮ را‬
‫دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪ ،‬و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻧﺰد ﻣﺮدم اﺳﺖ ﺑﯽﻣﯿﻞ ﺑﺎش و از آن روی ﺑﮕﺮدان ﺗﺎ ﻣﺮدم‬
‫ﺗﻮ را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۳۲‬‬

‫از اﺑﯽﺳﻌﯿﺪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ ﺑﻦ ﺳﻨﺎن ﺧﺪریس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل‬

‫ﺮﺿ َ‬ ‫َ َ َ َ َ َ‬
‫ﻻ ِ َ‬
‫ار«) ‪.(٢‬‬ ‫اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻻ ﺮﺿر و‬
‫»ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد زﯾﺎن ﺑﺮﺳﺎن و ﻧﻪ ﺑﻪ دﯾﮕﺮان«‪] .‬ﯾﻌﻨﯽ دﯾﻦ ﻣﺒﯿﻦ اﺳﻼم ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ‬

‫ﺎﺟﻪ ﹶوﻏﹶ ﹾ ﹸﲑ ﹸه ﺑﹺ ﹶﺄ ﹶﺳﺎﻧﹺﻴﺪﹶ ﹶﺣ ﹶﺴﻨ ﹴﹶﺔ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ا ﹾﺑ ﹸﻦ ﹶﻣ ﹶ‬
‫ﳘﺎ ﹸﻣ ﹾﺴﻨﹶﺪاﹰ‪ ،‬ﹶو ﹶر ﹶوا ﹸه ﹶﻣﺎ ﹶﻟ ﹲﻚ ﹺﰲ اﻟـﹾ ﹸﻤ ﹶﻮ ﱠﻃﺄ ﹸﻣ ﹾﺮ ﹶﺳﻼﹰ‬ ‫ﹺ‬ ‫‪ -٢‬ﹶﺣ ﹺﺪ ﹲ‬
‫ﺎﺟﻪ ﹶواﻟﺪﱠ ﹶار ﹸﻗ ﹾﻄﻨ ﱡﻲ ﹶو ﹾ ﹶ‬
‫ﻏﹶﲑ ﹸ ﹶ‬ ‫ﻳﺚ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ‪ ،‬ﹶر ﹶوا ﹸه ا ﹾﺑ ﹸﻦ ﹶﻣ ﹶ‬
‫ﹶﻋﻦ ﹶﻋﻤ ﹺﺮو ﺑ ﹺﻦ ﹶﳛﻲ ﹶﻋﻦ ﹶأﺑﹺ ﹺﻴﻪ ﹶﻋ ﹺﻦ اﻟﻨﱠﺒﹺﻲ ج ‪ ،‬ﹶﻓ ﹶﺄﺳ ﹶﻘ ﹶﻂ ﹶأﺑﺎ ﺳ ﹺﻌ ﹴ‬
‫ﻴﺪ‪ ،‬ﹶو ﹶﻟ ﹸﻪ ﹸﻃ ﹸﺮ ﹲق ﹸﻳ ﹶﻘ ﱢﻮي ﹶﺑ ﹾﻌ ﹸﻀ ﹶﻬﺎ ﹶﺑ ﹾﻌ ﹰﻀﺎ‪.‬‬ ‫ﹶ ﹶ‬ ‫ﹾ‬ ‫ﱢ‬ ‫ﹾ ﹾ ﹾ ﹾﹶ ﹾ‬
 ‫َ‬
‫‪٢٧‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫ﻣﺼﻠﺤﺖ و ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺿﺮر زدن ﺑﻪ دﯾﮕﺮان را ﻣﻨﻊ ﮐﺮده اﺳﺖ[‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۳۳‬‬
‫َ ُ ْ‬
‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎسب رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ل ْﻮ �ﻌ َﻄﻰ‬
‫َْ ُ َ‬
‫اﺒﻟيِّﻨَﺔ َﻰﻠﻋ‬ ‫ﻟ� ِﻦ‬ ‫‪،‬‬‫ﻢ‬‫ﺎء ُﻫ ْ‬
‫َ‬ ‫ﻣ‬‫ﻻد َﻰﻋ ر َﺟ ٌﺎل أَ ْم َﻮ َال ﻗَ ْﻮمٍ َود َ‬
‫َّ‬ ‫ْ ُ‬
‫ﺎس ﺑِ َﺪﻋ َﻮاﻫ ْﻢ‪،‬‬ ‫اﻨﻟ ُ‬
‫َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َْ َ‬ ‫َ َْ ُ َ‬ ‫ْ َّ‬
‫ﻤ� َﻰﻠﻋ َﻣ ْﻦ أﻧ� َﺮ«) ‪.(١‬‬ ‫ال ُﻤﺪ ِﻲﻋ‪ ،‬واﻴﻟ‬
‫»اﮔﺮ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﺠﺮد ادﻋﺎﯾﺸﺎن ]و ھﻤﯿﻦ ﮐﻪ ادﻋﺎی ﭼﯿﺰی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ[ ﺑﻪ آﻧﮫﺎ‬
‫داده ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ھﺮ آﯾﯿﻨﻪ ﺑﺮﺧﯽ ادﻋﺎی اﻣﻮال و ﺧﻮن ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﻣﺪﻋﯽ ﺑﺎﯾﺪ دﻟﯿﻞ و ﻣﺪرک ﺑﯿﺎورد‪ ،‬و اﻧﮑﺎر ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﺨﻮرد«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۳۴‬‬

