007 Pushpanjali A5 Low

Ñ¨ÙëêÊO[e
Ñ¨ÙëêÊO[e
(ÉÏÅÅ‰õΩ huÉ’^èŒ)
„Ñ¨HÍâ◊‰Ωõ Å∞
N~å=∞Hõ$+¨‚ ¿ã"å ã¨q∞u,
ÉÏÑ¨@¡ - 522 101.
© ã¨~°fiÇ¨Ï‰õΩ¯Å∂ „Ñ¨HÍâ◊‰õΩÅq
„Ñ¨^äŒ=∞ „Ñ¨K«∞~°}: [#=i, 1984 5000 „Ñ¨`«∞Å∞

kfifÜ«∞ „Ñ¨K«∞~°}: [#=i, 2004 3000 „Ñ¨`«∞Å∞
Ñ¨Ù#~°∞‡„^Œ}Å∞ =∂iÛ, 2004 3000 „Ñ¨`«∞Å∞
PQÆ+¨µì, 2004 3000 „Ñ¨`«∞Å∞
#=O|~°∞, 2005 3000 „Ñ¨`«∞Å∞
Ñ¶≤„|=i, 2007 3000 „Ñ¨`«∞Å∞
„Ñ¨`∞« Å‰õΩ
N~å=∞Hõ$+¨‚ ¿ã"å ã¨q∞u,
q[Ü«∞ÅH©∆ ‡Ñ¨Ù~°O, ÉÏÑ¨@¡ – 522 101
email : rksamithibapatla@gmail.com
visit us at : www.unworldliness.org
2
Ñ¨ÙëêÊO[e
x"Õ^Œ#
("≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨K«∞~°}‰õΩ „Ñ¨HÍâ◊‰õΩÅ =∞#q)
z#flÑ≤Å¡Å∞ qHõã≤OK«É’`«∞#fl Ñ¨Å∞~°Hõ=ÚÅ ã¨∞O^Œ~°Ñ¨ÙëêÊÅ∞. "å~°∞

ÃÑiy, ÃÑ^ŒÌ"åÔ~· Ñ¨Ù+≤ìQÆÅ ã¨∞QÆO^èŒ=ÚÅ#∞ #Å∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ QÆ∞ÉÏoOK«∞@‰õΩ "åiH˜
=∞Oz Pã≤ÎHõ ÉèÏ==ÚÅ x=fi=Öˇ#∞. =∞Oz ÉèÏ==ÚÅ=Å¡ =∞Oz JÅ"å@∞¡,
=∞Oz JÅ"å@¡ =Å¡ =∞Oz #_»=_çHõ ~°∂á⁄O^Œ∞`å~Ú.
qHÍã¨=Ú "≥e#∞O_çQÍHõ Ö’#∞O_ç ~å"åe. =ºuˆ~HõÉèÏ"åÅ‰õΩ KÀ\˜=fiHõ
P`«‡qâßfi™êxfl ˆ~ÔHuÎOKÕ"Õ WO^Œ∞ ‰õÄ~°Ê|_ç#q. N~å=∞Hõ$+¨‚ ¿ã"åã¨q∞uÖ’
Ñ≤Å¡Å‰õΩ K≥Ñ¨CK«∂ J<ÕHõ ãÖ=`«û~°=ÚÅ∞QÍ ‰õÄ~°∞ÛH˘#∞K«∞ =zÛ# ÉèÏ=
ãÖHõÅ#"Õ∞ D ''Ñ¨ÙëêÊO[e——.
`Õ@ `≥#∞QÆ∞ =∂@Å∞, áê@Å∞, Ñ¨^•ºÅ∞, â’¡HÍÅ∞, =∞# ãÖã¨¯ $ux
ã¨∞ÊùiOÑ¨*Ë¿ã Hõ^äŒÅ∞ WO^Œ∞Ö’ KÕ~°Û|_®¤~Ú.
qA˝Å∞ |Ç¨ïq^è•Å∞QÍ =zOz# XˆH ã¨`«ºã¨fi~°∂Ñ¨Ù_≥·# Ñ¨~°=∂`«‡‰õΩ
"Õ∞=Ú JiÊOK«∞K«∞#fl D ''Ñ¨ÙëêÊO[e—— áê~î°âßÅÅÖ’x z<åfl~°∞Å‰õΩ
ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# huÉ’^èŒHõ „QÆO^äŒ=ÚQÍ LÑ¨HõiOz, z#fl Ñ≤Å¡ÅÖ’ U H˘O^Œi<≥·<å
`«# Ñ¨Ó*Ï Ñ¨ÙëêÊÅ∞QÍ ~°∂á⁄Ok¿ãÎ =∂ Hõ$+≤ Ñ¶ëOz#>Ë¡!
q"ÕHÍ#O^Œ [Ü«∞Ou, „Ñ¨HÍâ◊‰õΩÅ∞

Ñ¨Ù+¨º |Ç¨ïà◊ ã¨Ñ¨Îq∞,
~°∞kè~À^•æi, 24.01.1984.
3
Ñ¨ÙëêÊO[e
Ô~O_»= „Ñ¨K«∞~°}‰õΩ „Ñ¨HÍâ◊‰õΩÅ =∞#q

''<å‰õΩ g∞~°∞ =^Œ∞Ì, g∞ H˘_»∞‰õΩ =^Œ∞Ì! g∞ =∞#=_»∞ HÍ"åe!—— Jx Ñ¨Ó[º
Ü«∞fâ◊fi~å#O^Œ ™êfiq∞ J<Õ"å~°x N a.Ü«∞ãπ.P~ü. PO[<ÕÜ«ÚÅ∞ QÍ~°∞
K≥¿ÑÊ"å~°∞. "åi #∞Oz á⁄Ok# ã¨∂ÊùiÎ`À PÜ«∞# 'Ñ¨ÙëêÊO[e— Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl
=Ú„kOKå~°∞. ÉèÏ~°fÜ«∞ ãÖã¨¯ $ux ÉÏÅÅ‰õΩ KÕ~°∞=QÍ fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜
PÜ«∞# KÕã≤# Hõ$+≤Ö’ XHõ ÉèÏQÆ"Õ∞ D Ñ¨Ùã¨ÎHõO.
N a.Ü«∞ãπ.P~ü. PO[<ÕÜ«ÚÅ∞QÍ~°∞ ã¨q∞u HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’ XHõ
=ÚYº"≥∞ÿ# ÉèÏQÆOQÍ ÉÏÅÅ‰õΩ tHõ∆}xKÕÛ HÍ~°º„Hõ=∂xfl ''ÉÏÅqÇ¨~ü—— ¿Ñ~°∞`À
x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. J^Õ HÍ~°º„Hõ=∞O ã¨q∞uÖ’ ã¨=∞kèHÀ`åûÇ¨ÏO`À WÑ¨Ê\˜H©
x~°fiÇ≤ÏOK«|_»∞`«∞#flk. 'Ñ¨ÙëêÊO[e— áê`« „Ñ¨K«∞~°}Ö’x q+¨Ü«∂Å`Àáê@∞
WÑ¨C_»∞ ÉÏÅÅ‰õΩ „H˘`«ÎQÍ <Õ~°Ê|_»∞`«∞#fl J<ÕHõ q+¨Ü«∂Å∞ D „H˘`«Î
„Ñ¨K«∞~°}Ö’ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~Ú.
D Ñ¨Ùã¨ÎHõO ÉÏÑ¨@¡Ö’ ã¨q∞u x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î#fl áê~î°âßÅ™ê÷~Ú ''q"ÕHÍ#O^Œ
™êOã¨¯ $uHõ |Ç¨ï=∞`«∞Å áÈ\©Å——Ö’x H˘xfl JOâßÅ‰õΩ áê~î°ºÑ¨Ùã¨ÎHõOQÍ
LÑ¨Ü∂≥ yOK«|_»∞`«∞#flk.
ÉÏÅÅ‰õΩ ã¨Ô~·# =∂~°æO U^À K«Hõ¯QÍ `≥eÜ«∞*ˇ¿ÑÊ J<ÕHõ „H˘`«Î Hõ^äŒÅ∞†
^•â◊~°kä, NHÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~°, ÉèÏã¨¯~° â◊`«HÍÅÖ’x H˘xfl Ñ¨^•ºÅ∞† Éèí~°Î $Ç¨Ïi
ã¨∞ÉèÏ+≤`åÅ∞, "å\˜H˜ `≥Å∞QÆ∞ J#∞"å^•Öˇ·# U#∞QÆ∞ÅHõ∆ ‡}Hõq Ñ¨^•ºÅ∞ H˘xfl
ZOz ‰õÄ~°Û|_®¤~Ú. huâ’¡HÍÅ∞ H˘xfl J^Œ#OQÍ KÕ~°Û|_®¤~Ú. "å\˜H˜
ã¨~°à◊"≥∞ÿ# `≥Å∞QÆ∞Ö’ ÉèÏ=O W=fi|_çOk. „H˘`«ÎQÍ ÉèíQÆ=næ`« #∞O_ç =¸_»∞
J^è•ºÜ«∂Å∞ KÕ~°Û|_®¤~Ú.
"≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨K«∞~°}Ö’ q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ ã¨∂‰õΩÎÅ∞ „QÍOkäHõÉèÏ+¨Ö’
W=fi|_®¤~Ú. Jq Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ D „Ñ¨K«∞~°}Ö’ KÕ~°Û|_®¤~Ú. ÉÏÅÅ
LÑ¨Ü≥∂QÍ~°÷O =∞iH˘xfl q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ ã¨∂‰õΩÎÅ∞ ã¨~°à◊ÉèÏ+¨Ö’ "å\˜H˜
KÕ~Û° |_®¤~Ú.
ã¨q∞u WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ z~°∞Ñ¨Ùã¨ÎHÍÅ∞QÍ „Ñ¨K«∞iOz# 'ÖË=O_ÀÜü∞
ÖË=O_ç!—, '=∞Ç¨=ºH˜Î Hõ^äŒ— J<Õq W^Õ Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’ á⁄O^Œ∞Ñ¨~°K«|_®¤~Ú.
'ÖË=O_ÀÜü∞ ÖË=O_ç!— J<Õ Ñ¨Ùã¨HÎ Oõ N a.Ü«∞ãπ.P~ü. PO[<ÕÜÚ« Å∞QÍ~°∞ ™êfiq∞
q"ÕHÍ#O^Œ∞Å É’^èŒ#Å#∞ w`åÅ∞QÍ ~°zOz# Ñ¨Ùã¨ÎHõO. '=∞Ç¨=ºH˜Î Hõ^äŒ—
4
Ñ¨ÙëêÊO[e
N #O_»∂i ~å=∞"≥∂Ç¨Ï#~å=Ù QÍiKÕ`« ~°zOK«|_ç# q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞
ãÖH˜∆Ñ¨Î rq`« K«i„`«.
ÉÏÅÅ‰õΩ =∞iO`« „Ñ¨Ü≥∂[<åxfl HõeyOKÕ L^ÕÌâ◊ºO`À =∞ixfl „H˘`«Î
z„`åÅ∞ WO^Œ∞Ö’ á⁄O^Œ∞Ñ¨~°K«|_®¤~Ú. JO`ÕHÍHõ „Ñü Hõ^äŒ‰õΩ hu`Àáê@∞
gÖˇ·# KÀ@ PÜ«∂ Hõ^äŒÅ#∞ =∞iO`« K«Hõ¯QÍ q=iOK«_®xH˜, „Ñ¨ã¨∞Î`«
HÍÅOÖ’x r=#q^è•<åxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ "å\˜Ö’x hux PHõoOÑ¨Ù
KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ N~å=∞Hõ$+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨, ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ∞Å∞ K≥Ñ≤Ê#
É’^èŒ#Å#∞ KÕ~°Û_»O [iyOk.
q"ÕHÍ#O^Œ [Ü«∞Ou, „Ñ¨HÍâ◊‰õΩÅ∞
Ñ¨Ù+¨º |Ç¨ïà◊ ã¨Ñ¨Îq∞,
ã¨fiÉèÏ#∞, 14–1–2004
Hõ$`«[`˝ Å« ∞
D Ñ¨Ùã¨ÎHÍxH˜ `«=∞ â◊√ÉèÏjã¨∞ûÅxzÛ# N~å=∞Hõ$+¨‚ =∞~î°, q∞+¨#∞Å
J^èŒº‰õ∆ΩÅ∞ Ñ¨~°=∞Ñ¨Ó[º N=∞`ü ™êfiq∞ ~°OQÆ<å^ä•#O^Œr =∞Ç¨Ï~å*ò"åiH˜ =∂
Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ Ñ¨Ó~°fiHõ „Ñ¨}Ï=∞=ÚÅ∞.
"≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨K«∞~°}‰õΩ J`«ºO`« PHõ~°¬}©Ü«∞OQÍ =ÚYz„`åxfl fiÛkkÌ
WzÛ# „Ñ¨=ÚYHõàÏHÍ~°∞Å∞ N 'ÉÏÑ¨Ù—QÍiH˜ =∂ Hõ$`«[˝`«Å∞. D „Ñ¨K«∞~°}Ö’
P z„`«O "≥Ú^Œ\ ˜¿ÑrÖ’ L#flk.
D Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’ á⁄O^Œ∞Ñ¨~°K«|_ç# H˘xfl Ñ¨^•ºÅ#∞ q"ÕHÍ#O^Œ ã¨∂‰õΩÎÅ
P^è•~°OQÍ N <≥=∂‡x ã‘`å~å=∞Ü«∞ºQÍ~°∞ (ÉÏÑ¨@¡), N z~°∞"ÀÅ∞ q[Ü«∞
#~°ã≤OÇ¨~å=ÙQÍ~°∞ (~å[=∞O„_ç) ~°zOz WKåÛ~°∞. "åiH˜ =∂ Hõ$`«[˝`«Å∞.
„"å`«„Ñüx ãïK«∂ã≤# N QÆ@∞ìÑë¡ <å~åÜ«∞}QÍiH˜, N <≥=∂‡x
ã‘`å~å=∞Ü«∞ºQÍiH˜, W`«~°∞Å‰õΩ =∂ Hõ$`«[˝`«Å∞.
D Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’ „Ñ¨K«∞iOK«|_ç# H˘xfl z„`åÅ#∞ "Õã≤ WzÛ# N
q.<åˆQO„^Œ<å^ä£ QÍiH˜, N q.q. ~å=∂~å=ÙQÍiH˜ =∂ Hõ$`«[˝`«Å∞.
D Ñ¨Ùã¨ÎHõ=Ú„^Œ} ãÖ^Œ~°ƒù=ÚQÍ =∂‰õΩ `À_»Ê_ç# q∞„`«∞ÅO^ŒiH© =∂
Hõ$`«[˝`«Å∞. g~°O^ŒiH© Jxfl „âıÜ«∞ã¨∞ûÅ#∂ HõeyOKåÅx P ã¨ˆ~fiâ◊fi~°∞}˜‚
„áêi÷ã∞¨ <Î åfl=Ú.
„Ñ¨HÍâ◊‰Ωõ Å∞
5
Ñ¨ÙëêÊO[e
6
Ñ¨ÙëêÊO[e
=ÚO^Œ∞=∂@
PO„^èŒ„Ñ¨^ÕâòÖ’x =∞# Ñ≤Å¡Å#∞ <≥·uHõ, =∂#gÜ«∞, P^è•ºu‡Hõ ÉèÏ"åÅ`À
L`ÕÎ[Ñ¨~°K«_»O HÀãÖ ÉÏÑ¨@¡ N~å=∞Hõ$+¨‚ ¿ã"åã¨q∞uH˜ K≥Ok#
N a.Ü«∞ãπ.P~ü. PO[<ÕÜ«ÚÅ∞ ''Ñ¨ÙëêÊO[e—— J<Õ D Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl
"≥Å∞=iã¨∞Î#flO^Œ∞‰õΩ <Õ<≥O`À ãÖ`À+≤ã¨∞Î<åfl#∞. z#fl Ñ≤Å¡ÅHÀãÖ, "åix
L`ÕÎ[Ñ¨~°KÕ J<ÕHõ Ñ¨Ùã¨ÎHÍÅ#∞ PÜ«∞# WO`«‰õΩ=ÚO^Õ `«‰õΩ¯= Ys^Œ∞Ö’
„Ñ¨Hõ\ ÕKå~°∞. P Ñ¨Ùã¨ÎHÍÅ „âı}˜H˜ â’Éèí#∞ KÕ‰õÄ~°∞ã¨∂Î WÑ¨C_»∞ D
''Ñ¨ÙëêÊO[e—— "≥Å∞=_»∞`ÀOk.
`≥Å∞QÆ∞ Ñ¨^•ºÅ∞, áê@Å∞, ˆQÜ«∂Å∞, ã¨~°à◊=∞~Ú# `≥Å∞QÆ∞Ö’H˜
J#∞=kOK«|_»¤ ãÖã¨¯ $`« â’¡HÍÅ∞, ÉèíQÆ=næ`«Ö’x H˘xfl J^è•ºÜ«∂Å∞
WO^Œ∞Ö’ á⁄O^Œ∞Ñ¨~°K«|_®¤~Ú. =K«#ÉèÏQÆOÖ’ W`«~° q+¨Ü«∂Å`Àáê@∞
N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ K≥Ñ≤Ê# Hõ^äŒÅ∞ ‰õÄ_® KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~Ú.
PO„^èŒ„Ñ¨^ÕâòÖ’x =∞# Ñ≤Å¡Å∞ nxx K«kq P#Ok™êÎ~°x, nx=Å¡ ÖÏÉèíO
á⁄O^ŒQÆÅ~°x <Õ#∞ Ptã¨∞Î<åfl#∞. =∞# Ñ≤Å¡Å‰õΩ =∂„`«"Õ∞ QÍHõ =∞#
Ü«Ú=`«‰õΩ, ÃÑ^ŒÌ"åiH˜ ‰õÄ_® D Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’ ãÖ^Õâ◊=ÚOk.
~å=∞Hõ$+¨‚ =∞~î°O, ™êfiq∞ ~°OQÆ<å^ä•#O^Œ

^À=∞ÅQÆ∂_®, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞–29
w`å[Ü«∞Ou, 16.12.1983.
7
Ñ¨ÙëêÊO[e
q+¨Ü«∞ã¨∂zHõ
#∞u 10 ÑÖK«`«O„`« Hõ^äŒÅ∞ 43
1. HÀu – "Õ∞‰õΩ 43
ÉÏÅÅ Hõ^äŒÅ∞ 14 2. #Hõ¯ – Ü«Ú^ŒúÉèËi 44
1. #zˆH`«∞_»∞ 14 3. HÍH˜ – áê=Ú 46
2. z~°HÍi 16 4. ã≤OÇ¨ÏO – ‰õΩO^ÕÅ∞ 47
3. UHõÅ=Ùº_»∞ 17 5. he~°OQÆ∞Ö’ Ñ¨_ç# #Hõ¯ 48
4. „^èŒ∞=Ù_»∞ 18 6. \˜\ ˜ìÉèíÑ¨‰õ∆ΩÅ Hõ^äŒ 50
5. „Ñ¨Ç¨¡^Œ∞_»∞ 20 7. Ñ¨H˜∆ – HÀ`«∞Å∞ 51
6. =∂~°¯O_ÕÜ«Ú_»∞ 22 8. ZÅ∞HõÅ∞ u#fl „`åã¨∞ 52
7. Jëêì=„‰õΩ_»∞ 23 9. ~åAQÍi ÃÑOÑ¨Ù_»∞HÀu 53
10. #Hõ¯ J`åºâ◊ 53
=∂~°æ^Œ~°≈Hõ Hõ^äŒÅ∞ 25 11. Ñ≤K«∞ÛHõ – ‰õΩO^ÕÅ∞ 54
1. =ÚO^Œ∞‰õΩ™êyáÈ! 25 12. "≥∂ã¨áÈ~Ú# „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ 55
2. |∞ã¨H˘@∞ì! HÍ@∞"≥Ü«∞º=^Œ∞Ì 26 13. #Hõ¯ – =∂\Ï¡_Õ QÆ∞Ç¨Ï 56
3. `«O„_ç L`«Î~°O 29 14. HõÑ¨ÊÅ#∞ "≥∂ã≤# áê=Ú 57
4. Ñ¨^ŒÌÜ«∞ºÑ¨Ó[ 30 15. HÀu – "≥Úãë 58
5. Hõ$+¨µ‚_»∞ h J#fl! 31 16. Ñ¨Ùe`ÀÅ∞ HõÑ¨C‰õΩ#fl QÍ_ç^Œ 59
6. W^ŒÌ~°∞ Ô~·`«∞Å∞ 33 17. „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_ç ÉèÏ~°º – =ÚOyã¨ 60
7. #∂uÖ’ HõÑ¨Ê 34 18. #Å∞QÆ∞~°∞ ™È^Œ~∞° Å∞–Jã≤Ñ÷ O¨ [~°O 61
8. |∞^Œ∞ú_»∞ P=yO[Å∞ 35 19. =¸_»∞ KÕÑ¨Å Hõ^äŒ 62
9. h á⁄~°∞QÆ∞"åix h =Öˇ „¿Ñq∞OK«∞36 20. „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ – ¿ÑÅÑ≤O_ç 64
10. =∞Ç¨Ï=∞‡^Œ∞ „Ñ¨=HõÎ–h„QÀ ÉÏxã¨ 37 21. ¿Ñ#∞ – #e¡ 65
11. HÍiÎˆHÜ«Ú_»∞ 39 22. Ô~O_»∞ Ç¨ÏOã¨Å∞ – `åÉËÅ∞ 66
12. QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷ – ã¨<åflºã≤ 39 23. `«O„_ç–#Å∞QÆ∞~°∞ H˘_»∞‰õΩÅ Hõ^äŒ 68
24. `≥eq `«‰õΩ¯= #Hõ¯ 69
25. áê=Ù~åÅ ãÖÑ¶¨∞|ÅO 69
=∞Ç¨=ºH˜Î Hõ^äŒ 72
8
Ñ¨ÙëêÊO[e
L^Àƒ^èŒ 80 10. K≥~°∞=Ù‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ QÆ@∞ìÅÖ’! 106
1. =∂#=ÙxÖ’x k=º`«fiO 80 ã¨∞Îu 108
2. =∞# =∞Ç≤Ïà◊Å∞ 81
3. P`«‡ qâßfiãÖ 82 Hõ$+¨‚ â◊`«Hõ=Ú 108
4. |ÅO, x~°ƒùÜ«∞`«fiO 83 ^•â◊~°nä â◊`«Hõ=Ú 114
5. x["≥∞ÿ# q^Œº 84 N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~° â◊`«Hõ=Ú 116
6. =∞Oz jÅO 85
7. ÉèÏ~°`«^Õâ◊O – =∞# [#‡Éèí∂q∞ 86 hu 119
8. ÉèÏ~°`« Ü«Ú=[#∞ÖÏ~å! ÖË=O_ç! 88 ã¨∞=∞f â◊`«Hõ=Ú 119
9. Ñ¨xK≥Ü«∞º_»OÖ’x ~°Ç¨Ïã¨ºO 89 "Õ=∞# â◊`«Hõ=Ú 125
10.=∂#=Ù}Ë‚ =∂^è=Œ Ù_çQÍ ¿ãqOK«O_ç! 90 ÉèÏã¨¯~° â◊`«Hõ=Ú 128
11. x["≥∞ÿ# =∞`«O 91 hu â’¡Hõ=ÚÅ∞ (ÉèÏ=ã¨Ç≤Ï`«=Ú) 131
12. ^è•º#O 92 hu â◊`«Hõ=Ú 137
q"ÕHÍ#O^Œ QÆ~°˚# 92 (Éèí~°Î $Ç¨Ïi, U#∞QÆ∞ ÅHõ∆ ‡} Hõq)
"≥·~åQÆº â◊`«Hõ=Ú 143
ã¨∂H˜Î – Ñ¨^Œº~°∂ÑÖÖ’ (Éèí~°Î $Ç¨Ïi, U#∞QÆ∞ ÅHõ∆ ‡} Hõq)
q"ÕHÍ#O^Œ ã¨∂‰õΩÎÅ∞ 96 N=∞^ŒƒùQÆ=næ`« 145
=∂#=Ù_Õ =∂^èŒ=Ù_»∞ 96
ÉèÏ~°`« Ü«Ú=[#∞ÖÏ~å! ÖË=O_ç! 97 Ô~O_»= J^è•ºÜ«∞=Ú 146
jÖÏxfl xi‡OKÕ^≥ÖÏ! 98 (ã≤÷`«„Ñ¨[˝ ÅHõ∆}ÏÅ∞)
#=∞‡Hõ=Ú – â◊H˜Î 99 =¸_»= J^è•ºÜ«∞=Ú 148
N âß~°^•^Õq É’^èŒ#Å∞ 101 <åÅ∞QÆ= J^è•ºÜ«∞=Ú 151
`˘q∞‡^Œ= J^è•ºÜ«∞=Ú 154
wu 102 Ñ¨<≥flO_»= J^è•ºÜ«∞=Ú 157
1. ÖË=O_ÀÜü∞! ÖË=O_ç! 102 Ñ¨k¿ÇÏ#= J^è•ºÜ«∞=Ú 159
2. `Õ"åb! `Õ"åb! 102 q∞ye# J^è•ºÜ«∂Å
3. =∞`«=ÚÖˇ#· q Ç¨™êºã¨Ê^Œ=ÚÅ∞ 103 #∞O_ç H˘xfl =ÚYºâ’¡HÍÅ∞ 161
4. ã¨`«ºÜ«ÚQÆOÉË ãÖÉèí==∞ø#∞ 103
5. „Ñü Ü«∂`«‡ k=ºOÉË! 104 `≥·uÎsÜ«∞ LÑ¨x+¨`ü #∞O_ç
6. ~å~°O_ç! ~å~°O_ç! 104 H˘xfl â’¡HÍÅ∞ 164
7. â◊H˜Î=∞O`«∞_® ÖË"À~¸! 105
8. =º~°÷áÈHõ_»Å qãï˚OÑ¨Ù=Ú! 105 =∞O„`«Ñ¨Ù+¨ÊO 166
9. J_»∞QÆ∞, J_»∞QÆ∞ 105
9
Ñ¨ÙëêÊO[e
#∞u
FO â◊√HÍ¡O|~°^èŒ~°O q+¨µ‚O â◊t=~°‚O K«`«∞~°∞ƒù[O I
„Ñ¨ã¨#fl=^Œ#O ^è•ºÜÕ∞`ü ã¨~°fi qÃÑ¶∂flÑ¨âßO`«ÜÕ∞`ü II
(`≥Å¡x =¢ã¨Î=ÚÅ∞ ^èŒiOz#"å_»∞, JO`«\Ï LO_Õ"å_»∞, `≥Å¡x â◊s~°KåÛùÜ«∞
Hõey#"å_»∞, ZÅ¡Ñ¨C_»∂ „Ñ¨ã¨#fl"≥∞ÿ# =^Œ#O`À LO_Õ"å_»∞ J~Ú# =∞Ç¨QÆ}ÑüH˜
#=∞ã¨¯iOz#O`«<Õ ã¨~°fi qÑ¶¨∂flÅ∂ LÑ¨â◊q∞™êÎ~Ú.)
ã¨~°ã¨fif #=∞ã¨∞ÎÉèíºO =~°^Õ HÍ=∞~°∂Ñ≤}© I
q^•º~°OÉèíO Hõiëêºq∞ ã≤kú~ü Éèí=`«∞ "Õ∞ ã¨^• II
(HÀiHõÅxflO\˜h fˆ~Û `«e¡q, HÀiHõÅˆH ~°∂Ñ¨"≥∞ÿ# F ã¨~°ã¨fif! h‰õΩ #=∞ã¨¯iOz
K«^Œ∞=Ù „áê~°Oaèã¨∞Î<åfl#∞. ^ŒÜ«∞KÕã≤ ZÅ¡"Õà◊ÖÏ <å „Ñ¨Ü«∞`åflxfl Ñ¶ëOÑ¨K≥~Úº!
QÆ∞~°∞~ü „|Ç¨‡ QÆ∞~°∞~ü q+¨µ‚ó QÆ∞~°∞~ü ^Õ"À =∞¿ÇÏâ◊fi~°ó I
QÆ∞~°∞™êûH∆Í`ü Ñ¨~°„|Ç¨‡ `«Ãã· ‡ NQÆ∞~°"Õ #=∞ó II
(QÆ∞~°∞"Õ „|Ç¨Ï‡. QÆ∞~°∞"Õ q+¨µ‚=Ù. QÆ∞~°∞"Õ ^≥·=O, QÆ∞~°∞"Õ =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞_»∞. QÆ∞~°∞"Õ
™êH∆Í`«∂Î P Ñ¨~°„|Ç¨Ï‡. J@∞=O\˜ Nã¨^Œ∞æ~°∞=Ù‰õΩ <å #=∞™ê¯~°=ÚÅ∞.)
FO ã¨Ç¨Ï<å==`«∞ I ã¨Ç¨Ï<ÒÉèí∞#‰õΩÎ I ã¨Ç¨Ïg~°ºO Hõ~°"å=ÃÇ·Ï I
`Õ[ã≤fi<å=nè`«=∞ã¨∞Î I =∂ qkfiëê=ÃÇ·Ï I
FO âßOuó âßOuó âßOuó II
(QÆ∞~°∞t+¨µºÅ"≥∞ÿ# =∞# W^ŒÌih P ^≥·=O HÍáê_®e! P ^≥·=O =∞# W^ŒÌiH© Ñ¨Ù+≤ì
HõeyOKåe. =∞#q∞^ŒÌ~°=¸ Q˘Ñ¨Êâ◊H˜Î`À HõÅã≤ Ñ¨xKÕÜ«∂e! =∞# ™ê^èŒ#
`Õ*’=O`«=¸, Ñ¶Å¨ =O`«=¸ HÍ"åe! =∞#q∞^Œ~Ì =° ¸ XHõi<˘Hõ~∞° ^Õfi+O≤ K«∞HÀ‰õΩO_®
LO_®e! =ÚÖ’¡HÍÅÖ’#∂ âßOu qÅã≤ÖÏ¡e!)
FO Éèí∂~ü Éèí∞=ó ã¨∞=ó `«`«ûq`«∞~ü =ˆ~}º"£∞ I
Éèí~Àæ ^Õ=ã¨º nè=∞Ç≤Ï kèÜ≥∂ Ü≥∂ #ó „Ñ¨KÀ^ŒÜ«∂`ü II
(Wk QÍÜ«∞„f =∞O„`«=Ú. D qâßfixfl ã¨$+≤ìOz# P ã¨ˆ~fiâ◊fi~°∞}˜‚ "Õ∞=Ú
^è•ºxã¨∞Î<åfl=Ú. J`«_»∞ =∂ =∞#ã¨∞ûÅ#∞ qHõã≤OÑ¨*ËÜ«Ú QÍHõ!)
ã¨ˆ~fi Éèí=O`«∞ ã¨∞d#ó ã¨ˆ~fi ãÖ`«∞ x~å=∞Ü«∂ó I
ã¨ˆ~fi Éèí„^•}˜ Ñ¨â◊ºO`«∞ =∂ HõtÛ^£ ^Œ∞óYÉèÏQ∑ Éèí"Õ`ü II
(JO^Œ~°∂ ãÖ`À+ÖQÍ LO_®e! JO^Œ~°∂ ãÖÑ¨Ó~°‚"≥∞ÿ# P~ÀQÆºO`À rqOKåe!
=∞OzÜÕ∞^À, ã¨<å‡~°æ"Õ∞^À JO^Œ~°∂ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe! Z=~°∂ ÉÏ^èŒÅ‰õΩ QÆ∞iHÍ‰õΩO_®
LO_®e!)
10
#∞u
11
Ñ¨ÙëêÊO[e
^Œ∞~°˚#ó ã¨[˚<À Éèí∂Ü«∂`ü ã¨[˚#ó âßOu=∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü I
âßO`À =ÚKÕº`« |O^èÕÉè’º =ÚHõÎâßÛ<åº<£ q"≥∂K«ÜÕ∞`ü II
(K≥_"¤» å~°∞ =∞Oz"å~°∞ HÍ"åe! =∞Oz"å~°∞ âßOux á⁄O^•e! âßOux á⁄Ok#"å~°∞
|O^è•Å#∞O_ç q=Ú‰õΩÎÅ∞ HÍ"åe! =ÚH˜Îx á⁄Ok#"å~°∞ W`«~°∞Å‰õΩ ‰õÄ_® =ÚH˜Îx
HõeyOKåe!)
FO Jã¨`À =∂ ã¨^Œæ=∞Ü«∞ I `«=∞™È =∂ *’ºu~°æ=∞Ü«∞ I
=∞$`Àº~å‡ J=∞$`«O QÆ=∞Ü«∞ II FO âßOuó âßOuó âßOuó II
(Jã¨`«ºO #∞O_ç ã¨`åºxH˜ <å‰õΩ „`À= K«∂Ñ≤OK«∞! pHõ\ ˜Ö’#∞O_ç "≥Å∞`«∞~°∞Ö’xH˜
^•i K«∂Ñ≤OK«∞! =∞~°}O #∞Oz J=∞$`«`åfixH˜ =∂~åæxfl K«∂Ñ≤OK«∞!
=ÚÖ’¡HÍÅÖ’#∂ âßOu qÅã≤Å∞¡ QÍHõ!)
FO `Õ*’-ã≤ `Õ*’ =∞~Ú ^èÕÇ≤ÏI
g~°º=∞ã≤ g~°ºO =∞~Ú ^èÕÇ≤ÏI
|Å=∞ã≤ |ÅO =∞~Ú ^èÕÇ≤ÏI
F*’-ã≤ F*’ =∞~Ú ^èÕÇ≤ÏI
=∞#∞º~°ã≤ =∞#∞ºO =∞~Ú ^èÕÇ≤ÏI
ã¨Ç¨ÏŸ-ã≤ ã¨Ç¨ÏŸ =∞~Ú ^èÕÇ≤ÏII
(FO! F ^Õ"å! h=Ù J#O`«â◊H˜Î ã¨fi~°∂Ñ¨Ù_»=Ù. P â◊H˜Îx <åÖ’ xOÑ¨Ù! h=Ù J#O`«
`Õ*’ã¨fi~°∂Ñ¨Ù_»=Ù. P `Õ[ã¨∞û#∞ <å‰õΩ W=Ùfi! h=Ù J#O`« |Åã¨fi~°∂Ñ¨Ù_»=Ù. P
|ÖÏxfl <å‰õΩ JOkOK«∞! h=Ù J#O`«"∞≥ #ÿ F[â◊≈H˜Î ãÖÑ¨#∞fl_=» Ù. P F[ã¨∞û#∞ <å‰õΩ
„Ñ¨™êkOK«∞! h=Ù J#O`« ^è≥·~°ºã¨fi~°∂Ñ¨Ù_»=Ù. P ^è≥·~åºxfl <åÖ’ HõeyOK«∞! h=Ù
J#O`«"≥∞ÿ# Fiq∞ HõÅ"å_çq. ##∞fl P Fiq∞`À xOÑ≤"≥~Úº!)
`«fi"Õ∞= =∂`åK« Ñ≤`å`«fi"Õ∞= `«fi"Õ∞= |O^èŒ∞â◊Û ã¨MÏ`«fi"Õ∞= I
`«fi"Õ∞= q^•º „^Œq}O `«fi"Õ∞= `«fi"Õ∞= ã¨~°fiO =∞=∞ ^Õ=^Õ= II
(h"Õ `«e¡q, h"Õ `«O„_çq, h"Õ <å |O^èŒ∞=Ù, ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»=Ù. h"Õ <å q^Œº, ^èŒ#O. F
^Õ=^Õ"å! h"Õ <å ã¨~°fiã¨fiO!)
FO ™ê÷Ñ¨HÍÜ«∞ K« ^èŒ~°‡ã¨º ã¨~°fi^èŒ~°‡ ã¨fi~°∂Ñ≤}ËI
J=`å~° =iëêªÜ«∞ ~å=∞Hõ$ëê‚Ü«∞`Õ #=∞ó II
(F ~å=∞Hõ$ëê‚! h=Ù ã¨~°fi=∞`« ã¨fi~°∂Ñ¨Ù_»=Ù. „Ñ¨ÑÖK«OÖ’x „Ñ¨[ÅO^ŒiH© ãïáÈÜÕ∞
q^èŒOQÍ ^èŒ~å‡xfl uiy ™ê÷Ñ≤OKå=Ù. Jxfl J=`å~åÅHõ<åfl Q˘Ñ¨Ê"å_ç"≥·# h‰õΩ <å
#=∞™ê¯~°=ÚÅ∞.)
12
#∞u
[#hO âß~°^•O ^ÕgO ~å=∞Hõ$+¨‚O [QÆ^Œ∞æ~°∞O I
áê^ŒÑ¨^Õ‡ `«Ü≥∂ó „t`åfi „Ñ¨}=∂q∞ =ÚÇ¨ï~°∞‡Ç¨ïó II
(qâ◊fi=∂#"åoH˜ `«e¡Ü≥ÿ∞# Nâß~°^•^Õq áê^ŒÑ¨^•‡Å ^ŒQÆæ~°, [QÆ^Œ∞æ~°∞"≥·#
N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å K«~°}Hõ=∞ÖÏÅ ^ŒQÆæ~° â◊~°}∞ HÀ~°∞`«∂, =∂\˜=∂\˜H˜ <Õ#∞ "åiH˜
#=∞ã¨¯iOK«∞K«∞<åfl#∞.)
Ñ¨q„`«O K«i`«O Ü«∞™êºó Ñ¨q„`«O r=#O `«^ä• I
Ñ¨q„`«`å ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº `«Ãã·º ‰õΩ~À‡ #"≥∂ #=∞ó II
(Ñ¨q„`«`Õ `«# K«i„`«QÍ Hõey, Ñ¨q„`«``« À rqOz, Ñ¨q„`«`Õ `å#∞QÍ ~°∂Ñ¨Ù^•eÛ# P
`«e¡ Nâß~°^• ^ÕqH˜ <Õ#∞ J<ÕHõ #=∞™ê¯~°=ÚÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl#∞.)
#=∞ó NÜ«∞u~å*ÏÜ«∞ q"ÕHÍ#O^Œ ã¨∂~°ÜÕ∞ I
ã¨zÛ`ü ã¨∞Y ã¨fi~°∂áêÜ«∞ ™êfiq∞<Õ `åÑ¨Ç¨i}Ë II
(~åQÆ^fiÕ ëêÅ#∞ ãÖÑ¨Ó~°O‚ QÍ xÜ«∞O„uOz, Ü«∞`«∞ÅO^ŒiH© ~åA"≥#· F ã¨zÛ^•#O^Œ
ã¨fi~°∂áê! |∞∞+≤=ˆ~}Ïº! ^ÕtHÀ`«Î=∂! q"ÕHÍ#O^Œ ™êfig∞! Jxfl ÉÏ^èŒÅ#∂
`˘ÅyOKÕ"å_ç"≥·# h‰õΩ <å „Ñ¨}Ï=∞=ÚÅ∞.)
JO[<å#O^Œ#O g~°O *Ï#H© â’Hõ<åâ◊HõO I
HõÑ‘â◊O JHõ∆ Ç¨ÏO`å~°O =O^Õ ÅOHÍÉèíÜ«∞OHõ~°"£∞ II
(JO[<å^Õq ‰õΩ=∂~°∞_≥#· Ç¨Ï#∞=∞O`«∞_»∞ ã‘`å^Õq â’HÍxfl <åâ◊#O KÕâß_»∞. J`«_∞»
"å#~°∞Å‰õΩ <åÜ«∞‰õΩ_»∞. JHõ‰∆ Ωõ =∂~°∞}˜‚ ãÖÇ¨ÏiOz, ÅOHõ#∞ ÉèÜ
í ∞« OÖ’ =ÚOK≥`åÎ_∞» !
J@∞=O\˜ Hõ~°‡Ü≥∂y, HÍ~°º™ê^èŒ‰õΩ_»∞, =∞Ç¨g~°∞_»∞ J~Ú# Ç¨Ï#∞=∞O`«∞_çH˜ <Õ#∞
#=∞ã¨¯iã¨∞<Î åfl#∞.)
|∞kú~°ƒÅO Ü«∞â’^è≥·~°ºO x~°ƒùÜ«∞`«fiO J~ÀQÆ`å I
J*Ï_»ºO "åHõÊ@∞`«fiO K« Ç¨Ï#∞=∞`ü ã¨‡~°}Ï^£ Éèí"Õ`ü II
(Ç¨Ï#∞=∞O`«∞_ç ¿Ñ~°∞ `«Å∞K«∞‰õΩO>Ë<Õ |∞kú, |ÅO, Ü«∞â◊ã¨∞û, ^è≥·~°ºO, x~°ƒùÜ«∞`«fiO,
P~ÀQÆºO ‰õÅ∞QÆ∞`å~Ú. Jxfl =∂#ã≤Hõ ~°∞QÆ‡`«Å∂ áÈ~Ú, K«Hõ¯QÍ =∂\Ï¡_Õâ◊H˜Î
JÅ=_»∞`«∞Ok.)
FO Ñ¨Ó~°‚=∞^Œó Ñ¨Ó~°‚ q∞^ŒO Ñ¨Ó~å‚`ü Ñ¨Ó~°‚ =Ú^ŒK«º`Õ I
Ñ¨Ó~°‚ã¨º Ñ¨Ó~°‚ =∂^•Ü«∞ Ñ¨Ó~°‚ "Õ∞"å= t+¨º`Õ II
FO âßOu âß≈Ou âß≈Ouó II
(FO! HõO\˜H˜ QÀK«iOK«x^ŒO`å J#O`«„|Ç¨Ï‡O`À xO_ç=ÙOk. HõO\˜H˜ Hõ#Ñ¨_^Õ OŒ `å
‰õÄ_® P J#O`«"≥∞ÿ# „|Ç¨Ï‡O`À xO_ç LOk. D qâ◊fi=∞O`å P J#O`«„|Ç¨Ï‡OÖ’
#∞OKÕ "≥Å∞=_çOk. D J#O`«qâ◊fiO ^•xÖ’ #∞O_ç "≥Å∞=_ç<å P J#O`«„|Ç¨Ï‡O
J#O`«"∞≥ #ÿ kQÍ<Õ LO@∞Ok. =ÚÖ’¡HÍÅÖ’#∂ âßOu qÅã≤Å∞¡ QÍHõ!)
13
Ñ¨ÙëêÊO[e
ÉÏÅÅ Hõ^äŒÅ∞
1. #zˆH`«∞_»∞
ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ"≥∞ÿ# =∞#O ZO`À Q˘Ñ¨Ê"åà◊§O. =∞# ^ŒQÆæ~° KåÖÏ Q˘Ñ¨Ê
ãÖÑ¨^Œ LOk. „Ñ¨ÑÖK«OÖ’ JO^ŒiH© ÑÖzÃÑ\˜ì<å Jk `«~°QÆ^Œ∞. HÍh Jk
ZHõ¯_» LO^À =∞#O `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. J@∞=O\˜ ãÖÑ¨^Œ#∞ z#fl`«#OÖ’<Õ
ãÖáêkOz#"å_»∞ #zˆH`«∞_»∞. "Õ^•ÅÖ’x Hõ~îÀÑ¨x+¨`«∞ÎÖ’ W`«}˜‚ QÆ∞iOz
K≥ÑÊ¨ |_çOk.
#zˆH`«∞_ç `«O„_ç "å[„â◊=ã¨∞_»∞. J`«_»∞ XHõ™êi qâ◊fil`«∞Î J<Õ Ü«∞[˝O
KÕâß_»∞. P Ü«∞[˝O KÕ¿ã"å~°∞ `«=∞‰õΩ#fl Pã≤Î "≥Ú`åÎxfl W`«~°∞Å‰õΩ ^•#O
K≥Ü«∂ºe. P xÜ«∞=∞O „Ñ¨HÍ~°O "å[„â◊=ã¨∞_»∞ ^•<åÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl_»∞. P
HÍÅOÖ’ =ÚYº"≥∞ÿ# Pã≤Î QÀ=ÙÅ∞. P QÀãÖÑ¨^Œ<Õ "å[„â◊=ã¨∞_»∞ ^•#O
KÕã¨∞Î<åfl_»∞. J~Ú`Õ, =∞Oz P=Ùefl ^•#O K≥Ü«∞º_»O ÖË^Œ∞.
#zˆH`«∞_»∞ KåÖÏ „â◊^ŒúQÆÅ"å_»∞. ^èŒ~°‡Og∞^Œ J`«_çH˜ Q˘Ñ¨Ê qâßfiãÖ
LO_Õk. `«O„_ç =\˜ìáÈ~Ú, Kå=_®xH˜ ã≤^ŒúOQÍ L#fl P=Ùefl ^•#O K≥Ü«∞º_»O
QÆ=∞xOKå_»∞. J@∞=O\˜ ^•<åÅ =Å# `«# `«O„_çH˜ KÕ@∞ HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx
ÉèÏqOKå_»∞. `«O„_çx D ^À+Ö #∞Oz `«Ñ≤ÊOK«_»O `«# ÉÏ^èŒº`« Jx
J#∞‰õΩ<åfl_»∞. JO^Œ∞Hõx `«O„_ç ^ŒQÆæiH˜ KÕi, ''`«O„_ô! ##∞fl Z=iH˜
^•#q∞™êÎ=Ù?—— Jx J_çQÍ_»∞. `«O„_ç Ñ¨\ ˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞. #zˆH`«∞_»∞
Ô~O_»=™êi, =¸_»=™êi ‰õÄ_® J^Õ q^èŒOQÍ „Ñ¨tflOKå_»∞. `«O„_çH˜ HÀÑÖ
=zÛ, ''x#∞fl Ü«∞=Ú_çH˜ ^•#q∞ã¨∞Î<åfl#∞, áÈ!—— Jx QÆkÌOKå_»∞. "≥O@<Õ
#zˆH`«∞_»∞, ''`«O„_ô! =∞# Ñ¨Ó~°∞fiÅ∞ ã¨`åºxfl áê\Õz Q˘Ñ¨Ê"å~°Ü«∂º~°∞.
#∞=Ùfi ‰õÄ_® P_ç#=∂@ xÅÉˇ@∞ìHÀ!—— Jx HÀ~å_»∞. "å[„â◊=ã¨∞_»∞ `å#∞
`˘O^Œ~°áê@∞`À <À~°∞*Ïi J#fl =∂@#∞ QÆ∞iOz ÉÏ^èŒÑ¨_®¤_»∞. J~Ú<å
P_ç#=∂@#∞ xÅÉˇ@∞ì‰õΩx P ÉÏÅ∞}˜‚ Ü«∞=Ú_ç =^ŒÌ‰õΩ ÑÖáê_»∞.
#zˆH`«∞_»∞ Ü«∞=Ú_ç ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§#Ñ¨C_»∞ PÜ«∞# WO\˜Ö’ ÖË_»∞.
#zˆH`«∞_»∞ =¸_»∞~ÀAÅáê@∞ PÜ«∞# HÀãÖ Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∂Î ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞.
<åÅæ= ~ÀA Ü«∞=∞^èŒ~°‡~åA WO\˜H˜ ~åQÍ<Õ =∞O„`«∞Å∞, ''™êfig∞!
JyflÇ¨ÏŸ„`«OÖÏQÍ "≥eyáÈ`«∞#fl XHõ ÉÏÅ∞_»∞ =¸_»∞~ÀAÅ∞QÍ g∞HÀãÖ "Õz
L<åfl_»∞—— Jx K≥áêÊ~°∞.
14
"≥O@<Õ Ü«∞=∞^èŒ~°‡~åA J`«_çH˜ `«y# =∞~åº^ŒÅ∞ KÕã≤, ''<åÜ«∞<å! h

~åHõ=Å¡ <å‰õΩ â◊√ÉèíO HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok! h=Ù =¸_»∞~ÀAÅ∞QÍ LÑ¨"åãÖ
KÕã¨∞Î<åfl=Ù. JO^Œ∞KÕ`« h‰õΩ =¸_»∞ =~åÅ∞ W™êÎ#∞, HÀ~°∞HÀ!—— J<åfl_»∞.
"≥Ú^Œ\ ˜ =~°OQÍ #zˆH`«∞_»∞, ''<å `«O„_çH˜ =∞#âß≈Ou Hõey, <Õ#∞ uiy
"≥o§#Ñ¨C_»∞ ##∞fl „¿Ñq∞OKÕÖÏ K≥Ü«∞º=∞——x „áêi÷OKå_»∞. Ü«∞=∞^èŒ~°‡~åA
''ã¨ˆ~—— Jx Ô~O_»= =~°O HÀ~°∞HÀ=∞<åfl_»∞. ''™êfig∞! =∞#∞+¨µº_»∞ U Ü«∞[˝O
K≥Ü«∞º_»O =Å¡ ã¨fi~°æã¨∞MÏÅ∞ á⁄O^Œ∞`å_À ÃãÅqÜ«∞ºO_ç?—— Jx HÀ~å_»∞.
Ü«∞=Ú_»∞ q=~°OQÍ J`«xH˜ P q^è•<åxfl É’kèOz, ''‰õΩ=∂~å! h „â◊^Œú‰õΩ
ZO`À ãÖ`À+≤OKå#∞. WÑ¨C_»∞ <Õ#∞ q=iOz# D Ü«∞[˝O WHõ #∞O_ç h
¿Ñ~°∞`À '<åzˆH`«Ü«∞[˝O— Jx Ñ≤Å∞=|_»∞`«∞Ok. JO`ÕHÍ^Œ∞, <å „¿Ñ=∞‰õΩ
zÇ¨ÏflOQÍ ZÑ¨Ê\˜H© HÍOu `«QÆæx D ~°`åflÅ Ç¨~åxfl ‰õÄ_® h‰õΩ Wã¨∞Î<åfl#∞,
WHõ =¸_»= =~åxfl HÀ~°∞HÀ!—— J<åfl_»∞.
15
Ñ¨ÙëêÊO[e
JÑ¨C_»∞ #zˆH`«∞_»∞, ''™êfig∞! =∞x+≤ K«xáÈ~Ú# `«~åfi`« U=∞=Ù`å_»∞?
H˘O^Œ~°∞ LO_»_»x JO\Ï~°∞, H˘O^Œ~°∞ LO\Ï_»x JO\Ï~°∞. ^ŒÜ«∞`À <å‰õΩ D
~°Ç¨Ï™êºxfl É’kèOK«O_ç!—— Jx HÀ~å_»∞. JÑ¨C_»∞ Ü«∞=∞^èŒ~°‡~åA, ''<åÜ«∞<å!
Wk ^Õ=`«Å∞ PÖ’zOK«^Œy# „Ñ¨â◊fl. h=Ù z#fl"å_çq! J@∞=O\˜ q+¨Ü«∂Å∞
hÔHO^Œ∞‰õΩ? #∞=Ùfi HÀi#O`«=∞Ok ‰õΩ=∂~°∞efl, =∞#∞=∞efl, ÖˇHõ¯ÖË#O`«
^èŒ<åxfl, HÍ=Åã≤#O`« Éèí∂q∞x, J#∞ÉèíqOK«_®xH˜ HÀi#O`« PÜ«Ú=Ù#∂,
Ü«∞ø=<åhfl W™êÎ#∞, HÀ~°∞HÀ!—— J<åfl_»∞. JÑ¨C_»∞ #zˆH`«∞_»∞, ''™êfig∞! <Õ#∞
HÀi# ^•xH˜ |^Œ∞Å∞ Wxfl W™êÎ#O@∞<åfl~°∞ HÍ|\˜ì <Õ#_çyOk g@xfl\ ˜HõO>Ë
Q˘Ñ¨Ê^≥· LO_®e! HÍ|\˜ì ^•<Õfl <å‰õΩ W=fiO_ç!—— Jx „áêi÷OKå_»∞.
#zˆH`«∞}˜‚ Ü«∞=Ú_»∞ WOHÍ Ñ¨sH˜∆OK«^ŒÅK«∞‰õΩx „Ñ¨Hõ¯#∞#fl `≥~°
`˘ÅyOz, ''‰õΩ=∂~å! W@∞ K«∂_»∞! =∞Ç¨ ™œO^Œ~°º~åâ◊√Öˇ·# ¢ã‘ÎÅ∞ L<åfl~°∞.
ÖˇHõ¯ÖË#xfl ~°^ä•Å∞, QÆ∞„~åÅ∞ WHõ¯_» L<åfl~Ú. g\˜Ö’ h‰õΩ HÍ=Åã≤#xfl
fã¨∞‰õΩx, HÀi#O`«HÍÅO J#∞ÉèíqOK«∞!—— J<åfl_»∞. JÑ¨C_»∞ #zˆH`«∞_»∞,
''™êfig∞! W=hfl ZO`ÀH˘O`« HÍÖÏxH˜ #tOKÕ"Õ! ÃÑ·QÍ g\˜x HÍ"åÅO>Ë <Õ<Õ
ãÖáêkOK«∞HÀQÆÅ#∞. HÍ|\˜ì g\˜x g∞=^ÕÌ LOK«∞HÀO_ç! #zˆH`«∞_»∞
WOH˘Hõ\ ˜ HÀ~°_»∞!—— J<åfl_»∞.
#zˆH`«∞_çH˜ QÆÅ "≥·~åQÍºxH˜, „â◊^Œú‰õΩ, K«eOK«x |∞kúH˜ ãÖ`À+≤Oz
Ü«∞=∞^è~Œ ‡° ~åA J`«_Hç ˜ Ñ¨~`° `« åÎ fixfl É’kèOKå_»∞. J^Õ "Õ^•ÅÖ’ 'Hõ~Àî Ñ¨x+¨`∞« —Î
J<Õ ¿Ñ~°∞`À „Ñ¨ã≤kúÔHH˜¯Ok.
#zˆH`«∞_»∞ `«# `«O„_çH˜ =∞OzKÕâß_»∞. J`«x=Å¡ <åzˆH`« Ü«∞[˝O J<Õ
„H˘`«Î Ü«∞[˝O `«Ü«∂~°~ÚOk. „|Ç¨Ï‡q^Œº =Å# „Ñ¨ÑÖKåxˆH =∞Ç¨ÏŸÑ¨HÍ~°O
KÕâß_»∞. #zˆH`«∞_»∞ K«∂Ñ≤Oz#@∞=O\˜ „â◊^Œú#∞ J=ÅOaOz, =∞# ÃÑ^ŒÌÅ∞
=∞Ç¨ÏŸ#fl`«"≥∞ÿ# ãÖã¨¯ $u ~°∂ÑÖÖ’ =∞#‰õΩ "å~°ã¨`«fiOQÍ JOkOz#
=∞Ç¨ÉèÏQÍºxfl J#∞ÉèíqOK«_®xH˜ =∞#O ‰õÄ_® „Ñ¨Ü«∞uflOKåe!
2. z~°HÍi
XHõ P„â◊=∞OÖ’ "Õ∞^è•ukä J<Õ =Úx LO_Õ"å_»∞. PÜ«∞#‰õΩ XHõ
‰õΩ=∂~°∞_»∞ L<åfl_»∞. P ÉÏÅ∞_»∞ U Ñ¨x KÕã≤<å ZO`À PÖ’zOz KÕ¿ã"å_»∞,
`˘O^Œ~°Ñ¨_Õ"å_»∞ HÍ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« JO^Œ~°∂ J`«}˜‚ 'z~°HÍi— Jx Ñ≤eKÕ"å~°∞.
XHõ~ÀA# P =ÚxH˜ ÉèÏ~°ºg∞^Œ qÑ¨s`«"≥∞ÿ# HÀÑÖ =zÛOk. "≥O@<Õ
16
z~°HÍix Ñ≤ez, ''g∞ `«e¡ `«Å #iH˜"≥~Úº!—— Jx P*Ï˝Ñ≤Oz |Ü«∞\˜H˜
"≥o§áÈÜ«∂_»∞.
z~°HÍi „Ñü q+¨Ü«∂xfl ZO`À PÖ’zOzQÍh K≥Ü«∞º_»∞ Hõ^•! `«O„_ç
P[˝#∞ QÆ∞iOz PÖ’zã¨∂Î, ''`«O„_çÜÕ∞ QÆ∞~°∞=Ù, ^≥·=O! JO^Œ∞KÕ`« `«O„_ç
P[˝#∞ [=^•@‰õÄ_»^Œ∞. ^•xfl áê\ÕK«_»"Õ∞ Ñ¨~°=∞^èŒ~°‡O!—— J#∞‰õΩ<åfl_»∞.
=∞~˘Hõ"Ñ·≥ Ù¨ `å#∞ K«OÑ¨=Åã≤# `«ex¡ `«Å∞K«∞‰õΩx, ''âß¢™êÎÅ∞, '=∂`«$^Õ"À Éè=í —
JO>Ë '`«e¡ÜÕ∞ ^≥·=O— Jx K≥|∞`«∞<åfl~Ú Hõ^•. `«e¡ Z<Àfl ÉÏ^èŒÅ∞
J#∞ÉèíqOz, #==∂™êÅ∞ "≥∂ã≤ a_»¤#∞ HõO@∞Ok. P a_»¤ ÃÑiy
ÃÑ^ŒÌ"å_»ÜÕ∞º =~°‰õÄ Z<Àfl HõëêìÅ∞ Ñ¨_»∞`«∞Ok. `«e¡ ÖËx "å_»∞ JO^ŒiH©
JÅ∞ã¨∞. `«e¡ LO>Ë ã¨=∞ã¨Î=¸ L#fl@∞¡ `Àã¨∞ÎOk. `«e¡ x[OQÍ ^≥·=O.
J@∞=O\˜ `«e¡x K«OÑ¨_»O =∞Ç¨áêÑÖ Hõ^•!—— J#∞‰õΩO@∂ Ö’`«∞QÍ
PÖ’zã¨∞Î<åfl_»∞. WÖÏ XHõ™êi `«O„_çx QÆ∞iOz, `«O„_ç P[˝#∞ QÆ∞iOz,
=∞~˘Hõ™êi `«e¡x QÆ∞iOz, `«e¡ Q˘Ñ¨Ê`«<åxfl QÆ∞iOz PÖ’zã¨∞Î<åfl_»∞.
H˘kÌ^Œ∂~°O #_çKå_À ÖË^À =ÚxH˜ HÀÑÖ `«yæáÈ~ÚOk. `å#∞
`˘O^Œ~°Ñ¨_®¤#x „QÆÇ≤ÏOKå_»∞. ''¢ã‘Îx, JO^Œ∞Ö’#∂ ÉèÏ~°º#∞ K«OÑ¨=∞<åfl<Õ!——
Jx `«# `«Ñ¨C‰õΩ qKåiã¨∂Î WO\˜H˜ Ñ¨~°∞QÆ∞Ñ¨~°∞QÆ∞# KÕ~°∞‰õΩ<åfl_»∞. ''<å =∂@
„Ñ¨HÍ~°O ÉÏÅ∞_»∞ `˘O^Œ~°Ñ¨_ç `«e¡x K«OÑ¨‰õΩO_® LO>Ë ÉÏQÆ∞O_»∞#∞. U"≥∞ÿ<å
"å_»∞ 'z~°HÍi— Hõ^•! `˘O^Œ~°Ñ¨_ç J@∞=O\˜ Ñ¨x K≥Ü«∞º_»∞ÖË!—— J#∞‰õΩO@∂
WÅ∞¡ KÕ~å_»∞.
`«O„_çx K«∂_»QÍ<Õ z~°HÍi KÕ`«#∞#fl HõuÎx *Ï~°q_çz qKå~°O`À PÜ«∞#
HÍà◊§g∞^Œ Ñ¨_®¤_»∞. ÉèÏ~°º ‰õÄ_® J^Õ q^èŒOQÍ Ñ¨âßÛ`åÎÑÖ`À P =Úx
HÍà◊§g∞^Œ Ñ¨_çOk. PÜ«∞# P W^ŒÌih ÖË=<≥uÎ „¿Ñ=∞`À, P^Œ~°O`À H“yeOz
nqOKå_»∞.
z~°HÍiÖÏQÍ `«e¡^ŒO„_»∞Å g∞^Œ ÉèíH˜Îx Hõey, U Ñ¨x<≥·<å `˘O^Œ~°Ñ¨_»Hõ
ÉÏQÍ PÖ’zOz KÕ¿ã"å_»∞ ZÅ¡Ñ¨C_»∂ ã¨∞MÏ<Õfl á⁄O^Œ∞`å_»∞.
3. UHõÅ=Ùº_»∞
Ç≤Ï~°}º^èŒ#∞=Ù J<Õ XHõ É’Ü«∞~åA LO_Õ"å_»∞. J`«_çH˜ UHõÅ=Ùº_»∞ J<Õ
XHõ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ L<åfl_»∞. UHõÅ=Ùº_»∞ KåÖÏ K«∞~°∞‰õΩ^Œ#O, Ñ¨@∞ì^ŒÅ HõÅ"å_»∞.
J`«_»∞ qÅ∞q^Œº <Õ~°∞ÛHÀ"åÅx J#∞‰õΩ<åfl_»∞. P HÍÅOÖ’ „^À}ÏKå~°∞º_»∞
17
Ñ¨ÙëêÊO[e
áêO_»=ÙÅ‰õΩ, H“~°=ÙÅ‰õΩ ^èŒ#∞ifi^Œº <ÕiÊOKÕ"å_»∞. UHõÅ=Ùº_»∞ ‰õÄ_®
„^À}ÏKå~°∞º_ç ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§, `«#‰õΩ qÅ∞q^Œº <Õ~°Ê=∞x „áêi÷OKå_»∞. HÍh
„^À}ÏKå~°∞º_»∞ J`«}˜‚ `«# t+¨µº_çQÍ JOwHõiOK«ÖË^Œ∞.
UHõÅ=Ùº_»∞ „^À}ÏKå~°∞º_ç =^ŒÌ ÃãÅ=Ù fã¨∞‰õΩx `å#∞#fl J_»qH˜
=∞~°eáÈÜ«∂_»∞. QÆ∞~°∞=Ù ^˘~°HõÖË^Œx J`«_»∞ x~°∞`åûÇ¨Ï Ñ¨_»ÖË^Œ∞. J`«_ç
Ñ¨@∞ì^ŒÅ =∞iO`« ÃÑiyOk. J_»qÖ’<Õ XHõ QÆ∞_çÃã xi‡OKå_»∞. ã¨fiÜ«∞OQÍ
=∞\˜ì`À „^À}ÏKå~°∞º_ç q„QÆÇ¨xfl KÕâß_»∞. P q„QÆÇ¨<Õfl `«# QÆ∞~°∞=ÙQÍ
ÉèÏqOKå_»∞. „Ñü ~ÀE ÉèíH˜Î`À P q„QÆÇ¨xH˜ „Ñ¨^ŒH˜∆} #=∞™ê¯~åÅ∞ KÕã≤,
ÉÏ}ÏÅ∞ "ÕÜ«∞_®xfl JÉèíºã≤OK«™êQÍ_»∞. `«#O`«@`å#∞QÍ, XO@iQÍ, QÆO@Å
`«~°|_ç ~åHõ∆ã¨™ê^èŒ# KÕâß_»∞. ~À[O`å ^èŒ#∞ifi^Œº QÆ∞iOKÕ PÖ’zOKå_»∞.
^•xfl QÆ∞iOKÕ HõÅÅ∞ Hõ<åfl_»∞. qÅ∞q^Œº#∞ QÆ∞iOz# PÖ’K«#Å`À J`«_ç
=∞#ã¨ûO`å xO_çáÈ~ÚOk. ^•x`À J`«_ç =∞#¿ãû J`«_çH˜ QÆ∞~°∞"≥·,
^èŒ#∞ifi^ŒºÖ’x "≥∞Å‰õΩ=Å#∂, Q˘Ñ¨ÊQ˘Ñ¨Ê ~°Ç¨Ï™êºÅxflO\˜h É’kèOzOk.
„Hõ=∞OQÍ `«# Q˘Ñ¨Ê ãÖHõÅÊâ◊H˜Î KÕ`«, QÆ∞~°∞=Ùg∞^Œ L#fl JYO_»"≥∞ÿ# ÉèíH˜Î KÕ`«
qÅ∞q^ŒºÖ’ UHõÅ=Ùº_»∞ Q˘Ñ¨Ê „áêg}º`« ãÖáêkOKå_»∞. Ñ¶ë`«OQÍ J`«_»∞
^èŒ#∞ifi^ŒºÖ’ JO^Œih, z=~°‰õΩ `«# QÆ∞~°∞=Ù#∞ ‰õÄ_® q∞OzáÈÜ«∂_»∞.
U q^Œº J~Ú<å ã¨ˆ~, <Õ~°∞ÛHÀ"åÅx |Å"≥∞ÿ# PHÍOHõ∆ L#fl"å_çH˜ J`«_ç
=∞#¿ãû QÆ∞~°∞"≥· Jhfl <ÕiÊã¨∞ÎO^Œx N~å=∞Hõ$+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨ É’kèOKå~°∞ Hõ^•!
4. „^èŒ∞=Ù_»∞
L`åÎ#áê^Œ∞_»∞ J<Õ ~åA‰õΩ W^ŒÌ~°∞ ÉèÏ~°ºÅ∞ L<åfl~°∞. "åiÖ’ ÃÑ^ŒÌ ÉèÏ~°º
ã¨∞hu. z#fl ÉèÏ~°º ã¨∞~°∞z. ÃÑ^ŒÌ ÉèÏ~°º‰õΩ „^èŒ∞=Ù_»∞, z#fl ÉèÏ~°º‰õΩ L`«Î=Ú_»∞
J<Õ H˘_»∞‰õΩÅ∞ L<åfl~°∞. L`åÎ#áê^Œ∞_»∞ ÃÑ^ŒÌÉèÏ~°º#∞ ^•ã≤Hõ<åfl Ç‘Ï#OQÍ#∂,
z#fl ÉèÏ~°º#∞ ZO`À „¿Ñ=∞`À#∂ K«∂¿ã"å_»∞.
XHõ~ÀA L`«Î=Ú_»∞ `«O„_ç `˘_»g∞^Œ ‰õÄ~°∞Ûx LO_»QÍ „^èŒ∞=Ù_»∞ JHõ¯_çH˜
=KåÛ_»∞. `å#∞ ‰õÄ_® `«O„_ç `˘_»g∞^Œ ‰õÄ~ÀÛ"åÅx PÜ«∞# ^ŒQÆæ~°‰õΩ KÕ~å_»∞.
HÍh, `«O„_ç J`«xx Ñ¨\ ˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞. HõhãÖ Hõ<≥fluÎ J~Ú<å K«∂_»ÖË^Œ∞.
WO`«Ö’ ã¨∞~°∞z, ''„^èŒ∞"å! h `«O„_ç `˘_» g∞^Œ ‰õÄ~°∞Û<Õ ÉèÏQÆºO h‰õΩ ÖË^Œ∞. <å
Hõ_»∞Ñ¨Ù# Ñ¨Ù\˜ì LO>Ë J@∞=O\˜ ÉèÏQÆºO h‰õΩ Hõey=ÙO_Õk. HÍ|\˜ì ^Õ=Ù}˜‚
„áêi÷Oz <å Hõ_»∞Ñ¨Ù# Ñ¨Ù@∞ì!—— Jx Hõ@∞=ÙQÍ ÑëHÕk. `«O„_ç K«∂Ñ≤#
18
x~å^Œ~°}, Ñ≤#`«e¡ KÕã≤# J==∂#O „^èŒ∞=Ùx ÖË`«=∞#ã¨∞û#∞ QÍÜ«∞ÑïKå~Ú.
J`«_»∞ P ÉÏ^èŒ`À `«e¡ ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥àÏ§_»∞. P"≥∞ ‰õÄ_® Hõhfl~°∞ =Úhfl~°∞QÍ
qÅÑ≤ã¨∂Î, ''<åÜ«∞<å! ÉèíQÆ=O`«∞_Õ h‰õΩ k‰õΩ¯! PÜ«∞#<Õ „áêi÷OK«∞!—— Jx
K≥ÑÊ≤ Ok.
JÑ¨C_»∞ „^èŒ∞=Ù_ç ~À+Ö Ñ¨@∞ì^ŒÅQÍ =∂iOk. S^Œ∞ ãÖ=`«û~åÅ ÉÏÅ∞_»∞
`«Ñ¨ã¨∞û KÕÜ«∞_®xH˜ J_»qH˜ |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. ^•iÖ’ <å~°^Œ=Úx HõxÑ≤Oz,
''<åÜ«∞<å „^èŒ∞"å! hk P_»∞‰õΩ<Õ =Ü«∞ã¨∞û. h‰õΩ `«Ñ¨ã¨∞û ZO^Œ∞‰õΩ?—— Jx
#K«Û*ˇáêÊÅx K«∂âß_»∞. HÍh „^èŒ∞=Ù_»∞ `«# Ñ¨@∞ì^ŒÅx q_çz ÃÑ@ìÖË^Œ∞.
<å~°^Œ=Úx ãÖ`À+≤Oz J`«_çH˜ <å~åÜ«∞} =∞O„`«O LÑ¨^ÕtOz #~°‡^•#n
f~åxH˜ "≥à◊§=∞x ã¨ÅÇ¨ WKåÛ_»∞.
„^èŒ∞=Ù_»∞ #~°‡^•#n f~°OÖ’x =∞^èŒ∞=<åxH˜ "≥o§ JHõ¯_» ã¨fiã≤ÎHÍã¨#OÖ’
‰õÄ~°∞Ûx `«Ñ¨ã¨∞û KÕÜ«∞_»O „áê~°OaèOKå_»∞. =¸_»∞ ~ÀAÅ‰õΩ XHõ™êi "≥ÅQÆ,
ˆ~QÆ∞ÑÖ_»∞¡ uO@∂ "≥Ú^Œ\ ˜<≥Å QÆ_çáê_»∞. Ô~O_»=<≥ÅÖ’ P~°∞ ~ÀAÅ‰õΩ
XHõ™êi ZO_»∞\Ï‰õΩefl =∂„`«"Õ∞ u<åfl_»∞. =¸_»=<≥ÅÖ’ `˘q∞‡k~ÀAÅ‰õΩ
XHõ™êi =∂„`«"Õ∞ QÍe Ñ‘eÛ Hõiî#"≥∞ÿ# `«Ñ¨ã¨∞û H˘#™êyOKå_»∞. S^Œ=<≥ÅÖ’
QÍe ‰õÄ_® Ñ‘ÅÛÖË^Œ∞. XO\˜HÍeg∞^Œ xÅ|_ç `«Ñ¨ã¨∞û KÕâß_»∞. P
`«áÈÉèÏ~åxH˜ Éèí∂q∞ „‰õΩOyOk. <å~åÜ«∞}∞_»∞ „Ñ¨`«ºHõ∆"≥∞ÿ, ''<åÜ«∞<å! h
19
Ñ¨ÙëêÊO[e
`«Ñ¨ã¨∞û WOHõ KåÅ∞. h `«O„_ç `«~åfi`« h=Ù J~°"≥· P~°∞ "ÕÅ ãÖ=`«û~åÅ∞
~å[º"Õ∞Å∞`å=Ù. P `«~åfi`« ã¨ÑiÎ¨ ¬ =∞O_»ÖÏxHõ<åfl L#flÒ« QÍ „^è∞Œ = #Hõ„∆ `«OQÍ
"≥Å∞Q˘O^Œ∞`å=Ù!—— Jx =~°q∞KåÛ_»∞. „^èŒ∞=Ù_»∞ <ÕÅg∞^Œ ™êyÅÑ¨_ç
<å~åÜ«∞}∞_çH˜ "≥ÚHÍ¯_»∞.
ÉÏÅ∞_≥·# „^èŒ∞=Ù_»∞ „Ñ¨^Œi≈Oz# Ñ¨@∞ì^ŒÅ, ÉèíQÆ=^ŒƒùH˜Î =∞#HõO^Œ~°‰õÄ
ZO`À J=ã¨~°O, P^Œ~°≈„áêÜ«∞O.
5. „Ñ¨Ç¨¡^Œ∞_»∞
ã¨#Hõ, ã¨#O^Œ#, ã¨#`«∞¯=∂~°, ã¨#`«∞û*Ï`«∞Å∞ J#|_Õ #Å∞QÆ∞~°∞
=∞Ç¨Ï~°∞¬Å∞ „|Ç¨Ï‡=∂#ã¨Ñ¨Ù„`«∞Å∞. "å~°∞ =∞Ç¨ `«Ñ¨ã¨ûOÑ¨#∞flÅ∞. XHõ™êi
"å~°∞ q+¨µ‚=¸iÎx ^Œi≈^•Ì=∞x "≥·‰õΩO~îåxH˜ "≥àÏ§~°∞.
[Ü«Ú_»∞, q[Ü«Ú_»∞ "≥·‰õΩO~î° ^•fi~°áêÅ‰õΩÅ∞. "åà◊√§ JÇ¨ÏOHÍ~°O`À
q„~°gQÆ∞`«∂, P =∞Ç¨Ï~°∞¬Å#∞ "≥·‰õΩO~î°OÖ’xH˜ áÈx=fi‰õΩO_® J_»¤yOKå~°∞.
JÑ¨C_»∞ P |∞∞+¨µÅ∞ [Ü«∞q[Ü«ÚÅ#∞ ~åHõ∆ã¨∞Å∞QÍ Ñ¨Ù@ì=∞x â◊Ñ≤OKå~°∞.
[Ü«∞q[Ü«ÚÅ∞ `«=∞ `«ÑC¨ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx "åi áê^•Åg∞^Œ Ñ¨_ç „áêi÷OK«_O» `À,
q+¨µ‚=Ù Ü≥Ú‰õ¯ J=`å~åÅ KÕ`« K«OÑ¨|_ç âßÑ¨q"≥∂K«<åxfl á⁄O^Œ∞`å~°x
K≥áêÊ~°∞.
20
[Ü«∞q[Ü«ÚÅ∞ Éèí∂Ö’HõOÖ’ Hõâ◊ºÑ¨„Ñ¨*ÏÑü, ku J<Õ ^ŒOÑ¨`«∞Å‰õΩ
Ç≤Ï~°}ÏºHõ∆, Ç≤Ï~°}ºHõtÑ¨ÙÅ∞QÍ [x‡OKå~°∞. Ç≤Ï~°}Ïº‰õ∆Ω_»∞ "Õ^•Å#∞
JÑ¨Ç¨ÏiOz áê`åà◊Ö’HõOÖ’ ^•‰õΩ¯#flÑ¨C_»∞ q+¨µ‚=Ù =~åÇ¨Ï (ÑÖk)
J=`å~°OÖ’ J`«}˜‚ ãÖÇ¨ÏiOz "Õ^•Å#∞ ~°H˜∆OKå_»∞. nx`À Ç≤Ï~°}ºHõtÑ¨Ù_»∞
q+¨µ‚=Ù#∞ ^Õfi+≤OK«™êQÍ_»∞. P HÀÑÖ`À Éèí∂Ö’HõOÖ’ q+¨µ‚=Ù#∞ QÆ∞iOz
`«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞Î#fl =Ú#∞Å#∞, ™ê^èŒ∞=ÙÅ#∞ Ç≤ÏOã≤Oz, "åi Ü«∞[˝Ü«∂QÍ^Œ∞Å#∞
<åâ◊#O KÕÜ«∞™êQÍ_»∞. ÃÑ¶∂~°"≥∞ÿ# `«Ñ¨ã¨∞û KÕã≤ „|Ç¨Ï‡#∞ „Ñ¨`«ºHõ∆O
KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. Kå=ÙÖËx =~åxfl HÀ~å_»∞. HÍh „|Ç¨Ï‡, ''Ñ¨Ù\ì̃# „Ñü rq Kå=Hõ
`«Ñ¨Ê^Œ∞! HÍ|\˜ì =∞~˘Hõ =~°O HÀ~°∞HÀ!—— Jx J<åfl_»∞. JÑ¨C_»∞
Ç≤Ï~°}ºHõtÑ¨Ù_»∞, ''~å„u QÍh, Ñ¨QÆÅ∞ QÍh, Éèí∂q∞ g∞^Œ QÍh, PHÍâ◊OÖ’ QÍh,
=∂#=ÙÅ =Å# QÍh, [O`«∞=ÙÅ =Å# QÍh, PÜ«Ú^è•Å =Å# QÍh, ã¨r=ÙÅ
=Å# QÍh, xs˚=ÙÅ =Å# QÍh, ^Õ=`«Å =Å# QÍh, ~åHõ∆ã¨∞Å =Å# QÍh
<å‰õΩ =∞~°}O ãÖÉèíqOK«‰õÄ_»^Œ∞. JO`ÕQÍHõ Ü«Ú^ŒúOÖ’ <å‰õΩ Z^Œ∞~°∞ÖËx
Ñ¨~å„Hõ=∂xfl, Ö’HõáêÅ‰õΩÅ =∞Ç≤Ï=∞Å#∞ q∞Oz# =∞Ç¨=∞Ç≤Ï=∞efl
„Ñ¨™êkOK«O_ç!—— Jx HÀ~å_»∞. „|Ç¨Ï‡ P =~åxfl WKåÛ_»∞. J@∞=O\˜ J~°∞^≥·#
â◊‰õΩÎefl ^Œ∞~°∞Ñ¨Ü≥∂QÆO K≥Ü«∞º‰õΩO_® |∞kú ‰õΩâ◊Å`«`À *Ï„QÆ`«ÎQÍ =∞ã¨Å∞HÀ=∞x
Ç≤Ï`«=Ù K≥áêÊ_»∞ ‰õÄ_®.
HÍh, Ç≤Ï~°}ºHõtÑ¨Ù_»∞ =~°QÆ~°fiO`À Jxfl Ö’HÍÅ#∞ [~ÚOz
ã¨fi~åækèÑ¨`åºxfl ‰õÄ_® ™êkèOz JO^Œih Ç≤ÏOã≤ã¨∂Î Ö’HõHõO@‰õΩ_»∞QÍ
=∂~å_»∞. q+¨µ‚=Ù#∞ ‰õÄ_® [~Ú¿ãÎ JO^ŒiHõO>Ë `å<Õ Q˘Ñ¨Ê"å}‚=Ù`å#x
ÉèÏqOz q+¨µ‚=ÙHÀãÖ "≥`«Hõ™êQÍ_»∞. HÍh ZO`« "≥uH˜<å J`«_çH˜ q+¨µ‚=Ù
^˘~°HÖõ ^Ë ∞Œ .
Ç≤Ï~°}ºHõtÑ¨Ù_ç ÉèÏ~°º bÖÏ=u. „Ñ¨Ç¨¡^Œ∞_»∞ Ç≤Ï~°}ºHõtÑ¨Ù_ç ‰õΩ=∂~°∞_»∞.
„Ñ¨Ç¨¡^Œ∞_»∞ Ñ¨Ù@∞ìHõ`À<Õ Q˘Ñ¨Ê q+¨µ‚Éèí‰õΩÎ_≥· "≥∞ÅQÆ™êQÍ_»∞. Wk Ç≤Ï~°}ºHõtÑ¨Ù_çH˜
ZO`«=∂„`«O #K«ÛÖË^Œ∞. J`«}˜‚ `«#‰õΩ `«y# Ñ¨Ù„`«∞_çQÍ, q+¨µ‚^Õfi+≤QÍ
=∂~°Û=∞x â◊√„HÍKå~°∞ºx ‰õΩ=∂~°∞Öˇ·# K«O_®=∂~°∞¯Å‰õΩ JÑ¨ÊyOKå_»∞. "å~°∞
J`«_çH˜ Jxfl q^ŒºÅ#∂ É’kèOK«QÆeQÍ~°∞, HÍh q+¨µ‚^Õfi+≤QÍ =∂„`«O
=∂~°ÛÖËHõáÈÜ«∂~°∞. JÑ¨C_»∞ Ç≤Ï~°}ºHõtÑ¨Ù_»∞ „Ñ¨Ç¨¡^Œ∞_çH˜, 'q+¨µ‚ÉèíH˜Îx
q_»<å_»—=∞x #Ü«∂<å, ÉèíÜ«∂<å #K«ÛK≥áêÊ_»∞. HÍh Ñ¶ë`«O ÖËHõáÈ~ÚOk.
HÀÑÖ`À Ç≤Ï~°}ºHõtÑ¨Ù_»∞ „Ñ¨Ç¨¡^Œ∞}˜‚ J<ÕHõ Ç≤ÏOã¨Å‰õΩ QÆ∞iKÕâß_»∞. „Ñ¨Ç¨¡^Œ∞_»∞
21
Ñ¨ÙëêÊO[e
Ç¨Ïi<å=∞ã¨‡~°} KÕã¨∂Î Jxfl Ç≤ÏOã¨Å#∂ ÉèíiOKå_»∞. J`«x â◊s~°O
K≥‰õΩ¯K≥^Œ~°ÖË^Œ∞.
z=~°‰õΩ Ç≤Ï~°}ºHõtÑ¨Ù_»∞ ‰õΩ=∂~°∞}˜‚ `«# ^ŒQÆæ~°‰õΩ ~°Ñ≤ÊOz WÖÏ J<åfl_»∞.
''Fs! h=O\˜ ‰õΩÅ„^ÀÇ≤Ïx <Õ<Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ K«OÑ¨Ù`å#∞. 'Ç¨Ïi!— 'Ç¨Ïi!— Jx
=^Œ~°∞`«∞<åfl=Ù QÆ^•! P Ç¨Ïi ZHõ¯_» L<åfl_À <å‰õΩ K«∂Ñ≤OK«∞!—— Jx
Ç¨ïOHõiOKå_»∞. JÑ¨C_»∞ „Ñ¨Ç¨¡^Œ∞_»∞, ''Ç¨Ïi ã¨~åfiO`«~åºq∞. Ç¨Ïi XHõKÀ@
LO_ç "Õ~˘HõKÀ@ ÖËHõáÈ=_»O ÖË^Œ∞. PÜ«∞##∞ ZHõ¯_» HÍ"åÅO>Ë JHõ¯_Õ
K«∂_»=K«∞Û!—— Jx ã¨=∂^è•#O K≥áêÊ_»∞. Ç≤Ï~°}ºHõtÑ¨Ù_»∞, ''J~Ú`Õ Ç¨Ïix D
ã¨ÎOÉèíOÖ’ K«∂Ñ¨QÆÅ"å?—— Jx „Ñ¨tflOKå_»∞. ''xã¨ûO^ÕÇ¨ÏOQÍ K«∂_»=K«∞Û!——
Jx „Ñ¨Ç¨¡^Œ∞_»∞ ã¨=∂^è•#O K≥áêÊ_»∞. Ñ¨@ìÖËx HÀÑÖ`À Ç≤Ï~°}ºHõtÑ¨Ù_»∞ P
ã¨ÎOÉèÏxfl J~°KÕu`À K«iz =ÚHõ¯Å∞ KÕâß_»∞. P ã¨ÎOÉèíOÖ’ #∞Oz q+¨µ‚=Ù
ÃÑ¶∂~°"≥∞ÿ# #~°ã≤OÇ¨Ï J=`å~°O`À Pq~°ƒùqOKå_»∞. ã≤OÇ¨ÏO `«Å`À, =∞x+≤
â◊s~°O`À, =∞x+‘–[O`«∞=Ó HÍx P ~°∂ÑÖ`À, Ñ¨QÆÅ∂–~å„f HÍx
™êÜ«∞O„`«O "Õà◊, ã¨r=O, xs˚=O HÍx KÕuQÀà◊§`À Ç≤Ï~°}ºHõtÑ¨Ù_ç Hõ_»∞Ñ¨Ù#∞
peÛ"Õã≤ K«Oáê_»∞. JucèHõ~°~°∂ÑÖ`À, HÀÑÖ`À [fieOzáÈ`«∞#fl P
L„QÆ#~°ã≤OÇ¨Ï=¸iÎx „Ñ¨Ç¨¡^Œ∞_»∞ „áêi÷Oz âßOuOÑ¨KÕâß_»∞. „Ñ¨Ç¨¡^Œ∞_»∞ P
`«~åfi`« Q˘Ñ¨Ê Ç¨ÏiÉèíH˜Î`À „Ñ¨*Ï~°O[HõOQÍ áêÅ# KÕâß_»∞.
6. =∂~°¯O_ÕÜ«Ú_»∞
Ñ¨Ó~°fiO =∞$HõO_»∞_»∞, =∞~°∞^Œfiu J<Õ ^ŒOÑ¨`«∞Å∞ LO_Õ"å~°∞. =∞$HõO_»∞_»∞
J~°}ºOÖ’ `«Ñ¨ã¨∞û KÕ¿ã"å_»∞. "åiH˜ ãÖ`å#O ÖË^Œ∞. ãÖ`å#O HÀãÖ
=∞$HõO_»∞_»∞ "å~°}Ïã≤ "≥o§ t=Ù}˜‚ „áêi÷OKå_»∞. JÑ¨C_»∞ Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞
„Ñ¨`«ºHõ∆"≥∞ÿ, ''h‰õΩ #∂~°∞ ãÖ=`«û~åÅ∞ PÜ«Ú~åÌÜ«∞O QÆÅ `≥eq`«‰õΩ¯= H˘_»∞‰õΩ
HÍ"åÖÏ ÖËHõ Ñ¨^ŒÇ¨~°∞ ãÖ=`«û~åÅ∞ rqOKÕ JÖÏÊÜ«Ú+¨µ¯_»∞, `≥eqQÆÅ"å_»∞,
<å‰õΩ Ñ¨~°=∞Éèí‰õΩÎ_»∞ J~Ú# ‰õΩ=∂~°∞_»∞ HÍ"åÖÏ?—— Jx „Ñ¨tflOKå_»∞. JÑ¨C_»∞
=∞$HõO_»∞_»∞, ''™êfig∞! `≥eqQÆÅ"å_»∞, t=Éèí‰õΩÎ_»∞ J~Ú# H˘_»∞‰õΩ <å‰õΩ
HÍ"åe. "å_»∞ Z‰õΩ¯= ãÖ=`«û~åÅ∞ rqOK«HõáÈ~Ú<å Ñ¶¨~åfiÖË^Œ∞!—— Jx
HÀ~°∞‰õΩ<åfl_»∞. H˘<åflà◊§‰õΩ "åà◊§‰õΩ XHõ Ñ¨Ù„`«∞_»∞ [x‡OKå_»∞. J`«_çH˜
=∂~°¯O_ÕÜ«Ú_»∞ Jx <å=∞Hõ~°}O KÕã≤ ZO`À =Ú^Œ∞ÌQÍ ÃÑOKå~°∞.
ãÖ=`«û~åÅ∞ QÆ_»∞ã¨∞Î<åfl~Ú. =∂~°¯O_ÕÜ«Ú_»∞ K«Hõ¯QÍ q^Œº <Õ~åÛ_»∞.
22
q#Ü«∞q^èÕÜ«∞`«Å#∞ Hõey L<åfl_»∞. `«e¡^ŒO„_»∞Å =∞#ã¨∞ûÖ’x ÉÏ^èŒ#∞
„QÆÇ≤ÏOz "åix J_çy q+¨Ü«∞O `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. ''"å~°}Ïã≤H˜ "≥o§, <å
z=i~ÀAÅ∞ t=Ù_ç ã¨xflkèÖ’ QÆ_»∞Ñ¨Ù`å#∞——, Jx `«e¡^ŒO„_»∞Å‰õΩ K≥Ñ≤Ê "åi
J#∞=∞u fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. "å~°}Ïã≤H˜ KÕi JHõ¯_» nHõ∆`À t=Ù}˜‚
JiÛOK«™êQÍ_»∞.
=∂~°¯O_ÕÜ«Ú_çH˜ Ñ¨^ŒÇ¨ˆ~à◊√§ xO_»QÍ<Õ J`«_ç „áê}ÏÅ#∞
fã¨∞‰õΩáÈ=_®xH˜ Ü«∞=∞^Œ∂`«Å∞ =KåÛ~°∞. HÍh =∂~°¯O_ÕÜ«Ú_»∞ t=nHõ∆Ö’
L#flO^Œ∞# "å~°∞ J`«}˜‚ ã¨g∞Ñ≤OK«ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. JÑ¨C_»∞ Ü«∞=Ú_Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ
=zÛ =∂~°¯O_ÕÜ«Ú}˜‚ `«#`À ~°=∞‡<åfl_»∞. =∂~°¯O_ÕÜ«Ú_»∞ t=eOQÍxfl
QÆ\ ˜ìQÍ H“yeOK«∞‰õΩx „áêi÷OK«™êQÍ_»∞. J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© Ü«∞=Ú_»∞ `«#
áêâ◊O`À =∂~°¯O_ÕÜ«Ú}˜‚ |OkèOKåÅx „Ñ¨Ü«∞uflOKå_»∞. JÑ¨C_»∞ t=Ù_»∞
„Ñ¨`«ºHõ∆"≥∞ÿ Ü«∞=∞^èŒ~°‡~åA#∞ =∞O^ŒeOz ÑÖÑ≤"Õâß_»∞. =∂~°¯O_ÕÜ«Ú}˜‚
=∞~°}O ÖË‰õΩO_® (z~°OrqQÍ) LO_»=∞x nqOKå_»∞.
ÉÏÅÉèí‰õΩÎÅÖ’ =∂~°¯O_ÕÜ«Ú_ç K«i„`« KåÖÏ Q˘Ñ¨Êk. Jk JO^ŒiH©
P^Œ~≈° „áêÜ«∞O.
7. Jëêì=„‰õΩ_»∞
Ñ¨Ó~°fiO Ü«∂[˝º=Å∞¯ º_»∞ J<Õ Q˘Ñ¨Ê |∞∞+≤ LO_Õ"å_»∞. PÜ«∞# J_»qÖ’
XHõ P„â◊=∂xfl xi‡OK«∞‰õΩx t+¨µºÅ‰õΩ "Õ^Œ"Õ^•OQÍÅ#∞ É’kèOKÕ"å_»∞. J`«x
=^ŒÌ HõÇ¨ÏŸ_»∞_»∞ J<Õ t+¨µº_»∞ L<åfl_»∞. J`«_»∞ KåÖÏ `≥eqQÆÅ"å_»∞,
q#Ü«∞=O`«∞_»∞. Ü«∂[˝º=Å∞¯ º_»∞ HõÇ¨ÏŸ_»∞_çH˜ `«# ‰õΩ=∂Ô~Î J~Ú# ã¨∞*Ï`«#∞
WzÛ q"åÇ¨ÏO KÕâß_»∞. HõÇ¨ÏŸ_»∞_»∞ Ü«∂[˝º=Å∞¯ º_ç P„â◊=∞OÖ’<Õ LO_ç
t+¨µºÅ‰õΩ "Õ^•Å#∞ É’kèOK«™êQÍ_»∞. H˘xfl ~ÀAÅ‰õΩ ã¨∞*Ï`« QÆ~åƒùxfl
^èŒiOzOk. `«#‰õΩ Ñ¨Ù@ìÉ’ÜÕ∞ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ =∞Ç¨ÑÖ_ç`«∞_»∞ HÍ"åÅx P"≥∞
HÀ~°∞‰õΩ<Õk. JO^Œ∞KÕ`« "Õ^•^èŒºÜ«∞#O [iˆQ@Ñ¨C_»∞ P"≥∞ „â◊^ŒúQÍ qO@∂
LO_Õk. QÆ~°ƒùOÖ’x tâ◊√=Ù "Õ^•Å∞ <Õ~°∞ÛHÀ™êQÍ_»∞. WÖÏ <≥ÅÅ∞ QÆ_çKå~Ú.
XHõ~ÀA HõÇ¨ÏŸ_»∞_»∞ t+¨µºÅ‰õΩ É’kèã¨∂Î, XHõ â’¡HÍxfl `«Ñ¨CQÍ LK«ÛiOKå_»∞.
"≥O@<Õ QÆ~°ƒùOÖ’ L#fl tâ◊√=Ù `«O„_ç `«Ñ¨C#∞ ZuÎK«∂áê_»∞. Jk K«∂z JHõ¯_»
"å~°O^Œ~°∂ Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. HõÇ¨ÏŸ_»∞_»∞ HÀÑÖ`À =∞O_çÑ¨_®¤_»∞.
''Ñ¨Ù@ìHõ=ÚO^Õ WO`« á⁄QÆ~°∞`À <åˆH =OHõÅ∞ ÃÑ_»∞`«∞<åfl=Ù HÍ|\˜ì h â◊s~°O
23
Ñ¨ÙëêÊO[e
J+¨ì=OHõ~°Å`À LO@∞Ok, áÈ!—— Jx HõÇ¨ÏŸ_»∞_»∞ QÆ~°ƒùOÖ’ L#fl a_»¤x
â◊ÑO≤ Kå_»∞.
H˘kÌ~ÀAÅ `«~åfi`« HõÇ¨ÏŸ_»∞_»∞ [#Hõ =∞Ç¨~åA#∞ "≥∞Ñ≤ÊOz ^èŒ#O
ãÖáêkOK«_®xH˜ q∞käÖÏ#QÆ~åxH˜ "≥àÏ§_»∞. JHõ¯_» XHõ Ü«∞[˝O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^ŒO_ç J<Õ ÑÖ_ç`«∞_»∞ JHõ¯_çH˜ =KåÛ_»∞. J`«_»∞
q∞käÖÏ#QÆ~°OÖ’x ÑÖ_ç`«∞Å`À "å^Œ#‰õΩ kQÍ_»∞. "å^Œ#Ö’ F_çáÈ~Ú#
"å~°O^Œih #kÖ’H˜ „`Àã≤ "≥Ü«∂ºÅx xÜ«∞=∞O ÃÑ\Ïì_»∞. q∞käÖÏ#QÆ~°OÖ’x
Q˘Ñ¨Ê ÑÖ_ç`«∞ÅO`å ^ŒO_ç`À "å^Œ#‰õΩ ky F_çáÈ~Ú #káêÅÜ«∂º~°∞.
HõÇ¨ÏŸ_»∞_»∞ ‰õÄ_® ^ŒO_ç KÕuÖ’ F_çáÈ~Ú #kÖ’H˜ „`Àã≤ "≥Ü«∞ºÉ_®¤_»∞.
W^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ JHõ¯_» P„â◊=∞OÖ’ Jëêì=„‰õΩ_»∞ Ñ¨Ù\Ïì_»∞. J`«x â◊s~°O
Zxq∞k =OHõ~°Å`À qHÍ~°OQÍ LOk. J`«_»∞ „Hõ=∞OQÍ ÃÑiy
ÃÑ^ŒÌ"å_»Ü«∂º_»∞. `å`«QÍÔ~·# Ü«∂[˝º=Å∞¯ º_»∞ Jëêì=„‰õΩ_çH˜ `«O„_çÖËx
Ö’@∞ÖË‰õΩO_® ÃÑOK«∞`«∂ q^•º|∞^Œ∞úÅ∞ <ÕiÊOKå_»∞. Jëêì=„‰õΩ_»∞ Ñ¨<≥flO_Õà◊§
=Ü«∞ã¨∞ûˆH =∞Ç¨ÑÖ_ç`«∞_»Ü«∂º_»∞. `«O„_ç, `å`«Å#∞ q∞Oz#"å_»Ü«∂º_»∞.
J`«_»∞ `«# `«O„_ç #káêÖˇ·# ãÖQÆu q<åfl_»∞. "å^Œ#Ö’ ^ŒO_ç ÑÖ_ç`«∞}˜‚
F_çOKåÅx x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. q∞käÖÏ#QÆ~åxH˜ `«# q∞„`«∞_≥·#
âıfi`«ˆH`«∞=Ù`À Hõeã≤ „Ñ¨Ü«∂}=∞Ü«∂º_»∞. [#Hõ=∞Ç¨~åA "≥Ú^Œ@ ÉÏÅ∞_≥·#
Jëêì=„‰õΩ}˜‚ ^ŒO_ç`À "åkOK«_®xH˜ J#∞=∞uOK«ÖË^Œ∞. HÍh J`«_ç Ñ¨@∞ì^ŒÅ,
`Õ[ã¨∞û, q^Œfi`«∞Î K«∂ã≤ J|∞ƒ~°Ñ¨_®¤_»∞. z=iH˜ =∞#ã¨∞û =∂~°∞Û‰õΩx, J`«_çH©
^ŒO_çH© "å^Œ##∞ U~åÊ@∞ KÕâß_»∞. Jëêì=„‰õΩ_»∞ ^ŒO_çx J=bÅQÍ F_çOz,
J`«}˜‚ #kÖ’H˜ „`Àã≤"≥Ü«∞º=∞x [#Hõ=∞Ç¨~åA#∞ HÀ~å_»∞.
HÍh ^ŒO_ç, `å#∞ =~°∞}^Õ=Ù_ç ‰õΩ=∂~°∞}‚h, #kÖ’H˜ „`Àã≤"≥Ü«∞º|_ç#
ÑÖ_ç`«∞ÅO^Œ~°∂ ˆH∆=∞OQÍ L<åfl~°h, =~°∞}^Õ=Ù_»∞ [iÑ≤ã¨∞Î#fl Ü«∞[˝OÖ’
áêÖÁæ#_®xH˜ "å~°O^Œ~°∂ ÑÖÑ¨|_®¤~°h K≥áêÊ_»∞. ^ŒO_ç ã¨ÉèíÖ’x "å~°O^Œih
#k ^ŒQÆæ~°‰õΩ fã¨∞‰õΩ"≥o§ #kÖ’xH˜ „`Àã≤"ÕÜ«∞|_ç# ÑÖ_ç`«∞ÅO^Œih
#kÖ’#∞Oz |Ü«∞@‰õΩ fã¨∞‰õΩ=KåÛ_»∞. Jëêì=„‰õΩ_»∞ `«# `«O„_ç J~Ú#
HõÇ¨ÏŸ_»∞_çH˜ #=∞ã¨¯iOz Pjã¨∞ûÅ∞ á⁄O^•_»∞. q∞käÖÏ#QÆ~°OÖ’x "å~°O^Œ~°∂
Jëêì=„‰õΩ_Õ JO^Œi Hõ<åfl Q˘Ñ¨Ê ÑÖ_ç`«∞_»x "Õ~Ú<Àà◊§`À „Ñ¨â◊Oã≤OKå~°∞.
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
24
=∂~°æ^Œ~°≈Hõ Hõ^äŒÅ∞
1. =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyáÈ!
Hõ>ì̌Å∞ H˘@∞ì‰õΩx rqOKÕ"å_»∞ XHõ_»∞ LO_Õ"å_»∞. J`«_»∞ J_»qÖ’ Hõ>ì̌Å∞
H˘\˜ì fã¨∞‰õΩ=zÛ TiÖ’ J"Õ∞‡"å_»∞. "å_»∞ XHõ™êi J_»qÖ’ Hõ>ˇìÅ∞
H˘_»∞`«∞<åfl_»∞. JÑ¨C_»∞ J`«_çH˜ XHõ ™ê^èŒ∞=Ù Z^Œ∞~°∞Ñ¨_ç, ''<åÜ«∞<å,
=ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyáÈ!—— Jx ã¨ÅÇ¨ WzÛ `«#^•i# `å#∞ "≥o§áÈÜ«∂_»∞. P
ã¨ÅÇ¨ P Hõ>ˇìÅ∞ H˘>Ëì"å_çH˜ "≥O@<Õ J~°÷O HÍÖË^Œ∞. P ~ÀA‰õΩ J=∞‡QÆey#xfl
Hõ>ˇìÅ∞ H˘\˜ì fã¨∞‰õΩáÈ~Ú, TiÖ’ Jq∞‡, ™êÜ«∞O„`åxH˜ WO\˜H˜ KÕ~å_»∞.
HÍh P ™ê^èŒ∞=Ù K≥Ñ≤Ê#=∂@ "å_ç =∞#ã¨∞ûÖ’ "≥∞^Œ∞Å∞`«∂<Õ LOk.
''P ™ê^èŒ∞=Ù ##∞fl ZO^Œ∞‰õΩ =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyá⁄=∞‡<åfl_»∞?—— Jx
PÖ’zOKå_»∞. WÖÏ PÖ’zã¨∂Î LO_»QÍ<Õ H˘xfl ~ÀAÅ∞ QÆ_çzáÈÜ«∂~Ú.
XHõ~ÀA "å_»∞, ''P ™ê^èŒ∞=Ù K≥Ñ≤Ê#@∞ì D ~ÀA J_»qÖ’ =ÚO^Œ∞‰õΩ
"≥o§K«∂_®e——, J#∞‰õΩ<åfl_»∞. J_»qÖ’ H˘O`«^Œ∂~°O =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥o§ JHõ¯_»
U=ÚO^À K«∂âß_»∞. "å_çH˜ JHõ¯_» ÖˇHõ¯ÖË#xfl =∞OzQÆO^èŒO K≥@∞¡
HõxÑ≤OKå~Ú. `«# J^Œ$ëêìxH˜ "å_»∞ ZO`À ãÖ`À+¨Ñ¨_ç |O_»¡`À
=∞OzQÆO^èŒÑ¨Ù K≥Hõ¯ `≥zÛ Jq∞‡ KåÖÏ ÉèÏQÆº=O`«∞_»Ü«∂º_»∞.
HÍÅO QÆ_»∞ã¨∂Î<Õ LOk. =∞i H˘O`«HÍÖÏxH˜ ™ê^èŒ∞=Ù `«#`À, ''=ÚO^Œ∞‰õΩ
™êyáÈ!—— Jx K≥Ñ≤Ê# =∂@Å∞ "å_çH˜ =∞m§ QÆ∞~°∞Î‰õΩ =KåÛ~Ú. J_»qÖ’
=∞iH˘O`« ^Œ∂~°O =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥àÏ§_»∞. JHõ¯_» XHõ #k, ^•x X_»∞¤# XHõ
"≥O_ç QÆx HõxÑ≤OKå~Ú. "å_ç Pâ◊Û~åºxH˜ JO`«∞ÖË^Œ∞. ^•xÖ’ #∞Oz "≥O_çx
„`«qfi `≥zÛ q„Hõ~ÚOKå_»∞. ^•x`À `«# ^ŒQÆæ~° ZO`« ^èŒ#=ÚO^À `≥eÜ«∞#O`«
^èŒ#=O`«∞_≥· áÈÜ«∂_»∞.
H˘O`«HÍÅO QÆ_çzOk. XHõ~ÀA P Hõ>ˇìÅ∞ H˘>Ëì"å_»∞ PÖ’zã¨∂Î, ''P
™ê^èŒ∞=Ù ##∞fl =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyá⁄=∞‡<åfl_»∞ HÍh JHõ¯_» QÆO^èŒÑ¨ÙK≥@∞¡, "≥O_çQÆx
LO\ÏÜ«∞x K≥Ñ¨ÊÖË^Œ∞ Hõ^•! HÍ|\˜ì J_»qÖ’ WOHÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ~Ú, JHõ¯_»
Uq∞ LO\ÏÜ≥∂ K«∂™êÎ#∞—— J#∞‰õΩ<åfl_»∞. D™êi #kx ^•\˜ WOHÍ
=ÚO^Œ∞‰õΩ "≥àÏ§_»∞. JHõ¯_» "å_çH˜ XHõ |OQÍ~°∞ QÆx HõxÑ≤OzOk. ''JÔ~!
K«∂âß"å! WO^Œ∞ HÀã¨"Õ∞ ™ê^èŒ∞=Ù ##∞fl =ÚO^Œ∞‰õΩ á⁄=∞‡<åfl_»∞—— Jx
J#∞‰õΩ<åfl_»∞. P#O^ŒO`À QÆO`«∞Å∞ "Õâß_»∞.
25
Ñ¨ÙëêÊO[e
H˘O`«HÍÅO `«~åfi`« WOHÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ"≥o§ =„*ÏÅ∞, "≥·_è»∂~åºÅ∞
á⁄O^•_»∞. "å\˜`À ‰õΩÉË~°∞_»O`«\ ˜ "å_≥·áÈÜ«∂_»∞.
D Hõ^äŒ#∞ N ~å=∞Hõ$+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨ É’kèOKå~°∞. PÜ«∞#, ''g∞~°∞ U Ñ¨x
KÕã≤<å ^•xÖ’ WOHÍ WOHÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyáÈO_ç. ^•x=Å¡ g∞‰õΩ =∞iO`«
qÅ∞"≥·#q Åaè™êÎ~Ú. L#flKÀ>Ë LO_çáÈ`Õ Uq∞\˜ „Ñ¨Ü≥∂[#O?—— Jx
K≥áêÊ~°∞. HÍ|\˜ì =∞#O K«^Œ∞=ÙÖ’ QÍh, WOˆH^≥·<å q^Œº#∞, Hõà◊#∞
<Õ~∞° ÛHÀ=_»OÖ’ QÍh, <Õ~∞° Û‰õΩ#fl^•x`À `«$Ñ≤ÑÎ _¨ ç PyáÈ‰õÄ_»^∞Œ . 'Ñ¶~¨ åfiÖË^∞Œ ÖË!
Wk KåÅ∞ÖË!— J#∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞. =∞iO`«QÍ <Õ~°∞ÛHÀ=_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKåe.
<Õ~°∞Û‰õΩ#fl ^•xfl =∞iO`«QÍ 'JÉèÏºãÖ— K≥Ü«∂ºe. JÑ¨C_»∞ P q^ŒºÖ’ =∞iO`«
K«Hõ¯QÍ ~å}ÕK«QÆÅ∞QÆ∞`å=Ú. Q˘Ñ¨Ê"åà◊§O HÍQÆÅ∞QÆ∞`å=Ú.
2. |∞ã¨H˘@∞ì! HÍ@∞ "ÕÜ«∞=^Œ∞Ì!
J#QÆ#QÍ XHõ T~°∞. P Ti |Ü«∞@ XHõ Ñ¨zÛHõ |Ü«∞Å∞, P Ñ¨zÛHõ
|Ü«∞Å∞Ö’ XHõ áê=ÚÑ¨Ù@ì LO_Õq. P Ñ¨Ù@ìÖ’ XHõ ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# q+¨ã¨~°ÊO
LO_Õk. P "≥∞ÿ^•#OÖ’ Ñ≤Å¡Å∞ `«=∞ Ñ¨â◊√=ÙÅ#∞ "Õ∞¿Ñ"å~°∞. J~Ú`Õ "åà◊√§ P
Ñ¨Ù@ì "≥·Ñ¨Ù‰õΩ =∂„`«O "≥àı§"å~°∞ HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë P Ñ¨Ù@ì ^Œi^•Ñ¨ÙÅÖ’H˜
=zÛ# "å~°O^Œih P áê=Ú HÍ@∞"Õ¿ãk. JO^Œ∞=Å¡ Z=~°∂ ^•x ^ŒQÆæiH˜
áÈ‰õΩO_® KåÖÏ *Ï„QÆ`«ÎQÍ "≥∞ÅQÆ∞`«∂ LO_Õ"å~°∞.
XHõ~ÀA XHõ ™ê^èŒ∞=Ù P Ñ¨zÛHõ|Ü«∞Å∞Ö’ #_»∞K«∞‰õΩO@∂ "≥_»∞`«∞<åfl_»∞.
J`«_»∞ P áê=ÚÑ¨Ù@ì "≥·Ñ¨Ù #_»=_»O K«∂ã≤ JHõ¯_» Ñ¨â◊√=ÙÅ∞ HÍã¨∞Î#fl Ñ≤Å¡Å∞
26
J`«_ç ^ŒQÆæiH˜ Ñ¨~°∞QÆ∞Ñ¨~°∞QÆ∞# "≥o§, ''JÜ«∂º! JHõ¯_» XHõ ÃÑ^ŒÌáê=Ú LOk.
Jk JO^Œih Hõ~°∞™ÈÎOk! J@∞ "≥à◊§=^Œ∞Ì!—— Jx K≥áêÊ~°∞. P ™ê^èŒ∞=Ù
#=Ùfi`«∂, ''Ñ¶¨~åfiÖË^Œ∞ÖË! <å‰õΩ KåÖÏ =∞O„`åÅ∞ `≥Å∞ã¨∞!—— Jx =ÚO^Œ∞‰õΩ
™êyáÈÜ«∂_»∞. HÍh P Ñ≤Å¡Å∞ PÜ«∞##∞ J#∞ãïOK«‰õΩO_® ÉèíÜ«∞O`À JHõ¯_Õ
PyáÈÜ«∂~°∞. P ™ê^èŒ∞=Ù Ñ¨Ù@ì#∞ ã¨g∞Ñ≤OK«QÍ<Õ, P Ñ≤Å¡Å∞ K≥Ñ≤Ê#@∞ìQÍ XHõ
ÃÑ^ŒÌáê=Ú |∞ã¨Å∞H˘_»∞`«∂ P ™ê^èŒ∞=Ù#∞ HÍ@∞"≥Ü«∞º_®xH˜ =ÚO^Œ∞‰õΩ
=zÛOk. P áê=Ú#∞ K«∂ã≤# ™ê^èŒ∞=Ù H˘OK≥O =∞\ì̃ fã≤ =∞O„uOz ^•xg∞^Œ
K«ÖÏ¡_∞» . "≥O@<Õ P áê=ÚÖ’x ^Œ∞+¨`ì fi« O =∂Ü«∞=∞~ÚOk. Jk Ug∞ KÕÜ∞« ÖËHõ
PÜ«∞# HÍà◊§=ÚO^Œ∞ Ñ¨_ç #=∞™ê¯~°O KÕã≤Ok.
™ê^èŒ∞=Ù P áê=Ú`À, ''ZO^Œ∞‰õΩ JO^Œih HÍ@∞"Õã¨∞Î<åfl=Ù? W`«~°∞Å‰õΩ
Ç¨x K≥Ü«∞º_»O áêÑÖ Hõ^•! WHõÃÑ· Z=fiih HÍ@∞"ÕÜ«∞=^Œ∞Ì. hH˘Hõ =∞O„`«O
<ÕiÊ™êÎ#∞. ^•xfl [Ñ≤OK«_»O JÅ"å@∞ KÕã¨∞HÀ! ^•x=Å¡ h „‰õÄ~°`«fiO
#tã¨∞ÎOk. JO`ÕHÍHõ h áêáêÅhfl áÈ~Ú, ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚ ‰õÄ_®
K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`å=Ù!—— Jx P áê=Ú‰õΩ XHõ =∞O„`åxfl LÑ¨^ÕtOKå_»∞. `å#∞
K≥Ñ≤Ê#@∞ì KÕã¨∂Î LO_»=∞x, `å#∞ =∞m§ =™êÎ#x K≥Ñ≤Ê "≥o§áÈÜ«∂_»∞.
H˘O`«HÍÅO QÆ_çzOk. P áê=Ú „â◊^ŒúQÍ =∞O„`åxfl [Ñ≤ã¨∂Î rq™ÈÎOk.