‫از اﺑﯽﺳﻌﯿﺪ ﺧﺪریس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬از رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﺷﻨﯿﺪم ﮐﻪ‬
‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ‬ ‫ﻜ ًﺮا ﻓَﻠْﻴُ َﻐ ِّ ْ‬
‫ْ ُ ْ ُْ َ‬ ‫َ‬
‫� ُه ِ�ﻴَ ِﺪهِ‪ ،‬ﻓ ِﺈن ل ْﻢ � َ ْﺴﺘَ ِﻄ ْﻊ ﻓ ِﺒ ِﻠ َﺴﺎﻧِ ِﻪ‪ ،‬ﻓ ِﺈن‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪َ » :‬ﻣ ْﻦ َرأى ِﻣﻨ�ﻢ ﻣﻨ‬
‫ْ‬ ‫َْ َْ َ ْ َ َ ْ َ َ َ ْ َُ‬
‫اﻹ� َﻤﺎن«) ‪.(٢‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻒ‬ ‫لﻢ �ﺴﺘ ِﻄﻊ ﻓ ِﺒﻘﻠ ِﺒ ِﻪ‪ ،‬وذلِﻚ أﺿﻌ‬
‫»ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﺷﻤﺎ ﮐﺎر زﺷﺘﯽ را دﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ؛ اﮔﺮ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ‪ ،‬ﺑﺎ زﺑﺎن و ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮد ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ؛ اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ زﺑﺎن‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دل ﺧﻮد آن را اﻧﮑﺎر ﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ]ﯾﻌﻨﯽ اﻧﮑﺎر ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ دل[‬
‫ﻧﻤﻮد[ اﯾﻤﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺿﻌﯿﻒﺗﺮﯾﻦ ]وﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ِ‬

‫ﻴﺤ ﹾ ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫‪ -١‬ﹶﺣ ﹺﺪ ﹲ‬

‫ﲔ‪.‬‬ ‫ﹶﲑ ﹸه ﻫﻜ ﹶﹶﺬا ﹶو ﹶﺑ ﹾﻌ ﹸﻀ ﹸﻪ ﹺﰲ ﱠ‬
‫اﻟﺼﺤ ﹶ‬ ‫ﻳﺚ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ‪ ،‬ﹶر ﹶوا ﹸه ا ﹾﻟ ﹶﺒ ﹾﻴ ﹶﻬﻘ ﱡﻲ ﹶوﻏ ﹾ ﹸ‬
‫‪ -٢‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬
 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪٢٨‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۳۵‬‬
‫َ‬
‫ﺎﺳ ُﺪوا‪َ ،‬وﻻ‬‫ﻻ َﺤﺗَ َ‬ ‫َ‬
‫از اﺑﯽھﺮﯾﺮهس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ََ َ ُ‬
‫ﺎﺟﺸﻮا‪َ ،‬وﻻ �ﺒَﺎﻏ ُﻀﻮا‪َ ،‬وﻻ ﺗ َﺪاﺑَ ُﺮوا‪َ ،‬وﻻ ﻳَ ِﺒ ْﻊ َ�ﻌ ُﻀ� ْﻢ َﻰﻠﻋ َ�ﻴْ ِﻊ َ�ﻌ ٍﺾ‪،‬‬ ‫�ﻨ‬
‫َ َ ْ ُ ُ َ َ َْ ُ ُُ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ﷲ إِﺧ َﻮاﻧﺎ‪ ،‬ال ُﻤ ْﺴ ِﻠ ُﻢ أﺧﻮ ال ُﻤ ْﺴ ِﻠ ِﻢ‪ :‬ﻻ �ﻈ ِﻠﻤﻪ‪ ،‬وﻻ �ﺬﻪﻟ‪ ،‬وﻻ‬ ‫َو�ﻮﻧﻮا ِﻋﺒﺎد ا ِ‬
‫َ ْ‬ ‫ُ ُ َ َ ْ َ َ َ َ َّ‬ ‫َُ‬ ‫َ َ ْ ُ َّ ْ َ‬ ‫َ ْ ُُ‬
‫ﺐ‬ ‫ات‪ِ -‬ﺤﺑﺴ ِ‬ ‫ﻳ� ِﺬﺑﻪ‪َ ،‬وﻻ � ِﻘ ُﺮه‪ ،‬اﺘﻟﻘﻮى ﻫﻬﻨﺎ ‪َ -‬و� ِﺸ� ِإﻰﻟ ﺻﺪ ِر ِه ﺛﻼث مﺮ ٍ‬
‫َ َ ٌ َ ُ‬ ‫َ ْ‬ ‫ُ ُّ ْ‬ ‫َ َّ ِّ َ ْ َ ْ َ َ ْ‬ ‫ْ‬
‫ام‪ :‬د ُﻣﻪ‪،‬‬‫الﺮﺸ أن � ِﻘ َﺮ أﺧ ُﺎه ال ُﻤ ْﺴ ِﻠ َﻢ‪ ،‬ﻞﻛ ال ُﻤ ْﺴ ِﻠ ِﻢ َﻰﻠﻋ ال ُﻤ ْﺴ ِﻠ ِﻢ ﺣﺮ‬ ‫ئ ِﻣﻦ‬ ‫ام ِﺮ ٍ‬
‫ُ ُ‬ ‫َو َﻣ ُ ُ‬
‫ﺎﻪﻟ‪َ ،‬و ِﻋ ْﺮﺿﻪ«) ‪.(١‬‬
‫»ﺷﻤﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺣﺴﺪ ﻧﻮرزﯾﺪ؛ ﺑﻪ زﯾﺎن ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺳﺎزش ﻧﮑﻨﯿﺪ؛ و ﺑﻪ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﻐﺾ و ﮐﯿﻨﻪ ﻧﻮرزﯾﺪ؛ و ﺑﻪ ھﻤﺪﯾﮕﺮ ﭘﺸﺖ ﻧﮑﻨﯿﺪ؛ و ھﯿﭻ ﯾﮏ از ﺷﻤﺎ ﺑﺮ‬
‫ﻓﺮوش دﯾﮕﺮی ﻧﻔﺮوﺷﺪ؛ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا و ﺑﺮادران ھﻤﺪﯾﮕﺮ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺮادر‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﺑﺮادر ﺧﻮد ﺳﺘﻢ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ؛ دﺳﺖ از ﯾﺎری و ﮐﻤﮏ او ﻧﻤﯽﮐﺸﺪ؛ او‬
‫را ﺗﮑﺬﯾﺐ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ؛ او را ﺧﻮار و ذﻟﯿﻞ ﻧﻤﯽﺷﻤﺎرد؛ اﯾﻦ ﺗﻘﻮا و ﭘﺮھﯿﺰﮐﺎری اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻪاش اﺷﺎره ﻓﺮﻣﻮد‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺴﺎن ھﻤﯿﻦ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺧﻮﯾﺶ را ﺣﻘﯿﺮ و ﮐﻮﭼﮏ ﺷﻤﺎرد‪ .‬ﺧﻮن و ﻣﺎل و ﺷﺮف و ﻧﺎﻣﻮس ھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺮ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن دﯾﮕﺮ ﺣﺮام اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۳۶‬‬
‫َ‬ ‫َ َّ‬
‫از اﺑﯽھﺮﯾﺮهس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮد‪َ » :‬ﻣ ْﻦ �ﻔ َﺲ � ْﻦ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ ‪،‬‬‫اﷲ َ�ﻨْ ُﻪ ُﻛ ْﺮ�َ ًﺔ ﻣ ْﻦ ُﻛ َﺮب ﻳَ ْﻮمِ اﻟْﻘﻴَ َ‬ ‫ُم ْﺆﻣﻦ ُﻛ ْﺮ�َ ًﺔ ﻣ ْﻦ ُﻛ َﺮب ُّ‬
‫اﺪﻟ�ْﻴَﺎ ‪َّ �َ ،‬ﻔ َﺲ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﹸﻣ ﹾﺴﻠﹺ ﹲﻢ‪.‬‬