Z=fiih HÍ@∞"≥Ü«∞º_»O ÖË^Œ∞. JHõ¯_» Ñ¨â◊√=ÙÅ∞ HÍã¨∞Î#fl Ñ≤Å¡Å∞ P áê=Ú
Z=fiih HÍ@∞"ÕÜ«∞_»O ÖË^Œx HõxÃÑ\Ïì~°∞. „Hõ=∞OQÍ ÉèíÜ«∞O `«yæ ^•x g∞^Œ
~åà◊√§ qã≤i K«∂âß~°∞. ~åà◊√§ `«ye<å Jk Ug∞ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. P Ñ≤Å¡Ö’¡ XHõ_»∞
^è≥·~°ºO KÕã≤ ^•x `ÀHõ#∞ Ñ¨@∞ì‰õΩx ÖÏQÍ_»∞. J~Ú<å Jk Ug∞ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞.
^•x`À ÉèíÜ«∞O Ñ¨ÓiÎQÍ áÈ~Ú, ^•x `ÀHõ#∞ Ñ¨@∞ì‰õΩx QÍeÖ’ y~°y~å uÑ≤Ê
27
Ñ¨ÙëêÊO[e
~î°Ñ‘=∞x <ÕÅˆHã≤ H˘\Ïì_»∞. P ^≥|ƒ`À áê=Ú ~°HõÎO HõH˜¯, ã¨Ê $Ç¨Ï`«Ñ≤Ê
Ñ¨_çáÈ~ÚOk. Jk Hõ^ŒÅ‰õΩO_® Ñ¨_ç LO_»_»O K«∂ã≤, K«zÛáÈ~ÚO^Œ#∞‰õΩx P
Ñ≤Å¡Å∞ P#O^ŒOQÍ "≥o§áÈÜ«∂~°∞.
HÍh P áê=Ú K«xáÈÖË^Œ∞.
H˘O`«¿ãÑ¨\ ˜ `«~åfi`« ^•xH˜
`≥eq =zÛOk. Z=Ú‰õÅ∞
q~°QÆ_»O`À KåÖÏ <˘Ñ≤Ê Hõey,
Hõ^ŒÅÖËHõ áÈ~ÚOk. JuHõ+¨ìO
g∞^Œ áê‰õΩ`«∂ ZÖÏQÀ `«#
Ñ¨Ù@ìÖ’H˜ KÕiOk. JÑ¨Ê\˜ #∞Op
Ñ¨QÆ\ ˜ Ñ¨Ó@ |Ü«∞\˜H˜ ~å=_»O
=∂x "Õã≤Ok. ~å„uÑ¨Ó@
|Ü«∞\˜H˜ =zÛ P‰õΩÅ∂, ~åe#
Ñ¨à◊¥§ uO@∂ HÍÅO QÆ_»Ñ¨™êyOk. JO^Œ∞=Å¡ zH˜¯â◊Åº"≥∞ÿáÈ~Ú Z=ÚHõÅ
QÆ∂_»∞ÖÏ `«Ü«∂~°~ÚOk. HÍh =∞O„`åxfl [Ñ≤OK«_»O =Å¡ ^•xH˜ P Ñ≤Å¡Å
g∞^Œ HÀÑÖ ~åÖË^Œ∞. "åà◊√§ `«#‰õΩ Ç¨x KÕâß~°#fl q+¨Ü«∂xfl ‰õÄ_® „Hõ=∞OQÍ
=∞iÛáÈ~ÚOk.
WÖÏ XHõ ãÖ=`«û~°O QÆ_çzOk. XHõ~ÀA P ™ê^èŒ∞=Ù =∞m§ =zÛ P
áê=Ú ZHõ¯_» LO^Œx P Ñ≤Å¡efl J_çQÍ_»∞. "åà◊√§ ZO`À ãÖ`À+ÖQÍ, P
áê=Ú#∞ <ÕÅˆHã≤ H˘\Ïì=∞h, Jk K«zÛáÈ~ÚO^Œh K≥áêÊ~°∞. HÍh P ™ê^èŒ∞=Ù
#=∞‡ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë `å#∞ =∞O„`«O WKåÛ_»∞ Hõ^•! P =∞O„`«O Ñ¨ÓiÎQÍ
Ñ¨xKÕ¿ãO`«=~°‰õÄ P áê=Ú K«xáÈ^Œx PÜ«∞#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. PÜ«∞# Ñ¨Ù@ì
^ŒQÆæiH˜ "≥o§, P áê=Ú#∞ Ñ≤eKå_»∞. Jk ™ê^èŒ∞=Ù Q˘O`«∞ QÆ∞~°∞ÎÑ¨\ ˜ì,
ãÖ`À+Ö`À |Ü«∞\˜H˜=zÛ PÜ«∞#‰õΩ #=∞ã¨¯iOzOk. ''ZÖÏ L<åfl=Ù?—— Jx
P ™ê^èŒ∞=Ù ^•xfl Ñ¨ÅHõiOKå_»∞. `å#∞ ''Ç¨~ÚQÍ L<åfl#——x áê=Ú |^Œ∞Å∞
K≥Ñ≤ÊOk. ''HÍh ZO^Œ∞‰õΩ WO`« |ÅÇ‘Ï#OQÍ, ã¨#flQÍ L<åfl=Ù?—— Jx uiy
„Ñ¨tflOKå_»∞. ''g∞~°∞ WzÛ# =∞O„`åxfl [ÑÖ KÕã¨∂Î, Z=fiih
HÍ@∞"≥Ü«∞º‰õΩO_®, <ÕÅg∞^Œ ~åeÑ¨_ç# P‰õΩÅ∞, ÑÖ_»∞¡ =∂„`«"Õ∞ uO@∂
LO@∞<åfl#∞. JO^Œ∞=Å¡ H˘kÌQÍ zH˜¯#@∞¡ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl<Õ"≥∂!—— Jx P áê=Ú
ã¨=∂^è•#O K≥Ñ≤ÊOk.
28
Z=fiiH© Ç¨x `«Å ÃÑ@ì‰õΩO_®, =∞O„`åxfl [Ñ≤ã¨∂Î ~ÀAÅ∞ QÆ_»∞Ñ¨Ù`«∂
LO_»_»O =Å# P Ñ≤Å¡Å∞ `«##∞ H˘\Ïì~°#fl q+¨Ü«∂xfl ‰õÄ_® áê=Ú
=∞iÛáÈ~ÚOk. ^•x =∞#ã¨∞û =∞Oz`«#O`À xO_çáÈ~ÚOk. HÍh P ™ê^è∞Œ =Ù,
''PÇ¨~°OÖ’ =∂~°∞Ê=Å¡ h=Ù WÖÏ zH˜¯áÈ=Ù! h â◊s~åxH˜ |Å"≥∞ÿ# ^≥|ƒÅ∞
`«ye#@∞ì<åfl~Ú. Z=ÚHõÅ∞ ‰õÄ_® qiy#@∞ì<åfl~Ú. U^À [iy LO_®e.
QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞HÀ—— Jx =∞m§ J_çQÍ_»∞. JÑ¨C_»∞ P áê=Ú‰õΩ P Ñ¨â◊√=ÙÅ∞HÍKÕ
Ñ≤Å¡Å∞ `«##∞ <ÕÅˆHã≤ H˘@ì_»O QÆ∞~°∞Î‰õΩ =zÛOk. P q+¨Ü«∂xfl ™ê^èŒ∞=Ù`À
K≥Ñ≤ÊOk. JÑ¨C_»∞ P ™ê^èŒ∞=Ù P áê=Ú‰õΩ p"å@∞¡ ÃÑ_»∞`«∂, ''h `≥eq
`≥Å¡"åi#>Ë¡ LOk! <Õ#∞ h‰õΩ
HÍ@∞"ÕÜ«∞=^Œ∞Ì Jx K≥áêÊ#∞,
HÍh |∞ã¨H˘\˜ì ÉèíÜ«∞ÃÑ@ì=^ŒÌx
K≥Ñ¨ÊÖË^Œ∞ Hõ^•! h PÇ¨~°Ñ¨Ù
JÅ"å@¡#∞ =∂~°∞ÛHÀ=∞h,
ZÅ∞HõÅ#∂, HõÑ¨ÊÅ#∂
u#=^ŒÌh, <Õ#∞ K≥Ñ¨ÊÖË^Œ∞! h
^èŒ~å‡xH˜ `«y#@∞¡QÍ #∞=Ùfi
#_»∞K«∞HÀ! WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞,
h‰õΩ Z=~À Ç¨x
K≥Ü«∞ºÉ’`«∞<åfl~°x TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx =ÚO^Œ∞QÍ<Õ "åix HÍ@∞"Õã≤
Ç≤ÏOã≤OKÕ^•xq. Jk `«Ñ¨C! HÍh h‰õΩ Z=Ô~·<å Ç¨x K≥Ü«∞ºÉ’`Õ "åix
|∞ã¨H˘\˜ì ÉèíÜ«∞ÃÑ\Ïìe!—— Jx K≥áêÊ_»∞.
N~å=∞Hõ$+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨ D Hõ^äŒ K≥Ñ≤Ê WÖÏ É’kèOKå~°∞: ''^Œ∞+¨µìefl
|∞ã¨H˘\˜ì ÉèíÜ«∞ÃÑ\Ïìe. JÖÏ ÉèíÜ«∞ÃÑ\˜ì "åix ^Œ∂~°OQÍ LOKåe. ÖËHõáÈ`Õ
=∞#‰õΩ JÑ¨HÍ~°O KÕ™êÎ~°∞. JÖÏQÆx =∞#O ÉèíÜ«∞Ñ¨_ç =ÚO^Œ∞QÍ<Õ "åiH˜ Ç¨x
K≥Ü«∞º‰õÄ_»^Œ∞ ‰õÄ_®!——
3. `«O„_ç L`«Î~°O
XHõ Ñ¨Öˇ¡@∂iÖ’ ~å=∞Ü«∞º J<Õ Ô~·`«∞ LO_Õ"å_»∞. J`«_çH˜ =ÚQÆ∞æ~°∞
Ñ≤Å¡Å∞. "åiÖ’ ÃÑ^ŒÌ"å_»∞ Hõ$+¨‚Ü«∞º K≥#flÑ¨@flOÖ’ (K≥<≥·fl) HÍÖËrÖ’
K«^Œ∞=Ù`«∞<åfl_»∞. XHõ™êi ~å=∞Ü«∞º ‰õΩ=∂~°∞_çH˜ L`«Î~°O „"åã¨∂Î, ''JÉÏƒ~¸!
29
Ñ¨ÙëêÊO[e
h=Ù ^Œã¨~å ÃãÅ=ÙÅ‰õΩ =KÕÛ@Ñ¨C_»∞ g∞ `«=Ú‡_çH˜ H˘O`« q∞~îå~Ú, g∞
K≥Öˇ¡eH˜ Ô~O_»∞ ÉÁ=∞‡Å∞ `«Ñ¨ÊHõ fã¨∞‰õΩ~å—— Jx „"åâß_»∞.
Hõ$+¨‚Ü«∞º ÃãÅ=ÙÅ‰õΩ `«# „QÍ=∂xH˜ =KåÛ_»∞. HÍh q∞~îå~Ú, ÉÁ=∞‡Å∞
fã¨∞‰õΩ~åÖË^Œ∞. =zÛ# "≥O@<Õ `«O„_çH˜ Q“~°=OQÍ #=∞ã¨¯iOz, K≥Öˇ¡efl,
`«=Ú‡}˜‚ =Ú^Œ∞Ì KÕâß_»∞. H˘O`«¿ãÑ¨~Ú# `«~åfi`« `«O„_ç ^ŒQÆæiH˜ =zÛ, ''<å<åfl!
g∞~°∞ „"åã≤# L`«Î~°O JOkOk. ZO`À „¿Ñ=∞`À „"åâß~°∞. K«Hõ¯x T^• ~°OQÆ∞
ã≤~å#∞ LÑ¨Ü≥∂yOz, ZO`À K«Hõ¯x ^Œã¨∂Îs`À „"åâß~°∞. JO^Œ∞Ö’
#ÅÉèˇ·Ü«∂~°∞ JHõ∆~åÅ∞ L<åfl~Ú. P L`«Î~åxH˜ ~ÀE Ñ¨ÓÅ∞ ÃÑ\˜ì Ñ¨Ó[
KÕâß#∞. W^Œ∞QÀ K«∂_»O_ç g∞~°∞ „"åã≤# L`«Î~°O!—— Jx P L`«Î~åxfl fã≤
K«∂Ñ≤OKå_»∞. JÑ¨C_»∞ `«O„_ç, ''JO`å ÉÏQÍ<Õ LOk HÍh, <Õ#∞ `≥=∞‡#fl
ÉÁ=∞‡Å∞, q∞~îå~ÚÅ∞ Uq?—— Jx J_çQÍ_»∞. Hõ$+¨‚Ü«∞º `ÕÖË^Œx K≥áêÊ_»∞. Jk
q#fl `«O„_ç ãÖ`À+¨Ñ¨_»ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë `å#∞ K≥Ñ≤Ê# Ñ¨xx ‰õΩ=∂~°∞_»∞
U=∂„`«O K≥Ü«∞ºÖË^Œ∞.
JO^Œ∞KÕ`« Z=fiiÔH·<å Ñ¨xK≥Ü«∞º_»O =ÚYºO HÍh P~åƒù@OQÍ =∂@Å∞
K≥Ñ¨Ê_»O HÍ^Œ∞. ÃÑ^ŒÌÅ∞, =∞Ç¨`«∞‡Å∞ K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∂Å#∞ zÅHõÑ¨Å∞‰õΩÅÖÏQÍ
=Öˇ¡ "ÕÜ«∞_»O =Å¡ ZO`«=∂„`«O LÑ¨Ü≥∂QÆO ÖË^Œ∞. q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ ''XHõ
„QÍ=Ú PK«~°} W~°"≥·"ÕÅ @#∞flÅ |_®~Ú =∂@Å Hõ<åfl Q˘Ñ¨Êk—— Jx
K≥áêÊ~°∞. „Ñ¨=HõÎÖˇ·# =∞Ç¨Ï=∞‡^Œ∞, Uã¨∞„H©ã¨∞Î, |∞^Œ∞ú_»∞, NHõ$+¨µ‚_»∞ K≥Ñ≤Ê#
É’^èŒÅ#∞ PK«~°}Ö’ ÃÑ\˜ì K«∂áêe HÍh, "åi Q˘Ñ¨Ê`«<åxfl ã¨∞ÎuOK«_»O =Å#
„Ñ¨ÑÖKåxH˜ =∞Oz [~°QÆ^Œ∞.
4. Ñ¨^ŒÌÜ«∞º Ñ¨Ó[
XHõ Ñ¨Öˇ¡@∂iÖ’ Ñ¨^Œ‡Ö’K«#∞_»∞ J<Õ ÉÏÅ∞_»∞ LO_Õ"å_»∞. P
Ti"åà◊§O`å J`«}˜‚ =Ú^Œ∞ÌQÍ ''Ñ¨^ŒÌÜ«∞º—— Jx Ñ≤eKÕ"å~°∞. "å_˘Hõ PHõ`å~Ú
Ñ≤Å¡"å_»∞. JO^Œih P@Å∞ Ñ¨\ ˜ìã¨∂Î uiˆQ"å_»∞.
P Tà’§<Õ áê_»∞|_çáÈ~Ú# QÆ∞_ç XHõ\ ˜ LO_Õk. JO^Œ∞Ö’ q„QÆÇ¨ÏO
ÖË^Œ∞. ÉÏQÍ Ñ≤zÛ "≥ÚHõ¯Å∞ ÃÑiQÍ~Ú. ^•x "≥ÚO_çQÀ_»Å g∞^Œ ~åqK≥@∞¡,
=∞„iK≥@∞¡ ÉÏQÍ "Õà◊¥§#∞‰õΩx ÃÑiQÍ~Ú. QÆaƒÖÏÅ∞ QÆ∞OÑ¨ÙÅ∞ QÆ∞OÑ¨ÙÅ∞QÍ
JO^Œ∞Ö’ u~°∞QÆ∞`«∂ LO_Õq. QÆ∞_ç Ö’Ñ¨Å "å\˜ ÃÑO@`À, ^Œ∞~°æO^èŒO`À xO_ç
LO_Õk. JO^Œ∞=Å¡ „QÍ=∞ã¨∞÷Å∞ P QÆ∞_çH˜ "≥à◊§_»O =∂#∞‰õΩ<åfl~°∞.
30
WÖÏ LO_»QÍ XHõ~ÀA ™êÜ«∞OHÍÅO Ç¨Ï~îå`«∞ÎQÍ P QÆ∞_çÖ’ #∞Oz
*ËQÆO@Å â◊|Ì=¸, â◊OMÏ~å==¸ q#Ñ¨_»™êQÍ~Ú. „QÍ=∞ã¨∞÷Å∞ JO^Œ~°∂
Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. Z=~À =∞Ç¨#∞ÉèÏ=Ù_»∞ =zÛ QÆ∞_çx â◊√„ÉèíOKÕã≤, q„QÆÇ¨xfl
ÃÑ\˜ì, ™êÜ«∞OHÍÅO Ñ¨Ó[ KÕã¨∞Î<åfl_»#∞‰õΩ<åfl~°∞. `å=Ú ‰õÄ_® áÈ~Ú Ñ¨ÓÅ∞,
Ñ¨à◊√§ ^Õ=Ù_çH˜ <≥·"Õ^ŒºOQÍ JiÊ^•Ì=∞x J#∞‰õΩ<åfl~°∞.
„QÍ=∞ã¨∞÷Å∞ Ñ¨ÓÅ∞, JQÆ~°∞=`«∞ÎÅ∞, Hõ~°∂Ê~°O fã¨∞‰õΩx QÆ∞_ç ^ŒQÆæiH˜
KÕ~å~°∞. QÆ∞_ç `«Å∞Ñ¨ÙÅ∞ =¸ã≤ L<åfl~Ú. „QÍ=∞ã¨∞÷Å∞ ÉèíH˜Î`À QÆ∞_ç |Ü«∞@
xÅ|_ç "ÕzK«∂_»™êQÍ~°∞. ZO`«¿ãÑ¨Ù QÆ_çz<å `«Å∞Ñ¨ÙÅ∞ `≥~°∞K«∞HÀÖË^Œ∞.
WOHÍ Ñ¶¨∞O\Ï<å^ŒO, â◊OMÏ~å=O qxÑ≤ã¨∂Î<Õ L<åfl~Ú. JÑ¨C_»∞ XHõ
„QÍ=∞ã¨∞÷_»∞ ^è≥·~°ºO KÕã≤ `«Å∞Ñ¨ÙÅ ãÖ^Œ∞ÅÖ’Oz `˘OyK«∂âß_»∞. QÆ∞_ç Ö’Ñ¨Å
ZÑ¨Ê\˜ÖÏQÍ<Õ JÑïâ◊√„ÉèíOQÍ LOk. q„QÆÇ¨ÏO ÖË^Œ∞, Ug∞ ÖË^Œ∞. Ñ¨^ŒÌÜ«∞º
=∂„`«O XHõ =¸Å xÅ|_ç *ËQÆO@ "å~Úã¨∂Î, â◊OMO T^Œ∞`«∞<åfl_»∞.
JÑ¨C_»∞ „QÍ=∞ã¨∞÷Å∞ `«Å∞Ñ¨ÙÅ∞ `≥iz Ñ¨^ŒÌÜ«∞º#∞, ''W^Õq∞\˜ Ñ¨^ŒÌÜ«∂º!
QÆ~°ƒùQÆ∞_ç ZÖÏ LO^À K«∂âß"å? Jã¨ÖË q„QÆÇ¨ÏO ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ Ñ≤zÛ "≥ÚHõ¯Å`À,
QÆaƒÖÏÅ ÃÑO@`À JO`å HõOÑ¨ÙH˘_»∞`«∂ LOk. HõhãÖ <ÕÅ‰õÄ_® â◊√„ÉèíO
K≥Ü∞« ºÖË^∞Œ . J"Õg∞ ÖË‰Ωõ O_® ZO^Œ∞‰õΩ #∞=Ùfi TiˆH *ËQOÆ @ "å~Úã¨∂,Î â◊OYO
T^Œ∞`«∞<åfl=Ù?—— Jx =∞O^ŒeOKå~°∞.
J^Õ q^èŒOQÍ =∞# â◊s~°OÖ’ ‰õÄ_® Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=∞<Õ ^Õ"åÅÜ«∞O LOk. Jk
áê_»∞|_çáÈ~ÚOk. ^•xÖ’ K≥_»∞ PÖ’K«#Å`À ‰õÄ_ç# =∞#ã¨∞û, K≥_»∞
q+¨Ü«∂Å HÀãÖ u~°∞QÍ_Õ Hõˆ~‡O„kÜ«∂Å∞, *Ï˝<ÕO„kÜ«∂Å∞ J<Õ QÆaƒÖÏÅ∞ P
QÆ∞_çx JÑïâ◊√„ÉèíO KÕã¨∞Î<åfl~Ú. =∞#O P ^Õ"åÅÜ«∂xfl â◊√„ÉèíO KÕã≤#Ñ¨C_»∞
ÉèíQÆ=O`«∞_Õ =zÛ P ^Õ"åÅÜ«∞OÖ’ `«##∞ `å#∞ „Ñü+≤ªOK«∞‰õΩO\Ï_»∞.
5. Hõ$+¨µ‚_»∞ h J#fl!
XHõ Tà’§ XHõ ¿Ñ^Œ q`«O`«∞=Ù LO_Õk. P"≥∞‰õΩ [\˜Å∞_»∞ J<Õ H˘_»∞‰õΩ
LO_Õ"å_»∞. J`«_∞» WOHÍ z#fl Ñ≤Å"¡ å_»∞. P Tà’§ |_ç ÖË^∞Œ . JO^Œ∞Hõx P"≥∞
`«# H˘_»∞‰õΩ#∞ „Ñ¨Hõ¯ TiÖ’ L#fl |_çÖ’ KÕiÊOzOk. P TiH˜ "≥àÏ§ÖO>Ë
XHõ z#fl J_»qx ^•\˜ "≥àÏ§e.
=ÚO^Œ∞ H˘xfl ~ÀAÅ∞ `«e¡ [\˜Å∞}˜‚ |_çH˜ fã¨∞‰õΩ"≥o§ kQÆÉˇ\ ˜ì,
™êÜ«∞O„`«O =∞m§ fã¨∞‰õΩ=KÕÛk. HÍh JÖÏ KÕÜ«∞_»O =Å¡ P"≥∞‰õΩ
31
Ñ¨ÙëêÊO[e
Ñ¨xKÕã¨∞HÀ=_»O Hõ+¨ì=∞~ÚOk. H˘xfl ~ÀAÅ∞ JÅ"å@∞ J~Ú# `«~åfi`« P"≥∞
P Ñ≤Å¡"å}Ë‚ "≥à◊§=∞x K≥Ñ≤ÊOk. [\˜Å∞_»∞ ‰õÄ_® `å#∞ XO@iQÍ |_çH˜
"≥à◊§QÆÅ#x K≥áêÊ_»∞.
"≥Ú^Œ\ ˜~ÀA "≥o§=KåÛ_»∞. HÍh Ô~O_»=~ÀA uiy=KÕÛ@Ñ¨C_»∞ "å_çH˜
ÉèíÜ«∞O "Õã≤Ok. ''J=∂‡! XHõ¯}Ë‚ J_»qÖ’ #_»z ~å=_®xH˜ ÉèíÜ«∞OQÍ
LO^Œ=∂‡!—— Jx `«e¡`À K≥áêÊ_»∞. HÍh P"≥∞ Uq∞ KÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞? JO^Œ∞Hõx
P"≥∞ H˘OK≥O PÖ’zOz, ''<åÜ«∞<å! h‰õΩ ZO^Œ∞‰õΩ ÉèíÜ«∞O? Hõ$+¨µ‚}˜‚ Ñ≤Å∞=Ù!——
Jx K≥Ñ≤ÊOk. [\˜Å∞_»∞, ''Hõ$+¨µ‚_»∞ Z=~°=∂‡?—— Jx „Ñ¨tflOKå_»∞. ''Hõ$+¨µ‚_»∞
h J#fl! "å_»∞ J_»qÖ’ LO\Ï_»∞. #∞=Ùfi Ñ≤e¿ãÎ h‰õΩ `À_»∞QÍ =™êÎ_»∞!—— Jx
`«e¡ J`«_ç`À K≥Ñ≤ÊOk. Jk qx [\˜Å∞_»∞ ãÖ`À+≤OKå_»∞. "å_çH˜ ^è≥·~°ºO
=zÛOk.
=∞~°∞<å_»∞ [\˜Å∞_»∞ =∂=¸Å∞QÍ |_çH˜ "≥à◊√`«∞<åfl_»∞. J`«_çH˜ ÉèíÜ«∞O
"Õã≤Ok. ''J<åfl! Hõ$ëê‚!—— Jx Ñ≤eKå_»∞. HÍh Z=fi~°∂ ~åÖË^Œ∞. [\˜Å∞_»∞
WOHÍ ÉèíÜ«∞Ñ¨_çáÈ~Ú, U_»∞ã¨∂Î, ''J<åfl! Hõ$ëê‚! ZHõ¯_»∞<åfl=Ù? <å ^ŒQÆæiH˜
~å"å? <å‰õΩ ÉèíÜ«∞O "Õã¨∞Î#flk!—— Jx QÆ\ ˜ìQÍ Ñ≤eKå_»∞. JÑ¨C_»∞ Hõ$+¨µ‚_»∞
(ÉèíQÆ=O`«∞_»∞) PiÎ`À Ñ≤ez# P Ñ≤Å∞Ñ¨Ù qx ~å‰õΩO_® LO_»ÖËHõáÈÜ«∂_»∞.
''[\˜ÖÏ! <ÕxHõ¯_Õ L<åfl#∞~å! ÉèíÜ«∞Ñ¨_»‰õΩ! <Õ#∞ h‰õΩ `À_»∞QÍ =™êÎ#∞QÍ!——
JO@∂ J`«}˜‚ F^•iÛ J_»q ^•\Õz |_ç ^ŒQÆæiH˜ KÕ~åÛ_»∞. Hõ$+¨µ‚_»∞ uiy
"≥o§áÈ`«∂, ''#∞=Ùfi ZÑ¨C_»∞ Ñ≤e¿ãÎ JÑ¨C_»∞ =™êÎ#∞~å!—— Jx K≥Ñ≤Ê
"≥o§áÈÜ«∂_»∞.
=∞#O^ŒiH© XHõ ãÖ^ÕÇ¨ÏO LO@∞Ok. ''^Õ=Ù_»∞ Jã¨Å∞ L<åfl_®? LO>Ë
=∞#ÔHO^Œ∞‰õΩ Hõ#Ñ¨_»_»∞?—— Jx =∞#O JO^Œ~°O J#∞‰õΩO@∂ LO\ÏO. D
„Ñ¨â◊fl‰õΩ N ~å=∞Hõ$+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨ K«Hõ¯QÍ ã¨=∂^è•#O K≥áêÊ~°∞. ''=∞#O
^Õ=Ù}˜‚ K«∂_®Å#∞‰õΩO>Ë [\˜Å∞_çH˜ L#fl@∞=O\˜ PiÎ =∞#‰õΩ LO_®e.
J@∞=O\˜ PiÎ`À ^Õ=Ù_»∞ =∂„`«"Õ∞ HÍ"åe Jx HÀ~°∞HÀ"åe. JÑ¨C_»∞ PÜ«∞#
`«Ñ¨ÊHõ =∞#‰õΩ HõxÑ≤™êÎ_»∞. PHÍâ◊OÖ’ =∞|∞ƒÅ∞ „Hõq∞‡#Ñ¨C_»∞ ã¨∂~°∞º_»∞
Hõ#Ñ¨_»_»∞. JO`«=∂„`å# ã¨∂~°∞º_Õ ÖË_»x JO\Ï=∂? J^Õ q^èŒOQÍ =∞#
=∞#ã¨∞ûÅÖ’ J*Ï˝#=∞<Õ =∞|∞ƒÅ∞ „Hõ=Ú‡‰õΩ<åfl~Ú, ‰õ#∞Hõ =∞#‰õΩ ^Õ=Ù_»∞
Hõ#Ñ¨_»_»O ÖË^Œ∞. ZÑ¨C_≥·`Õ =∞#O x[OQÍ ^Õ=Ù}˜‚ HÀ~°∞‰õΩO\Ï"≥∂ JÑ¨C_»∞ P
=∞|∞ƒÅ∞ `˘ÅyáÈ~Ú ^Õ=Ù_»∞ HõxÑ≤™êÎ_»∞.——
32
6. W^ŒÌ~°∞ Ô~·`«∞Å∞
XHõ TiÖ’ W^ŒÌ~°∞ Ô~·`«∞Å∞ LO_Õ"å~°∞. XHõ_ç ¿Ñ~°∞ ~å=∞#fl, =∞~˘Hõ_ç
¿Ñ~°∞ ™È=∞#fl. "åà◊√§ KåÖÏHÍÅOQÍ J^Õ „QÍ=∞OÖ’ =º=™êÜ«∞O KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
XHõ U_®k "å#Å∞ ‰õΩ~°=Hõ á⁄ÖÏÅ‰õΩ hà◊√§ JO^ŒÖË^Œ∞. Ô~·`«∞ÅO^Œ~°∂
k‰õΩ¯`ÀK«Hõ QÍ|~å Ñ¨_»∞`«∞<åfl~°∞. ~å=∞#fl, ™È=∞#fl ^Œ∂~°OQÍ L#fl #k
#∞O_ç HÍÅ∞=Å∞ „`«=Ùfi‰õΩx `«=∞ á⁄ÖÏÅ‰õΩ h~°∞ ÃÑ@∞ì‰õΩO^•=∞#∞‰õΩ<åfl~°∞.
~å=∞#fl L^ŒÜ«∞"Õ∞ HÍÅ∞= „`«=fi_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì_»∞. K«HõK«HÍ
Ñ¨xK≥Ü«∞º™êQÍ_»∞. „Hõ=∞OQÍ ã¨∂~°∞º_»∞ ÃÑ·ÔHHÍ¯_»∞. ™êfl<åxH˜ "Õà◊~ÚOk.
J`«x ÉèÏ~°º ™êfl<åxH˜ ~°=∞‡x ‰õÄ`«∞~°∞ ^•fi~å Hõ|∞~°∞ ÃÑ\˜ìOk. ‰õÄ`«∞~°∞
á⁄ÖÏxH˜ "≥o§ `«O„_ç`À, ''<å<åfl =O\˜H˜ #∂<≥ ~åã¨∞‰õΩx ™êfl#O KÕã≤ ~°=∞‡x
J=∞‡ K≥Ñ¨Ê=∞Ok!—— Jx K≥Ñ≤ÊOk. ''WÑ¨C_»∞ HÍ^Œ∞. WOHÍ KåÖÏ Ñ¨x LOk.
`«~åfi`« =™êÎ#x K≥Ñ¨C! á¶È WHõ¯_» #∞Oz!—— Jx ~å=∞#fl ‰õÄ`«∞ifl
ÑÖÑ≤"âÕ ß_»∞.
„Hõ=∞OQÍ =∞^è•ºÇ¨Ïfl=∞~ÚOk. ã¨∂~°∞º_»∞ #_ç<≥uÎg∞kH˜ =KåÛ_»∞. ~å=∞#fl
HÍÅ∞= „`«=Ùfi`«∂ Ñ¨xKÕã¨∞Î<åfl_»∞. ™êfl#O =∂>Ë =∞iÛáÈÜ«∂_»∞. JÑ¨C_»∞
J`«x ÉèÏ~°º á⁄ÖÏxH˜ =zÛOk. Éèí~°Î`À, ''WOHÍ ™êfl#"Õ∞ K≥Ü«∞ºÖË^•? JHõ¯_»
=O_ç# =O@ K«ÖÏ¡iáÈ`ÀOk. h‰õΩ U Ñ¨x Ñ¨@∞ì‰õΩ<åfl Xà◊√§ `≥eÜ«∞^Œ∞. Ñ¨x
PÑ≤ ™êfl#O K≥~Úº. Éè’[#O KÕã≤# `«~åfi`« K«∂ã¨∞HÀ=K«∞Û. WO\˜H˜ áÈ^•O!——
Jx Ñ≤ezOk. ~å=∞#fl HÀÑÖ`À =∞O_çÑ¨_®¤_»∞. KÕuÖ’ Ñ¨Å∞QÆ∞ Ñ¨@∞ì‰õΩx,
''h‰õΩ Jã¨Å∞ |∞kú LO^•? á⁄ÅO ZO_çáÈ`ÀOk. WÑ¨C_»∞ Ñ¨x K≥Ü«∞ºHõáÈ`Õ
á⁄ÖÏxH˜ h~°∞ ZÖÏ =ã¨∞ÎOk? ÑÖ@ ÑÖ_»HõáÈ`Õ #∞=Ófi, Ñ≤Å¡Å∂ Uq∞
uO\Ï~°∞? g∞~°O`å PHõe`À =∂_ç Kå"åeû =ã¨∞ÎOk. Ñ¨x Ñ¨Ó~°ÎÜÕ∞º^•HÍ
™êfl#O K≥Ü«∞º#∞ ãïHõ^• =∞Ozhà◊√§ ‰õÄ_® =Ú@ì#∞! á¶È J=`«eH˜!——
JO@∂ ÉèÏ~°º#∞ `«iq∞"Õâß_»∞. J`«_ç HÀÑÖ K«∂ã≤ ÉèÏ~°º ÉèíÜ«∞Ñ¨_ç
"≥o§áÈ~ÚOk.
~å=∞#fl Ô~Hõ¯Å∞ =ÚHõ¯Å∞ KÕã¨∞‰õΩx ™êÜ«∞O„`åxH˜ á⁄ÖÏxH˜ h~°∞ ÃÑ\Ïì_»∞.
h~°∞ QÆÅQÆÖÏ á⁄ÅOÖ’H˜ áê~°∞`«∞O>Ë J`«x =∞#ã¨∞û P#O^ŒO`À
xO_çáÈ~ÚOk. ãÖ`À+ÖQÍ WO\˜H˜ "≥àÏ§_»∞. ™êfl<åxH˜ #∂<≥, hà◊√§
W=∞‡<åfl_»∞. Ç¨~ÚQÍ ™êfl#O KÕã≤, Éè’[#O KÕã≤, QÆ∞„~°∞ ÃÑ\˜ì x„^ŒáÈÜ«∂_»∞.
33
Ñ¨ÙëêÊO[e
J`«_ç á⁄ÖO K«Hõ¯QÍ ÑÖ_çOk.
JÖÏˆQ ™È=∞#fl ‰õÄ_® „á⁄^Œ∞<Ì flÕ HÍÅ∞= „`«=fi_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì_∞» . H˘O`«
„á⁄^≥ÌHÍ¯Hõ ÉèÏ~°º =zÛ ~°=∞‡x Ñ≤ezOk. "≥O@<Õ ™È=∞#fl Ñ¨x PÑ≤"Õã≤ WO\˜H˜
"≥o§áÈÜ«∂_»∞. =∞~°∞<å_»∞ ‰õÄ_® WÖÏˆQ [iyOk. <åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅ∞ QÆ_»z<å
™È=∞#fl á⁄ÖÏxH˜ h~°∞ ÃÑ@ìÖËHõ áÈÜ«∂_»∞. á⁄ÅO ZO_çáÈ~ÚOk. uO_ç
yO[Å∞ ^˘~°HõHõ ™È=∞#fl ‰õΩ@∞O|O <å<åÉÏ^èŒÅ∂ Ñ¨_®¤~°∞.
HÍ|\˜ì =∞#‰õΩ ‰õÄ_® ~å=∞#fl‰õΩ L#fl@∞=O\˜ Ñ¨@∞ì^ŒÅ LO_®e.
KÕÑ¨\ ˜ì# Ñ¨xx Ñ¨Ó~°ÎÜÕ∞º =~°‰õÄ =^ŒÅ‰õÄ_»^Œ∞. JÑ¨C_Õ =∞#O Q˘Ñ¨Ê"åà◊§O
HÍQÆÅ∞QÆ∞`å=Ú.
''"≥·~åQÆºO JO>Ë Uq∞\˜?—— Jx =∞#O^ŒiH© ãÖ^ÕÇ¨ÏO HõÅ∞QÆ∞`«∂
LO@∞Ok. "≥·~åQÆºO JO>Ë Jhfl =keÃÑ\˜ì ã¨<åflºãÖ fã¨∞HÀ=_»O Jx
J#∞‰õΩO@∂ LO\Ï=Ú. HÍh J^Õ HÍ#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. KÕÑ¨\ ˜ì# Ñ¨x g∞^Œ<Õ
=∞#ã¨∞û#∞ Ñ¨ÓiÎQÍ ÃÑ\˜ì, q∞ye# q+¨Ü«∂Å QÆ∞iOz PÖ’zOK«‰õΩO_®
LO_»_»"Õ∞ ''"≥·~åQÆºO——. Wk ã¨<åflºã¨∞ÅˆH HÍHõ JO^ŒiH© J=ã¨~°"Õ∞. JO`ÕHÍHõ
KÕÑ¨\ ˜ì# Ñ¨xx ~å=∞#fl K«∂Ñ≤Oz#@∞=O\˜ qÑ¨s`«"≥∞ÿ# Ñ¨@∞ì^ŒÅ`À
K≥Ü«∂ºÅx N~å=∞Hõ$+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨ É’kèOKå~°∞. ^•x<Õ ''f„="≥·~åQÆºO——
JO\Ï~°x PÜ«∞# K≥áêÊ~°∞. =∞i W@∞=O\˜ ã¨∞QÆ∞}Ïxfl JÅ=~°K«∞HÀ=_®xH˜
HÍ=Åã≤# Ñ¨^Œúu Uq∞\˜? =∞m§=∞m§ P q^èŒ"≥∞ÿ# Ñ¨@∞ì^ŒÅ`À Ñ¨xK≥Ü«∞º_®xH˜
„Ñ¨Ü∞« uflOK«_O» ^•fi~å =∞#O ^•xfl JÅ"å@∞ KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û. nx<Õ ''JÉèÏºãÖ——
JO\Ï~°x N~å=∞Hõ$APPROVED
+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨ É’kèOKå~°∞.
7. #∂uÖ’ HõÑ¨Ê
XHõ #∂uÖ’ XHõ HõÑ¨Ê LO_Õk. Jk JHõ¯_Õ Ñ¨Ù\˜ìOk. JHõ¯_Õ ÃÑiyOk.
^•xH˜ "Õˆ~ Ö’HõO `≥eÜ«∞^Œ∞. q∞ye# HõÑ¨ÊÅ`À Ç¨~ÚQÍ P_»∞‰õΩO@∂ JHõ¯_Õ
rq™ÈÎOk.
XHõ™êi ã¨=Ú„^ŒO á⁄Oy Q˘Ñ¨Ê LÃÑÊ# =zÛOk. LÃÑÊ#`À áê@∞
H˘@∞ì‰õΩ =zÛ# XHõ ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù HõÑ¨Ê D ÉÏqÖ’ Ñ¨_çOk. #∂uÖ’ HõÑ¨Ê D
„H˘`«ÎQÍ =zÛ# HõÑ¨Ê#∞, ''#∞"≥fiHõ¯_» #∞Oz =KåÛ=Ù?—— Jx J_çyOk. ''<Õ#∞
ã¨=Ú„^ŒO #∞Oz =KåÛ#∞——, Jx P „H˘`«Î HõÑ¨Ê ã¨=∂^è•#O K≥Ñ≤ÊOk.
''ã¨=Ú„^Œ=∂! J^Õq∞\˜? P ¿Ñ~°∞ ‰õÄ_® q#ÖË^Õ!—— Jx #∂uÖ’ HõÑ¨Ê
34
Pâ◊Û~åºxfl „Ñ¨Hõ\ ÕzOk. ''ã¨=Ú„^ŒO KåÖÏ ÃÑ^ŒÌk. KåÖÏ Ö’`«∞QÍ LO@∞Ok!
Jã¨Å∞ ã¨=Ú„^ŒO ZO`« ÃÑ^ŒÌ^À K≥Ñ¨ÊÖËO!—— Jx ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù HõÑ¨Ê |^Œ∞Å∞
ÑëHÕk.
HÍh #∂uÖ’ HõÑ¨ÊH˜ P =∂@Å∞ #=∞‡|∞kúHÍÖË^Œ∞. `«# HÍà◊§#∞ ÉÏ~°*ÏÑ≤
''g∞ ã¨=Ú„^ŒO WO`« LO@∞O^•?—— Jx J_çyOk. ''ÖË^Œ∞ ÖË^Œ∞, ã¨=Ú„^ŒO
KåÖÏ ÃÑ^ŒÌk—— Jx ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù HõÑ¨Ê K≥Ñ≤ÊOk. #∂uÖ’ HõÑ¨Ê #∂uÖ’ XHõ
=¸Å#∞O_ç WOHÀ =¸ÅH˜ QÆO`«∞"Õã≤, ''g∞ ã¨=Ú„^ŒO WO`« LO@∞O^•?——
Jx =∞m§ J_çyOk. JÑ¨C_»∞ ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù HõÑ¨Ê, ''W^ÕO áÈeHõ! =iîª Jq"ÕHõO!
ã¨=Ú„^ŒO KåÖÏ ÃÑ^ŒÌk! ^•xfl D #∂u`À áÈÅÛ_»O ‰õΩ^Œ~°^Œ∞!—— Jx K≥Ñ≤ÊOk.
Jk qx #∂uÖ’ HõÑ¨Ê, ''HÍ^Œ∞HÍ^Œ∞! D #∂u HõO>Ë ÃÑ^ŒÌkQÍ =∞~˘Hõ\ ˜
LO_»_®xH˜ gÖË¡^Œ∞! Wk =iîª J|^•úÅHÀ~°∞. nxfl `«iq∞"ÕÜ«∞O_ç ~å!—— Jx
`«# `À\˜ HõÑ¨ÊÅ`À K≥Ñ≤ÊOk. Jhfl HõÅã≤ P ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù HõÑ¨Ê#∞ `«iq∞"Õâß~Ú.
zHÍQÀÖ’ [iy# qâ◊fi=∞`«=∞Ç¨ã¨ÉèíÖ’ „Ñ¨ãÖyOz#Ñ¨C_»∞ q"ÕHÍ#O^Œ
™êfiq∞ D Hõ^äŒ#∞ K≥áêÊ~°∞. qq^èŒ =∞`åÅ =∞^èŒº q"å^•Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ =™êÎÜ≥∂
D q^èŒOQÍ q=iOKå~°∞. P #∂uHõÑ¨Ê ZÖÏÔQ·`Õ `«# z#fl #∂uÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx
J^Õ Jxfl\ ˜Hõ<åfl Q˘Ñ¨Ê^Œx J#∞‰õΩO^À J^Õ q^èŒOQÍ ãÖ‰õΩz`« =∞#ã¨Î`åÎ fiÅ∞
QÆÅ"å~°∞ `«=∞ =∞`«"Õ∞ Jxfl\ ˜Hõ<åfl Q˘Ñ¨Ê^Œx `«ÅáÈ™êÎ~°h, `å=Ú `«Ñ¨Ê
"ÕÔ~=fi~°∂ Q˘Ñ¨Ê"å~°∞ HÍ=_®xH˜ gÖË¡^Œx J#∞‰õΩO\Ï~°h, P q^èŒOQÍ
LO_»‰õÄ_»^Œh PÜ«∞# É’kèOKå~°∞.
8. |∞^Œ∞ú_»∞ – P=yO[Å∞
|∞^Œ∞ú_»∞ J=`å~°Ñ¨Ù~°∞+¨µ_»∞. PÜ«∞# ^Œ∞óMÏxfl áÈQ˘>Ëì LáêÜ«∂xfl
Hõ#∞‰õΩ¯<åfl_»∞. XHõ™êi |∞^ŒúÉèíQÆ"å#∞_ç ^ŒQÆæ~°‰õΩ XHõ ¢ã‘Î =zÛOk. P"≥∞‰õΩ
ÖËHõÖËHõ Ñ¨Ù\˜ì# ‰õΩ=∂~°∞_»∞ K«xáÈÜ«∂_»∞. ÉèíiOK«ÖËx ^Œ∞óYO`À U_»∞ã¨∂Î P
Ñ≤Å¡"å_ç â◊"åxfl fã¨∞‰õΩ=zÛ PÜ«∞# áê^•Å ^ŒQÆæ~° LOzOk. Éè’~°∞# U_»∞ã¨∂Î
P"≥∞, ''™êfig∞! <å XHõ¯QÍ<˘Hõ¯ a_»¤ K«xáÈÜ«∂_»∞. g∞~°∞ "å}˜‚ „|uHÕKåe.
<å ^Œ∞óMÏxfl áÈQ˘\Ïìe. ÖËHõáÈ`Õ <Õ#∞ WHõ¯_Õ „áê}ÏÅ∞ q_»∞™êÎ#∞—— Jx
K≥Ñ≤ÊOk. |∞^ŒúÉèíQÆ"å#∞_»∞ ^ŒÜ«∞`À P"≥∞ "≥·Ñ¨Ù‰õΩ uiy ''J=∂‡! g∞ H˘_»∞‰õΩx
<Õ#∞ „|uH˜™êÎ#∞. <å‰õΩ H˘xfl P=yO[Å∞ `≥zÛ ÃÑ@ìQÆÅ"å!—— Jx J_çQÍ_»∞.
JO`«=~°‰õÄ x~åâ◊`À „‰õΩOyáÈ~Ú L#fl P"≥∞ L`åûÇ¨ÏO`À ÖËz, P"åÅ
35
Ñ¨ÙëêÊO[e
HÀãÖ |Ü«∞Å∞^ÕiOk. "≥O@<Õ
|∞^Œ∞ú_»∞ P"≥∞#∞ PÑ≤, ''J=∂‡!
XHõ z#fl +¨~°`«∞. U^À"˘Hõ
KÀ\˜#∞Oz D P"åÅ∞ `≥¿ãÎ
ãïáÈ^Œ∞. ZÑ¨C_»∂ ^Œ∞óYO
JO>Ë Uq∞\’ Z~°∞QÆx WO\˜Ö’
#∞Oz =∂„`«"Õ∞ D P"åÅ∞
fã¨∞‰õΩ ~å"åe!—— Jx K≥áêÊ_»∞.
P"≥∞‰õΩ Jk JO`« Hõ+¨ì"≥∞ÿ#
Ñ¨xÖÏQÍ `ÀK«ÖË^Œ∞. P"≥∞ XHõ
WO\˜H˜ "≥o§ `«# ‰õΩ=∂~°∞}˜‚
„|uHÕK«_®xH˜ P"åÅ∞
HÍ"åÅx J_çyOk. P WO\˜Ö’
"åà◊√§ "≥O@<Õ `≥KåÛ~°∞. HÍh
''g∞ WO\˜Ö’ ZÑ¨C_»∂ ^Œ∞óYO
HõÅQÆÖË^•!—— Jx J_çy#Ñ¨C_»∞, H˘xfl ~ÀAÅ „H˜`«O `«=∞ `«O„_ç K«xáÈ=_»O
=Å¡ ^Œ∞óYO HõeyO^Œx K≥áêÊ~°∞. JO^Œ∞=Å¡ P"≥∞‰õΩ P"åÅ∞ fã¨∞HÀ=_®xH˜
gÅ∞ ÖËHõáÈ~ÚOk. `«~åfi`« P"≥∞ Z<Àfl QÆ_»Ñ¨ÖˇH˜¯ kyOk. „Ñü WO\˜Ö’#∂
Z=~À XHõ~°∞ K«xáÈÜ«∂~°<À, ÖËHõ U^À"˘Hõ HÍ~°}O=Å¡ ^Œ∞óYO HõeyO^Œ<À
K≥Ñ¨Ù`«∂<Õ =KåÛ~°∞. uiyuiy "Õ™êi =∞^è•ºÇ¨flxH˜ =\˜ìKÕ`«∞Å`À uiy
=zÛOk. ^Œ∞óY=∞<Õk `«#ˆH QÍHõ JO^ŒiH© HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx P"≥∞‰õΩ `≥eã≤
=zÛOk. |∞^ŒúÉèíQÆ"å#∞x =Å¡ *Ï˝<À^ŒÜ«∞O Hõey P â◊"åxfl ^ŒÇ¨Ï#O KÕã≤
PÜ«∞# t+¨µº~åÖˇ·Ok.
D „Ñ¨ÑÖK«OÖ’ Jhfl U^À"˘Hõ <å_»∞ JO`«iOKÕ"Õ. Un ZÅ¡HÍÅO
LO_»^∞Œ .
9. h á⁄~°∞QÆ∞"åix h=Öˇ „¿Ñq∞OK«∞!
''h á⁄~°∞QÆ∞"åix h=Öˇ „¿Ñq∞OK«∞!—— Jx „ÔH·ã¨Î= =∞`«OÖ’ K≥Ñ¨Ê|_çOk.
x["≥∞ÿ# =∞Oz`«#O QÆÅ á⁄~°∞QÆ∞"å_≥=~À `≥e¿ÑO^Œ∞‰õΩ Uã¨∞„H©ã¨∞Î XHõ Hõ^äŒ
K≥áêÊ~°∞.
36
XHõ™êi XHõ ÉÏ@™êi [~°∂ã¨ÖË=Ú #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õi áÈ`«∞<åfl_»∞.
^•iÖ’ J`«_∞» H˘O^Œ~∞° ^˘OQÆÅ KÕuÖ’ zHÍ¯_»∞. "å~°∞ J`«x =^ŒÌ L#fl _»|∞ƒ,
=ã¨∞Î=ÙÅ∞ ^ÀK«∞‰õΩx, J`«}˜‚ z`«H˘¯\˜ì, H˘# TÑ≤i`À ~À_»∞¤ „Ñ¨Hõ¯# Ñ¨_»"Õã≤
"≥o§áÈÜ«∂~°∞. JÑ¨C_˘Hõ =∞`«QÆ∞~°∞=Ù P ^•i# "≥à◊§_»O `«@ã≤÷OzOk. P
=∞`«QÆ∞~°∞=Ù J`«}˜‚ K«∂ã‘K«∂_»#@∞¡ „Ñ¨Hõ¯QÍ "≥o§áÈÜ«∂_»∞. JÖÏˆQ XHõ
"åºáê~°ã¨∞÷_»∞ ‰õÄ_® P ^•i# „Ñ¨Ü«∂}˜ã¨∂Î J`«}˜‚ K«∂ã≤, Ñ¨\ ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_®
"≥o§áÈÜ«∂_»∞. P `«~°∞"å`« XHõ ^ŒÜ«∞QÆÅ ã¨=∞sÜ«Ú_»∞ J@∞áÈ`«∂, P
ÉÏ@™êix K«∂ã≤ *ÏeÑ¨_®¤_»∞. J`«_ç ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§, QÍÜ«∂Å‰õΩ Hõ@∞ìHõ\ ˜ì, `«#
|O_çg∞^Œ ZH˜¯OK«∞‰õΩx XHõ Ñ¨Ó@‰õÄà◊§ WO\˜H˜ fã¨∞‰õΩ"≥o§ „¿Ñ=∞`À J`«_çH˜
P ~ÀA ¿ã=KÕâß_»∞. =∞~°∞<å_»∞
J`«_»∞ H˘O`« _»|∞ƒ#∞ P
Ñ¨Ó@‰õÄà◊§ "å_çH˜zÛ, ''W`«x
=∞Oz K≥_»¤Å∞ HõxÃÑ@∞ì. W`«_ç
HÀãÖ h=Ù WOHÍ Z‰õΩ¯=
Y~°∞ÛKÕ¿ãÎ <Õ#∞ =∞m§
=zÛ#Ñ¨C_»∞ hHÍ _»|∞ƒ W™êÎ#∞——
Jx K≥Ñ≤Ê "≥o§áÈÜ«∂_»∞.
''HõëêìÅÖ’ L#fl "åig∞^Œ
*ÏeÑ¨_ç P^Œ∞H˘#fl"å_Õ x["≥∞ÿ#
á⁄~°∞QÆ∞"å_»∞—— Jx D Hõ^äŒ
`≥eÜ«∞*Ë™ÈÎOk. HÍ|\˜ì HõëêìÅÖ’
L#fl "åÔ~=Ô~·<å ã¨ˆ~, "åix =∞#
W~°∞QÆ∞á⁄~°∞QÆ∞ "åiÖÏQÍ
ÉèÏqOz ¿ã=K≥Ü«∂ºe.
10. =∞Ç¨Ï=∞‡^Œ∞ „Ñ¨=HõÎ – h„QÀ ÉÏxã¨
Jk 1400 ãÖ=`«û~åÅ „H˜`«O =∂@. =∞Ç¨Ï=∞‡^Œ∞ „Ñ¨=HõÎ ''=∞HÍ¯——#∞
[~ÚOz =∞n<åÖ’ L<åfl~°∞. =∞n<å Kåi„`å`«‡Hõ"≥∞ÿ#k. KåÖÏ Ñ¨q„`«ã¨÷ÅO.
aÖÏÖò J<Õ XHõ h„QÀ ÉÏxã¨ JHõ¯_» x=ã≤OKÕ"å_»∞. P HÍÅOÖ’ h„QÀÅ∞
Ç‘Ï#OQÍ K«∂_»|_Õ"åà◊√§. HÍh „Ñ¨=HõÎ ^Œ$+≤ìÖ’ JO^Œ~°∂ ã¨=∂#"Õ∞. XHõ~ÀA
37
Ñ¨ÙëêÊO[e
#=∂A‰õΩ "Õà◊~ÚOk. =∞Ç¨Ï=∞‡^Œ∞ „Ñ¨=HõÎ #=∂A KÕÜ«∞_®xH˜ JO^Œih
Ñ≤Å==∞x aÖÏÖò#∞ P^ÕtOKå~°∞. „Ñ¨=HõÎ P^Õâß#∞™ê~°O P h„QÀ "≥O@<Õ
q∞^≥Ì g∞^ŒH˜ "≥o§, #=∂A‰õΩ Ñ≤Å=_®xH˜ xÅ|_®¤_»∞. #Å¡x ~°OQÆ∞, "≥Ú^Œ∞Ì
ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ L#fl J`«}˜‚ K«∂z QÆifi+¨µìÖˇ·# J~°|∞ƒÅ∞, ''pè! D #Å¡ h„QÀ ÉÏxã¨
=∞##∞ #=∂A‰õΩ Ñ≤Å=_»=∂! g_»∞ <åâ◊#OQÍ#∂!—— J<åfl~°∞. "åiH˜
ã¨=∂^è•#O K≥Ñ¨ÙÎ<åfl~å J#fl@∞¡QÍ „Ñ¨=HõÎ WÖÏ K≥áêÊ~°∞, ''=∞# QÆ~°fiO, áêÑÖ,
J*Ï˝#O `˘ÅyOz# JÖÏ¡‰õΩ [Ü«∞=∞QÆ∞QÍHõ! „Ñ¨[ÖÏ~å, Wk QÆ=∞xOK«O_ç.
„Ñ¨[ÅO`å Ô~O_»∞ `≥QÆÅ∞QÍ qÉèílOÑ¨|_®¤~°∞. ^Õ=Ùx #q∞‡# Ñ¨Ù}Ïº`«∞‡Å∞
XHõ~°∞. áêáê`«∞‡Å∞, Hõiî<å`«∞‡Å∞
WOH˘Hõ~°∞. JÖÏ HÍHõáÈ`Õ JO`å
^Õ=Ùx ãÖ`å#"Õ∞.——
D =∂@Å`À =∞Ç¨Ï=∞‡^Œ∞
„Ñ¨=HõÎ "åiÖ’ Q˘Ñ¨Ê =∂~°∞Ê#∞
`≥KåÛ~°∞. Q“~°=hÜ«ÚÅ∞,
=∞~åº^Œã¨∞ÎÖˇ·# J~°|∞ƒÅ∞ `«=∞
‰õΩ=∂Ô~ÎÅ#∞ P h„QÀ ÉÏxã¨H˜zÛ
ÃÑo§ KÕÜ«∞_®xH˜ =ÚO^Œ∞‰õΩ
=KåÛ~°∞. ZO`« =∂~°∞Ê! ZO`«
ã¨=∞ÉèÏ=O!
''W™ê¡O =∞`«ã¨∞÷_»∞ U ^Õâ◊Ñ¨Ù
"å_≥·<å "≥Ú`«ÎO „Ñ¨ÑÖK«OÖ’ =Ù#fl
=Úã≤¡OÅO^Œ~°∂ J`«}˜‚ `«=∞ ™È^Œ~°∞_çQÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. XHõ 'Ô~_£ WO_çÜ«∞<£—
W™ê¡O =∞`åxfl ã‘fiHõi¿ãÎ, @s¯ ã¨∞ÖÏÎ#∞ J~Ú<å ã¨ˆ~ J`«_ç`À HõÅã≤ PÇ¨~°O
fã¨∞HÀ=_®xH˜ ãÖ^ÕÇ≤ÏOK«_»∞—— Jx q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ J<åfl~°∞.
XHõ q`«Î#O <ÕÅ#∞, h\˜x, QÍex LÑ¨Ü≥∂yOK«∞‰õΩx P q`«Î#O U
K≥@∞ì^À J@∞=O\˜ K≥@∞ìQÍ Z^Œ∞QÆ∞`«∞Ok. HÍh `å<Õ P <ÕÅQÍ<À, h\˜QÍ<À,
QÍeQÍ<À =∂iáÈ^Œ∞. =∞#O Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ P^è•ºu‡Hõ`«#∞, É∫^Œú=∞`«ã¨∞÷Å
Hõ~°∞}#∞, ¢ÔH·ã¨Î=ÙÅ Ñ¨xKÕ¿ãQÆ∞}Ïxfl, =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«ÚÅ ™È^Œ~°ÉèÏ"åxfl
HõÅÉ’ã≤# XHõ #∂`«# ã¨=∂*Ïxfl xi‡OKåÅx q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞
É’kèOKå~°∞.
38
11. HÍiÎˆHÜ«Ú_»∞
HÍiÎˆHÜ«Ú_»∞ áê~°fif^ÕqH˜, t=Ù_çH˜ Ñ¨Ù\˜ì# H˘_»∞‰õΩ. HÍiÎˆHÜ«Ú_»∞
rq`«=∞O`å ÃÑo§ KÕã∞¨ HÀ‰õΩO_® „|Ç¨Ï‡KåiQÍ LO_çáÈÜ«∂_»∞. JÖÏ ZO^Œ∞‰õΩ
[iyO^À `≥e¿Ñ Hõ^äŒ XHõ\ ˜ LOk. ^•xfl N~å=∞Hõ$+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨
É’kèOKå~°∞. P Hõ^äŒ#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O.
HÍiÎˆHÜ«Ú_»∞ XHõ™êi XHõ Ñ≤e¡`À P_»∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. P@Ö’ ^•x =ÚYO
g∞^Œ yÖÏ¡_»∞. `«~°∞"å`« J`«_»∞ `«# `«e¡ ^ŒQÆæiH˜ "≥o§#Ñ¨C_»∞ P"≥∞ |∞QÆæg∞^Œ
XHõ QÍÜ«∞O HõxÑ≤OzOk. ''J=∂‡! h |∞QÆæg∞^Œ ZO`« ^≥|ƒ `«yeO^À K«∂_»∞!
ZÖÏ `«yeOk J=∂‡!—— Jx J_çQÍ_»∞. áê~°fif^Õq, ''#∞"Õfi Hõ^•, <åÜ«∞<å!
##∞fl yÖÏ¡=Ù!—— Jx ã¨=∂^è•#O K≥Ñ≤ÊOk.
HÍiÎˆHÜ«Ú_»∞ x"≥fi~°áÈ~Ú, ''J=∂‡! x#∞fl <Õ#∞ ZÑ¨C_»∞ yÖÏ¡#∞? <åˆHg∞
QÆ∞~°∞Î ÖË^Õ!—— J<åfl_»∞. áê~°fif^Õq, ''<åÜ«∞<å! D ~ÀA L^ŒÜ«∞O P Ñ≤e¡x
yÖÏ¡=Ù Hõ^•! =∞iÛáÈÜ«∂"å? Jx J_çyOk. HÍiÎHˆ Ü«Ú_»∞, ''Jk x["Õ∞! =∞i
<Õ#∞ P Ñ≤e¡x ye¡`Õ h |∞QÆæg∞^Œ ZO^Œ∞‰õΩ QÍÜ«∞O J~ÚOk?—— Jx =∞m§
J_çQÍ_»∞. JÑ¨C_»∞ P [QÆ[˚#x, ''<åÜ«∞<å! D „Ñ¨ÑÖK«OÖ’x „Ñü
„áê}˜Ö’#∂ <Õ#∞ L<åfl#∞. <Õ#∞ HÍxk "Õ~°∞QÍ Un ÖË^Œ∞. D ã¨$+≤ì JO`å
<Õ<Õ! JO^Œ∞=Å¡ #∞=Ùfi Z=ix QÍÜ«∞Ñïz<å ##∞fl QÍÜ«∞Ñ¨~°z#>Ëì!—— Jx
K≥Ñ≤ÊOk. Jk qx HÍiÎˆHÜ«Ú_»∞ KåÖÏ Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂_»∞. rq`«OÖ’
`å<≥Ñ¨Ê\˜H© ÃÑo§ KÕã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œx xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. JO^Œ~°∞ ¢ã‘ÎÅÖ’#∂
`«# `«e¡ =¸sÎÉèíqOz LOk Hõ^•! WOHõ Z=ix ÃÑo§ KÕã¨∞‰õΩO\Ï_»∞?
ã¨$+≤ìÖ’x „Ñü"˘Hõ¯ rq P [QÆ[˚#x ãÖ`å#"Õ∞. D qâ◊fi"Õ∞ XHõ â◊s~°O
J#∞‰õΩO>Ë JO^Œ∞Ö’ =∞#=∞O`å qq^èŒ ÉèÏQÍÅ∞. ''`À\˜"åiH˜ ã¨Ç¨Ü«∞O
K≥Ü«∞º_»O ^•fi~å =∞#‰õΩ =∞#"Õ∞ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕã¨∞‰õΩO@∞<åflO. JÖÏˆQ „Ñ¨Hõ¯
"åiH˜ Ç¨x K≥Ü«∞º_»O ^•fi~å =∞#‰õΩ =∞#"Õ∞ Ç¨x KÕã¨∞‰õΩO@∞<åflO,—— Jx
q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ É’kèOKå~°∞.
12. QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷ – ã¨<åflºã≤
Ñ¨Ó~°fiO XHõ ~åA ''QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷ Q˘Ñ¨Ê"å_®? ã¨<åflºã≤ Q˘Ñ¨Ê"å_®?—— Jx `«#
^ŒQÆæiH˜ =zÛ# "åix JO^Œih „Ñ¨tflOKÕ"å_»∞. HÍh P ~åA‰õΩ `«$Ñ≤Î HõeyOKÕ
ã¨=∂^è•#O Z=fi~°∂ W=fiÖËHõáÈÜ«∂~°∞.
39
Ñ¨ÙëêÊO[e
z=iH˜ XHõ =$^Œú ã¨<åflºã≤ `«# ~å*ÏºxH˜ ~åQÍ, ~åA J`«}˜‚ ‰õÄ_® J^Õ
„Ñ¨â◊fl "Õâß_»∞. ^•xH˜ P =$^Œúã¨<åflºã≤, ''~å*Ï! Z=i ™ê÷#OÖ’ "å~°∞ Q˘Ñ¨Ê!——
Jx |^Œ∞Å∞ K≥áêÊ_»∞. P q+¨Ü«∂xfl x~°∂Ñ≤OK«=∞x ~åA P =$^Œúã¨<åflºã≤x
HÀ~å_»∞. ''|∞∞A=Ù KÕ™êÎ#∞ QÍh JO^Œ∞HÀãÖ g∞~°∞ H˘xfl ~ÀAÅ∞ <å`Àáê@∞
~å"åe—— J<åfl_»∞ ã¨<åflºã≤. ~åA ^•xH˜ ã¨=∞‡uOz =∂~°∞"Õ+ÖÖ’, P
=$^Œúã¨<åflºã≤`À |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. "å~°∞ J<ÕHõ ^ÕâßÅ#∞ ^•\˜ z=iH˜ XHõ
ÃÑ^ŒÌ~å[ºO Ü≥ÚHõ¯ ~å[^è•x #QÆ~åxfl KÕ~å~°∞. JHõ¯_» P ^Õâ◊Ñ¨Ù ~å[‰õΩ=∂Ô~Î
Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÜ«∞O=~°O [~°∞QÆ∞`ÀOk. #QÆ~°O JO`å ÑÖ_»∞QÆ "å`å=~°}O`À
HÀÖÏÇ¨ÏÅOQÍ LOk. XHõ JO^Œ"≥∞ÿ# Ü«Ú=‰õΩ}˜‚ q"åÇ¨ÏO KÕã¨∞HÀ"åÅx P
~å[‰õΩ=∂i HÀ~°∞‰õΩOk. JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ KåÖÏ™ê~°∞¡ WÖÏO\˜ ã¨fiÜ«∞O=~°O
U~åÊ@∞¡ [iQÍ~Ú. HÍh P ~å[‰õΩ=∂i `«#‰õΩ #zÛ# =~°∞}˜‚
Z#∞flHÀÖËHõáÈ~ÚOk. ~å[‰õΩ=∂i KÕuÖ’ =~°=∂Å`À #QÆ~° g^èŒ∞ÅÖ’ U#∞QÆ∞
g∞^Œ ZH˜¯ u~°∞QÆ∞`«∂ `«#‰õΩ #KÕÛ =~°∞}˜‚ J<Õfi+≤™ÈÎOk. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’
JHõ¯_çH˜ XHõ Ü«Ú=ã¨<åflºã≤ =KåÛ_»∞. J`«_»∞, 'ã¨∂~°∞º_Õ PHÍâ◊O #∞Oz ky
=KåÛ_®!— J#flO`« k=ºã¨∞O^Œ~°=¸iÎÖÏ L<åfl_»∞. J`«_»∞ XHõ =¸Å xÅ|_ç
P [~°∞QÆ∞`«∞#fl ã¨fiÜ«∞O=~åxfl K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. K≥eHõ`≥ÎÅ∞ ~å[‰õΩ=∂Ô~Î#∞
JHõ¯_»‰õΩ fã¨∞‰õΩ~åQÍ<Õ P"≥∞ [QÆ<À‡Ç¨Ï<åHÍ~°∞_≥·# P Ü«Ú=ã¨<åflºã≤x K«∂ã≤
J`«x "≥∞_»Ö’ Ñ¨ÓÅ=∂Å#∞ "Õã≤Ok. P Ü«Ú=ã¨<åflºã≤, ''W^ÕO Jq"ÕHõO?
<Õ#∞ ã¨<åflºã≤x! <å‰õΩ ÃÑo§ Uq∞\˜?—— JO@∂ P Ñ¨ÓÅ=∂Å#∞
fã≤áê~°"Õâß_»∞. JÑ¨C_»∞ „Ñ¨Hõ¯<Õ L#fl P ^Õâ◊Ñ¨Ù~åA, ''W`«_»∞ ¿Ñ^Œ"å_»∞
HÍ|\˜ì ~å[‰õΩ=∂ix ÃÑo§KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ [O‰õΩ`«∞<åfl_»∞ HÍÉ’Å∞——
J#∞‰õΩO@∂ J`«_ç`À, ''<å ‰õΩ=∂Ô~Î`ÀÉÏ@∞ J~°ú~å[ºO ‰õÄ_® g∞^Œ=Ù`«∞Ok.
<å `«~°∞"å`« <å ~å[º=∞O`å g∞^Õ!—— Jx K≥áêÊ_»∞. HÍh P Ü«Ú=ã¨<åflºã≤,
''KåÅ∞! KåÅ∞! ÃÑo§ =^Œ∞Ì, Ug∞ =^Œ∞Ì!—— JO@∂ i=Ùfi# JHõ¯_»#∞O_ç
"≥o§áÈÜ«∂_»∞.
~å[‰õΩ=∂i P Ü«Ú=ã¨<åflºã≤x "≥∂Ç≤ÏOz, ''KÕã¨∞‰õΩO>Ë W`«}Ë‚ ÃÑo§
KÕã¨∞HÀ"åe, ÖË^• =∞~°}"Õ∞ â◊~°}ºO!—— JO@∂ J`«}˜‚ XÑ≤ÊOK«_®xH˜ J`«x
"≥#∞Hõ<Õ #_çzáÈ™êyOk.
„Ñ¨Hõ¯<Õ LO_ç =$^Œúã¨<åflºã≤, =∂~°∞"Õ+ÖÖ’ L#fl ~åA W^ŒO`å
K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. P =$^Œúã¨<åflºã≤, ''gi "≥O@ "≥à◊^•O Ñ¨^ŒO_ç!—— J<åfl_»∞.
40
"åi^ŒÌ~°∂ P ~å[‰õΩ=∂i "≥#∞Hõ HÍã¨Î ^Œ∂~°OÖ’ #_»=™êQÍ~°∞.
Ü«Ú=ã¨<åflºã≤ Ñ¨~°∞QÆ∞ÖÏO\˜ #_»Hõ`À K«HõK«HÍ #_»∞ã¨∂Î, XHõ J~°}ºOÖ’
„Ñ¨"ÕtOKå_»∞. ~å[‰õΩ=∂i J`«}˜‚ "≥O|_çã¨∂Î<Õ LOk. ~åA, =$^Œúã¨<åflºã≤
"åà◊§ "≥#∞ˆH =Ù<åfl~°∞. Ü«Ú=ã¨<åflºã≤H˜ P J~°}ºO ÉÏQÍ `≥eã≤#k HÍ=_»O`À
Ç¨Ï~îå`«∞ÎQÍ J^Œ$â◊º"≥∞ÿ áÈÜ«∂_»∞. J`«}˜‚ HõxÃÑ@ì_®xH˜ ~å[‰õΩ=∂i ZO`À
„Ñ¨Ü«∞uflOz, z=~°‰õΩ XHõ K≥@∞ìHÕ^Œ ‰õÄÅ|_ç qÅÑ≤OK«™êyOk. áêÑÖ
P"≥∞‰õΩ P J~°}ºO #∞O_ç |Ü«∞@Ñ¨_Õ =∂~°æO ‰õÄ_® `≥eÜ«∞^Œ∞. JÑ¨C_»∞
~åA, =$^Œúã¨<åflºã≤ P"≥∞ =^ŒÌ‰õΩ "≥o§, ''J=∂‡! qKåiOK«=^Œ∞Ì, D J~°}ºO
#∞O_ç |Ü«∞@Ñ¨_Õ =∂~°æO "Õ∞=Ú K«∂Ñ≤™êÎO. HÍh WÑ¨C_»∞ pHõ\ ˜ Ñ¨_çOk.
WHõ¯_»∞#fl ÃÑ^ŒÌ K≥@∞ì„HÕ^Œ D ~å„uH˜ q„â◊q∞Oz, L^ŒÜ«∞O HÍQÍ<Õ
|Ü«∞Å∞^Õ~°∞^•O—— J<åfl~°∞.
P K≥@∞ì g∞^Œ<Õ QÆ∂_»∞ Hõ@∞ì‰õΩx XHõ áê=Ù~åÅ [O@ x=ã≤™ÈÎOk.
QÆ∂\˜Ö’ "å\˜ Ñ≤Å¡Å∞ =¸_»∞ L<åfl~Ú. =∞QÆ áê=Ù~°O HÕ^Œ=Ù#fl =ÚQÆ∞æih
K«∂ã≤ `«# ÉèÏ~°º`À WÖÏ JOk. ''„¿ÑÜ«∞ã‘! WÑ¨C_»∞ Uq∞ K≥Ü«∂ºe? gà◊√§
=∞# WO\˜H˜ =zÛ# Ju^äŒ∞Å∞ Hõ^•! Wk j`åHÍÅO ‰õÄ_®. K«e
HÍK«∞HÀ=_®xH˜ gi ^ŒQÆæ~° xÑ¨C ‰õÄ_® ÖË^Œ∞.—— WÖÏ JO@∂ P Ñ¨H˜∆ i=Ùfi#
ZyiáÈ~Ú =Ú‰õΩ¯# XHõ K«O„_»xÑ¨C Hõ~°K«∞‰õΩx =zÛ Ju^äŒ∞Å=ÚO^Œ∞
Ñ¨_»"Õã≤Ok. "åà◊√§ ^•xH˜ ZO_»∞\Ï‰õΩÅ∞, Hõ>ˇìÅ∞KÕiÛ =∞O@ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
HÍh P áê=Ù~°O JO`«\ ˜`À `«$Ñ≤Î K≥O^ŒHõ `«# ÉèÏ~°º`À WÖÏ JOk. ''„Ñ≤Ü«∂!
WÑ¨C_ÕO KÕ^•ÌO? giH˜ PHõeQÍ =ÙOk, =∞# =^ŒÌ ÃÑ@ì_®xH˜ Ug∞ÖË^Œ∞.
=∞#"Õ∞"≥∂ QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷ÅO, WO\˜H˜ =zÛ# "åi PHõe f~°Û_»O QÆ$Ç¨Ïã¨÷^èŒ~°‡O
Hõ^•. <å‰õΩ KÕ`«<≥·# Ñ¨x <Õ#∞ K≥Ü«∂ºe, HÍ|\˜ì <å â◊s~åxfl giH˜
JiÊ™êÎ#∞.—— WÖÏ JO@∂ P áê=Ù~°O Jyfl*ÏfiÅÖ’H˜ ^Œ∂HÕk. P áê=Ù~°O
JyflÖ’ Ñ¨_çáÈ=_»O K«∂ã≤, Ju^äŒ∞Å∞ ~°H˜∆OK«_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKå~°∞ HÍh
ÖÏÉèíO ÖËHõáÈ~ÚOk.
JÑ¨C_»∞ P_»áê=Ù~°O `«# Éèí~°Î KÕã≤# Ñ¨xx K«∂ã≤, ''WHõ¯_» L#fl"å~°∞
=ÚQÆ∞æ~°∞. g~°∞ u#_®xH˜ XHõ z#flÑ¨H˜∆ â◊s~°O ZO`« =∂„`«=¸ KåÅ^Œ∞. Éèí~°Î
„Ñ¨Ü«∞`åflxfl =$^ä• HÍhÜ«∞‰õΩO_® K«∂_»_»"Õ∞ Hõ^• ÉèÏ~°º ^èŒ~°‡O! HÍ|\˜ì <å
â◊s~åxfl ‰õÄ_® giH˜ ã¨=∞iÊ™êÎ#∞—— J#∞‰õΩOk. WÖÏ J#∞‰õΩx P
P_»áê=Ù~°O `å#∞ ‰õÄ_® JyflÖ’H˜ ^Œ∂HÕk. `«=∞ `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ KÕã≤#
41
Ñ¨ÙëêÊO[e
P`å‡~°Ê}#∞ K«∂ã≤# áê=Ù~åÅ Ñ≤Å¡Å∞ WÖÏ J#∞‰õΩ<åfl~Ú: ''=∞#
`«e¡^ŒO„_»∞Å∞ `«=∞ â◊H˜ÎH˘nÌ „Ñ¨Ü«∞uflOz<å, Ju^äŒ∞Å‰õΩ `«y#O`« PÇ¨~°O
ã¨=∞‰õÄ~°ÖË^Œ∞. `«e¡^ŒO„_»∞Å L^ÕÌâßºxfl <≥~°"Õ~°Û_»O Ñ≤Å¡Å ^èŒ~°‡O Hõ^•! HÍ|\˜ì
=∞# â◊s~åÅ#∞ ‰õÄ_® "åiH˜ JiÊ^•ÌO!—— WÖÏ PÖ’zOz P Ñ¨H˜∆Ñ≤Å¡Å∞ ‰õÄ_®
JyflÖ’ ^Œ∂HÍ~Ú.
Hõà◊§ =ÚO^Œ∞ [iy#^ŒO`å K«∂ã≤ "å~°∞ Pâ◊Û~°ºK«H˜`«∞Öˇ·, P Ñ¨‰õ∆ΩÅ#∞
u#ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. Ug∞ u#‰õΩO_®<Õ P ~å„u QÆ_çáê~°∞. L^ŒÜ«∞O HÍQÍ<Õ P
~åA, =$^Œú ã¨<åflºã≤ ~å[‰õΩ=∂iH˜ ^•i K«∂Ñ≤OK«QÍ, P"≥∞ `«# `«O„_ç
^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§áÈ~ÚOk.
JÑ¨C_»∞ =$^Œúã¨<åflºã≤ ~åA`À WÖÏ J<åfl_»∞, ''~å*Ï! Z=i ™ê÷#OÖ’
"å~°∞ Q˘Ñ¨Ê J<Õ q+¨Ü«∞O hH˜Ñ¨C_»∞ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿOk Hõ^•! ãÖ™êi"≥·
LO_®Å#∞‰õΩO>Ë U Hõ∆}OÖ’<≥·<å W`«~°∞Å "Õ∞Å∞HÀãÖ P`å‡~°Ê} KÕÜ«∞_®xH˜
ãÖã≤^Œ∞ú_»"≥·, P Ñ¨‰õ∆ΩÅÖÏQÍ rqOK«∞. JÖÏ rqOK«_»"Õ∞ QÆ$Ç¨Ïã¨÷^èŒ~°‡O.
ãÖ™ê~åxfl `åºQÆO KÕÜ«∂Å#∞‰õΩO>Ë ™œO^Œ~°º~åt J~Ú# ~å[‰õΩ=∂ix,
~å*Ïºxfl QÆ_á¤ç ÈK«ÖÏQÍ =keÃÑ\˜#ì P Ü«Ú=ã¨<åflºã≤ÖÏ „|`«∞‰õΩ. ãÖÑ¨^ÅŒ #∞,
™œO^Œ~åºxfl, JkèHÍ~åxfl Hõ<≥fluÎ J~Ú<å K«∂_»=^Œ∞Ì. JÖÏ rqOK«_»"Õ∞
ã¨<åflºã¨^èŒ~°‡O. QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷, ã¨<åflºã≤ – Z=i ™ê÷#OÖ’ "å~°∞ Q˘Ñ¨Ê. JO`ÕHÍh
XHõi ^èŒ~å‡xfl =∞~˘Hõi ^èŒ~°‡O`À áÈÅÛ‰õÄ_»^Œ∞. XHõi HõO>Ë =∞~˘Hõ~°∞ Q˘Ñ¨Ê
Jx J#‰õÄ_»^Œ∞.——
D Hõ^äŒ#∞ q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ É’kèOKå~°∞. ''Jxfl Ñ¨#∞Å∂ Q˘Ñ¨Ê"Õ. XHõ\ ˜
Q˘Ñ¨Êk HÍ^Œ∞, =∞~˘Hõ\ ˜ `«‰õΩ¯=k HÍ^Œ∞. =∞#O ZÖÏ
rqOKåÅ#∞‰õΩO@∞<åfl"≥∂ =ÚO^Œ∞ x~°‚~ÚOK«∞HÀ"åe. rq`«OÖ’ Uk
™êkèOKåÅ#∞‰õΩO@∞<åfl"≥∂ ‰õÄ_® x~°‚~ÚOK«∞HÀ"åe. JÖÏ XHõ™êi
x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl `«~åfi`« q∞ye# PÖ’K«#ÅxflO\˜h q_çzÃÑ\˜ì ^•x HÀã¨"Õ∞
Ñ¨xK≥Ü«∂ºe. =∞#O ZOK«∞‰õΩ#fl Ñ¨xÖ’ Ö’`«∞QÍ =ÚxyáÈ"åe. WÖÏ
K≥Ü«∞º_»O ^•fi~å =∂„`«"Õ∞ =∞#O ÉÏQÆ∞Ñ¨_ç, W`«~°∞Å‰õΩ ‰õÄ_®
ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_»QÆÅ∞QÆ∞`å=Ú—— Jx q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ É’kèOKå~°∞.
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
42
ÑÖK«`«O„`« Hõ^äŒÅ∞
1. "Õ∞‰õΩ#∞ Ñ‘H˜# HÀu Hõ^äŒ
J"åºáêˆ~+¨µ "åºáê~°O
Ü≥∂ #~°ó Hõ~°∞Îq∞K«Ûùu I
ã¨ U= x^èŒ#O Ü«∂u
H©Ö’`åÊ\©= "å#~°ó II
(J~°÷O: Z=_≥·`Õ `«#‰õΩ ãÖ|O^èŒO ÖËx
Ñ¨#∞Ö’¡ *’HõºO KÕã¨∞‰õΩO\Ï_À "å_»∞
"Õ∞‰õΩ#∞ Ñ‘H˜# HÀuÖÏQÍ #t™êÎ_»∞.)
J#QÍ J#QÍ XHõ T~°∞. P Ti
¿Ñ~°∞ Ji^Œ∞~°æO. P TiÖ’ â◊√Éèí^Œ`«∞Î_»∞
J<Õ =~°Î‰õΩ_»∞ L<åfl_»∞. P TiH˜
^ŒQÆæ~°QÍ L#fl XHõ `À@Ö’ XHõ
áê_»∞|_ç# ^Õ"åÅÜ«∞O LOk. J`«_∞» P
^Õ"åÅÜ«∂xfl ÉÏQÆ∞ KÕ~ÚOK«_»O
"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì_»∞. JO^Œ∞HÀãÖ J`«_»∞
HõÅÑ¨ H˘x =„_»OQÆ∞ÅKÕ`« ^Œ∂ÖÏÅ∞QÍ
HÀ~Úã¨∞Î<åfl_»∞. =„_»OQÆ∞Å∞ „Ñü
^Œ∂ÖÏhfl =∞^èŒºH˜ HÀã¨∂Î, ~°Oáêxfl
ã¨∞Å∞=ÙQÍ J@∂~Ú@∂ ÖÏˆQO^Œ∞‰õΩ
gÅ∞QÍ ^•xÖ’ XHõ H˘Ü«∞º"Õ∞‰õΩ#∞
H˘>Ëì"å~°∞. XHõ<å_»∞ =„_»OQÆ∞Å∞ XHõ
^Œ∂ÖÏxfl ~°OÑÖ`À H˘O`«=~°‰õΩ HÀã≤,
Éè’[<åxH˜ "Õà◊ HÍ=_»O`À Wà◊§‰õΩ
"≥àÏ§~°∞. ^Œ∂ÅOÖ’H˜ H˘\˜ì#
H˘Ü«∞º"Õ∞‰õΩ WOHÍ JÖÏˆQ LOk. P
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ KåÖÏ HÀ`«∞Å∞ JHõ¯_»‰õΩ
=KåÛ~Ú. P HÀ`«∞Åhfl P PÅÜ«∞O
g∞^Œ, K«∞@∞ìÑ¨Hõ¯Å ‰õΩÑ≤ÊQÆO`«∞Å∞
43
Ñ¨ÙëêÊO[e
"ÕÜ«∞™êQÍ~Ú. P QÆ∞OÑ¨ÙÖ’x XHõ HÀu P ^Œ∂ÖÏÅ∞ L#flKÀ@∞‰õΩ =zÛOk.
TiˆH LO_»ÖËHõ ã¨QÆO HÀã≤# ^Œ∂ÅO g∞^Œ ‰õÄ~°∞Ûx P_»∞`ÀOk. peHõ
=∞^èŒºÖ’H˜ HÍÅ∞ ^Œ∂iÛ ‰õÄ~°∞ÛOk. KÕ`«∞Å`À H˘Ü«∞º"Õ∞‰õΩ#∞ =ÚO^Œ∞H© "≥#H©¯
<åÅ∞QÆ∞™ê~°∞¡ TÑ≤, |ÅOQÍ ÃÑ·H˜ÖÏyOk. Ç¨Ï~îå`«∞ÎQÍ "Õ∞‰õΩ T_ç~å=_»O`À
^Œ∂ÅO peHõÅ∞ Ô~O_»∂ '~î°Ñ‘—=∞x UHõO JÜ«∂º~Ú. "å\˜ =∞^èŒº HÀu #ey
K«zÛáÈ~ÚOk.
hu: `«#‰õΩ ãÖ|OkèOK«x Ñ¨#∞ÅÖ’ *’HõºO KÕã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞.