 ‫َ‬
‫‪٢٩‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫ﺮﺘ ُم ْﺴﻠ ًﻤﺎ َﺳ َ َ‬

‫ﺮﺘهُ‬ ‫اﺪﻟ�ْﻴَﺎ َواﻵﺧ َﺮةِ‪َ ،‬و َﻣ ْﻦ َﺳ َ َ‬ ‫اﷲ َﻋﻠَﻴْﻪ ﻲﻓ ُّ‬
‫ﺮﺴ ُ‬ ‫ﻰﻠﻋ ُﻣ ْﻌ ِﺮﺴ‪َ َّ َ � ،‬‬ ‫َ َ ْ َ َّ َ َ َ‬
‫وﻣﻦ �ﺮﺴ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اﷲ ِﻲﻓ َﻋ ْﻮ ِن اﻟ َﻌﺒْ ِﺪ َﻣﺎ ﺎﻛن اﻟ َﻌﺒْ ُﺪ ِﻲﻓ َﻋ ْﻮ ِن أ ِﺧﻴ ِﻪ‪َ ،‬و َﻣ ْﻦ‬ ‫اﺪﻟ�ﻴَﺎ َواﻵﺧ َﺮة‪َ ،‬و ُ‬
‫ِ ِ‬
‫اﷲ ﻲﻓ ُّ‬
‫ِ‬
‫ُ‬
‫ْ‬ ‫ً َ ْ َّ‬ ‫َ َ َ َ ً َ ْ َ ُ ْ ْ ً َ َّ َ ُ َ‬
‫اﷲ ُﻪﻟ ﺑِ ِﻪ ِﻃ ِﺮ�ﻘﺎ ِإﻰﻟ اﺠﻟَﻨ ِﺔ‪َ ،‬و َﻣﺎ اﺟﺘَ َﻤ َﻊ‬ ‫ﺳﻠﻚ ﻃ ِﺮ�ﻘﺎ ﻳﻠﺘ ِﻤﺲ ِ�ﻴ ِﻪ ِﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬ﺳﻬﻞ‬
‫ﻻ ﻧَ َﺰﻟَ ْ‬ ‫َ َ َ َ َ ُ َ ُ َ ْ َ ُ ْ َّ‬ ‫َُْ َ َ َ‬ ‫ْ ُُ‬ ‫ٌَْ َْ‬
‫ﺖ‬ ‫ﷲ و�ﺘﺪارﺳﻮﻧﻪ ﺑيﻨﻬﻢ‪ِ ،‬إ‬ ‫ﷲ‪� ،‬ﺘﻠﻮن ِﻛﺘﺎب ا ِ‬ ‫ﻮت ا ِ‬ ‫ﺖ ِﻣﻦ �ﻴ ِ‬ ‫ﻗﻮم ِﻲﻓ �ﻴ ٍ‬
‫� ُﺔ‪َ ،‬وذَ َﻛ َﺮ ُﻫ ُﻢ ُ‬ ‫َ َ ْ ُ َّ َ ُ َ َ َ ْ ُ ُ َّ ْ َ ُ َ َ َّ ْ ُ ُ ْ َ َ َ‬
‫ﻴﻤ ْﻦ‬ ‫اﷲ � َ‬
‫ِ‬ ‫ﻜﻴﻨﺔ‪ ،‬وﻏ ِﺸيﺘﻬﻢ الﺮﻤﺣﺔ‪ ،‬وﺣﻔﺘﻬﻢ الﻤﻼﺋِ‬ ‫ﻋﻠﻴ ِﻬﻢ الﺴ ِ‬
‫َ َُُ َْ ُْ ْ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ ُ َ َ ْ َ َّ‬
‫ﺮﺴع ﺑِ ِﻪ � َﺴﺒُﻪ«) ‪.(١‬‬
‫ِﻋﻨﺪه‪ ،‬وﻣﻦ �ﻄﺄ ﺑِ ِﻪ �ﻤﻠﻪ لﻢ � ِ‬
‫»ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﺑﺮادر ﻣﺆﻣﻦ ﺧﻮد ﯾﮏ ﺳﺨﺘﯽ و دﺷﻮاری را در دﻧﯿﺎ ﺑﺮ ﻃﺮف ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﯾﮏ دﺷﻮاری و ﺳﺨﺘﯽ روز ﻗﯿﺎﻣﺖ او را رﻓﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻓﻘﯿﺮ و‬
‫ﺑﯿﻨﻮاﯾﯽ آﺳﺎن ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت ﺑﺮ او آﺳﺎن ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺪی و زﺷﺘﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ را ﭘﻨﮫﺎن ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت‪ ،‬ﺑﺪی و زﺷﺘﯽ او را‬
‫ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ]اﯾﻦ زﺷﺘﯽ و ﺑﺪی ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دارای ﮐﺎرھﺎ و ﻣﻨﺎﺻﺐ ﺑﺰرگ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ اﻣﯿﺮان ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﻣﺸﮫﻮر ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺗﻔﺎﻗﯽ آن را‬
‫اﻧﺠﺎم داده ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ در ﺻﻮرت اﻧﺠﺎم آن ﮐﺎر‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم زﺷﺘﯽ دﯾﺪه‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻨﻊ ﺷﻮد و اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﺎزداﺷﺘﻦ از آن ﮐﺎر زﺷﺖ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوا و ﺣﺎﮐﻢ ﺷﮫﺮ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻧﻤﻮد[ و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻗﺪﻣﯽ در آﻣﻮﺧﺘﻦ ﻋﻠﻢ ﺑﺮدارد‪ ،‬ﺧﺪا‬
‫راه ﺑﮫﺸﺖ را ﺑﺮ او آﺳﺎن ﮔﺮداﻧـﺪ‪ ،‬و ھـﺮﮔﺎه ﮔﺮوھﯽ از ﻣـﺮدم در ﺧـﺎﻧـﻪای از‬
‫ﺧﺎﻧﻪھﺎی ﺧﺪا ]ﻣﺴﺎﺟﺪ[ ﮔﺮد آﯾﻨﺪ ﺗﺎ ﻗـﺮآن ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و درسھﺎی ﻗﺮآن را ﺑﻪ ھﻢ‬
‫ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ ،‬دلھﺎ ﺑﺮ اﯾﺸﺎن ﻓﺮود آﯾﺪ‪ ،‬و ﻣﮫﺮ و ﻣﺤﺒﺖ و رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪی ﺑﺮ آﻧﺎن‬
‫ﻓﺮاﮔﯿﺮد‪ ،‬و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن آﻧﺎن را در ﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺰد او‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎد ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻞ و ﮐﺮدارش ﺑﺮ او ﭘﯿﺸﯽ ﮔﺮﻓﺖ و او را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﻘﯿﻦ ﻧﺴﺐ و ﻗﺒﯿﻠﻪاش او را ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻧﻤﯽﺑﺮد«‪.‬‬

‫‪ -١‬رواه ﻣﺴﻠﹺﻢ ﹺﲠ ﹶﺬا اﻟ ﱠﻠ ﹾﻔ ﹺ‬

‫ﻆ‪.‬‬ ‫ﹶ ﹶ ﹸ ﹸ ﹾ ﹲ‬
 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪٣٠‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۳۷‬‬

‫از ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎسس از رﺳﻮل اﮐﺮم ج در ﺣﺪﯾﺚ ﻗﺪﺳﯽ از ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫َ ََ َ ْ َ َ‬ ‫َّ‬
‫ﺎت‬ ‫ﺗﺒﺎرک و ﺗﻌﺎﻟﯽ رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪ِ » :‬إن اﷲ ﻛﺘﺐ اﺤﻟَﺴﻨ ِ‬
‫ً‬ ‫ُ َّ َ َّ َ َ َ َ ْ َ َّ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ َ َ ُ ْ‬
‫اﷲ ِﻋﻨ َﺪ ُه َﺣ َﺴﻨَﺔ‬ ‫ﺎت‪� ،‬ﻢ �� ذلِﻚ‪� :‬ﻤﻦ ﻫﻢ ِﺤﺑﺴﻨ ٍﺔ ﻓﻠﻢ �ﻌﻤﻠﻬﺎ ﻛﺘﺒﻬﺎ‬ ‫َّ ِّ َ‬
‫َوالﺴيﺌ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َُْ َ ْ َ َ َ َ‬ ‫ْ َ َّ َ َ َ َ َ َ َ َ َ‬ ‫َ ًَ‬
‫ﺎت ِإﻰﻟ َﺳﺒْ ُﻌ ِﻤﺎﺋ ِﺔ‬
‫ﺎﻛ ِمﻠﺔ‪َ ،‬و ِ�ن ﻫﻢ ﺑِﻬﺎ �ﻌ ِﻤﻠﻬﺎ ﻛﺘﺒﻬﺎ اﷲ ِﻋﻨﺪه ﻋﺮﺸ ﺣﺴﻨ ٍ‬
‫ً‬ ‫َ َ َ ْ َ َّ َ ِّ َ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ َ َ ُ ْ‬
‫اﷲ ِﻋﻨ َﺪ ُه َﺣ َﺴ َﻨﺔ‬ ‫ﺎف ﻛ ِﺜ�ةٍ‪ ،‬و ِ�ن ﻫﻢ �ِﺴيﺌ ٍﺔ ﻓﻠﻢ �ﻌﻤﻠﻬﺎ ﻛﺘﺒﻬﺎ‬ ‫َ َ ْ َ‬ ‫ْ‬
‫ِﺿﻌ ٍﻒ ِإﻰﻟ أﺿﻌ ٍ‬
‫ًَ‬ ‫َ َ ً َ ْ َ َّ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ُ ِّ ً‬
‫اﷲ َﺳيﺌَﺔ َوا ِﺣﺪة«) ‪.(١‬‬ ‫ﺎﻛ ِمﻠﺔ‪ ،‬و ِ�ن ﻫﻢ ﺑِﻬﺎ �ﻌ ِﻤﻠﻬﺎ ﻛﺘﺒﻬﺎ‬
‫»ھﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪا ﺧﻮﺑﯽھﺎ و ﺑﺪیھﺎ را ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ھﺮﮐﺲ ﻗﺼﺪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻤﻮد و‬
‫آن را اﻧﺠﺎم ﻧﺪاد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮای او ﻧﺰد ﺧﻮد ﯾﮏ ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻗﺼﺪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﮐﺮد و آن را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰد ﺧﻮد ده ﺧﻮﺑﯽ ﺗﺎ ھﻔﺘﺼﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮای او ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻗﺼﺪ ﺑﺪی ﻧﻤﻮد و آن را اﻧﺠﺎم ﻧﺪاد‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰد ﺧﻮد ﺑﺮای او ﯾﮏ ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻗﺼﺪ ﺑﺪی ﻧﻤﻮد و آن را‬
‫اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﯾﮏ ﺑﺪی ﺑﺮای او ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ«‪ .‬ﭘﺲ ای ﺑﺮادر ﺑﻨﮕﺮ‪ -‬ﺧﺪا ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ‬
‫را ﺑﻪﺳﻮی ﻟﻄﻒ ﻋﻈﯿﻢ ﺗﻮﻓﯿﻖ دھﺪ‪ -‬و در ﻣﻮرد اﯾﻦ ﺟﻤﻼت ﺧﻮب اﻧﺪﯾﺸﻪ ﮐﻦ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎرت »ﻧﺰد ﺧﻮد ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ« اﺷﺎره اﺳﺖ ﺑﻪ اھﻤﯿﺖ آن و ﻟﻔﻆ »ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺎﻣﻞ« ﺑﺮای‬
‫ﺗﺄ ﮐﯿﺪ آن ﻋﺒﺎرت و اھﻤﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر آن اﺳﺖ‪ .‬و درﺑﺎره »ﻗﺼﺪ ﺑﺪی ﮐﺮدن وﻟﯽ آن را‬
‫اﻧﺠﺎم ﻧﺪادن« ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﯾﮏ ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮای او ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ و ﺑﺮ ﮐﻠﻤﻪ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﺗﺄ ﮐﯿﺪ ﻧﻤﻮد و اﮔﺮ ﺑﺪی اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﺪی ﺑﺮای او ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﯾﮏ ﺑﺪی ﺗﺄ ﮐﯿﺪ‬
‫ﻧﻨﻤﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺧﺪا را ﺣﻤﺪ و ﻣﻨﺖ اﺳﺖ‪ -‬ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ‪ -‬ﮐﻪ ﺳﺘﺎﯾﺶ او را‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﯿﻢ ﮐﺮد؛ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ و ﺗﻮﻓﯿﻖ در ﻃﺎﻋﺖھﺎ ﺑﺮای اوﺳﺖ‪.‬‬