2. #Hõ¯ – Ü«Ú^ŒúÉèËi Hõ^äŒ
Ñ¨Ó~°fi"Õ∞= =∞Ü«∂ *Ï˝`«O Ñ¨Ó~°‚"Õ∞`«kú "Õ∞^Œ™ê I
J#∞„Ñ¨qâ◊º q*Ï˝`«O Ü«∂=K«Û~°‡ K« ^•~°∞ K« II
(J~°÷O: q+¨Ü«∞O `≥eÜ«∞Hõ =ÚO^Œ∞ #Hõ¯ P ÉèËix K«∂ã≤ Jk „H˘=Ùfi`À xO_ç
LO^Œ#∞‰õΩOk. x*ÏxH˜ ÉèËi Ö’Ñ¨Å MÏmQÍ LO_ç, ÃÑ·# K«~°‡O, K≥Hõ¯ =∂„`«"Õ∞
L<åfl~Ú.)
XHõ J_»qÖ’ XHõ #Hõ¯ LO_Õk. ^•xH˜ KåÖÏ ~ÀAÅ∞ PÇ¨~°O
44
^˘~°HõÖË^Œ∞. Jk PHõe`À JÖÏ¡_»∞`«∂ uO_çHÀãÖ JHõ¯_® WHõ¯_® uiyOk.

uiy uiy XHõ Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞H˜ KÕiOk. JHõ¯_» ^•xH˜ KåÖÏ â◊"åÅ∞
PÇ¨~°OQÍ HõxÑ≤OKå~Ú. P Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞H˜ XHõ =¸Å XHõ K≥@∞ì „HÕ^Œ XHõ
Ü«Ú^ŒúÉèËi Ñ¨_ç=ÙOk. K≥@∞ìH˘=∞‡Å∞ QÍeH˜ Ty, P ÉèËsH˜ `«ye#Ñ¨C_»ÖÏ¡ Jk
QÆ\ ˜ìQÍ â◊|ÌO KÕ™ÈÎOk. P ^èŒfixH˜ #Hõ¯ ÉˇkiáÈ~Ú, Ug∞ u#‰õΩO_® KåÖÏ¿ãÑ¨Ù
XHõ „Ñ¨Hõ¯# #H˜¯ ‰õÄ~°∞Û#flk. JO`«Ö’ ^•xH˜ XHõ PÖ’K«# HõeyOk. ''<Õ#∞
â◊ÉÏÌxfl q#flO^Œ∞ˆH ZO^Œ∞‰õΩ ÉèíÜ«∞Ñ¨_®e? ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅÖ’ HÍã¨Î PÖ’zOz,
`≥eq`À "≥∞ey#Ñ¨C_Õ =∞#O ã¨∞YÑ¨_»QÆÅO. J@∞=O\˜"å_Õ |∞kú=∞O`«∞_»∞——
J#∞‰õΩx P #Hõ¯ ^è≥·~°ºOQÍ "≥o§ P ÉèËsx K«∂ã≤Ok. P â◊ÉÏÌÅ "≥#∞Hõ#∞#fl
~°Ç¨Ïã¨ºO ^•xH˜ `≥eã≤áÈ~ÚOk. P ÉèËs xO_® H˘=Ùfi ‰õÄi ÃÑ\Ïì~°#∞‰õΩx
Pâ◊`À ^•xfl H˘iH˜ K«∂ã≤Ok. ^•xÖ’ Ug∞ ÖË^Œx, L#flq K«~°‡O, K≥Hõ¯
=∂„`«"Õ∞#x „QÆÇ≤ÏOz Pâ◊Û~°ºáÈ~ÚOk. Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞Ö’ Ñ¨_ç L#fl PÇ¨~åxfl
KåÖÏ ~ÀAÅáê@∞ P#O^ŒOQÍ uOk.
hu: ^Õx QÆ∞iOK≥·<å q#flO`« =∂„`«O`À<Õ ÉˇkiáÈ‰õÄ_»^Œ∞. Ñïã≤÷ux
ÑïjeOK«‰õΩO_® =ÚO^Œ∞QÍ<Õ U^Õ^À TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx ÉèíÜ«∞Ñ¨_»_»O `«Ñ¨C.
45
Ñ¨ÙëêÊO[e
3. HÍH˜ – áê=Ú Hõ^äŒ
LáêÜÕ∞# Ç≤Ï Ü«∞`ü ‰õΩ~åº`ü
`«#fl â◊HõºO Ñ¨~å„Hõ"≥∞ÿó I
HÍHÍºó Hõ#Hõã¨∂„`Õ}
Hõ$+¨‚ã¨~ÀÊ xáêu`«ó II
(J~°÷O: HÍH˜ |OQÍ~°∞ Q˘Å∞ã¨∞`À áê=Ú#∞
K«OÑ≤#@∞ì, Ñ¨~å„Hõ=∞O KÕ`« ™êkèOK«ÖËx ^•xfl
LáêÜ«∞O`À ™êkèOKåe.)
Ñ¨Ó~°fiO XHõ =∞„iK≥@∞ì g∞^Œ XHõ HÍH˜
QÆ∂_»∞ Hõ@∞ì‰õΩx x=ã≤OKÕk. J^Õ
K≥@∞ì„HÕ^Œ Ñ¨Ù@ìÖ’ XHõ „`åK«∞áê=Ú
LO_Õk. HÍH˜ PÇ¨~°O HÀãÖ |Ü«∞@‰õΩ
áÈ~Ú# ã¨=∞Ü«∞O HõxÃÑ\˜ì, „`åK«∞áê=Ú
K≥@∞ì ZH˜¯, HÍH˜ ÃÑ\˜ì# QÆ∞_»¡hfl ux"Õ¿ãk.
uiy=zÛ# HÍH˜ áê=Ú KÕã≤# ^Œ∞~å‡~åæxfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩx ZO`À ÉÏ^èŒÑ¨_Õk. WÖÏ
H˘xfl™ê~°∞¡ [iyOk. P áê=Ú Ñ‘_» ZÖÏ q~°QÆ_» KÕã¨∞HÀ"åÖÏ Jx HÍH˜
f„=OQÍ PÖ’zOzOk.
HÍH˜H˜ ~åAQÍi L^•º#=#
ã¨~À=~°OÖ’ JO`«óÑ¨Ù~° ¢ã‘ÎÅ∞
[ÅHÍÖÏ_»_»O QÆ∞~°∞Î‰õΩ =zÛOk.
"å~°∞ P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `«=∞ #QÆÅ∞
X_»∞¤# ÃÑ@ì_»O ‰õÄ_® QÆ∞~°∞Î‰õΩ
=zÛOk. JÑ¨C_»∞ ^•xH˜ XHõ
LáêÜ«∞O `«\ ì̃Ok.
HÍH˜ "≥O@<Õ JHõ¯_»‰õΩ KÕ~°∞‰õΩx,
XHõ ~°`«flÇ¨~åxfl `«# =Ú‰õΩ¯#
Hõ~°K«∞‰õΩx "åiH˜ HõxÑ≤OKÕÖÏ `«‰õΩ¯=
Z`«∞ÎÖ’ ZQÆ∞~°™êyOk. JO`«óÑ¨Ù~°
¢ã‘ÎÅ ˆHHõÅ∞ q#fl ~å[¿ã=‰õΩÅ∞
HÍH˜x J#∞ãïOz Ñ¨~°∞ÔQ`«Î™êQÍ~°∞.
46
HÍH˜ "≥∞Å¡QÍ ZQÆ∞~°∞‰õΩO@∂ ~°`«flÇ¨~åxfl `≥zÛ áê=Ú Ñ¨Ù@ìÖ’ *Ï~°q_çzOk.

Ç¨~°O HÀãÖ =zÛ# ~å[Éèí@∞Å∞ Ñ¨Ù@ì#∞ „`«=fiQÍ áê=Ú |∞ã¨Å∞ H˘_»∞`«∂
|Ü«∞@‰õΩ =zÛOk. ~å[Éèí@∞Å∞ áê=Ú#∞ K«OÑ≤ Ç¨~åxfl fã¨∞‰õΩáÈÜ«∂~°∞. P
q^èŒOQÍ `«# |∞kú ‰õΩâ◊Å`«`À HÍH˜ áê=Ú Ñ‘_»#∞ `˘ÅyOK«∞‰õΩOk.
hu: LáêÜ«∞O`À Z@∞=O\˜ Hõëêì<≥·fl<å `«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=K«∞Û.
4. ã≤OÇ¨ÏO – ‰õΩO^ÕÅ∞ Hõ^äŒ
|∞kú~°ºã¨º |ÅO `«ã¨º x~°∞ƒ^Õúã¨∞Î ‰õΩ`À |ÅO I
=<Õ ã≤OÇ¨ÏŸ =∞^À#‡`«Îó â◊â◊ˆH# xáêu`«ó II
(J~°O÷ : =∞kOz# ã≤OÇ¨xfl ÉÏqÖ’H˜ ^Œ∂Hˆ ÖÏ KÕã#≤ ‰õΩO^ÕÅ∞ÖÏQÍ |∞kú L#fl"å_çHˆ
|ÅO LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. |∞kúÖxË "å_çH˜ ZO`« |ÅO L<åfl Uq∞\˜ „Ñ¨Ü∂≥ [#O?)
XHõ J_»qÖ’ XHõ ã≤OÇ¨ÏO LO_Õk. Jk =∞$QÍÅxflO\˜h K«HõK«HÍ K«OÑ≤
"ÕÜ«∞™êyOk. WÖÏ J~Ú`Õ J_»q `«fi~°Ö’<Õ MÏm J=Ù`«∞O^Œx =∞$QÍÅ∞ ^•x
^ŒQÆæ~°‰õΩ =zÛ WÖÏ K≥Ñ¨C‰õΩ<åfl~Ú. ''~å*Ï! „Ñük#O Wxfl „áê}ÏÅ∞ fÜ«∞_»O
^ÕxH˜? XHõ™êi u<Õk XHõ [O`«∞=Ù<Õ Hõ^•? ~ÀE XHõ =∞$QÍxfl g∞ ^ŒQÆæ~°‰õΩ
ÑÖÑ¨Ù`åO. ^•x`À g∞‰õΩ `«$Ñ≤Î HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. g∞‰õΩ "Õ\Ï_Õ Ñ¨x ‰õÄ_®
`«ÑC¨ `«∞Ok.——
JO^Œ∞‰õΩ ã≤OÇ¨ÏO JOwHõiOzOk. ~ÀE XHõ =∞$QÆO ^•x ^ŒQÆæ~°‰õΩ
PÇ¨~°OQÍ =ã¨∂Î LO_Õk. XHõ™êi XHõ ‰õΩO^ÕÅ∞ =O`«∞ =zÛOk. ‰õΩO^ÕÅ∞
47
Ñ¨ÙëêÊO[e
D QÆO_»O #∞Oz |Ü«∞@Ñ¨_Õk ZÖÏQÆx PÖ’zOK«™êyOk. Jk ã≤OÇ¨ÏO
^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ áÈ`«∂áÈ`«∂ XHõ ÉÏqÖ’H˜ `˘OyK«∂ã≤Ok. JO^Œ∞Ö’ `«# „ÑüaO|O
Hõ#|_»_»O`À<Õ, P ã≤OÇ¨xfl ZÖÏ K«OÑ¨=K«∞Û<À J#fl LáêÜ«∞O ^•xH˜
`«\ ˜ìOk. KåÖÏ¿ãÑ¨Ù á⁄^ŒÅÖ’ uiy, PÅã¨ºOQÍ P ã≤OÇ¨ÏO ^ŒQÆæiH˜ KÕiOk.
ã≤OÇ¨ÏO HÀÑÖ`À =∞O_çÑ¨_»∞`«∂, ''hÔHO`« á⁄QÆ~°∞? WO`« PÅã¨ºOQÍ
=™êÎ"å!—— Jx QÆi˚OzOk. ÉèíÜ«∞O #\˜ã¨∂Î ‰õΩO^ÕÅ∞, ''~å*Ï! <Õ#∞ =KÕÛ
^•iÖ’ WOH˘Hõ ã≤OÇ¨ÏO Z^Œ∞~°∞QÍ =zÛ ##∞fl xÅ==∞x P*Ï˝Ñ≤OzOk. <Õ#∞
`«=∞‰õΩ PÇ¨~°OQÍ "≥à◊√`«∞<åfl#h, HÍ|\˜ì ##∞fl q_çz ÃÑ@ì=∞x K≥Ñ¨ÊQÍ –
'"å_≥=_»∞—? D J~°}ÏºxH˜ ~åA#∞ <Õ<Õ! WHõ¯_» <å =∂>Ë K≥Å∞¡|_ç HÍ"åe!—
JO@∂ Ñ¨@∞ìÑ¨\ ˜ìOk. <Õ#∞ JuHõ+¨ìOg∞^Œ P ã≤OÇ¨xH˜ U"Õ"À =∂Ü«∞=∂@Å∞
K≥Ñ≤Ê `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩx =KÕÛãïH˜ WO`« PÅã¨ºO J~ÚOk—— Jx K≥Ñ≤ÊOk.
JÑ¨C_»∞ P ã≤OÇ¨ÏO HÀÑÖ`À, ''P „H˘`«Î ã≤OÇ¨ÏO ZHõ¯_» LO^À
K«∂Ñ≤OK«∞. ^•xfl <Õ#∞ K«OÑ¨Ù`å#∞—— JOk. ‰õΩO^ÕÅ∞ P ã≤OÇ¨xfl ÉÏq
^ŒQÆæ~°‰õΩ fã¨∞‰õΩxáÈ~Ú „H˘`«Î ã≤OÇ¨ÏO JO^Œ∞Ö’ ^•y LO^Œx K≥Ñ≤ÊOk.
ã≤OÇ¨ÏO `«# „ÑüaOÉÏxfl K«∂ã≤ WOH˘Hõ ã≤OÇ¨ÏO J#∞‰õΩx „Éèíq∞Oz,
QÆi˚OzOk. ÉÏqÖ’ #∞Oz „Ñü^èŒfix qxÑ≤OzOk. P „Ñü^èŒfixx qx P
ã≤OÇ¨ÏO ‰õÄ_® QÆi˚ã¨∞Î#fl^Œ#∞‰õΩx Ñ¨@ìÖËx HÀÑÖ`À P ÉÏqÖ’H˜ ^Œ∂HÕk.
|Ü«∞@‰õΩ ~åÖËHõ JHõ¯_Õ „áê}ÏÅ∞ q_çzOk.
hu: |∞kú|ÅO ÖËx HõO_»|ÖO x~°~°÷HõO.
''W#∞Ñ¨ HõO_»~åÅ∞, L‰õΩ¯ #~åÅ∞, "å\˜=∞^èŒº Ñ≤_»∞QÆ∞=O\˜ Ñ¨^•~°÷O`À
KÕã≤# =∞#ã¨∞û—— HÍ"åÅx q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ É’kèOKå~°∞. HÍ|\˜ì =∞#‰õΩ
|∞kú|ÅO, HõO_»|ÅO Ô~O_»∂ HÍ"åe, XHõ¯>Ë KåÅ^Œ∞.
5. he~°OQÆ∞ ‰õΩO_»Ö’ Ñ¨_ç# #Hõ¯ Hõ^äŒ
`«ºHÍÎâßÛÉèÏºO`«~å ÜÕ∞# ÉÏÇ¨ºâßÛÉèíº#Îs Hõ$`åó I
ã¨ U= =∞$`«∞º=∂áÈflu Ü«∞^ä• ~å*Ï Hõ‰õΩ„^Œ∞=∞ó II
(J~°O÷ : Hõ‰Ωõ „^Œ∞=Ú_»<Õ #Hõ¯ (~åAQÍ #\Õz) ZÖÏÔQ`· Õ „áê}ÏÅ∞ áÈQ˘@∞ì‰Ωõ O^À J^Õ
q^èOŒ QÍ Ö’Ñ¨Å Ñ¨~å„Hõ=∞O ÖË‰Ωõ O_® ÃÑÃ· Ñ· "≥∞~°∞QÆ∞Å`À KÕ¿ã #@#Å∞ KÕ@∞ `≥™êÎ~Ú.)
XHõ J_»qÖ’ Hõ‰õΩ„^Œ∞=Ú_»∞ J<Õ #Hõ¯ LOk. XHõ<å_»∞ Jk PÇ¨~°O
HÀãÖ J_»qH˜ ^ŒQÆæ~°Ö’ L#fl TiÖ’H˜ „Ñ¨"ÕtOzOk. T~°‰õΩHõ¯Å∞ ^•xx
48
`«i=∂~Ú. Jk áêiáÈ`«∂, XHõ KåHõe QÆ∞_çÃãÖ’ ^Œ∂iOk. JO^Œ∞Ö’ L#fl

XHõ ÉÏ#Ö’ Ñ¨_çáÈ~ÚOk. P ÉÏ#Ö’ he~°OQÆ∞ LOk. P ~°OQÆ∞Ö’ =Úxy#
#Hõ¯ hÅOQÍ `«Ü«∂~°~ÚOk. T~°‰õΩHõ¯Å∞ ^•x HÀãÖ H˘O`«¿ãÑ¨Ù "≥uH˜,
"≥o§áÈÜ«∂~Ú. `«~åfi`« #Hõ¯ ÉÏ#Ö’#∞O_ç |Ü«∞@Ñ¨_ç, ZÖÏQÀ J_»qH˜
KÕiOk, JÑ¨C_»∞ J_»qÖ’ [O`«∞=ÙÅhfl P he~°OQÆ∞ #Hõ¯#∞ K«∂z „H˘`«Î
[O`«∞=Ù J#∞‰õΩx ÉèíÜ«∞Ñ¨_ç áêiáÈ`«∞<åfl~Ú. Wk QÆ=∞xOz P #Hõ¯ '`«O`Õ
|∂Ô~Å |∞@ìÖ’ Ñ¨_®¤#∞!—— J#∞‰õΩOk. ^•xH˜ XHõ =∞Oz LáêÜ«∞O `«\ ˜ìOk.
Jxfl [O`«∞=ÙÅ∂ `«##∞ K«∂ã≤ ÉèíÜ«∞Ñ¨_»∞`«∞<åfl~Ú HÍ|\˜ì `å<Õ "å\˜H˜ ~åA
HÍ=K«∞Û#x J#∞‰õΩOk. P áêiáÈÜÕ∞ [O`«∞=Ùefl Ñ≤ez P #Hõ¯, ''g∞ˆ~g∞
ÉèíÜ«∞Ñ¨_»=Åã≤# Ñ¨xÖË^Œ∞. P „|Ç¨Ï‡^Õ=Ù_»∞ ##∞fl g∞‰õΩ ~åAQÍ ÑÖÑ≤OKå_»∞.
<Õ#∞ D =<åxH˜ ~åA#∞. g∞~°O`å <å P[˝#∞ áê\ÕKåe—— Jx JOk.
P qO`« =∞$QÍxfl ^Õ=Ù_Õ ÑÖÑ≤OKå_»x P [O`«∞=ÙÅ∞ #=∂‡~Ú.
ÃÑ^ŒÌÃÑ^ŒÌ [O`«∞=ÙÖË ^•xH˜ ÖÁOyáÈÜ«∂~Ú. z=iH˜ ã≤OÇ¨ÏO, Ñ¨Ùe ‰õÄ_®
`å=Ú "Õ\Ï_ç `≥zÛ# =∂O™êxfl P #Hõ¯ =ÚO^Œ∞ LOKÕq. P #Hõ¯ H˘kÌQÍ
=∂O™êxfl "å\˜H˜ WzÛ q∞ye# =∂O™êxfl Hõ_»∞áê~å u<Õk. WÖÏ LO_»QÍ
XHõ "≥<≥flÅ~å„u J_»qÖ’x #Hõ¯Åhfl ÃÑ^ŒÌQÍ Tà◊ "≥Ü«∞º_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì~Ú.
P ‰õÄ`«Å∞ K≥q# Ñ¨_»QÍ<Õ #Hõ¯ "≥∞ÿ=∞~°z áÈ~ÚOk. `å#∞ ‰õÄ_® "å\˜`À
Q˘O`«∞ HõeÑ≤ Tà◊ "Õã≤Ok. JÑ¨C_»∞ Jk =∂=¸Å∞ #ˆH¯#x Jxfl =∞$QÍÅ‰õÄ
49
Ñ¨ÙëêÊO[e
`≥eã≤áÈ~ÚOk. Jq P he#Hõ¯#∞ K«OÑ≤"Õâß~Ú.