‫اﳊﺮ ﹺ‬ ‫ﹺﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬

‫وف‪.‬‬ ‫ﺎر ﱡي ﹶو ﹸﻣ ﹾﺴﻠ ﹲﻢ ﹺﰲ ﹶﺻﺤ ﹶ‬
‫ﻴﺤ ﹾﻴ ﹺﻬ ﹶﲈ ﹺﲠﺬه ﹾ ﹸ ﹸ‬ ‫ﺨ ﹺ‬‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ا ﹾﻟ ﹸﺒ ﹶ‬
 ‫َ‬
‫‪٣١‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۳۸‬‬
‫َّ َ َ َ‬
‫اﷲ � َﻌﺎﻰﻟ‬ ‫اﺑﻮھﺮﯾﺮهس از رﺳﻮل اﮐﺮم ج رواﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬إِن‬
‫َ‬ ‫َ ًّ َ َ ْ َ ْ ُ ُ ْ‬
‫ﺐ‬ ‫ﻲﻟ َ�ﺒْ ِﺪي � َ ْ‬
‫ﻲﺸ ٍء أ َﺣ َّ‬ ‫ﺎﺤﻟ َ ْﺮب‪َ ،‬و َﻣﺎ َ� َﻘ َّﺮ َب إ َ َّ‬ ‫ﺑ‬ ‫ﻪ‬‫ﺘ‬ ‫�‬ ‫آذ‬ ‫ﺪ‬‫ﻘ‬ ‫�‬ ‫ﺎ‬‫ﻴﻟ‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ﻲﻟ‬ ‫ى‬
‫َ َ َ ْ َ َ‬
‫د‬ ‫ﻗﺎل‪ :‬ﻣﻦ ﺎﻋ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َّ ُ َّ ُ َ َ‬ ‫َ‬
‫َ َ َّ ُ َّ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َّ ْ َ َ ْ ُ ُ َ ْ َ َ َ َ ْ‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺎﻨﻟ َﻮاﻓِ ِﻞ ﺣﻰﺘ أ ِﺣﺒﻪ‪ ،‬ﻓﺈِذا‬ ‫ﻲﻟ ﺑ َّ‬
‫إِﻲﻟ ِمﻤﺎ ا�ﺮﺘﺿﺘﻪ ﻋﻠﻴ ِﻪ ‪،‬وﻻ ﻳﺰال �ﺒ ِﺪي �ﺘﻘﺮب إِ ِ‬
‫َّ َ ُ‬ ‫اﺬﻟي ُ�ﺒْ ِ ُ‬ ‫َ َ َ َ ُ َّ‬ ‫ﺖ َﺳ ْﻤ َﻌ ُﻪ َّاﺬﻟي � َ ْﺴ َﻤ ُ‬ ‫َ ْ‬
‫ﺣﺒَبْﺘُ ُﻪ ُﻛﻨْ ُ‬
‫ﺮﺼ ﺑِ ِﻪ‪َ ،‬و�َ َﺪ ُه اﻟ ِﻲﺘ �ﺒْ ِﻄﺶ‬ ‫ِ‬ ‫ه‬‫ﺮﺼ‬ ‫�‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ﻪ‬ ‫ِِ‬ ‫ﺑ‬ ‫ﻊ‬ ‫ِ‬ ‫أ‬
‫ْ َ َّ ُ َ َ ْ ْ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ﺟﻠَ ُﻪ اﻟَّﻲﺘ َ� ْﻤﻲﺸ ﺑ َﻬﺎ‪َ ،‬وﻟَ ْ‬ ‫َ َ ْ‬
‫اﺳﺘَ َﻌﺎذ ِ�‬ ‫ﻦﺌ َﺳﺄﻟ ِ� ﻷﻋ ِﻄﻴﻨﻪ‪ ،‬وﻟ ِﻦﺌ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺑِﻬﺎ‪ ،‬و ِر‬
‫ُ َ َّ ُ‬
‫ﻷ ِ�ﻴﺬﻧﻪ«) ‪.(١‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺣﺪﯾﺚ ﻗﺪﺳﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ﮐﺴﯿﮑﻪ ﺑﺎ دوﺳﺖ ﻣﻦ دﺷﻤﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ او‬
‫اﻋﻼم ﺟﻨﮓ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬و ﺑﻨﺪه ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﻣﺤﺒﻮﺑﯽ ﻧﺰد ﻣﻦ ﺑﮫﺘﺮ از ﻓﺮاﯾﺾ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻦ ﻧﺰدﯾﮏ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬و او ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻧﻮاﻓﻞ ]ﻋﺒﺎدتھﺎی ﻏﯿﺮ واﺟﺐ[ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﯾﮏ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﻦ او را دوﺳﺖ ﺑﺪارم‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ او را دوﺳﺖ دارم‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫ﮔﻮش او ﻣﯽﺷﻮم ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﻣﯽﺷﻨﻮد‪ ،‬و ﭼﺸﻢ او ﻣﯽﺷﻮم ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬و دﺳﺘﺶ‬
‫ﻣﯽﺷﻮم ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬و ﭘﺎﯾﺶ ﻣﯽﺷﻮم ﮐﻪ ﺑﺎ آن راه ﻣﯽرود؛ اﮔﺮ ﭼﯿﺰی از ﻣﻦ‬
‫ﺑﺨﻮاھﺪ ﺑﻪ او ﻣﯽدھﻢ‪ ،‬و اﮔﺮ ﭘﻨﺎه ﺑﺨﻮاھﺪ ﭘﻨﺎھﺶ ﻣﯽدھﻢ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۳۹‬‬
‫از ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎسس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬إ َّن َ‬
‫اﷲ‬ ‫ِ‬
‫َ َ ْ ) ‪(٢‬‬ ‫ْ َ َ َ َ ِّ ْ َ َ َ َ ْ ُ ْ ُ‬ ‫َّ‬ ‫َ ْ ُ‬ ‫َﺠﺗَ َ‬
‫ﺎو َ‬
‫ِ« ‪.‬‬ ‫ﻪ‬‫ﻴ‬ ‫ﻠ‬‫ﻋ‬ ‫ﻮا‬ ‫ﻫ‬‫ﺮ‬
‫ِ‬ ‫ﻜ‬ ‫ﺘ‬‫اﺳ‬ ‫ﺎ‬‫ﻣ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ﺎن‬‫ﻴ‬‫ﺴ‬ ‫اﻟن‬‫و‬ ‫ﺄ‬ ‫ﻄ‬‫اﺨﻟ‬ ‫ﻲﺘ‬
‫ِ‬ ‫ﻣ‬ ‫أ‬ ‫ﻦ‬‫�‬ ‫ﻲﻟ‬
‫ِ‬ ‫ز‬