hu: "≥∂ãÖ ZÅ¡HÍÅO ™êQÆ^Œ∞.
6. \˜\˜ìÉèí Ñ¨‰õ∆ΩÅ Hõ^äŒ
â◊„`Àifi*Ï˝#=∞*Ï˝`åfi "≥·~°=∂~°Éèí`Õ Ç≤Ï Ü«∞ó I
ã¨ Ñ¨~åÉèí==∂áÈflu ã¨=Ú„^Œó \˜\ ˜ìÉèÏ^Œº^ä• II
(J~°O÷ : \˜\Éì˜ íè Ñ¨‰Ω∆õ Å Ü≥ÚHõ¯ Ñ¨@∞ì^ÅŒ #∞ `«ÑC¨ QÍ JOK«<å "Õã#≤ ã¨=Ú„^Œ∞_»∞ "å\˜`À
"≥·~åxH˜ ky Ñ¨~åÉèí=O áêÖˇ·#@∞ì, â◊„`«∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ â◊H˜Î™ê=∞~å÷ºÅ#∞ ãïQÍ
`≥Å∞ã¨∞HÀx"å_»∞ F_çáÈ`å_»∞.)
XHÍ<˘Hõ HÍÅOÖ’ ã¨=Ú„^ŒO ^ŒQÆæ~° Ô~O_»∞ \˜\ ˜ìÉèíÑ¨‰õ∆ΩÅ∞ x=ã≤ã¨∂Î
LO_Õq. P Ô~O_»∞ Ñ¨‰õ∆ΩÅ∞ ZO`À ãÖ`À+ÖQÍ LO_Õq. P_»Ñ¨H˜∆ QÆ∞_»∞¡ ÃÑ>Ëì
ã¨=∞Ü«∞O =zÛOk. P Ñ¨H˜∆ ^ŒOÑ¨`«∞Å∞ ZHõ¯_» QÆ∞_»∞¡ ÃÑ\ÏìÅ#fl q+¨Ü«∞O g∞^Œ
"å^Œ∞ÖÏ_»∞HÀ™êQÍ~Ú. =∞QÆÑ¨H˜∆ P ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù X_»∞¤<Õ Wã¨∞HõÖ’ QÆ∞_»∞¡ ÃÑ@ì=∞x
K≥Ñ≤ÊOk. HÍh P_»Ñ¨H˜∆ ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù JÅÅÖ’ QÆ∞_»∞¡ H˘@∞ì‰õΩáÈ`åÜÕ∞"≥∂#x
ÉèíÜ«∞Ñ¨_»™êyOk. HÍh =∞QÆÑ¨H˜∆ P_»Ñ¨H˜∆ =∂@ q#ÖË^Œ∞. ã¨=Ú„^Œ∞_ç =Å¡<Õ
HÍ^Œ∞, Z=i=ÖÏ¡, U ÉèíÜ«∞=¸ LO_»^Œx <˘H˜¯ K≥Ñ≤ÊOk. P =∂@Å∞ qx
ã¨=Ú„^Œ∞_»∞ #=Ùfi‰õΩ<åfl_»∞.
P_»Ñ¨H˜∆ ã¨=Ú„^Œf~å<Õ QÆ∂_»∞ Hõ\ ˜ì, QÆ∞_»∞¡ ÃÑ\˜ìOk. P Ñ¨‰õ∆ΩÅ∞ PÇ¨~°O
HÀãÖ |Ü«∞\˜H˜ "≥o§#Ñ¨C_»∞ ã¨=Ú„^Œ∞_»∞ `«# JÅÅÖ’ P QÆ∂\˜x, QÆ∞_»¡#∞
50
ã¨=Ú„^ŒOÖ’H˜ ÖÏQÆ∞H˘xáÈÜ«∂_»∞.
QÆ∂_»∞ QÆ∞_»¡`À ã¨Ç¨ =∂Ü«∞"≥∞ÿ#O^Œ∞‰õΩ Ñ¨‰õ∆ΩÅ∞ KåÖÏ ÉÏ^èŒÑ¨_®¤~Ú.
ã¨=Ú„^Œ∞_ç g∞^Œ HÀÑ≤Oz, h\˜x `À_ç"Õã≤ P ã¨=Ú„^•xfl ZO_»QÆ\ÏìÅx
xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩ<åfl~Ú. `«=∞ =Ú‰õΩ¯Å`À h\˜x `À_ç ^Œ∂~°OQÍ áÈÜ«∞™êQÍ~Ú.
JO`«∞ÖËx =∞Ç¨ã¨=Ú„^•xfl `«=∞ z#flz#fl =Ú‰õΩ¯Å`À ZO_»QÆ@ì_»O
™ê^èŒº=∞ÜÕ∞º Ñ¨<Õ<å? J~Ú<å P Ñ¨‰õ∆ΩÅ∞ JÖÏ Ñ¨@∞ì=^ŒÅ‰õΩO_® J™ê^èŒº"≥∞ÿ#
P Ñ¨xx KÕã¨∂Î<Õ L<åfl~Ú.
"å\˜ Ñ¨@∞ì^ŒÅ#∞ K«∂ã≤ Ñ¨‰õ∆ΩÅ ~å*ˇ·# QÆ~°∞`«‡O`«∞_»∞ *ÏeÑ¨_®¤_»∞.
ã¨=Ú„^Œ∞_ç g∞^Œ‰õΩ Ü«Ú^•úxH˜ =KåÛ_»∞. ã¨=Ú„^Œ∞_»∞ ÉèíÜ«∞Ñ¨_ç "å\˜ QÆ∞_»¡#∞
uiy WKåÛ_»∞. P Ñ¨‰õ∆ΩÅ∞ ã¨∞YOQÍ rqOKå~Ú.
hu: Ñ¨@∞ì=^ŒÅ‰õΩO_® Ñ¨xKÕ¿ã"å_çH˜ Jhfl ™ê#∞‰õÄÅ=∞=Ù`å~Ú.
7. Ñ¨H˜∆ – HÀ`«∞Å Hõ^äŒ
LÑ¨^Õâ’ # ^•`«"Àº Ü«∂^Œ$âı `å^Œ$âı [<Õ I
Ñ¨â◊º "å#~°=¸ˆ~ö} ã¨∞QÆ$Ç‘Ï x~°æ $Ç‘Ï Hõ$`«ó II
(J~°÷O: =¸~°∞öÖˇ·# HÀ`«∞Å‰õΩ ã¨ÅÇ¨ WzÛ "å\˜ HÀáêxH˜ QÆ∞Ô~· `«# QÆ∂\˜x
áÈQ˘@∞ì‰õΩ#fl Ñ¨H˜∆ÖÏQÍ, J#~°∞›Öˇ·# "åiH˜ LÑ¨^Õâ◊O KÕ¿ãÎ =∞#"Õ∞ WHõ¯@¡
áêÅ=Ù`å=Ú.)
XHõ J_»qÖ’ XHõ [q∞‡K≥@∞ì LOk. ^•xg∞^Œ XHõ Ñ¨H˜∆ x=ã≤OKÕk. Jk
K«eHÍÅO. ÃÑ·QÍ *’~°∞QÍ "å# ‰õΩiã≤Ok. JO^Œ∞=Å¡ K«e =∞iO`«QÍ
ÃÑiyOk. P J_»qÖ’ XHõ HÀ`«∞Å QÆ∞OÑ¨Ù LOk. P HÀ`«∞Å∞ P "å#Ö’
=Ú^ŒÌQÍ `«_çã≤áÈÜ«∂~Ú. K«e ÉèíiOK«ÖËHõ QÆ[QÆ[ =}∞‰õΩ`«∂ =zÛ P K≥@∞ì
„HÕ^Œ KÕ~å~Ú.
P ã¨=∞Ü«∂xH˜ pHõ\ ˜ Ñ¨_»_»O`À q∞}∞QÆ∞~°∞ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å∞ J_»qÖ’
ZQÆ∞~°∞`«∞<åfl~Ú. P "≥∞~°∞ã¨∞Î#fl q∞}∞QÆ∞~°∞ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å#∞ K«∂z HÀ`«∞Å∞ P
Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ÅÖ’ xÑ¨C LO^Œx J#∞‰õΩ<åfl~Ú. "å\˜`À xÑ¨C ~å*Ëã≤, K«e=∞O@
"Õã¨∞‰õΩO^•=∞x PÖ’zOKå~Ú. J_»qÖ’ uiy Ñ¨ÙÅ¡Å∞ U~°∞‰õΩ =KåÛ~Ú. P
q∞}∞QÆ∞~°∞ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å#∞ `≥zÛ "å\˜ K«∞@∂ì Ñ¨ÙÅ¡Å#∞ KÕiÛ T^Œ_»O
„áê~°OaèOKå~Ú. ZO`«¿ãÑ¨Ù „â◊=∞Ñ¨_ç<å =∞O@ ~°QÆ∞Å∞HÀÖË^Œ∞. HÀ`«∞Å K«e
f~°ÖË^Œ∞. W^ŒO`å K≥@∞ìg∞^Œ L#fl P Ñ¨H˜∆ K«∂™ÈÎOk. ^•xH˜ P Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ÅÖ’
xÑ¨C LO_»^Œx `≥Å∞ã¨∞. KåÖÏ¿ãÑ¨Ù K«∂ã≤, z=~°‰õΩ P Ñ¨H˜∆ T~°∞HÀÖËHõ P
51
Ñ¨ÙëêÊO[e
HÀ`«∞Å`À, ''Jk xÑ¨C HÍ^Œ∞. q∞}∞QÆ∞~°∞ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å ‰õΩÑ¨Ê. "å\˜`À g∞ K«e
f~°^Œ∞. g∞ K«e f~åÅO>Ë xÑ¨C ãÖáêkOK«O_ç—— Jx ã¨ÅÇ¨ K≥Ñ≤ÊOk. P
ã¨ÅÇ¨ qx XHõ =¸~°öÑ¨ÙHÀu, ''#∞"åfi Ñ¨H©∆! <å‰õΩ ã¨ÅÇ¨ K≥¿ÑÊ^•xq?——
JO@∂ HÀÑÖQÍ K≥>ˇìH˜¯ Ñ¨H˜∆ QÆ∂\˜x <åâ◊#O KÕã≤Ok.
hu: Z=iH˜ Ñ¨_ç`Õ "åiH˜ Lz`« ã¨ÅÇ¨Å∞ W=fi‰õÄ_»^Œ∞.
8. ZÅ∞HõÅ∞ u#fl „`åã¨∞ Hõ^äŒ
`«∞ÖÏO Ö’Ç¨Ïã¨Ç¨Ï„ã¨ã¨º Ü«∞„`« MÏ^ŒOu =¸+≤HÍó I
~å[<£ `«„`« Ç¨Ïˆ~KÕÛùº<À ÉÏÅHõO <å„`« ãÖâ◊Ü«∞ó II
(J~°O÷ : ZHõ¯_≥<· å ZÅ∞HõÅ∞ W#∞Ñ¨„`åã¨∞#∞ u#_»O x["≥∞`ÿ ,Õ JHõ¯_» XHõ Ñ≤Å"¡ å}˜‚ „QÆ^ÌŒ
`«#∞fl‰Ωõ áÈ=_»O ‰õÄ_® x[=∞ø`«∞Ok.)
XHõ Ñ¨@ì}OÖ’ XHõ ^èŒx‰õΩ_»∞ L<åfl_»∞. "åºáê~°OÖ’ #+¨ìO =zÛ, Pã≤Î
"≥Ú`åÎxfl áÈQ˘@∞ì‰õΩ<åfl_»∞. Ñ¨ÓÅ∞ Jq∞‡#KÀ@ Hõ>ˇìÅ∞ J=∞‡_»O W+¨ìOÖËHõ P
^Õâ◊O =^Œe"≥àÏ§Åx x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. J`«_ç WO\’¡ `å`«ÅHÍÅO<å\˜ XHõ
W#∞Ñ¨ „`åã¨∞ LO_Õk. Jk KåÖÏ =∞Ozk. J@∞=O\˜ „`åã¨∞ ^˘~°Hõ_»O KåÖÏ
Hõ+ì̈O. P „`åã¨∞#∞ =^Œ∞Å∞HÀ=_»O J`«_çH˜ W+ì̈O ÖË^Œ∞. ^•xfl `«# ¿ãflÇ≤Ï`«∞_≥·#
XHõ =~°Î‰õΩx WO\˜Ö’ LOz ^Õâ◊^ÕâßÅ∞ uiQÍ_»∞. KåÖÏ ^èŒ#O ‰õÄ_®
ãÖáêkOKå_»∞.
H˘xfl ãÖ=`«û~åÅ `«~åfi`« uiy=zÛ `«# „`åã¨∞#∞ `«#‰õΩ uiy W=fi=∞x
P =~°Î‰õΩ}˜‚ J_çQÍ_»∞. HÍh =~°Î‰õΩ_»∞ P „`åã¨∞#∞ HÍ*ˇÜ«∂ºÅx J#∞‰õΩ<åfl_»∞.
''h „`åã¨∞#∞ ZÅ∞HõÅ∞ u<Õâß~Ú—— Jx P ^èŒx‰õΩ_ç`À K≥áêÊ_»∞. ''JÖÏQÍ!
J~Ú`Õ ã¨ˆ~ÖË!—— Jx P `≥eqQÆÅ ^èŒx‰õΩ_»∞ JÑ¨Ê\˜H˜ T~°∞‰õΩ<åfl_»∞. HÍh P
=~°Î‰õΩ_çH˜ |∞kú K≥Ñ¨Ê_®xH˜ XHõ Z`«∞Î "Õâß_»∞. ™êfl#O K≥Ü«∞º_®xH˜ #kH˜
"≥_»∞`«∂ P =~°Î‰õΩ_ç ‰õΩ=∂~°∞}˜‚ `«#`Àáê@∞ fã¨∞‰õΩx "≥àÏ§_»∞. ™êfl#O KÕã≤
uiy =ã¨∂Î P Ñ≤Ö¡"å}˜‚ XHõKÀ@ ^•zÃÑ\Ïì_»∞. U_»∞ã¨∂Î =~°Î‰õΩx ^ŒQÆæ~°‰õΩ
=zÛ, ''h H˘_»∞‰õΩx „QÆ^ŒÌ `«#∞fl‰õΩ áÈ~ÚOk,—— Jx K≥áêÊ_»∞.
JÑ¨C_»∞ P =~°Î‰õΩ_»∞, ''^Œ∞~å‡~°∞æ_®! ZHõ¯_≥·<å ÉÏÅ∞}˜‚ „QÆ^ŒÌ
`«#∞fl‰õΩáÈ`«∞O^•?—— Jx <åºÜ«∂kèHÍi ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§ Ñ¶≤~åº^Œ∞ KÕâß_»∞.
<åºÜ«∂kèHÍi P ^èŒx‰õΩ}˜‚, ''„QÆ^ŒÌ ÉÏÅ∞}˜‚ ZÖÏ `«#∞fl‰õΩáÈQÆÅ^Œ∞?—— Jx
J_çQÍ_»∞. P =∂@‰õΩ P ^èŒx‰õΩ_»∞, ''WO^Œ∞Ö’ J#∞=∂#Ñ¨_»=Åã≤Ok
Ug∞ÖË^Œ∞! D #QÆ~°OÖ’ W#∞Ñ¨ „`åã¨∞#∞ u<Õ ZÅ∞HõÖË LO>Ë, ÉÏÅ∞}˜‚
52
Z`«∞Î‰õΩáÈÜÕ∞ „QÆ^ŒÌÅ∞ LO_»"å?—— Jx J<åfl_»∞. Jk qx JO^Œ~°∂
Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. <åºÜ«∂kèHÍi [iy# q+¨Ü«∂xfl J_çy `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.
=~°Î‰õΩ_çH˜ Ñ≤Å¡"å}˜‚, ^èŒx‰õΩ_çH˜ „`åã¨∞x WÑ≤ÊOKå_»∞.
hu: `≥eq XHõ¯i ™⁄`ÕÎ HÍ^Œ∞.
9. ~åAQÍi ÃÑOÑ¨Ù_»∞ HÀu
ÑÖ_ç`À-Ñ≤ =~°O â◊„`«∞ó # =¸~Àö Ç≤Ï`«HÍ~°Hõó I
"å#ˆ~} Ç¨Ï`À ~å*Ï q„áêâ∫Ûˆ~} ~°H˜∆`åó II
(J~°÷O: =¸~°∞ö_≥·# q∞„`«∞x HõO>Ë `≥eqQÆÅ â◊„`«∞"Õ "≥∞~°∞QÆ∞. `≥eq `«‰õΩ¯= HÀux
KÕ~°nã≤ ~åA =∞$`«∞º=Ù#∞ H˘x `≥K«∞Û‰õΩ<åfl_»∞ QÆ^•!)
XHõ ~åAQÍ~°∞ XHõ HÀux ÃÑOKå~°∞. PÜ«∞# ^•xx KåÖÏ „¿Ñ=∞QÍ
K«∂ã¨∞‰õΩ<Õ"å_»∞. Jk ~åAQÍi JO`«óÑ¨Ù~°O JO`å u~°∞QÆ∞`«∂ LO_Õk.
~åAQÍ~°∞ ^•xH˜ =∞Oz "Õ+Ö "Õ~ÚOKÕ"å~°∞. XHõ HõuÎx ‰õÄ_® ^•xH˜
WÑ≤ÊOKå~°∞. Jk P HõuÎx Ñ¨@∞ì‰õΩx XHõ Ãã·x‰õΩ_çÖÏ sîqQÍ #_»∞ã¨∂Î LO_Õk.
XHõ~ÀA =∞^è•ºÇ¨ÏflO P ~åAQÍ~°∞ x„^ŒáÈ`«∞<åfl~°∞. P HÀu qÃã#Hõ„~°`À
qã¨~°™êyOk. JÑ¨C_»∞ XHõ DQÆ JHõ¯_çH˜ =zÛ ~åAQÍi g∞^Œ "åeOk. HÀu
^•xx `Àe"Õã≤Ok. HÍh P DQÆ =∞m§=∞m§ ~åAQÍi g∞^Œ "åÅ™êyOk. P
HÀu ZO`« `Àe<å „Ñ¨Ü≥∂[#O ÖËHõáÈ~ÚOk. z=iH˜ P HÀu qã≤y áÈ~Ú,
P DQÆx ZÖÏÔQ·<å ã¨ˆ~ K«OáêÅ#∞‰õΩOk. HõuÎ`À |ÅOQÍ XHõ "Õ@∞"Õã≤Ok. P
^≥|ƒ‰õΩ DQÆ Kå=ÖË^Œ∞ HÍh ~åAQÍi „áê}O áÈ~ÚOk.
hu: `≥eq`«‰Ωõ ¯="åà◊§x, [O`«∞=Ùefl KÕ~n° ã≤#Ñ¨C_»∞ "å\˜`À HõÅQÆÉ’ÜÕ∞
„Ñ¨=∂^•xfl QÆ∞iOz "≥∞Å‰õΩ=`À LO_®e.
10. #Hõ¯ J`åºâ◊
Ju`«$ëê‚ # Hõ~°Î"åº `«$ëê‚O <≥·= Ñï`«º*Ë`ü I
Ju`«$ëê‚aèÉèí∂`«ã¨º tMÏ Éèí=u =∞ã¨ÎˆH II
(J~°÷O: `«# J`åºâ◊ =Å¡ qO\˜^≥|ƒ ux #Hõ¯ K«xáÈ~Ú#@∞¡, Ñ≤ã≤<åi"å_»∞ `«#
^Œ∞~åâ◊=ÖË¡ #t™êÎ_∞» .)
XHõ J_»qÖ’ XHõ "Õ@QÍ_»∞ LO_Õ"å_»∞. J`«_»∞ qÅ¡O|∞Å∞ ^èŒiOz
XHõ~ÀA "Õ@‰õΩ "≥àÏ§_»∞. J_»qÖ’ =∂@∞ "Õã≤ XHõ lOHõ#∞ K«Oáê_»∞. P
lOHõ#∞ "≥∂ã¨∞‰õΩx "≥_»∞`«∂ LO_»QÍ, XHõ J_»qÑÖk "å_çH˜ Z^Œ∞~°∞
53
Ñ¨ÙëêÊO[e
=zÛOk. "Õ@QÍ_»∞ P ÑÖkg∞^Œ QÆ∞iÃÑ\˜ì ÉÏ}O "Õâß_»∞. ÉÏ}O ^≥|ƒ‰õΩ P
ÑÖk ÉÏQÍ QÍÜ«∞Ñ¨_çOk. HÍh Jk ''Ñ¶¨Ú~üÑ¶¨Ú~ü——=∞O@∂ P "Õ@QÍ_çÃÑ· ^Œ∂H˜
"å}˜‚ `«# HÀ~°Å`À á⁄_çz K«OÑ≤"Õã≤Ok. ÉÏ}O ^≥|ƒ `«ye# P ÑÖk ‰õÄ_®
JHõ¯_Õ Ñ¨_ç =∞~°}ÕzOk.
H˘O`«¿ãÑ¨\ ˜H˜ JHõ¯_çH˜ XHõ #Hõ¯ =zÛ, JHõ¯_» =∞~°}Õz# lOHõ,
"Õ@QÍ_»∞, J_»q ÑÖk â◊"åÅ#∞ K«∂ã≤Ok. H˘xfl <≥ÅÅ=~°‰õÄ `«#‰õΩ
PÇ¨~åxH˜ Ö’@∞ÖË^Œx ãÖ|~°Ñ¨_çOk. HÍh Ñ≤ã≤<åi`«#O`À, Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl
JO`« =∞Oz =∂O™êxfl u#‰õΩO_®, ''=ÚO^Œ∞QÍ P qO\˜<åix H˘iH˜ uO>Ë
D ~ÀA‰õΩ ãïáÈ`«∞Ok Hõ^•!—— J#∞‰õΩOk. #Hõ¯ WÖÏ J#∞‰õΩx P
qO\˜„`å_»∞ H˘iHÕk. =OHõ~°QÍ LO_Õ P qO\˜|^ŒÌ "≥O@<Õ ''^èŒ<£—— =∞x
K«Hõ¯|_ç #Hõ¯ Q˘O`«∞Ö’ kQÆ|_çOk. P ^≥|ƒ‰õΩ #Hõ¯ =∞~°}ÕzOk.
hu: J`åºâ◊ Ñ¨xH˜~å^Œ∞.
11. Ñ≤K«∞ÛHõ – ‰õΩO^ÕÅ∞ Hõ^äŒ
‰õ∆Ω„^Œ=∞~°÷ÑüO „áêÑ¨º <åºÜ«∂<Õfi+¨}`«`«Ê~“ I
LÉèÏ=Ñ≤ Hõ∆Ü«∞O „áêáœÎ Ñ¨Ù~å â◊â◊Hõ Ñ≤O[Ö∫ II
(J~°÷O: HõÑ¨\ ˜ J~Ú# Ñ≤e¡x #q∞‡ ‰õΩO^ÕÅ∞, Ñ≤K«∞ÛHõ "≥∂ã¨áÈ~Ú#@∞ì ^Œ∞~å‡~°∞æ}˜‚
ã¨ÅÇ¨ J_çy`Õ "≥Ú^Œ\ Hˆ˜ "≥∂ãÖ =ã¨∞OÎ k.)
Ñ¨Ó~°fiO XHõ J_»qÖ’x K≥@∞ì`˘„~°Ö’ XHõ Ñ≤K«∞ÛHõ x=ã≤ã¨∂Î LO_Õk. P
Ñ≤K«∞ÛHõ H˘<åflà◊√§ P `˘„~°Ö’ LO_ç ZHõ¯_çHÀ ZyiáÈ~ÚOk. KåÖÏ ~ÀAÅ∞ P
`˘„~° MÏmQÍ LOk. H˘xfl~ÀAÅ‰õΩ XHõ ‰õΩO^ÕÅ∞ =zÛ P `˘„~°Ö’ x"åãÖ
U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩOk.
XHõ~ÀA P Ñ≤K«∞ÛHõ uiy=zÛ P `˘„~°Ö’ L#fl ‰õΩO^ÕÅ∞x K«∂z P `˘„~°
`«#^Œx, "≥O@<Õ MÏm K≥Ü«∞º=∞x J_çyOk. MÏm K≥Ü«∞º#x ‰õΩO^ÕÅ∞
"≥ÚO_çˆHã≤Ok. WÖÏ "åi^ŒÌi =∞^èŒº "å^Œ∞ÖÏ@ "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. z=~°‰õΩ P Ô~O_»∂
Hõeã≤ WOH˘Hõix <åºÜ«∞O J_»∞QÆ∞^•O J#∞‰õΩx |Ü«∞Å∞^Õ~å~Ú.
"å\˜H˜ ^•iÖ’ XHõ Ñ≤e¡ HõxÑ≤OzOk. P Ñ≤e¡ XHõ K≥~°∞=Ù QÆ@∞ì# XO\˜H˜
|∂_ç^Œ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx, =ÚxÖÏQÍ xÅ|_ç, ''D rq`«O h\˜ |∞_»QÆÖÏO\˜k. Wk
âßâ◊fi`«O HÍ^Œ∞. z=~°‰õΩ xeKÕk =∞#O KÕã¨∞‰õΩ#fl Ñ¨Ù}ºO XHõ¯>Ë!—— Jx
^èŒ~°‡Ñ¨<åflÅ∞ Ñ¨Å∞‰õΩ`ÀOk. P Ñ≤e¡x K«∂ã≤ Ñ≤K«∞ÛHõ, ‰õΩO^ÕÅ∞ ã¨Ô~·# KÀ\˜H˜
=KåÛ=∞#∞‰õΩx KåÖÏ ãÖ`À+≤OKå~Ú. Ñ≤e¡ ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o¡ <åºÜ«∞O K≥Ñ¨Ê=∞x
54
HÀ~å~Ú. Z=ik ^À+¨"≥∞ÿ`Õ "åix u#=K«Ûx P Ñ≤e¡`À K≥áêÊ~Ú. HÍh Ñ≤e¡
JO>Ë L#fl ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# ÉèíÜ«∞O`À H˘kÌQÍ ^Œ∂~°OQÍ xÅ|_ç =∂\Ï¡_»™êQÍ~Ú.
P =∂@Å∞ q#fl P Ñ≤e¡, ''t=t"å! <Õ#∞ =∂OãÖ u#_»O =∂<Õâß#∞.
=Úãë^•xfl J~ÚáÈÜ«∂#∞. <å‰õΩ K≥=Ù_»∞ ‰õÄ_® =zÛOk. H˘OK≥O ^ŒQÆæ~°QÍ
=zÛ K≥qÖ’ K≥Ñ≤`Õ qO\Ï#∞—— Jx JOk. Ñ≤K«∞ÛHõ, ‰õΩO^ÕÅ∞ ^•x =∂@Å‰õΩ
"≥∂ã¨áÈ~Ú, =∞iO`« ^ŒQÆæ~°QÍ "≥àÏ§~Ú. Jq ^ŒQÆæ~°‰õΩ ~åQÍ<Õ P Ñ≤e¡ "å\˜x
Ô~O\˜h Ñ¨@∞ì‰õΩx K«OÑ≤, ux"Õã≤Ok.
hu: ^Œ∞~å‡~°∞æ_çH˜ <åºÜ«∞O, ^èŒ~°‡O LO_»=Ù.
''JO^ŒiÖ’#∂ ^Õ=Ù_»∞<åfl_»<Õ =∂@ x["Õ∞. HÍh ^Œ∞~å‡~°∞æÅ‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ
LO_®e. Ñ¨ÙeÖ’ ^Õ=Ù_»∞<åfl_»∞ Hõ^• Jx Ñ¨Ùex H“yeOK«∞HÀ"åÅ#∞‰õΩO>Ë
Jk =∞# „áê}ÏÅˆH =ÚÑ¨C `≥ã¨∞ÎOk. HÍ|\˜ì ^Œ∞~å‡~°∞æÅ‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ<Õ LO_ç
#=∞ã¨¯iOz =∞#^À= =∞#O K«∂ã¨∞HÀ=_»O L`«Î=∞O!—— Jx N~å=∞Hõ$+¨‚
Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨ É’kèOKå~°∞.
12. "≥∂ã¨áÈ~Ú# „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_ç Hõ^äŒ
|Ç¨ï|∞kúã¨=∂Ü«ÚHÍÎó ã¨∞q*Ï˝<å |Ö’`«¯\Ïó I
â◊HÍÎ =OK«~Ú`«∞O ^èŒ∂~åÎ „ÉÏÇ¨Ï‡}O KèåQÆÖÏk= II
(J~°÷O: „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ `≥eqQÆÅ"å_≥·#Ñ¨Ê\˜H©, =OzOK«_»OÖ’ Pi`Õi# ^˘OQÆÅ
=∂@Å#∞ „QÆ∞_ç¤QÍ #=∞‡_»O =Å#, `«# "Õ∞Hõ#∞ áÈQ˘@∞ì‰õΩx "≥∂ã¨áÈÜ«∂_»∞.)
XHõ TiÖ’ XHõ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ L<åfl_»∞. XHõ™êi P „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ Ü«∞[˝O
KÕÜ«∂Åx J#∞‰õΩ<åfl_»∞. Z=i<À Ü«∂zOz XHõ "Õ∞Hõ#∞ ãÖáêkOKå_»∞. P
"Õ∞Hõ "≥∞_»‰õΩ `å_»∞ Hõ\ ˜ì TiH˜ „Ñ¨Ü«∂}O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì_»∞. P "Õ∞Hõ J`«_ç`À
#_»=‰õΩO_® "≥Ú~å~ÚOzOk. QÆuÖËHõ J`«_»∞ ^•xx Éèí∞*ÏÅÃÑ· ZH˜¯OK«∞‰õΩx
#_»=_»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì_»∞.
P „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ JÖÏ XHõ "Õ∞Hõ#∞ "≥∂ã¨∞‰õΩáÈ=_®xfl =ÚQÆ∞æ~°∞ ^˘OQÆÅ∞
K«∂âß~°∞. "≥∂ãÖ`À P "Õ∞Hõ#∞ ãÖáêkOKåÅx J#∞H˘<åfl~°∞. XHõ Ñ¨^äŒHõO
Ñ¨<åfl~°∞. =ÚQÆ∞æ~°∂ q_çáÈ~Ú XH˘¯Hõ¯iQÍ P „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_çH˜ Z^Œ∞~°∞Ñ¨_®¤~°∞.
"åiÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜"å_»∞ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_çH˜ Z^Œ∞~°∞"≥o§, ''JÜ«∂º! g∞~°∞ ZO`À
Ñ¨q„`«OQÍ LO_®e Hõ^•, =∞i P ‰õΩHõ¯#∞ ZO^Œ∞‰õΩ "≥∂ã¨∞Î<åfl~°∞?—— Jx
J_çQÍ_»∞. P =∂@‰õΩ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ HÀÑÖ`À, ''h‰õΩ Hõà◊√§ ÖË"å? nxfl ‰õΩHõ¯
JO\Ï"Õq∞\˜?—— Jx QÆkÌOKå_»∞. JÑ¨C_»∞ P "≥Ú^Œ\ ˜ ^˘OQÆ, ''JÜ«∂º ! HÀÑÖ
55
Ñ¨ÙëêÊO[e
`≥K«∞ÛHÀ=^Œ∞Ì? g∞‰õΩ W+¨ìOQÍ LO>Ë P ‰õΩHõ¯<Õ "≥∂ã¨∞‰õΩx "≥à◊§O_ç! J~Ú<å
<åÔHO^Œ∞‰õΩ?—— JO@∂ `«#^•i# `å#∞ "≥o§áÈÜ«∂_»∞.
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ WOH˘O`« ^Œ∂~°O #_çKåHõ, Ô~O_»= ^˘OQÆ Z^Œ∞~°∞QÍ =zÛ,
''‰õΩHõ¯x "≥∂ã¨∞‰õΩáÈ`«∞<åflˆ~q∞\˜?—— Jx „Ñ¨tflOKå_»∞. "å}˜‚ ‰õÄ_® P
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ qkeOz "Õâß_»∞.
WOHÍ H˘O`«^Œ∂~°O `«~°∞"å`« =¸_»= ^˘OQÆ =zÛ "≥Ú^Œ\ ˜ W^ŒÌ~°∂ J#fl
=∂@Å<Õ `å#∞ ‰õÄ_® Jx, „ÉÏÇ¨Ï‡}∞}˜‚ "≥H˜¯iOKå_»∞.
WÖÏ =~°∞ã¨QÍ `å#∞ "≥∂¿ã^•xfl ''"Õ∞Hõ HÍ^Œ∞, ‰õΩHõ¯!—— JO@∂ =ÚQÆ∞æ~°∞
Z^Œ∞~°∞Ñ¨_ÕãïH˜ P „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_çH˜ J#∞=∂#O HõeyOk. `«#‰õΩ "Õ∞HõÖÏQÍ<Õ
HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl |Ü«∞\˜"åiH˜ Jk ‰õΩHõ¯ÖÏQÍ Hõ#|_»∞`ÀOk HÍ|\˜ì J^Õ^À
Éèí∂`«O J#∞‰õΩx, P "Õ∞Hõ#∞ „HÕ^Œ áêˆ~ã≤, ÉèíÜ«∞O`À áêiáÈÜ«∂_»∞. P
=ÚQÆ∞æ~°∞ ^˘OQÆÅ∞ P "Õ∞Hõ#∞ fã¨∞‰õΩx #=Ùfi‰õΩO@∂ "≥o§áÈÜ«∂~°∞.
hu: #Å∞QÆ∞~°∂ XˆH =∂@ K≥Ñ≤Ê#O`« =∂„`å# U q+¨Ü«∂hfl `«fi~°Ñ¨_ç
#=∞‡‰õÄ_»^Œ∞. =∞# q"ÕHÍxfl, |∞kúx LÑ¨Ü≥∂yOz x*Ïxfl `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜
„Ñ¨Ü∞« uflOKåe.
13. #Hõ¯ – =∂\Ï¡_Õ QÆ∞Ç¨Ï
J<åQÆ`«O Ü«∞ó ‰õΩ~°∞`Õ ã¨ â’Éèí`Õ ã¨ â’K«º`Õ Ü≥∂ # Hõ~À`«º<åQÆ`«O I
=<Õ-„`« ãÖã¨÷ã¨º ã¨=∂QÆ`å [~å aÅã¨º "å}© # Hõ^•Ñ≤ "Õ∞ „â◊√`å II
(J~°÷O: ~åÉ’ÜÕ∞ „Ñ¨=∂^•xfl =ÚO^Õ Ñ¨ã≤QÆ@ì QÆey# #Hõ¯, `≥eqQÍ ã≤OÇ¨ÏO ÉÏi
#∞Oz `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩOk.)
XHÍ<˘Hõ J_»qÖ’ XHõ ã≤OÇ¨ÏO LOk. XHõ~ÀA Jk ZO`« uiy<å
H˘OK≥O ‰õÄ_® PÇ¨~°O ãÖáêkOK«ÖËHõáÈ~ÚOk. uiyuiy JÅã≤
áÈ~ÚOk. JÑ¨C_»∞ XHõ QÆ∞Ç¨Ï#∞ K«∂ã≤Ok. ^•xÖ’H˜ "≥o§ q„âßOu
fã¨∞‰õΩO\’Ok.
P QÆ∞Ç¨Ï XHõ #Hõ¯k. P #Hõ¯ J_»qÖ’ "Õ\Ï_ç ™êÜ«∞O„`åxH˜ uiy
QÆ∞Ç¨Ï‰õΩ =zÛOk. HÍh QÆ∞Ç¨Ï "≥Ú^Œ\’¡ ^•xH˜ ã≤OÇ¨ÏO J_»∞QÆ∞*Ï_»Å∞
HõxÑ≤OKå~Ú. P J_»∞QÆ∞*Ï_»Å∞ QÆ∞Ç¨ÏÖ’H˜ "≥àÏ§~Ú HÍh uiy
|Ü«∞@‰õΩ~åÖË^Œ∞. P #Hõ¯ "å\˜x K«∂ã≤ ÉèíÜ«∞Ñ¨_çOk. QÆ∞Ç¨ÏÖ’ ã≤OÇ¨ÏO
LO^Œx J~°÷O KÕã¨∞‰õΩOk. "≥O@<Õ ^•xH˜ XHõ LáêÜ«∞O `ÀzOk. Jk
QÆ∞Ç¨Ï`À =∂\Ï¡_»∞`«∞#fl@∞ìQÍ WÖÏ JOk. ''U=∞O_ô, QÆ∞Ç¨ÏQÍ~°∂!
56
ÉÏQÆ∞<åfl~å!—— Jx Ñ¨ÅHõiOzOk. Ö’Ñ¨Å L#fl ã≤OÇ¨ÏO D =∂@Å∞ qOk.
''~ÀE D QÆ∞Ç¨Ï #Hõ¯`À =∂\Ï¡_»∞`«∞Ok. HÍÉ’Å∞!—— J#∞‰õΩOk. WO`«Ö’ #Hõ¯
=∞m§ WÖÏ JOk. ''U=∞O_ô! QÆ∞Ç¨ÏQÍ~°∂! Uq∞\˜ g∞~°∞ =∂\Ï¡_»_»O ÖË^Œ∞.
<åg∞^Œ HÀÑÖ =zÛO^•? g∞~°∞ ã¨=∂^è•#O K≥Ñ¨ÊHõáÈ`Õ <Õ#∞ "Õˆ~ KÀ\˜H˜
"≥o§áÈ`å#∞ ÖˇO_ç!—— JOk. PHõe`À L#fl P `≥eq`«‰õΩ¯= ã≤OÇ¨ÏO, ''<Õ#∞
Q˘O`«∞ =∂iÛ QÆ∞Ç¨ÏÖÏQÍ =∂\Ï¡_»`å#∞. JÑ¨C_»∞ #Hõ¯ Ö’ÑëH˜ =ã¨∞ÎOk. <Õ#∞
^•xfl K«OÑ≤ Ç¨~ÚQÍ uO\Ï#∞—— J#∞‰õΩOk. J~Ú`Õ, ã≤OÇ¨ÏO =∂\Ï¡_»_»O
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜ì# "≥O@<Õ QÆ∞Ç¨ÏÖ’ ã≤OÇ¨ÏO LO^Œx „QÆÇ≤ÏOz #Hõ¯
áêiáÈ~ÚOk.
hu: LáêÜ«∞O`À JáêÜ«∞O #∞Oz `«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=K«∞Û.
14. HõÑ¨ÊÅ#∞ "≥∂ã≤# „`åK«∞áê=Ú Hõ^äŒ
ã¨¯O^èÕ<åÑ≤ =¿ÇÏK«Ûù„`«∞O HÍÅ=∂™ê^Œº |∞kú=∂<£ I
=∞Ç¨Ï`å Hõ$+¨‚ã¨ˆ~Ê} =∞O_»∂HÍ |Ç¨Ï"À Ç¨Ï`åó II
(J~°O÷ : HÍÅO `«#k HÍ#Ñ¨C_»∞ áê=Ú HõÑÊ¨ Å#∞ "≥∂ã≤#@∞¡, =∞#‰õΩ J#∞‰õÄÅO HÍx
Ñïã≤÷`«∞ÅÖ’ =∞# HõO>Ë `«‰õΩ¯= "åiH˜ J}˜y=∞}˜y LO_®e.)
Ñ¨Ó~°fiO XHõ J_»qÖ’ XHõ „`åK«∞áê=Ú LO_Õk. Jk =Úãëk
J~ÚáÈ~ÚOk. ^•xH˜ "Õ\Ï_Õ â◊H˜Î `«yæáÈ~ÚOk. JO^Œ∞=Å¡ Jk, ''<Õ#∞ â◊H˜Î
ÖËHõáÈ~Ú<å, Ü«ÚH˜Î`À "Õ\Ï_»`å#∞—— J#∞‰õΩOk. WÖÏ J#∞‰õΩx Jk XHõ
K≥~°∞=Ù QÆ@∞ìg∞^Œ Ñ¨_»∞‰õΩOk. Ug∞ u#‰õΩO_®, Hõà◊√§ `≥~°=‰õΩO_® JHõ¯_Õ
Hõ^ŒÅ‰õΩO_® LO_»™êyOk. ^•xfl K«∂ã≤# HõÑ¨ÊÅ∞ P áê=Ú Ç≤ÏOã¨ K≥Ü«∞º^Œh,
`«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞‰õΩO\’O^Œh J#∞‰õΩ<åfl~Ú.
XHõ HõÑ¨Ê áê=Ú ^ŒQÆæ~°‰õΩ =zÛ, ''ZO^Œ∞H© `«Ñ¨ã¨∞û! ã¨∞YOQÍ LO_»‰õΩO_®
ZO^Œ∞‰õΩ LÑ¨"å™êÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl=Ù?—— Jx J_çyOk. JÑ¨C_»∞ P áê=Ú,
''Ñ¨Ó~°fiO <Õ#∞ XHõ =Úx ‰õΩ=∂~°∞}˜‚ HÍ@∞"Õâß#∞. JO^Œ∞‰õΩ HÀÑ≤Oz# =Úx
HõÑ¨ÊÅ#∞ "≥∂ã¨∂Î rqOK«=∞x ##∞fl â◊Ñ≤OKå_»∞!—— Jx ã¨=∂^è•#O K≥Ñ≤ÊOk.
P =∂@Å∞ q#fl HõÑ¨ÊÅ∞ ZO`À ãÖ`À+≤OKå~Ú. P áê=Úx QÆ∞_ç¤QÍ #q∞‡,
^•xg∞^Œ ZH˜¯ ‰õÄ~°∞Û<åfl~Ú.
P áê=Ú HõÑ¨ÊÅ#∞, P HõÑ¨ÊÅ Ü≥ÚHõ¯ ~åA#∞ `«# gÑ¨Ùg∞^Œ ZH˜¯OK«∞‰õΩx
KåÖÏ ~ÀAÅ∞ "≥∂ã≤Ok. XHõ~ÀA P HõÑ¨ÊÅ~åA áê=Ú`À, ''#∞=Ùfi WO`«
<≥=∞‡kQÍ „áê‰õΩ`«∞<åfl"≥O^Œ∞‰õΩ? `«fi~°QÍ „áêHõ~å^•?—— Jx J_çyOk. P
57
Ñ¨ÙëêÊO[e
áê=Ú, ''uO_ç ÖË#O^Œ∞=Å¡ <Õ#∞ zH˜¯áÈ`«∞<åfl#∞! h~°ãÖQÍ LOk!—— Jx
K≥ÑÊ≤ Ok.
''#∞=Ùfi ~åAQÍi "åÇ¨Ï<åxq. #∞=Ùfi WO`« h~°ã≤OzáÈ=_»O <å‰õΩ
J==∂#Hõ~°O. h‰õΩ W+¨ì"≥∞ÿ# PÇ¨~°"Õ∞q∞\’ K≥Ñ¨C. <Õ#∞ ^•xx
ã¨=∞‰õÄ~°∞™êÎ#∞—— Jx HõÑ¨ÊÅ~åA JOk. JÑ¨C_»∞ P áê=Ú, ''~å*Ï! <å
PÇ¨~°O HõÑ¨ÊÅ∞!—— Jx |^Œ∞Å∞ K≥Ñ≤ÊOk. =¸~°∞ö_≥·# P HõÑ¨ÊÅ~åA H˘OK≥O
¿ãÑ¨Ù `«@Ñ¨\Ï~ÚOz, ''JÖÏ J~Ú`Õ z#flz#fl HõÑ¨ÊÅ#∞ ux h PHõe
f~°∞ÛHÀ!—— JOk.
P =∂@‰õΩ ã¨ˆ~#x áê=Ú XH˘¯Hõ¯ HõÑ¨Ê<Õ q∞Oy"ÕÜ«∞™êyOk.
z@ìz=iH˜ XHõ~ÀA HõÑ¨ÊÅ~åA<Õ q∞Oy "Õã≤Ok.
hu: ^Œ∞~å‡~°∞æÅ∞ =∞Oz =∂@Å`À "≥∂ãÿ™êÎ~°∞.
15. HÀu – "≥Úãë Hõ^äŒ
ã¨=Ú`«Ê<Õfl+¨µ HÍˆ~º+¨µ |∞kú~°ºã¨º # Ç‘ÏÜ«∞`Õ I
ã¨ U= ^Œ∞~°æO `«~°u [Å™È÷ "å#~À Ü«∞^ä• II
(J~°÷O: ZÖÏÔQ·`Õ h\˜ =∞^èŒºÖ’ L#flÑ¨C_»∞ ‰õÄ_® HÀu JáêÜ«∞O #∞Oz
`«ÑÊ≤ OK«∞‰õΩO^À J^Õ q^èOŒ QÍ |∞kú=∞O`«∞Å∞ `«=∞‰õΩ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ `≥eq`À
Ñï+¨¯i™êÎ~∞° .)
Ñ¨Ó~°fiO XHõ #nf~°OÖ’ XHõKÀ@ XHõ ÃÑ^ŒÌ <Õˆ~_»∞ K≥@∞ì LOk. Jk
ZÑ¨C_»∂ Ñ¨à◊§`À xO_»∞QÍ, #k g∞^ŒH˜ =Oy JO^ŒOQÍ LO_Õk. P K≥@∞ìg∞^Œ
XHõ HÀu LOk. Jk ZO`À Ç¨~ÚQÍ P <Õˆ~_»∞Ñ¨à◊§#∞ uO@∂ LO_Õk.
XHõ~ÀA XHõ "≥Úãë JHõ¯_çH˜ =zÛOk. P HÀu ^•xH˜ H˘xfl <Õˆ~_»∞Ñ¨à◊§#∞
WzÛOk. <Õˆ~_»∞ Ñ¨à◊§#∞ u#fl "≥ÚãëH˜ P HÀu`À =∞Oz ¿ãflÇ¨ÏO ‰õΩkiOk.
~ÀE "≥Úãë=zÛ HÀu`À Hõ|∞~°∞¡ K≥Ñ¨Ù`«∂, H˘xfl <Õˆ~_»∞Ñ¨à◊√§ ux, =∞iH˘xfl
Ñ¨à◊§#∞ fã¨∞‰õΩáÈ~Ú `«# ÉèÏ~°º‰õΩ WKÕÛk. XHõ~ÀA P "≥Úãë ÉèÏ~°º, ''WO`«
uÜ«∞ºx <Õˆ~_»∞ Ñ¨à◊§#∞ u<Õ P HÀu QÆ∞O_≥ WOÔHO`« ~°∞zQÍ LO@∞O^À! <å‰õΩ
^•x QÆ∞O_≥#∞ u<åÅx LOk—— Jx JOk. P =∂@ q#fl P =∞QÆ "≥Úãë,
HÀu `«#‰õΩ q∞„`«∞_»x, J`«}˜‚ K«OÑ¨‰õÄ_»^Œx K≥Ñ≤ÊOk. HÍx P "≥Úãë ÉèÏ~°º
"≥ÚO_çÑ¨@∞ì Ñ¨\ ˜ìOk. WHõ P "≥Úãë KÕ¿ãkÖËHõ, `«# QÆ∞O_≥#∞ ~å~Ú
KÕã¨∞‰õΩx, P HÀu QÆ∞O_≥ HÀãÖ |Ü«∞Å∞^ÕiOk.
58
HÀux `«# WO\˜H˜ qO^Œ∞H˜ ~°=∞‡x P "≥Úãë „|u=∂eOk. `«# gÑ¨ÙÃÑ·
ZH˜¯OK«∞‰õΩx h\˜Ö’ D^Œ∞`«∂ |Ü«∞Å∞^ÕiOk. HÍh `≥eq`«‰Ωõ ¯=`«#O`À, #k
=∞^èŒºÖ’H˜ ~åQÍ<Õ Jã¨Å∞ q+¨Ü«∞O |Ü«∞@ ÃÑ\˜ìOk. `å#∞ JáêÜ«∞OÖ’
z‰õΩ¯‰õΩ#fl@∞¡ HÀu „QÆÇ≤ÏOzOk. `≥eqQÍ, ''JÜ≥∂º! q∞„`«=∂! D q+¨Ü«∞O
#∞=Ùfi <å‰õΩ =ÚO^Õ ZO^Œ∞‰õΩ K≥Ñ¨ÊÖË^Œ∞? <Õ#∞ <å QÆ∞O_≥#∞ K≥@∞ìH˘=∞‡H˜
`«yeOz =KåÛ#∞. =∞#O |Ü«∞Å∞^Õˆ~@Ñ¨C_Õ K≥Ñ≤`Õ <å`Àáê@∞
fã¨∞‰õΩ=KÕÛ"å}˜‚ Hõ^•!—— JOk. JÑ¨C_»∞ P "≥Úãë P HÀux uiy <Õˆ~_»∞K≥@∞ì
^ŒQiæÆ H˜ KÕiÛOk. P HÀu QÆ|QÆÉÏ K≥@∞ì ZH˜¯, ''Fs =¸~°∞_ö ®! QÆ∞O_≥ â◊s~°OÖ’
LO_»Hõ WOÔHHõ¯_» LO@∞Ok? Fs áêÑ‘! ÉèÏ~°º K≥Ñ≤Ê# =∂@ qx q∞„`«„^ÀÇ¨ÏO
`«ÅÃÑ_»`å"å! h =∂@Å∞ WHõ #=∞‡#∞. h ¿ãflÇ¨ÏO WHõ <å‰õΩ =^Œ∞Ì. h ^•i#
#∞=Ùfi á¶È! WHõ WHõ¯_çH˜ ~å=^Œ∞Ì!—— Jx P "≥ÚãëH˜ p"å@∞¡ ÃÑ\˜ìOk. =∞Oz
¿ãflÇ≤Ï`«∞}˜‚ HÀÖ’Ê~Ú#O^Œ∞‰õΩ qKåiã¨∂Î "≥Úãë "≥o§áÈ~ÚOk.
hu: #q∞‡#"å}˜‚ "≥∂ãÿOK«_®xfl q∞Oz# áêÑÖ =∞~˘Hõ\ ˜ ÖË^Œ∞.
16. Ñ¨Ùe`ÀÅ∞ HõÑ¨C‰õΩ#fl QÍ_ç^Œ Hõ^äŒ
ã¨∞QÆ∞Ñ¨ÎO ~°Hõ∆ º=∂}ÀÑ≤ ^Œ~°≈Ü«∞<£ ^•~°∞}O =Ñ¨Ùó I
"åº„Ñ¶¨∞K«~°‡ „Ñ¨K«Ûù<Àfl "åHõ¯ $`Õ ~åã¨Éè’ Ç¨Ï`«ó II
(J~°÷O: Ñ¨Ùe K«~å‡xfl ^èŒiOz K«∂_»_®xH˜ ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ HõxÑ≤OK«_»O=Å¡ =ÚO^Œ∞
ÉÏQÍ<Õ ~°Hõ∆} á⁄Ok<å, <À~°∞ `≥iKÕãïH˜ x[O |Ü«∞@Ñ¨_ç P QÍ_ç^Œ =∞$`«∞º=Ù
áêÖˇO· k.)
Ñ¨Ó~°fiO XHõ KåHõe LO_Õ"å_»∞. "å_»∞ QÍ_ç^Œ g∞^Œ L`«Hõ=Åã≤#
|@ìÅ=¸@Å∞ "Õã≤ #kH˜ fã¨∞‰õΩx "≥àı§"å_»∞. HÍh Ñ≤ã≤<åi HÍ=_»O KÕ`«,
^•xfl ãïQÍ "Õ∞¿Ñ"å_»∞ HÍ^Œ∞. ÃÑ·QÍ „Ñü~ÀE P QÍ_ç^Œ "≥∂Ü«∞ÖË#O`«
|~°∞=Ù#∞ ^•xg∞^Œ "Õ¿ã"å_»∞. áêÑÖ P QÍ_ç^Œ Dã¨∞~À=∞O@∂ P
|~°∞=ÙÅ#∞ "≥∂¿ãk.
XHõ~ÀA J`«_»∞ `«# QÍ_ç^Œ`À J_»qÖ’H˜ Ñ¨ÙÅ¡ÅHÀãÖ |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞.
ÃÑ^ŒÌ "≥∂Ñ¨Ù Hõ\ ˜ì P QÍ_ç^Œ gÑ¨Ùg∞^Œ "Õâß_»∞. P QÍ_ç^Œ Ñ¨ÙÅ¡Å#∞ "≥∂Ü«∞ÖËHõ
JHõ¯_Õ ‰õÄÅ|_çOk. "å_»∞ ^•xg∞^Œ |~°∞=Ù fã≤"Õâß_»∞. Ñ¨ÙÅ¡efl ÉÏQÍ `«yæOz
"≥∂Ñ¨ÙHõ\ ì̃ ^•xg∞^Œ "Õâß_»∞. uiy =ã¨∂Î, D |Hõ¯zH˜¯# QÍ_ç^Œ`À „|`«∞H©_ÕÛk
ZÖÏQÆx PÖ’zã¨∞Î<åfl_»∞. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P KåHõe"å_çH˜ XHõ K«zÛ# Ñ¨Ùe
59
Ñ¨ÙëêÊO[e
Hõ#Ñ¨_çOk. P Ñ¨Ùe Hõàı|~åxfl K«∂_»QÍ<Õ ÃÑ·™ê Y~°∞Û ÖË‰õΩO_® `«# QÍ_ç^Œ#∞
K«Hõ¯QÍ "Õ∞¿ÑO^Œ∞‰õΩ "å_çH˜ XHõ LáêÜ«∞O `«\ ˜ìOk. P Ñ¨Ùe K«~å‡xfl *Ï„QÆ`«ÎQÍ
Xez, ^•xfl fã¨∞‰õΩx QÍ_ç^Œ`À áê@∞ WÅ∞¡ KÕ~å_»∞.
P ~ÀA#∞O_ç „Ñü~å„f P KåHõe"å_»∞ `«# QÍ_ç^Œ‰õΩ Ñ¨Ùe`ÀÅ∞ HõÑ≤Ê
á⁄ÖÏÅ g∞^ŒH˜ `ÀÖË"å_»∞. QÍ_ç^Œ ~å„`«O`å Ç¨~ÚQÍ KÕÅÖ’¡ "Õ∞ã¨∂Î LO_Õk.
^•xfl K«∂ã≤, Ñ¨Ùe J#∞‰õΩx ÉèíÜ«∞Ñ¨_ç, á⁄ÖÏÖ’¡ HÍÑ¨ÖÏ L#fl"åà◊√§
áêiáÈÜÕ∞"åà◊√§. H˘kÌ ~ÀAÅÖ’<Õ P QÍ_ç^Œ ÉÏQÍ |eã≤Ok. KåHõe"å_»∞ "Õ¿ã
|~°∞=Ùefl ã¨∞<åÜ«∂ãÖQÍ "≥∂Ü«∞™êyOk.
XHõ<å\˜ ~å„u P QÍ_ç^Œ á⁄ÖÏÖ’¡ "Õ∞ã¨∞ÎO_»QÍ =∞~˘Hõ QÍ_ç^Œ ^Œ∂~°O
#∞Oz FO„_» ÃÑ\˜ìOk. Jk qx Ñ¨ÙeK«~°‡O HõÑ¨C‰õΩx "Õ∞ã¨∞Î#fl QÍ_ç^Œ ‰õÄ_®
FO„_»ÃÑ@ì_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜ìOk. ^•x J~°∞Ñ¨ÙÅ∞ q#fl HÍ=e"åà◊§‰õΩ Jk Ñ¨Ùe
HÍ^Œh, QÍ_ç^Œ Jh `≥eã≤áÈ~ÚOk. HÀÑÖ`À ^•xx ^Œ∞_»∞¤ Hõ„~°Å`À ÉÏ^•~°∞.
P ^≥|ƒÅ‰õΩ QÍ_ç^Œ „áê}ÏÅ∞ q_çzOk.
hu: ÃÑ·ÃÑ· "≥∞~°∞QÆ∞Å∞ x[ã¨fiÉèÏ"åxfl Z‰õΩ¯=HÍÅO ^•K«ÖË=Ù.
P^èŒ∞xHõ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’x Ü«Ú=`« áêâßÛ`«º ^ÕâßÅ#∞ „QÆ∞_ç¤QÍ
J#∞HõiOK«_®xfl q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ x~°ã≤OKå~°∞. ''#g# ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’x
Ü«Ú=`«, 'áêâßÛ`«∞ºÅ PÖ’K«#Å∞, ÉèÏ+¨, PÇ¨~°Ñ¨Ù JÅ"å@∞¡, ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞,
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å#∞ J#∞Hõi¿ãÎ, =∞#O ‰õÄ_® "åiÖÏQÍ ã¨∞ãÖÑ¨#flOQÍ,
â◊H˜Î=∞O`«OQÍ `«Ü«∂~°=Ù`åO!— Jx J#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. HÍh „áêp# ÉèÏ~°`«
^Õâ◊O, '=¸~°∞öÖÏ~å! ˆH=ÅO J#∞Hõ~°} ^•fi~å W`«~°∞Å Q˘Ñ¨Ê`«#O
g∞^Œ=Ù`«∞O^•? U^≥<· å ã¨~ˆ =∞#O Hõ+Ñì¨ _¨ ç JÉèÏºãÖ K≥Ü∞« º_»O ^•fi~å =∂„`«"∞Õ
=∞# ™⁄O`«O J=Ù`«∞Ok. Ñ¨Ùe K«~å‡xfl HõÑ¨C‰õΩ#flO`« =∂„`å# QÍ_ç^Œ Ñ¨Ùe
J=Ù`«∞O^•?— Jx =∞#efl „Ñ¨tfl™ÈÎOk—— Jx É’kèOKå~°∞.
17. „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_ç ÉèÏ~°º – =ÚOyã¨Å Hõ^äŒ
JÑ¨sHõ∆ º # Hõ~°Î=ºO Hõ~°Î=ºO ã¨∞Ñ¨sH˜∆`«O I
Ñ¨âßÛ^Œƒù=u ãÖ`åáÈ „ÉÏÇ¨Ï‡}Ïº #‰õΩÖÏ^Œº^ä• II
(J~°O÷ : K«H¯õ QÍ Ñ¨sHÕ∆ z K«∂ã≤, =∞# Hõ~"Î° åºxfl xâ◊Û~ÚOK«∞HÀ"åe. PÖ’zOK«‰Ωõ O_®
KÕ¿ãk Hõ~°Î=ºO HÍ^Œ∞. PÖ’zOK«‰õΩO_® Ñ¨x KÕ¿ãÎ, =ÚOyã¨#∞ K«OÑ≤# „ÉÏÇ¨Ï‡}∞x
ÉèÏ~°ºÖÏQÍ [iyáÈ~Ú#^•xH˜ Ñ¨âßÛ`åÎÑÑ¨ _¨ =» Åã≤ =ã¨∞OÎ k.)
60
Ñ¨Ó~°fiO Jkèëêª#O J<Õ #QÆ~°OÖ’ XHõ ¿Ñ^Œ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ `«# ÉèÏ~°º,
‰õΩ=∂~°∞Å`À x=ã≤OKÕ"å_»∞. "åà◊§ WO\˜Ö’ XHõ =ÚOyã¨ LO_Õk. P
=ÚOyã¨#∞ P „ÉÏÇ¨Ï‡}∞x ÉèÏ~°º KåÖÏ „¿Ñ=∞`À K«∂¿ãk.
XHõ™êi P WÖÏ¡Å∞ Ñ¨ã≤"å_≥·# `«# H˘_»∞‰õΩx LÜ«∂ºÅÖ’ LOz hà◊√§
`Õ=_»O HÀãÖ aO^≥`À #k ^ŒQÆæiH˜ "≥o§Ok. ZO`≥·<å P =ÚOyã¨ [O`«∞=Ù
Hõ^•! Jk Ñ≤Å¡"å_çH˜ Ç¨x KÕã¨∞ÎO^Õ"≥∂##fl ÉèíÜ«∞O P"≥∞‰õΩ LO_Õk. `«#
Éèí~°Î`À =ÚOyã¨ Ñ≤Å¡"å_ç ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥à◊§‰õΩO_® K«∂_»=∞x K≥Ñ≤ÊOk. HÍh P
q+¨Ü«∂xfl =∞~°záÈ~Ú# „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞, Ñ¨@ì}OÖ’ aèHõ∆‰õΩ "≥o§áÈÜ«∂_»∞.
H˘O`«¿ãÑ¨\ ˜H˜ JHõ¯_çH˜ XHõ áê=Ú =zÛOk. "≥O@<Õ =ÚOyã¨ ^•x`À
áÈ~å_ç, ^•xfl Ñ¨@∞ì‰õΩx peÛ"Õã≤Ok. ^•x =¸u g∞^Œ, â◊s~°O xO_® ~°HõÎO
=∞~°HõÅ∞ JÜ«∂º~Ú. P =ÚOyã¨ WO\˜ "åH˜eÖ’ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞x ÉèÏ~°º HÀãÖ
Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∂Î xÅ|_çOk. h\ãO^≥`À WÅ∞¡ KÕi# „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_ç ÉèÏ~°º
=ÚOyã¨ <À\˜H˜ L#fl ~°HõÎÑ¨Ù =∞~°HõÅ∞ K«∂ã≤ HõOQÍ~°∞ Ñ¨_çáÈ~ÚOk. =ÚOyã¨
`«# ‰õΩ=∂~°∞}˜‚ K«OÑ≤"Õã≤O^Œx J#∞‰õΩOk. Ñ¨@ìÖËx HÀÑÖ =zÛ h\ãO^≥`À
=ÚOyã¨#∞ H˘\˜ìOk. =ÚOyã¨ K«zÛáÈ~ÚOk. `«~åfi`« „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_ç ÉèÏ~°º
WO\˜Ö’H˜ "≥o§ K«∂ã≤Ok. P"≥∞ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ ˆH∆=∞OQÍ LÜ«∂ºÅÖ’
P_»∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. K«zÛ# áê=Ú ~°HõÎÑ¨Ù =∞_»∞QÆ∞Ö’ Ñ¨_ç LOk. xëê¯~°}OQÍ
`å#∞ =ÚOyã¨#∞ K«Oáê#x P"≥∞ ZO`«QÍ<À ÉÏ^èŒÑ¨_çOk.
hu: `˘O^Œ~°áê@∞`À U Ñ¨h K≥Ü«∞º~å^Œ∞. Hõ∆}˜Hõ"≥∞ÿ# P"Õâ◊"Õ∞ Jxfl
J#~å÷Å‰õÄ =¸ÅO.
HÀÑÖ U ~°Hõ"≥∞ÿ#^≥·<å K≥_»¤^Õ#h, ^•xÖ’ =∞m§ =∞Oz, K≥_»∞ Jx
"Õ~°∞"Õ~°∞ ~°HÍÅ∞ LO_»=h q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ É’kèOKå~°∞. âßO`«ã¨fiÉèÏ=O`À,
ã¨=∞OQÍ PÖ’zOK«QÆeˆQ =∞x+≤ =∂„`«"Õ∞ K«Hõ¯QÍ Ñ¨xK≥Ü«∞ºQÆÅ∞QÆ∞`å_»x
PÜ«∞# É’kèOKå~°∞.
18. #Å∞QÆ∞~°∞ ™È^Œ~°∞Å∞ – Jã≤÷ÑÖ[~°O Hõ^äŒ
=~°O |∞kúó # ™ê q^•º q^•ºÜ«∂ |∞kú~°∞`«Î=∂ I
|∞kúÇ‘Ï<å q#â◊ºOu Ü«∞^ä• `Õ ã≤OÇ¨ÏHÍ~°HÍó II
(J~°÷O: âß¢ã¨Î*Ï˝#O ZO`«=Ù<åfl Ö’Hõ*Ï˝#O ÖËHõáÈ`Õ ã≤OÇ¨xfl „|uHÕz# =ÚQÆ∞æ~°∞
J#flÅÖÏQÍ q<åâ◊O á⁄O^Œ∞`å=Ú.)
61
Ñ¨ÙëêÊO[e
J#QÍ J#QÍ XHõ T~°∞. P TiÖ’ #Å∞QÆ∞~°∞ J#fl^Œ=Ú‡Å∞ L<åfl~°∞.
"åiÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜ =ÚQÆ∞æ~°∞ =∞O„`«âß¢ãÎ̈OÖ’ Pi`Õi#"å~°∞. "åiÖ’ z=i"å_çH˜
K«^Œ∞=Ù J|ƒÖË^Œ∞. HÍh "å_»∞ `≥eq`Õ@Å∞, ã¨∂Hõ∆ ‡|∞kú HõÅ"å_»∞,
K«∞~°∞ÔH·#"å_»∞.
XHõ~ÀA J#fl^Œ=Ú‡Å∞ `«=∞ q^Œº#∞ ~åAQÍi ^ŒQÆæ~° „Ñ¨^Œi≈Oz ^èŒ#O
ãÖáêkOKåÅx J#∞‰õΩ<åfl~°∞. "å~°O`å ~å[^è•xH˜ |Ü«∞Å∞^Õ~å~°∞.
"åi`Àáê@∞ z=i"å_»∞ ‰õÄ_® |Ü«∞Å∞^Õ~°QÍ, "å}˜‚ `«=∞`À ~å=^ŒÌ<åfl~°∞.
K«^Œ∞=Ù~åx"å_»∞ `«=∞`À ~å=_»O ^ŒO_»QÆ Jx "å~°∞ J#∞‰õΩ<åfl~°∞. HÍh
z=i"å_»∞ "åix ZO`«QÍ<À „|u=∂ÖÏ_»∞. ZÖÏÔQ·`Õ<ÕO, z=~°‰õΩ J`«}˜‚
`«=∞`À fã¨∞‰õΩx "≥à◊§_®xH˜ J#flÅ∞ JOwHõiOKå~°∞.
"å~°∞ H˘O_»Å∂, HÀ#Å∂ ^•\˜ "≥à◊√`«∞O_»QÍ XHõ ã≤OÇ¨ÏO Jã≤÷ÑÖ[~°O
HõxÑ≤OzOk. J#fl^Œ=Ú‡Å∞ P Jã≤÷ÑÖ[~åxH˜ „áê}O áÈã≤ `«=∞ q^Œº#∞
Ñ¨sH˜∆OK«∞HÀ"åe J#∞‰õΩ<åfl~°∞.
JÑ¨C_»∞ z=i"å_»∞ Jk „Ñ¨=∂^ŒHõ~°=∞x, P Ñ¨x K≥Ü«∞º=^ŒÌx `«#
J#flefl ÃÇÏK«ÛiOKå_»∞. HÍh "å_ç =∂@Å∞ Ñ¨\ ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_® "å~°∞ ã≤OÇ¨ÏO
Z=ÚHõefl XHõKÀ@ KÕiÛ =∞O„`åÅ∞ K«^Œ=_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì~°∞. z=i"å_»∞
WHõ ÖÏÉèíO ÖË^Œ∞ J#∞‰õΩx „Ñ¨Hõ¯#∞#fl K≥@∞ì ZH˜¯ ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. J#flÅ∞ K«kq#
=∞O„`åÅ =∞Ç≤Ï=∞`À ã≤OÇ¨ÏO Hõ∆}OÖ’ „áê}O`À ÖËz xÅ|_çOk. „‰õÄ~°OQÍ
P =ÚQÆ∞æih K«OÑ≤ `«# ^•i# `å#∞ "≥o§áÈ~ÚOk.
hu: <≥·Ñ¨Ù}Ïºxfl ãÖáêkOK«_»"Õ∞ K«^Œ∞=Ù HÍ^Œ∞. Uk =∞OKÀ, Uk K≥_À
`≥Å∞ã¨∞HÀQÆeˆQ qK«Hõ∆}Ïâ◊H˜Îx WKÕÛ^Õ Jã¨Öˇ·# q^Œº.
19. =¸_»∞ KÕÑ¨Å Hõ^äŒ
J<åQÆ`«q^è•`å K« „Ñ¨`«∞º`«Ê#fl=∞uã¨Î^ä• I
^•fi"Õ`Ò ã¨∞Y"Õ∞^èÕ`Õ Ü«∞^ŒƒùqëÈº q#â◊ºu II
(J~°÷O: =¸_»∞ KÕÑ¨Å Hõ^äŒÖ’x "≥Ú^Œ\ ˜ KÕÑ¨ÖÏQÍ ~åÉ’ÜÕ∞ „Ñ¨=∂^•xfl =ÚO^Œ∞QÍ<Õ
TÇ≤ÏOz, |Ü«∞@Ñ¨_Õ LáêÜ«∂xfl PÖ’zOKåe ÖË^• ~Ô O_»= KÕÑÖ¨ ÏQÍ „Ñ¨=∂^ŒOÖ’
z‰õΩ¯‰õΩ<åflHõ |Ü«∞@Ñ¨_Õ `≥eq`Õ@Å∞O_®e. D ~Ô O_»∂ ÖËx"å_»∞ =¸_»= KÕÑÖ¨ ÏQÍ
#t™êÎ_∞» .)
62
XHõ H˘Å#∞Ö’ KåÖÏ KÕÑ¨Å∞ LO_Õq. "å\˜Ö’ =¸_»∞ KÕÑ¨Å∞ KåÖÏ
ãŸºOQÍ LO_Õq. "å\˜ ¿Ñ~°∞¡ J<åQÆ`«q^è•`« (n~°…^Œi≈), „Ñ¨`«∞º`«Ê#fl=∞u
(„áêÑ¨ÎHÍÅA˝_»∞), Ü«∞^Œƒùq+¨ºO (n~°…ã¨∂„`«∞_»∞). J<åQÆ`«q^è•`« ~åÉ’ÜÕ∞
ã¨=∞ã¨ºefl, „Ñ¨=∂^•efl =ÚO^Œ∞QÍ<Õ Ñ¨ã≤QÆ\ ˜ì, |Ü«∞@Ñ¨_Õ LáêÜ«∂xfl
PÖ’zOKÕk. „Ñ¨`«∞º`«Ê#fl=∞u JÑ¨Ê\˜HõÑ¨C_»∞, ã¨=∞Ü«∞ã¨∂ÊùiÎ`À, U^À"˘Hõ
LáêÜ«∞O`À `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ<Õk. Ü«∞^Œƒùq+¨ºO, U^À"˘Hõ\ ˜ [~°∞QÆ∞`«∞OkÖË Jx
T~°∞‰õΩ<Õk. XHõ™êi J<å=$+≤ì=Å¡ KåÖÏHÍÅO "å#Å∞ ‰õΩ~°=ÖË^Œ∞. H˘Å#∞Ö’
h~°∞ `«iyáÈ=_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜ìOk. Jk QÆ=∞xOz# J<åQÆ`«q^è•`« `«#
W^ŒÌ~°∞ q∞„`«∞Å`À, ''H˘Å#∞Ö’ h~°∞ WOHÍ `«yæáÈ`Õ KÕÑ¨Å"åà◊√§ =∞#efl
ã¨∞ÅÉèíOQÍ Ñ¨@∞ì‰õΩO\Ï~°∞. JO^Œ∞Hõx ÉÏQÍ h~°∞#fl "Õˆ~ H˘Å#∞Ö’H˜ WÑ¨C_Õ
"≥o§áÈ^•O—— Jx K≥Ñ≤ÊOk. „Ñ¨`«∞º`«Ê#fl=∞u, ''WHõ¯_» ZO`À ã¨∞YOQÍ LOk.
KÕÑ¨Å"åà◊√§ =zÛ#Ñ¨C_»∞ U^À XHõ LáêÜ«∞O`À `«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=K«∞ÛÖË!—— Jx
^•@"Õã≤Ok. Ü«∞^Œƒùq+¨ºO ‰õÄ_® „Ñ¨`«∞º`«Ê#fl=∞u<Õ ã¨=∞i÷OzOk.
`«# q∞„`«∞Å`À LO>Ë „Ñ¨=∂^ŒO `«Ñ¨Ê^Œx xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩx,
J<åQÆ`«q^è•`« =ÚO^Œ∞QÍ<Õ P H˘Å#∞Ö’H˜ „Ñ¨=Ç≤ÏOKÕ XHõ HÍÅ∞=‰õΩ Z^Œ∞sk
"Õˆ~ ÃÑ^ŒÌH˘Å#∞‰õΩ ã¨∞~°H˜∆`«OQÍ KÕ~°∞‰õΩOk. JHõ¯_» ^•xH˜ Z@∞=O\˜
JáêÜ«∞=¸ ÖË^Œ∞.
P KÕÑ¨Å∞ TÇ≤ÏOz#@∞ìQÍ<Õ H˘Å#∞Ö’ h\˜=∞@ìO ÉÏQÍ `«yæáÈ~ÚOk.
*ÏÅ~°∞Å∞ ~å<Õ =KåÛ~°∞. =ÅÅ∞"Õã≤ KÕÑëfl Ñ¨@ì™êQÍ~°∞. „Ñ¨`«∞º`«Ê#fl=∞u,
Ü«∞^Œƒùq+¨ºO W^ŒÌ~°∂ =ÅÖ’ Ñ¨_çáÈÜ«∂~°∞. „Ñ¨`«∞º`«Ê#fl=∞u `å#∞ „Ñ¨=∂^ŒOÖ’
z‰õΩ¯‰õΩ#fl@∞ì „QÆÇ≤ÏOz K«zÛ#@∞ì #\ÕK«™êyOk. *ÏÅ~°∞Å∞ =Å#∞
ÃÑ·H˜ÖÏy#Ñ¨C_»∞ ^•xfl K«zÛ# KÕÑ¨ J#∞‰õΩx X_»∞¤‰õΩ qã≤ˆ~âß~°∞. *ÏÅ~°∞Å∞
"Õˆ~ KÕÑëfl Ñ¨_»∞`«∞#flÑ¨C_»∞ „Ñ¨`«∞º`«Ê#fl=∞u K«Å¡QÍ h\˜Ö’H˜ *Ï~°∞‰õΩx JHõ¯_»
#∞Oz áêiáÈ~ÚOk. Ü«∞^Œƒùq+¨ºO =ÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩx H˘@∞ìHÀ™êyOk.
*ÏÅ~°∞Å∞ ^•xfl Ñ¨\ ˜ì fã¨∞‰õΩáÈÜ«∂~°∞.
hu: ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ `≥Å∞ã¨∞HÀQÆeˆQ ã¨∂Hõ∆ ‡|∞kúx
JÅ=~°K«∞HÀ=_»O L`«Î=∞O. ÖËHõáÈ`Õ „Ñ¨=∂^ŒO #∞Oz |Ü«∞@Ñ¨_Õ
ã¨=∞Ü«∞ã¨∂ÊùiÎ J~Ú<å LO_®e. P Ô~O_»∂ ÖËx"å_çH˜ <åâ◊#O `«Ñ¨Ê^Œ∞.
63
Ñ¨ÙëêÊO[e
20. „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ – ¿ÑÅÑ≤O_ç
J<åQÆ`«=fO zO`å=∞ãÖÉèÏ"åºO Hõ~Àu Ü«∞ó I
ã¨ U= áêO_»∞~°ó âı`Õ ™È=∞â◊~°‡ Ñ≤`å Ü«∞^ä• II
(J~°÷O: ~åÉ’ÜÕ∞ HÍÖÏxfl QÆ∞iOz Ñ¨QÆ\ ˜HõÅÅ∞ HõO@∂, KÕã¨∞Î#fl Ñ¨xx x~°¡Hõ∆ ºO KÕ¿ãÎ
™È=∞â◊~‡° `«O„_ç Hõ^ÖŒä ’ ÖÏQÍ ãÖáêkOz# H˘kÌ ¿ÑÅÑ≤O_ç ‰õÄ_® <ÕÅáêÅ=Ù`«∞Ok.)
Ñ¨Ó~°fiO XHõ TiÖ’ XHõ ¿Ñ^Œ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ L<åfl_»∞. J`«#∞ =∞Ç¨
64
|^ŒúHõã¨∞Î_»∞. J`«x =^ŒÌ XHõ K≥O|∞ `«Ñ¨Ê "Õˆ~ Pã≤Î Ug∞ ÖË^Œ∞. J`«_»∞ XHõ~ÀA
Z<Àfl J=ã¨÷Å∞Ñ¨_ç P K≥O|∞ xO_® ¿ÑÖÏÅ Ñ≤O_çx ãÖáêkOKå_»∞. P K≥O|∞
`«# „Ñ¨Hõ¯<Õ LOK«∞‰õΩx XHõ K≥@∞ìHÕ^Œ x„^ŒáÈÜ«∂_»∞. P x„^ŒÖ’
ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# Hõ~°=Ù =zÛ#@∞¡ HõÅQÆ<åfl_»∞. P Hõ~°=Ù ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P ¿ÑÖÏÅ
Ñ≤O_çx Jq∞‡ KåÖÏ ^èŒ#O ãÖáêkOz#@∞¡, P ^èŒ#O`À XHõ P=Ù#∞ H˘x "Õ∞Ñ≤
KåÖÏ ÃÑ^ŒÌ P=ÙÅ=∞O^ŒQÍ KÕã≤#@∞¡, P P=ÙÅ#∞ Jq∞‡ QÆ∞„~åÅ#∞ H˘#fl@∞¡,
JÖÏJÖÏ XHõ "Õ∞_» Hõ\ ˜ì#@∞¡, XHõ K«Hõ¯x J=∂‡~Úx q"åÇ¨ÏO KÕã¨∞‰õΩ#fl@∞¡,
XHõ H˘_»∞‰õΩ Ñ¨Ù\˜ì#@∞¡, P Ñ≤Å¡"å_çH˜ ™È=∞â◊~°‡ J<Õ ¿Ñ~°∞ ÃÑ\˜ì#@∞¡, Ç¨~ÚQÍ
L#fl@∞¡ HõÅQÆ<åfl_»∞. XHõ~ÀA P Ñ≤Å¡"å_»∞ JÅ¡i KÕã¨∞ÎO>Ë "å}˜‚
ã¨=Ú^•~ÚOK«=∞x ÉèÏ~°º#∞ P*Ï˝Ñ≤OKå_»∞. P"≥∞ Ñ¨\ ˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞. J`«_çH˜
ÉèÏ~°º g∞^Œ KåÖÏ HÀÑÖ =zÛOk. P"≥∞#∞ `«<åflÅx HÍÅ∞ QÆ\ ì̃QÍ *Ï_çOKå_»∞.
P HÍÅ∞ `«ye K≥O|∞Ö’ ¿ÑÖÏÅ Ñ≤O_ç "≥Ú`«OÎ <ÕÅg∞^Œ Ñ¨_ç áê_»~ÚáÈ~ÚOk.
HõÅ K≥ki P „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ U_»∞ã¨∂Î ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞.
hu: Ñ¨Ó#∞‰õΩx Ñ¨xKÕ¿ã"å_»∞ Q˘Ñ¨Ê"å_»=Ù`å_»∞ QÍh Ñ¨QÆ\ ˜HõÅÅ∞ Hõ<Õ
"å_»∞ HÍ^Œ∞.
21. ¿Ñ#∞ – #e¡ Hõ^äŒ
# Ç¨Ïºq*Ï˝`« jÅã¨º „Ñ¨^•`«=ºó „Ñü„â◊Ü«∞ó I
=∞`«∞¯}ã¨º K« ^À¿+} Ç¨Ï`å =∞O^ŒqãïÊ}© II
(J~°O÷ : „H˘`«"Î å_ç ã¨fiÉèÏ=O Uq∞\’ `≥eÜ«∞‰õΩO_® P„â◊Ü∞« q∞¿ãÎ #e¡ KÕã#≤ `«ÑC¨ =Å¡
¿Ñ#∞‰õΩ =ÚÑ¨C "å\˜e¡#@∞¡ „H˘`«Î"å_ç KÕ+¨ìÅ=Å¡ =∞#‰õΩ KÕ@∞ HõÅQÆ=K«∞Û.)
=∞O^ŒqãïÊ}˜ J<Õ XHõ ¿Ñ#∞ LO_Õk. Jk KåÖÏHÍÅOQÍ XHõ ~åAQÍi
Ç¨ÏOã¨`«∂eHÍ`«ÖÏÊxfl JO\˜ ÃÑ@∞ì‰õΩx, ~åAQÍix ‰õΩ\˜ì ~°HõÎO „`åQÆ∞`«∂
ã¨∞YOQÍ rq™ÈÎOk. <≥=∞‡kQÍ „áê‰õΩ`«∞Ok Hõ#∞Hõ =∞O^ŒqãïÊ}˜ Jx ^•xH˜
¿Ñ~°∞. J~Ú`Õ U=∂„`«O <˘Ñ≤Ê HõÅQÆx=fi^Œ∞ Hõ#∞Hõ ^•x=Å¡ ~åAQÍiH˜ U
ÉÏ^è• ÖË^∞Œ .
J~Ú`Õ XHõ<å_»∞ XHõ #e¡ =zÛ P ¿Ñ#∞x P„â◊Ü«∞O HÀiOk. „Ñü~ÀE
ÑÖK«ÉèíHõ∆ ºÑ¨~°=∂<åflÅ∞ Éè’[#O KÕ¿ã ~åAQÍi ~°HõÎO KåÖÏ ÉÏQÆ∞O@∞O^Œx,
^•xfl XHõ¯™êi ~°∞zK«∂ã≤ "≥o§áÈ`å#x P #e¡ ¿Ñ#∞x "Õ_»∞‰õΩOk.
"≥ÚÇ¨Ï=∂@O H˘nÌ P ¿Ñ#∞ ã¨ˆ~#x XÑ¨C‰õΩOk. J~Ú`Õ, ''~åAQÍiH˜
65
Ñ¨ÙëêÊO[e
x„^ŒÑ¨>Ëì=~°‰õÄ Py, "≥∞Å¡QÍ <˘Ñ≤Ê ÃÑ@ì‰õΩO_® Ñ¨x HÍx=Ùfi—— JO@∂ „H˘`«ÎQÍ
=zÛ# P #e¡H˜ ¿Ñ#∞ Z<Àfl *Ï„QÆ`«ÎÅ∞ K≥Ñ≤ÊOk. HÍh, ~åAQÍ~°∞ =zÛ
=∞OK«O g∞^Œ #_»∞O "åÖÏÛ~À ÖË^À #e¡ P„`«OQÍ Ñ¨Ù@∞‰õΩ¯# á⁄_çz ~°HÍÎxfl
A„iOk. P ÉÏ^èŒ‰õΩ `«@∞ìHÀÖËHõ ~åA ¿ã=‰õΩ}˜‚ Ñ≤eKå_»∞. ¿ã=‰õΩ_»∞ nÑÖ
`≥zÛ Ñ¨>ˇì=∞OK«O, Ñ¨~°∞Ñ¨Ù JO`å QÍeOKå_»∞. DÖ’QÍ #e¡ Ñ¨~°∞ÔQuÎ
áêiáÈ~Ú Ñ¨>ˇìãÖ^Œ∞Ö’ #H˜¯Ok. Ug∞ `≥eÜ«∞x ¿Ñ#∞ ^Œ∞Ñ¨Ê\˜x
JO\˜ÃÑ@∞ì‰õΩx ¿ã=‰õΩ_ç HõO@|_çOk. J^Õ ~åA#∞ ‰õΩ\˜ìO^Œ#∞‰õΩx ¿ã=‰õΩ_»∞
P ¿Ñ#∞#∞ Ñ¨@∞ì‰õΩx <ÕÅ~åz K«O¿Ñâß_»∞.
hu: QÆ∞}=Ú, jÅ=Ú `≥eÜ«∞‰õΩO_® Z=fiih KÕ~°nÜ«∞~å^Œ∞.
22. Ô~O_»∞ Ç¨ÏOã¨Å∞ – `åÉËÅ∞ Hõ^äŒ
ã¨∞Ç¨Ï$^•O Ç≤Ï`«HÍ=∂<åO # Hõ~ÀfÇ¨Ï Ü≥∂ =K«ó I
ã¨ ‰õÄ~°‡ W= ^Œ∞~°∞ƒkúó HÍëêª¢^ŒƒùëÈì q#â◊ºu II
(J~°÷O: `«# "Õ∞Å∞ HÀi K≥Ñ≤Ê# ¿ãflÇ≤Ï`«∞x =∂@ „Ñ¨HÍ~°O KÕÜ«∞x"å_»∞ <À\˜`À
Ñ¨@∞ì‰Ωõ #fl Hõ„~°ÑÙ¨ Å¡#∞ =keÃÑ\˜ì „HÕ^ŒÑ_¨ #ç `åÉËÅ∞ÖÏQÍ #t™êÎ_∞» .)
XHõ H˘Å#∞Ö’ XHõ `åÉËÅ∞, Ô~O_»∞ Ç¨ÏOã¨Å∞ ZO`À ¿ãflÇ¨ÏOQÍ LO_Õq.
H˘<åflà◊§‰õΩ P H˘Å#∞Ö’x `å=∞~°`«∂_»∞Å∞ J~ÚáÈÜ«∂~Ú. ^•x`À Ç¨ÏOã¨Å∞
66
Ô~O_»∂ PÇ¨~°O HÀãÖ ^Œ∂~°OQÍ L#fl H˘Å#∞‰õΩ áÈ=Åã≤ =zÛOk. JHõ¯_»

KåÖÏ `å=∞~°Å∞ L<åfl~Ú. J~Ú`Õ `åÉËÅ∞ ‰õÄ_® "å\˜`À "≥à◊§_®xH˜
`«Ü∂« ~°~ÚOk.
''"Õ∞=Ú PHÍâ◊OÖ’ ZQÆ∞~°∞`«∂ "≥à◊`åO. HÍ|\ì̃ h‰õΩ =∂`Àáê@∞ ~å=_»O
‰õΩ^Œ~°^Œ∞. #∞=Ùfi WHõ¯_Õ LO_»∞. "Õ∞=Ú `«~°K«∞QÍ =zÛ x#∞fl K«∂ã≤ "≥à◊`åO——
Jx Ç¨ÏOã¨Å∞ K≥Ñ≤Ê<å `åÉËÅ∞ q#ÖË^Œ∞. `å#∞ ‰õÄ_® "≥à◊§=Åã≤O^Õ#x
Ñ¨@∞ì|\Õì k.
JÑ¨C_»∞ P Ç¨ÏOã¨Å∞ `åÉËÅ∞#∞ K«∂ã≤ *ÏeÑ¨_®¤~Ú. XHõ LáêÜ«∂xfl
PÖ’zOKå~Ú. XHõ Hõ„~°Ñ¨ÙÅ¡#∞ `≥zÛ, ^•x =∞^èŒºÖ’ <À\˜`À QÆ\ ˜ìQÍ Hõiz
Ñ¨@∞ìHÀ=∞x P `åÉËÅ∞‰õΩ K≥áêÊ~Ú. ''<À~°∞ `≥i¿ãÎ „HÕ^ŒÑ¨_ç Kè«™êÎ=——x ‰õÄ_®
ÃÇÏK«ÛiOKå~Ú. P Ô~O_»∞ Ç¨ÏOã¨Å∂ P Hõ„~°Ñ¨ÙÅ¡ Ô~O_»∞ z=~°bfl `«=∞
=Ú‰õΩ¯Å`À Hõ~°zÑ¨@∞ì‰õΩx Zyi áÈ™êQÍ~Ú. <ÕÅg∞^Œ#∞O_ç D qO`«#∞
K«∂ã≤# [#O DÅÅ∞"Õã≤, K«Ñ¨Ê@∞¡ K«~°K«™êQÍ~°∞. `å#∞ <À~°∞ `≥~°∞=~å^Œ#fl
ÃÇÏK«ÛiHõ#∞ =∞~°záÈ~Ú, ''Uq∞\Ï HõÅHõÅO?—— Jx `åÉËÅ∞ J_»QÆÉ’~ÚOk.
WOˆH=ÚOk? „HÕ^ŒÑ¨_ç „áê}ÏÅ∞ áÈQ˘@∞ì‰õΩOk.
hu: "Õ∞Å∞HÀˆ~"åi =∂@ q#HõáÈ=_»O q<åâ◊<åxfl H˘x`≥K«∞ÛHÀ=_»"Õ∞.
67
Ñ¨ÙëêÊO[e
XHõ™êi N~å=∞Hõ$+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨ `«=∞ t+¨µº_≥·# Ü≥∂QÍ#O^Œ ™êfiq∞H˜
H˘xfl ÉÁkÌOHõefl K«OÑ¨=∞x K≥áêÊ~°∞. HÍh J`«_»∞ "å\˜x K«OÑ¨_»O ZO^Œ∞‰õΩÖË
Jx ^Œ∂~°OQÍ áê~°"Õã≤ =KåÛ_»∞. HÍh N~å=∞Hõ$+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨ J`«}˜‚,
''"å\˜x K«Oáê"å, ÖË^•?—— Jx =∞m§ J_çQÍ~°∞. J`«_»∞ P ÉÁkÌOHõefl
K«OÑ¨ÖË^Œx ã¨=∂^è•#O K≥Ñ≤Ê#Ñ¨Ù_»∞, ''K≥Ñ≤Ê#k K≥Ñ≤Ê#@∞ìQÍ K≥Ü«∂ºe.
ZO^Œ∞HõO>Ë XHõ z#flÑ¨xÖ’ J„â◊^Œú K«∂Ñ≤¿ãÎ, J^Õ W`«~° q+¨Ü«∂ÅÖ’H˜ KåÑ¨
„HÕ^Œ h~°∞ÖÏ „Ñ¨"Õtã¨∞ÎOk. =∞#efl Ç‘Ï#ã≤÷uH˜ kQÆ*Ï~°∞Û`«∞Ok—— Jx
=∞O^ŒeOKå~°∞. JO^Œ∞=Å¡ ÃÑ^ŒÌÅ∞, „âıÜ≥∂aèÖÏ+¨µÅ∞ K≥¿ÑÊ=∂@efl „â◊^ŒúQÍ
J=∞Å∞ K≥Ü«∂ºe.
23. `«O„_ç – #Å∞QÆ∞~°∞ H˘_»∞‰õΩÅ Hõ^äŒ
|Ç¨˙<å=∞Ñ¨º™ê~å}ÏO ã¨=∞"åÜ≥∂ Ç≤Ï ^Œ∞~°˚Ü«∞ó I
`«$}ˇÿ~å"Õ+¨ì º`Õ ~°A˚ó U# <åQÀ-Ñ≤ |^Œúº`Õ II
(J~°O÷ : Ju ™ê=∂#∞ºÖË J~Ú<å #Å∞QÆ∞~°∞ HõÅã≤H@
õ ∞ìQÍ Ñ¨xKÕã#≤ Ñ¨C_»∞ u~°∞QÆ∞ÖËx
|ÅO HõÅ"å~°=Ù`å~°∞. QÆ_ç¤áÈK«Å`À ¿Ñ#|_ç# „`å_»∞ U#∞QÆ∞<≥·<å
Hõ\"ì˜ Ü
≥ ∞« ºQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok Hõ^•!)
XHõ TiÖ’ XHõ `«O„_çH˜ #Å∞QÆ∞~°∞ H˘_»∞‰õΩÅ∞<åfl~°∞. "åà◊√§ ÃÑiy
ÃÑ^ŒÌ"åà◊§~Ú<å, WOHÍ `«=∞Ö’ `å=Ú áÈ\Ï¡_»∞‰õΩO@∂<Õ LO_Õ"å~°∞. Wk
K«∂ã≤ `«O„_çH˜ ÉÏ^èŒ HõeyOk. PÜ«∞# "åiH˜ |∞kú K≥Ñ¨Ê^ŒÅ∞K«∞‰õΩ<åfl_»∞.
P `«O„_ç H˘xfl Hõ„~°efl `≥zÛ XH˘¯Hõ¯\˜ WzÛ "å\˜x q~°==∞<åfl_»∞. "åà◊√§
"å\˜x ã¨∞<åÜ«∂ãÖQÍ qiz"Õâß~°∞. `«~°∞"å`« `«O„_ç <åÅ∞QÆ∞Hõ„~°Åx HõeÑ≤,
"≥∂Ñ¨ÙÖÏ QÆ\ ˜ìQÍ Hõ\ ˜ì"Õã≤ XH˘¯Hõ¯_çH© ^•xfl WzÛ q~°==∞<åfl_»∞. "åà◊√§
q~°=ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. #Å∞QÆ∞~°∂ Hõeã≤ XˆH™êi „Ñ¨Ü«∞uflOz<å P "≥∂Ñ¨Ù
q~°QÖÆ ^Ë ∞Œ .
JÑ¨C_»∞ `«O„_ç "åi`À, ''<åÜ«∞#ÖÏ~å! q_çq_çQÍ L#flÑ¨Ê\˜HõO>Ë
"≥∂Ñ¨ÙQÍ L#flÑ¨C_»∞ D Hõ„~°Å‰õΩ ZO`« |ÅO =zÛO^À K«∂âß~°∞ Hõ^•! JÖÏˆQ,
g∞Ö’ g∞~°∞ HõÅÇ≤ÏOK«∞‰õΩO>Ë |ÅÇ‘Ï#Ñ¨_çáÈ`å~°∞. SHõ=∞`«ºO`À HõÅã≤ LO>Ë
=∞Ç¨|Å=O`«∞Å=Ù`å~°∞—— Jx Ç≤Ï`«=Ù K≥áêÊ_»∞. P<å\˜ #∞O_ç P
J#fl^Œ=Ú‡Å∞ Hõeã≤Hõ@∞ìQÍ LO_»™êQÍ~°∞.
hu: SHõ=∞`«º"Õ∞ =∞Ç¨|ÅO.
68
q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ HõÅã≤ Ñ¨xK≥Ü«∞º_»O QÆ∞iOz WÖÏ K≥áêÊ~°∞.
''ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ =ÚQÆ∞æ~°∞ =∞#∞+¨µºÅ∞ U Ñ¨xh S^Œ∞ xq∞ëêÅáê@∞ Hõeã≤
K≥Ü«∞ºÖË~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë =∞#Ö’ „Ñü XHõ¯~°∂ JkèHÍ~°O HÀãÖ áÈ~å_Õ"åˆ~.——
Hõeã≤ ãÖÑ¶¨∞\˜`«OQÍ Ñ¨xK≥Ü«∞ºÖËHõáÈ=_»"Õ∞ ÉèÏ~°`«^Õâ◊Ñ¨Ù n#ã≤÷uH˜ HÍ~°}O
Jx, ãÖÑ¶¨∞\˜`«OQÍ Ñ¨xK≥Ü«∞º_»O ^•fi~å<Õ uiy =∞# ^Õâßxfl |Å"≥∞ÿ#kQÍ
K≥Ü«∞ºQÆÅ=∞x q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ É’kèOKå~°∞.
24. `≥eq `«‰õΩ¯= #Hõ¯ Hõ^äŒ
XHõ J_»qÖ’ Q˘„Ô~Å∞ KåÖÏ L<åfl~Ú. XHõ~ÀA Ô~O_»∞ Q˘„Ô~áÈ`«∞Å =∞^èŒº
áÈ\Ï¡@ "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. Jq `«ÅÅ`À XHõ^•x<˘Hõ\ ˜ _èôH˘O@∂ ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ
áÈ~å_»™êQÍ~Ú. Jq "≥#H˜¯ "≥o§, KåÖÏ"ÕQÆO`À =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ
_èôH˘#™êQÍ~Ú. D áÈ~å\Ïxfl XHõ #Hõ¯ K«∂ã≤Ok. Q˘„Ô~ÅÖ’ XHõ\ ˜
`«Ñ¨Ê‰õΩO_® =∞~°}˜ã¨∞ÎO^Œx, ^•xx u#=K«∞Û#x P #Hõ¯H˜ Pâ◊ HõeyOk.
Q˘„Ô~áÈ`«∞Å∞ _èôH˘#flÑ¨C_»∞ "å\˜ `«ÅÅÖ’Oz ~°HõÎO HÍ~°™êyOk.
H˘O`«¿ãÑ¨\ ˜H˜ Jq _èôH˘>Ëì KÀ@ <ÕÅ ~°HõÎO`À `«_çã≤áÈ~ÚOk. #Hõ¯H˜ P ~°HÍÎxfl
K«∂_»QÍ<Õ <À~°∞ Ti, =∞uáÈ~ÚOk. Q˘„Ô~áÈ`«∞Å∞ =∞~˘Hõ™êi
‰õΩ=Ú‡HÀ=_®xH˜ "≥#H˜¯ #_çz#Ñ¨C_»∞ P #Hõ¯ LO_»|@ìÖËHõ P ~°HÍÎxfl
<å‰õΩ^•=∞x =ÚO^Œ∞‰õΩ ^Œ∂HÕk. P #Hõ¯ <ÕÅÃÑ·=Ù#fl ~°HÍÎxfl "≥∞ÿ=∞iz
<å‰õΩ`«∞O_»QÍ, =∞m§ Q˘„Ô~áÈ`«∞Å∞ Ô~O_»∂ =zÛ |ÅOQÍ _èô H˘@∞ì‰õΩ<åfl~Ú.
"å\˜ =∞^èŒºÖ’ #ey #Hõ¯ =∞~°}ÕzOk.
hu: J`åºâ◊ Ñ¨xH˜~å^Œ∞. Ñïã≤÷`«∞Å∞ J#∞‰õÄÅOQÍ L<åflÜ≥∂ ÖË^À
K«∂_»‰õΩO_® ^ÕxH© `˘O^Œ~°Ñ¨_»‰õÄ_»^Œ∞.
25. áê=Ù~åÅ ãÖÑ¶¨∞|ÅO
XHõ J_»qÖ’ H˘xfl áê=Ù~åÅ∞ LO_Õq. z„`«„w=O J<Õ áê=Ù~°O "å\˜
~åA. z„`«„w=O ZÑ¨C_»∂ `«# "åi ãÖˆH∆=∞O HÀãÖ áê@∞Ñ¨_Õ"å_»∞.
XHõ~ÀA XHõ "Õ@QÍ_»∞ P J_»qH˜ =zÛ H˘xfl #∂HõÅ∞ <ÕÅg∞^Œ K«e¡,
"å\˜g∞^Œ =Å Ñ¨<åfl_»∞. Ñ¨‰õ∆ΩÅ∞ ZÑ¨C_»∞ "åÅ`åÜ«∂ Jx ^Œ∂~°OQÍ #H˜¯
K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞.
WO`«Ö’ z„`«„w=Ù_ç áê=Ù~åÅ |$O^ŒO JHõ¯_çH˜ ZQÆ∞~°∞`«∂ =zÛOk. P
áê=Ù~åÅ‰õΩ #∂HõÅ#∞ K«∂ã≤ <À~°∞ TiOk. H˘xfl áê=Ù~åÅ∞ JHõ¯_» "åe
69
Ñ¨ÙëêÊO[e
#∂HõÅ#∞ uO^•=∞x J<åfl~Ú. z„`«„w=O J_»qÖ’ <ÕÅÃÑ· #∂HõÅ∞
HõxÑ≤OK«_»O q_»∂¤~°=∞x, nxÖ’ U^À "≥∂ãÖ LO^Œx "åiOKå_»∞. HÍh
q∞ye# áê=Ù~åÅ∞ P =∂@Å#∞ ÃÑ_»K≥qx ÃÑ\˜ì, #∂HõÅ#∞ uO^•=∞x
<ÕÅg∞^Œ "åe P =ÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ<åfl~Ú. z„`«„w=O Jk K«∂ã≤ ZO`À
ÉÏ^èÑŒ _¨ ®¤_∞» . 'Kå"≥<· å, „|`«∞HÔ <· å `«# Ñï"å~°O`À<Õ LO_»_O» `«# ^è~Œ ‡° O!— Jx
`å#∞ ‰õÄ_® ky =ÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ<åfl_»∞. =ÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl áê=Ù~åÅ∞
XHõ^•x<˘Hõ\ ˜ xOkOK«∞HÀ=_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì~Ú. JÑ¨C_»∞ ^è≥·~°º=O`«∞_≥·#
P z„`«„w=O, ''HõëêìÅ∞ =zÛ#Ñ¨C_Õ QÆ∞O_≥|ÅO HÍ"åe, ã¨=∞ã¨ºÅ∞
=zÛ#Ñ¨C_»∞ ÉèíÜ«∞Ñ¨_»‰õÄ_»^Œ∞. =∞#O JO^Œ~°O HõÅã≤Hõ@∞ìQÍ XˆH™êi Zyi,
D =Å#∞ "≥Ú`«ÎO ZQÆˆ~ã¨∞‰õΩ áÈ^•O—— Jx q∞ye# áê=Ù~åÅ`À K≥áêÊ_»∞.
WO`«Ö’ ^Œ∂~°O #∞Oz "Õ@QÍ_»∞ "å\˜x Ñ¨@∞ìHÀ"åÅx ~å™êQÍ_»∞.
z„`«„w=O K≥Ñ≤Ê#@∞ìQÍ Jxfl áê=Ù~åÅ∞ Hõeã≤, XHõ¯™êiQÍ ÃÑ·H˜ Zy~å~Ú.
"å\˜`Àáê@∞ =Å#∞ ‰õÄ_® ZQÆˆ~ã¨∞‰õΩ áÈ™êQÍ~Ú. É’Ü«∞"å_»∞ nxx K«∂z
Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂_»∞. JÑ¨C_»∞ z„`«„w=O `«# `À\˜ áê=Ù~åÅ`À, ''WHõ¯_»H˜
^ŒQÆæ~°Ö’ <å „Ñ≤Ü«∞q∞„`«∞_≥·# Ç≤Ï~°}º‰õΩ_»∞ J<Õ ZÅ∞HõÅ ~åA L<åfl_»∞. =∞#O
J`«x =^ŒÌ‰õΩ "≥o`Õ J`«_»∞ D =Å#∞ H˘iH˜ =∞#Å#∞ q_çÑ≤™êÎ_»∞—— Jx
K≥áêÊ_»∞. áê=Ù~åÅ∞ =Å`À ã¨Ç¨ Ç≤Ï~°}º‰õΩ_»∞ x=ã≤OKÕ aÅO =ÚO^Œ∞
"åÖÏ~Ú. Ç≤Ï~°}º‰õΩ_»∞ z„`«„w=Ùx Q˘O`«∞qx |Ü«∞@‰õΩ =KåÛ_»∞. `«#
¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞ =ÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩx LO_»_»O K«∂ã≤, ''#∞=Ùfi <å „áê}q∞„`«∞_çq,
Hõ#∞Hõ "≥Ú^Œ@ h |O^èŒ<åÅ#∞ H˘~°∞‰õΩ`å#∞. `«~åfi`« h q∞„`«∞Å#∞
q_çÑ≤™êÎ#∞—— J<åfl_»∞. HÍh z„`«„w=O `«# ™êfi~å÷xfl K«∂ã¨∞HÀ‰õΩO_®,
''gà◊§O`å <å‰õΩ J`«ºO`« PÑ¨ÙÎÅ∞. =ÚO^Œ∞QÍ gix q_çÑ≤OK«∞. JÑ¨C_Õ <å‰õΩ
`«$Ñ≤Î HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok—— Jx K≥áêÊ_»∞. Ç≤Ï~°}º‰õΩ_»∞ z„`«„w=O Ü≥ÚHõ¯
^èŒ~°‡QÆ∞}ÏxH˜ ZO`À ãÖ`À+≤Oz, `«# =¸+≤Hõ Ãã·<åºxfl Ñ≤eKå_»∞. "å~°O`å
Hõeã≤ =Å#∞ H˘iH˜ áê=Ù~åÅ#∞ q=Ú‰õΩÎefl KÕâß~°∞.
hu: HõÅã≤Hõ@∞ìQÍ LO>Ë K≥Ü«∞ºÖËx Ñ¨x ÖË^Œ∞. `≥eqQÆÅ q∞„`«∞}˜‚ q∞Oz#
=~°O ÖË^Œ∞.
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
70
=∞Ç¨=ºH˜Î Hõ^äŒ
71
Ñ¨ÙëêÊO[e
(q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ ãÖH˜∆Ñ¨Î rq`« K«i„`«)
„Ñü =ºH©Î ã¨∞YO HÍ"åÅx HÀ~°∞‰õΩO\Ï_»∞. HÍh, =∞Ç¨=ºH˜Î =∂„`«"Õ∞
x[OQÍ ã¨∞YOQÍ LO_»QÆÅ_»∞. ^Œ∞óMÏxH˜ HÍ~°}O ÉèíÜ«∞O. =∞Ç¨=ºH˜ÎH˜
ÉèíÜ«∞=∞<Õk ÖË^Œ∞. JO^Œ∞=Å¡ J`«_Õ x[OQÍ ã¨∞YOQÍ LO_»QÆÅ_»∞. XHõ
=∞Ç¨=ºH˜Î Hõ^äŒ K≥|∞`å#∞, q#O_ç! JÑ¨C_»∞ =∞Ç¨=ºH˜Î JO>Ë ZÖÏ =ÙO\Ï_À
g∞ˆH `≥Å∞ã¨∞ÎOk. q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ XHõ =∞Ç¨=ºH˜Î. PÜ«∞# 1863Ö’
HõÅHõ`åÎÖ’ [x‡OKå~°∞. J`«_çH˜ `«e¡`«O„_»∞Å∞ ÃÑ\˜ì# ¿Ñ~°∞ #ˆ~O„^Œ<å^ä£ ^Œ`«Î.
z#fl`«#OÖ’ J`«_»∞ `«# ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å`À HõÅã≤ `«Ñ¨ã¨∞û KÕ¿ã |∞∞+¨µÅÖÏQÍ
#\˜ã¨∂Î P@ÖÏ_Õ"å_»∞. #ˆ~O„^Œ∞_»∞ |∞^Œ∞ú_çÖÏQÍ<À, XHõ =∞Ç¨~åAÖÏQÍ<À
#\˜ã¨∂Î P@ÅÖ’ áêÖÁæ<Õ"å_»∞.
XHõ™êi "åà◊√§ ^è•º#O P@ P_»∞`«∞<åfl~°∞. #ˆ~O„^Œ∞_»∞ Hõà◊√§ =¸ã¨∞‰õΩx
‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. HÍh q∞ye# Ñ≤Å¡Å∞ =∞^èŒº=∞^èŒºÖ’ Hõà◊√§ `≥iz K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞.
JÑ¨C_»∞ "åà◊√§ XHõ ÃÑ^ŒÌ „`åK«∞áê=Ú `«=∞"≥·Ñ¨Ù „áê‰õΩ`«∂ ~å=_®xfl K«∂âß~°∞.
P Ñ≤Å¡Å∞ K≥ÖÏ¡K≥^Œ~°∞QÍ áêiáÈ`«∂, ''#ˆ~<£! „`åK«∞áê=Ú! áêiáÈ!—— Jx
ˆHHõÅ∞ ÃÑ\Ïì~°∞. #ˆ~O„^Œ∞_çH˜ P ˆHHõÅ∞ q#|_»ÖË^Œ∞. J`«_»∞ ÉèíQÆ=O`«∞_ç g∞^Œ
^è•º#OÖ’ =Úxy L<åfl_»∞. P UHÍ„QÆ`«Ö’ JxflO\˜h =∞~°záÈÜ«∂_»∞. J`«}˜‚
Ug∞ KÕÜ«∞‰õΩO_®, H˘O`«¿ãÑ¨\ ˜H˜, P áê=Ú `«#^•i# `å#∞ "≥o§áÈ~ÚOk.
=∞~˘Hõ<å_»∞ Ñ≤Å¡ÅO^Œ~°∂ Hõeã≤
XHõ LÜ«∂ºÅ#∞ „"ÕÖÏ_»nÜ«∞_®xH˜
„Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨ÎOÉèÏÅ∞QÍ
áê`«=Åã≤# ^Œ∞OQÆÅ∞ ÉÏQÍ
|~°∞=ÙQÍ L<åfl~Ú. P Ñ≤Å¡Å∞
"å\˜x xÅÉˇ@ìÖËHõáÈÜ«∂~°∞.
"åiK«∞@∂ì ÃÑ^ŒÌ"åà◊√§ H˘O^Œ~°∞
K«∂ã¨∂Î xÅ∞K«∞<åfl~°∞. HÍh Z=~°∂
"åiH˜ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕÜ«∞_»O ÖË^Œ∞.
"åiÖ’ XHõ WOw¡+¨µ <åq‰õΩ_»∞
72
L<åfl_»∞. J`«_»∞ "åiH˜ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕÜ«∞_®xH˜ =ÚO^Œ∞‰õΩ =KåÛ_»∞. ^Œ∞OQÆÅ#∞
Z`«∞`Î ∞« O_»QÍ XHõ\ ˜ P <åq‰õΩ_ç `«Åg∞^Œ Ñ¨_ç QÍÜ«∞"≥∞,ÿ ~°HOÎõ ^è•~°Å∞ Hõ\ Oì˜ k.
<åq‰õΩ_»∞ ã¨Ê $Ç¨Ï `«Ñ≤Ê Ñ¨_ç
áÈÜ«∂_»∞. ÉÏÅ∞~°∞ J`«_»∞
K«xáÈÜ«∂_»x J#∞‰õΩ<åfl~°∞.
"åiÖ’ KåÖÏ=∞Ok HÍeH˜ |∞kú
K≥áêÊ~°∞. HÍx #ˆ~O„^Œ∞_»∞, =∞i
=ÚQÆ∞æ~°∞ q∞„`«∞Å∞ =∂„`«O
áêiáÈÖË^Œ∞. #ˆ~O„^Œ∞_»∞ <åq‰õΩ_ç
`«Å‰õΩ Hõ@∞ìHõ\Ïì_»∞. J`«_ç =ÚYO
g∞^Œ h~°∞K«e¡ qã¨~°™êQÍ_»∞. H˘O`«
¿ãÑ¨\ ˜H˜ <åq‰õΩ_»∞ Hõà◊√¡ `≥iKå_»∞.
ÉÏÅ∞~°∞ J`«}˜‚ ^ŒQÆæ~°Ö’ L#fl XHõ
áê~î°âßÅÖ’xH˜ fã¨∞‰õΩx "≥o§ Ñ¨_»∞HÀÉˇ\Ïì~°∞. _®Hõì~ü#∞ Ñ≤Å∞K«∞‰õΩ =KåÛ~°∞.
QÍÜ«∞O =∂<Õ=~°‰õΩ J`«_çH˜ ¿ã=KÕâß~°∞. J`«}˜‚ „|uHÕK«∞HÀQÆey#O^Œ∞‰õΩ
"å~°∞ ãÖ`À+≤OKå~°∞. <åq‰õΩ_»∞ ã¨Ê $Ç¨Ï`«Ñ≤Ê, K«xáÈ~Ú#>Ëì HõxÑ≤Oz<å,
"å~°∞ ÉèíÜ«∞Ñ¨_»ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ<Õ "å~°∞ áêiáÈÖË^Œ∞.
#ˆ~O„^Œ∞_çH˜ P@ÅO>Ë KåÖÏ W+¨ìO. ÉÏQÍ P_Õ"å_»∞ ‰õÄ_®. HÍh J`«_»∞
K«^Œ∞=Ù#∞ x~°¡Hõ∆ ºO KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. Hõ+¨ìÑ¨_ç K«k"Õ"å_»∞. q^•ºi÷ ^Œâ◊Ö’ ‰õÄ_®
J`«_»∞ ZÅ¡Ñ¨C_»∂ QÍ_è»"≥∞ÿ# PÖ’K«#Ö’ =Úxy LO_Õ"å_»∞. Ñ¨sHõ∆ÅÖ’ áêã¨∞
HÍ=_»O, =∞Oz L^ÀºQÆO ãÖáêkOK«∞HÀ=_»O, ÃÑo§ KÕã¨∞HÀ=_»O, W"Õ
rq`«ÅH∆ÍºÅ∞ HÍ#=ã¨~°O ÖË^Œx, W"Õ =∂#=Ù}˜‚ ãÖ`«$Ñ≤Î Ñ¨~°K«ÖË=x J`«_»∞
ÉèÏqOKÕ"å_»∞. g\˜H˜ q∞Oz#k U^À =∂#=Ù_çH˜ ÅHõ∆ º"≥∞ÿ LO_®e. J~Ú`Õ,
P ÅHõ∆ ºO U^À J`«_»∞ x~°‚~ÚOK«∞HÀÖËHõ áÈÜ«∂_»∞. XHõ\ ˜ =∂„`«O J`«_»∞
x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. ''=∂#=ÙxH˜ *Ï˝#O HÍ"åe, ã¨pÛùÅO (=∞Oz #_»=_çHõ)
HÍ"åe.——
^Õ=Ù_»∞<åfl_»x ÃÑ^ŒÌÅ∞ JO\Ï~°∞. HÍh ZHõ¯_® Hõ#Ñ¨_»_»∞ Hõ^•!
#ˆ~O„^Œ∞_çH˜ XHõ ãÖ^ÕÇ¨ÏO HõeyOk. '=∂#=Ù_»∞ P ^Õ=Ù}˜‚ ZÖÏ
K«∂_»QÆÅ_»∞?— HõÅHõ`åÎ JO`å HõÅÜ«∞uiy, ^Õ=Ù}˜‚ K«∂z# =∞#∞+¨µºÅ HÀãÖ
73
Ñ¨ÙëêÊO[e
"≥uHÍ_»∞. Z=ix J_çy<å ^Õ=Ù_»∞ L<åfl_»O\Ï~°∞ `«Ñ¨Ê `å=Ú K«∂âß=∞x

K≥¿ÑÊ"å~°∞ Hõ#Ñ¨_»ÖË^Œ∞.
z@ìz=~°‰õΩ #ˆ~O„^Œ∞_»∞
N~å=∞Hõ$+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨#∞ HõÅ∞ã¨∞
‰õΩ<åfl_»∞. ''™êfig∞! g∞~°∞ ^Õ=Ù}˜‚
K«∂âß~å?—— Jx ã¨∂\˜QÍ J_çQÍ_»∞.
''K«∂âß#∞!—— Jx N~å=∞Hõ$+¨‚
Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨ `«_»∞=ÚHÀ‰õΩO_®
["å|∞ K≥áêÊ~°∞. ''<å Z^Œ∞~°∞QÍ
x#∞fl K«∂ã¨∞Î#flO`« xâ◊ÛÜ«∞OQÍ,
LÇ¨˙, HÍ^Œ∞, x#∞fl K«∂ã¨∞Î#fl^•x
HõO>Ë ã¨Ê+¨ìOQÍ, ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚
K«∂âß#∞. ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚ K«∂_»=K«∞Û. <Õ#∞ h`À =∂\Ï¡_»∞`«∞#fl>Ëì =∞#O
PÜ«∞#`À =∂\Ï¡_»=K«∞Û—— Jx K≥áêÊ~°∞.
~å=∞Hõ$+¨µ‚Å #∞Oz #ˆ~O„^Œ∞_»∞ Z<Àfl q+¨Ü«∂Å∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.
x~°ƒùÜ«∞`åfixfl (ÉèíÜ«∞Ñ¨_»‰õΩO_® LO_»_®xfl) <Õ~°∞Û‰õΩ<åfl_»∞. ™êfi=ÅO|<åxfl
(`«#g∞^Œ `å#∞ P^è•~°Ñ¨_»_®xfl) <Õ~°∞Û‰õΩ<åfl_»∞. =∞Ç¨Ñ¨Ù~°∞+¨ ÅHõ∆}ÏÅ#∞
JÅ=~°K«∞‰õΩ<åfl_»∞. |∞kú|ÅO J=ã¨~°O. HÍh, ^•x`Àáê@∞ âßs~°Hõ|ÅO
‰õÄ_® HÍ"åe. â◊s~°O, |∞kú Wq Ô~O_»∂ ã¨=∞„QÆOQÍ, ã¨=∂#OQÍ Jaè=$kú
K≥O^•e. g\˜x q∞Oz P`«‡|ÅO HÍ"åe. =∞#Ö’ P`«‡ L#flk Jx
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ =∞#‰õΩ Q˘Ñ¨Ê â◊H˜Î HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. ^•x<Õ P`«‡|ÅO
JO\Ï~°∞. P`«‡|Å"Õ∞ x["≥∞ÿ# |ÅO. =∞Oz jÖÏxfl JÅ=~°K«∞HÀ=_»"Õ∞
x["≥∞ÿ# q^Œº.
#ˆ~O„^Œ∞_»∞ ''™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ—— J<Õ ¿Ñ~°∞`À ã¨<åflºãÖ fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.
J~Ú`Õ ã¨<åflºãÖ fã¨∞‰õΩ#fl"åˆ~ =∞Ç¨Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ HÍQÆÅ~°x J#∞HÀ#=ã¨~°O
ÖË^Œ∞. ã¨„`«Ê=~°Î##∞ JÅ=~°K«∞HÀQÆey`Õ =∞#Ö’ Z=~°"≥∞ÿ<å =∞Ç¨=º‰õΩÎÅO
HÍ=K«∞Û.
L`«Î~å# Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞O #∞Oz ^ŒH˜∆}Ï# Hõ<åº‰õΩ=∂i =~°‰õΩ H˘xfl
ãÖ=`«û~åÅáê@∞ ™êfig∞r (q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞) ÉèÏ~°`«^Õâ◊=∞O`å
74
Ñ¨~°º\ÕKå~°∞. XH˘¯Hõ¯™êi PÜ«∞#‰õΩ Éè’[#O ^˘iˆHk HÍ^Œ∞. XH˘¯Hõ¯™êi
~å„u"Õà◊ PÜ«∞#‰õΩ =ãü ^˘iˆHk HÍ^Œ∞. HÍx, q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ `«#
Ç¨Ï$^ŒÜ«∞OÖ’x ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚ ZÑ¨C_»∂ qã¨‡iOK«ÖË^Œ∞. ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ `«#‰õΩ
`À_»∞QÍ L<åfl_»#fl qâßfiãÖ`À PÜ«∞# PHõe, ^ŒÑ≤ÊHõ, K«e, ZO_»,
JáêÜ«∂Å∞, "Õ\ ˜h ÖˇHõ¯KÕ¿ã"å~°∞
HÍ^Œ∞. ^Õâ◊O #Å∞=¸ÅÅ ãÖKå~°O
KÕã¨∂Î ™êfig∞r ÉèÏ~°fÜ«∞
r=#ã¨fi~°∂áêxfl uÅHÕKå~°∞.
x~°∞¿Ñ^ŒÅ `«ÅÅÃÑ· ^•i„^Œº^Õ=`«
KÕã¨∞Î#fl qÅÜ«∞`åO_»"åxfl K«∂z
K«eOzáÈÜ«∂~°∞. ã¨=∂[OÖ’
ÉèÏ~°fÜ«∞ =∞Ç≤Ïà◊Å xHõ$+¨ì Ñïã≤÷ux
K«∂ã≤ P"Õ^Œ# K≥O^•~°∞. ^Õâ◊
ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ Ñ¨ÓiÎQÍ J=QÍÇ¨Ï#
KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
ÉèÏ~°`«^Õâ◊Ñ¨Ù ^ŒH˜∆}Ï„QÆOÖ’ L#fl Hõ<åº‰õΩ=∂ix KÕ~°∞‰õΩ<åfl~°∞. JHõ¯_»
PÜ«∞# ã¨=Ú„^ŒâßY#∞ Dk, f~åxH˜ J~°"≥∞ÿÅ∞ ^Œ∂~å# ã¨=Ú„^ŒO =∞^èŒºÖ’
L#fl XHõÃÑ^ŒÌ H˘O_»~å~Ú g∞^Œ‰õΩ ZHÍ¯~°∞. JHõ¯_» ^è•º#OÖ’ x=∞QÆfl"≥∞ÿ
áÈÜ«∂~°∞. PÜ«∞# ^è•º#<Õ„`åxH˜ ÉèÏ~°`« Éèíq+¨º`«∞Î qã¨Ê+¨ìOQÍ<Õ HÍHõ
L[˚fiÅOQÍ ™êH∆Í`«¯iOzOk. J~Ú`Õ, P Éèíq+¨º`«∞Î#∞ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ `«=∞
ã¨fiÜ«∞OHõ$+≤`À<Õ xi‡OK«∞HÀ"åÅh, Z=~À =zÛ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ™êÎ~°#∞‰õΩO>Ë
‰õΩ^Œ~°^Œh, ™êfig∞r „QÆÇ≤ÏOKå~°∞. =ÚYºOQÍ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ‰õΩ HÍ=Åã≤Ok
jÅ|ÅO. P |ÅO`À =∂„`«"Õ∞ "å~°∞ `«=∞ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ Ñï+¨¯iOK«∞HÀQÆÅ~°∞.
HÍh, =∞Ç¨Ñ¨Ù~°∞+¨µ_çH˜ =∂`«$^ÕâO◊ Uk? Ñ¨~å~Ú ^ÕâO◊ Uk? Ö’Hõ=∞O`å
`«#^Õ HÍ^•? ÉèÏ~°`«^ÕâßxˆH HÍHõ JdÅ „Ñ¨ÑÖKåxH˜ ¿ã=KÕÜ«∂Å#fl P~å@O
q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞Ö’ LÃÑÊ#ÖÏQÍ á⁄Oy á⁄~°eOk. Ñ¨tÛ=∞ ^ÕâßÅ"åix,
`«∂~°∞Ê ^ÕâßÅ"åix, ã¨HõÅ =∂#"åox L^ŒúiOKåÅ#fl f„="≥∞ÿ# `«Ñ¨#`À
PÜ«∞# qâßÅÇ¨Ï$^ŒÜ«∞O xO_çáÈ~ÚOk. „Ñü =∂#=Ù_»∞ Jaè=$kú
™êkèOKåÅx, Ñ¨Ó~°‚rq`åxfl J#∞ÉèíqOKåÅx PÜ«∞# HÍOH˜∆OKå~°∞.
75
Ñ¨ÙëêÊO[e
q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ 1893Ö’
J"≥∞iHÍ "≥àÏ§~°∞. JHõ¯_» zHÍQÀ
#QÆ~°OÖ’ XHõ =∞Ç¨ã¨Éèí
[~°∞QÆ∞`ÀOk. „Ñ¨ÑÖK«OÖ’x Jxfl
=∞`åÅ"å~°∞ JHõ¯_»
ã¨=∂"Õâ◊=∞Ü«∂º~°∞. „Ñü"å~°∂
`«=∞ =∞`«"Õ∞ Jxfl\ ˜HõO>Ë Q˘Ñ¨Ê^Œx
Kå@∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. HÍh ™êfig∞r
"åiH˜ Ç≤ÏO^Œ∂=∞`«O Jxfl =∞`åÅ
Ñ¨@¡ ã¨Ç¨Ï<åxfl K«∂Ñ¨_»"Õ∞ HÍHõ
Jxfl =∞`åÅ∂ ã¨`«º"≥∞ÿ#"Õ Jx
XÑ¨C‰õΩO@∞O^Œx K≥áêÊ~°∞. Jxfl
#^Œ∞Å∂ ã¨=Ú„^ŒO Ö’xˆH
„Ñ¨=Ç≤ÏOz#@∞¡ Jxfl =∞`åÅ∂ XˆH ^Õ=Ùx =^ŒÌ‰õΩ KÕ~°∞™êÎÜ«∞x q=iOKå~°∞.
™êfig∞r „Ñ¨ãÖQÍxfl q#fl"å~°∞ JO^Œ~°∂ JHõ¯_ç =HõÎÅO^ŒiÖ’H© q"ÕHÍ#O^Œ∞_Õ
Q˘Ñ¨Ê"å_»x H˘xÜ«∂_®~°∞.
D ã¨ÉèíÖ’ PÜ«∞# J<ÕHõ „Ñ¨ãÖQÍÅ∞ KÕâß~°∞. XHõ „Ñ¨ãÖQÆOÖ’ "åiH˜
'#∂uÖ’ HõÑ¨Ê— Hõ^äŒ#∞ K≥áêÊ~°∞. XHõ #∂uÖ’ XHõ HõÑ¨Ê x=ã≤OKÕk. ^•xH˜
„Ñ¨ÑÖK«OÖ’ =∞Ô~<Àfl #∂`«∞Å∞ LO\ÏÜ«∞x `≥eÜ«∞^Œ∞. P #∂`«∞Ö’¡ =∞Ô~<Àfl
HõÑ¨ÊÅ∞O\ÏÜ«∞x Jk Z~°∞QÆ^Œ∞. P #∂`«∞Å HõO>Ë Q˘Ñ¨Ê^≥·# =∞Ç¨ã¨=Ú„^•xfl
QÆ∞iOz Jk HõhãÖ TÇ≤ÏOK«<≥·<å ÖË^Œ∞. (D Hõ^äŒ#∞ g∞~°∞ D Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’
=∂~°æ^Œ~°≈Hõ Hõ^äŒÅ∞ J#fl J^è•ºÜ«∞OÖ’ K«∂_»=K«∞Û.) `«=∞ =∞`«"Õ∞ Q˘Ñ¨Ê^Œx
K≥Ñ¨C‰õΩO@∞#fl "Õˆ~fi~°∞ =∞`åÅ"å~°∞ P #∂uÖ’ HõÑ¨Ê#∞ áÈe#"åˆ~#x
™êfig∞r K≥áêÊ~°∞. "Õˆ~ =∞`«"≥∞ÿ<å `«=∞ =∞`åxfl áÈe#^≥·`Õ<Õ =∞Oz^Œx "å~°∞
ãÖ‰õΩz`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û`À PÖ’z™êÎ~°∞. `«=∞ =∞`«OÖÏQÍ ÖËx W`«~° =∞`åÅ∞
=∞Ozq HÍ=x "å~°∞ ÉèÏq™êÎ~°∞. Wk `«Ñ¨C. =∞#O #∂uÖ’ HõÑ¨ÊÅÖÏQÍ
LO_»‰õÄ_»^Œ∞. =∞# =∞`«O =∞#‰õΩ =∞Oz^Õ, JÖÏˆQ W`«~° =∞`åÅ∞ W`«~°∞Å‰õΩ
=∞Ozq. Jxfl =∞`åÅ∞ P`«‡|ÖÏxfl É’kèã¨∞Î<åfl~Ú. Jxfl =∞`åÅ∞ =∞x+≤x
ÉèíQÆ=O`«∞x =^ŒÌ‰õΩ fã¨∞‰õΩ"≥àı§ ^•~°∞ÖË. ^Õ=Ù_»∞ XHõ¯_Õ! nxfl JO^Œ~°∂
76
JOwHõi™êÎ~°∞. JO^Œ∞=Å¡ Jxfl^•~°∞Å∞ P ^Õ=Ù_ç =^ŒÌˆH KÕ~°∞`å~Ú. XH˘¯Hõ¯
=∞`«O XH˘¯Hõ¯ ¿Ñ~°∞`À ^Õ=Ù}˜‚ Ñ≤Å∞ã¨∞ÎOk. HÍh Jxfl Ñ≤Å∞Ñ¨ÙÅ∞ ^Õ=Ù_çH˜
qxÑ≤™êÎ~Ú. U ¿Ñ~°∞`À Ñ≤ez<å ^Õ=Ù_»∞ Ñ¨Å∞‰õΩ`å_»∞.
™êfig∞r „Ñ¨MÏºu J"≥∞iHÍ JO`«\Ï „áêHÕk. PÜ«∞# "åHÍºÅ∞
HÍ~°∞pHõ\ ˜Ö’ HÍOuH˜~°}ÏÅÖÏQÍ "≥∞iâß~Ú. =∂#=ÙÅ Ç¨Ï$^ŒÜ«∂ÅÖ’x
J*Ï˝#Ñ¨Ù pHõ@¡#∞ Jq áê~°„^ÀÖÏ~Ú. =∂#= rq`«ÅH∆Íºxfl Jq K≥Ü≥∞ºuÎ
K«∂Ñ≤OKå~Ú. ÑïÑ¨Ó~°‚ rq`åxfl ZÅ∞ÔQuÎ Kå\Ï~Ú.
J"≥∞iHÍÖ’ L#flÑ¨C_»∞ XHõ™êi ™êfig∞r =ãü HÀãÖ XHõ Ç¨ÏŸ@Å∞‰õΩ
"≥àÏ§~°∞. Ç¨ÏŸ@Å∞ "Õ∞<Õ[~°∞ ™êfig∞rx K«∂ã≤ XHõ h„QÀ J#∞‰õΩx PÜ«∞#‰õΩ
QÆk W=fi_®xH˜ x~åHõiOKå_»∞. ™êfig∞r ÉÏ^èŒÑ¨_»ÖË^Œ∞. `å#∞ h„QÀ#∞ HÍ#x,
ÉèÏ~°fÜ«Ú}‚x K≥Ñ¨CHÀÖË^Œ∞. `«#Hõ<åfl =∞~˘Hõ =∞x+≤ Ç‘Ï#∞_»x K≥Ñ≤Ê `å#∞
ÖÏÉèÑí _¨ _» O» PÜ«∞#‰õΩ U q^èOŒ QÍ#∂, ZO`«=∂„`«=¸ W+Öì ÖË^∞Œ . =∞~°∞<å_»∞
Ñ¨„uHõÅhfl ™êfig∞r „Ñ¨ãÖQÍxfl „Ñ¨Hõ\ Õz PÜ«∞#Ñ¨@¡ Q“~°"åxfl
"≥Å¡_çOKå~Ú. Ç¨ÏŸ@Öò "Õ∞<Õ[~ü `«# `«Ñ¨C `≥Å∞ã¨∞‰õΩx Ñ¨âßÛ`åÎÑ¨Ñ¨_®¤_»∞.
J"≥∞iHÍ Ñ¨tÛ=∞ÉèÏQÆOÖ’ q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ Ñ¨~°º\˜ã¨∞ÎO_»QÍ XHõ
„QÍ=∞OÖ’ ''H“ÉÏ~Úãπ—— (Ñ¨â◊√=ÙÅ HÍÑ¨~°∞Å∞) PÜ«∞#Ñ¨@¡ ^Œ∞~°∞ã¨∞QÍ
„Ñ¨=iÎOKå~°∞. ^Õ=Ù}˜‚ K«∂z#"å_»∞ ÉèíÜ«∂xfl Z~°∞QÆ_»x "å~°∞ q<åfl~°∞.
q"ÕHÍ#O^Œ∞_»∞ Uáê\˜ ^è≥·~°º=O`«∞_À Ñ¨sH˜∆OKåÅx "å~°∞ J#∞‰õΩ<åfl~°∞.
™êfig∞r P~°∞|Ü«∞@ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ „Ñ¨ãÖyã¨∞Î<åfl~°∞. É’i¡Oz# XHõ
H˘Ü«∞º`˘>ˇì PÜ«∞# LÑ¨<åºã¨ "ÕkHõ. ^•xÃÑ· PÜ«∞# xÅ|_ç L<åfl~°∞.
L#fl@∞ìO_ç PÜ«∞# K≥=ÙÅ
Ñ¨Hõ¯#∞Oz `«∞áêH© QÆ∞O_»∞¡ ^Œ∂ã¨∞‰õΩ
áÈÜ«∂~Ú. Jk H“ÉÏ~Úãπ KÕã≤#
Ñ¨x. HÍx q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞
`˘}HõÖË^Œ∞, Éˇ}HõÖË^Œ∞. Ug∞
[~°QÆ#>Ëì „Ñ¨ãÖQÍxfl
H˘#™êyOKå~°∞. JÑ¨C_»∞ PÜ«∞#‰õΩ
ÉèíÜ«∞=∞#fl^Õ ÖË^Œx P H“ÉÏ~Úãπ
„QÆÇ≤ÏOz ã≤QÆ∞æÑ¨_®¤~°∞.
77
Ñ¨ÙëêÊO[e
WOH˘Hõ ãÖÑ¶¨∞@#. XHõ™êi ™êfig∞r XHõ #k „Ñ¨Hõ¯# #_»∞ã¨∞Î<åfl~°∞. P
#k =O`≥# g∞^Œ H˘O^Œ~°∞ Ñ≤Å¡Å∞ xÅ|_ç #kÖ’ h\˜g∞^Œ `ÕÅ∞`«∞#fl
HÀ_ç„QÆ∞_»¡ _˘Å¡Å#∞ QÆ∞i K«∂ã≤ `«∞áêH˜`À ¿ÑÅ∞ã¨∞Î<åfl~°∞. P _˘Å¡Å#∞
^•~åÅ`À QÆ∞zÛ ^ŒO_»QÍ KÕã≤, ^•xx =O`≥#‰õΩ Hõ\ ˜ì LOK«_»OKÕ`« Jq
„Ñ¨"åÇ¨ÏOÖ’ H˘@∞ì‰Ωõ áÈ=_»O ÖË^∞Œ . h\˜Ö’ z~°∞ HÔ ~°\ÏÅ=Å¡ QÆ∞_»_¡ ˘Å¡Å∞ ÃÑH· ,˜
„HÕkH˜ ZyÔ~yiÑ¨_∞» `«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞=Å¡ P Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ QÆ∞i `«ÑÊ≤ áÈ`ÀOk. Jk
K«∂ã¨∞Î#fl ™êfig∞r ÃÑ^Œ=ÙÅÃÑ· =∞O^ŒÇ¨ãÖ `˘}˜H˜ã¨ÖÏ_çOk. PÜ«∞#
z~°∞#=ÙfiÅ#∞ K«∂ã≤ P Ñ≤Å¡Å∞ ™êfig∞rx, ''g∞~°∞ H˘@ìO_ç K«∂^•ÌO?—— Jx
ã¨"åÅ∞ KÕâß~°∞. PÜ«∞# "åi P@`«∞áêH©x fã¨∞‰õΩx *Ï„QÆ`«ÎQÍ QÆ∞iK«∂ã≤
H˘\Ïì~°∞. PÜ«∞# Jxfl _˘Å¡Å#∞ QÆ∞i `«Ñ¨Ê‰õΩO_® H˘@ìQÆeQÍ~°∞. P Ñ≤Å¡Å∞
KåÖÏ Pâ◊Û~°ºÑ¨_®¤~°∞. |Ç¨ïâß ™êfig∞r WO_çÜ«∂Ö’ +¨Ø\ÕQ∑ <Õ~°∞Û‰õΩx
LO\Ï~°#∞‰õΩ<åfl~°∞. HÍh, `å<≥Ñ¨C_»∂ `«∞áêH©x Ñ¨@∞ìHÀÖË^Œx PÜ«∞# "åiH˜
K≥áêÊ~°∞. "åi Pâ◊Û~åºxH˜ "Õ∞~°ÖË^Œ∞. JÑ¨C_»∞ ™êfig∞r `«# ~°Ç¨Ï™êºxfl "åiH˜
"≥Å¡_çOKå~°∞. ''=∞#ã¨∞û#∞ UHÍ„QÆO KÕÜ«∂e. JO`«HõO>Ë qâı+¨"Õ∞g∞ ÖË^Œ∞——
Jx K≥áêÊ~°∞.
x["Õ∞. |Å"≥∞ÿ# â◊s~°O, |Å"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û HõÅ"å_çˆH =∞#ã¨∞û UHÍ„QÆO
J=Ù`«∞Ok. J`«_ç =∞#ã¨∞û xâ◊ÛÅOQÍ =ÙO@∞Ok. ã‘`åHÀHõ zÅ∞HõÖÏQÍ
XHõKÀ@#∞Oz =∞~˘Hõ KÀ\˜H˜ u~°∞QÆ∞`«∂ LO_»^Œ∞. JO^Œ∞=Å¡<Õ Jk
JxflO\˜x xt`«OQÍ J~°÷O KÕã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok. JO^Œ∞KÕ`«<Õ ™êfig∞r
â◊s~åhfl, =∞#ã¨∞ûh |Å"≥∞ÿ#qQÍ KÕã¨∞HÀ=∞x =∞m§=∞m§ É’kèOKå~°∞.
™êfig∞r J"≥∞iHÍ JO`«\Ï Ñ¨~°º\Õz LÑ¨<åº™êeKåÛ~°∞. JO`ÕHÍHõ
Ü«¸~ÀÑ¨Ù ^ÕâßÅÖ’ ‰õÄ_® Ñ¨~°º\Õz LÑ¨<åº™êeKåÛ~°∞. J"≥∞iHÍÖ’#∂,
Ü«¸~ÀÑ¨ÙÖ’#∂ "Õ^•O`« ã¨=∂*Ïefl ™ê÷Ñ≤OKå~°∞. ™êfig∞r ÉèÏ~°`«^ÕâßxH˜
uiy ~åQÍ<Õ `«# ¿ã"åÑ¨^äŒHÍxfl PK«~°}Ö’ ÃÑ\Ïì~°∞. ''~å=∞Hõ$+¨‚ q∞+¨<£—— J<Õ
¿Ñ~°∞`À XHõ ãÖã¨÷#∞ ™ê÷Ñ≤OKå~°∞. =∂#=Ù}˜‚ =∂^èŒ=Ù_çQÍ ¿ãqOK«_»"Õ∞ ^•x
ÅHõ∆ ºO. Hõ+¨ìã¨=∞Ü«∂Ö’¡ ÉÏkè`«∞efl P^Œ∞HÀ=_»O ^•fi~å, Pã¨Ê„`«∞Å∞,
áê~î°âßÅÅ∞, q^•º~°∞÷Å =ãüQÆ$Ç¨Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜^•fi~å D ãÖã¨÷
qaè#fl=∞`åÅ "åiH˜, *Ï`«∞Å "åiH˜, =~åæÅ "åiH˜ ¿ã=KÕã¨∞Î#flk.
78
=∞Ç¨=ºH˜Î HÍ=_»O Hõ+"ì¨ ∞Õ . HÍh Jk J™ê^èºŒ O HÍ^Œ∞. q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞x

P^Œ~°≈OQÍ fã¨∞HÀO_ç. PÜ«∞##∞ J#∞HõiOK«O_ç. â◊H˜Îx ™êkèOKåÅO>Ë
Q˘Ñ¨ÊÑ¨#∞Å∞ KÕÜ«∞#Hõ¯~°ÖË^Œ∞. ™êfig∞r `«# z#fl, ÃÑ^ŒÌ Hõ~°Î"åºÅ#∞ ZO`«
x™êfi~°÷|∞kú`À <≥~°"Õˆ~Û"å~À, JO`« x™êfi~°÷|∞kú`À g∞~°∞ ‰õÄ_® ~ÀE
K≥Ü«∞º=Åã≤# Ñ¨#∞Å#∞, q^èŒ∞Å#∞ <≥~°"Õ~°ÛO_ç. PÜ«∞#ÖÏQÍ „¿Ñ=∞`À,
q"ÕHõO`À g∞ Ñ¨#∞Å∞ g∞~°∞ KÕÜ«∞O_ç. z‰õΩ¯Å∞ Z^Œ∞Ô~·#Ñ¨C_»∞ PÜ«∞<≥·`Õ Uq∞
KÕã≤ =ÙO_Õ"å~À TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx JÖÏ KÕÜ«∞O_ç. q"ÕHÍ#O^Œ∞x rq`«Hõ^äŒ#∞,
PÜ«∞# LÑ¨^ÕâßÅ#∞ K«^Œ=O_ç, =∞##O KÕÜ«∞O_ç. JO^Œ∞=Å¡ g∞ |ÅO
ã¨~fi° `À=ÚYOQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞ =ºH˜`Î fi« O |ÅOQÍ ~°∂á⁄Ok#Ñ¨C_»∞, g∞~°∞
^Õâßxfl ‰õÄ_® |Ö’¿Ñ`«O KÕÜ«∞QÆÅ~°∞. =∞#=∞O^Œ~°O =∞Ç¨=º‰õΩÎÅO
HÍ=_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞ufl¿ãÎ D „Ñ¨ÑÖK«O =∞iO`« PÇ¨¡^ŒHõ~°OQÍ ~°∂á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
79
Ñ¨ÙëêÊO[e
L^Àƒ^èŒ
(q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ ã¨∂‰õΩÎÅ∞)
1. =∂#=ÙxÖ’x k=º`«fiO
1. â◊H˜Î JO`å g∞Ö’<Õ LOk. g∞~°∞ U"≥∞ÿ<å K≥Ü«∞ºQÆÅ~°∞, Jhfl
™êkèOK«QÆÅ~°∞. nxfl #=∞‡O_ç. q∞=∞‡efl g∞~°∞ |ÅÇ‘Ï#∞Å∞QÍ ÉèÏqOK«HõO_ç.
nè~°∞Öˇ· ÖËz xÅ|_ç, g∞Ö’x k=º`åfixfl „Ñ¨Hõ\ ÕK«O_ç.
2. JO^Œ~°∂ `«=∞Ö’ P`«‡ (Q˘Ñ¨Ê â◊H˜Î) LO^Œx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. XHõ *ÏÅi
`«#Ö’ P`«‡ LO^Œx `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë J`«_»∞ =∞iO`« xÑ¨Ù}∞_≥·# *ÏÅi
J=Ù`å_»∞. XHõ q^•ºi÷ `«##∞ `å#∞ P`«‡QÍ ÉèÏq¿ãÎ =∞iO`« „ÑüÉèí#∞
K«∂Ñ¨QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. XHõ <åºÜ«∞"åk `«##∞ `å#∞ P`«‡ ã¨fi~°∂Ñ¨ÙxQÍ
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë =∞iO`« =∞Oz <åºÜ«∞"åk J=Ù`å_»∞.
3. |ÅÇ‘Ï#`«#∞ =keOK«∞HÀ"åÅO>Ë |ÖÏxfl QÆ∞iOz PÖ’zOKåe.
JO`ÕHÍh |ÅÇ‘Ï#`«#∞ QÆ∞iOKÕ PÖ’z¿ãÎ „Ñ¨Ü≥∂[#O ÖË^Œ∞. =∞#O^ŒiÖ’
P`«‡ LOk. J^Õ =∞# x[ã¨fiÉèÏ=O. D x[ã¨fiÉèÏ=O Uq∞\’ JO^ŒiH©
É’kèOK«O_ç! g∞‰õΩ g∞ˆ~ É’kèOK«∞HÀO_ç! x„kã¨∞Î#fl g∞ P`«‡#∞ ZÅ∞ÔQuÎ
Ñ≤Å=O_ç! Jk ZO`« K«Hõ¯QÍ "Õ∞Å∞‰õΩO@∞O^À K«∂_»O_ç. ZÑ¨C_≥·`Õ D
x„kã¨∞Î#fl P`«‡ `«##∞ `å#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx, Ñ¨xH˜ L^Œºq∞ã¨∞ÎO^À JÑ¨C_»∞ â◊H˜Î
=ã¨∞ÎOk, MÏºu =ã¨∞ÎOk, =∞Oz =ã¨∞ÎOk, Ñ¨q„`«`« =ã¨∞ÎOk, qt+¨ì"≥∞ÿ#
„Ñü"˘Hõ¯\© =ã¨∞ÎOk.
4. g∞~°O`å ^Õ=Ùx ãÖ`å#O! J=∞$`«`åfixfl ÑÖK«∞‰õΩ Ñ¨Ù\˜ì#,
Ñ¨q„`«"≥∞ÿ#, ÑïÑ¨Ó~°‚"≥∞ÿ# r=ÙÅ∞! <ÕÅg∞^Œ "≥Åã≤# ^Õ=`«Å∞ g∞~°∞! J@∞=O\˜
g∞~°∞ áêÑ¨ÙÖÏ? XHõ =∞x+≤x áêÑ≤ J#_»"Õ∞ áêÑÖ! =∂#=`«ˆH Jk =∂Ü«∞x
=∞K«Û. F ã≤OÇ¨ÅÖÏ~å! L^Œºq∞OK«O_ç! q∞=∞‡efl g∞~°∞ Q˘„Ô~Å=∞x J#∞‰õΩx
„Éè=í ∞Ñ¨_∞» `«∞<åfl~∞° . P „Éè=í ∞#∞ qkeÛáê~°"Ü
≥ ∞« ºO_ç! g∞~°∞ J=∞~°∞Öˇ#· P`«‡Å∞!
^èŒ#∞ºÅ∞, ¿ãfiKåÛùr=ÙÅ∞! g∞~°∞ [_»Ñ¨^•~°÷O HÍ^Œ∞, â◊s~åÅ∞ HÍ~°∞. Éè∫uHõ"≥∞ÿ#
=ã¨∞Î=ÙÅ∂, Ñ¨^•~å÷ÖË g∞ ¿ã=‰õΩÅ∞. JO`ÕHÍh Éè∫uHõ"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÅ‰õΩ g∞~°∞
¿ã=‰õΩÅ∞ HÍ~°∞.
80
L^Àƒ^èŒ
5. „Ñü =∞x+≤Ö’#∂ k=º`«fiO ^•y LOk. J~Ú`Õ ^•xfl "≥eH˜ fÜ«∞_»O

™ê^èºŒ "Õ∞. =∞#‰õΩ Ö’Ñ¨Å, "≥Å∞Ñ¨Å L#fl „Ñ¨H$õ ux ™êfinè#O KÕã∞¨ HÀ=_»O ^•fi~å
P k=º`åfixfl "≥eH˜fã≤, „Ñ¨Hõ\ ÕK«_»"Õ∞ rq`«QÆ=∞ºO. ^•xfl Ñ¨x ^•fi~å
(Hõ~°‡Ü≥∂QÆO), P~å^èŒ# ^•fi~å (ÉèíH˜ÎÜ≥∂QÆO), =∂#ã≤Hõ xÜ«∞O„`«} ^•fi~å
(~å[Ü≥∂QÆO), x`«º–Jx`åºÅ qK«Hõ∆} (*Ï˝#Ü≥∂QÆO) ^•fi~å ™êkèOK«=K«∞Û.
D <åÅ∞QÆ∞ Ñ¨^Œú`«∞ÅÖ’ U^À"˘Hõ Ñ¨^Œúu ^•fi~å QÍh, XHõ\ ˜ Hõ<åfl Z‰õΩ¯=
Ñ¨^Œú`«∞Å ^•fi~å QÍh, Jxfl Ñ¨^Œú`«∞Å#∞ HõeÑ≤ QÍh PK«iOK«O_ç. =ÚH˜Î
á⁄O^ŒO_ç. =∞`åÅÖ’x ™ê~åOâ◊=∞O`å W^Õ. =∞`«É’^èŒ#Å∞, #=∞‡HÍÅ∞,
Ñ¨Ó*ÏÑ¨Ù~°™ê¯~åÅ∞, =∞`«„QÆO^ä•Å∞, ^Õ"åÅÜ«∂Å∞, ^Õ=Ùà◊§ ~°∂áêÅ∞ – Wq
Zxfl J~Ú<å LO_»=K«∞Û, HÍh Jq =ÚYº"≥∞ÿ#q HÍ=Ù.
2. =∞# =∞Ç≤Ïà◊Å∞
6. "Õ^•ÅÖ’#∂, LÑ¨x+¨`«∞ÎÅÖ’#∂ ¢ã‘ÎÅ∞ J`«∞º#fl`« ã¨`åºÅ#∞ É’kèOz,
Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ`À ã¨=∂#"≥∞ÿ# Q“~°"åxfl JO^Œ∞‰õΩ<åfl~°∞.
7. =∞Ç≤Ïà◊Å ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~°K«‰õΩO_® „Ñ¨ÑÖK« ãÖˆH∆=∂xH˜
Z@∞=O\˜ P™ê¯~°O ÖË^Œ∞. Ñ¨H˜∆H˜ XHõ Ô~Hõ¯`À ZQÆ~°_»O ™ê^èŒºO HÍ^Œ∞ Hõ^•!
8. =∞# ¢ã‘ÎÅ∞ q^Œº`À áê@∞ â◊¥~°`åfixfl, nè~°`åfixfl ‰õÄ_®
JÅ=~°K«∞HÀ"åe. D ~ÀA#, "åiH˜ P`«‡~°Hõ∆} ZÖÏ KÕã¨∞HÀ"åÖ’
<Õ~°∞ÛHÀ=Åã≤# J=ã¨~°O ‰õÄ_® LOk. ~°≠Ïhû~å}˜ ZO`« Q˘Ñ¨Ê^À K«∂âß~å!
9. U ‰õΩ@∞OÉÏÅÖ’ ¢ã‘ÎÅ∞ ãÖ`À+ÖQÍ LO_ç, K«Hõ¯QÍ Q“~°qOK«|_»`å~À
J@∞=O\˜ ‰õΩ@∞OÉÏÅ#∞ ^Õ=`«Å∞ nq™êÎ~°∞. ‰õΩ=∂~°∞Å#∞ ZO`« „â◊^ŒúQÍ,
*Ï„QÆ`«ÎQÍ ÃÑOz K«kq™êÎ"≥∂, ‰õΩ=∂Ô~ÎÅ#∞ ‰õÄ_® JO`Õ „â◊^Œú`À, *Ï„QÆ`«Î`À
ÃÑOz K«kqOKåe.
10. ãÖÑ¨Ó~°‚"≥∞ÿ# Fiq∞`À, Jxfl ÉÏ^èŒÅ#∞ ÉèíiOKÕ â◊H˜Î`À JÅ~åi#
ã‘`å^Õq Ñ¨q„`«`«ˆH Ñ¨q„`«∞~åÅ∞. Jq∞`«"≥∞ÿ# ã¨Ç¨Ï#O`À, K≥~°QÆx ^è≥·~°ºO`À, U
=∂„`«=¸ qã¨∞HÀ¯‰õΩO_®, P"≥∞ XHõ ^Œ∞óY=∞Ü«∞ rq`åxfl ÉèíiOzOk.
ã¨~°fi^• ã¨`ü–jÅO`À, Ñ¨q„`«`«`À L#fl J@∞=O\˜ ÉèÏ~åº=∞}˜ =∂#=*ÏuˆH
P^Œ~°≈O, ^Õ=`«ÅˆH P^Œ~°≈O. J@∞=O\˜ =∞Ç¨Ï`«Î~°"≥∞ÿ# ã‘`« =∞# *ÏuH˜
P~å^èŒº^Õ=`«QÍ ZÅ¡HÍÅO xÅz LO_»=Åã≤O^Õ.
81
Ñ¨ÙëêÊO[e
3. P`«‡ qâßfiãÖ
11. =∞# ^ÕâßxH˜ nè~°∞Å∞ J=ã¨~°O. g∞~°∞ nè~°∞Å∞QÍ `«Ü«∂~°=fiO_ç!
Ñ¨xKÕã¨∂Î áÈ=_»O =~°ˆH g∞ ÉÏ^èŒº`« – q∞ye#=hfl "å@O`«@ J"Õ
J#∞ãïOz =™êÎ~Ú.
12. F q∞„`«=∂! ZO^Œ∞‰õΩ U_»∞ã¨∞Î<åfl=Ù? â◊H˜Î JO`å hÖ’<Õ LOk. F
P`«‡~°∂Ñ¨Ù_®! h k=ºã¨fi~°∂áêxfl QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞HÀ! D =¸_»∞Ö’HÍÅ∂ h áê^•Å
=ÚOy@ ™êyÅÑ¨_»`å~Ú. ZÅ¡Ñ¨C_»∂ xÅz „Ñ¨HÍtOKÕk P`«‡ XHõ¯>Ë HÍh
[_»Ñ¨^•~°÷O HÍ^Œ∞.
13. =∞#∞+¨µºÅ∞! =∞#∞+¨µºÅ∞! =∞#‰õΩ HÍ=Åã≤Ok =∞#∞+¨µºÅ∞!
q∞ye#=hfl "å@O`«@ J"Õ ã≤^Œú=∞=Ù`å~Ú. HÍh |Å=O`«∞Å∞,
`Õ[ã¨ûOÑ¨#∞flÅ∞, P`«‡qâßfiãÖ Hõey# Ü«Ú=[#∞Å∞, xÅ∞"≥ÖÏ¡ x*Ï~Úf`À
xO_ç#"å~°∞ – =∞#‰õΩ HÍ"åe. W@∞=O\˜"å~°∞ XHõ =O^Œ=∞Ok LO>Ë KåÅ∞,
D „Ñ¨ÑÖKåxfl `«Å¡„HÕ^Œ∞Å∞ KÕÜ«∞=K«∞Û.
14. qâßfiãÖ! qâßfiãÖ! ~°yÖË qâßfiãÖ! =∞#g∞^Œ =∞#ˆH qâßfiãÖ,
^Õ=Ùx g∞^Œ qâßfiãÖ! – W^Õ Q˘Ñ¨Ê`«#OÖ’x ~°Ç¨Ïã¨ºO. g∞ Ñ¨Ù~å}ÏÅ∞
=i‚Oz# =ÚÃÑ·Êù=¸_»∞ HÀ@¡=∞Ok ^Õ=`«Å g∞^Œ g∞‰õΩ qâßfiãÖ L<åfl,
JÑ¨C_»Ñ¨C_»∂ q^ÕjÜ«ÚÅ∞ g∞ =∞^èŒºÖ’H˜ K˘Ñ≤ÊOz# ^Õ=`«ÅO^Œi g∞^Œ
‰õÄ_® g∞‰õΩ qâßfiãÖ L<åfl, g∞g∞^Œ<Õ g∞‰õΩ qâßfiãÖ ÖËHõáÈ`Õ, g∞‰õΩ "≥∂Hõ∆O
ÖË^∞Œ .
15. WÑ¨C_»∞ =∞#‰õΩ HÍ=Åã≤Ok – W#∞Ñ¨ HõO_»~åÅ∞, L‰õΩ¯ #~åÅ∞!
WÑ¨Ê\˜H˜ KåÖÏHÍÅOQÍ â’HÍÅ∞ ÃÑ_»∞`«∞<åflO. D U_»∞Ñ¨ÙÅ∞ WHõ KåeOz, g∞
HÍà◊§g∞^Œ g∞~°∞ xÅ|_ç, =∞#∞+¨µºÅ∞QÍ "≥∞ÅQÆO_ç. =∞#∞+¨µºefl `«Ü«∂~°∞KÕ¿ã
=∞`«O =∞#H˜Ñ¨C_»∞ HÍ"åe. =∞#∞+¨µºefl `«Ü«∂~°∞KÕ¿ã ã≤^•úO`åÅ∞
=∞#H˜Ñ¨C_»∞ HÍ"åe. |Ç¨ï=ÚY „Ñ¨*Ï˝âßÅ∞Öˇ·# =∞#∞+¨µºefl `«Ü«∂~°∞KÕ¿ã
q^Œº =∞#H˜Ñ¨C_»∞ HÍ"åe.
16. =∞#O u<Õ PÇ¨~°O, =∞#O <Õˆ~Û q^Œº, =∞# PÖ’K«#Å∞ – =∞#efl
=∞iO`« |Å=O`«∞efl K≥Ü«∂ºe. U^≥·`Õ q∞=∞‡efl âßs~°HõOQÍ, =∂#ã≤HõOQÍ,
P^è•ºu‡HõOQÍ |ÅÇ‘Ï#Ñ¨~°∞ã¨∞ÎO^À ^•xfl q+ÖÖÏQÍ qãï˚OK«O_ç.
82
L^Àƒ^èŒ
4. |ÅO, x~°ƒùÜ«∞`«fiO
17. D „Ñ¨ÑÖK«O XHõ Q˘Ñ¨Ê "åºÜ«∂=∞âßÅ. =∞#efl =∞iO`«
|Å=O`«∞Å∞QÍ fiÛk^Œ∞ÌHÀ=_®xˆH D „Ñ¨ÑÖK«OÖ’H˜ =KåÛO!
18. |Å"Õ∞ r=#O! |ÅÇ‘Ï#`«ÜÕ∞ =∞~°}O! |ÅO ãÖˆH∆=∂xfl, JO`«"Õ∞
ÖËx rq`åxfl, J=∞~°`åfixfl Wã¨∞ÎOk. |ÅÇ‘Ï#`« JO`«∞ÖËx „â◊=∞#∞, ^Œ∞óMÏxfl
Hõeyã¨∞ÎOk. |ÅÇ‘Ï#`«ÜÕ∞ =∞~°}O.
19. g∞~°∞ ZÖÏ PÖ’z¿ãÎ JÖÏ `«Ü«∂~°=Ù`å~°∞. q∞=∞‡efl g∞~°∞
|ÅÇ‘Ï#∞Å∞QÍ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO>Ë |ÅÇ‘Ï#∞Å∞QÍ `«Ü«∂~°=Ù`å~°∞. q∞=∞‡efl
g∞~°∞ |Å=O`«∞Å∞QÍ ÉèÏqOK«∞‰õΩO>Ë, |Å=O`«∞Å∞QÍ `«Ü«∂~°=Ù`å~°∞.
20. |ÅÇ‘Ï#`«‰õΩ q~°∞QÆ∞_»∞ HÍ"åÅO>Ë |ÖÏxfl QÆ∞iOz PÖ’zOKåe.
|ÅÇ‘Ï#`«#∞ QÆ∞iOKÕ n~å…Ö’K«# K≥Ü«∞º_»O =Å¡ |ÅÇ‘Ï#`« áÈ^Œ∞. HÍ|\˜ì
ZÅ¡Ñ¨C_»∂ |ÖÏxfl QÆ∞iOKÕ PÖ’zOK«O_ç! =∞#∞+¨µºÅ‰õΩ "åiÖ’<Õ ^•y=Ù#fl
â◊H˜Îx QÆ∞iOz É’kèOK«O_ç.
21. xÅ„^˘‰õΩ¯‰õΩ<åfl, =∞~°}Õz<å g∞ |ÅO g∞^Œ<Õ P^è•~°Ñ¨_»O_ç.
„Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ áêÑ¨=∞<Õk LO>Ë Jk |ÅÇ‘Ï#`ÕQÍh =∞~˘Hõ\ ˜ HÍ^Œ∞. Jxfl~H° ÍÅ
|ÅÇ‘Ï#`«efl =keÃÑ@ìO_ç. ZO^Œ∞HõO>Ë |ÅÇ‘Ï#`«ÜÕ∞ áêÑÖ. |ÅÇ‘Ï#`«ÜÕ∞
=∞~°}O.
22. ÖËz, ÉÏ^èŒº`«#∞ g∞ Éèí∞*ÏÅÔH`«∞Î‰õΩx, L`åûÇ¨ÏO`À =^ŒÅ‰õΩO_® Ñ¨x
K≥Ü«∞ºO_ç! D rq`«O h\˜ |∞_»QÆ ÖÏO\˜k. Ñ¨Ù\˜ì# „Ñü rg Kå=Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
=∞#∞+¨µºÅ∞QÍ Ñ¨Ù\˜ì#O^Œ∞‰õΩ, =∞~°}ÕKÕ Ö’Ñ¨Å U^À XHõ\ ˜ ™êkèOz, D
„Ñ¨ÑÖK«O g∞^Œ g∞^≥·# XHõ K≥~°QÆx =Ú„^Œ#∞ "≥Ü«∞ºO_ç. ÖËHõáÈ`Õ g∞‰õÄ, P
K≥@∞ìKÕ=∞Å∞, ~å~Ú~°Ñ¨ÊÅ‰õÄ =∞^èŒº `Õ_® U=ÚO@∞Ok?
23. ^Õxfl K«∂Ãã·<å ã¨ˆ~ ÉèíÜ«∞Ñ¨_»=^Œ∞Ì! g∞~°∞ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# Ñ¨#∞Å∞
™êkè™êÎ~°∞! ÉèíÜ«∞Ñ¨_ç# =∞~°∞Hõ∆}O, g∞~°∞ ZO^Œ∞‰õÄ H˘~°QÍx"å~°~ÚáÈ`å~°∞.
D „Ñ¨ÑÖK«OÖ’ ^Œ∞óMÏxfl HõeyOKÕ XˆH"˘Hõ¯ Q˘Ñ¨Ê HÍ~°}O ÉèíÜ«∞"Õ∞. ÉèíÜ«∞"Õ∞
Jxfl\ ˜Hõ<åfl ÃÑ^ŒÌ =¸_è»#=∞‡HõO. =∞# HõëêìÅ‰õΩ HÍ~°}O ÉèíÜ«∞O. x~°ƒùÜ«∞`«fiO
Hõ∆}ÏÅg∞^Œ =∞#‰õΩ ¿ãfiK«Ûù#∞ `≥zÛÃÑ_»∞`«∞Ok. HÍ|\˜ì, ''ÖˇO_ç! "Õ∞Ö’¯O_ç!
QÆ=∂ºxfl KÕ~°∞‰õΩ<Õ =~°‰õÄ PQÆHõO_ç!——
83
Ñ¨ÙëêÊO[e
24. nè~°∞Öˇ·#"åˆ~ D Éèí∂q∞x UÅQÆeˆQ"å~°∞. Wk u~°∞QÆ∞ÖËx ã¨`«ºO.
nè~°∞Öˇ· LO_»O_ç! ZÅ¡Ñ¨C_»∂, ''<åÔH@∞=O\˜ ÉèíÜ«∞=¸ ÖË^Œ∞—— Jx Ñ¨ÅHõO_ç!
''ÉèíÜ«∞Ñ¨_»‰õΩ!—— Jx „Ñü XHõ¯iH© K≥Ñ¨ÊO_ç. ÉèíÜ«∞"Õ∞ =∞~°}O, ÉèíÜ«∞"Õ∞ áêÑÖ,
ÉèíÜ«∞"Õ∞ #~°HõO, ÉèíÜ«∞"Õ∞ J^èŒ~°‡O, ÉèíÜ«∞"Õ∞ `«Ñ¨C_»∞ rq`«O. D
„Ñ¨ÑÖK«OÖ’x =ºuˆ~HõÑ¨Ù (<≥ÔQ\˜"£) PÖ’K«#Å∞, JáÈÇ¨ÏÅ∞ Jhfl D
ÉèíÜ«∞=∞<Õ ^Œ∞+¨ìâ◊H˜Î ^•fi~å Ñ¨Ù\˜ì#"Õ.
25. ÉèÏ~°`«^Õâ◊O „Ñ¨ÑÖKåxH˜ <ÕiÊOK«=Åã≤# Q˘Ñ¨Ê ã¨`«ºO XHõ\ ˜ LOk.
J^Õ P^è•ºu‡Hõ`«. ZO^Œ∞HõO>Ë Jk =∞~˘HõKÀ@ ÖË^Œ∞. =∞# ^Õâ◊OÖ’ =∂„`«"Õ∞
LOk. P`«‡#∞ QÆ∞iOz K≥¿ÑÊ âß¢ã¨ÎO W^Õ! XHõ =∞x+≤ xÅ|_ç Ñ¨xKÕ¿ãÖÏ
K≥Ü«∞ºQÆeˆQk Uk? |ÅO! =∞Oz`«#"Õ∞ |ÅO. áêÑ¨"Õ∞ |ÅÇ‘Ï#`«. J*Ï˝#Ñ¨Ù
~åâ◊√efl K≥ÖÏ¡K≥^Œ~°∞KÕ¿ã Ñ¶≤~°Oy QÆ∞O_»∞ÖÏQÍ, LÑ¨x+¨`«∞ÎÅ #∞Oz "≥Å∞=_Õ
XˆH"˘Hõ¯=∂@ Uq∞@O>Ë x~°ƒùÜ«∞`«fi"Õ∞! (x~°ƒùÜ«∞`«fiO JO>Ë ÉèíÜ«∞O ÖË‰õΩO_®
LO_»_»O – Ñ¶≤Ü«∞~üÖˇãπ<≥ãπ). =∞#O x[OQÍ <ÕiÊOK«=Åã≤# =∞`«^èŒ~°‡O D
x~°ƒùÜ«∞`«fi"Õ∞. ÉèíÜ«∞"Õ∞ ^Œ∞óMÏefl H˘x`≥ã¨∞ÎOk. ÉèíÜ«∞"Õ∞ =∞~°}Ïxfl
H˘x`≥ã¨∞ÎOk. ÉèíÜ«∞"Õ∞ ^Œ∞+¨ìã¨fiÉèÏ"åxfl Ñ¨Ù\˜ìã¨∞ÎOk. =∞i D ÉèíÜ«∂xfl
HõÅQÆKÕ¿ã HÍ~°}O Uq∞\˜? =∞# x[ã¨fiÉèÏ="Õ∞q∞\’ =∞#‰õΩ
`≥eÜ«∞HõáÈ=_»"∞Õ .
5. x["≥∞ÿ# q^Œº
26. q^ŒºÖ’x ™ê~°=∞O`å UHÍ„QÆ`Õ. UHÍ„QÆ`« ÖË‰õΩO_® =∞#O Ug∞
™êkèOK«ÖËO. ™ê^è•~°} =∂#=Ù_»∞ `«# PÖ’K«<åâ◊H˜ÎÖ’ `˘OÉèˇ· âß`åxfl =$^ä•
KÕã¨∞Î<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ x~°O`«~°O `«Ñ¨CÅ∞ KÕã¨∂Î LO\Ï_»∞. =∞#ã¨∞û#∞
™êfinè#O KÕã¨∞HÀ=_®xfl K«Hõ¯QÍ <Õ~°∞Û‰õΩ#fl =∂#=Ù_»∞ ZÑ¨C_»∂ `«Ñ¨C
KÕÜ∞« _»∞.
27. =∞#∞+¨µºÅ‰õÄ, [O`«∞=ÙÅ‰õÄ =∞^èŒº#∞#fl `Õ_® W^Õ. UHÍ„QÆ`åâ◊H˜Î
=∞#∞+¨µºÅ‰õΩ Z‰õΩ¯=QÍ#∂, [O`«∞=ÙÅ‰õΩ `«‰õΩ¯=QÍ#∂ LO@∞Ok. XHõ
=∞x+≤H©, "Õ~˘Hõ =∞x+≤H© =∞^èŒº ÉèË^•xfl HõeyOKÕk ‰õÄ_® D UHÍ„QÆ`å
â◊H˜ÎÖ’x `Õ_®ÜÕ∞. XHõ JÅ∞Ê}˜‚, XHõ Q˘Ñ¨Ê"å_ç`À áÈÅÛO_ç! "åi =∞^èŒº
x[OQÍ ÉèË^•xfl HõeyOKÕk "åi UHÍ„QÆ`«ÅÖ’ L#fl `Õ_®ÜÕ∞.
28. Hõiî#"≥∞ÿ# „|Ç¨Ï‡K«~åºxfl J=ÅOaOK«_»O ^•fi~å H˘kÌHÍÅOÖ’<Õ
84
L^Àƒ^èŒ
Jxfl q^ŒºÅÖ’#∂ „áêg}º`« ™êkèOK«=K«∞Û. J@∞=O\˜ „|Ç¨Ï‡K«~åºxfl
J=ÅOaOz# "å_»∞ U q+¨Ü«∂xfl J~Ú<å XHõ¯™êi q<åfl, `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl
KåÅ∞ – Z#fl\ ˜H© =∞iÛáÈ#@∞=O\˜ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# "Õ∞^èŒã¨∞û#∞ á⁄O^Œ∞`å_»∞. D
„|Ç¨Ï‡K«~åºxfl x~°¡Hõ∆ ºO K≥Ü«∞º_»O=Å¡<Õ =∞#^Õâ◊OÖ’ Jhfl q<åâ◊Ñ¨Ù
JOK«∞Å‰õΩ KÕ~°∞‰õΩ<åfl~Ú.
29. „Ñ¨ÑÖK«OÖ’x q*Ï˝#=∞O`å U q^èŒOQÍ ãÖáêkOK«|_çOk?
=∂#ã≤Hõ â◊‰õΩÎÅ#∞ ‰õÄ_»QÆ\ ˜ì, ''UHÍ„QÆO—— K≥Ü«∞º_»O ^•fi~å =∂„`«"Õ∞ Wk
™ê^èŒºÑ¨_çOk. =∞#O QÆ\ ì̃QÍ `«@ìQÆey`Õ D ã¨$+≤ì ^•x ~°Ç¨Ï™êºÅxflO\˜h WzÛ
"≥Ü∞« º_®xH˜ ã≤ÔúŒ QÍ LOk. ^•xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ^≥|ƒ#∞ ZÖÏ "≥Ü∂« ºÖ’ =∞#H˜
`≥e¿ãÎ KåÅ∞. ''UHÍ„QÆ`«—— ^•fi~å P ^≥|ƒ "≥Ü«∞º_®xH˜ HÍ=Åã≤# |Å=Ú, â◊H˜Î
=™êÎ~Ú. =∂#= "Õ∞^è•â◊H˜ÎH˜ JO`«∞ÖË^Œ∞. Jk ZO`« UHÍ„QÆ"≥∞ÿ`Õ, JO`« â◊H˜Î
XˆH q+¨Ü«∞O g∞^Œ ˆHO„nHõiOK«|_»∞`«∞Ok. J^Õ UHÍ„QÆ`«Ö’x ~°Ç¨Ïã¨ºO.
6. =∞Oz jÅO
30. Z=iH©, ''h=Ù K≥_»¤"å_çq!—— Jx K≥Ñ¨Ê=^Œ∞Ì. ''h=Ù =∞Oz"å_ç"Õ, HÍh
hÖ’x =∞Ozx WOHÍ ÃÑOK«∞HÀ!—— Jx =∂„`«"Õ∞ K≥Ñ¨ÊO_ç.
31. ^èŒ#O=Å¡, ¿Ñ~°∞„Ñü+¨ìÅ=Å¡, q^Œº=Å¡ Z@∞=O\˜ „Ñ¨Ü≥∂[#O ÖË^Œ∞.
=∞OzjÅO =∂„`«"Õ∞ ^Œ∞™êû^èŒº"≥∞ÿ# HõëêìÅ J_»∞¤QÀ_»efl Ñ¨QÆ∞ÅQ˘@∞ì‰õΩx
=ÚO^Œ∞‰õΩ K˘K«∞Û‰õΩáÈ`«∞Ok.
32. ''ã¨`«ºO Ñ¨ÅHõ_»O—— J<Õ „=`åxfl PK«iOK«O_ç. U =∞x+≤ PÖ’K«#Ö’,
=∂@Ö’, Ñ¨xÖ’ ÑïÑ¨Ó~°‚OQÍ Ñ¨<≥flO_Õà◊§ áê@∞ ã¨`åºxH˜ Hõ@∞ì|_ç LO\Ï_À,
P =∞x+≤ U^Œ#∞‰õΩO>Ë Jk [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
33. ^Œ∞~°^Œ$+¨ì=âß`«∂Î, D „Ñ¨ÑÖK«OÖ’ Z‰õΩ¯=âß`«O =∞Ok =∞#∞+¨µºÅ∞
U P^Œ~°≈=¸ ÖË‰õΩO_® `«=∞ pHõ\ ˜ rq`åÅÖ’ ^Õ=ÙÖÏ_»∞`«∞<åfl~°∞. U^À"˘Hõ
P^Œ~å≈xfl Hõey=Ù#fl =ºH˜Î "≥~Úº á⁄~°áê@∞¡ KÕ¿ãÎ, U P^Œ~°≈=¸ ÖËx"å_»∞
Ü«∂Éèˇ·"ÕÅ á⁄~°áê@∞¡ KÕ™êÎ_»x <Õ#∞ QÆ\ ˜ìQÍ #=Ú‡`«∞<åfl#∞. HÍ|\˜ì, XHõ
P^Œ~å≈xfl Hõey =ÙO_»_»O =∞Ozk.
34. XHõ =∞x+≤ #_»=_çHõ Z@∞=O\˜^À g∞~°∞ x~°‚~ÚOKåÅO>Ë, J`«_»∞
KÕã≤# Q˘Ñ¨ÊQ˘Ñ¨Ê Ñ¨#∞efl K«∂_»=^Œ∞Ì. ZO`« JÅ∞Ê_≥·<å #Å∞QÆ∞~°∂ `«##∞
á⁄QÆ∞_»∞`«∞#flÑ¨C_»∞ U^À"˘Hõ Q˘Ñ¨ÊÑ¨x KÕã≤, =∞Ç¨ nè~°∞_çQÍ "≥eyáÈ=K«∞Û.
85
Ñ¨ÙëêÊO[e
J@∞=O\˜ Q˘Ñ¨ÊÑ¨#∞Å∞ P =∞x+≤ Ü≥ÚHõ¯ x["≥∞ÿ# =ºH˜Î`åfixfl ãïQÍæ JOK«<å
"≥Ü«∞ºÖË=Ù. JÖÏHÍHõ J`«_»∞ XO@iQÍ L#flÑ¨C_»∞ KÕ¿ã ã¨~°fi™ê^è•~°}"≥∞ÿ#
Ñ¨#∞efl K«∂_»O_ç. P Ñ¨#∞ÖË x[OQÍ XHõ Q˘Ñ¨Ê=∞x+≤ Ü≥ÚHõ¯ x["≥∞ÿ# jÖÏxfl
|Ü«∞@ÃÑ_»`å~Ú.
35. XHõ =∞x+≤ x~°O`«~°O K≥_»∞=∂@Å∞ qO@∂, K≥_»∞ PÖ’K«#Å∞
KÕã∂¨ Î LO>Ë J`«x =∞#ã¨ûO`å K≥_∞» =Ú„^ŒÅ∞ Ñ¨_áç È`å~Ú. P =Ú„^ŒÅ∞ J`«_ç
PÖ’K«#Å#∞, Ñ¨#∞Å#∞ „Ñ¨ÉèÏq`«O KÕ™êÎ~Ú. "å\˜ KÕ`«∞ÅÖ’ J`«_»∞
H©Å∞ÉÁ=∞‡QÍ =∂~°`å_»∞. Jq J`«_çKÕ`« |Å=O`«OQÍ K≥_»∞ KÕ~Ú™êÎ~Ú. J^Õ
q^èŒOQÍ XHõ =∞x+≤ =∞Oz PÖ’K«#Å∞, =∞Oz Ñ¨#∞Å∞ KÕã¨∂Î LO>Ë "å\˜
=Ú„^ŒÅ∞ J`«_çKÕ`« |Å=O`«OQÍ =∞Oz<Õ KÕ~Ú™êÎ~Ú. JÖÏ [iy#Ñ¨C_»∞ P
=ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨`ü–jÅO ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ#^Œx K≥Ñ¨Ê|_»∞`«∞Ok.
36. g∞~°∞ â◊H˜ÎÇ‘Ï#∞Åh, g∞‰õΩ Z=~°∂ ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_»_»O ÖË^Œh
ÉèÏqOK«=^Œ∞Ì. g∞‰õΩ HÍ=Åã≤# â◊H˜Î JO`å g∞Ö’<Õ LOk. g∞‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ#
ã¨Ç¨Ü«∞O ‰õÄ_® g∞Ö’<Õ LOk. HÍ|\˜ì g∞ Éèíq`«#∞ g∞ˆ~ xi‡OK«∞HÀO_ç...
L[˚fiÅ"≥∞ÿ# Éèíq+¨º`«∞Î g∞ =ÚO^Œ∞ LOk. g∞~°∞ ÑëˆH „Ñü =∂@, PÖ’zOKÕ
„Ñü PÖ’K«#, KÕ¿ã „Ñü Ñ¨x =ÚYº"≥∞ÿ#"Õ. J"Õ áêÑ¨Ñ¨Ù}ÏºÅ∞QÍ
¿Ñ~°∞‰õΩO\ÏÜ«∞x, g∞~°∞ ZÅ¡Ñ¨C_»∂ `«Ñ¨ÊHõ QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ"åe. ZÖÏÔQ·`Õ g∞ K≥_»¤
PÖ’K«#Å∞, K≥_»¤Ñ¨#∞Å∞ ÃÑ^ŒÌÑ¨ÙÅ∞ÅÖÏQÍ g∞g∞^ŒˆH ^Œ∂Hõ_®xH˜ ã≤^ŒúOQÍ
L<åflÜ∂≥ , J^Õ q^èOŒ QÍ =∞Oz PÖ’K«#Å∞, =∞Oz Ñ¨#∞Å∞ ÅHõ∆ ^Õ=`«Å â◊H`Î˜ À
q∞=∞‡efl „Ñü™ês, ZÅ¡HÍÅO ~°H˜∆OK«_®xH˜ ã≤^ŒúOQÍ LO\Ï~Ú.
7. ÉèÏ~°`«^Õâ◊O – =∞# [#‡Éèí∂q∞
37. ÉèÏ~°`«^Õâ◊Ñ¨Ù *ÏfÜ«∞ P^Œ~å≈Å∞ `åºQÆ=Ú, ¿ã=. D *ÏfÜ«∞
P^Œ~å≈Å#∞ L^Œú$`«OQÍ „Ñ¨Kå~°O K≥Ü«∞ºO_ç. JÑ¨C_»∞ =∞# ^Õâ◊OÖ’x
ã¨=∞ã¨ºÅhfl "å\˜Hõ"Õ fiáÈ`å~Ú.
38. ™È^Œ~°∞ÖÏ~å! =∞#=∞O^Œ~°O HõÅã≤, Hõ+≤ìOz Ñ¨x KÕ^•ÌO ~°O_ç! Wk
x„^ŒáÈÜÕ∞O^Œ∞‰õΩ ã¨=∞Ü«∞O HÍ^Œ∞. ''Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ÉèÏ~°`«^Õâ◊O ZÖÏ
`«Ü«∂~°=Ù`«∞Ok?—— J<Õ q+¨Ü«∞O WÑ¨C_»∞ =∞#O KÕ¿ã Ñ¨x g∞^Œ P^è•~°
Ñ¨_»∞`«∞Ok. ÉèÏ~°`«=∂`« =∞# HÀãÖ Z^Œ∞~°∞K«∂™ÈÎOk. ÖËz, "Õ∞ÖÁ¯x, =∞#
ÉèÏ~°`«=∂`« `«# J=∞~° ã≤OÇ¨ã¨#O g∞^Œ „H˘`«Î r=O`À WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞
86
L^Àƒ^èŒ
Z#fl_»∂ ÖË#O`« `Õ[ã¨∞û`À Pã‘#∞~åÖˇ· ZÖÏ "≥Å∞Q˘O^Œ∞`«∞#fl^À K«∂_»O_ç!
39. #g# ÉèÏ~°`«^Õâßxfl |Ü«∞@‰õΩ ~åx=fiO_ç! <åQÆeKÕ`«|\˜ì#
ã¨#flHÍ~°∞ Ô~·`«∞Å ‰õΩ\©~åÅÖ’Oz, KÕÑ¨Å∞ Ñ¨>Ëì"åi QÆ∞_çÃãÅÖ’Oz, K≥Ñ¨CÅ∞
‰õΩ>Ëì"åi áêHõÅÖ’Oz, g^èŒ∞Å∂_ÕÛ"åi QÆ∞_çÃãÅÖ’Oz „H˘`«Î ÉèÏ~°`«^Õâßxfl
|Ü«∞@‰õΩ ~åx=fiO_ç! Hõ~å‡QÍ~åÅÖ’ #∞Oz, ãÖ`«ÅÖ’ #∞Oz, |*Ï~°¡Ö’
#∞Oz P"≥∞#∞ |Ü«∞@‰õΩ ~åx=fiO_ç! J_»=ÙÅÖ’#∞Oz, =<åÅÖ’ #∞Oz,
H˘O_»HÀ#ÅÖ’ #∞Oz, Ñ¨~°fi`åÅÖ’ #∞Oz P"≥∞#∞ |Ü«∞@‰õΩ ~åx=fiO_ç!
40. =∞# =ÚO^Œ∞#fl =∞Ç¨Ï`å¯~°ºO ÉèÏ~°`«*Ïu Ñ¨Ù#~°∞^Œú~°}. nxx
™êkèOK«_»O HÀãÖ „â◊^Œú, P`«‡ qâßfiãÖ J`«º=ã¨~°O. „Ñü^•hfl #=ÙfiÖÏ@QÍ
K«∂¿ã =∞#ã¨Î`«Î fiO, QÆOcè~°`« ÖËHõáÈ=_»O (U q+¨Ü«∂hfl ã‘iÜ«∞ãπQÍ
fã¨∞HÀHõáÈ=_»O) J<Õ [|∞ƒÅ∞ =∞# *Ïu #~°#~åÖ’¡ ri‚OK«∞‰õΩáÈÜ«∂~Ú.
D "åº^èŒ∞efl =∞#O =keOK«∞HÀ"åe. |Å=O`«∞Öˇ· LO_ç „â◊^Œú#∞ Hõey LO>Ë,
JO`å =∞OKÕ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
41. F ÉèÏ~°`«^Õâ◊=∂! h ¢ã‘Î*ÏuH˜ P^Œ~°≈O ã‘`«, ™êq„u, ^Œ=∞Ü«∞Ou Jx
=∞~°záÈ=^Œ∞Ì. h=Ù P~åkèOKÕ ^Õ=Ù_»∞ Ü«∞`«∞ÅˆH Ü«∞fâ◊fi~°∞_»∞,
ã¨~°fiãÖQÆÑï`åºy, L=∂Ñü J~Ú# â◊OHõ~°∞_»x =∞~°záÈ=^Œ∞Ì. h q"åÇ¨ÏO,
h ãÖÑ¨^Œ, h rq`«O WO„kÜ«∞ ã¨∞MÏÅHÀãÖ HÍ^Œx, h"˘Hõ¯_ç"Õ ã¨∞YÑ¨_»_»O
HÀãÖ HÍ^Œx =∞~°záÈ=^Œ∞Ì. ÉèÏ~°`«[#x Ü≥ÚHõ¯ |eÑ‘~î°O g∞^Œ
JiÊOK«|_ÕO^Œ∞ˆH h=Ù [x‡OKå=x =∞~°záÈ=^Œ∞Ì. |_»∞QÆ∞=~åæÅ∞,
J*Ï˝#∞Å∞, ¿Ñ^ŒÅ∞, x~°Hõ∆~åã¨∞ºÅ∞, K≥Ñ¨CÅ∞ ‰õΩ>Ëì"å~°∞, g^èŒ∞Å∂_ÕÛ"å~°∞ –
gà◊§O`å – h ~°HõÎ=∂O™êÅx, h `À|∞@∞ì=ÙÅx =∞~°záÈ=^Œ∞Ì.
42. F <å ^Õâ◊[#∞ÖÏ~å! =∞# D *ÏfÜ«∞<ÒHõ Ü«ÚQÍÅ `«~°|_ç Jâı+¨
=∂#"åox "≥∂ã¨∞‰õΩáÈ`«∂, ÖˇHõ¯‰õΩ JO^Œx `«# x^èŒ∞Å`À „Ñ¨ÑÖK«O
"≥Ú`åÎxfl ã¨∞ãÖÑ¨#flO KÕã¨∂Î =zÛOk. *Ï[˚fiÅº=∂#"≥∞ÿ# =∞# D
*ÏfÜ«∞<ÒHõ, â◊`åÉÏÌÅ `«~°|_ç, Jxfl ^Œ∞óMÏÅ‰õÄ Jf`«OQÍ ÅHõ∆ÖÏk=∞Okx
D rq`«™êQÆ~åxfl ^•\Õz, P=e X_»∞¤‰õΩ KÕ~°∞ã¨∞Î#flk. HÍh, D ~ÀA, Jk
zÅ∞¡Å∞Ñ¨_ç, ^≥|ƒuOk. Jk g∞ `«Ñ¨C=Å¡<Õ HÍ=K«∞Û, ÖËHõ U HÍ~°}O =Å¡<≥·<å
HÍ=K«∞Û. Jk HÍ^Œ∞ =ÚYºO! WÑ¨C_»∞ P <ÒHõÖ’ ZH˜¯ „Ñ¨Ü«∂}˜ã¨∞Î#fl g∞~°∞
Uq∞ KÕ™êÎ~°∞! P <ÒHõ<Õ u@∞ì‰õΩO@∂, g∞Ö’ g∞~°∞ `«QÆ=ÙÖÏ_»∞‰õΩO@∂
‰õÄ~°∞ÛO\Ï~å? g∞~°O^Œ~°∂ HõÅã≤Hõ@∞ìQÍ, g∞ â◊H˜ÎH˘nÌ „Ñ¨Ü«∞uflOz P zÅ∞¡efl
87
Ñ¨ÙëêÊO[e
=¸ã≤"≥Ü«∞º~å? D Ñ¨x K≥Ü«∞º_®xH˜ =∞#=∞O^Œ~°O ãÖ`À+ÖQÍ =∞#
QÆ∞O_≥efl Ñ≤O_ç ~°HÍÎxfl ^è•~°áÈ^•ÌO ~°O_ç! =∞#O P „Ñ¨Ü«∞`«flOÖ’ F_çáÈ`Õ,
Hõeã≤ =Úxy =∞~°}˜^•ÌO! J~Ú`Õ D „Ñ¨Ü«∞`«flOÖ’ =∞# <À\˜Ö’#∞Oz
Pj~°fiK«<åÅ<Õ HÍh âßáêÅ#∞ ~åx=fi=^Œ∞Ì!
8. ÉèÏ~°`« Ü«Ú=[#∞ÖÏ~å! ÖË=O_ç!
43. ''LuÎ+¨ª`«! *Ï„QÆ`«! „áêÑ¨º=~åxflÉ’^èŒ`«!—— ÖË=O_ç! "Õ∞Å∞HÀO_ç! g∞
QÆ=∂ºxfl KÕ~°∞‰õΩ<Õ =~°‰õÄ PQÆHõO_ç!
44. ÅHõÖ∆ Ïk=∞Ok „Ñ¨[Å∞ PHõe`À, J*Ï˝#O`À rqã¨∞#Î flO`«HÍÅO, "åi
Hõëêìi˚`«O`À q^Œº<ÕiÛ, "åi QÀ_»∞ H˘OK≥"≥∞ÿ<å Ñ¨\ ˜ìOK«∞HÀx „Ñü XHõ¯}©‚ <Õ#∞
^Õâ◊„^ÀÇ≤Ï Jx JO\Ï#∞.
45. Ü«Ú=‰õΩÖÏ~å! g∞‰õΩ HÍ=Åã≤Ok W#∞Ñ¨HõO_»~åÅ∞, L‰õΩ¯#~åÅ`À
`«Ü«∂Ô~·# â◊s~°O. J@∞=O\˜ â◊s~°OÖ’ Ñ≤_»∞QÆ∞ÖÏO\˜ Ñ¨^•~°÷O`À `«Ü«∂Ô~·#
=∞#ã¨∞û LO_®e. |Å=Ú, áœ~°∞+¨=Ú, H∆Í„`«g~°ºO HõÅQÆÅã≤# „|Ç¨Ï‡`Õ[O
<å‰õΩ HÍ"åe.
46. P^èŒ∞xHõ`«~°O g∞^Œ, Ü«Ú=`«~°O g∞^Œ<Õ <å qâßfiãÖ. "åiÖ’ #∞O_Õ
<å HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ =™êÎ~°∞. "åà◊√§ =∞# ^Õâ◊ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ Jxfl\ ˜h ã≤OÇ¨ÅÖÏQÍ
K«H¯õ k^Œ∞`Ì å~°∞.
47. ã¨`«ºO, Ñ¨q„`«`«, x™êfi~°÷`« – Wq U =ºH˜ÎÖ’ ÖË^• U ã¨=∂[OÖ’
L<åflÜ≥∂, P =ºH˜Îx ÖË^• P ã¨=∂*Ïxfl J}z"Õ¿ã â◊H˜Î D Éèí∂=∂ºHÍâßÅÖ’
ZHõ¯_® ÖË^Œ∞. g\˜<Õ PÜ«Ú^è•Å∞QÍ KÕã¨∞H˘#fl"å_»∞ D qâ◊fi=∞O`å XHõ¯>ˇÿ
`«#ÃÑ· HõuÎQÆ\ ˜ì<å Z^Œ∞~À¯QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞.
48. XHõ ÅHõ∆=∞Ok Ü«Ú=fÜ«Ú=‰õΩÅ∞, Ñ¨q„`«"≥∞ÿ# ÉèíH˜Î`À [fieã¨∂Î,
ÉèíQÆ=O`«∞x g∞^Œ `«=∞‰õΩ#fl Jq∞`«"≥∞ÿ# qâßfi™ê<Õfl ~°Hõ∆}Hõ=K«OQÍ ^èŒiOz,
¿Ñ^ŒÅ∞, Ñü`«∞Å∞, J}QÆ„^˘Hõ¯|_ç#"åi g∞^Œ `«=∞‰õΩ#fl Z#ÖËx Hõ~°∞}KÕ`«
H˘^Œ=∞ã≤OÇ¨Å‰õΩO_Õ ^è≥·~åºxfl á⁄Ok, ^Õâ◊Ñ¨Ù #Å∞=¸ÅÅ‰õÄ áÈ~Ú ¿ãfiK«Ûù,
™êfi`«O„`«ºO, ã¨Ç¨Ü«∞O, ™êOÑ¶≤∞HÍaè=$kú, ã¨=∂#`åfiÅ =∞OQÆà◊„Ñ¨^Œ
â◊√Éè"í å~°ÅÎ #∞ É’kè™êÎ~∞° .
49. =Ü«∞ã¨∞=∞o§, |ÅÇ‘Ï#∞Öˇ·# "å~°∞ =∂„`«"Õ∞ `«=∞ `«Å~å`« QÆ∞iOz
=∂\Ï¡_»`å~°∞. |Å=O`«∞Öˇ·# Ü«Ú=‰õΩÅ∞ *’ºu+¨ºO *’eH˜ áÈ~°∞... U
88
L^Àƒ^èŒ
#Hõ∆„`åÅ∞ =zÛ<å, áÈ~Ú<å Uq∞ Ç¨x [~°∞QÆ∞`«∞Ok? <å rq`åxfl XHõ
#Hõ∆„`«O `å~°∞=∂~°∞ K≥Ü«∞ºQÆey`Õ J@∞=O\˜ rq`«O XHõ ÃÑ·™ê qÅ∞=
K≥Ü«∞º^Œ∞. *’ºu+¨ºO, „QÆÇ¨Ï^ÀëêÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∂Å∞ â◊s~°O, =∞#ã¨∞û
|ÅÇ‘Ï#Ñ¨_ç# "åiH˜ =∂„`«"Õ∞ #K«∞Û`å~Ú. J@∞=O\˜ PÖ’K«#Å∞ =∞#
=∞#ã¨∞ûÅÖ’ Z‰õΩ¯=QÍ =ã¨∂Î =ÙO>Ë, â◊s~°O |ÅO Ñ¨ÙOA‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ =∞Oz
|Å=~°úHõ"≥∞ÿ# PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩx, H˘O`« q„âßOu fã¨∞HÀ=_»O "Õ∞Å∞. â◊s~°O
|ÅÑ¨_ç`Õ P PÖ’K«#Å∞ "å@O`«@ J"Õ =∞#efl =keáÈ`å~Ú.
50. WÑ¨C_»∞ =∞#‰õΩ ^è≥·~°º=O`«∞Å∞, ™êÇ¨Ïã¨=O`«∞Å∞ J~Ú# Ü«Ú=‰õΩÅ∞
HÍ"åe. L`ÕÎ[=O`«"≥∞ÿ# ~°HõÎO, W#∞Ñ¨ HõO_»~åÅ∞, L‰õΩ¯#~åÅ∞ =∞#‰õΩ
HÍ"åe. JO`ÕHÍh *Ï=HÍiáÈÜÕ∞ Ñ≤zÛÑ≤zÛ PÖ’K«#Å∞ HÍ^Œ∞. =∞~å‡Å#∞,
~°Ç¨Ï™êºÅ#∞ q_çzÃÑ@ìO_ç. =∞# |∞∞+¨µÅ∞ `å=Ú HõxÃÑ\˜ì# Q˘Ñ¨Ê "Õ^•O`«
ã¨`åºÅ#∞ „Ñ¨Kå~°O K≥Ü«∞º_®xH˜ Z@∞=O\˜ HõxHõ@∞ì q^ŒºÅ#∞ LÑ¨Ü≥∂yOK«
ÖË^∞Œ Hõ^•! HÍ|\˜ì =∞`«OÖ’ Z@∞=O\˜ `≥eÜ«∞~åx =∞~å‡Å∞, ~°ÇÏ¨ ™êºÅ∞ ÖË=Ù.
U"Õ"À xQÆ∂_è»"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂efl, ~°Ç¨Ï™êºefl `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅx J#∞HÀ=_»O,
Ñ≤zÛÑ≤zÛ #=∞‡HÍefl ÃÑ@∞ìHÀ=_»O |ÅÇ‘Ï#`«‰õΩ QÆ∞~°∞ÎÅ∞. Jq
kQÆ*Ï~°∞_»∞`«<åxH˜, =∞~°}ÏxH˜ zÇ¨flÅ∞. HÍ|\˜ì *Ï„QÆ`«ÎQÍ LO_»O_ç! g∞
HÍà◊§g∞^Õ xÅ|_»O_ç.
9. Ñ¨xK≥Ü«∞º_»OÖ’x ~°Ç¨Ïã¨ºO
51. XHõ „QÍ=Ú PK«~°} W~°"≥·"ÕÅ @#∞flÅ „Ñ¨QÆÖÏƒùÅHõ<åfl Q˘Ñ¨Êk.
52. =∞#O D rq`«OÖ’ <Õ~°∞ÛHÀ=Åã≤# Q˘Ñ¨Ê áê~î°O XHõ\ ˜ LOk. Jk
=∞#efl =∞#O =∞iÛáÈ=_»O. ZÅ¡Ñ¨C_»∂ W`«~°∞Å‰õΩ =∞OzK≥Ü«∞º_®xH˜
„Ñ¨Ü«∞uflOK«O_ç. nx ^•fi~å =∞#efl =∞#O =∞iÛáÈ`åO.
53. U =∞x+≤ J~Ú<å, U ^Õâ◊O J~Ú<å L#fl`«ã≤÷ux KÕ~°∞HÀ"åÅO>Ë D
=¸_»∞ QÆ∞}ÏÅ∞ J=ã¨~°O. Jq
1. =∞Oz`«<åxH˜ L#fl â◊H˜Î g∞^Œ JYO_»"≥∞ÿ# qâßfiãÖ,
2. Jã¨∂Ü«∞, J#∞=∂#O ÖË‰õΩO_® LO_»_»O,
3. =∞Oz`«#O`À "≥∞Å∞QÆ∞`«∂, =∞OzÑ¨#∞Å∞ K≥Ü«∂ºÅ#∞‰õΩ<Õ
"å~°O^ŒiH© ã¨Ç¨Ü«∞O K≥Ü«∞º_»O.
54. „Ñ¨Hõ$u =∞#efl „Ñ¨fHÍ~°O f~°∞ÛHÀ=∞O@∞Ok. ^≥|ƒ‰õΩ ^≥|ƒ
89
Ñ¨ÙëêÊO[e
uÜ«∞º=∞O@∞Ok. "≥∂™êxH˜ "≥∂ãÖ K≥Ü«∞º=∞O@∞Ok. J|^•úxH˜ J|^ŒúO
K≥Ñ¨Ê=∞O@∞Ok. =∞# â◊H˜ÎH˘nÌ Z^Œ∞~°∞^≥|ƒ H˘@ì=∞O@∞Ok. HÍh Z^Œ∞~°∞uiy
H˘@ì‰õΩO_® LO_®ÅO>Ë, =∞#efl =∞#O ™êfinè#OÖ’ LOK«∞HÀ"åÅO>Ë,
|O^è•ÅÖ’ Ñ¨_»‰õΩO_® LO_®ÅO>Ë ^Õ=Ùà◊§HõO>Ë Z‰õΩ¯=â◊H˜Î HÍ"åe.
55. [Ü«∞O ™êkèOKåÅO>Ë g∞‰õΩ Jq∞`«"≥∞ÿ# Ñ¨@∞ì^ŒÅ, Jq∞`«"≥∞ÿ#
ãÖHõÅÊâ◊H˜Î HÍ"åe. Ñ¨@∞ì^ŒÅ Hõey# =∞x+≤, ''<Õ#∞ ã¨=Ú„^•Å#∞
„`åy"Õ™êÎ#∞, <å ãÖHõÅÊâ◊H˜Î`À H˘O_»efl Ñ≤O_çH˘@ìQÆÅ#∞—— JO\Ï_»∞.
J@∞=O\˜ â◊H˜Îx, J@∞=O\˜ ãÖHõÖÏÊxfl Hõey=ÙO_»O_ç. Hõ+¨ìÑ¨_ç
Ñ¨xK≥Ü«∞ºO_ç. g∞~°∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl QÆ=∂ºxfl KÕ~°∞‰õΩO\Ï~°∞.
56. XˆH PÖ’K«##∞ ÖË^• Ñ¨xx KÕÑ¨@ìO_ç. ^•x<Õ g∞ rq`«OQÍ
=∞ÅK«∞HÀO_ç. ^•x<Õ `«ÅáÈÜ«∞O_ç, ^•x<Õ HõÅQÆ#O_ç, ^•xg∞^Õ rqOK«O_ç.
g∞ "≥∞^Œ_»∞, HõO_»~åÅ∞, #~åÅ∞, g∞ â◊s~°OÖ’x „Ñü J}∞=}∞=Ù#∂ J^Õ
PÖ’K«#`À xO_çáÈx=fiO_ç. ^•xfl `«Ñ¨Ê q∞ye# „Ñü"˘Hõ¯ PÖ’K«##∞
q_çzÃÑ@ìO_ç. q[Ü«∂xH˜ ^•i W^Õ! D Ñ¨^Œúu ^•fi~å<Õ Q˘Ñ¨ÊQ˘Ñ¨Ê
=∞Ç¨`«∞‡Å∞, ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ∞ `«Ü«∂~°Ü«∂º~°∞. q∞ye#"åà◊§O^Œ~°∂ =\˜ì
zÅHõÑ¨Å∞‰õΩÅ∞ ÑëˆH Ü«∞O„`åÖË!
10. =∂#=Ù}Ë‚ =∂^èŒ=Ù_çQÍ ¿ãqOK«O_ç!
57. ZO`À `«Ñ¨ã¨∞û KÕã≤# `«~åfi`« <Õ#∞ nxfl x["≥∞ÿ# ã¨`«ºOQÍ
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl#∞ – „ÑürqÖ’#∂ t=Ù_»∞<åfl_»∞. WO`«Hõ<åfl "Õˆ~ ^Õ=Ù_≥=fi_»∂
ÖË_»∞. ''Z=_»∞ r"å~å^èŒ‰õΩ_À, "å_Õ ^≥·"å~å^èŒ‰õΩ_»∞!——
58. D rq`«O Hõ∆}˜HõO! D „Ñ¨ÑÖK«OÖ’ =∞# Q˘Ñ¨ÊÅhfl =¸}Ï‚à◊§
=ÚK«Û>Ë¡! HÍh Z=Ô~·`Õ Ñ¨~°∞ÅHÀãÖ rq™êÎ~À "åàı§ x[OQÍ rqã¨∞Î<åfl~°∞.
q∞ye# "åà◊√§ „|u‰õΩ<åfl K«zÛ#>Ëì ÖˇHõ¯!
59. Ñ¨Ó[ÅxflO\˜ ™ê~åOâ◊O W^Õ – =∞#O Ñ¨q„`«OQÍ LO_»_»O,
W`«~°∞Å‰õΩ =∞Oz K≥Ü«∞º_»O. Z=_≥·`Õ ¿Ñ^Œ"å_çÖ’, |ÅÇ‘Ï#∞_çÖ’, ~ÀyÖ’
t=Ù}˜‚ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`å_À J`«_Õ x[OQÍ t=Ù}˜‚ JiÛ™êÎ_»∞. Z=_≥·`Õ XHõ
q„QÆÇ¨ÏOÖ’ =∂„`«"Õ∞ t=Ù}˜‚ K«∂™êÎ_À, J`«_ç P~å^èŒ# WOHÍ „áê^äŒq∞Hõ"≥∞ÿ#^Õ.
60. <Õ#∞ #q∞‡# ^Õ=Ù_»∞ XˆH XHõ¯_»∞. P ^Õ=Ù_Õ Jxfl P`«‡Å Ñ¨ÓiÎ
"≥Ú`«ÎO. JO^Œ~°∞ ^Õ=Ùà◊§HõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ, ^Œ∞+¨µìÅÖ’ L#fl <å ^Õ=Ù}˜‚, ÉÏ^èŒÅÖ’
90
L^Àƒ^èŒ
L#fl <å ^Õ=Ù}˜‚, Jxfl *Ï`«∞ÅÖ’H© ¿Ñ^Œ J~Ú# <å ^Õ=Ù}˜‚, <Õ#∞ „Ñ¨`ÕºHõOQÍ
W+¨ìÑ¨_ç P~åkèOKÕ <å ^Õ=Ù}˜‚ ¿ãqOK«_»O HÀãÖ <Õ#∞ =∞m§=∞m§ [x‡™êÎ#∞
QÍHõ! Zxfl"ÕÅ ÉÏ^èŒÅ#~Ú<å J#∞Éèíq™êÎ#∞ QÍHõ!
61. P`«‡ „Ñü =∂#=ÙxÖ’#∂ LOk. P P`«‡ =∂„`«"Õ∞ =∞#O
Ñ¨ÓlOK«^Œy# UÔH·Hõ ^≥·=O. „Ñü rq Ü≥ÚHõ¯ â◊s~°O XHõ ^Õ"åÅÜ«∞=∞#flk
‰õÄ_® x["Õ∞. HÍh Jxfl r=ÙÅÖ’#∂ =∂#=Ù_»∞ J`«∞º#fl`«∞_»∞. r=ÙÅhfl
^Õ"åÅÜ«∂Å~Ú`Õ "å\˜Ö’ =∂#=Ù_»∞ ''`å*ò =∞Ç¨ÏÖò—— ÖÏO\˜"å_»∞. JO`«
Q˘Ñ¨Ê ^Õ"åÅÜ«∞"≥∞ÿ# =∂#=Ù_çÖ’ L#fl ^Õ=Ù}˜‚ Ñ¨ÓlOK«ÖËHõáÈ`Õ q∞ye# U
^Õ"åÅÜ«∞OÖ’ Ñ¨Ó[ KÕã≤<å ^•x=Å¡ LÑ¨Ü≥∂QÆO ÖË^Œ∞.
62. W`«~°∞ÅHÀãÖ =∞#O U H˘kÌáê\˜ Ñ¨x KÕã≤<å Jk =∞#Ö’x â◊H˜Îx
"Õ∞ÖÁ¯Å∞Ê`«∞Ok. W`«~°∞Å‰õΩ =∞Oz [~°QÍÅx U =∂„`«O PÖ’zOz<å Jk
„Hõ=∞OQÍ =∞# Ç¨Ï$^ŒÜ«∞OÖ’H˜ XHõ ã≤OÇ¨x‰õΩO_Õ â◊H˜Îx xOÑ¨Ù`«∞Ok.
q∞=∞‡ÅflO^Œih <Õ<≥O`«QÍ<À „¿Ñq∞ã¨∞Î<åfl#∞. HÍh g∞~°O^Œ~°∂ W`«~°∞Å HÀãÖ
„â◊q∞ã¨∂Î =∞~°}ÕKåÅx <Õ#∞ HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl#∞ – g∞~°∞ JÖÏ K≥Ü«∞º_®xfl
K«∂_»_»"Õ∞ <å‰õΩ W+¨ìO.
63. |Ç¨ï[# Ç≤Ï`åÜ«∞! g∞~°∞ g∞ â◊s~åxfl, =∞#ã¨∞ûx, "å‰õΩ¯x „Ñ¨ÑÖK«
ãÖˆH∆=∞O HÀãÖ ^è•~°á⁄Ü«∂ºe. g∞~°∞, ''=∂`«$^Õ"À Éèí=, Ñ≤`«$^Õ"ÀÉèí= –
`«e¡x ^Õ=ÙxQÍ K«∂_»O_ç! `«O„_çx ^Õ=ÙxQÍ K«∂_»O_ç!—— Jx K«^Œ∞=Ù‰õΩ<åfl~°∞.
HÍh <Õ#∞ K≥¿ÑÊ^Õ=∞O>Ë, ''^Œi„^Œ^Õ"À Éèí=, =¸~°ö^Õ"À Éèí= – ¿Ñ^Œefl,
x~°Hõ∆~åã¨∞ºefl, J*Ï˝#∞efl, ~ÀQÆ∞efl g∞ ^Õ=Ùà◊√§QÍ KÕã¨∞HÀO_ç!—— Jx. "åiH˜
¿ã= K≥Ü«∞º_»"Õ∞ J`«∞º#fl`«"≥∞ÿ# =∞`«^èŒ~°‡=∞x `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç.
11. x["≥∞ÿ# =∞`«O
64. <åÜ«∞#ÖÏ~å! =∞`«O Ü≥ÚHõ¯ ~°Ç¨Ïã¨ºO PK«~°}Ö’<Õ LOk HÍh
ã≤^•úO`åÅÖ’ ÖË^Œ∞. `å#∞ =∞OzQÍ LO_»_»O, JO^ŒiH© =∞Ozx K≥Ü«∞º_»O –
W^Õ =∞`«=∞O`å!
65. =∞`« ^èŒ~°‡=∞<Õk Ñ¨Ùã¨ÎHÍÅÖ’ ÖË^Œ∞, ã≤^•úO`åÅÖ’ ÖË^Œ∞, =∞`«
qâßfi™êÅÖ’ ÖË^Œ∞, LÑ¨<åº™êÅÖ’ ÖË^Œ∞ – z=~°‰õΩ "å^Œ#Ö’#∂, `«~°¯OÖ’#∂
‰õÄ_® ÖË^Œ∞. Jk PK«iOK«_»OÖ’#∂, J#∞Éèí∂u K≥O^Œ_»OÖ’#∂ LOk.
91
Ñ¨ÙëêÊO[e
66. +≤HÍQÀ qâ◊fi=∞`« =∞Ç¨ã¨Éèí XHõ q+¨Ü«∂xfl „Ñ¨ÑÖKåxH˜ Kå\˜
K≥Ñ≤ÊOk. P^è•ºu‡Hõ`«, Ñ¨q„`«`«, ^•`«$`«fiO J<Õq U^À"˘Hõ =∞`«O Ü≥ÚHõ¯
™⁄`«∞ÎÅ∞ HÍ=h, „Ñü =∞`«=º=ã¨÷Ö’#∂ J`«∞º#fl`« jÅO Hõey# ¢ã‘ÎÑ¨Ù~°∞+¨µÅ∞
L^ŒƒùqOKå~°h D =∞Ç¨ã¨Éèí „Ñ¨ÑÖKåxH˜ x~°∂Ñ≤OzOk. D |∞∞A=Ù#∞
K«∂ã≤# `«~åfi`« ‰õÄ_® `«# =∞`«"Õ∞ =iúÖÏ¡Åh, q∞ye# =∞`åÅ∞
<åâ◊#=∞"åfiÅh Z=Ô~·<å HõÅÅ∞QÆO>Ë, "åix K«∂ã≤ <å
Ç¨Ï$^ŒÜ«∞Ñ¨ÙÖ’`«∞Å#∞Oz *ÏeÑ¨_»`å#∞. ZO`« =ºuˆ~Hõ`« Z^Œ∞Ô~·<å `«fi~°Ö’<Õ
Jxfl =∞`åÅ `À~°}ÏÅ g∞^Œ, ''¿ãflÇ¨Ï"Õ∞QÍh â◊„`«∞`«fiO HÍ^Œ∞——,
''HõÅ∞Ñ¨ÙHÀ=_»"Õ∞ HÍh <åâ◊#O K≥Ü«∞º@O HÍ^Œ∞——, ''ã¨=∞#fiÜ«∞O, âßOuÜÕ∞
HÍh q_çáÈ=_»O HÍ^Œ∞—— Jx „"åÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
12. ^è•º#O
67. U^À"˘Hõ =ã¨∞Î=Ù (q+¨Ü«∞O) g∞^Œ =∞#ã¨∞û#∞ ÅQÆflO K≥Ü«∞º_»"Õ∞
^è•º#O. "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@QÍ D q^èŒOQÍ ÅQÆflO KÕÜ«∞_®xfl g∞ =∞#ã¨∞û‰õΩ
<Õ~°ÊO_ç. `«~°∞"å`« ^•xx U q+¨Ü«∞O g∞^Œ HÍ"åÅO>Ë P q+¨Ü«∞O g∞^Œ
UHÍ„QÆO K≥Ü«∞º=K«∞Û.
68. J#O`«"≥∞ÿ# P#O^ŒO XHõ@∞Ok. P P#O^ŒO ZO`« J#∞ÉèíqOz<å
`«~°QÆ^Œ∞. ^è•º#O ^•x `«Å∞Ñ¨Ùefl `≥iz P P#O^•xfl =∞#‰õΩ K«∂Ñ≤ã¨∞ÎOk.
„áê~°÷#Å∞, Ñ¨Ó[Å∞, q∞ye# Jxfl~°HÍÅ Ñ¨Ó*Ïq^è•<åÅ∞ D ^è•º#OÖ’
XHõ@= `«~°QÆuÖÏO\˜q.
q"ÕHÍ#O^Œ QÆ~°˚#
1. ÖˇO_»∞! "Õ∞ÖÁ¯#∞_»∞! Ñ¨~°=∞Ñ¨^Œ „áêÑ≤Î Ñ¨~°ºO`«=¸ PQÆ‰õΩ_»∞!
2. Ñ¨~°Ç≤Ï`å~°÷=Ú XHõ¯ rq`«=Ú#iÊOÑ¨*ÏÅ~å? "Õ^•O`« „â◊=}=Ú,
^è•º<åk ™ê^èŒ#Å∞ =Ú#flQÆ∞"åxx =ÚO^Œ∞ [#‡=Ú#‰õΩ q_çzÃÑ@∞ì_»∞!
Ö’Hõ¿ã=ÔH· D â◊s~°=Ú <åÇ¨ïu Ü≥Ú#~°∞Ê_»∞!
3. *ÏfÜ«∞ ~°H<Îõ åà◊=ÚÅÖ’ W`ÀkèHõ â◊HxÎ˜ Lr˚qOÑ¨*Ü Ë ∞« QÆÅ XHõ #∂`«#
q^Œ∞º`ÕÎ["Õ∞ ÉèÏ~°`«^Õâ◊=Ú#H˜Ñ¨Ù_»∞ P=â◊ºHõ"≥∞ÿÜ«Ú#flk. JYO_»â◊H˜Î, JYO_»
L`åûÇ¨Ï=Ú, JYO_» ^è≥·~°º=Ú, JYO_» âßO`«`« – WqÜÕ∞ =∞#‰õΩ
P=â◊ºHõ=ÚÅ∞.
92
L^Àƒ^èŒ
4. ''F n#∞ÖÏ~å! F ^Œi„^Œ∞ÖÏ~å! F J^èŒóÑü`« ™È^Œ~°∞ÖÏ~å! ~°O_»∞.
=∞#=∞O^Œ~°=¸ P ~å=∞Hõ$+¨µ‚x a_»¤Å=Ú!—— Jx Ü≥∞Å∞ÔQuÎ Kå@∞K«∞,
[#∞ÅÖ’ SHõ=∞`«º "≥Ú#QÆ∂~°∞Û@ÔH· Jã¨Ê $â◊º`å=~°}=Ú #∂_»ÉˇiH˜"ÕÜ«Ú
ã¨∞k#"≥∞Ñ¨Ù_»∞ „áêÑ≤ÎOK«∞<À QÆ^•! Jã¨Ê $â◊√ºÅ #∞^ŒúiOÑ¨x^Õ =∞# ÉèÏ~°`åO|
"Õ∞ÖÁ¯#^Œ∞.
5. Z=_»∞ r"å~å^èŒ‰õΩ_À "å_Õ ^≥·"å~å^èŒ‰õΩ_»∞... ã¨=∞ã¨Î r=ã¨fi~°∂Ñ¨Ùx,
JkfifÜ«Úx, qâı+¨=Ú <å Ü«∂~°Î<å~åÜ«∞}∞x, <å n#<å~åÜ«∞}∞x, ã¨=∞ã¨Î
^ÕjÜ«ÚÅÔHÅ¡ ¿Ñ^ŒÜ«∞QÆ∞ <å ÉèÏ~°`« <å~åÜ«∞}∞x, <å W+¨ì^Õ=`«#∞
JiÛOK«∞@ÔH· Zxfl [#‡Öˇ·##∂ Z`≥Î^Œ#∞ QÍHõ! Zxfl "ÕÅ ÉÏ^èŒÅ<≥·##∂
J#∞ÉèíqO`«∞#∞ QÍHõ!...
6. ÖˇO_»∞! g∞ =∂#=`«fi=Ú#∞ „Ñ¨Hõ\ ÕÑ¨Ù_»∞. g∞ ‰õÄÑ¨=ÚÅ#∞O_ç
"≥Å∞=_ç ÉÏÇ¨@=ÚQÍ #Å∞"≥·Ñ¨ÙÅ#∂ uÅHÕÑ¨Ù_»∞. „Ñ¨ÑÖK«=∞O^Œe qq^èŒ
*Ï`«∞Öˇ@∞¡ =ÚO^ŒO[ "ÕÜ«ÚK«∞#fl"À K«∂_»∞_»∞! ™È^Œ~°=∂#=Ùx g∞~°∞
„¿Ñq∞O`«∞~å? ã¨fi^Õâ◊=Ú#∞ g∞~°∞ „¿Ñq∞O`«∞~å? „¿Ñq∞OK«∞KÀ ~°O_»∞! L#fl`«
Ñïã≤÷`«∞ÅÔH·, Ü≥∂QÆº`«~° ã≤÷uQÆ`«∞ÅÔH· #_»∞=Ú Hõ@∞ì^Œ=Ú. "≥#∞Hõ‰õΩ K«∂_»‰õΩ_»∞.
7. [QÆ„^ŒÇ¨Ïã¨º=ÚÅ#∞, =∞~°‡=ÚÅ#∞ ÉèËkOK«∞ â◊H˜Î Hõey, P
L^Œº=∞=Ú#∞ ™êkèOK«∞@ÔH· ã¨=Ú„^Œ QÆ~åƒùO`«~åà◊=ÚÖ’xH˜ *ÁzÛ,
=∞$`«∞º=Ù#∞ =ÚMÏ=Úv Z^Œ∞~˘¯#=Åã≤ =zÛ##∞ "≥~°∞=x, JK«OK«Å∞Öˇ·,
QÍ_è»nHõ∆QÆÅ J„ÑüÇ¨Ï`«–=∞Ç¨Ï`«Î~°–ãÖHõÅÊ ãÖÑ¨#∞flÅ∞, W#∞Ñ¨ HõO_»~°=ÚÅ∞,
L‰õΩ¯ #~°=ÚÅ∞ HõÅ"å~°∞ HÍ=Åã≤Ü«Ú<åfl~°∞.
8. ''J#fl"≥∂ ~å=∞K«O„^•!— Ü«∞x qÅÑ≤OK«∞ <å~°∞ÎÅ‰õΩ =∞`«É’^èŒ
ÖˇO^Œ∞Å‰õΩ?—— Jx N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ =zOÑ¨ÖË^•? ÉèÏ~°`«[# ™ê=∂#º=Ú
ˆH=Å=Ú Ñ¨â◊√„áêÜ«∞"≥∞ÿ rqOK«∞@‰õΩ HÍ~°}=Ú J*Ï˝#=Ú, JHõ∆~°*Ï˝#
â◊¥#º`«... [#™ê=∂#º=Ú #∞^ŒúiOÑ¨x =∞#‰õΩ *ÏfÜ«∞`« J#∞#k HõÅÖ’x
=∂@... HÍh D ^À+¨=Ú#∞ ã¨<å`«#^èŒ~°‡=Ú# HõO@QÆ@∞ì@ `«QÆ^Œ∞. WÜ«∞ºk
=∞# ^À+¨=Ú.
9. Ç¨Ï#∞=∞#‡Ç¨g~°∞_Õ g∞‰õΩ P^Œ~°≈Ñ¨Ù~°∞+¨µ_»∞. l`ÕO„kÜ«∞ K«„Hõ=iÎÜ«Ú,
JkfifÜ«∞ nèâßeÜ«Ú JQÆ∞<å`«_»∞ ~å=∞<å=∞=∞O^Œe JYO_»ÉèíH˜Î`À
„áê}cèux q_»<å_ç XHõ¯ ^Œ∞=Ú‰õΩÖ’ ™êQÆ~°=Ú <≥@∞¡ ÅOÑ¶≤∞OK≥<À K«∂_»∞_»∞.
93
Ñ¨ÙëêÊO[e
J`«_≥\ ˜ì ÉèíQÆ=`Õû=‰õΩ_À, P^Œ~°≈=¸iÎÜ≥∂! `«# JYO_» ÉÏÇ¨ï|Å=ÚKÕ,
JkfifÜ«∞ Ñ¨~å„Hõ=∞=ÚKÕ ~å=}∞x ~åHõ∆ã¨ Ãã·#º=ÚÅ#∞ Ç¨Ç¨HÍ~°"≥∞uÎOÑ¨
QÆey# =∞Ç¨g~°∞_®`«_»∞. =∞iÜ≥ÚHõ"≥·Ñ¨Ù# ~å=∞Ñ¨^ŒÑÖHõ*Ï~°Û‰õΩÅÖ’
JkfifÜ«Ú_®`«_Õ. J\˜ì xâ◊ÛOK«Å ÉèíH˜ÎÜÕ∞ ^Õâ◊=Ú# H˜Ñ¨Ù_»∞ P=â◊ºHõ=Ú.
10. =∂#=Ù_»∞ =∂^èŒ=Ù#‰õΩ ÃÑ\˜ì# L`«¯ $+¨ì<å=∞=Ú ã¨`«º=Ú.
ã¨`«º=ÚÃÑ· xÅzu"å ^Õ=Ùx á⁄O^≥^Œ=Ù. ã¨`«º=Ú#ÔH· ã¨~°fi=Ú `«ºlOK«∞=Ú.
HÍh ã¨`«º=Ú#∞ ^ÕxH˘~°ÔH·##∞ `«ºlOK«‰õΩ=Ú. ã¨`«º"åºÑ≤ÎÔH· H˘O`« Jã¨`«ºÑ¨Ù
ÃÑ·Ñ¨Ó`« J=ã¨~°=∞x `«ÅK«∞"å_»∞ á⁄~°|_»∞K«∞<åfl_»∞. q+¨Ñ¨ÙK«∞Hõ¯ XHõ¯>ˇÿ##∞
HÍÅ„Hõ=∞=Ú# ã¨~fi° =Ú#∞ q+¨=ÚQÍ =∂~°∞Û#∞. Jã¨`º« =Ú UkÜ≥∞ÿ ##∞ *Ï„QÆ`Î«
ã¨∞=∂! ã¨`«º=Ú# HõO\˜ÃÑ@∞ìH˘O\˜=∂ [~ÚOz f~°∞^Œ=Ú. "≥∂ã¨=Ú,
H“\˜Åº=Ú, ^Œ∞+¨ì`«fi=Ú Ñ¨xH˜~å=Ù.
11. ZK«Û>ˇK«Û@ =∞Ç¨=∂i H∆Í=∞=Ú "≥Å∞=_»∞<À, ZK«Û>ˇK«Û@ „Ñ¨[Å∞
^Œ∞~°=ã¨÷ÅáêÅQÆ∞K«∞<åfl~À, PÜ«∂ KÀ@¡‰õΩ g∞~°O^Œ~°∞#∞ á⁄O_»∞! "åi
=º^äŒÅ#∞ LÑ¨â◊q∞OÑ¨Ù_»∞... XHõ L`«Î=∂^Œ~°≈=Ú#ÔH· rqOK«∞K«∞, ^•xÔH·
=∞$u<˘O^Œ∞@ „âıÜ«∞ã¨¯~°=Ú. D P^Œ~°≈=Ú#∞ WO\Õ@#∞, "å_»"å_»Å#∞
É’kèOÑ¨Ù_»∞. ^•xKÕ g∞‰õΩ g∞ˆ~ LÑ¨HÍ~°"≥Ú#~°∞ÛH˘x# "å~°QÆ∞K«∞<åfl~°∞. D
^ÕâßÉèí∞º^ŒÜ«∞Ñ¨Ù Pâ◊ÅxflÜ«Ú g∞ g∞^Œ<Õ P^è•~°Ñ¨_çÜ«Ú#flq. HÍ~åº~°OÉèí∞Å∞
HõO_»∞. HÍ~°ºnHõ∆|∂#∞_»∞. ÖˇO_»∞! "Õ∞ÖÁ¯#∞_»∞. QÆ=∞º=Ú#∞ KÕ~°∞=~°‰õΩ
xÅ∞=‰õΩ_»∞.
12. =ÅÜ«Ú#k Ñ¨Ù~°∞+¨HÍ~°=∞x „QÆÇ≤ÏOÑ¨Ù_»∞. Ñ¨Ù~°∞+¨HÍ~° qÇ‘Ï#∞#‰õΩ
Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~å#∞„QÆÇ¨Ï=Ú ÅaèOK«∞@ HõÅ¡! =∞Ç¨g~°∞_»QÆ∞ J~°∞˚#∞_»∞ `«#
áœ~°∞+¨=Ú#∞ HÀÖ’Ê=#∞#fl ã¨=∞Ü«∞=Ú# NHõ$+¨µ‚_®`«xH˜ xã¨ûOQÆ|∞kú`À
ã¨fi^èŒ~°‡=Ú ##∞+≤ªOÑ¨Ù=∞x Ü«∂^ÕtOz, xëê¯=∞Hõ~å‡K«~°}=Ú =Å#
z`«Îâ◊√kúÜ«Ú, Hõ~°‡Ñï`åºQÆÑ¶¨Å=Ú#∞, ÉèíQÆ=^ÕHÍiÊ`«|∞kúÜ«Ú ã≤kúOK«∞#x
LÑ¨^ÕtOK≥#∞. HÍ=Ù# Ü«Ú=‰õΩÖÏ~å! nè~°∞Öˇ· |Å=Ú <åi˚OÑ¨Ù_»∞.
^Œ∞~°˚#∞_≥·##∞ |Ö’¿Ñ`«∞_Õ <å‰õΩ =∂#∞º_»∞. UÅ# "å_»∞ `«# |Å=ÚKÕ
^Ò~°˚#º=Ú#∞, ™êfi~°÷Ñ¨~°`«#∞ q_»<å_ç `«`«Î fiãÖ^Œ~°≈#=Ú KÕÜ«Ú k#=Ú =zÛ
f~°∞#∞.
13. ¿ÇÏ! ÉèÏ~°`« [#h! h ã¨f`åfi^Œ~°≈=Ú ã‘`« – ™êq„u – ^Œ=∞Ü«∞Ou
J#∞=∂@ =∞~°=‰õΩ=Ú. ã¨~°fiãÖQÆ Ñï`åºyÜ«Ú, Ü«∞fâ◊fi~°∞_»∞#QÆ∞ â◊OHõ~°∞_»∞
94
L^Àƒ^èŒ
– L=∂Ñü – h‰õΩ P~å^èŒ∞º_»#∞ =∂@ =∞~°=‰õΩ=Ú. h Sâ◊fi~°º=Ú#‰õΩ, h
q"åÇ¨Ï=Ú#‰õΩ, h rq`«=Ú#‰õΩ Ñ¨~°=∂~°÷=Ú `«∞K«Ûù q+¨Ü«∞ã¨∞Y=Ú
HÍ^Œ#∞=∂@, =ºH˜ÎQÆ`« Éè’QÆ=Ú HÍ^Œ#∞=∂@ =∞~°=‰õΩ=Ú.
Ü«∞[˝<å~åÜ«∞}∞#‰õΩ PÇ¨ïuÜ«∞QÆ∞ xq∞`«Î=Ú [x‡Ozu=#∞=∂@
=∞~°=‰õΩ=Ú. h ™êOÑ¶≤∞Hõ =º=ã¨÷ J#O`« [QÆ<å‡`«$`«fi=Ú#‰õΩ „ÑüaO|=∞#∞
=∂@ =∞~°=‰õΩ=Ú. Jã¨Ê $â◊√ºÅ#|_»∞, J"åK«∞ºÅ#|_»∞ x=∞fl*Ï`«∞Å∞,
n#∞Å∞, ^Œi„^Œ∞Å∞, J*Ï˝#∞Å∞, x~°Hõ∆~åã¨∞ºÅ∞ h `«#∂Éèí=ÙÅ#∞ =∂@
=∞~°=‰õΩ=Ú.
14. F g~°ÉèÏ~°`« Ñ¨Ù„`å! ^è≥·~°º=Ú g_»‰õΩ=Ú. <Õ#∞ ÉèÏ~°fÜ«Ú_»#x
QÆifiOÑ¨Ù=Ú. ''<Õ#∞ ÉèÏ~°fÜ«Ú_»#∞! „Ñü ÉèÏ~°fÜ«Ú_»∞ <å ã¨Ç¨ÏŸ^Œ~°∞_»∞!—— Jx
ã¨Q~Æ fi° =ÚQÍ „Ñ¨H\õ O˜ Ñ¨Ù=Ú.
15. ''ÉèÏ~°fÜ«Ú_»∞ <å ™È^Œ~°∞_»∞. <å „áê}=ÚÅ‰õΩ „áê}=Ú, ÉèÏ~°fÜ«∞
^Õ=`«ÖË <å ^≥·=`«=Ú, ÉèÏ~°`« ãÖÑ¶¨∞=Ú <å ÉÏÅº _ÀeHõ, Ü«∞ø=# #O^Œ#
=#=Ú, "å~°úHõ "å~°}Ïã≤.——
16. ™È^Œ~å W@∞¡ Kå@∞=Ú: ''ÉèÏ~°`«Éèí∂q∞ <å =∞Ç¨ÏŸ#fl`« ã¨fi~°æ=Ú,
ÉèÏ~°`« „âıÜ«∞"Õ∞ <å „âıÜ«∞=Ú.—— JÇ¨Ïiflâ◊=Ú W@∞¡ „áêi÷OÑ¨Ù=Ú: ''F
=∞¿ÇÏâ◊fi~å! F Ö’ˆHâ◊fis! <å‰õΩ áœ~°∞+¨=Ú#∞ „Ñ¨™êkOÑ¨Ù_»∞, <åÖ’x
^Ò~°ƒÅº=Ú#∞ `˘ÅyOÑ¨Ù_»∞, ##∞fl nè~°∞_» <˘#~°∞Ê_»∞!——
17. <å<å\˜H© qã¨Ê+¨ì=ÚQÍ <å‰õΩ QÀK«iOK«∞K«∞#fl q+¨Ü«∞q∞k.
''ã¨=∞ã¨Î=Ú ^è≥·~°º™êÇ¨Ïã¨=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#flk. WkÜÕ∞ <å #∂`«#
ãÖ^Õâ◊=Ú. ^Œ∞ëê¯~°º=ÚÅ<≥·##∂, ãïÜÕ∞, nè~°∞_»"≥· <˘#~°∞Ê=Ú!
^Œ∞~å‡~°∞æ_»=QÆ∞@ qkèÜ≥ÿ∞#KÀ JÑïq∞`« ^Œ∞~å‡~°∞æ_»=Ù Hõ=Ú‡!——
18. JÅã¨@ KÕ`«<À, Jâ◊HõÎ`« KÕ`«<À Hõ∆=∞K«∂Ñ¨Ù@ HõO>Ë áÈ~å_»∞@ÜÕ∞
=∞Ozk. ^Õ=`å Ãã·#º=ÚÅ#∞ Ãã·`«=Ú J=bÅQÍ [~ÚOÑ¨QÆÅ∞QÆ∞ â◊H˜Î<åi˚Oz
Ü«ÚO_ç, Hõ∆=∞K«∂Ñ¨Ù=Ú... „Ñ¨ÑÖK«=Ú XHõ Ü«Ú^Œú~°OQÆ=Ú. g~°∞_»"≥·
„Ñü‰õÄÅ∞~°#∞ [~ÚOÑ¨Ù=Ú... J„ÑüHÍ~°=Ú ã¨<åflºã¨^èŒ~°‡=Ú,
P`«‡ãÖ~°Hõ∆}=Ú QÆ$Ç¨Ïã¨÷^èŒ~°‡=Ú.
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
95
Ñ¨ÙëêÊO[e
ã¨∂H˜Î – Ñ¨^Œº~°∂ÑÖÖ’ q"ÕHÍ#O^Œ ã¨∂‰õΩÎÅ∞
(D „HÕk Ñ¨^ºŒ =ÚÅ#∞
N <≥=∂‡x ã‘`å~å=∞Ü«∞ºQÍ~°∞, ÉÏÑ¨@¡, ~°zOKå~°∞.)
=∂#=Ù_Õ =∂^èŒ=Ù_»∞
1. rqÜ«∞O^Œ∞#∞#fl r"å`«‡ Ñ¨~°=∂`«‡
H˘Å∞K«∞<≥=_»∞ "åx HÀÔ~¯`À_»
PÅÜ«∞=Ú‡ÅQÆ∞#∞ JdÅr=ÙÅ∞E_»
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
2. JdÅ r=ÙÅO^Œ∞ Jkè‰õΩ_≥=_»#flKÀ
=∂#=ÙO_»∞ HÍ_≥ =∂^èŒ=ÙO_»∞
`«ÅÑ¨ QÆ∞_»∞ÅÖ’# `å[=∞Ç¨ÏÅ∞ `å#∞
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
3. HõO\˜ÔH^Œ∞@ #∞O_ç HõxÊOK«∞^≥·==Ú‡
=∂#=ÙO_≥ Ü«∞#∞K«∞ =∞~°∞=~å^Œ∞
J#º^≥·="≥Ú~°∞x J~°Ü«∞OQÆ <ÕÅ~å?
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
4. Ñ¨~°∞Å"Õ∞Å∞ H˘é‰õΩ áê@∞ Ñ¨_»∞@Ü«Ú#∞fl
=∞Oz =∞#ã¨∞`À_» =∞ã¨Å∞@Ü«Ú#∞
Kå\˜ K≥Ñ¨Ê Ñ¨Ó[ ™ê~åOâ◊q∞kÜ≥∞~å
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
5. Ñ¨~°∞ÅH˘~°‰õΩ Z=~°∞ „|^Œ∞‰õΩK«∞O^Œ∞~˘ Ü≥∞Ñ¨Ù¤
"åˆ~K«zÛ „|^Œ∞‰õΩ "å~°∞ Éèí∞qx
„|kH˜Ü«ÚO_ç K«K«∞Û ÉÏkè`«∞Å#∞ºÅ∞
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!
6. Ñ¨~°∞Å¿ã=Ö’# =∞~°}ÕÑ¨ "≥#∞nHõ
z=i^•Hõ áÈi zuH˜#\˜ì
`åºQÆ^èŒ#∞Å∞ E_» ^èŒ#ºr=ÙÖˇÑ¨Ù_»∞
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
96
Ñ¨^Œº~°∂ÑÖÖ’ q"ÕHÍ#O^Œ ã¨∂‰õΩÎÅ∞
7. J#∞º Öˇ=~°∞ ¿ã= Hõ~°∞›Å∞ ÖË~°OK«∞
QÆ~°fiÑ¨_»Hõ ¿ã= Ñ¶¨∞#=ÚQÍ#∞
^≥·=^Œ`«Î=∞OK«∞ `«Åz ¿ãqOK«∞_ô
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
8. ¿Ñ^ŒEz Ü≥∞=_»∞ ÃÑ@∞ì<À Hõhfl~°∞
™⁄^ŒÅQÆ#∞K«∞ ÉÏ^èŒ Z^Œ#∞ ÉÁOk
=∞Ç≤Ïx "å_≥ Ü≥∞Ñ¨Ù_»∞ =∞Ç≤Ï`å`«∞‡_≥#flQÍ
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
9. Ñ¨~°zÜ«Ú#fl =∞#ÖÁ Ñ¨~°=∂`«‡ <≥~°∞QÆHõ
"≥^Œ∞Hõ <ÕÅ "Õéˇ "≥é˜]QÍHõ
ÉÏq „`«=fi<ÕÅ ÉèÏw~°käx *Ëi
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
10. WO`« `≥eã≤H˘O\˜ ZO`«Ü≥∂ `«Ñ≤~ÚOz
rq ã¨`«º=ÚQÆ#∞ ^Õ=Ù_»#∞K«∞
`«QÆ∞#∞ rq ¿ã= ^≥·=¿ã=Ü≥∞Ü«∞kÌ
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
ÉèÏ~°`« Ü«Ú=[#∞ÖÏ~å! ÖË=O_ç!
11. ^è≥·~°º™êÇ¨Ïã¨=ÚÅ ^•eÛ# Ü«Ú=‰õΩÖË
<Õ\ ˜ ÉèÏ~°`å# "Õ∞\˜"å~°∞
=¸_è»#=∞‡HÍÅ =Ú#∞QÆ∞@ `«QÆ^ŒÜ«∂
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
12. ÖˇO_»∞! "Õ∞Å∞H˘O_»∞! ~°O_»∞ Ü«Ú=‰õΩÖÏ~°
g∞Ô~ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú "Õ∞~°ÖËx
^Õâ◊Ç≤Ï`«=Ú H˘é‰õΩ k=º=∞ø`åºQÆ=Ú‡
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
13. Ñ¨^Œq ã¨∞Y=Ú =^Œe áê@∞Ñ¨_»QÆ~°O_»∞
„áê}"≥∞ÿ# z=~° Ñ¨}=Ú ÃÑ\˜ì
„Ñ¨[Å‰õΩ "Õ∞Å∞ QÆ∂~°∞Û Éèí=™êQÆ~°=Úh^Œ
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
97
Ñ¨ÙëêÊO[e
14. PK«iOÑ¨<˘Ñ¨C J#∞H˘#fl ^•xx
=∞O@^Œ∂H˜Ü≥ÿ∞# =∞_çÜ«Ú@‰õΩ#∞
`åºQÆ∞Öˇ· Hõ^Œ∞Å∞_»∞ ^è≥·~åº# Ü«Ú=‰õΩÅ∞
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
15. K«K«∞Û=~°‰õΩ Ñ¨xx ™êkèOK«∞>Ë "Õ∞Å∞
x`«º=ÚO^Œ∞ <Õ#∞ <≥Ñ¨Ù_»∞ g∞`˘
Kå=ÙÑ¨Ù@∞ì ÔHÑ¨Ù_»∞ ã¨Ç¨Ï[=Ú‡ „áê}˜H˜
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
16. ÉèÏQÆºÉè’QÆ "≥∞Ñ¨Ù_»∞ Ñ¨kÅ=Ú‡ HÍ^Œ∞ÖË
=¸_»∞<åà◊§ =~°ÔH =ÚK«Û@kÜ«Ú
Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ Kå=ÙHõO>ˇ áÈi K«K«∞Û@ "Õ∞Å∞
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
17. W#∞Ñ¨ HõO_»~åÅ <≥#∞fl #∞‰õΩ¯#~åÅ
|Å=ÚHõÅ∞æ "åi =Å`«∞ <Õ#∞
„|Ç¨Ï‡`Õ["≥ÚÅ∞‰õΩ áœ~°∞+¨=Ú‡#∞ =Å`«∞
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
18. ™êfi~°÷Ñ¨~°`« ÖËq∞, ã¨`«ºãÖ^èŒ`«Ü«Ú#∞,
P`«‡â◊√kú, Ü≥∞=x PÜ«Ú^èŒ=ÚÖÁ
"≥ÅQÆ∞K«∞O_»∞ #`«_»∞ qâ◊fiq*Ë`«Ü≥ÿ∞
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
jÖÏxfl xi‡OKÕ^≥ÖÏ!
19. ÃÑ^ŒÌ q^Œº, ^èŒ#=Ú, ¿Ñ~°∞ „Ñü+¨ªÅ∞
á⁄Ok#O`« =∂„`« „áÈ_»HÍ_»∞
=∞Oz jÅ "≥ÚHõ>ˇ =∂~°æ=Ú‡ HõëêìÅ
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
20. PK«iOK« `«Ñ¨C P^Œ~°≈=O`«∞_»∞
"≥~Úº `«Ñ≤Ê^Œ=ÚÅ "≥é˜] KÕÜ«Ú
Jxâ◊=ÚO_»=ÅÜ«Ú P^Œ~°≈ "≥ÚHõ¯\˜!
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
98
21. Jyfl`«Ñ¨Î"≥∞ÿ# P^è•ºu‡Hõ=Ú‡#
`˘ÅQÆ∞ =∞x+≤Ö’x =∞e# "≥∞Å¡
„Ñ¨Hõ$u ã¨Ç¨Ï[ q∞kÜ«Ú ÑïHÕÑ¨<≥Ñ¨C_»∞
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
22. ^è≥·~°º™êÇ¨Ïã¨=ÚÅ ^èŒ~°}˜ÃÑ· xÅ∞ÛO_ç
|~°∞=Ù ÉÏ^èŒº`«Å#∞ <≥~°Ñ¨ÙK«∞O_ç
`å"≥∞ ^è•`«ÅOK«∞ `«ÅK«∞_ô `«Å~å`«
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
23. =∞#^Œ∞ rq`åÅ∞ =∞Oz^•iÖÁ#∞#fl
^Õâ◊"≥∞Å¡ #∞O_»∞ k=º=ÚQÆ#∞
Hõ#∞Hõ HõeÎÖËx Ñ¶¨∞#∞Å∞ HÍ=ÅÜ«Ú#∞
~å=∞Hõ$+¨‚ t+¨º ~°=∞ºã¨∂H˜Î!!
(D „HÕk Ñ¨^Œº=ÚÅ#∞
N z~°∞"ÀÅ∞ q[Ü«∞ #~°ã≤OÇ¨~å=ÙQÍ~°∞, ~å[=∞O„_ç, ~°zOKå~°∞.)
#=∞‡Hõ=Ú – â◊H˜Î
1. `«=∞#∞ `å=Ú #"≥∞‡_»∞"åi ^èŒ#ºK«i`«
[QÆu K«i`«ÜÕ∞Ü«∞x K≥Ñ¨Ê ã¨||∞QÍ^≥
J\ì̃QÆ\ ì̃ qâßfiã¨"Õ∞ `«\ ì̃ÖËÑ¨Ù
JO`«~åO`«~° k=º`«fi zO`«ÃÑ·H˜
2. #=Ú‡ #=Ú‡=Ú #=Ú‡=∂ #=∞‡Hõ=Ú‡
#=Ú‡ ^≥·=O|∞ x~°`«=∂ #=∞‡Hõ"≥∞‡
=∞Ç≤Ï`« â◊H˜Î ~°Ç¨Ïã¨ºO|∞, =∞#∞AÖÏ~°!
#q∞‡ rqOK«∞>Ë â◊√Éèí^Œ=Ú‡ g∞‰õΩ
3.P`«‡‰õΩ#™ê^èŒº=∞#∞=∂@ ##‰õΩ g∞=Ù
WO`«Hõ#fl <ÕáêÑ¨g∞ ~ÚÅ#∞ ÖË^Œ∞
Ñ¨~°∞Å∞QÍx `å#QÆ∞QÍx |Å=ÚÖËx
"å~°=∞x Ü≥∞OK«#kÜ≥∞O`˘ áêÑ¨=∞QÆ∞#∞
99
Ñ¨ÙëêÊO[e
4.h=Ù `«Åz# ^Õ^≥·# h‰õΩ^Œ‰õΩ¯
Ñ¨~°=∞ |ÅÇ‘Ï#∞_ô=#fl |Å=Ú `«QÆ∞æ
|Å=ÚQÆÅ"å_»#x Ü≥∞OK« |Å=Ú ÃÑ~°∞QÆ∞
#=∞‡Hõ"≥∞~ÚK«∞Û hâ◊H˜Î <≥q∞‡ h‰õΩ
5. ÖË^Œ∞, <å=Å¡ HÍ^Œ#∞ "å^Œ"Õ∞Å?
h=#O`«∞_»=Ü«∞º ~¸ x[=Ú #~°Ü«Ú
h^Œ∞ „Ñ¨Hõ$uH˜ áÈÅÛQÍ <≥\ ˜ìHÍÅ
^Õâ◊=ÚÅ∞ ‰õÄ_»#ÅÊ=∞ø nHõ∆|∂#
„Ñü Ñ¨xx KÕÜ«∞<ÀÑ¨Ù^Œ∞, „Ñ¨Éèí∞=Ù g"≥!
6. „Ñ¨Éèí∞x ãÖ`å# ÉèÏQÆ∞ºÖˇ· Ñ¨~°=∞Ñ¨Ù}º
Ñ¨Ó~°‚r=ÙÖ∫ #=∞$`« ãÖÉèí∂`«∞Å‰õ@!
Éèí∞qx ^Õ=`«ÖÏ~°! áêÑ¨ÙÅx q∞=Ú‡
Ñ≤Å∞K«∞>Ë Ü≥ÚHõ áêÑÖ|∞ a~°∞^Œ=∞kÌ
=∂#"åoH˜ =∂Ü«∞x =∞K«Û ã¨∞=Ú‡!
7.ã≤OQÆ=ÚÅ∞ g∞~°∞ ÖËÖˇO_»∞ zO`«g_ç
"≥é˜] Q˘éˇ]Å<≥_»∞ =∂Ü«∞ q_»∞=Ú"ÕQÆ
x`«ºâßâ◊fi`å`«∞‡Å∞ g∞~°∞, x~°`«`Õ[
ã¨`«º¿ãfiKåÛùÜ«Ú`« q"ÕHõ âßO`«∞Ö∫~°!
8. |Å=ÚÖË^Œx Ñ¨Å∞=∂~°∞¡ `«ÅK«∞@kÌ
`«#^Œ∞ |ÅÇ‘Ï#`«#∞ ÉÏÑ¨ `«QÆx =∞O^Œ∞
`«#‰õΩ â◊H˜ÎÜ≥∞ QÆÅ^Œ#fl `«ÅÑ¨ÙxzÛ
=∞#∞AÅ‰õΩ É’^èŒ KÕÜ«Ú_»∞ `«=∞‰õΩ =Ú<≥fl
â◊H˜Î QÆÅ^Œ#fl x[=Ú<åã¨H˜ÎÉˇOz.
9. h =~°ã≤K«∂_» <å"å‰õΩ¯ xâ◊ÛÜ«∞=∞QÆ∞
LÑ¨x+¨`«∞ÎÅ ^Œ‰õ¯ <Õ<≥Ñ¨Ù_»∞ K≥Ñ¨Ê
ÖË^Œ∞, "åx ™ê~åOâ◊=∞^Õk Ü«∞#fl
â◊H˜ÎÜ«∞x `≥eÜ«Ú_»∞ g∞~°∞ ã¨HõÅ"Õ^Œ
âß¢ã¨Î ™ê~åOâ◊™ê~°"Õ∞ ''â◊H˜Î—— Ñ¨^Œ=Ú
100
10. ™êÇ¨Ïã¨=Ú KÕÜ«∞ ™È^Œ~å! ã¨~°QÆ ~°=Ú‡
=ÚH˜Î Åaè~ÚOÑ¨‰õΩ#fl áÈ, =Ú#∞QÆ∞<≥kÌ?
uiyuiy Ñ¨Ù@∞ìHõKå=Ù [iy f~°∞
Ñ¨Å∞‰õΩ, Ñ¨#∞Å, Ü≥∂K«#ÅO^Œ∞ Ñ¶¨Å"≥ÚHõ\ ˜QÆ
Ñ¨Ù}º=∞øx Ñ¨ÙOQÆ=ÙÖˇÅ¡ Éèí∞qxKåÅ
"Õ∞ÖÁ#iÛi, Ç¨Ï$^ŒÜ«∞O|∞ "Õ∞Å∞H˘eÑ≤
Ñ¨~°∞Å#∞^ŒúiOÑ¨QÆ|∞@∞ì yi ã¨=∂#∞
eÅ#∞QÆÅ~°#fl ã¨∂H˜Î h"ÕÅ q#=Ù?
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
N âß~°^•^Õq É’^èŒ#Å∞
(N a. Ü«∞ãπ. P~ü. PO[<ÕÜ«ÚÅ∞ QÍiKÕ
Ñ¨^Œº~°∂ÑÖÖ’ ~°zOK«|_ç# N âß~°^•^Õq É’^èŒ#Å∞)
1. U‰õΩÅx =ke"Õã≤# "Õ∞‰õΩÅQÆ∞#∞
"≥∞^ŒÅ‰õΩO_ç# "≥ÚÅHõÜ≥∞ =ÚkiáÈ=Ù
`«Ñ¨C z#flkÜ≥ÿ∞##∞ =ÚÑ¨C`≥K«∞Û
z#flÑ¨#∞ÅO^≥ =∂#=Ù_≥#fl|_»∞#∞
2. âßOu HÀÔ~^Œ"å `«e¡ ™êfiO`«=∞O^Œ∞