‫ﺨ ﹺ‬
‫ﺎر ﱡي‪.‬‬ ‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ا ﹾﻟ ﹸﺒ ﹶ‬
‫ﹺ‬ ‫‪ -٢‬ﹶﺣ ﹺﺪ ﹲ‬
‫ﳘﺎ‪.‬‬ ‫ﺎﺟﻪ ﹶوا ﹾﻟ ﹶﺒ ﹾﻴ ﹶﻬﻘ ﱡﻲ ﹶو ﹾ ﹸ‬
‫ﻏﹶﲑ ﹸ ﹶ‬ ‫ﻳﺚ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ ﹶر ﹶوا ﹸه ا ﹾﺑ ﹸﻦ ﹶﻣ ﹶ‬
 ‫َ‬
‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬ ‫‪٣٢‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ از ﺧﻄﺎ و ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ اﻣﺘﻢ و آﻧﭽﻪ ﺑﺮ آﻧﮫﺎ زور و اﺟﺒﺎر ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۴۰‬‬
‫ََ َ‬ ‫َْ‬ ‫َ َ َ َُ ُ‬
‫ﻜ ِﻲﺒ �ﻘﺎل‪:‬‬ ‫ﷲ ج ﺑِﻤﻨ ِ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮس رواﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ‪» :‬أﺧﺬ رﺳﻮل ا ِ‬
‫�ﺐ أَ ْو َﺎﻋﺑ ُﺮ َ‬
‫ﻚ َﻏﺮ ٌ‬ ‫ُّ ْ َ َ َ َّ َ‬ ‫ُ‬
‫ﻴﻞ‪.‬‬
‫ٍ‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬‫ﺳ‬ ‫ِ‬ ‫� ْﻦ ِﻲﻓ اﺪﻟ�ﻴﺎ ﻛ�ﻧ‬
‫َّ َ َ َ َ َ ْ َ ْ‬ ‫َُ ُ َ َْ َ ْ َ َ َ َْ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ‬
‫ﺖ‬‫ﺤ َ‬ ‫ﺖ ﻓﻼ ﺗنﺘَ ِﻈ ِﺮ الﺼﺒﺎح‪ ،‬و ِ�ذا أﺻﺒ‬ ‫َو�ن ا�ْ ُﻦ � َﻤ َﺮب �ﻘﻮل‪ :‬إِذا أمﺴﻴ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ َ ُ ْ‬ ‫َ َ َْ‬
‫ﺎء‪َ ،‬وﺧﺬ ِﻣ ْﻦ ِﺻ َّﺤ ِﺘﻚ ل ِ َﻤ َﺮ ِﺿﻚ َو ِﻣ ْﻦ َﺣﻴَﺎﺗِﻚ ل ِ َﻤ ْﻮﺗِﻚ«) ‪.(١‬‬ ‫ﻓﻼ ﺗنﺘَ ِﻈ ِﺮ الﻤﺴ‬
‫»رﺳﻮل اﮐﺮم ج دوش ﻣﺮا ﮔﺮﻓﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در دﻧﯿﺎ ﭼﻨﺎن ﺑﺎش ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﻏﺮﯾﺐ‬
‫ﯾﺎ رھﮕﺬری ھﺴﺘﯽ‪ .‬ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮس ھﻤﯿﺸﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺷﺐ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﺻﺒﺢ ﻣﺒﺎش‪ ،‬و وﻗﺘﯽ ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﺮ ﺗﻮ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﺷﺐ ﻣﻨﺸﯿﻦ؛ در ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ و‬
‫َ‬
‫ﺳﻼﻣﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺮای روزھﺎی ﺑﯿﻤﺎرﯾﺖ ﺗﻮﺷﻪ ﺑﺮﮔﯿﺮ‪ ،‬و در زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮای ﻣﺮگ و ﻣﺮدﻧﺖ ﺗﻮﺷﻪ‬
‫ﻓﺮاھﻢ ﮐﻦ«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۴۱‬‬

‫از اﺑﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎصس رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﮐﺮمج‬
‫ُ‬ ‫َ ُ ْ ُ َ َ ُ ُ ْ َ َّ َ ُ َ َ َ ُ َ ْ ً َ ْ‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻻ ﻳﺆ ِﻣﻦ أﺣﺪ�ﻢ ﺣﻰﺘ ﻳ�ﻮن ﻫﻮاه �ﺒﻌﺎ لِﻤﺎ ِﺟﺌﺖ ﺑِ ِﻪ« ‪.‬‬
‫) ‪(٢‬‬

‫»ھﯿﭻﯾﮏ از ﺷﻤﺎ اﯾﻤﺎن ﻧﻤﯽآورد ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ھﻮای او ﭘﯿﺮو آﻧﭽﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ‬

‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ا ﹾﻟ ﹸﺒ ﹶﺨ ﹺ‬
‫ﺎر ﱡي‪.‬‬
‫اﳊﺠ ﹺﺔ ﺑﹺﺈﹺﺳﻨﹶﺎدﹺ ﺻ ﹺ‬ ‫ﻴﺢ ﹶر ﹶو ﹾﻳﻨﹶﺎ ﹸه ﹺﰲ ﻛﹺﺘ ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫‪ -٢‬ﹶﺣ ﹺﺪ ﹲ‬
‫ﺤ ﹴ‬
‫ﻴﺢ‪.‬‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶﺎب ﹾ ﹸ ﱠ ﹾ‬ ‫ﻳﺚ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ ﹶﺻﺤ ﹲ‬
 ‫َ‬
‫‪٣٣‬‬ ‫ارﺑﻌﯿﻦ ﻧ َﻮوی )ﭼﻬﻞ ﺣﺪﯾﺚ(‬

‫آوردهام«‪.‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪۴۲‬‬

‫اﻧﺲس ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺷﻨﯿﺪم رﺳﻮل اﮐﺮم ج از ﻗﻮل ﺑﺎری ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ََ ُ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َّ َ‬ ‫َ َ ُ َ َ‬
‫اﷲ � َﻌﺎﻰﻟ‪ :‬ﻳَﺎ ا�ْ َﻦ آد َم‪ِ ،‬إﻧﻚ َﻣﺎ د َﻋ ْﻮﺗ ِ� َو َر َﺟ ْﻮﺗ ِ�‪� ،‬ﻔ ْﺮت لﻚ َﻰﻠﻋ َﻣﺎ‬ ‫»ﻗﺎل‬
‫َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ َ ْ ُ ُ ُ َ َ َ َ َّ َ ُ َّ ْ ْ َ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ ْ َ َ‬
‫اﺳﺘَﻐﻔ ْﺮﺗ ِ�‪،‬‬ ‫ﺎﻛن ِﻣﻨﻚ َوﻻ أﺑَ ِﺎﻲﻟ‪ ،‬ﻳﺎ ا�ﻦ آدم‪ ،‬لﻮ ﺑﻠﻐﺖ ذﻧﻮ�ﻚ �ﻨﺎن الﺴﻤﺎ ِء �ﻢ‬
‫َ‬
‫َ‬ ‫ُ َ َ‬ ‫َ‬
‫اب اﻷ ْر ِض ﺧ َﻄﺎﻳَﺎ‪َّ � ،‬ﻢ ﻟ ِﻘﻴْت ِ� ﻻ‬‫ﺮ‬‫ﻚ ل َ ْﻮ أَﺗَيْﺘَ� ﺑ ُﻘ َ‬
‫َ َ ْ ُ َ َ َ ْ َ َ َ َّ َ‬
‫�ﻔﺮت لﻚ‪ ،‬ﻳﺎ ا�ﻦ آدم‪ِ ،‬إﻧ‬
‫ِ ِ ِ‬
‫ْ ً‬ ‫َ ْ ً ََْ َ ُ‬ ‫ُْ‬
‫ﺮﺸ ُك ِﻲﺑ ﺷيﺌﺎ‪ ،‬ﻷﺗيﺘُﻚ ﺑِﻘ َﺮاﺑِ َﻬﺎ َﻣﻐ ِﻔ َﺮة«) ‪.(١‬‬
‫� ِ‬
‫»ای ﺑﻨﯽ آدم‪ ،‬ھﺮﮔﺎه ﻣﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﯽ و ﺑﻪ ﻣﻦ اﻣﯿﺪ داری‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﻮده‬
‫]ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻋﻤﺎﻟﺖ[ ﻣﯽآﻣﺮزم و از ﺗﻮ ﭘﺮواﯾﯽ ﻧﺪارم‪ .‬ای ﻓﺮزﻧﺪ آدم‪ ،‬اﮔﺮ ﮔﻨﺎھﺎن‬
‫ﺗﻮ ﺑﻪ اﺑﺮھﺎی آﺳﻤﺎن ﺑﺮﺳﺪ و آﻧﮕﺎه از ﻣﻦ ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﮐﻨﯽ‪ ،‬ﺗﻮ را ﻣﯽآﻣﺮزم و‬
‫ﮔﻨﺎھﺎن ﺗﻮ را ﺧﻮاھﻢ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ای اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪﺳﻮی ﻣﻦ آﯾﯽ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ زﻣﯿﻨﯽ ﭘﺮ‬
‫از ﮔﻨﺎه و ﺧﻄﺎ داری وﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺷﺮک ﻧﯿﺎوردی‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ زﻣﯿﻨﯽ ﭘﺮ از ﻣﻐﻔﺮت و‬
‫ﺑﺨﺸﺎﯾﺶ ﺑﻪﺳﻮی ﺗﻮ ﻣﯽآﯾﻢ«‪.‬‬

‫ﻴﺢ‪.‬‬ ‫ﹺ‬ ‫اﻟﱰ ﹺﻣ ﹺﺬ ﱡي ﹶو ﹶﻗ ﹶﺎل‪ :‬ﹶﺣ ﹺﺪ ﹲ‬

‫ﻳﺚ ﹶﺣ ﹶﺴ ﹲﻦ ﹶﺻﺤ ﹲ‬ ‫‪ -١‬ﹶر ﹶوا ﹸه ﱠ ﹾ‬