K«∂_»∞ h `«Ñ¨C Ñ¨~°∞Åk K«∂_»=^Œ∞Ì
J#∞ºÖˇ=fi~°∞ ÖË~°∞ hHõ=x Ü«∞O^Œ∞
ZÅ¡Ö’Hõ=Ú h^≥ QÍqOK«∞ H˘#∞=Ú
3. Z\˜ì KÀ@∞ÅˆHy# Z@∞ìÅ∞#fl

Zxfl HõëêìÅ∞ Hõey# Uq∞Ü≥ÿ∞#
Z=fiˆ~=∞#fl =∞~°∞=‰õΩ "≥∞Ñ¨C_≥·#
HõÅ^Œ∞ <åH˘Hõ `«e¡Ü«∞#∞ *Ï˝Ñ¨HõO|∞
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
101
Ñ¨ÙëêÊO[e
wu
ÖË=O_ÀÜü∞! ÖË=O_ç! (áê@Å∞)
(N a.Ü«∞ãπ.P~ü. PO[<ÕÜ«ÚÅ∞ QÍiKÕ
ˆQÜ«∂Å ~°∂ÑÖÖ’ ~°zOK«|_ç# q"ÕHÍ#O^Œ ã¨∂‰õΩÎÅ∞)
1. ÖË=O_ÀÜü∞! ÖË=O_ç! 2. `Õ"åb! `Õ"åb!
1. ÖË=O_ÀÜü∞ ÖË=O_ç! *Ï˝#*’ºuh `Õ"åb!
ÖËz =ÚO^Œ∞‰õΩ #_»=O_ç! 1. `Õ"åb, `Õ"åb,
#=º ÉèÏ~°`«=Ú "Õ∞Å∞HÍOK≥#∞ *Ï˝#*’ºuh `Õ"åb
#g# ÉèÏ~°`«=Ú^ŒƒùqOK≥#∞ IIÖËII „Ñü XHõ¯~°∞#∞ Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°∞x
KÕˆ~^•HÍ `Õ"åb II`Õ"åbII
2. <åQÆe Ñ¨>ˇì_»∞ âßÅÅ #∞O_ç
Éˇã"Î¨ å~°Å QÆ∞_çÃãÅ #∞O_ç 2. ¿Ñ^Œ‰õΩ "≥Å∞QÆ∞#∞ `Õ"åb
K≥Ñ¨CÅ∞ ‰õΩ@∞ì ‰õΩ\©~°=Ú #∞O_ç Ji÷H˜ "≥Å∞QÆ∞#∞ `Õ"åb
g^èŒ∞Å∂_≥Û_»∞ áêHõÅ #∞O_ç ¿Ñ^ŒÅ HõO>Ë JkèHÍkèHõ=ÚQÆ
#g# ÉèÏ~°`«=Ú^ŒƒùqOK≥#∞ IIÖËII ^èŒx‰õΩÅ ÔH‰õΩ¯= `Õ"åb II`Õ"åbII
3. Hõ=∞‡~°"åi H˘Å∞=ÚÅ #∞O_ç 3. q^•ºQÆO^èŒ=Ú ÖËx"åiH˜
zÅ¡~°=ã¨∞Î ^Œ∞HÍ}=Ú #∞O_ç
ãÖ`«Å #∞O_ç |*Ï~°¡#∞O_ç
*Ï˝#nÑ¨=Ú#∞ K«∂áêb
Hõ~å‡QÍ~°ÑÙ¨ ^•~°∞Å #∞O_ç q^•º=O`«∞Å =∞#∞H˘#∞ "åiH˜
#g# ÉèÏ~°`«=Ú^ŒƒùqOK≥#∞ IIÖËII =∞iO`« "≥Å∞QÆ∞#∞ K«∂áêb II`Õ"åbII
4. J_»=ÙÅ #∞O_ç, =#=ÚÅ #∞O_ç 4. JO^ŒiHõ@∞ÖË "≥Å∞QÆ∞#∞ `≥zÛ

H˘O_»HÀ#Å, QÆ∞@ìÅ #∞O_ç ÉèÏ~°=Ú Ç¨ÏiÃÑ· =^ŒÖÏb
<≥@∞ì‰õΩ =ÚO^Œ∞‰õΩ ~åhÜ«∞O_ç! 'Ñ¨xˆH hHõkèHÍ~°=Ú QÍx
a~°a~° L~°∞‰õΩK«∞ ~åhÜ«∞O_ç! Ñ¶ë`«=Ú HÍ^Œx— J#ÖË^• II`Õ"åbII
#g# ÉèÏ~°`«=Ú^ŒƒùqOK≥#∞ IIÖËII
5. Hõ~°‡#∞ =^ŒÅHõ KÕÜ«∂b
=^ŒÖË `«ÅÑ¨Ù<≥ =^ŒÖÏb
Ñ¶ë`«=Ú HÀ~°∞@=∂x ^•xÃÑ·
=∞=∞HÍ~°=Ú<Õ =^ŒÖÏb II`Õ"åbII
102
ÖË=O_ÀÜü∞ ÖË=O_ç
3. =∞`«=ÚÖˇ·#q 4. ã¨`«ºÜ«ÚQÆOÉË
Ç¨™êºã¨Ê^Œ=ÚÅ∞ ãÖÉèí==∞ø#∞
1. ‰õΩ¡Ñ¨Î=ÚQÍ <å P^Œ~°≈=Ú‡#∞ 1. ã¨`«ºÜ«ÚQÆOÉË ãÖÉèí==∞ø#∞
H˘Åk =∂@ÅÖ’ `≥Å∞Ñ¨=K«∞Û#∞ II‰õΩI¡ I ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆOÉË ãÖ„áêÑ≤ÎOK«∞#∞
J<å^•º~åº ÃÇ·ÏO^Œ= ^èŒ~°‡=Ú
2. =∂#=HÀ\˜H˜ `«=∞ k=º`«fi=Ú PK«O„^•~°¯OÉ∫#∞ ã¨∞ã≤÷~°=Ú IIã¨`«ºII
É’^èŒ¿ãÜ«ÚK«∞ rq`«=∞O^Œe
„Ñüã¨ÊO^Œ#Ö’ P k=º`«fi=Ú 2. „ÉÏÇ¨Ï‡}=Ú‡Ö’ q*Ï˝#O|∞#∞
"≥eH˜ `≥K∞« ÛK«∞ „Ñ¨H@õ "≥Ú#~°∞Û>ˇ II‰õΩI¡ I Ãã·xHõâ◊H˜ÎÖ’ ãÖã¨¯ $u ^•~ü_è»º=Ú
"åºáê~°=ÚÖ’ ã¨=∂# ÑÖÑ≤}˜
3. ^Œ$+≤ìÑ¨^äŒ=ÚÖ’ Ñ¨QÆ\ ˜ "≥Å∞QÆ∞QÍ Hõx+¨ì=~°æ=Ú ™ê=∞º ã¨=∞ã≤÷u
K«∂K«∞K«∞O\˜<Õ <˘Hõ¯ÉèÏ==Ú#∞ K≥‰õΩ¯K≥^Œ~°Hõ#∞ KÕiÜ«Ú#flKÀ IIã¨`«ºII
J*Ï˝#OÉË ^Œ∞óY=¸Å=Ú
J#ºOÉËq∞ HÍ^Œ∞ HÍ~°}=Ú II‰õΩ¡II 3. XˆH ‰õΩÅO|∞, XˆH "Õ^Œ=Ú
™ê=∞~°ã¨º=Ú, âßOu ÉèÏ=#
4. Ñ¨Ó~°fi=Ú#O^Œ∞# ZÑ¨Ù_»∞ "≥ÅÜ«Ú<À JÑ¨Ù_Õ "≥ÅÜ«Ú#∞
`åºQÆ"≥∞ xÜ«∞=∞=Ú ã¨`º« Ü«ÚQÆO|x <å qâßfiã¨=ÚIIã¨`º« II
=ÚO^Œ∞ Ü«ÚQÆ=ÚÅ
`åºQÆ"≥∞ xÜ«∞=∞=Ú 4. ã¨`«ºÜ«ÚQÆ=Ú‡ J#∞ D ÉèÏ=#
=∞Ç¨Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ =∂#=*Ïu ÉèÏ~°`« Éèí∞q‰õΩr˚= q∞K«∞Û#∞
JÉèí∞º#fluˆH `åºQÆ"≥Ú#iÛi II‰õΩ¡II #q∞‡ ÖˇO_»∞! F Ü«Ú=‰õΩÖÏ¡~å!
=ÚO^Œ∞‰õΩ L~°∞‰õΩ_»∞!
5. =∞`«=ÚÖˇ·#q Ç¨™êºã¨Ê^Œ=ÚÅ∞ =∞#^Õ q[Ü«∞=Ú! IIã¨`«ºII
Éèí∞qHÍ=â◊º=Ú =∞Oz #_»=_ç
x™êfi~°÷O|QÆ∞ „¿Ñ=∞ J=ã¨~°=Ú
J\˜ì "åHõº=∞QÆ∞ Jâ◊xáê`«=Ú II‰õΩ¡II
103
Ñ¨ÙëêÊO[e
5. „Ñü Ü«∂`«‡ k=ºOÉË! 6. ~å~°O_ç! ~å~°O_ç!
„Ñü Ü«∂`«‡ k=ºOÉË ÉÏÅ‰õΩÖÏ~å! ÉÏeHõÖÏ~å!
`«`«fi`«ó k=ºOÉË II„ÑüII ÉÏÅÉÏeHõ „áœ_èÖ» Ï¡~å!
Ñ≤Å¡Å ÃÑ^ŒÌÅ HõO^ŒiH©
Ö’|Ü«∞à◊§QÆÅ „Ñ¨Hõ$ux K«Å¡x ã¨ÅÇ¨ K≥Ñ¨Ù`å#∞
™êfinè#O|∞# #∞OK«∞H˘x Ñ¨~°∞QÆ∞ Ñ¨~°∞QÆ∞<å ~å~°O_ç!
JO`«~°æ`«=∞QÆ∞ k=º`«fi=Ú‡#∞ Ñ¨~°∞QÆ∞ Ñ¨~°∞QÆ∞<å ~å~°O_ç! IIÉÏII
„Ñ¨ã∞¨ Êù@ Ñ¨~K° ∞« >ˇ rq`«Q=Æ ∞º=Ú II„ÑüII
P`«‡~°∂Ñ¨ÙÖË g∞~°O`å!
ÉèíH˜Î, *Ï˝#, ^è•º#, Hõ~°‡=ÚÅ P`Õ‡ x[=ÚQÆ g∞~°O`å!
#<Àfl, H˘<Àfl, Z#∞flH˘x P`Õ‡ g∞ x[`«`«fi=∞x
k=º`«fiO|∞#∞ „Ñ¨ã¨∞Êù@Ñ¨~°z g∞ˆH g∞~°∞ <Õ~°∞ÛH˘x
=ÚHÍÎ`∞« ‡O_≥· "≥∞ÅQÆ=Öˇ II„ÑüII „Ñü XHõ¯iH© <Õ~°ÊO_ç
„Ñü XHõ¯iH© <Õ~°ÊO_ç IIÉÏII
W^≥ Ñ¨Ó~°‚OÉ∫ ^èŒ~°‡=∞ø@KÕ
J~°Û#, PÅÜ«∞, PHõ$`«∞Å∞ x^Œ∞~°áÈÜ≥∞_»∞ g∞ P`«‡
qkè, q^è•Ü«∞Hõ, q=~°}ÖˇÅ¡ ÖËÑ≤#O`«<Õ ZOK«HÍ¯
J„Ñ¨^•è #=∞QÆ∞ JOâ◊=ÚÖˇ II„ÑüII „Ñ¨HÍtOK«∞<À K«∂_»O_ç
Ñ¨~°=tOK«∞<À K«∂_»O_ç
„Ñ¨HÍtOK«∞<À K«∂_»O_ç
Ñ¨~°=tOK«∞<À K«∂_»O_ç IIÉÏII
JÑ¨C_»∞ g∞Ö’ P`«‡=Å¡<Õ

â◊H˜Î=K«∞Û#∞, MÏºu =K«∞Û#∞†
=∞Oz=K«∞Û#∞, =∂#º`« =K«∞Û#∞†
Ñ¨q„`«=∞ø =∞k, Ñ¨~°"≥∞ÿâ◊fi~°º=Ú
ZÖÏ "≥ÅÜ«Ú<À K«∂_»O_ç
ZÖÏ "≥ÅÜ«Ú<À K«∂_»O_çç IIÉÏII
104
7. â◊H˜Î=∞O`«∞_® 9. J_»∞QÆ∞, J_»∞QÆ∞,

ÖË"À~¸! #_»∞=Ù! =ÚO^Œ∞‰õΩ!
â◊H˜Î=∞O`«∞_® ÖË"À~¸! J_»∞QÆ∞, J_»∞QÆ∞, #_»∞= =ÚO^Œ∞‰õΩ,
nè~°Ñ¨Ù~°∞+¨µ_® ÖË"À~¸ (J_»∞QÆ∞, J_»∞QÆ∞, #_»∞=QÍ)
J„ÑüÇ¨Ï`«=∞ø P`«‡â◊H˜Î h J_»∞QÆ∞, J_»∞QÆ∞, QÆ_»záÈ=Ù†
JO`«~°=∞O^Œ∞# QÆÅ^À~ÚII J_»∞QÆ∞, J_»∞QÆ∞, #_»K«∞"åx,
J_»∞QÆ∞ÅO^Œ∞ #_»K«∞ ÅH˜∆ ‡ IIJII
Éè∫uHõ=ÚÅÃÑ· „Ñ¨ãïOzu"å
Éè∫uHõ ãÖÑ¨^Œ h^À~¸ II `«~°∞=ÚK«∞#fl HÀ`«∞Åxfl
Ñ¨~°∞QÆ∞fÜ«Ú Z^Œ∞~°∞u~°∞QÆ
|∞kú ÉèÏ=#Å K˘Ñ≤ÊOzu"å Z^Œ∞~°∞H˘x# ZO`« ÃÑ¶∂~°
„Ñ¨*Ï˝„áêÉèí= Ñï}`«=∞ø II Hõ+ì̈"≥∞ÿ# W>ì̌ f~°∞ IIJII
P`«‡ P`«‡ÃÑ· ÑïfiOzu"å <ÕÅ <å\˜#\˜ì yO[

#~°∞_Õ t=Ù_≥· =∞#∞<À~Ú II <ÕÅ, h~°∞, QÍe Ü«∞QÆ∞<≥?
`«#‰õΩ =Åã≤#@∞¡ =∞Åz
8. =º~°÷áÈHõ_»Å yO[ =O\˜ "≥ÚÅÔH Ü«∞QÆ∞#∞ IIJII
qãï˚OÑ¨Ù=Ú! Ç≤ÏO^Œ∂, =Úã≤¡O, ¢ÔH·ã¨Î=Ù_≥·<å
=º~å÷<Õfi+¨} qãï˚OK«∞K«∞ =∞`«=Ú<ÕÅ =∂~°=ÅÜ«Ú
^≥·==Ú g∞~°x `≥eÜ«Ú@ =∞Ozk =∞`«=ÚÅO^Œ∞ =∞~°‡"≥∞iy
^≥·==Ú g∞~°x `≥eã≤ ã¨∞Y=ÚQÍ `«# =∞`«=Ú# ÃÑ~°∞QÆ=ÅÜ«Ú IIJII
`«$Ñ≤Î K≥O^Œ∞K«∞ "≥∞ÅQÆO_ç II=º~°÷II
=º~°÷áÈHõ_»Å qãï˚OK«∞K«∞
áê„`«áÈ+¨}=Ú ÉÏQÆ∞QÆ KÕÜ«Ú=Ú
qâ◊fi~°OQÆ=Ú# h^Œ∞ áê„`«#∞
#@∞x q^è=Œ ÚQÍ #@# "≥Ú#~°∞Ê=ÚII
II=º~°÷II
105
Ñ¨ÙëêÊO[e
10. K≥~°∞=Ù‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ QÆ@∞ìÅÖ’!

(N a.Ü«∞ãπ.P~ü. PO[<ÕÜ«ÚÅ∞ QÍiKÕ
ˆQÜ«∞~°∂ÑÖÖ’ ~°zOK«|_ç# N~å=∞Hõ$+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨ ã¨∂‰õΩÎÅ∞)
K≥~°∞=Ù‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ QÆ@∞ìÅÖ’

<åÅ∞QÆ∞ q^èŒ=ÚÅ áê„`«ÅÖ’ I
h\˜x `≥K≥Û_ç ¢ã‘ÎÅxi
JHÍfi! "å@~ü! áêh! "ås! IIK≥~°∞=Ù‰õΩII
JO^èŒ∞Å∞ #Å∞QÆ∞~°∞ U#∞QÆ∞#∞

`å‰õΩK«∞ <åÅ∞QÆ∞ "≥·Ñ¨ÙÅ#∞ I
U#∞QÆ∞ ~°∂Ñ¨=Ú x@¡xi
ã¨ÎOÉèíO! Ñ‘áê! áê=¸! KÕ\Ï! IIK≥~°∞=Ù‰õΩII
Tã¨~°"≥e¡H˜ ~°OQÆ∞Å#∞
áêO^äŒ∞Å∞ #Å∞QÆ∞~°∞ K«∂K«∞K«∞#∞ I
K≥Ñ≤Êi W@¡x QÆ\ ˜ìQÆ#∂
Z~°∞Ñ¨Ó! Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ó! T^•! hÅO! IIK≥~°∞=Ù‰õΩII
NQÆ∞~°∞^Õ=ÙÅ∞ W@¡xi,
Jxfl ¿Ñ~°∞Å∂ ^Õ=Ùx"Õ!
Jxfl ~°∂Ñ¨ÙÅ∂ ^Õ=Ùx"Õ!
ã¨QÆ∞} x~°∞æ}Ïf`«∞_»∞#∂! IIK≥~°∞=Ù‰õΩII
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
106
107
Ñ¨ÙëêÊO[e
ã¨∞Îu
Hõ$+¨‚ â◊`«Hõ=Ú
N ~°∞H˜‡}©â◊, ˆHâ◊=,
<å~°^Œ ãÖw`«Ö’Å, #QÆ^èŒ~° â∫s,
^•fi~°HõxÅÜ«∞, [<å~°Ì#,
HÍ~°∞}º=Ú`À_» =∞=Ú‡ QÍ=Ù=Ú Hõ$ëê‚!
h"Õ `«e¡q `«O„_çq,
h"Õ <å `À_»∞ h_», h"Õ ãŸ∞_Ò
h"Õ QÆ∞~°∞_»=Ù ^≥·==Ú,
h"Õ <å ÑüÜ«Ú QÆuÜ«Ú, x[=ÚQÆ Hõ$ëê‚!
<å~åÜ«∞} Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°,
^è•~å^èŒ~° hÅ^ÕÇ¨Ï, ^•#="≥·s,
H©∆~åaúâ◊Ü«∞#, Ü«∞^Œ∞‰õΩÅ
g~å, ##∞ QÍ=Ù Hõ~°∞} "≥ÅÜ«∞QÆ Hõ$ëê‚!
Ç¨ÏiÜ«∞#∞ Ô~O_»Hõ∆~°=ÚÅ∞
Ç¨Ïi~ÚOK«∞#∞ áê`«Hõ=ÚÅ #O|∞[<åÉèÏ!
Ç¨Ïi h <å=∞ =∞Ç¨Ï`«Î fi=Ú
Ç¨ÏiÇ¨Ïi á⁄QÆ_»OQÆ =â◊"≥∞ Ç¨Ïi NHõ$ëê‚!
„‰õÄ~å`«∞‡_»*Ïg∞à◊√_»∞
<å~åÜ«∞} Ü«∞#∞K«∞ P`«‡#O^Œ#∞ Ñ≤Å∞=<£,
Usu <ÕÅ∞H˘O\˜q!
Us h ™ê\˜"ÕÅ∞Ê ÖˇO^Œ∞#∞ Hõ$ëê‚!
J„‰õÄ~°=~°^Œ, =∂^èŒ=,
K«„HÍÜ«Ú^èŒ, Y_»æáê}˜, â∫i, =Ú‰õΩO^•,
â◊„HÍk kq[ã¨#∞fl`«,
â◊√„HÍiÛ`«, ##∞fl QÆ~°∞} E_»∞=Ú Hõ$ëê‚!
108
ã¨∞Îu – Hõ$+¨‚ â◊`«Hõ=Ú
#O^Œ∞x =Ú^Œ∞ÌÅÑ¨\ ì̃q,
=∞O^Œ~°yi^èŒ~°∞x, Ç¨Ïix, =∂^èŒ= q+¨µ‚<£,
ã¨∞O^Œ~° ~°∂Ñ¨Ùx =ÚxQÆ}
=Ok`«∞ x#∞ ^ŒÅ`«∞ ÉèíHõÎ=`«ûÅ Hõ$ëê‚!
F HÍ~°∞}º Ñ¨Ü≥∂xkè,
<åHÍ^è•~°O|=QÆ∞K«∞, #Ü«∞=ÚQÆ „É’=<£,
<åˆHÅ W`«~° zO`«Å∞,
<åHÍkèÑ¨ q#∞`« Ö’Hõ<åÜ«∞Hõ Hõ$ëê‚!
"Õ^ŒO|∞Å∞ QÆ#<Õ~°x
Pk Ñ¨~°„|Ç¨Ï‡=¸iÎ, J#Ñ¶¨∞ =Ú~ås!
<åk‰õΩ¯ Ez QÍ=Ù=Ú,
hkˆH¯ #q∞‡<å_», x[=ÚQÆ Hõ$ëê‚!
[##=Ú
Ñ¨^∞Œ <åÅ∞QÆ∞ Éè∞í =#O|∞Å
‰õΩ^Œ∞~°∞QÆ h‰õΩH˜∆ xÅ∞ÊH˘# <Õ~°Êi"≥·,
qk`«O|∞QÆ <å ^Õ=H˜
Ü«Ú^Œ~°=ÚÖ’ <≥@∞ìÖÁky Ü«ÚO\˜q Hõ$ëê‚!
J+¨ìq∞ ~ÀÇ≤Ï}˜ „á⁄^Œ∞Ì#,
J+¨ì=∞ QÆ~°ƒù=Ú# |∞\˜ì Ü«∂ ^Õ=H˜HÕ,
^Œ∞+¨µìx HõOã¨∞ =kèOÑ¨"≥,
ã¨$+≤ì „ÑüáêÅ#O|∞ ¿ãÜ«∞QÆ Hõ$ëê‚!
ÉÏÅº=Ú
JO^≥Å∞ QÆ*ˇ˚Å∞ „"≥∂Ü«∞QÆ,
zO^Œ∞Å∞ „^˘‰õΩ¯K«∞#∞, "Õ_»¯ K≥Å∞"å~°OQÍ,
#O^Œ∞x ãü Ü«∂ QÀÑ≤Hõ
=ÚO^Œ~° <å_»∞^Œ∞=Ù q∞QÆ∞Å =ÚiÜ«ÚK«∞ Hõ$ëê‚!
109
Ñ¨ÙëêÊO[e
Ç¨ÏiK«O^Œ#O|∞ "Õ∞#∞#,
Hõ~°"≥ÚÃÑÊ_»∞ Ç¨Ïã¨Î=ÚÅ#∞ HõOHõ}~°==ÚÖò,
L~°=Ú# ~°`«fl=Ú "≥∞~°Ü«∞QÆ
|~°yu"Ò h^Œ∞ ÉÏÅ =Ü«∞ã¨k Hõ$ëê‚!
áê}˜`«ÅO|∞# "≥#flÜ«Ú,
"Õ}©=¸ÅO|∞ #O^Œ∞ "≥ÅÜ«∞QÆ Ñ≤OKè«O
ÉÏ}©=Ú`«º=Ú =Ú‰õΩ¯#,
*Ï}∞_»"≥· ^•Å∞Î âı+¨âß~Úq Hõ$ëê‚!
bÅÅ∞
=∞_»∞QÆ∞‰õΩ [x HÍmÜ«Úx
Ñ¨_»QÆÅÃÑ· Éèí~°`«âß¢ã¨ÎÑ¨^Œúu "≥ÅÜ«∞<£,
Hõ_»∞"Õ_»∞Hõ`À <å_≥_»∞
J_»∞QÆ∞Å<Õ =∞k^ŒÅO`«∞ JK«∞º`« Hõ$ëê‚!
|$O^•=#=Ú#, „|Ç¨‡
#O^•~°ƒùHõ=¸iÎ, "Õ}∞<å^Œ=Ú h"å
=∞O^•~° =¸Å=Ú# QÀ
qO^• Ñ¨ÓiO`«∞"Ò~°, "Õ_»∞Hõ Hõ$ëê‚!
^Õ"OÕ „^Œ∞_»Å∞Hõ`À_»#∞
"åqiQÍ ~åà◊§"å# =_ç QÆ∞i~ÚOÑ¨<£
QÀ=~°ú# yiÜ≥∞uÎu,
QÀ=ÙÅ QÀÑ¨‰õΩÅ QÍK«∞H˘~°ÔH· Hõ$ëê‚!
JO_»["åÇ¨Ï# q#∞, „|
Ç¨‡O_»O|∞Å |O`«∞Å@∞¡ P_≥_»∞ h"å
H˘O_»Å <≥uÎu =O^Œ∞~°∞,
H˘O_çHõ Ñ¨xQÍHõ, ^˘_»¤H˘O_® Hõ$ëê‚!
110
ã¨∞Îu – Hõ$+¨‚ â◊`«Hõ=Ú
JO™êÅOa`« ‰õΩO_»Å,
HõO™êO`«Hõ, h=Ù ^•fi~°HÍÑ¨Ùi Ö’#<£,
ãÖ™êi su #∞O\˜q,
Ç¨ÏO¿ãO„^Œ! qâßÅ<Õ„`« JK«∞º`« Hõ$ëê‚!
t+¨ì~°Hõ∆} – ^Œ∞+¨ìtHõ∆}
JOQÆ# Ñ¨#∞Ñ¨Ù#, ^èÀ=u
H˘OQÆ∞# #@∞‰õΩÅ#∞ =Ú_»∞K«∞H˘x =zÛ# Ü«∂
ãÖQÆu qx, ^ŒÜ«∞<˘ãÿu
~°OQÆ∞QÆ ãÖÑ¨^ŒÅ∞ Ö’Hõ~°Hõ∆Hõ Hõ$ëê‚!
''Ç¨! =ã¨∞^Õ= ‰õΩ=∂~°Hõ!
HÍ=Ù=Ú <å =∂#=∞#∞K«∞—— HÍq∞x "Õ_»<£
P =#*ÏH˜∆H˜ xzÛu,
N=~° JHõ∆Ü«∞=∞@OK«∞ pÔ~Å∞ Hõ$ëê‚!
â◊√„Éèí=∞QÆ∞ áêOK«[#º=Ú,
J„ÉèíOHõ+¨ Ñÿk „"≥∂= PÇ¨Ï= Éèí∂q∞<£,
q„Éèí=∞=Ú ^Œ#∞[ã¨∞`å
QÆ~°ƒùO|∞Å |QÆ∞Å*ËÜ«Ú Ñ¶¨∞#∞_»=Ù Hõ$ëê‚!
[Ü«∞=Ú#∞ q[Ü«Ú# H©Ü«∞"≥,
Ç¨ÏÜ«∞=ÚÅ =ÚÅ∞HÀÅ "≥∂Ñ≤ Ü«∞^ŒeOz, =∞Ç¨
~°Ü«∞=Ú# ~˘Ñ¨Ê"≥ `Õ~°∞#∞,
ÉèíÜ«∞=Ú# iÑ¨Ù¿ã# qiy áê~°QÆ Hõ$ëê‚!
^Œ∞~°˚#∞ÅQÆ∞ #$Ñ¨ãÖÑ¶¨∞=Ú
xi˚OÑ¨QÆ ^ŒÅz h=Ù, xdÖÏ^è•~å!
^Œ∞~°˚#∞Å#∞ =kè~ÚOÑ¨#∞,
J~°∞˚# ~°^äŒKÀ^Œ‰õΩO_»"≥·uq Hõ$ëê‚!
111
Ñ¨ÙëêÊO[e
â◊„Hõã¨∞`«∞ QÍK«∞H˘~°ÔH·,
K«„Hõ=Ú KÕÑ¨\ ˜ì cè+¨µ‡ [OÑ¨QÆ [#∞ h
q„Hõ=∞ "Õ∞=∞x á⁄QÆ_»∞^Œ∞
#„Hõ„QÆÇ¨Ï ã¨~°fiÖ’Hõ <åÜ«∞Hõ Hõ$ëê‚!
kq*ËO„^Œ ã¨∞`«∞x [OÑ≤Ü«Ú
~°qã¨∞`«∞ ~°H˜∆Oz<å=Ù ~°Ñ¶¨Ú~å=Ú_»"≥·!
kq*ËO„^Œ ã¨∞`«∞x QÍzÜ«Ú,
~°qã¨∞`«∞ |i=∂iÛ`Ò~° ~°}=Ú# Hõ$ëê‚!
^Œ∞~°ƒù~° ÉÏ}=Ú ~åQÍ,
QÆ~°ƒù=ÚÖ’ #∞O_çÜ«∞ÉèíÜ«∞ HÍ=Ù=∞@#fl<£,
x~°ƒù~°Hõ$Ñ¨ ~°H˜∆Ozu
J~°ƒù‰õΩ Jaè=∞#∞ºã¨∞`«∞x JK«∞º`« Hõ$ëê‚!
y~°∞ÅO^Œ∞ "Õ∞~°∞"Ò^Œ∞=Ù,
ã¨∞~°ÅO^Œ∞#∞ xO„^Œ∞_Ò^Œ∞, K«∞Hõ¯ÅÖ’#<£
Ñ¨~°=∂`«‡ K«O„^Œ∞_»=Ù^Œ∞=Ù,
#~°∞ÅO^Œ∞#∞ #$Ñü"Ò^Œ∞, #Ü«∞=ÚQÆ Hõ$ëê‚!
K«∞Hõ¯Å <≥#flQÆ =K«∞Û#∞,
„QÆ‰õΩ¯# Éèí∂ˆ~}∞=ÙÅ#∞ QÆ}∞uOÑ¨#QÆ∞<£,
*ÁHõ¯Ñ¨Ù h QÆ∞}*ÏÅ=Ú
JHõ¯[=∞QÆ∞ ÖˇHõ¯ÃÑ@ì JA#‰õΩ Hõ$ëê‚!
‰õΩH˜∆x xdÅ [QÆO|∞Å
xˆH∆Ñ¨=Ú *Ëã≤, „Ñ¨à◊Ü«∞ h~°kè#_»∞=∞<£,
~°Hõ∆Hõ =@Ñ¨„`«=ÚÃÑ·
^ŒHõ∆`« Ñ¨=oOK«∞#\˜ì ^èŒ#∞º_» Hõ$ëê‚!
qâ’fi`«ÊuÎH˜ „|Ç¨Ï‡=Ù,
qâ◊fi=Ú ~°H˜∆OÑ¨^ŒÅz q+¨µ‚_»=#QÍ,
qâ◊fi=Ú *ˇ~°∞Ñ¨#∞ Ç¨Ï~°∞_»=Ù,
qâßfi`«‡Hõ h"≥Ü«∞QÆ∞K«∞ "≥ÅÜ«∞QÆ Hõ$ëê‚!
112
ã¨∞Îu – Hõ$+¨‚ â◊`«Hõ=Ú
JQÆ}˜`« "≥·Éèí= ˆHâ◊=!
#QÆ^èŒ~°, =#=∂e Ü«∂k<å~åÜ«∞} Ü≥∂
ÉèíQÆ=O`«∞_», N=∞O`«∞_»,
[QÆnâ◊fi~° â◊~°}∞ â◊~°}∞ â◊~°}=Ú Hõ$ëê‚!
â◊~°}ÏQÆu
=#*ÏHõ∆ ÉèíHõÎ=`«ûÅ,
Ñ¶¨∞#=¸iÎ „`«Ü«∞=Ú#O^Œ∞ Hõ~°∞}Ïxkè"≥·
[#∞ h ã¨^Œ∞æ}*ÏÅ=Ú,
ã¨#HÍk =ÚhO„^Œ∞Öˇ#fl *ÏÅ~°∞ Hõ$ëê‚!
‰õΩOcèO„^Œ =~°^Œ, ˆHâ◊=
[OÉèÏã¨∞~°"≥·i, kq[ã¨#∞fl`« K«i`å,
Ü«∞OÉè’[<Õ„`«, [Åxkè
QÆOcè~°`« ##∞flQÍ=Ù Hõ~°∞}#∞ Hõ$ëê‚!
kÔH¯=fi~°∞ „Ñ¨Ç¨¡^Œ∞‰õΩ
kÔH¯=fi~°∞ áêO_»=ÙÅ‰õΩ, n#∞Å ÔHÑ¨Ù_»∞<£
kÔH¯=fi~°Ü«∞ºÇ¨ÏÅº‰õΩ,
kÔH¯=fi~°∞ h"≥ <å‰õΩ kHõ¯=Ù Hõ$ëê‚!
Ç¨Ïih"≥ k‰õΩ¯ <å‰õΩ#∞,
ã≤i`À <Õ`≥Oz =∞Hõi tH˜∆Oz ^ŒÜ«∞<£
|~°"Õ∞+≤ª ã¨∞~°Å∞ ÉÁQÆ_»QÆ
Hõi QÍz# su, ##∞fl QÍ=Ù=Ú Hõ$ëê‚!
^ŒO_»=∞Ü«∂ qâ◊fiOÉèí~°!
^ŒO_»=∞Ü«∂ Ñ¨ÙO_»sHõ ^Œà◊<Õ„`« Ç¨Ïs!
^ŒO_»=∞Ü«∂ Hõ~°∞}Ïxkè!
^ŒO_»=∞Ü«∂ h‰õΩ<≥Ñ¨Ù_»∞ ^ŒO_»=Ú Hõ$ëê‚!
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
113
Ñ¨ÙëêÊO[e
^•â◊~°nä â◊`«Hõ=Ú
N~°Ñ¶¨Ú~å=∞, Kå~°∞ `«∞Åã‘^Œà◊ ^•=∞, â◊=∞Hõ∆=∂k â◊$O
QÍ~° QÆ∞}Ïaè~å=∞, „u[QÆ#∞fl`« â∫~°º~°=∂ÅÖÏ=∞, ^Œ∞
~åfi~° Hõ|O^èŒ~åHõ∆ã¨ q~å=∞, [QÆ[˚# HõÅ‡ëê~°‚"À
`åÎ~°Hõ <å=∞, Éèí„^Œyi ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
~å=∞ qâßÅ q„Hõ=∞ Ñ¨~ål`« ÉèÏ~°æ=~å=∞ ã¨^Œ∞æ}
™È÷=∞ Ñ¨~åOQÆ<å q=ÚY ã¨∞„=`«HÍ=∞ qhÅ h~°^Œ
âßº=∞, Hõ‰õΩ`«÷û=Oâ◊ HõÖâßO|∞kè™È=∞ ã¨∞~åi^À~°ƒÖ’
^•Ì=∞ q~å=∞ Éèí„^Œyi ^•â◊~°nä! HÍ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
JQÆ}˜`« ã¨`«ºÉèÏ+¨, â◊~°}ÏQÆ`«áÈ+¨, ^ŒÜ«∂Åã¨*ò~°≠s
qQÆ`« ã¨=∞ã¨Î^À+¨, Ñ¨$kägã¨∞~° `À+¨, „uÖ’HõÑ¨Ó`« Hõ$
^ŒæQÆ# ^èŒ∞h =∞~°O^Œ Ñ¨^ŒHõO[ qâı+¨, =∞}˜„Ñ¨ÉèÏ ^èŒQÆ
^Œúy`« qÉèí∂+¨, Éèí„^Œyi ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
~°OQÆ^Œ~åu ÉèíOQÆ, YQÆ~å[ `«∞~°OQÆ, qÑ¨`«Ê~°OÑ¨~À
`«∞ÎOQÆ `«=∞ó Ñ¨`«OQÆ, Ñï`À+≤`«~°OQÆ, ^ŒÜ«∂O`«~°OQÆ, ã¨
`«ûOQÆ, ^èŒ~å`«‡*Ï Ç¨Ï$^ŒÜ«∞™ê~°ã¨ Éèí$OQÆ, xâßK«~å|˚ =∂
`«OQÆ, â◊√ÉèÏOQÆ, Éèí„^Œyi ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
^Œ∞i`«Å`åÅq„`«, Y~°^Œ∂+¨} HÍ## guÇ¨ÏŸ„`«, Éèí∂
Éèí~°}HõàÏ qz„`«, Éèí=|O^èŒ q"≥∂K«#ã¨∂„`«, Kå~°∞q
ã¨∞Êù~°^Œ~°qO^Œ <Õ„`«, Ñ¶¨∞# Ñ¨Ù}ºK«i„`«, qhÅÉèí∂iHõO
^èŒ~° ã¨=∞QÍ„`«, Éèí„^Œyi ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
=ÚÑ¨C# HÍÅHÕHõ~°∞Å∞ =ÚOy@ =zÛ#"Õà◊, ~ÀQÆ=ÚÖò
Q˘Ñ¨Ê~°"≥∞ÿ#KÀñ QÆÑ¶¨=Ú ‰õΩ`«∞ÎHõ xO_ç#"Õà◊, ÉÏO^èŒ=ÙÖò
QÆÑ≤Ê#"Õà◊, g∞ ã¨‡~°} QÆÅ∞æ<˘ QÆÅæ^˘ <åñ\˜ H˜Ñ¨C_Õ
`«Ñ¨ÊHõKÕ`«∞ g∞ Éèí[# ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
114
ã¨∞Îu – ^•â◊~°nä â◊`«Hõ=Ú
Ñ¨~°=∞^ŒÜ«∂x^èÕ, Ñü`«áê=#<å=∞ Ç¨Ïˆ~ Ü«∞@OK«∞ ã¨∞

ã≤÷~°=∞`«∞Öˇ· ã¨^• Éèí[#¿ãÜ«Ú =∞Ç¨`«∞‡Å áê^Œ^èŒ∂o <å
t~°=Ú# ^•Å∞Î 'g∞~°@‰õΩ *Ë~°‰õΩ— _»OK«∞ Ü«∞=ÚO_»∞ HÕHõ~À
`«¯~°=ÚÅ HÍ#Éˇ@∞ì#@ ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
~å=∞Ç¨Ïˆ~, Hõ‰õΩ`«÷ û‰õΩÅ ~å=∞Ç¨Ïˆ~, ~°Ñ¶¨Ú~å=∞ ~å=∞ N
~å=∞Ç¨Ïˆ~ Ü«∞@OK«∞, =∞k ~°OlÅ ÉèËHõQÆà◊O|∞bÅ h
<å=∞=Ú ãÖã¨‡iOz# [#O|∞ Éèí=OÉˇ_»ÉÏã≤ `«`«Ê~°O
^è•=∞ x"åã¨∞Ö∫^Œ∞~°@ ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
zHõ¯x áêÅÃÑ· q∞ã≤q∞*ˇOk# g∞ñQÆ_» ÑÖK«^•~°`À
"≥∞H˜¯#ÉèíOy, g∞ q=∞Å"Õ∞K«Hõ~°∂Ñ¨ ã¨∞^è•~°ãÖ|∞ <å
=∞‰õΩ¯=Ñ¨à‹§~°O|∞# ã¨=∂Ç≤Ï`« ^•ã¨º=∞<Õ\ ˜ ^À~Ú@<£
^ŒÔH¯#@OK«∞ Aéˇ]^Œ#∞, ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
Aéˇ]^Œ g∞ Hõ^ä•=∞$`«=Ú Aéˇ]^Œ g∞ Ñ¨^ŒHõO[`ÀÜ«∞=Ú<£
Aéˇ]^Œ ~å=∞<å=∞=Ú# *ÁaƒÅ∞K«∞#fl ã¨∞^è•~°ãÖ|∞ <Õ
Aéˇ]^Œ Aé∞]Aé∞˚QÆ ~°∞K«∞Öò QÆ#∞"åi Ñ¨^ŒO|∞QÆ∂~°Ê"Õ
`«é∞]Å`À_ç á⁄uÎ_»Hõ ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
ã≤iQÆÅ<åñ_»∞ "≥∞ÿ=∞éz zH˜¯#<åñ_»∞ ^ŒÅOz Ñ¨Ù}º=ÚÖò
á⁄iñÉÁi ¿ãÜ«∞<≥·u#x á⁄H˜¯#ñQÆÅ∞æ<≥ QÍezK«∞ÛÃÑ·ñ
ÔQ~°e# "Õà◊ñ ^ŒÑ≤ÊQ˘x H©_»Ê_»∞"Õà◊ [ÅO|∞ QÀi `«
`«Î~°=Ú#ñ „^Œqfi#O QÆÅ^≥ ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
ã¨~°ã¨∞x =∂#ãÖ|∞ ã¨~°ãÄ˝ñ_≥~°∞OQÆ∞#∞ =Ú+¨¯~å^èŒ=ÚO
_≥é˜ñy „QÆÇ≤ÏOK«∞"å_≥ H˘Å<ÕHõ x"åã¨=ÚñQÍQÆ ^Œ~°∞Ì~°O
|~°Ü«∞ñQÆ <Õ~°∞Û<≥@∞¡ qHõKå|˚ =∞~°O^Œ ~°Ãã·Hõ™œ~°Éè’
`«¯~°=Ú q∞oO^Œ"≥ÚO^Œ∞ „H˜Ü«∞ ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
115
Ñ¨ÙëêÊO[e
ÉèíO_»#cè=Úñ_®~°Î[# ÉÏO^èŒ=Ùñ_»∞[˚fiÅ ÉÏ}`«∂}HÀ
^ŒO_»HõàÏ„Ñ¨K«O_» Éèí∞[ `åO_»=H©iÎH˜ ~å=∞=¸iÎH˜<£
Ô~O_»=™ê\˜ ^≥·=q∞ñHõ ÖËñ_»#∞K«∞<£ QÆ_»QÆ\ ˜ì ÉèËiHÍ
_®O_»_» _è®O_» _è®O_» x#^ŒO|∞ Å*ÏO_»=Ú xO_» =∞`«Î"Õ
^ŒO_»=Ú <≥H˜¯ Kå>ˇ^Œ#∞ ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
ZHõ¯_ç `«e¡^ŒO„_ç ã¨∞`«∞ÖˇHõ¯_ç"å~°∞ Hõà◊„`«ÉÏO^èŒ=O
ÉˇHõ¯_» r=Ùñ_≥\ ˜ì `«#∞"≥uÎ# |∞@∞ìK«∞ É’=ÙK«∞#fl "å
_˘Hõ¯_≥ áêÑ¨Ñ¨Ù}ºÑ¶¨Å "≥ÚOk# <˘Hõ¯_≥ HÍ#~å_»∞ "Õ
é˘Hõ¯_»∞ "≥O@#O\˜Éèí= "≥ÚÅ¡#Ü«∂ Hõ$ÑË_»=Ü«∞º h
@Hõ¯i =∂Ü«∞ÅOk_»Hõ ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
<Àñz# `«e¡^ŒO„_çH˜ñ ^Œ#∂Éèí=Ùñ _˘Hõ¯_≥KåÅ∞ "Õ∞\˜ KÕ
KåñK«x "å_»∞ "Õé˘Hõñ_»∞ Kåz# ÖË^Œ# H˜K«∞Û"åñ_»∞ <À
~åñz x[O| HÍx Ñ¨Å∞HÍ_»x "å_»∞ ~°}O|∞Ö’# "Õ∞<£
^•ñK«x "å_»∞ Éèí„^Œyi ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
ÉÁOHõx "åñ_≥ Ü≥∂QÆ∞º _»i|$O^Œ=Ú ÖˇuÎ# KÀ@ l=fi‰õΩO
[OHõx"åñ_≥ *’^Œ∞ ~°ÉèíãÖ|∞# #i÷ Hõ~°O|∞ ™êñz#O
Q˘OHõx"åñ_≥ ^•`« q∞=ÚñQ˘eÛ ÉèílOz# "å_≥áÈ x~å
`«OHõ=∞#ã¨∞¯ñ _≥#flQÆ#∞ ^•â◊~°nä! Hõ~°∞}ÏÑ¨Ü≥∂xnè!
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~° â◊`«Hõ=Ú
x#∞ ¿ãqOÑ¨QÆ <åÑ¨^ŒÖÁÊ_»=∞h, x`Àº`«û=O||ƒh
[#=∂„`«∞O_»#h =∞Ç¨`«∞‡_»#h ãÖ™ê~°"≥∂Ç¨ÏO|∞ ÃÑ·
H˘#h *Ï˝#=ÚQÆÅæh „QÆÇ¨ÏQÆ`«∞Öò ‰õΩOkOÑ¨h, "Õ∞Å∞ =
zÛ# ~åh Ü«∞q <å‰õΩ Éèí∂+¨}=ÚÖË, NHÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
U "Õ^ŒO|∞ ÑïîOK≥Å∂`«, Éèí∞[QÆOÉË âß¢ã¨Î=ÚÅ∂ûK≥ ^•
<Õ q^•ºÉèíºã¨#O ÉÁ#Ô~Û QÆi, K≥OKÕ=∞O„`«=¸Ç≤ÏOK≥, É’
^è•q~åƒù=x^•#=ÚÖò K«^Œ∞=ÙÅÜ«∂º? HÍ=Ù! g∞ áê^ŒãÖ
¿ã"åã¨H˜ÎÜ≥∞ HÍHõ [O`«∞`«uH˜<£, N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
116
ã¨∞Îu – HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~° â◊`«Hõ=Ú
x#∞fl#flq∞‡#su #=∞‡<˘~°∞Å<£, hHõ#fl <åÔH#fl ÖË
~°#flÅÌ=Ú‡Å∞ `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ QÆ∞~°∞O_®Ñ¨`«ûÇ¨Ü«ÚO_»∞ <å
Ü«∞<åfl! Ü≥∞#fl_»∞ ##∞fl ãÖã¨$u qëê^•OÉ’kè ^•\ÕK«∞ Ü«∞
zÛ<åfl#O^Œ ã¨∞MÏaú^ÕÖˇÛ^ÀHõ^Õ N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
H˘_»∞‰õΩÖò Ñ¨Ù@ì~°@OK«∞ <Õ_»∞Î~°q"Õ‰õΩÖò r=#„ÉèÏO`«∞Öˇ·!
H˘_»∞‰õΩÖò Ñ¨Ù@ìÔ~ H“~°"ÕO„^Œ∞#Hõ<Õ‰õΩÖò, "åiKÕ <ÕQÆ`«∞Öò
=_»Ãã<£? |∞„`«∞Å∞ÖËx Ü«∂ â◊√‰õΩ#‰õΩ<£ "å\˜Öˇ¡<Õ ^Œ∞~°æ`«∞Öò
K≥_»∞<Õ "≥∂Hõ∆Ñ¨^ŒO |Ñ¨Ù„`«‰õΩ#‰õΩ<£ N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
„QÆÇ¨Ï^À+Ö|∞Å∞ ^Œ∞iflq∞`«Î=ÚÅ∞ h HõàÏº}<å=∞O|∞ „Ñ¨
`«ºÇ¨Ï=Ú<£ ÉË~˘¯#∞ #∞`«Î"≥∂`«Î=ÚÅ ÉÏ^èŒOÉˇ@ìQÍ <ÀÑ¨Ù<Õ!
^ŒÇ¨Ï#∞OQÆÑ¨Ê*ÏÅ∞<Õ â◊ÅÉèíãÖ`å#O|∞? h ¿ã=KÕ
ã≤ Ç¨Ï`«ˆH¡â◊√Å∞QÍ~°∞QÍHõ =∞#∞AÖò N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
K«#∞"åiOQÆxÜÕ∞_»∞Û"å~°∞, [=Ú_®! ã¨`«ºO|∞QÍ=`«∞Î"Õ∞
=∞#∞=∂#OaHõ ÖË^Œ∞ #=Ú‡=∞x `å~å"Õà◊ <åˆ~=Ù#<£
=Ú#∞QÆOÉ’=ÙK«∞ ÉÏã¨KÕÜ«Ú@ ã¨∞g∞ =Ú=∂‡\˜HÕE_»QÍ
K≥#@∞ÖÏæ#~°∞ nx ÉèÏ=q∞k"À N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
Ñ¨qÑ¨Ù+¨ÊO|QÆ∞, #yfl=∞OK«QÆ∞ #‰õÄáê~°O|∞ Éèí∂g∞ã¨÷ÅO
|=Ù, â◊„`«∞O_»uq∞„`«∞_Ò, q+¨=Ú k"åºÇ¨~°=∞ø<≥#flQÍ
#=h=∞O_»e Ö’Ñ¨Å<£ t= t"Õ`åº ÉèÏ+¨}ÀÖÏ¡ã≤H˜<£
t=! h <å=∞=Ú ã¨~°fi=â◊ºHõ~°=∞ø, N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
áêÅ∞O|∞=fiÜ«Ú Éˇ>ˇì^Œ<£ QÆ∞_»∞=~å áêÑ¨#fl, ~åÜ«∞#fl, ÖË
ÖË Öˇ=∞‡#fl, #~°O\˜ÑÖ_»∞¡ Q˘x`Õ, ÖË‰õΩ#fl <Õ <˘Å¡#O
>Ë, ÖÏeOÑ¨Ô~ `«e¡`«O„_»∞ÅÑ¨Ù_»>Ë¡ `≥zÛ, "å`«ûÅº Å
H©∆ ‡ bÖÏ=K«#O|∞ÅO QÆ∞_»∞Ñ¨~å N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
Nâ‹·ÖËâ◊√ ÉèílO`«∞<À Ü«∞Éèí=Ù QÍOp<å^äŒ∞ ¿ãqO`«∞<À
HÍj=Å¡Éèí∞ Q˘ÅfiÉ’^Œ∞<˘, =∞Ç¨HÍàıâ◊√ |∂lO`«∞<À
<åjÅO|}∞"≥·# "Õ∞~°∞=#∞K«∞<£ ~°H˜∆OÑ¨"Õ h Hõ$áê
N â◊$OQÍ~° qÖÏã¨Ç¨ã¨=ÚÅKÕ N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
117
Ñ¨ÙëêÊO[e
XHõ Ñ¨Ó\ÕK«∞Hõ ‰õÄ_»∞ `«‰õΩ¯=QÆ∞<Õ <À~°fiOQÆÖË, ^≥O_» HÀ
Ñ¨Hõ h_»<≥fi^Œ‰õΩO, [eO [_çã≤ ‰õΩOÑ¨>ˇ¡`«∞ÎHÀ EK«∞, "å
#‰õΩ xO_ç¡O_»¡#∞ ^Œ∂~°∞, h `«#∞=Ù n##fiK«∞Û ™œYºO|∞ ~À
ã≤ Hõ_®ã≤OÑ¨~°∞QÍHõ =∞~°∞ÎºÅHõ\Ï! N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
ˆH^•~åk ã¨=∞ã¨Îf~°÷=ÚÅ∞ HÀi¯O E_» É’<Õ\ ˜H˜<£?
HÍ^• =ÚOye "å~°}Ïã≤ Hõ_»∞¿Ñ ÔH·ÖÏã¨â‹·ÅO|∞ h
áê^Œ ^è•º#=Ú ãÖÉèíqOK«∞#Ñ¨Ù_Õ ÉèÏqOÑ¨ ã¨∞*Ï˝# Å
H©∆ ‡ ^•i„^Œ∞Å∞QÍÔ~ Ö’‰õΩÅHõ\Ï N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
Ñ¨Ù_»q∞ xfl<˘flHõ aÅfiÑ¨„`«=Ú#<Õ Ñ¨ÓlOz, Ñ¨Ù}ºO|∞ #∞O
|_»Ü«∞<Õfl~°Hõ ÃÑ‰õΩ¯ ^≥·==ÚÅ‰õΩO |Ñ¨CÖò „Ñ¨™ê^ŒO|∞Å∞<£
‰õΩ_»∞=ÚÖò ^ÀÃãÅ∞ ™ê~°ã¨`«∞ÎÅ@∞‰õΩÖò QÆ∞yæà◊§#∞OÉˇ@∞ìK«∞<£
K≥_ç, Ü≥∞O^Œ∞O Q˘~°HÍHõ áÈ^Œ∞~°Hõ\Ï, N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
hÃÑ· HÍ=º=Ú *ˇÑ¨CK«∞#fl Ü«∞`«_»∞<£, h Ñ¨^Œº=ÚÖò „"åã≤~Ú
=∂‡ áê~î°OÉÁ#iO`«∞##fl Ü«∞`«_»∞<£, =∞OA„Ñ¨|O^èŒ=Ú‡ x
ëêªÑ¨ÓiÎO |iî~ÚOK«∞K«∞#fl Ü«∞`«_»∞<£, ã¨^•ƒO^èŒ=ÙÖò QÍHõ, pè
pè! Ñ¨$ëêªQÆ`«ÉÏO^èŒ=O|∞ x[=∂! N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
=<Õfl ÜÕ∞#∞QÆ∞`ÀÅ∞ ^Œ∞Ñ¨Ê@=Ú, |∞"åfi HÍÅ‰õÄ@O|∞, KÕ
y<Õfl „|Ç¨Ï‡HõáêÅ =Ú„QÆ=∞QÆ∞ Éè’ˆQ HõO~î°Ç¨~°O|∞, "Õ∞
eflhflÖÏQÆ∞# #∞O@Ü«ÚO ^≥eã≤Ü«Ú hfl áê^ŒÑ¨^Œ‡O|∞ KÕ
Ô~Û<åfl~åÜ«∞}∞ _≥@∞¡ =∂#ã¨=Ú ^• N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
`å`« ÅÌe¡Ü«Ú ^ŒO„_çÜ«Ú #‡iÜ«Ú ÃÑ^ŒÌÖÏÛ=QÍ E_»~À
cèuO ÉÁO^ŒQÆ <ÕÅ Kå=Ù#‰õΩQÍ, ÃÑO_®¡=Ú a_»¤e›`«
„"å`«O|∞ eÎÅHÕÑ¨, [O`«∞=ÙÅ‰õΩ <åfiÖÏÜ«∞"≥∞ÿÜ«ÚO_»QÍ
KÕ`Àgkä #~°∞O_»∞ x<£ Q˘Å∞=_À N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
*Ï`«∞ÖˇûÑ¨C@, ¿ã=KÕÜ«Ú@, =∞$+¨Öò ãÖkèOK«∞@, <åºÜ«∞Ñ¨Ù
MÏºuOÉÁO^Œ∞@, H˘O_≥QÍ_»=Ù@, Ç≤ÏO™ê~°OÉèí‰õΩO_Ò@, q∞
^ä•º`å`«Ê~°º=Ú ÖÏ_»∞@xflÜ«Ú Ñ¨~°„^Œ=ºO|∞ <åtOz, Ü«∂
N `å<≥xfl Ü«ÚQÆO|∞Å∞O_»QÆÅ^À N HÍà◊Ç¨Ïã‘Îâ◊fi~å!
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
118
hu – ã¨∞=∞f â◊`«Hõ=Ú
hu
ã¨∞=∞f â◊`«Hõ=Ú
KÕÜ«∞=Åã≤# Ñ¨#∞Å∞
WK«∞Û#^≥ q^Œº, ~°}=Ú#
*ÁK«∞Û#^Õ =∞QÆ`«#O|∞, ã¨∞Hõgâ◊fi~°∞Å<£
"≥∞K«∞Û#^≥ <Õ~°∞Ê, "å^Œ∞‰õΩ
=K«∞Û#^Õ H©_»∞ ã¨∞=Ú‡, =ã¨∞^èŒ#∞ ã¨∞=∞f!
LÑ¨HÍiH˜ #∞Ñ¨HÍ~°=Ú
qÑ¨s`«=Ú HÍ^Œ∞ ¿ãÜ«∞ q=iOÑÖQÍ
JÑ¨HÍiH˜ #∞Ñ¨HÍ~°=Ú <≥Ñ¨"≥∞#flHõ
¿ãÜ«Ú"å_»∞ <Õ~°Êi ã¨∞=∞f!
ZÑ¨Ê\˜ ÔHÜ«∞ºk „Ñ¨ã¨∞Î`«
=∞Ñ¨Ê\˜HÍ =∂@ÖÏ_ç Ü«∞#∞ºÅ =∞#=ÚÖò
<˘Ñ≤ÊOÑ¨Hõ `å<˘=fiHõ
`«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ u~°∞QÆ∞"å_»∞ ^èŒ#∞º_»∞ ã¨∞=∞f!
nè~°∞Å‰õΩ KÕÜ«Ú "Õ∞Åk
™ê~°O|QÆ∞ <åiˆHà◊ ãëÅ=Ú ÉèíOy<£
QÍ~°==Ú g∞i, g∞^Œ@
Éèí∂i ã¨∞MÏ=Ç¨Ï=ÚÅQÆ∞#∞ Éèí∞qÖ’ ã¨∞=∞f!
ÑüHõ_»‰õΩ, `«#∞fl QÆ∂iÛ#
ãüHõ_»‰õΩ#∞ "ÕÅ∞ÊHõ_»‰õΩ, ã¨^Œ∞æ~°∞ Hõ_»‰õΩ<£,
ã¨∞`«∞Hõ_»‰õΩ, iHõÎKÕ`«∞Å
=∞u=∞O`«∞Å∞ K«#~°∞, hu =∂~°æ=Ú ã¨∞=∞f!
q#^ŒQÆ∞ <≥=fi~°∞ K≥Ñ≤Ê#,
qx#O`«<≥ "ÕQÆÑ¨_»Hõ q=iOÑ¨^ŒQÆ∞<£,
Hõx HõÅ¡ x[=Ú `≥eã≤#
=∞#∞A_≥áÈ huÑ¨~°∞_»∞ =∞Ç≤ÏÖ’ ã¨∞=∞f!
119
Ñ¨ÙëêÊO[e
L`«Î=ÚÅ JaèÅHõ∆}ÏÅ∞
PH˘#fl ‰õÄ_≥ Ü«∞=∞$`«=Ú
`åQ˘OHõHõxK«∞Û"å_≥ ^•`« ^èŒi„u<£,
™ÈHÀ~°∞Û"å_≥ =∞#∞A_»∞
`Õ‰õΩ= QÆÅ"å_≥ =Oâ◊ uÅ‰õΩ_»∞ ã¨∞=∞f!
L_»∞=ÚO_»^≥ #∂ˆ~O_»∞¡#∞,
Ñ¨_çÜ«ÚO_»^≥ ¿Ñi‡áê=Ú Ñ¨k#∂ˆ~O_»∞¡<£
=∞_»∞QÆ∞# H˘ÔH¯~° Ü«ÚO_»^≥,
Hõ_»∞xÅ Ñ¨Ù~°∞ëê~°÷Ñ¨~°∞_»∞ HÍ=Öˇ ã¨∞=∞f!
Ñ¨~°<ås ™È^Œ~°∞_≥·,
Ñ¨~°^èŒ#=ÚÅ HÍã¨Ñ¨_»Hõ, Ñ¨~°∞Å‰õΩ Ç≤Ï`«∞_≥·,
Ñ¨~°∞Å∞ `«#∞ ÉÁQÆ_» <≥QÆ_»Hõ
Ñ¨~°∞Åey# #Å∞QÆ #`«_»∞ Ñ¨~°=Ú_»∞ ã¨∞=∞f!
Ö’Hõ ™ê=∂#º q+¨Ü«∞=ÚÅ∞

L`«Î=∞ QÆ∞}=ÚÅ∞ hK«∞#
ÔH`≥Î~°QÆ∞# QÆÅ∞QÆ<Õ~°∞Û† ZÜ≥∞º_»ÅO^•
<≥uÎzÛ Hõ~°∞QÆáÈã≤#
W`«Î_ç |OQÍ~°=∞QÆ∞<≥, WÅÖ’ ã¨∞=∞f!
ZÑ¨C_»∞ ãÖÑ¨^ŒQÆey#
#Ñ¨C_≥ |O^èŒ∞=ÙÅ∞ =`«∞Î~°k Ü≥∞@¡#fl<£
`≥Ñ¨ÊÅ∞QÆ K≥~°∞=Ù xO_ç#
HõÑ¨ÊÅ∞ Ñ¨k"ÕÅ∞ KÕ~°∞ QÆ^Œ~å ã¨∞=∞f!
F_»Å |O_»∞¡#∞ =K«∞Û#∞,
F_»Å∞<å |O_»¡g∞^Œ <˘Ñ¨CQÆ =K«∞Û<£
F_»Å∞ |O_»∞¡#∞ =Öˇ<Õ
"å_»O|_»∞ Hõeq∞ÖËq∞ =ã¨∞^èŒ#∞ ã¨∞=∞f!
120
Hõ#HõÑ¨Ù ã≤OÇ¨ã¨#=Ú#
â◊√#Hõ=Ú QÆ∂~°∞ÛO_»Éˇ\ ˜ì â◊√Éèí ÅQÆfl=Ú#<£
^˘#~°QÆ Ñ¨@ì=Ú QÆ\ ˜ì#,
"≥#∞Hõ\ ˜ QÆ∞}"Õ∞Å =∂#∞ q#~å ã¨∞=∞f!
Hõ=∞Å=ÚÅ∞ h@ÉÏã≤#
Hõ=∞ÖÏÑ¨ÙÎx ~°t‡ ™ÈH˜ Hõ=∞e# ÉèíOy<£,
`«=∞`«=∞ <≥Å=ÙÅ∞ ^ŒÑ≤Ê#
`«=∞ q∞„`«∞Öˇ â◊„`«∞Ö∫@ `«^äŒº=Ú ã¨∞=∞f!
‰õÄiq∞QÆÅ k#=ÚÅÖ’
<Õ~°=ÚÖˇ#fl_»∞#∞ QÆÅ∞QÆ<Õ~°=Ù, =∞iÜ«∂
‰õÄiq∞ q~°ãÖÉˇ·##∞
<Õ~°=ÚÖË ^ÀK«∞K«∞O_»∞ xHõ¯=Ú ã¨∞=∞f!
H˘~°QÍx H˘_»∞‰õΩ Ñ¨Ù\˜ì#
H˘~°QÍq∞Ü≥∞HÍ^Œ∞† `«O„_ç QÆ∞}=ÚÅ *ˇ~°K«∞<£,
K≥~°‰õΩ `«∞^Œ "≥#∞fl Ñ¨Ù\˜ì#
K≥~°‰õΩ# fÃÑÅ¡ *ˇ~°K«∞, ã≤^Œú=Ú ã¨∞=∞f!
p=∞Å∞ ÃÑ\˜ì# Ñ¨Ù@ìÅ∞
áê=ÚÅ H˜~°"≥·#Ü«∞@∞¡, áê=∞~°∞_»∞ `«QÆ<£
¿ÇÏ=∞O|∞ QÆ∂_»Éˇ\ ˜ì#
Éèí∂g∞â◊√Å áêÅ*Ë~°∞ Éèí∞qÖ’ ã¨∞=∞f!
K«∞@ì=ÚÅ∞QÍx "å~°Å∞
''K«∞@ì=ÚÅ=Ú h—— Hõ@OK«∞ ™⁄OÑ¨Ù^Œe~°Ê<£
<≥@∞ìH˘x Ü«∂„â◊~ÚO`«∞~°∞
QÆ\ ˜ìQÆ „^Œ=ºO|∞ QÆÅ∞QÆ QÆ^Œ~å ã¨∞=∞f!
`«_»"À~°fiHõ, Ü≥Ú_»Ö’~°fiHõ
Hõ_»∞"ÕQÆO|_»z Ñ¨_ç# HÍ~°ºO|QÆ∞<Õ?
`«_»"ÀiÛ#, <˘_»Ö’iÛ#
*ˇ_çáÈ~Ú# HÍ~°º"≥∞Å¡ *Ë‰õΩ~°∞ ã¨∞=∞f!
121
Ñ¨ÙëêÊO[e
`«# HÀÑ¨"≥∞ `«# â◊„`«∞=Ù,

`«# âßO`«"≥∞ `«#‰õΩ ~°Hõ∆, ^ŒÜ«∞ K«∞@ìOÉ∫,
`«# ãÖ`À+¨"≥∞ ã¨fi~°æ=Ú,
`«# ^Œ∞óY"≥∞ #~°Hõ=∞O„_»∞ `«^äŒº=Ú ã¨∞=∞f!
`«Å #∞O_»∞ q+¨=Ú Ñ¶¨}˜H˜x,
"≥ÅÜ«∞OQÍ `ÀHõ#∞O_»∞ =$tÛHõ=Ú#‰õΩ<£,
`«Å `ÀHõÜ«∞#Hõ Ü«ÚO_»∞#∞
YÅ∞#‰õΩ xÅ∞"≥Å¡ q+¨=Ú QÆ^Œ~å ã¨∞=∞f!
^èŒ#Ñü ãŸ∞_≥· Ü«ÚO_çÜ«Ú,
<≥#Ü«∞OQÍ t=Ù_»∞ aK«Û"≥∞`«ÎQÆ =ÅÃã<£,
`«#"åiÔHO`« QÆey#
`«# ÉèÏQÆº"≥∞ `«#‰õΩQÍHõ `«^äŒº=Ú ã¨∞=∞f!
#Ü«∞=Ú# ÉÏÅ∞#∞ „^•=~°∞,
ÉèíÜ«∞=Ú# q+¨"≥∞ÿ#QÍx ÉèíH˜∆O`«∞~°∞QÍ†
#Ü«∞"≥∞O`« ^Àã¨HÍiÜ≥Ú
ÉèíÜ«∞"Õ∞ K«∂ÑÖQÆ=ÅÜ«Ú ÉÏQÆ∞QÆ ã¨∞=∞f!
Ñ¨Ù„`À`åûÇ¨Ï=Ú `«O„_çH˜
Ñ¨Ù„`«∞_»∞ [x‡Oz#Ñ¨Ù_≥ Ñ¨Ù@ì^Œ∞† [#∞ÖÏ
Ñ¨Ù„`«∞x Hõ#∞Q˘x á⁄QÆ_»QÆ
Ñ¨Ù„`À`åûÇ¨ÏO|∞ <å_»∞ á⁄O^Œ∞~° ã¨∞=∞f!
ã¨~°ã¨=Ú q~°ã¨=Ú H˘~°ˆH,
ÑïÑ¨Ó~°‚ ã¨∞YO|∞ ÅkèHõÉÏ^èŒÅ H˘~°ˆH,
ÃÑ~°∞QÆ∞@ q~°∞QÆ∞@ H˘~°ˆH,
^èŒ~° `«QÆ∞æ@ ÃÇÏK«∞ÛH˘~°ÔH, `«^äŒº=Ú ã¨∞=∞f!
ã≤i`å=zÛ# =K«∞Û#∞
ã¨Åe`«=ÚQÆ <åiˆHà◊ ãëÅ=Ú ÉèíOy<£,
ã≤i`åÉ’~Ú# áÈ=Ù#∞
Hõi „q∞Oy# "≥ÅQÆÑÖ_»∞ Hõ~°}˜x ã¨∞=∞f!
122
q_»∞=^Œy#q, KÕÜ«∞‰õÄ_»xq
J_çy# r`«O aÜ«∞ºx
q∞_ç"Õ∞ÅÑ¨Ù ^˘~°#∞Q˘eÛ q∞_»∞QÆ∞@ HõO>ˇ<£,
=_çQÆÅ Ü≥∞^Œ∞ÌÅQÆ@∞ìHõ
=∞_ç^Œ∞#∞flHõ „|`«∞Hõ =K«∞Û =∞Ç≤ÏÖ’ ã¨∞=∞f!
J_çÜ«∂ã¨ H˘Å∞=Ù Q˘Å∞=‰õΩ,
QÆ∞_ç=∞}˜Ü«∞=Ú ¿ãÜ«∞É’‰õΩ, ‰õΩ[#∞Å`À_»<£
q_»∞=Hõ ‰õÄiq∞ ¿ãÜ«∞‰õΩ,
J_»qx `À_»~°Ü«∞H˘O\˜ #~°∞QÆ‰õΩ ã¨∞=∞f!
J^èŒ~°=Ú HõkeÜ«Ú QÆ^ŒÅHõ
=∞^èŒ∞~°=ÚÅQÆ∞ ÉèÏ+¨Å∞_çy, =∞ø#„=`«∞_Ò,
JkèHÍ~° ~ÀQÆÑ¨Ói`«
|kè~åO^èŒHõ â◊==ÚE_» áêÑ¨=Ú ã¨∞=∞f!
W=Ú‡QÆ K«^Œ∞=x <À~°∞#∞,
J=∂‡Ü«∞x aÅz Ü«∞#fl=∞_»∞QÆx <À~°∞<£,
`«=Ú‡Å aÅ∞=x <À~°∞#∞,
‰õΩ=∞‡i =∞#∞„^Œqfi#\˜ì QÆ∞O@~° ã¨∞=∞f!
LÑ¨q∞OÑ¨ "≥Ú^ŒÅ∞ uÜ«∞º#
HõÑ¨@O Éˇ_»<≥_»#∞ K≥~°‰õΩÔH·=_»<≥ áÈ,
<≥Ñ¨=ÚÅ∞ "≥^Œ‰õΩ#∞ Hõ_»Ñ¨@,
HõÑ¨@Ñ¨Ù ^Œ∞~å˚uá⁄O^Œ∞ QÆ^Œ~å ã¨∞=∞f!
ZÑ¨C_»∞ `«Ñ¨CÅ∞ "≥^ŒÔH_»∞
JÑ¨C~°∞+¨µx Q˘ÅfiQÆ∂_»^Œk Ü≥∞@¡#fl<£,
ã¨~°ÊO|∞ Ñ¨_»QÆh_»#∞
HõÑ¨Ê =ã≤Oz# q^èŒO|∞ QÆ^Œ~å ã¨∞=∞f!
123
Ñ¨ÙëêÊO[e
U~°‰õΩg∞ Hõã¨∞QÍÜ«∞Å∞
^Œ∂~°‰õΩg∞ |O^èŒ∞[#∞Å ^À+¨=Ú ã¨∞g∞‡†
áê~°‰õΩg∞ ~°}=∞O^Œ∞#
g∞~°‰õΩg∞ QÆ∞~°∞=Ù<å[˝ "Õ∞kx ã¨∞=∞f!
H˘OK≥Ñ¨Ù #~°∞ ãÖQÆuKÕ
JOz`«=ÚQÆ H©_»∞=K«∞Û† Jk Ü≥∞@¡#fl<£,
HÕz`«∞Î #e¡‰õΩ\˜ì#
=∞OK«=Ú#‰õΩ ÃÑ@∞¡ =K«∞Û =∞Ç≤ÏÖ’ ã¨∞=∞f!
`«#"å~°∞ ÖËx KÀ@#∞
K«#∞qOK«∞‰õ ÖËxKÀ@, [QÆ_»=Ú KÀ@<£,
J#∞=∂#"≥∞ÿ# KÀ@#∞,
=∞#∞A#‰õΩ#∞ xÅ∞=^ŒQÆ^Œ∞ =∞Ç≤ÏÖ’ ã¨∞=∞f!
#_»∞=‰õΩ g∞ `≥~°∞"˘Hõ¯@,
‰õΩ_»∞=‰õΩg∞ â◊„`«∞xO@ ‰õÄiq∞`À_»<£,
=Ú_»∞=‰õΩg∞ Ñ¨~°^èŒ#=ÚÅ,
#∞_»∞=‰õΩg∞ X~°∞Å =∞#ã¨∞ <˘=fiQÆ ã¨∞=∞f!
áêÅ#∞ QÆÅã≤# [Å=ÚÅ∞
áêÅ q^èŒO|∞#<≥ Ü«ÚO_»∞ ÑïHÕÑÖQÍ,
áêÅK«q K≥~°K«∞QÍ=Ù#,
áêÅã¨∞_»QÆ∞ "åx á⁄O^Œ∞ =Å^Œ∞~° ã¨∞=∞f!
|Å=O`«∞_» <åˆH=∞x,
Ñ¨Å∞=Ù~°`À x„QÆÇ≤ÏOz Ñ¨Å∞‰õΩ@"Õ∞ÖÏ?
|Å=O`«=∞~Ú# ã¨~°Ê=Ú
K«ep=∞Å KÕ`«zH˜¯ Kå=^≥ ã¨∞=∞f!
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
124
hu – "Õ=∞# â◊`«Hõ=Ú
"Õ=∞# â◊`«Hõ=Ú
J#QÆ##QÆ~åQÆ =∞uâ◊~ÚÅ∞¡K«∞#∞O_»∞
u#QÆu#QÆ "Õ=Ú uÜ«∞º#∞O_»∞
™ê^èŒ#=Ú# Ñ¨#∞Å∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞ ^èŒ~°Ö’#,
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
Jxfl ^•#=ÚÅO^Œ∞ ##fl^•#"≥∞Q˘Ñ¨Ê
Hõ#fl`«e¡ HõO>ˇ Ñ¶¨∞#=Ú ÖË^Œ∞,
Z#fl QÆ∞~°∞x Hõ#fl <≥‰õΩ¯= ÖË^ŒÜ«∂,
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
JÅ∞Ê_≥Ñ¨Ù_»∞ |Å∞¯ <å_»O|~°=ÚQÍ#∞,
ã¨[˚#∞O_»∞ |Å∞¯ K«Å¡QÍ#∞,
HõOK«∞„"≥∂QÆ∞#@∞¡ Hõ#HõO|∞ „"≥∂QÆ∞<å,
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
P`«‡â◊√kú ÖËx Ü«∂Kå~°=∞k ÜÕ∞Å?
ÉèÏO_»â◊√kúÖËx áêHõ"Õ∞Å?
z`«Îâ◊√kúÖËx t=Ñ¨Ó[ÖËÅÜ«∂?
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
WO\˜Ö’x ^èŒ#=Ú ''~Úk<åk—— Ü«∞#∞K«∞#∞
=∞O\˜Ö’# ^•K«∞ =∞O‰õΩrq
H˘OK«É’_»∞ "≥O@ QÆ∞Å¡HÍã¨∞#∞ ~å^Œ∞
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
LÑ¨C HõÑ¨C~°O|∞ <˘Hõ¯ áÈeHõ #∞O_»∞
K«∂_» K«∂_» ~°∞K«∞Å *Ï_» "Õ~°∞
Ñ¨Ù~°∞+¨µÅO^Œ∞ Ñ¨Ù}ºÑ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ "Õ~°Ü«∂
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
125
Ñ¨ÙëêÊO[e
H˘O_»‰õΩ^èŒ~°=∞#fl, ‰õΩO_»ÉèÏO_»O|#fl
LÑ¨CÅ=}=∞#fl <˘Hõ\ ˜ QÍ^≥
ÉèÏ+¨Öˇxfl Ü≥ÿ∞# |~°`«`«Î fi"≥ÚHõ¯>Ë,
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
rq rq[OÑ¨ t=Ùx [OÑ¨Ù>ˇ Ü«∞QÆ∞#∞
r=Ù_»~°ã≤ K«∂_» t=Ù_»∞ QÍ_≥?
r=Ù_Õ t=Ù_»x ã≤^ŒúO|∞ `≥eÜ«∞~å
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
`«Ñ¨CÖˇ#∞fl "å~°∞ `«O_ÀÑ¨`«O_»O|∞
Å∞ifi [#∞ÅÔHÅ¡ #∞O_»∞ `«Ñ¨C
`«Ñ¨CÖˇ#∞fl"å~°∞ `«=∞ `«Ñ¨C Öˇ~°∞QÆ~°∞
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
`«e¡^ŒO„_ç g∞^Œ ^ŒÜ«∞ÖËx Ñ¨Ù„`«∞O_»∞
Ñ¨Ù@ì<Õq∞? "å_»∞ y@ì<Õq∞?
Ñ¨Ù@ìÖ’x K≥^ŒÅ∞ Ñ¨Ù@ì"å y@ì"å?
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
hà◊§Ö’x "≥Úãë xy_ç ÜÕ∞#∞QÆ∞ |@∞ì
Éˇ·@ ‰õΩHõ¯KÕ`« ÉèíOQÆÑ¨_»∞#∞
™ê÷# |eq∞ QÍx `«# |e‡ HÍ^ŒÜ«∂
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
Ñ¨@∞ìÑ¨@ì~å^Œ∞, Ñ¨\ ì̃q_»∞=~å^Œ∞
Ñ¨>ˇì<Õx ayÜ«∞ |@ì=ÅÜ«Ú
|\˜ì q_»∞@Hõ#fl |~°QÆ [K«∞Û@ "Õ∞Å∞,
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
Ñ¨Ó[Hõ#fl <≥OK« |∞kú x^•#O|∞
=∂@Hõ#fl <≥OK« =∞#ã¨∞ ^Œ$_è»=Ú
‰õΩÅ=ÚHõ#fl q∞QÆ∞Å QÆ∞}=Ú „Ñ¨^è•#O|∞
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
126
hu – "Õ=∞# â◊`«Hõ=Ú
=∂@ÖÏ_»∞\ÁHõ\ ˜, =∞#ã¨∞Ö’ <˘Hõ¯\˜,
X_»e QÆ∞}=Ú "Õéˇ Ü≥∂[ "Õéˇ
Z@∞¡QÆÅ∞æ =ÚH˜Î ~¸ÖÏQÆ∞ `å#∞O_»?
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
=∞$QÆ=∞^ŒO|∞ E_» g∞^Œ #Å¡QÆ #∞O_»∞
|i_è»qÅ∞¡ ^•x Ñï=∞à◊O|∞
QÆ∞~°∞=ÙÖˇ·# "åi QÆ∞}=ÚbÖÏQÆ∞~å
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
„=∂#∞Ö’# #yfl =∞iÜ«ÚO_»QÍ=K«∞Û
Jyfl#∞O_» „=∂#∞ HõÅqQÍ^Œ∞
„=∂#∞Ö’# Ü«∞yfl =∞~åº^Œ ãÖ™êi
qâ◊fi^•aè~å=∞ q#∞~°"=Õ ∞!
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
W`«~° Ñ¨^Œº=ÚÅ∞
X~°∞ÖËÜ«∞q Ü≥Ú#iOz#
#~°=~°! Ü«∞„Ñ≤Ü«∞=Ú ^Œ# =∞#O|∞#HõQÆ∞, ^•
<˘~°∞Å‰õΩ #q ¿ãÜ«∞‰õΩxH˜,
Ñ¨~åÜ«∞}=Ú Ñ¨~°=∞^èŒ~°‡ Ñ¨^äŒ=ÚÅÔHÅ¡<£.
q#∞, Ñ¨Ù~°∞+¨µ_»∞ QÍqOÑ¨x
Ñ¨#∞Å‰õΩ ^≥·==∞k Ü≥∞@∞¡ Ñ¶¨Å"≥Ú#iOK«∞<£?
[#=ÚÅ∞ HÍ~°º=Ú #_»∞Ñ¨QÆ,
##∞‰õÄÅ`« xK«∞ÛQÍHõ Ü«∞Ü«∞º~Ú Ñ¶¨Å=ÚÖò.
KÕ`«∞ÖÏ~°OQÆ t=Ùx Ñ¨ÓlOK«∞"å_»∞,
<À~°∞<˘=fiOQÆ Ç¨ÏiH©iÎ #∞_»∞=Ù"å_»∞
^ŒÜ«∞Ü«Ú ã¨`«ºO|∞ Ö’#∞QÍ `«ÅK«∞"å_»∞
`«e¡^ŒO„_»∞Å∞ KÕã≤# `«Ñ¨ã¨∞ÑÖ@.
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
127
Ñ¨ÙëêÊO[e
ÉèÏã¨¯~° â◊`«Hõ=Ú
JÅÑ¶¨ÚQÆ∞} „Ñ¨ã≤^Œ∞úñ_»QÆ∞ #\˜ì Ñ¶¨∞#∞O_˘Hõñ _ç+¨µìñ_≥· `«#∞<£
=Åz Ü≥ÚHÕK«∞ ˆH q∞_ç# "åxH˜ q∞H˜¯e "Õ∞Å∞KÕÜ«ÚñQÍ†
`≥eã≤ ‰õΩKÕÅ∞ñ_˘Hõ¯ H˘}˜^≥O _»_»∞‰õΩÖò ^Œ#H˜zÛ#<£ =∞Ç¨
Ñ¶¨Å^Œ∞ñ_»∞ Hõ$+¨µ‚ñ_»`«ºkèHõ ÉèÏQÆº=Ú ÖÏ`«xH©ñ_≥? ÉèÏã¨¯~å!
XHõ¯ñ_≥KåÅ∞ xâ◊ÛÅ |Ö’#fl`«∞ñ_≥O`«\ ˜ HÍ~°º"≥∞ÿ#ñ ^•ñ
[Hõ¯<˘#~°Êñ† Q“~°=Ù ÅãÖY∞ºÅ∞ Ñ¨\ ˜ì# ^èÕ#∞HÀ@∞ÅO
lHõ¯ñQÆhHõ `«¢`«Ê|Å¿ã# #<ÕHõ tb=ÚYO|∞Å<£
"≥ÚHõ¯Ñ¨_»OQÆñ *Ëã≤ `«∞^Œ =Ú@ìñ_≥ Ü≥ÚHõ¯ H˜s\˜ ÉèÏã¨¯~å!
‰õΩÅ=Ú# #Hõ¯_»Hõ¯_» #‰õΩOiî`« ^è•i‡‰õΩ _˘Hõ¯ñ_˘Hõ¯ñ_Õ
HõeÔQ_»∞ñQÍHõ ÃÑO^Œé∞K«∞ QÆÅæQÆ <Õ~°~°∞† K≥@∞ìK≥@∞ì#<£
QÆÅ∞QÆñQÆ <Õ~°∞Û<Õ? Q˘_»∞QÆ∞ HÍ=∞Å∞ K«∂_»ñQÆ <å_»<å_» xO
Ñ¨Å~°ñQÆ <˘Hõ¯_˘Hõ¯\˜ #Ü«∞O|∞#ñ *Ë‰õΩé∞ñQÍHõ ÉèÏã¨¯~å!
K«^Œ∞=kÜ≥∞O`« QÆeæ# ~°ã¨[˝`« ~ÚOK«∞Hõ KåÅ‰õΩ#fl <å
K«^Œ∞=Ù x~°~°÷HõO|∞ QÆ∞}ãÖÜ«Ú`«∞ Öˇ=fi~°∞ "≥∞K«Û† Ô~K«Û@O
|^Œ#∞QÆ =∞Oz‰õÄ~° #ÅáêHõ=Ú KÕã≤#<≥·# #O^Œ∞ xO
á⁄^Œ"≥_»∞#∞Ñ¨C ÖËHõ ~°∞z Ñ¨Ù@ìñQÆ <Õ~°∞Û#@Ü«∞º ÉèÏã¨¯~å!
`«ye =∞^ŒO|∞KÕ <≥^Œ∞iñ^Œ#∞fl <≥é∞OQÆHõ ^˘_»¤"åx`À
|QÆñQ˘x áÈ~°∞>ˇÅ¡ #u áê=∞~°∞ñ_≥· K≥_»∞\Õ`≥QÍHõ `å
<≥QÆ_ç [~ÚOÑ¨<Õ~°ñ_»k xHõ¯=Ú `«Ñ¨Ê^Œ∞† ^è•„uÖ’Ñ¨Å<£
^≥y Ü≥ÚHõ H˘O_»`À `«QÆ~°∞ _èôH˘x `åñH˜# <Õq∞ ÉèÏã¨¯~å!
`«_»=QÆ ~å^Œ∞ ^Œ∞+¨ìQÆ∞}∞ñ^Œ`«fi "≥∞é∞OQÆHõ Ü≥∞=fiÔ~·# <å
K≥_»∞QÆ∞} q∞@∞¡ =Åfi^Œx K≥Ñ≤Ê# „QÆ‰õΩ¯# QÀÑ¨z`«∞Îñ_≥·
Hõ_»∞ñ ^≥ñQÆñEK«∞ñQÍ† =∞é∞QÆñ QÍy# `≥·Å=Ú h\˜ÉÁ@∞ìÃÑ·
|_»∞<≥_» <åHõ∆}O ÉˇQÆã≤ ÉèíQÆ∞æ# =∞O_»Hõ Ü«Ú<≥fl ÉèÏã¨¯~å!
`«#‰õΩ Ñ¶¨ÅO|∞ ÖË^Œx Ü≥∞^ŒO ^ŒÅñáÈÜ«∞ñ_»∞ H©iÎQÀ~°∞<å
Ñ¶¨∞#QÆ∞}âße Ö’HõÇ≤Ï`« HÍ~°º=Ú q∞H˜¯eÉèÏ~°"≥∞ÿ# "Õ∞
Å#∞H˘x Ñ¨Ó#∞† âı+¨µñ_»∞ ã¨Ç¨Ï„ã¨=ÚYO|∞Å QÍe„QÀe `å
#xâ◊=Ú "≥∂=_Õñ =∞é˜ =∞Ç¨Éèí~°"≥∞ÿ# ^èŒi„u ÉèÏã¨¯~å!
128
hu – ÉèÏã¨¯~° â◊`«Hõ=Ú
`åeq∞`À_»∞`«O ^ŒQÆ=Ù ^ŒÑ¨ÊHõ <Õ~°Êi Ü≥ÚÑ¨C^ŒÑ¨CÅO
ÉÏÅ# ¿ãÜ«ÚñQÍHõ@ #∞áêÜ«∞qÇ‘Ï#∞_»∞ ¿ãÜ«∞<Õ~°∞Û<Õ?
áêÅ#∞ h~°∞ "Õé∞Ñ¨é∞ÑÖQÆ =∞~åà◊ "≥∞é∞OQÆ∞ñQÍx =∂
~å˚Å "≥∞é∞OQÆ∞<Õ `«^Œ∞~°∞ Kå~°∞~°ã¨[˝`« |∂# ÉèÏã¨¯~å!
`≥eÜ«∞x HÍ~°º"≥∞Å¡ñQÆ_» `Õ~°∞Û@ H˘Hõ¯ q"ÕH˜ñ *ËH˘#<£
=ÅÜ«Ú#>ˇÿ# k^Œ∞ÌH˘# =K«∞Ûñ „|Ü≥∂[#=∂O^Œº"Õ∞q∞Ü«ÚO
QÆÅ∞QÆ^Œ∞, á¶êÅ=∞O^Œ∞ñ kÅHõO a_»∞#Ñ¨C_»∞ KÕ`«#^ŒÌ=Ú<£
QÆey#ñ [Hõ¯ñ*Ëã≤H˘#∞ñ QÍ^≥ #~°∞O_»k K«∂z ÉèÏã¨¯~å!
^Œ‰õ∆Ωñ_»∞ ÖËx~ÚO\˜H˜ñ |^•~°÷=Ú "Õé˘Hõ KÀ@#∞O_ç "Õ
ÅHõ∆Å∞ =K«∞ÛK«∞O_ç#ñ |ÖÏÜ«∞#"≥∞ÿ K«#∞ñ QÆÅ¡QÍ^Œ∞† „Ñ¨
`«ºHõ∆=Ú "åQÆ∞Å∞<£ =é^ŒÅxflÜ«Ú =zÛ# h~°∞xÅ∞Û<Õ
Ü«∞Hõ∆Ü«∞"≥∞ÿ# QÆO_ç `≥y#\˜ì `«\ÏHõ=ÚÖ’# ÉèÏã¨¯~å!
#∞_»∞=ÙÅ <Õ~°∞ÊKåÅx =∞#∞+¨µºñ_≥é∞OQÆHõ `«Ñ¨Ê<å_ç#O
QÆ_»∞ñQÆ$Ñ¨`À *ˇÅOQÆ∞^Œ∞~°∞ HÍx Ü«∞^ŒÅÊ~°∞ `«A˝ÖˇÅ¡ñ† ^Œ
Ñ¨Ê_»∞QÆ∞Å∞ "≥@∞ìK«∞#fl_»∞K«∞ #Ñ¨C_»∞ ÉÏÅ∞x =Ú^Œ∞ÌKÕÜ«∞ñQÍ
^˘_»∞QÆ∞^Œ∞ iO`≥HÍx Ñ¨_»ñ„^ÀÜ«Ú^Œ∞ˆ~ Ü≥∞=Ô~·# ÉèÏã¨¯~å!
<Õiz |∞kú=∞O`«∞ñ_»u huq"ÕHõ=Ú ^≥eÊ#O *ˇ_»O
QÍ~°}=Ú#fl"åx Hõk ÔH·H˘#ñQÆ∂_»^Œ∞ xHõ¯"Õ∞† ^Œ∞~å
Kå~°∞ñ_»∞ ~å=}Ïã¨∞~°∞ñ_»∞ _»ã¨Ç¨Ïº=Ú<˘O^Œñ_≥ KÕ@∞HÍÅ=ÚO
*Ë~°∞= Ü≥ÿ∞#<åñ_»∞ x~°ã≤Oz qcè+¨}∞ |∞kú ÉèÏã¨¯~å!
Ñ¨~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# HÍ~°º=∞u ÉèÏ~°=Ú`À_çkÜ≥ÿ∞#ñ |∂#∞ ã¨`«∞Ê
~°∞+¨µñ_»∞ Ö’Hõ=ÚÖÁÊQÆ_»ñ |∂~°fi=Ú#O^˘Hõ éÏÅ=~°¬=Ú<£
QÆ∞iÜ«∞ñQÆ*ÁzÛ#<£ QÆkã≤ Q˘|∞ƒ# QÀ[# ~°Hõ∆}Ï~°÷"≥∞ÿ
yi<˘Hõ ˆHÅ <≥`≥Î#@ Hõ$+¨µ‚ñ_»∞ Kè«„`«=Ú ÉèÏu ÉèÏã¨¯~å!
Ñ¨Å∞K«x Ç‘Ï#=∂#=Ùñ_»∞ áê\˜ñ^ŒÅOÑ¨Hõ x+¨µª~À‰õΩÎÅO
|Å∞‰õΩK«∞ #∞O_»∞ñQÍx, =∞u ÉèÏã¨∞~°∞ñ_≥·# QÆ∞}„Ñ¨Ñ¨Ó~°∞‚ñ_»
Ñ¨ÊÅ∞‰õΩÅñ |Å¯ñÉ’=_»∞ x|kúQÆ <≥@¡#† "≥eÎ‰õΩO_»ñ ^•ñ
^˘Åñ‰õΩK«∞#∞O_»∞ñQÍx =∞é˜ `˘Å∞¯<≥ xO_»∞Ñ¶¨∞@O|∞ ÉèÏã¨¯~å!
129
Ñ¨ÙëêÊO[e
Ñ¨Å∞=∞é∞ ã¨[˚#∞O_»∞ „Ñ≤Ü«∞ÉèÏ+¨Öˇ Ñ¨Å∞¯ñ QÆ~îÀ~°"åHõº=ÚÖò
|Å∞Hõñ _˘HÍ<˘HõÑ¨C_»q Ñë¯#ñ w_»∞#∞ QÍ^Œ∞ xHõ¯"Õ∞†
K«Å∞=‰õΩ =zÛ "Õ∞Ñ¶¨Úñ_˘Hõ *Ï_»#∞ ^• =_»QÆO_»¡~åeÛ#<£
tÅÅQÆ∞<À@∞ "Õy~°"≥∞ j`«Åh~°=ÚQÍHõ ÉèÏã¨¯~å!
|O^èŒ∞~°ã¨^Œ∞æ}Ï_è»∞ºñ _˘HõÑ¨@∞ì# ÅOÑ¨@ <˘OkÜ≥ÿ∞# ^Œ∞
ã¨ûOkèñ ^ŒÅOÑ¨ñ _»#∞ºÅ‰õΩñ *ÏÅÇ≤Ï`«O ÉÁ#iOK«∞ñQÍHõ, N
QÆO^èŒÑ¨Ùñ *ˇHõ¯ ~åyÅ∞K«∞ñQÍ^≥ â◊s~°∞Å ‰õΩ`«û"å~°÷"≥∞ÿ
QÆO^èŒ=ÚÖÏ`«‡ñ |∞@ìñ^Œé∞ñQÆO|_ç Ü«ÚO_»∞@ÖˇÅ¡ ÉèÏã¨¯~å!
=∞kñ^Œ#∞ <åã¨Ñ¨_»¤Ü≥∞_» =∞Oz QÆ∞}À#fl`«∞ñ _≥\ ˜ìÇ‘Ï#∞x<£
=^ŒÅñ_»∞ "Õ∞Å∞Ñ¨@∞ì# #=â◊º=Ú =Ú#∞flQÆ <å^ŒiOK«∞QÍ
„u^Œâq◊ =∂#=∞^èºŒ =Ú#ñ ^≥zÛHõ$áê=∞u™ê~°"∞Õ Ü«∞=Ú<£
"≥Ú^ŒÅ xO_»_≥ ^èŒ~°‡Añ_»∞ =¸ñy ã¨∞~å=o K«∂_» ÉèÏã¨¯~å!
ãÖ`«`« Ñ¨Ù}ºâße <˘Hõ *Ï_»#∞ ãÖÑ¨^Œ "åã≤áÈ~Ú `å
#O`«@ñ É’Hõ <≥@∞ìH˘x Ü«∞Ñ¨Ê\˜Ü«∞@¡ =ã≤OzÜ«ÚO_»∞† =∂
™êO`«=Ú#O^Œ∞ñ [O^Œ∞~°∞x #xflHõà◊Öò ÃÑ_»ñÉÏã≤ áÈ~Ú#O
QÍOu =Ç≤ÏOÑ¨ñ_À@∞? u~°∞QÆO|_ç ^ÕÇ¨Ï=ÚxO_» ÉèÏã¨¯~å!
ã¨#∞fl`«HÍ~°º^Œ‰õ∆Ωñ_˘Hõ KåÜ«∞ x[„Ñ¨Éèí Ü«∞„Ñ¨HÍâ◊"≥∞ÿ
Ü«Ú#flÑ¨Ù_≥·# Ö’‰õΩÅ‰õΩ <˘O_˘Hõ "Õ∞ÖÁ#iOK«∞ ã¨`«Î fiãÖ
Ñ¨#∞flñ_»∞ cè=Úñ_® kfiAÅ „áê}=Ú HÍ=ñ_≥ ÜÕ∞HõK«„Hõ=∞O
^≥xflHõQÍ |HÍã¨∞~°∞x <ÕÑ¨Ù# ~°∂ Ñ¨_»ñyOz ÉèÏã¨¯~å!
ã≤iQÆÅ"åxÔHÜ≥∞º_»Åñ *Ëã≤# "Õ∞Åk x+¨ÊùÅO|QÆ∞<£
<≥é˜QÆ∞é˜ QÍ^Œ∞ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ <Õ~°∞Ê#ñ *Ëã≤# ã¨`«ÊùÅO |QÆ∞<£
=éÑ¨Ù# =zÛ "Õ∞Ñ¶¨Úñ_˘Hõ =~°¬=Ú "å_ç# KÕÅ g∞ñ^Œ@O
QÆ∞iã≤#ñ QÍHõ Ü«∞O|∞^èŒ∞Åñ QÆ∞~°fiñQÆ <Õq∞Ñ¶¨ÅO|∞ ÉèÏã¨¯~å!
ã≤÷~°`«~°^èŒ~°‡ =~°Î#ñ „|ã≤kúH˜ <≥H˜¯#"åx <˘Hõ¯ =Ú
+¨¯~°∞ñ _»u hK«"åHõº=ÚÅñ QÍ^Œx Ñë¯# #=∞‡Ç¨`«∞‡ñ_»∞O
Q˘éñ`«=Ç≤ÏOÑ¨ñ_»Ü≥∞º_»† #‰õΩOiî`«Ñ¨Ó~°‚ ã¨∞^è•Ñ¨Ü≥∂kèÖ’
#~°∞QÆ∞K«∞ñ QÍH˜ Ô~@ì ~Ú_ç#O^Œ∞# <Õq∞ H˘éO`« ÉèÏã¨¯~å!
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
130
hu â’¡Hõ=ÚÅ∞
Éèí∂„Ñ¨^ŒH˜∆} +¨>Ë¯# HÍjÜ«∂„`« Ü«Ú`Õ# K« I
¿ã`«∞™êfl# â◊`≥·~°ºâ◊Û `«`«ÊùÅO =∂`«$=O^Œ<Õ II
(P~°∞™ê~°∞¡ Éèí∂„Ñ¨^ŒH˜∆}O KÕã≤# Ñ¶¨ÅO, ÃÑ‰õΩ¯ HÍjÜ«∂„`«Å∞ KÕã≤# Ñ¶¨ÅO, J<ÕHõ
=O^ŒÅ™ê~°∞¡ ~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’ ¿ã`«∞™êfl#O KÕã#≤ Ñ¶Å¨ O, XHõ¯™êi `«eH¡ ˜ #=∞ã¨¯iOK«∞@
=Å# ÅaèOK«∞#∞.)
â’¡HÍˆ~ú# „Ñ¨=H∆Íºq∞ Ü«∞^Œ∞HõÎO „QÆO^äŒHÀ\ãèó I
Ñ¨~ÀÑ¨HÍ~°ó Ñ¨Ù}ÏºÜ«∞ áêáêÜ«∞ Ñ¨~°Ñ‘_»#"£∞ II
(HÀ@¡ „QÆO^äŒ=ÚÅÖ’ K≥Ñ¨Ê|_ç# ™ê~°O "≥Ú`åÎxfl J~°úâ’¡HõOÖ’ q=i™êÎ#∞.
J^Õq∞@O>Ë, Ñ¨~°∞Å‰õΩ LÑ¨HÍ~°O K≥Ü«∞º_»"Õ∞ Ñ¨Ù}ºO, Ñ¨~°∞Å#∞ Ñ‘_çOK«∞@ÜÕ∞
áêÑÖ.)
<å<Àfl^ŒHõ ã¨=∞O ^•#O # ^•fi^Œâßºó Ñ¨~°O „=`«"£∞ I
# QÍÜ«∞„`åºó Ñ¨~°O =∞O„`«O # =∂`«∞ó Ñ¨~°^≥·=`«"£∞ II
(J#fl=Ú, =∞Ozh~°∞ WzÛ#^•xH˜ q∞Oz# ^•#=Ú, ^•fi^Œj „=`«=Ú#∞ q∞Oz#
„=`«=Ú, QÍÜ«∞„f =∞O„`«=Ú#∞ q∞Oz# =∞O„`«=Ú, `«e¡x q∞Oz# ^≥·==Ú ÖË=Ù.)
PHÍâß`«Êu`«O `ÀÜ«∞O Ü«∞^ä• QÆK«Ûùu ™êQÆ~°"£∞ I
ã¨~°fi^Õ= #=∞™ê¯~°ó ˆHâ◊=O „ÑüQÆK«Ûùu II
(PHÍâ◊O #∞O_ç ‰õΩiã≤# h~°O`å ~°Hõ~°HÍÅ =∂~åæÅÖ’ ã¨=Ú„^•xfl KÕi#>Ëì, U
^Õ=ÙxH˜, U Ñ¨^ŒúuÖ’ #=∞ã¨¯iOz<å Jk P Ñ¨~°=∂`«∞‡_ç̂H KÕ~°∞`«∞Ok.)
Ñ¨~ÀÑ¨HÍ~åÜ«∞ ^Œ∞Ç¨ÏOu QÍ=ó Ñ¨~ÀÑ¨HÍ~åÜ«∞ =Ç¨ÏOu #^Œºó I
Ñ¨~ÀÑ¨HÍ~åÜ«∞ Ñ¶¨ÅOu =$H∆Íó Ñ¨~ÀÑ¨HÍ~å~°÷ q∞^ŒO â◊s~°"£∞ II
(Ñ¨~∞° Å‰õΩ LÑ¨HÍ~°O K≥Ü∞« º_»O HÀã¨"∞Õ P=ÙÅ∞ áêÅ∞ Wã¨∞<Î åfl~Ú. Ñ¨~∞° Å‰õΩ LÑ¨HÍ~°O
K≥Ü«∞º_»O HÀã¨"Õ∞ #^Œ∞Å∞ „Ñ¨=Ç≤Ïã¨∞Î<åfl~Ú. Ñ¨~°∞Å‰õΩ LÑ¨HÍ~°O K≥Ü«∞º_»O HÀã¨"Õ∞
K≥@∞¡ Ñ¶¨ÖÏÅ#∞ Wã¨∞Î<åfl~Ú. J^Õ q^èŒOQÍ =∞# â◊s~°O ‰õÄ_® Ñ¨~°∞Å‰õΩ LÑ¨HÍ~°O
K≥Ü«∞º_»O HÀã¨"Õ∞.)
^Œ∞iƒùˆH∆ Kå#fl^•`å~°O ã¨∞aèˆH∆ K« Ç≤Ï~°}º^Œ"£∞ I
K«`«∞~À-Ç¨ÏO #=∞™êºq∞ ~°}Ë nè~°O |∞∞}Ë â◊√z"£∞ II
(N Hõ$+¨µ‚_»∞ WÖÏ ÑëHÍ_»∞: Hõ~°=Ù ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J#fl^•#O KÕ¿ã"å_çH˜, ^Õâ◊O
ã¨∞aèHõ∆OQÍ L#flÑ¨C_»∞ ^èŒ<åxfl ^•#O KÕ¿ã"å_çH˜, Ü«Ú^ŒúOÖ’ "≥#∞fl K«∂Ñ¨x nè~°∞_çH˜,
WzÛ#=∂@ xÅÉˇ@∞ì‰õΩx, JÑ¨C ã¨HÍÅOÖ’ fˆ~Û"å_çH˜ <Õ#∞ #=∞ã¨¯i™êÎ#∞.)
131
Ñ¨ÙëêÊO[e
=∞$uÊO_» UHÀ |Ç¨ïÉèÏO_»~°∂ÑÖ ã¨∞=~°‚"Õ∞HõO |Ç¨ïÉèí∂+¨}Ïx I
QÀH©∆~°"Õ∞HõO |Ç¨ï^èÕ#∞ *Ï`«O UHõó Ñ¨~å`å‡ |Ç¨ï^ÕÇ¨Ï=sÎ II
(‰õΩO_»Å∞ Zxfl PHÍ~åÅÖ’ L<åfl =∞\˜ì XHõ¯>Ë. #QÆÅ∞ Zxfl PHÍ~åÅÖ’ L<åfl
|OQÍ~°O XHõ¯>Ë. P=ÙÅ∞ Zxfl ~°OQÆ∞ÅÖ’ L<åfl áêÅ∞=∂„`«O `≥Å¡QÍ<Õ LO\Ï~Ú.
J^Õ q^èŒOQÍ r=ÙÅ â◊s~åÅ∞ "Õˆ~fi~°∞QÍ HõxÑ≤Oz<å "å\˜Ö’x Ñ¨~°=∂`«‡ XHõ¯_Õ.)
=∂`«$=`ü Ñ¨~°^•~åOâ◊Û Ñ¨~°„^Œ"åº}˜ Ö’+¨ì=`ü I
P`«‡=`ü ã¨~°fiÉèí∂`åx Ü«∞ó Ñ¨â◊ºu ã¨ ÑÖ_ç`«ó II
(Ñ¨~°¢ã‘ÎÅ#∞ `«# `«e¡QÍ#∞, W`«~°∞Å _»|∞ƒ#∞ =∞\˜ìÃÑà◊§`À ã¨=∂#OQÍ#∞, Jxfl
r=ÙÅ#∞ `«#`À ã¨=∂#OQÍ#∞ Z=_»∞ K«∂™êÎ_À "å_Õ x["≥∞ÿ# ÑÖ_ç`«∞_»∞.)
lÇ¨fi„ˆQ =~°Î`Õ ÅH©∆ ‡ lÇ¨fi„ˆQ q∞„`« ÉÏO^èŒ"åó I
lÇ¨fi„ˆQ |O^èŒ# „áêÑ≤Îó lÇ¨fi„ˆQ =∞~°}O „^èŒ∞="£∞ II
(<åÅ∞Hõ z=~° =∞Oz=∂@ LO_»_»O =Å# ãÖÑ¨^ŒÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. =∞~åº^ŒQÍ
=∂\Ï¡_»_»O =Å# JO^Œ~°∂ =∞#‰õΩ q∞„`«∞Å∞, |O^èŒ∞=ÙÅ∞ J=Ù`å~°∞. `«Ñ¨CQÍ,
<À\˜^Œ∞~°∞ã¨∞`À =∂\Ï¡_»_»O=Å# z‰õΩ¯Ö’¡ Ñ¨_»`åO, z=iH˜ =∞~°}O ‰õÄ_®
ãÖÉèqí OK«=K«∞Û.)
ã¨`«ºO „|∂Ü«∂`ü „Ñ≤Ü«∞O „|∂Ü«∂`ü # „|∂Ü«∂`ü ã¨`«º=∞„Ñ≤Ü«∞"£∞ I
„Ñ≤Ü«∞O K« <å#$`«O „|∂Ü«∂`ü U+¨ ^èŒ~°‡ó ã¨<å`«#ó II
(ã¨`«º"Õ∞ Ñ¨ÅHÍe. W`«~°∞Å‰õΩ „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# =∂@Å<Õ =∂\Ï¡_®e. W`«~°∞Å‰õΩ Hõëêìxfl
HõeyOKÕ ã¨`åºxfl K≥Ñ¨Ê‰õÄ_»^Œ∞. =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# =∂@ Ñ¨ÅHÍÅx
J|^Œú=∂_»‰õÄ_»^Œ∞. W^Õ ã¨<å`«#HÍÅO #∞Oz K≥Ñ¨Ê|_»∞`«∞#fl ^èŒ~°‡O.)
^Œ$+≤ìÑ¨Ó`«O #º¿ã`ü áê^ŒO =¢ã¨ÎÑ¨Ó`«O Ñ≤ÉË[˚Å"£∞ I
ã¨`«ºÑ¨Ó`«O =^Õ^£ "åHõºO =∞#óÑ¨Ó`«O ã¨=∂K«ˆ~`ü II
(#_çKÕ@Ñ¨C_»∞ K«∂ã≤ J_»∞QÆ∞"≥Ü«∂ºe. =∞Ozh\˜x á⁄~°Å∞ "Õã≤# QÆ∞_»¤`À =_»Hõ\ ˜ì
„`åQÍe. x["≥∞ÿ# =∂@<Õ Ñ¨ÅHÍe. x~°‡Å"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û`À Ñ¨xK≥Ü«∂ºe.)
~°∂Ñ¨Ü«∞ø=# ãÖÑ¨<åfl qâ◊√^Œú ‰õΩÅãÖÉèí"åó I
q^•ºÇ‘Ï<å # â’ÉèíO`Õ áêÖÏâ◊ ‰õΩã¨∞=∞O Ü«∞^ä• II
(ZO`« Q˘Ñ¨Ê ~°∂Ñ¨=Ú, Ü«∞ø=#=Ú, ãÖÑ¨^Œ, =∞Oz ‰õΩÅQÀ„`«=ÚÅ∞ L#fl"å_≥·<å
q^ŒºÖËHáõ È`Õ ã¨∞"åã¨#ÖËx "≥∂^Œ∞QÆÑÓ¨ =ÙÖÏQÍ â’aèOK«_∞» .)
132
L`«Î=∞O ™êfii˚`«O q`«ÎO =∞^èŒº=∞O Ñ≤`«∞~åi˚`«O I
J^èŒ=∞O „ÉèÏ`«$q`«ÎO K« |∞∞} q`«Î=∞^èŒ=∂^èŒ=∞"£∞ II
(^èŒ#O ~°Hõ~°HÍÅ∞QÍ LO@∞Ok. `å#∞ ™⁄O`«QÍ ãÖáêkOz# _»|∞ƒ L`«Î=∞"≥∞ÿ#k.
`«O„_ç ãÖáêkOz WzÛ# ™⁄=Ú‡ =∞^èŒº~°Hõ"≥∞ÿOk. J#fl^Œ=Ú‡Å #∞Oz fã¨∞‰õΩ#fl
™⁄=Ú‡ Ç‘Ï#"≥∞#ÿ k. JuQÍ, _®|∞HÀãÖ JÑ¨CKÕã≤ `≥zÛ# ™⁄=Ú‡ Ç‘Ï<åuÇ‘Ï#"≥∞#ÿ k.)
L`«Î"Õ∞ Hõ∆}HÀÑ¨™êº`ü =∞^èŒº"Õ∞ Ñ¶¨∞\˜HÍ ^ŒfiÜ«∞"£∞ I
J^èŒ"Õ∞™êº^ŒÇ¨ÏŸ~å„`«O áêÑ≤¿+ª =∞~°}ÏO`«Hõ"£∞ II
(HÀÑÖ =zÛ<å Hõ∆}OÖ’ ^•xfl J}K«∞‰õΩ<Õ"å_»∞ L`«Î=Ú_»∞. Ô~O_»∞ Ñ¶¨∞_çÜ«∞Åáê@∞
HÀÑÖ `«QÆæx"å_»∞ =∞^èŒº=Ú_»∞. XHõ ~å„u, Ñ¨QÆÅ∞ HÀÑÖ `«QÆæx"å_»∞ J^èŒ=Ú_»∞.
K«xáÈÜÕ∞=~°‰Äõ HÀÑÖ `«QxæÆ "å_»∞ áêÑ≤+"ª≤ å_»∞.)
Hõ$+≤`À <åã≤Î ^Œ∞iƒùHõ∆O [Ñ¨`À <åã≤Î áê`«Hõ"£∞ I
=∞ø<Õ# HõÅÇ¨ÏŸ <åã≤Î <åã≤Î *ÏQÆ~°`À ÉèíÜ«∞"£∞ II
(Hõ+ì̈Ñ¨_ç Ñ¨xKÕ¿ã"å_çH˜ Hõ~°=Ù LO_»^Œ∞. [ÑÖ KÕ¿ã"å_çH˜ áêÑÖ LO_»^Œ∞. =∞ø#OQÍ
LO_Õ"å_çH˜ áÈ\Ï¡@Å∞ LO_»=Ù. "≥∞Å‰õΩ=`À, *Ï„QÆ`«ÎQÍ LO_Õ"å_çH˜ ÉèíÜ«∞O
LO_»^∞Œ .)
w`Õ "å^Õº `«^ä• #$`Õº ãÖ„QÍ"Õ∞ iÑ¨Ù ãÖHõ>Ë I
PÇ¨ˆ~ =º=Ç¨ˆ~ K« `«ºHõÎÅ*Ï˚ ã¨∞v Éèí"Õ`ü II
(ãÖw`«O áê_»_»O, "å~Ú^Œº=ÚÅ∞ "å~ÚOK«_»O, <å@ºO K≥Ü«∞º_»O "≥Ú^ŒÖˇ·#
Hõà◊Ö#∞ <Õ~°∞Û‰õΩ<Õ@Ñ¨C_»∞, ™ê^èŒ# KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞† â◊„`«∞=ÙÅ`À Ü«Ú^ŒúO KÕã¨∞Î#flÑ¨C_»∞†
Éè’[#O KÕã¨∞Î#flÑ¨C_»∞† =º=Ç¨~åÅ∞ ‰õΩ^Œ∞~°∞Û‰õΩ<Õ@Ñ¨C_»∞ – a_çÜ«∞Ñ¨_»x"å_»∞,
"≥ÚÇ¨Ï=∂@Ñ¨_»x"å_»∞ ã¨∞YÑ¨_»_»"Õ∞ HÍHõ PÜ«∂ q^ŒºÅÖ’ =∞iO`«QÍ
~å}ÕK«QÅÆ ∞QÆ∞`å_»∞.)
#~°™êºÉèí~°}O ~°∂ÑÖ ~°∂Ñ¨™êºÉèí~°}O QÆ∞}"£∞ I
QÆ∞}™êºÉèí~°}O *Ï˝#O *Ï˝#™êºÉèí~°}O Hõ∆=∂ II
(#~°∞Å‰õΩ ~°∂Ñ¨"∞Õ PÉè~í }° O. ~°∂áêxH˜ PÉè~í }° O ã¨∞QÆ∞}O. P QÆ∞}ÏxˆH JÅOHÍ~°O
*Ï˝#O. P *Ï˝<åxH˜ JÅOHÍ~°O ã¨Ç¨Ï#O.)
HÍHõó Hõ$+¨‚ó Ñ≤Hõó Hõ$+¨‚ó HÀ ÉèË^Œó Ñ≤HõHÍHõÜ≥∂ó I
=ãÖ`« ã¨=∞ÜÕ∞ „áê¿ÑÎ HÍHõó HÍHõó Ñ≤Hõó Ñ≤HõóII
(HÍH˜, HÀH˜Å Ô~O_»∂ K«∂_»_®xH˜ #Å¡QÍ<Õ LO\Ï~Ú. J~Ú`Õ "å\˜ =∞^èŒº `Õ_®
Uq∞\˜? =ãÖ`«|∞∞`«∞=Ù =zÛ#Ñ¨C_»∞ "å\˜ =∞^èŒº `Õ_® W>Ëì `≥eã≤áÈ`«∞Ok. J^Õ
q^èŒOQÍ =∞Oz"åiH˜, K≥_»¤"åiH˜ =∞^èŒº `Õ_® ‰õÄ_® W>Ëì `≥eã≤áÈ`«∞Ok.)
133
Ñ¨ÙëêÊO[e
z`å zO`å ^ŒfiÜ≥∂~°‡^èÕº zO`å<å=∞ QÆsÜ«∞ã‘ I
z`å ^ŒÇ¨Ïu xs˚=O zO`å „áê}Ü«Ú`«O =Ñ¨Ùó II
(z`« JO>Ë xÑ¨C. zO`« JO>Ë kQÆ∞Å∞. z`«, zO`« J<Õ D ~Ô O_»∞=∂@ÅÖ’ zO`«Ü∞Õ
ÃÑ^ŒkÌ . z`« „áê}O ÖËx^•xfl HÍe¿ã,Î zO`« „áê}=Ú#fl =∞x+≤<Õ ^ŒÇÏ≤ Oz "Õã∞¨ OÎ k.)
L`åûÇ¨Ïó ™êÇ¨ÏãÖ ^è≥·~°ºO |∞kúâ◊≈H˜Îó Ñ¨~å„Hõ=∞ó I
+¨_Õ`Õ Ü«∞„`« u+¨ªOu `«„`« ^Õ"À-Ñ≤ u+¨ªu II
(L`åûÇ¨ÏO, ™êÇ¨ÏãÖ, ^è~·≥ º° O, |∞kú, â◊H,Î˜ Ñ¨~å„Hõ=∞O – D P~°∞ QÆ∞}=ÚÅ∞ Z=iÖ’
LO\ÏÜ≥∂ "åiH˜ ^Õ=Ù_»∞ ‰õÄ_® ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_»`å_»∞.)
ã¨~°fiO Ñ¨~°=â◊O ^Œ∞óYO ã¨~°fiO P`«‡=â◊O ã¨∞Y"£∞ I
U`«^£ q^•º`ü ã¨=∂¿ã# ÅHõ∆}O ã¨∞Y^Œ∞óYÜ≥∂ó II
(=∞# ™êfinè#OÖ’ ÖËxk U^≥·<å ã¨ˆ~ ^Œ∞óMÏ<Õfl Hõeyã¨∞ÎOk. =∞# Pnè#OÖ’ L#flk
ã¨∞MÏxfl Hõeyã¨∞ÎOk. ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ ã¨fiÉèÏ=O W^Õ#x `≥Å∞ã¨∞HÀ=Öˇ#∞.)
Ñ¨Ùã¨ÎˆH+¨µ K« Ü«∂ q^•º Ñ¨~°Ç¨Ï¿ãÎ K« Ü«∞^Œú#"£∞ I
ã¨=∞ÜÕ∞ `«∞ Ñï„áê¿ÑÎ # ™ê q^•º # `«^Œú#"£∞ II
(Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’ L#fl K«^Œ∞=Ù, Ñ¨~°∞Å‰õΩ WzÛ# ^èŒ#O ã¨=∞Ü«∂xH˜ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»=Ù.
ZO^Œ∞HõO>Ë =∞#O <Õ~°∞Û‰õΩx, PHõoOÑ¨Ù KÕã¨∞‰õΩ#fl K«^Œ∞=Ù =∂„`«"Õ∞ =∞#‰õΩ x[OQÍ
LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞`«∞Ok. _»|∞ƒ =∞#^Õ J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© Jk Ñ¨Hõ¯"åi KÕuÖ’ L#flÑ¨C_»∞
=∞#‰õΩ ã¨=∞Ü«∂xH˜ JO^ŒHõ, LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»HõáÈ=K«∞Û.)
^Œi„^•Ü«∞ Hõ$`«O ^•#O â◊¥#ºeOQÆã¨º Ñ¨Ó[#"£∞ I
J<å^äŒ „¿Ñ`«ãÖ™ê¯~°O Jâ◊fi"Õ∞^èŒ ã¨=∞O q^Œ∞ó II
(^Œi„^Œ∞_çH˜ JO>Ë J=ã¨~°OÖ’ L#fl"å_çH˜ ^•#O K≥Ü«∞º_»O, Ñ¨Ó[ÖË [~°∞QÆx
PÅÜ«∂xfl â◊√„ÉèíO KÕã≤ =∞m§ Ñ¨Ó*ÏÑ¨Ù~°™ê¯~åÅ∞ [iÑ≤OK«_»O, k‰õΩ¯ÖËx â◊"åxH˜
JOu=∞ ãÖ™ê¯~åÅ∞ KÕÜ∞« _»O, Jâ◊fi"Õ∞^èÜ
Œ ∂« QÍxH˜ ã¨=∂#=∞=Ù`å~Ú.)
ã¨fiQÆ$¿ÇÏ Ñ¨Ó[º`Õ =¸~°öó ã¨fi„QÍ"Õ∞ Ñ¨Ó[º`Õ „Ñ¨Éèí∞ó I
ã¨fi^Õâı Ñ¨Ó[º`Õ ~å*Ï q^•fi<£ ã¨~°fi„`« Ñ¨Ó[º`Õ II
(=¸~°∞ö_»∞ `«# WO\˜Ö’x "åiKÕ`« =∂„`«"Õ∞ Q“~°qOK«|_»`å_»∞. „Ñ¨Éèí∞=Ù#∞ J`«x
„QÍ=∞OÖ’x "å~°∞ =∂„`«"Õ∞ Q“~°q™êÎ~°∞. ~åA `«# ^Õâ◊OÖ’ =∂„`«"Õ∞
Q“~°qOK«|_»`å_»∞. HÍh q^•fiOã¨∞_»∞, JO>Ë ÑÖ_ç`«∞_»∞, Jxfl „Ñ¨^ÕâßÅÖ’#∂
Q“~°"åxfl á⁄O^Œ∞`å_»∞.)
134
Hõ~°Î=º"Õ∞= Hõ~°Î=ºO „áê}ˇÿó HõO~î°QÆ`≥·~°Ñ≤ I
JHõ~°Î=ºO # Hõ~°Î=ºO „áê}ˇÿó HõO~î°QÆ`≥·~°Ñ≤ II
(„áê}O áÈÜÕ∞ Ñïã≤u÷ =zÛ<å =∞# Hõ~"Î° åºxfl KÕã≤ f~°=Öˇ#∞. JÖÏˆQ H˘# TÑ≤i`À
L<åfl KÕÜ«∞~åx Ñ¨xx K≥Ü«∞º‰õÄ_»^Œ∞.)
â◊~°k # =~°¬u QÆ~°˚u =~°¬u =~å¬ã¨∞ xóã¨fi<À "Õ∞Ñ¶¨∞ó I
hKÀ =^Œu # ‰õΩ~°∞`Õ =^Œu # ™ê^èŒ∞ó Hõ~À`Õº= II
(â◊~°`å¯ÅOÖ’ "Õ∞Ñ¶¨∂Å∞ L~°∞=Ú`å~Ú. HÍh P "Õ∞Ñ¶¨∂Å∞ "å# ‰õΩiÑ≤OK«=Ù.
=~å¬HÍÅOÖ’ "Õ∞Ñ¶¨∂Å∞ L~°=∞‰õΩO_®, xâ◊≈|ÌOQÍ =i¬™êÎ~Ú. J^Õ q^èŒOQÍ hK«∞_»∞
=∂\Ï¡_»`å_»∞ HÍh Ñ¨x KÕÜ«∞_»∞. ã¨[˚#∞_»∞ Ñ¨xKÕ™êÎ_»∞ HÍh =∂\Ï¡_»_»∞.)
L^Œº"Õ∞# Ç≤Ï ã≤^ŒúºOu HÍ~åº}˜ # =∞<À~°^ä≥·ó I
# Ç≤Ï ã¨∞Ñ¨Îã¨º ã≤OÇ¨Ïã¨º „Ñ¨qâ◊xÎ =ÚMË =∞$QÍó II
("≥∞Å‰õΩ=`À, Xà◊√§^•K«∞HÀ‰õΩO_®, â◊H˜ÎH˘nÌ „Ñ¨Ü«∞uflOz, Ñ¨xK≥Ü«∞º_»O ^•fi~å
=∂„`«"∞Õ Ñ¨#∞Å∞ ™êkèOK«|_»`å~Ú. =∞$QÆ~å*Ë J~Ú<å <À~°∞ `≥~∞° K«∞‰õΩx x„^ŒáÈÜÕ∞
ã≤OÇ¨ÏO <À\˜Ö’H˜ =∞$QÍÅ∞ =zÛ ^Œ∂~°=Ù Hõ^•!)
JyflÇ¨ÏŸ„`«O QÆ$Ç¨ÏˆH∆„`«O QÆiƒù}©O =$^ŒúÉÏÅH“ I
iHõÎÇ¨Ï¿ãÎ # <À¿ÑÜ«∂`ü ~å*Ï#O ^≥·=`«O QÆ∞~°∞"£∞ II
(Ü«∞[˝Ü«∂QÍ^Œ∞Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞#fl KÀ\˜H˜, WO\˜H˜, Ñ¨Ù}ºˆH∆„`åÅ‰õÄ, QÆiƒù}©¢ã‘ÎÅ#∞,
=$^Œ∞úÅ#∞, Ñ≤Å¡Å#∞, ~åAQÍix, ^Õ=Ù}˜‚, QÆ∞~°∞=ÙQÍix K«∂_»_®xH˜ "≥àı§@Ñ¨C_»∞
=\˜Kì `Õ ∞« Å`À áÈ~å^Œ∞.)
J~å÷ QÆ$¿ÇÏ x=~°ÎO`Õ ã¨‡âß<Õ q∞„`« ÉÏO^èŒ"åó I
ã¨∞Hõ$`«O ^Œ∞+¨¯ $`«O K≥·= QÆK«ÛùO`«=∞#∞QÆK«Ûùu II
(K«xáÈ~Ú# =∞x+≤ ãÖÑ¨^ÅŒ ∞ J`«_ç "≥O@~åHõ, WO\˜^QŒ ~ˆæÆ PyáÈ`å~Ú. q∞„`«∞Å∞,
|O^èŒ∞=ÙÅ∞ ã¨‡âß#O =~°ˆH =™êÎ~°∞. HÍh =∞x+≤ KÕã≤# áêÑ¨Ñ¨Ù}ÏºÅ∞ JO>Ë
=∞Oz–K≥_∞» Ñ¨#∞ÖË J`«}‚˜ =^ŒÅ‰õΩO_® "≥O@=™êÎ~Ú.)
`«º*Ë^ÕHõO ‰õΩÅ™êºˆ~÷ „QÍ=∞™êºˆ~÷ ‰õΩÅO `«º*Ë`ü I
„QÍ=∞O [#Ñ¨^Œ™êºˆ~÷ P`å‡ˆ~÷ Ñ¨$kägO `«º*Ë`ü I
(#Å∞QÆ∞i ÉÏQÆ∞HÀãÖ J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ XHõ =ºH˜Îx `«ºlOK«_»OÖ’ `«Ñ¨C ÖË^Œ∞. „QÍ=∞O
ÉÏQÆ∞HÀãÖ H˘O`«=∞Okx `«ºlOK«_»OÖ’ `«Ñ¨C ÖË^Œ∞. XHõ „QÍ=∂xfl `«ºlOK«_»O
^•fi~å ^Õâ◊ãÖˆH∆=∂xfl HÍáê_»_»OÖ’ `«Ñ¨C ÖË^Œ∞. `å#∞ x[=∞x #q∞‡#^•xfl
™êkèOK«_»O HÀãÖ „Ñ¨ÑÖKå<Õfl ZkiOz, `«ºlOz<å `«Ñ¨C ÖË^Œ∞.)
135
Ñ¨ÙëêÊO[e
# `«fiÇ¨ÏO HÍ=∞ÜÕ∞ ~å[ºO # ã¨fi~°æO <åÑ¨Ù#~°ƒù="£∞ I
HÍ=∞ÜÕ∞ ^Œ∞óY `«áêÎ<åO „áê}˜<å=∂iÎ<åâ◊#"£∞ II
(F ÉèQí =Æ O`«∞_®! <å HÔ @∞=O\˜ ™ê„=∂[º=¸ J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . U ã¨fi~ãæ° ∞¨ MÏÅ∂ JHõ¯~°
ÖË^∞Œ . Ñ¨Ù#~°#˚ ‡Å #∞O_ç `«ÑÊ≤ OK«∞HÀ"åÅx <Õ##∞HÀ=_»O ÖË^∞Œ . HÍh ã¨~fi° r=~åâ◊√Å
^Œ∞óMÏÅhfl JO`«O HÍ"åÅx <Õ#∞ HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl#∞.)
L^Àºy#O Ñ¨Ù~°∞+¨ ã≤OÇ¨Ï=ÚÃÑ·u ÅH©∆ ‡
^≥·"Õ# ^ÕÜ«∞q∞u HÍÑ¨Ù~°∞ëê =^ŒOu I
^≥·=O xÇ¨Ï`«º ‰õΩ~°∞ áœ~°∞+¨=∂`«‡ â◊HÍÎº
Ü«∞`Õfl Hõ$`Õ Ü«∞k # ã≤^ŒúºOu HÀ-„`« ^À+¨ó II
(Hõ+¨ìÑ¨_ç Ñ¨xKÕ¿ã "åiˆH J^Œ$+¨ìO HõÅã≤ =ã¨∞ÎOk. qkèx xOkOKÕ"å~°∞ Ñ≤iH˜"å~°∞.
qkèx ZkiOz áœ~°∞+Ö`À, ã¨fiâ◊H˜Î`À Ñ¨x K≥Ü«∂ºe. WÖÏ KÕã≤#Ñ¨Ê\˜H© Ñ¶ë`«O
~åHõáÈ`Õ =∞# ^À+Ö U=ÚOk?)
JÜ«∞O x[ó Ñ¨~À"Õu QÆ}<å ÅÑ¶¨ÚKÕ`«™ê"£∞ I
L^•~° K«i`å<åO `«∞ =ã¨∞^è≥·=‰õΩ@∞O|Hõ"£∞ II
(ãÖ‰õΩz`« =∞#ã¨∞¯Å∞ W`«_∞» =∞#"å_»∞, J`«_∞» Ñ¨~å~Ú"å_»∞ Jx ÖˇH¯õ Å∞ Hõ_`» å~°∞.
HÍh qâßÅ Ç¨Ï$^ŒÜ«ÚÅ‰õΩ „Ñ¨ÑÖK«=∞O`å `«=∞ ‰õΩ@∞O|"Õ∞.)
J~å÷<åO P~°˚<Õ ^Œ∞óYO Pi˚`å<åO K« ~°Hõ∆}Ë I
PÜÕ∞ ^Œ∞óYO =ºÜÕ∞ ^Œ∞óYO kèH±! J~å÷ó Hõ+¨ìãÖ„â◊Ü«∂ó II
(^èŒ#O ãÖáêkOK«_»O ZO`À Hõ+¨ìO. JÖÏ ãÖáêkOz# ^èŒ<åxfl xÅ∞Ñ¨ÙHÀ=_»O
=∞iO`« Hõ+Oì¨ . ÃÑQ· Í Jk U^À XHõ ~ÀA# áÈHõ =∂#^Œ∞. ^è#Œ O ~å=_»=¸ ^Œ∞óY"Õ∞,
áÈ=_»=¸ ^Œ∞óY"Õ∞. JÖÏ Jxflq^è•ÖÏ HõëêìÅ<Õ H˘x`≥KÛÕ ^è#Œ O QÆ∞iOz "≥OÑ¨~å¡__» O»
`≥eq`«‰Ωõ ¯=`«#O HÍ^•!)
HÀ Ç≤Ï ÉèÏ~°ó ã¨=∞~å÷<åO HÕ ^Œ∂~°O =º=™ê~Ú<å"£∞ I
HÀ q^Õâ◊ó ã¨∞q^•º<åO Hõó Ñ¨~°ó „Ñ≤Ü«∞"åk<å"£∞ II
(ã¨=∞~°∞÷Å‰õΩ ™ê^èŒºO HÍx^ŒO@∂ Un ÖË^Œ∞. Hõ+¨ìÑ¨_ç Ñ¨xKÕ¿ã "å~°∞ ZO`«Ñ¨<≥·<å ÖˇHõ¯
K≥Ü∞« º~°∞. ÉÏQÍ K«^∞Œ =Ù‰õΩ#fl "åiH˜ U KÀ@∞ J~Ú<å XHõ>.Ë =∞OzQÍ =∂\Ï¡_"Õ åiH˜
â◊„`«∞=ÙÅ∞ Z=~°∞ LO\Ï~°∞?)
Ü«∞„`« <å~°ºã¨∞Î Ñ¨Ó[ºO`Õ ~°=∞O`Õ `«„`« ^Õ=`åó I
Ü«∞¢`≥·`åã¨∞Î # Ñ¨Ó[ºO`Õ ã¨~åfiã¨Î„`« JÑ¶¨ÖÏó „H˜Ü«∂ó II
(ZHõ¯_»~Ú`Õ ¢ã‘ÎÅ∞ Q“~°qOK«|_»`å~À P „Ñ¨^Õâ◊OÖ’ ^Õ=`«Å∞ ãÖ`«∞+¨µìÖˇ· LO\Ï~°∞.
ZHõ¯_» J~Ú`Õ JÖÏ Q“~°qOÑ¨|_»~À JHõ¯_» [iˆQ Jaè=$kú „Ñ¨Ü«∞`åflÅhfl =$^ä•
J=Ù`å~Ú.)
136
hu â◊`«Hõ=Ú
Éèí~°Î$Ç¨Ïi ã¨∞ÉèÏ+≤`«=ÚÅ∞
(„Ñü â’¡Hõ=Ú#‰õΩ `«~°∞"å`«, ^•xH˜ J#∞"å^ŒOQÍ U#∞QÆ∞ ÅHõ∆ ‡}HõqKÕ
~°zOK«|_ç# `≥Å∞QÆ∞ Ñ¨^Œº=Ú, ^•x `«~åfi`« ÉèÏ==Ú W=fi|_®¤~Ú.)
huâ◊`«Hõ=Ú
1. Ç¨Ï~°∞Î~åºu # QÀK«~°O H˜=∞Ñ≤ â◊O Ñ¨Ùëê‚u Ü«∞`«û~°fi^•
Ñ¨ºi÷Éèíºó „Ñüáê^Œº=∂#=∞xâ◊O „áêáÈflu =$kúO Ñ¨~åO I
HõÖÏÊ<ÕÎ+¨fiÑ≤ # „Ñ¨Ü«∂u x^èŒ#O q^•ºYº=∞O`«~°ú#O
ÜÕ∞ëêO `å¢#Êu =∂#=Ú*ò~°≠`« #$áêó HõÃãÎÂó ã¨Ç¨Ï ã¨Ê~°ú`Õ II
Ç¨Ï~°Î‰õΩñ QÍ^Œ∞ QÀK«~° =∞Ç¨Ïiflâ◊=Ú<£ ã¨∞YÑ¨Ù+≤ì ¿ãÜ«Ú ã¨
f¯iÎ Ñ¶¨∞\ÕK«∞ q^ŒºÜ«∞#∞ k=º ^èŒ#O |dÖÏi÷HÀ\˜HÕ
|∂iÎQÆ xzÛ#<£ Éˇ~°∞ñQÆ∞ñ, É’^Œ∞ Ü«ÚQÍO`«Ñ¨Ù"Õà◊<≥·#, Éèí∂
Éèí~°ÎÅ∞ `«^Œú<åkè‰õΩÅÑ¨@∞ì# QÆ~°fi=Ú =∂#∞ \ÁÑ¨ÊQÆ∞<£.
(q^Œº J<Õ ^èŒ#=Ú ^˘OQÆÅ‰õΩ HõxÑ≤OK«^Œ∞† ~å„uO|=à◊¥§ ã¨∞MÏxfl ÃÑOK«∞`«∞Ok.
=∞Oz ¿Ñ~°∞#∞ `≥zÛ ÃÑ_»∞`«∞Ok. J_çy#"åiH˜ ZO`« WzÛ<å `«iyáÈHõ, =$kú
K≥O^Œ∞`«∂<Õ LO@∞Ok. „Ñ¨à◊Ü«∞HÍÅOÖ’<≥·<å #tOK«^Œ∞.)
2. ˆHÜ«¸~å}˜ # Éèí∂+¨Ü«∞Ou Ñ¨Ù~°∞+Ö Ç¨~å # K«O„^À[˚fiÖÏ

# ™êfl#O # qÖËÑ¨#O # ‰õΩã¨∞=∞O <åÅOHõ$`å =¸~°ú*Ïó I
"å}ËºHÍ ã¨=∞ÅOHõ~Àu Ñ¨Ù~°∞+Ö Ü«∂ ãÖã¨¯ $`å ^è•~°º`Õ
H©∆Ü«∞O`Õ-dÅ Éèí∂+¨}Ïx ã¨`«`«O "åQÆ∂ƒù+¨}O Éèí∂+¨}"£∞ II
Éèí∂+¨Å∞QÍ=Ù =∞~°∞ÎºÅ‰õΩ Éèí∂i=∞Ü«∂OQÆ^Œ `å~°Ç¨~°=ÚÖò,
Éèí∂+≤`«ˆHâ◊áêâ◊ =∞$^Œ∞Ñ¨Ù+¨Ê ã¨∞QÆO^èŒ [ÖÏaè¿+Hõ=ÚÖò
Éèí∂+¨Å∞QÍ=Ù, Ñ¨Ó~°∞+¨µx Éèí∂+≤`«∞ñ *ËÜ«Úñ |q„`«"å}˜, "å
QÆ∂ƒù+¨}"Õ∞ ã¨∞Éèí∂+¨}=Ú, Éèí∂+¨}=ÚÖò #t~ÚOK«∞#xflÜ«Ú<£.
(=∞#∞+¨µºÅ‰õΩ A@∞ì, Ñ¨ÓÅ=∂ÅÅ∞, Ñï=∞à◊™êfl<åÅ∞ JÅOHÍ~åÅ∞ HÍ=Ù. Ñ¨q„`«"∞≥ #ÿ
"å‰õΩ¯ÖË =∞x+≤H˜ JÅOHÍ~åÅ∞. "å‰õΩ¯ J<≥_ç PÉèí~°}"Õ∞ x["≥∞ÿ# PÉèí~°}O.
`«H¯˜ #=hfl #tOzáÈÜÕ∞"Õ.)
137
Ñ¨ÙëêÊO[e
3. q^•º <å=∞ #~°ã¨º ~°∂Ñ¨=∞kèHõO „Ñ¨K«Ûù#fl QÆ∞Ñ¨ÎO ^èŒ#O

q^•º Éè’QÆHõs Ü«∞â◊ó ã¨∞YHõs q^•º QÆ∞~°∂}ÏO QÆ∞~°∞ó I
q^•º |O^èŒ∞[<À q^Õâ◊QÆ=∞<Õ q^•º Ñ¨~å ^Õ=`å
q^•º ~å[ã¨∞ Ñ¨Ó[º`Õ #Ç≤Ï ^èŒ#O q^•ºqÇ‘Ï#ó Ñ¨â◊√ó II
q^Œº xQÆ∂_è»QÆ∞Ñ¨Î=∞QÆ∞ q`«Î=Ú, ~°∂Ñ¨=Ú Ñ¨Ó~°∞ëêoH˜<£
q^Œº Ü«∞â◊ã¨∞û Éè’QÆHõi q^Œº QÆ∞~°∞O_»∞ q^Õâ◊|O^èŒ∞ñ_»∞<£
q^Œº qt+¨ì^≥·=`«=Ú q^Œº‰õΩ ™ê\˜ ^èŒ#O|∞ ÖË kÅ<£
q^Œº #$áêÅÑ¨Ól`«=Ú q^Œº <≥é∞OQÆx"å_»∞ =∞~°∞Îº_Õ.
(=∞x+≤ <Õ~°∞Û‰õΩ#fl q^ŒºÜÕ∞ J`«_çH˜ ^•zÃÑ@∞ì‰õΩ#fl ™⁄=Ú‡ÖÏO\˜k. J^Õ J`«}˜‚
~°∂Ñ¨Ùk^ÕkÌ . J`«_Hç ˜ H©ixÎ , ™œMÏºxfl `≥zÛ ÃÑ>Ëkì . q^ŒºÜÕ∞ QÆ∞~°∞=Ù. J^Õ q^ÕâßÅÖ’
J`«}˜‚ |O^èŒ∞=ÙÖÏ P^Œ∞‰õΩ<Õk. q^Õº ^≥·=O. D Ö’HõOÖ’ q^Œº‰õΩ ã¨=∂#"≥∞ÿ# ^èŒ#O
ÖË^Œ∞. q^Œº ~åAÅKÕ`« Ñ¨ÓlOK«|_»∞`«∞Ok. HÍ|\˜ì q^ŒºÖËx"å_»∞ Ñ¨â◊√=Ù`À
ã¨=∂#O.)
4. ^•#O Éè’QÀ <åâ◊ã≤Î„™È QÆ`«Ü≥∂ Éèí=xÎ q`«Îã¨º I

Ü«∞#fl ^Œ^•u # Éèí∞OˆHÎ `«ã¨º `«$fÜ«∂ QÆu~°ƒù=u II
^•#=Ú Éè’QÆ=Ú <åâ◊=Ú
Ñ¨ÓxHõ`À =¸ñ_»∞QÆ`«∞Å∞ Éèí∞q ^èŒ#=Ú#‰õΩ<£,
^•#=Ú Éè’QÆ=Ú <≥é∞ñQÆx
n#∞x ^èŒ#=Ú#‰õΩ QÆu `«$fÜ«∞"Õ∞ á⁄ã¨ñQÆ∞<£.
(^•#O, Y~°∞Û (Éè’QÆO), <åâ◊#O J<Õ =¸_»∞ =∂~åæÅÖ’ ^èŒ#O U^À"˘Hõ =∂~°æOÖ’
áÈ=Åã≤O^Õ. Ñ≤ã≤xQ˘@∞ì"å_»∞ ^•#O K≥Ü«∞ºÖË_»∞. Y~°∞ÛÃÑ\˜ì `å#~Ú<å
J#∞ÉèíqOK«ÖË_»∞. J@∞=O\˜ "å_ç _»|∞ƒ <åâ◊#=∞~ÚáÈ`«∞Ok.)
5. Ö’Éèí âıÛ ^ŒQÆ∞}Ë# HÕ? Ñ≤â◊√#`å Ü«∞^Œºã≤Î HÕ áê`«ÔH·ó?

ã¨`«ºO KÕ `«ÎÑ¨™ê K« HÕ? â◊√z =∞<À Ü«∞ ^Œºã≤Î fˆ~÷# HÕ?
™œ[#ºO Ü«∞k HÕ |ÖË#? =∞Ç≤Ï=∂ Ü«∞^Œºã≤Î HÕ =∞O_»<≥·ó?
ã¨kfi^•º Ü«∞k HÕ ^èŒ<≥·ó? JÑ¨Ü«∞â’ Ü«∞^Œºã≤Î HÕ =∞$`«∞º<å?
138
hu â◊`«Hõ=Ú
=QÆQ˘#∞ Ö’Éèí=ÚO aâ◊√#ÉèÏ==Ú ã¨`«º=Ú z`«Îâ◊√kúÜ«ÚO

^ŒQÆ∞ ã¨∞[#`«fi=Ú<£ ã¨∞=∞Ç≤Ï`«`«fi=Ú q^ŒºÜ«Ú Ö’HõxO^ŒÜ«ÚO
^Œye#, ^Œ∞~°∞æ}O|∞ ^Œ∞i`«O|∞ ^ŒÑÖ|∞#∞ n~°÷¿ã= Éèí$
`«ºQÆ}=Ú ™⁄=Ú‡Å∞O ^èŒ#K«Ü«∞O|∞#∞ *Ï=Ù#∞ "ÕéÜ«Ú#fl^Õ?
(Ö’ÉèíQÆ∞}O HõO>Ë K≥_»¤QÆ∞}=Ú ÖË^Œ∞. H˘O_≥=ÚÅ∞ (Kå_ôÅ∞) K≥Ñ¨Ê_»O HõO>Ë áêÑÖ
ÖË^Œ∞. ã¨`«ºO Ñ¨ÅHõ_®xfl q∞Oz# `«Ñ¨ã¨∞û ÖË^Œ∞. =∞#ã¨∞û#∞ ™êfinè#OÖ’
LOK«∞HÀ=_®xH˜ q∞Oz# f~°÷Ü«∂„`«Å∞ ÖË=Ù. =∞Oz`«<åxH˜ q∞Oz# |ÅO ÖË^Œ∞.
W`«~°∞Å∞ K«∂¿Ñ Q“~°"åxH˜ q∞Oz# JÅOHÍ~°O ÖË^Œ∞. q^Œº#∞ q∞Oz# ^èŒ#O ÖË^Œ∞.
Ñ¨~°∞=Ù áÈ=_®xfl q∞Oz# =∞~°}O ÖË^Œ∞.)
6. P~°OÉèí QÆ∞sfi Hõ∆~Ú}© „Hõ"Õ∞} ÅÑ¶‘∞fi Ñ¨Ù~å=$kú=ÚÃÑ·u Ñ¨âßÛ`ü I

k#ã¨º Ñ¨Ó~åfi~°ú Ñ¨~å~°ú aè<åfl KèåÜÕ∞= "≥∞ÿ„f YÅã¨[˚<å<å"£∞ II
"≥Ú^ŒÅñ Ez#ñ QÆ_»∞ Q˘Ñ¨Ê Ñ≤^ŒÑ¨ñ QÆ∞é∞K«
Ü«∂kñ Q˘OK≥=Ú `«~åfi`« #kèHõ =∞QÆ∞K«∞ñ,
^Œ#~°∞, k# Ñ¨Ó~°fiÑ¨~°ÉèÏQÆ[x`«"≥∞ÿ#
KèåÜ«∞áÈeHõñ QÆ∞[# ã¨[˚#∞Å "≥∞ÿ„u.
(K≥_»¤"åi`À ¿ãflÇ¨ÏO L^ŒÜ«∞Ñ¨Ù h_»ÅÖÏQÍ =ÚO^Œ∞ á⁄_»=ÙQÍ, J@ìÇ¨ãÖQÍ LO_ç
„Hõ"∞Õ Ñ‘ `«yáæ È`«∞Ok. =∞Oz"åi`À ¿ãflÇÏ¨ O =∞^è•ºÇ¨ÏflÑÙ¨ h_»ÖÏQÍ =ÚO^Œ∞ z#flkQÍ,
x~å_»O|~°OQÍ L<åfl „Hõ"∞Õ Ñ‘ ÃÑ^Œ^Ì =Œ Ù`«∞Ok.)
7. U`Õ ã¨`«∞Ê~°∞ëêó Ñ¨~å~°÷Ñ¶¨∞@HÍó ™êfi~å÷<£ Ñï`«º[º ÜÕ∞

™ê=∂<åºã¨∞Î Ñ¨~å~°÷ =Ú^Œº=∞Éèí$`«ó ™êfi~å÷ q~À^èÕ# ÜÕ∞ I
`Õ-g∞ =∂#∞+¨ ~åHõ∆™êó Ñ¨~°Ç≤Ï`«O ™êfi~å÷Ü«∞ xÑ¶¨∞flOu ÜÕ∞
ÜÕ∞ `«∞ Ñ¶¨∞flOu x~°~°÷HõO Ñ¨~°Ç≤Ï`«O `Õ ˆH # *Ïh=∞¿ÇÏ II
`«=∞ HÍ~°ºO|∞ñ |i`«ºlOzÜ«Úñ |~å~°÷ „áêÑ¨‰õΩÖò ã¨[˚#∞Öò,
^Œ=∞HÍ~°ºO|∞ Ñ¶¨∞\ÕK«∞K«∞<£ |~°Ç≤Ï`å~°÷ "åºÑ¨$`«∞Öò =∞^èŒº=ÚÖò,
^Œ=∞ÔH· Ü«∞#ºÇ≤Ï`å~°÷ Ñ¶¨∂`«∞Hõ[#∞Öò ^≥·`«∞ºÖò =$^ä•<åº~°÷ ÉèíO
QÆ=Ú QÍqOK≥_»∞"å~° Öˇ=fi~À Ü≥∞é∞OQÆ<£ â◊Hõº"Õ∞ ÜÕ∞iH˜<£?
139
Ñ¨ÙëêÊO[e
(`«# ™⁄O`« Ñ¨#∞Å#∞ =∂#∞‰õΩx „Ñ¨Hõ¯"åiH˜ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ¿ã"å~°∞ L`«Î=ÚÅ∞. `«=∞
Ñ¨xKÕã¨∞‰õΩO@∂<Õ „Ñ¨Hõ¯"åiH˜ ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_Õ"å~°∞ =∞^èŒº=ÚÅ∞. `«=∞ Ñ¨#∞ÅHÀãÖ
„Ñ¨H¯õ "åi Ñ¨#∞Å∞ K≥_Q» ˘>Ë"ì å~°∞ ~åHõã∆ ∞¨ Å∞. T~°H<õ Õ „Ñ¨H¯õ "åi Ñ¨#∞Å#∞ K≥_Q» ˘>Ë"ì å~°∞
Z@∞=O\˜ =∞#∞+¨µºÖ’ Z=fi~°∂ K≥Ñ¨ÊÖË~°∞.)
8. áêáêxfl"å~°Ü«∞u Ü≥∂[Ü«∞`Õ Ç≤Ï`åÜ«∞

QÆ∞Ç¨ÏºO xQÆ∂Ç¨Ïu QÆ∞}Ï<£ „Ñ¨Hõ\ ©Hõ~Àu I
PÑ¨^Œæ`«O K« # [Ç¨u ^Œ^•u HÍÖË
ã¨x‡„`« ÅHõ∆} q∞^ŒO „Ñ¨=^ŒOu ã¨#Îó II
JÑ¶¨∞=Ú=Å# =∞~°Å∞Û, Ç≤Ï`å~°÷Hõe`«∞ñ
*ËÜ«Ú, QÀÑ¨ºO|∞ ^•ñK«∞ñ, É’+≤OK«∞ QÆ∞}=Ú,
q_»∞=ñ _®Ñ¨#∞fl, ÖË=_ç"Õà◊ xK«∞Û
q∞„`«∞ñ_ô ÅHõ∆}O|∞Å "≥∞ÅñQÆ∞K«∞O_»∞
(q∞„`«∞_»<"Õ å_»∞ D ÅHõ}∆ ÏÅ#∞ Hõey LO\Ï_»∞: `«# ¿ãflÇÏ≤ `«∞}˜‚ áêÑ¨ÑÙ¨ Ñ¨#∞Å#∞O_ç
=∞~°e™êÎ_»∞. J`«_ç Ç≤Ï`«=Ù HÀi Ñ¨xKÕ™êÎ_»∞. J`«_ç ~°Ç¨Ï™êºÅ#∞ |Ü«∞@‰õΩ
á⁄‰õ¯hÜ«∞_»∞. J`«_Hç ˜ L#fl =∞OzQÆ∞}Ïxfl ZuÎK∂« Ñ≤, „áÈ`«ûÇ≤Ï™êÎ_∞» . J`«}‚˜ PÑ¨^ÖŒ ’
=keÃÑ\ì̃áÈ_»∞. J`«_»∞ ^•i¢^ŒºOÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ#flÑ¨C_»∞ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ™êÎ_»∞.)
9. =∞#ã≤ =K«ã≤ HÍÜÕ∞ Ñ¨Ù}ºÑ‘Ü«¸+¨ Ñ¨Ó~å‚ó

„uÉèí∞=# =ÚÑ¨HÍ~° „âı}ãèó „Ñ‘}Ü«∞O`«ó I
Ñ¨~°QÆ∞} Ñ¨~°=∂}∂<£ Ñ¨~°fifHõ$`«º x`«ºO
x[Ç¨Ï$k qHõãÖ`«ó ãÖu ãÖ`«ó H˜Ü«∞O`«ó II
Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=K«â◊≈s~°=ÚÅ <≥O`«Ü«Úñ |∞}ºã¨∞^è•„Ñ¨Ñ¨Ó~°∞‚Öˇ·
=Ú^Œ=Ú |Ç¨˙Ñ¨HÍ~°=ÚÅ =¸ñ_»∞ [QÆO|∞Å‰õΩ<£ Ñ¶¨∞\ÕK«∞K«∞<£
=^ŒÅHõ ™ê^èŒ∞ã¨^Œ∞æ}Å=O|∞Å∞ Q˘O_»Å∞ ¿ãã≤ "≥∞K«∞ÛK«∞<£
=∞kx qHÍã¨Ü«Ú‰õΩÎÅQÆ∞ =∂#∞ºÅ∞ Q˘O^Œé∞ "˘Å∞Î i^Œú~°<£
(=∞#ã¨∞ûÖ’, =∂@ÅÖ’, KÕ`«ÅÖ’ Ñ¨Ù}º=∞<Õ J=∞$`åxfl xOÑ¨Ù‰õΩx, =ÚÖ’¡HÍÅ‰õÄ
ãÖ`Àëêxfl HõeyOKÕ q^èOŒ QÍ J<ÕHõ LÑ¨HÍ~åÅ∞ KÕã∂¨ ,Î Z=iÖ’<≥<· å Ñ¨~=° ∂}∞=O`«
ã¨∞QÆ∞}O LO>Ë ^•xfl H˘O_»O`«KÕã≤, "≥∞K«∞Û‰õΩx, „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∂Î, Ç¨Ï$^ŒÜ«∞OÖ’ Q˘Ñ¨Ê
ãÖ`Àëêxfl xOÑ¨Ù‰õΩ#fl H˘O^Œ~°∞ =∞Ç¨#∞ÉèÏ=ÙÅ∞ D Ö’HõOÖ’ JO^ŒiH© P#O^•xfl
ÑÖK«∞`«∂ LO\Ï~°∞. =∞#O ‰õÄ_® P q^èŒOQÍ „Ñ¨=iÎOKåÅx J~°÷=Ú.)
140
hu â◊`«Hõ=Ú
10. ~°`≥· fl~°‡Ç¨ÉËúã¨∞Î `«∞+¨µ~°fl ^Õ"å # ÉèËlˆ~ cè=∞q¿+} cèu"£∞ I

ã¨∞^è•O q<å # „Ñ¨Ü«∞Ü«Úifi~å=∞O # xtÛ`å~å÷kfi~°=∞Ou nè~åó II
`«xã≤ˆ~ "ÕÅ∞Ê Å∞^Œkè ~°`«fl=ÚÅKÕ`«?
"≥ézˆ~ Ñ¶¨∞’~°HÍHÀÅ q+¨=ÚKÕ`«?
q_çzˆ~ Ü«∞`«fl =∞=∞$`«O|∞ "˘_»=Ú^Œ#∞Hõ?
xtÛ`å~°÷O|∞ =^ŒÅ~°∞ xÑ¨Ù}=∞`«∞Å∞.
(áêÅã¨=Ú„^•xfl ^Õ=`«Å∞ =∞käOKå~°∞. JÑ¨C_»∞ =ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨Ù\˜ì# =∞}∞ÅˆH "å~°∞
ãÖ`À+¨Ñ¨_çáÈÖË^Œ∞. ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# HÍÅ‰õÄ@q+Ö Ñ¨Ù\˜ì<å ÉèíÜ«∞Ñ¨_çáÈÖË^Œ∞.
J=∞$`«O Ñ¨Ù>Ëì=~°‰õÄ `«=∞ „Ñ¨Ü«∞`åflxfl =∂#∞HÀÖË^Œ∞. xÑ¨Ù}∞Öˇ·# |∞kú=∞O`«∞Å∞ P
q^èŒOQÍ `å=Ú ãÖHõeÊOz# Ñ¨x ã¨„Hõ=∞OQÍ Ñ¨Ó~°ÎÜÕ∞º=~°‰õÄ =ke ÃÑ@ì~°∞.)
11. „áê~°Éèíº`Õ # YÅ∞ qÑ¶¨∞fl ÉèíÜÕ∞# hK≥·ó

„áê~°Éèíº qÑ¶¨∞flxÇ¨Ï`å q~°=∞Ou =∞^è•ºó I
qÃÑ¶∞ÿfló =ÚÇ¨ï~°∞‡Ç¨ï ~°Ñ≤ „ÑüÇ¨Ï#º=∂<åó
„áê~°|ú =Ú`«Î=∞QÆ∞}Ï # Ñï`«º[Ou II
P~°OaèOÑ¨~°∞ hK«=∂#=ÙÅ∞ qÑ¶¨∂flÜ«∂ã¨ ãÖ„`«ã¨∞ÎÖˇ·,
Ü«∂~°OaèOz Ñï`«ºlO`«∞ ~°∞~°∞ qÑ¶¨∂flÜ«∞`«∞ÎÖˇ· =∞^èŒº=ÚÖò,
nè~°∞Öò qÑ¶¨∞flxÇ¨Ï#º=∂#∞ÅQÆ∞K«∞<£ ^èŒ$`«∞º#fl`À`åûÇ¨ïÖˇ·
„áê~°ÉÏú~°÷=Ú Å∞[˚yOÑ¨~°∞ ã¨∞g∞ „Ñ¨*Ï˝x^èŒ∞Öò QÍ=Ù#<£
(P@OHÍÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`åÜ«∞h, „â◊=∞Ñ¨_»=Åã≤ =ã¨∞ÎO^Œh ÉèíÜ«∞Ñ¨_ç J^èŒ=ÚÖˇ·#"å~°∞
Jã¨Å∞ U Ñ¨xh "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ@ì~∞° . Ñ¨x "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜#ì `«~åfi`« U^À"˘Hõ z#fl J_»O¤ H˜
=zÛ<å, Ñ¨xx =∂#∞‰õΩ<Õ"å~°∞ =∞^èŒº=ÚÅ∞. L`«Î=ÚÖˇ·#"å~°∞ nè~°∞Å∞, Zxfl
J_»O¤ ‰õΩÅ∞ Z^Œ∞~Ô <· å, Q˘Ñ¨Ê^è~·≥ º° O`À, L`åûÇ¨xfl g_»‰Ωõ O_® "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜#ì Ñ¨#∞Å#∞
Ñ¨ÓiÎ KÕ™êÎˆ~ HÍh =∞^èŒºÖ’ PÑ≤"≥Ü«∞º~°∞.)
12. Hõfiz`ü Ñ¨$näfiâ◊Ü«∂º Hõfiz ^ŒÑ≤ K« Ñ¨~°ºOHõ â◊Ü«∞#ó

Hõfiz`ü âßHÍÇ¨~°ó Hõfiz ^ŒÑ≤ K« âßÖ’º^Œ# ~°∞zó I
Hõfiz`ü HõO^ä•^è•s Hõfiz ^ŒÑ≤ K« k"åºO|~°^èŒ~°ó
=∞#ã‘fi HÍ~åºs÷ # QÆ}Ü«∞u ^Œ∞óYO # K« ã¨∞Y"£∞ II
141
Ñ¨ÙëêÊO[e
XHõKÀ <ÕÅ#∞ |=fioOK«∞, <˘HõKÀ<˘áêÊ~°∞ñ |∂Ãã[˚ÃÑ·,
<˘HõKÀ âßHõ=Ú ÖÏ~°yOK«∞, <˘HõKÀ #∞`«¯ $+¨ìâßÖ’º^Œ#O,
ÉÁHõKÀñ ÉÁO`« ^èŒiOK«∞, <˘H˘¯Hõ¯`«é˜<£ Ü≥∂QÍºO|~°„âı}˜, Öˇ
Hõ¯‰õΩ ~åhÜ«∞ñ_»∞ HÍ~°º™ê^èŒ‰õΩñ_»∞ ^Œ∞óYO|∞<£ ã¨∞YO|∞<£ =∞k<£.
(KÕÑ\¨ #ì˜ Ñ¨xx ™êkèOKÕ q+¨Ü∞« OÖ’ HÍ~°º™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ #_»K∞« ‰õΩ<Õ f~°∞ WÖÏ LO@∞Ok.
â◊Ü«∞xOK«_®xH˜ Ñ¨ÓÅ áê#∞Ê ÅaèOz<å, Hõ\ ˜Hõ <ÕÅÃÑ· x„kOK«=Åã≤ =zÛ<å
ÖˇHõ¯K≥Ü«∞º_»∞. ^˘iH˜`Õ =i J<åflxfl Éèí∞l™êÎ_»∞, ÖËHõáÈ`Õ Ñ¨zÛ HÍÜ«∞QÆ∂~°efl,
HõO^Œ=¸ÖÏefl ux ãïÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï_»∞. XH˘¯Hõ¯™êi qÅ∞"≥·# |@ìÅ∞ ^èŒi™êÎ_»∞, ÖËx
Ñ¨Hõ∆OÖ’ ÉÁO`« ^èŒi™êÎ_»∞. WÖÏ Hõ+¨ìO, ã¨∞YO ÖˇHõ¯ K≥Ü«∞º‰õΩO_® J#∞‰õΩ#flÑ¨xx
™êkèOK«_®xH˜ HÍ~°º™ê^èŒ‰õΩ_»∞ L^Œºq∞™êÎ_»∞.)
13. xO^ŒO`«∞ huxÑ¨Ù}Ï Ü«∞k "å ã¨∞Î=O`«∞

ÅH©∆ ‡ó ã¨=∂qâ◊`«∞ QÆK«Ûù`«∞ "å Ü«∞^äÕ+¨ì"£∞ I
J^≥·º= "å =∞~°}=∞ã¨∞Î Ü«ÚQÍO`«ˆ~ "å
<åºÜ«∂º`ü Ñ¨^äŒó „Ñ¨qK«ÅxÎ Ñ¨^ŒO # nè~åó II
hu „áœ_è» qÇ¨~°∞Öˇ·# xÑ¨Ù}∞Öò xOkOÑ¨h "≥∞K«Ûh,
MÏºuO *ˇOk# ãÖÑ¨^ŒÖò xÅ∞=h QÍ_è»O|∞QÍ ™êQÆh,
Ñ¶¨∂`«O |Ñ¨C_» á⁄O^Œh xÜ«∞u"≥∞ÿñ QÍh Ü«ÚQÍO`«O|∞#<£
hu âß¡Ñ¶¨∞ºÑ¨^ŒO|∞ ^ŒÑ¨Ê~°∞ QÆ^• x`«ºO|∞ nè~À`«Î=ÚÖò
(hu"Õ`«ÎÖˇ·#"å~°∞ xOkOz<å, á⁄QÆ_ç<å† Q˘Ñ¨Ê ãÖÑ¨^ŒÅ∞ HõeQÍÜ«∞x `≥eã≤<å,
Ñ¨ÓiÎQÍ áÈÜ«∂Ü«∞x K≥q#|_ç<å† `å#∞ P Hõ∆}"Õ∞ =∞~°}˜™êÎ_»x `≥eã≤<å, Ü«ÚQÍÅ
`«~°|_ç rqOK«É’`å_»x `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl† nè~À`«Î=Ú_≥·# "å_»∞ hu=∂~°æO #∞Oz
`˘ÅyáÈ_»∞.)
14. Hõ^Œi÷`« ™êºÑ≤ Ç≤Ï ^è≥·~°º=$`ÕÎó # â◊Hõº`Õ ^è≥·~°ºQÆ∞}ó „Ñ¨=∂~ü+¨µì"£∞ I

J^èÀ=ÚY™êºÑ≤ Hõ$`«ã¨º =¿ÇÏfló <å^èŒó tMÏ Ü«∂u Hõ^•z^Õ= II
xÜ«∞uKÕ`«ñ QÆ^Œi÷`«∞O_»~Ú# ^è≥·~°º
Ñ¨~°∞x ^è≥·~°ºQÆ∞}O|∞ =∂#ÊOQÆñ ^Œ~°"≥∞?
„HÕ^Œ∞ ¿ãÜ«∞OQÆñ|_ç#\˜ì Hõ$+¨‚Ñ¨^äŒ∞x
H©Å Ü≥∞O^≥·# g∞ñ^Œ∞QÍñ ÔQ~°Å∞ñ QÍ^≥!
142
"≥·~åQÆº â◊`«Hõ=Ú
(^è≥·~°º=O`«∞_≥·#"å_»∞ KÕ¿ã Ñ¨#∞ÅÖ’ U^≥·<å Ñ¨x K≥_çáÈ~Ú#O`« =∂„`å# J`«x
^è≥·~°ºQÆ∞}O ã¨_»eáÈ`«∞O^•? =∞O_»∞`«∞#fl Jyflx `«Å¡„HÕ^Œ∞Å∞ KÕã≤<å ^•x tYÅ∞
ZÅ¡Ñ¨C_»∂ ÃÑ·ˆH ZQÆã≤ =™êÎ~Ú Hõ^•!)
"≥·~åQÆº â◊`«Hõ=Ú
15. Éè’QÍ # Éèí∞HÍÎ =Ü«∞"Õ∞= Éèí∞HÍÎó `«áÈ # `«Ñ¨ÎO =Ü«∞"Õ∞= `«áêÎó I
HÍÖ’ # Ü«∂`À =Ü«∞"Õ∞= Ü«∂`åó `«$ëê‚=r~å‚ =Ü«∞"Õ∞= r~å‚ó II
Éè’QÍ#∞ Éèí=O|∞ `«áÈ
Ü≥∂QÆ=Ú HÍÅO|∞ K«#∞@Ü«Ú#∞ Ñ¶¨∞#`«$ëÈ‚
^ÀºQÆq~å=∞=Ú ÖË ^ŒÇ¨Ï
Ç¨ QÆ∞~°∞`« =Ç≤ÏOz `«$+¨‚ Ü«∞Å[_ç `≥K≥Û<£.
(Éè’QÍÅ#∞ ~°∞z K«∂_®Å#∞‰õΩO>Ë J"Õ =∞#efl ux"Õã¨∞Î<åfl~Ú† HÀiHõÅ#∞
f~°∞ÛHÀ=_»O HÀãÖ `«Ñã¨ ∞¨ û K≥Ü∞« ºÉ’`Õ, P `«Ñ¿¨ ãû =∞#efl ^ŒÇÏ≤ Oz "Õ™ÈÎOk. =∞#O
HÍÖÏxfl QÆ_Ñ» _¨ O» ÖË^∞Œ , =∞#"Õ∞ HÍÅOÖ’ QÆuOz áÈ`«∞<åfl=Ú. ZO`« J#∞Éèqí Oz<å
HÀiHõÅ∞ fi ãÖ`«$Ñ≤Î HõÅQÆ_»O ÖË^Œ∞ QÍh, HÀiHõÅ∞ f~°∞Û‰õΩ<Õ „Ñ¨Ü«∞`«flOÖ’ =∞#"Õ∞
r~°"‚ ∞≥ áÿ È`«∞<åfl=Ú.)
16. Éè’ˆQ ~ÀQÆ ÉèíÜ«∞O, ‰õΩÖË K«∞ºu ÉèíÜ«∞O, q`ÕÎ #$áêÖÏ^ŒƒùÜ«∞"£∞
=∂<Õ ^≥·#ºÉèíÜ«∞O, |ÖË iÑ¨Ù ÉèíÜ«∞O, ~°∂¿Ñ [~åÜ«∂ ÉèíÜ«∞"£∞ I
âß¢¿ãÎ "å^Œ ÉèíÜ«∞O, QÆ∞}Ë YÅ ÉèíÜ«∞O, HÍÜÕ∞ Hõ$`åO`å^ŒƒùÜ«∞"£∞
ã¨~°fiO =ã¨∞Î ÉèíÜ«∂xfi`«O Éèí∞q #$Ï}ÏO, "≥·~åQÆº"Õ∞"åÉèíÜ«∞"£∞ II
|ÅQÆ∞}~°∂Ñ¨ Éè’QÆ‰õΩÅ Éèí~°‡ Hõàı|~° âß¢ã¨Î=∂#=ÚÖò
|eYÅ~°∞QÆ̊~åK«∞ºu #$áêÅÜ«∞=∞„Ñü"åk ^≥·#ºãÖ
‰õΩÅÉèíÜ«∞ Ü«ÚHõÎ=ÚÖò #~°∞Å‰õΩ<£ Éèí∞q <≥qfiÜ«Ú x~°ƒùÜ«∞O|∞Öˇ·
<≥ÅH˘# "≥xfl ÉèíOQÆ∞Å#∞ x~°ƒùÜ«∞ "≥ÚHõ¯ q~åQÆ"Õ∞ ã¨∞g∞
(Éè’QÍÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«_»OÖ’ ~ÀQÍÅ∞ =™êÎÜ«∞<Õ ÉèíÜ«∞O LO@∞Ok. J^Õ q^èŒOQÍ
L#fl`‰« Ωõ ÅOÖ’ Ñ¨Ù\˜#ì "å_çH˜ "≥e"Õ™êÎ~#° fl ÉèÜí ∞« O, ^è#Œ =O`«∞_çH˜ „Ñ¨É∞íè `«fiÑ¨Ù (~åAÅ)
Ñ¨#∞flÅ ÉèíÜ«∞O, Ñ¨~°∞=ÙQÍ „|`«∞‰õΩ`«∞#fl "å_çH˜ Ñ¨~°∞=Ù áÈ`«∞O^Œ#fl ÉèíÜ«∞O,
|ÅOQÆÅ"å_çH˜ â◊„`«∞=ÙÅ ÉèÜ í ∞« O, JO^Œ"∞≥ #ÿ "åiH˜ =Úãë`«#Ñ¨Ù ÉèÜ í ∞« O, ÑÖ_ç`∞« _çH˜
"å^ŒOÖ’ F_çáÈ`å<Õ"≥∂##fl ÉèíÜ«∞O, =∞Oz"å_çH˜ K≥_»¤"åi=Å¡ ÉèíÜ«∞O, â◊s~åxH˜
=∞$`«∞º ÉèíÜ«∞O LO\Ï~Ú. JÖÏ D Ö’HõOÖ’ ÉèíÜ«∞OÖËx =ã¨∞Î=ÙÖË ÖË=Ù. "≥·~åQÆº=Ú
XHõ¯>Ë x~°ƒÜù ∞« `åfixfl W=fiQÆeQˆ k.)
143
Ñ¨ÙëêÊO[e
17. Pk`«ºã¨º QÆ`åQÆ`≥·ó JÇ¨Ï~°Ç¨Ïó ãÖH©∆Ü«∞`Õ rq`«O

"åºáêÔ~·ó |Ç¨ïHÍ~°ºÉèÏ~° QÆ∞~°∞aèó HÍÖ’# q*Ï˝Ü«∞`Õ I
^Œ$ëêìfi [#‡[~å qÑüÎ =∞~°}O „`åã¨â◊Û <À`«Ê^Œº`Õ
Ñ‘`åfi "≥∂Ç¨Ï=∞~¸O „Ñ¨=∂^Œ=∞k~åO L#‡`«ÎÉèí∂`«O [QÆ`ü II
J#∞k#=Ú<£ #tOK«∞ñ |~°=∂Ü«Ú=Ù ã¨∂~°∞ºx ~åHõáÈHõÅ<£,
Ñ¶¨∞#|Ç¨ïHÍ~°ºÉèÏ~°=ÚÅñ QÍÅ=Ú áÈ=Ù@ QÍ# ~å^Œ∞, ãÖ
[##[~å=∞Ü«∞O|∞Å∞#∞ *Ï=Ù#∞ Ez ÉèíÜ«∞O|∞ ÖË^Œ∞, ^Œ∞
~°˚#Éèí∞=#O|∞ "≥∂Ç¨Ï=∞k~å ~°ã¨qÇ¨ÏfiÅ =∞Ü≥∞º #Ü«∞ºÜ≥∂!
(„Ñük#O ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOz Jã¨Îq∞Oz HÍÅO QÆ_»záÈ`«∞<åfl, Ñ¨#∞Å XuÎ_çÖ’
HÍÅO ZÖÏ QÆ_çzáÈ~ÚO^À `≥eÜ«∞^Œ∞. „Ñü~ÀE Ñ¨Ù@∞ìHõÅ∞, =Úãë`«<åÅ∞,
„áê}ÏO`«Hõ „Ñ¨=∂^•Å∞, Kå=ÙÅ∞ Hõ>ˇì^Œ∞@ Hõ#Ñ¨_»∞`«∂<Õ L<åfl ÉèíÜ«∞O HõÅ∞QÆ^Œ∞.
JÜ«∞ºÜ≥∂º, D „Ñ¨ÑÖK«O "≥∂Ç¨Ï=∞<Õ ™ê~å~Ú =∞`«∞ÎÖ’ =â◊O`«Ñ≤Ê L#flk Hõ^•!)
18. PÜ«Ú~°fi~°¬ â◊`«O #$Ï}ÏO Ñïq∞`«O, ~å„`Ò `«^Œ~°úO QÆ`«O

`«™êº~°úã¨º Ñ¨~°ã¨º Kå~°ú=∞Ñ¨~°O ÉÏÅ`«fi=$^Œú`«fiÜ≥∂ó I
âı+Ö "åºkè qÜ≥∂QÆ^Œ∞óY ã¨Ç≤Ï`«O ¿ã"åkaèsflÜ«∞`Õ
r"Õ "åi`«~°OQÆ K«OK«Å`«ˆ~ ™œYºO ‰õΩ`«ó „áê}˜<å"£∞ II
PÜ«Ú=Ù #∂é∞=`«û~°=Ú, ÅO^Œ∞ ã¨QÆO|∞ #tOK≥ x„^ŒKÕ,
<åÜ«∞éÖ’ ã¨QÆO|∞ QÆ`« =∞Ü≥∞º#∞ ÉÏÅº[~å„Ñ¨ã¨H˜ÎKÕñ,
ÉÏÜ«∞Hõ `«H˜¯#\˜ì ã¨QÆñÉÏÅ∞ QÆuOK«∞ñ „|Ü«∂ã¨=$uÎKÕ,
<åÜ«Ú=Ù K«OK«ÅO, |QÆ∞_»∞ñ „ÉÏ}∞Å ÔH@∞¡ ã¨∞YO|∞ KÕ‰õΩé∞<£.
(=∞x+≤ PÜ«Ú~åÌÜ«∞O #∂~°∞ ãÖ=`«û~åÖË. JO^Œ∞Ö’ ã¨QÆO x„^ŒÖ’ QÆ_»záÈ`«∞#flk.
q∞ye# ã¨QÆOÖ’ J~°úÉèÏQÍxfl ÉÏÅºO, =Úãë`«#O Ç¨ÏiOz "Õã¨∞Î<åfl~Ú. q∞ye#
H˘kÌHÍÅO "åº^è∞Œ Å∞, qÜ≥∂QÍÅ∞, ^Œ∞óMÏÅÖ’#∞, „â◊=∞Ñ¨_ç Ñ¨xKÕÜ∞« _»OÖ’#∞ QÆuOz
áÈ`«∞#flk. W@∞=O\˜ K«OK«Å"≥∞ÿ# PÜ«Ú+¨µ¬ =Å# r=ÙÅ‰õΩ ã¨∞YO ZÖÏ
HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok?)
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
144
N=∞^£ ÉèíQÆ=næ`«
=∞#‰õΩ#fl =ÚYº"≥∞ÿ# WuÇ¨™êÅ∞ Ô~O_»∞. Jq ~å=∂Ü«∞}=Ú,
=∞Ç¨ÉèÏ~°`«=Ú. Éèí~°`«=Oâ◊OÖ’ ã¨∞„Ñ¨ã≤^Œ∞úÅ~Ú#"å~°∞ áêO_»=ÙÅ∞, H“~°=ÙÅ∞.
"åi K«i„`«#∞ q=~°OQÍ `≥eÜ«∞*Ë¿ã „QÆO^äŒ"Õ∞ =∞Ç¨ÉèÏ~°`«O. "≥∂ã¨Ñ¨Ù
E^ŒOÖ’ H“~°=ÙÅ KÕuÖ’ F_çáÈ~Ú# áêO_»=ÙÅ∞ J#∞‰õΩ#fl +¨~°`«∞Å
„Ñ¨HÍ~°O Ñ¨<≥flO_Õà◊√§ =#"åã¨=Ú, XHõ U_®káê@∞ J*Ï˝`«"åã¨=Ú Ñ¨ÓiÎKÕã≤
=∞m§ `«=∞ ~å*Ïºxfl `«=∞‰õΩ W=fi=∞x J_çQÍ~°∞. HÍh, H“~°=ÙÅ‰õΩ ~å[~Ú#
^Œ∞~Àº^èŒ#∞_»∞ JO^Œ∞‰õΩ XÑ¨CHÀÖË^Œ∞. <åºÜ«∞OQÍ `«=∞‰õΩ ~å=Åã≤# ~å[ºO
HÀãÖ áêO_»=ÙÅ∞ Ü«Ú^ŒúO KÕÜ«∞=Åã≤# Ñïã≤÷u U~°Ê_çOk. ‰õΩ~°∞ˆH∆„`«O
J<ÕKÀ@ áêO_»=ÙÅ‰õΩ, H“~°=ÙÅ‰õΩ =∞^èŒº [iy# Ü«Ú^Œú"Õ∞ =∞Ç¨ÉèÏ~°`«
ãÖ„QÍ=∞O.
Ü«Ú^ŒúO KÕÜ«∞_®xH˜ W~°∞ =~åæÅ∂ ‰õΩ~°∞ˆH∆„`«OÖ’ "≥ÚÇ¨ÏiOKå~Ú.
JÑ¨C_»∞ `«# Ñ¨Hõ∆OÖ’#∂, â◊„`«∞Ñ¨Hõ∆OÖ’#∂ L#fl `å`«Å∞, `«O„_»∞Å∞, `«=Ú‡Å∞,
|O^èŒ∞=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å~°O^Œih K«∂ã≤ J~°∞˚#∞_»∞, ''Ü«Ú^ŒúO [iy`Õ g~°O`å
K«xáÈ`å~°∞ Hõ^•!—— Jx ^Œ∞óYOÖ’ =ÚxyáÈÜ«∂_»∞. D q^èŒ"≥∞ÿ# Ü«Ú^•úxfl
KÕã≤ |O^èŒ∞=ÙÅ#O^Œih K«OÑ¨ÙHÀÖË#x qëê^ŒOÖ’ =ÚxyáÈÜ«∂_»∞. KÕuÖ’x
qÅ∞¡ *ÏiáÈ~ÚOk. ~°^äŒOÖ’ ‰õÄÅ|_®¤_»∞.
JÑ¨C_»∞ J~°∞˚#∞_çH˜ ™ê~°käQÍ L#fl NHõ$+¨‚ Ñ¨~°=∂`«‡ J`«_çH˜ D
ÉèíQÆ=næ`«#∞ É’kèOKå_»∞. J~°∞˚#∞_çH˜ `«# Hõ~°Î"åºxfl QÆ∞~°∞ÎKÕã≤, J#∞=∂<åÅ#∞
áÈQ˘\˜ì ^èŒ~°‡Ü«Ú^•úxH˜ „¿Ñˆ~Ñ≤OKå_»∞. =∞Ç¨ÉèÏ~°`«OÖ’ Ñ¨^≥Ìxq∞k Ñ¨~åfiÅ∞
L<åfl~Ú. JO^Œ∞Ö’ ÉèíQÆ=næ`« P~°= Ñ¨~°fi"≥∞ÿ# cè+¨‡Ñ¨~°fiOÖ’ LOk.
U_»∞=O^ŒÅ â’¡HÍÅ∞ QÆÅ ÉèíQÆ=næ`« LÑ¨x+¨`«∞ÎÅÖ’ L#fl ™ê~åxfl `ÕeHõQÍ
J~°÷O KÕã¨∞HÀQÆeˆQÖÏ =∞#‰õΩ É’kèã¨∞ÎOk. QÍOnè, uÅH± =O\˜ ÉèÏ~°fÜ«∞
=∞Ç¨`«∞‡ÖË QÍHõ HÍÔ~¡ÂÖò, Z=∞~°û<£ ÖÏO\˜ q^ÕjÜ«∞ =∞Ç¨`«∞‡efl ‰õÄ_®
„Ñ¨ÉèÏq`«O KÕã≤, =ÚO^Œ∞‰õΩ #_çÑ≤Oz# =∞Ç¨ÏŸ`«Î=∞ „QÆO^äŒO =∞# ÉèíQÆ=næ`«.
g∞~°∞ H˘OK≥O ÃÑ^ŒÌ"åà◊√§ JÜ«∂ºHõ ÉèíQÆ=næ`« JO`å K«kq, J~°÷O KÕã¨∞‰õΩx,
PK«~°}Ö’ÃÑ\˜ì, Hõ~°‡g~°∞Å~Ú, =∂#"À`«Î=ÚÅ∞ HÍ"åe!
145
Ñ¨ÙëêÊO[e
Ô~O_»= J^è•ºÜ«∞O – ™êOYºÜ≥∂QÆO

ÉèíQÆ=næ`«Ö’x Ô~O_»= J^è•ºÜ«∞O ™êOYºÜ≥∂QÆO. |O^èŒ∞=ÙÅ#∞
K«OÑ¨=Åã≤ =ã¨∞ÎOk QÆ#∞Hõ Ü«Ú^ŒúO K≥Ü«∞ºÖË#x qëê^ŒOÖ’ =Úxy, ‰õÄÅ|_»¤
J~°∞˚#∞_çÖ’x ^Ò~°ƒÖÏºxfl áÈQ˘\˜ì `«# Hõ~°Î"åºxfl x~°fiÇ≤ÏOKÕ"å_çQÍ
K≥Ü«∞º_®xH˜ NHõ$+¨µ‚_»∞ É’kèOz# É’^èŒ Wk. D J^è•ºÜ«∂xfl w`å™ê~°O Jx
K≥Ñ¨Ê=K«∞Û. D J^è•ºÜ«∞O ã≤÷`«„ÑÄ˝_ç ÅHõ∆}ÏÅ#∞ `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.
ã≤÷`«„ÑÄ˝_»O>Ë ã≤÷~°"≥∞ÿ# „Ñ¨[˝ HõÅ"å_»x J~°÷O. HõëêìÅ∞ =zÛ#Ñ¨C_»∞
„‰õΩOyáÈ‰õΩO_® LO_»_»O, ã¨∞MÏÅ∞ =zÛ#Ñ¨C_»∞ á⁄OyáÈ‰õΩO_® LO_»_»O,
=∞#ã¨∞û#∞ ™êfinè#O KÕã¨∞‰õΩx, WO„kÜ«∂Å#∞ J^Œ∞Ñ¨ÙÖ’ ÃÑ@∞ìHÀ=_»O,
HÀiHõefl, JÇ¨ÏOHÍ~° =∞=∞HÍ~åefl =keÃÑ\˜ì âßO`«OQÍ LO_»_»O – W=hfl
XHõ ã≤÷`«„ÑÄ˝_çH˜ LO_Õ ÅHõ∆}ÏÅ∞. =∞#O ‰õÄ_® D ÅHõ∆}ÏÅ#∞
JÅ=~°∞K«∞HÀ"åe.
N=∞^ŒƒQù =Æ næ`å kfifÜ≥∂-^è•ºÜ«∞ó Ü«∞ ã¨û~°fi„`å#aè¿ãflÇ¨Ïó
™êOYºÜ≥∂QÆó `«`«Î`ü „áêÑ¨º â◊√ÉèÏâ◊√Éèí"£∞ I
J~°∞#˚ L"åK«: <åaè#O^Œu # ^Õfi+≤ì
ã≤÷`«„Ñ¨[˝ã¨º HÍ ÉèÏëê `«ã¨º „Ñ¨*Ï˝ „Ñü+≤ª`å II57II
ã¨=∂kèã¨÷ã¨º ˆHâ◊= I Ü«∞^• ãÖÇ¨Ï~°`Õ KåÜ«∞O
ã≤`÷ n« óè HÕ „Ñ¨ÉÏè ¿+`« ‰õÄ~À‡-OQÍ h= ã¨~°fiâ◊ó I
H˜=∂ã‘`« „=*Ë`« H˜"£∞ II54II WO„kÜ«∂ }©O„kÜ«∂~ˆ É÷ ºíè ó
N ÉèQí "Æ å#∞"åK«: `«ã¨º „Ñ¨*Ï˝ „Ñü+≤ª`å II58II
„Ñ¨[Ç¨u Ü«∞^• HÍ=∂<£ q+¨Ü«∂ qx=~°ÎO`Õ
ã¨~åfi<£ áê~°÷ =∞<ÀQÆ`å<£ I x~åÇ¨~°ã¨º ^ÕÇ≤Ï#ó I
P`«‡<Õº"å`«‡<å `«∞+¨óì ~°ã=¨ ~°O˚ ~°™È-Ñ¨ºã¨º
ã≤÷`«„Ñ¨[˝ ã¨Î^ÀK«º`Õ II55II Ñ¨~O° ^Œ$ëêìfi x=~°`Î Õ II59II
^Œ∞óMË+fi¨ #∞ kfiQÆfl=∞<åó Ü«∞`«`ÀÇ¨ÏºÑ≤ H“<ÕÎÜ«∞
ã¨∞MË+¨µ qQÆ`«ã¨Ê $Ç¨Ïó I Ñ¨Ù~°∞+¨ã¨º qÑ¨tÛ`«ó I
g`« ~åQÆ ÉèíÜ«∞ „HÀ^èŒó WO„kÜ«∂}˜ „Ñ¨=∂näx
ã≤÷`«nè~ü =Úx ~°∞K«º`Õ II56II Ç¨Ï~°Ou „Ñ¨ã¨ÉèíO =∞#ó II60II
146
`åx ã¨~åfi}˜ ãÖÜ«∞=∞º `«™ê‡^£ Ü«∞ã¨º =∞Ç¨ÉÏÇ¨ÏŸ

Ü«ÚHõÎ Pã‘`« =∞`«Ê~°ó I xQÆ$Ç‘Ï`åx ã¨~°fiâ◊ó I
=âı Ç≤Ï Ü«∞¿ãº¢xÌÜ«∂}˜ WO„kÜ«∂ }©O„kÜ«∂~ˆ É÷ ºíè ó
`«ã¨º „Ñ¨*Ï˝ „Ñü+≤ª`å II61II `«ã¨º „Ñ¨*Ï˝ „Ñü+≤ª`å II68II
^è•ºÜ«∞`À q+¨Ü«∂<£ Ñ¨Ù~ã¨ó Ü«∂ xâß ã¨~°fiÉèí∂`å<åO
ãÖQÆ¿ãÎ +¨ØÑ¨*ÏÜ«∞`Õ I `«™êºO *ÏQÆiÎ ãÖÜ«∞g∞ I
ãÖQÍ`ü ãÖ*ÏÜ«∞`Õ HÍ=∞ó Ü«∞™êºO *Ï„QÆu Éèí∂`åx
HÍ=∂`ü „HÀ^èÀ-aè*ÏÜ«∞`Õ II62II ™ê xâß Ñ¨â◊º`À =Ú<Õó II69II
„HÀ^è•^£ Éèí=u ã¨"≥∂‡Ç¨Ïó PÑ¨Ó~°º=∂}O JK«Å„Ñü+Öª
ã¨"≥∂‡Ç¨`ü ã¨‡ $uq„Éèí=∞ó I ã¨=Ú„^Œ =∂Ñ¨ó „Ñ¨qâ◊Ou Ü«∞^Œfi`ü I
ã¨‡ $u„ÉèíOâß^£ |∞kú<åâ’ `«^Œfi`å¯=∂ Ü«∞O „Ñ¨qâ◊Ou ã¨ˆ~fi
|∞kú<åâß`ü „Ñ¨}â◊ºu II63II ã¨ âßOu =∂áÈflu # HÍ=∞HÍg∞ II70II
~åQÆ^fiÕ +¨ qÜ«ÚHÔ ãÂÎ ∞¨ Î qÇ¨Ü«∞ HÍ=∂<£ Ü«∞ ã¨û~åfi<£
q+¨Ü«∂ xO„kÜ≥ÿ∞â◊Û~°<£ I Ñ¨Ù=∂Oâ◊Û~°u xóã¨Ê $Ç¨Ïó I
P`«‡=â‹º· ~ü q^èÜ Õ ∂« `å‡ x~°‡"≥∂ x~°ÇÏ¨ OHÍ~°ó
„Ñ¨™ê^Œ =∞kèQKÆ Û« uù II64II ã¨ âßOu =∞kèQÆK«Ûùu II71II
„Ñ¨™ê^Õ ã¨~fi° ^Œ∞óMÏ<åO Uëê „ÉÏÇ‘Ï‡ ã≤÷uó áê~°÷
Ç¨x ~°™ÈºÑ¨*ÏÜ«∞`Õ I <≥·<åO „áêÑ¨º q=ÚÇ¨Ïºu
„Ñ¨ã¨#fl KÕ`«™È Ç¨ºâ◊√ ã≤÷`åfi-™êº =∞O`« HÍÖË-Ñ≤
|∞kúó Ñ¨~º° =u+¨`ª Õ II65II „|Ç¨Ï‡x~åfi} =∞$K«Ûùu II72II
<åã≤Î |∞kú ~°Ü«ÚHõÎã¨º Wu N =∞^ŒƒQù =Æ næ`åã¨∞
# KåÜ«ÚHõÎã¨º ÉèÏ=<å I LÑ¨x+¨`∞« û
# KåÉèÏ=Ü«∞`«âß≈Ouó „|Ç¨Ï‡q^•ºÜ«∂O
JâßO`«ã¨º ‰õΩ`«ó ã¨∞Y"£∞ II66II Ü≥∂QÆâß¢¿ãÎ
WO„kÜ«∂}ÏO Ç≤Ï K«~°`åO NHõ$ëê‚~∞° #˚ ãÖ"å^Õ
Ü«∞#‡<À-#∞ qnèÜ«∞`Õ I ™êOYºÜ≥∂QÀ <å=∞
`«^Œã¨º Ç¨Ï~°u „Ñ¨*Ï˝O kfifÜ≥∂-^è•ºÜ«∞ó II
"åÜ«Ú~åfl= q∞"å=∞ƒùã≤ II67II
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
147
Ñ¨ÙëêÊO[e
=¸_»= J^è•ºÜ«∞O – Hõ~°‡ Ü≥∂QÆO
=∞#O U Ñ¨x KÕã<≤ å U^À XHõ\ ˜ PtOz KÕ™êÎ=Ú. HÍh JÖÏ KÕã#≤ Ñ¨C_»∞
H˘xfl™ê~°∞¡ =∞#O J#∞‰õΩ#flk <≥~°"Õ~°^Œ∞. JÑ¨C_»∞ ÉÏ^èŒ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
ÖËHõáÈ`Õ Ñ¶ë`«O ZÖÏ LO@∞O^À J#fl P^Œ∞~åÌ`À KÕ¿ã Ñ¨xx =∞#O
ã¨„Hõ=∞OQÍ K≥Ü«∞ºHõáÈ=K«∞Û. HÍ|\˜ì Ñ¶ë`åefl QÆ∞iOz PÖ’zOK«‰õΩO_®
Ñ¨xg∞^Õ =∞#ã¨∞û#∞ Ñ¨ÓiÎQÍ ÃÑ\˜ì Ñ¨x K≥Ü«∂ºe. =∞#O KÕ¿ã „Ñü Ñ¨xh
^Õ=ÙxˆH ã¨=∞iÊã¨∞Î<åfl=∞#fl PÖ’K«#`À =ÚyOKåe. =∞#O KÕ¿ã Ñ¨#∞Å
Ñ¶ë`åefl ÉèíQÆ=O`«∞_çˆH JiÊOKåe. D q+¨Ü«∂Å<Õ =¸_»= J^è•ºÜ«∞"≥∞ÿ#
Hõ~°‡Ü≥∂QÆO =∞#‰õΩ q=iã¨∞ÎOk.
N=∞^ŒƒQù =Æ næ`å # Ç≤Ï HõtÛ`ü Hõ∆}=∞Ñ≤
`«$fÜ≥∂-^è•ºÜ«∞ó *Ï`«∞ u+¨ª `«ºHõ~°‡Hõ$`ü I
Hõ~‡° Ü≥∂QÆó HÍ~°º`Õ Ç¨Ïº=â◊ó Hõ~°‡
J~°∞#˚ L"åK«: ã¨~°fió „Ñ¨Hõ$u*ˇ·~ü QÆ∞}ˇÿó II5II
*ÏºÜ«∞ã‘ KÕ`ü Hõ~°‡}¿ãÎ Hõ̂~‡O„kÜ«∂}˜ ãÖÜ«∞=∞º
=∞`å |∞kú~ü [<å~°Ì# I Ü«∞ P¿ãÎ =∞#™ê ã¨‡~°<£ I
`«u¯O Hõ~°‡}˜ Ñ¶¨∞’ˆ~ =∂O WO„kÜ«∂~å÷<£ q=¸_è®`å‡
xÜ≥∂[Ü«∞ã≤ ˆHâ◊= II1II q∞^ä•ºKå~° ã¨û LK«º`Õ II6II
"åºq∞„âı}Ë= "åˆHº# |∞kúO Ü«∞ã≤Î fiO„kÜ«∂}˜ =∞#™ê
"≥∂Ç¨ÏÜ«∞ ã‘= "Õ∞ I xÜ«∞ =∂º~°Éèí`Õ-~°∞˚# I
`«^ÕHõO =^Œ xtÛ`«º ÜÕ∞# Hõ~ˆ ‡O„kÜ≥∞ÿ ó Hõ~‡° Ü≥∂QÆO
„âıÜ≥∂-Ç¨Ï =∂Ñ¨ÙflÜ«∂"£∞ II2II Jã¨HõÎ ã¨û qt+¨º`Õ II7II
N ÉèQí "Æ å#∞"åK«: xÜ«∞`«O ‰õΩ~°∞ Hõ~°‡ `«fiO
Ö’ˆH-ã≤‡<£ kfiq^è• xëêª Hõ~°‡ *ÏºÜ≥∂ Ç¨ÏºHõ~°‡}ó I
Ñ¨Ù~å „áÈHÍÎ =∞Ü«∂-#Ñ¶¨∞ I â◊s~° Ü«∂„`å-Ñ≤ K« `Õ
*Ï˝#Ü≥∂Qˆ # ™êOMÏº<åO # „Ñ¨ã≤^Õúº ^ŒHõ~°‡}ó II8II
Hõ~°‡Ü≥∂ˆQ# Ü≥∂y<å"£∞ II3II
Ü«∞*Ï˝~å÷`ü Hõ~°‡}À-#º„`«
# Hõ~°‡}Ï =∞<å~°OÉèÏ`ü Ö’HÀ-Ü«∞O Hõ~°‡|O^èŒ#ó I
<≥·+¨¯~°‡ ºO Ñ¨Ù~°∞ëÈ-â◊√fl`Õ I `«^Œ~°÷O Hõ~°‡ H“O`ÕÜ«∞
# K« ã¨#fl ºã¨<å^Õ= =ÚHõÎ ãÖQÆ ã¨û=∂K«~° II9II
ã≤kúO ã¨=∞kè QÆK«Ûùu II4II
148
ã¨Ç¨Ï Ü«∞*Ï˝ó „Ñ¨*Ïó ã¨$ëêìfi P`«‡<Õº= K« ãÖ`«∞+¨ìó
Ñ¨Ù~À"åK« „Ñ¨*ÏÑüó I `«ã¨º HÍ~°ºO # q^Œº`Õ II17II
J<Õ# „Ñ¨ãq¨ +¨º^èfiŒ O <≥·= `«ã¨º Hõ$`Õ <å~À÷
U+¨ "À-ã≤Î fi+¨ì HÍ=∞^èŒ∞H± II10II <åHõ$`Õ <ÕÇ¨Ï Hõâ◊Û# I
^Õ"å<£ ÉèÏ=Ü«∞`å<Õ# # Kåã¨º ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ
`Õ ^Õ"å ÉèÏ=Ü«∞O`«∞ =ó I HõtÛ^Œ~°÷ =ºáê„â◊Ü«∞ó II18II
Ñ¨~ã° Ê¨ ~°O ÉèÏ=Ü«∞O`«ó `«™ê‡ ^Œã¨HõÎ ã¨û`«`«O
„âıÜ«∞ó Ñ¨~° =∞"åÑ¨ûº^äŒ II11II HÍ~°ºO Hõ~°‡ ã¨=∂K«~° I
Wëêì<£ Éè’QÍ<£ Ç≤Ï "À ^Õ"åó Jã¨HÀÎ Ç¨ºK«~°<£ Hõ~°‡
^•ã¨ºO`Õ Ü«∞[˝ÉèÏq`åó I Ñ¨~=° ∂áÈflu Ñ¨Ó~°∞+¨ó II19II
`≥·~ü ^Œ`åÎ # „Ñ¨^•Ü≥ÿ∞Éè’º Hõ~°‡}ˇÿ= Ç≤Ï ãÖã≤kúO
Ü≥∂ Éèí∞OˆHÎ ¿ãÎ# U= ã¨ó II12II Pã≤÷`å [#HÍ^ŒÜ«∞ó I
Ü«∞[˝ tëêì t#ã¨ûO`À Ö’HõãÖ„QÆÇ¨Ï "Õ∞"åÑ≤
=ÚK«ºO`Õ ã¨~°fiH˜eƒÃ+·ó I ãÖÑ¨â◊º<£ Hõ~°∞Î =∞~°›ã≤ II20II
Éèí∞O[`Õ `Õ `«fiÑ¶¨∞O áêáêó Ü«∞^Œº^•K«~°u „âı+¨ªó
ÜÕ∞ Ñ¨K«O `åº`«‡ HÍ~°}Ï`ü II13II `«`«Î^Õ"Õ`«~À [#ó I
J<åfl^£ Éè=í Ou Éè∂í `åx ã¨ Ü«∞`ü „Ñ¨=∂}O
Ñ¨~°˚<åº ^Œ#fl ãÖÉèí=ó I ‰õΩ~°∞`Õ Ö’Hõã^Î¨ #Œ ∞=~°`Î Õ II21II
Ü«∞*Ï˝^£ Éèí=u Ñ¨~°˚<Àº # "Õ∞ áê~å÷ã≤Î Hõ~°Î=ºO
Ü«∞[˝ó Hõ~°‡ ã¨=Ú^Œƒù=ó II14II „u+¨µ Ö’ˆH+¨µ HÕK«# I
Hõ~°‡ „|Ç¨ÏŸ‡^Œƒù=O qkú <å#"åÑ¨Î =∞"åÑ¨=Î ºO
„|Ç¨‡Hõ∆~° ã¨=Ú^Œƒù="£∞ I =~°Î U= K« Hõ~°‡}˜ II22II
`«™ê‡`ü ã¨~fi° QÆÒ« „|Ç¨Ï‡ Ü«∞k Ç¨ÏºÇ¨ÏO # =ˆ~ÎÜ«∞O
x`«ºO Ü«∞*Ë˝ „Ñü+≤ª`«"£∞ II15II *Ï`«∞ Hõ~°‡}º`«O„k`«ó I
U=O „Ñ¨=iÎÒ« K«„HõO =∞=∞ =~åÎ‡#∞ =~°OÎ `Õ
<å#∞ =~°ÎÜ«∞fÇ¨Ï Ü«∞ó I =∞#∞ëêºó áê~°÷ ã¨~°fiâ◊ó II23II
JÑ¶∂¨ Ü«Ú iO„kÜ«∂ ~å"≥∂ Lfû^ÕÜ«Ú i"Õ∞ Ö’HÍó
"≥∂Ñ¶¨∞O áê~°÷ ã¨ r=u II16II # ‰õΩ~åºO Hõ~°‡ KÕ ^ŒÇ¨Ï"£∞ I
Ü«∞™êÎ fi`«‡ ~°u ˆ~= ãÖHõ~°ã¨º K« Hõ~åÎ ™êºO
™êº`ü P`«‡`«$Ñ¨Î â◊Û =∂#=ó I LÑ¨Ç¨Ï<åº q∞=∂ó „Ñ¨*Ïó II24II
149
Ñ¨ÙëêÊO[e
ã¨HÍÎó Hõ~°‡}º q^•fiO™È ã¨~fi° *Ï˝# q=¸_è®O™êÎ<£
Ü«∞^ä• ‰õΩ~°fiOu ÉèÏ~°`« I qkú #ëêì # KÕ`«ã¨ó II32II
‰õΩ~åº^£ q^•fiO ã¨Î^ä• ã¨HõÎó ã¨^Œ$â◊O KÕ+¨ì`Õ ã¨fi™êºó
zH©~°∞¬~ü Ö’Hõ ãÖ„QÆÇ¨Ï"£∞ II25II „Ñ¨Hõ$`Õ~ü *Ï˝#"å#Ñ≤ I
# |∞kúÉèË^ŒO [#ÜÕ∞`ü „Ñ¨Hõ$uO Ü«∂Ou Éèí∂`åx
J*Ï˝<åO Hõ~°‡ãÖy<å"£∞ I x„QÆÇ¨Ïó HÕ Hõi+¨ºu II33II
Ü≥∂[ÜÕ∞`ü ã¨~°fiHõ~å‡}˜ WO„kÜ«∞ ¿ãºO„kÜ«∞™êºˆ~÷
q^•fi<£ Ü«ÚHõÎ ã¨û=∂K«~°<£ II26II ~åQÆ^Õfiëœ =º=ã≤÷`Ò I
„Ñ¨Hõ$`Õó „H˜Ü«∞=∂}Ïx `«Ü≥∂~ü # =â◊=∂QÆKÕÛù`ü
QÆ∞}ˇÿó Hõ~å‡}˜ ã¨~°fiâ◊ó I `Ò Ç¨Ïºã¨º ÑïÑÖkä<Ò II34II
JÇ¨ÏOHÍ~° q=¸_è®`å‡ „âıÜ«∂<£ ã¨fi^èŒ~À‡ qQÆ∞}ó
Hõ~åÎ-Ç¨Ï q∞u =∞#º`Õ II27II Ñ¨~^° ~Œè å‡`ü ã¨fi#∞+≤`ª å`ü I
`«`«Î fiq`«∞Î =∞Ç¨ÉÏÇ¨ÏŸ ã¨fi^èŒˆ~‡ x^èŒ#O „âıÜ«∞ó
QÆ∞}Hõ~°‡ qÉèÏQÆÜ≥∂ó I Ñ¨~^° ~Œè À‡ ÉèÜ
í ∂« =Ç¨Ïó II35II
QÆ∞}Ï QÆ∞}Ë+¨µ =~°ÎO`Õ J~°∞#˚ L"åK«:
Wu =∞`åfi # ã¨[˚`Õ II28II J^äŒ ˆH# „Ñ¨Ü«ÚHÀÎ-Ü«∞O
„Ñ¨H$õ `Õ~ü QÆ∞}ãÖ=¸_è®ó áêÑÖ K«~°u Ñ¨Ó~°∞+¨ó I
ã¨[˚O`Õ QÆ∞}Hõ~°‡ã¨∞ I JxK«Ûù #flÑ≤ "å~ü¿+‚Ü«∞
`å#Hõ$`«ûfl q^À =∞O^•<£ |ÖÏk= xÜ≥∂l`«ó II36II
Hõ$`«ûflq#fl qKåÅÜÕ∞`ü II29II N ÉèQí "Æ å#∞"åK«:
=∞~Ú ã¨~åfi}˜ Hõ~å‡}˜ HÍ=∞ U+¨ „HÀ^èŒ U+¨ó
ã¨#flº™êº ^è•º`«‡ KÕ`«™ê I ~°*’QÆ∞} ã¨=Ú^Œƒù=ó I
x~åj~ü x~°‡"≥∂ Éèí∂`åfi =∞Ç¨â◊<À =∞Ç¨áêáê‡
Ü«Ú^èŒºã¨fi qQÆ`« [fi~°ó II30II q^Õúº# q∞Ç¨Ï "≥·i}"£∞ II37II
ÜÕ∞ "Õ∞ =∞`« q∞^ŒO x`«ºO ^èŒ∂"Õ∞<å „qÜ«∞`Õ =Ç≤Ïfló
J#∞u+Öª u =∂#"åó I Ü«∞^ä•--^Œ~À≈ =∞ÖË# K« I
„â◊^•ú=O`À-#ã¨∂Ü«∞O`À Ü«∞^äÀÖËƒ <å=$`À QÆ~°ƒùó
=ÚK«ºO`Õ `Õ-Ñ≤ Hõ~°‡aèó II31II `«^•ä `Õ<^Õ Œ =∂=$`«"∞£ II38II
ÜÕ∞ `Õfi`« ^ŒÉèíºã¨∂Ü«∞O`À P=$`«O *Ï˝# "Õ∞`Õ#
<å#∞u+¨ªOu "Õ∞ =∞`«"£∞ I *Ï˝x<À x`«º"≥·i}Ï I
150
HÍ=∞~°∂¿Ñ} H“O`ÕÜ«∞ WO„kÜ«∂}˜ Ñ¨~å}ÏºÇ¨ïó
^Œ∞+¨ØÊˆ~}Ï#ÖË# K« II39II WO„kÜÕ∞Éèíºó Ñ¨~°O =∞#ó I
WO„kÜ«∂}˜ =∞<À|∞kúó =∞#ã¨ã¨∞Î Ñ¨~å |∞kúó
J™êºkèëêª# =ÚK«º`Õ I Ü≥∂ |∞^Õúó Ñ¨~°`«ã¨∞Î ã¨ó II42II
U`≥·~ü q"≥∂Ç¨ÏÜ«∞ `Õº+¨ó U=O |∞^Õúó Ñ¨~°O |∞^•úfi
*Ï˝# =∂=$`«º ^ÕÇ≤Ï#"£∞ II40II ãÖã¨Î ÉèÏº`å‡# =∂`«‡<å I
`«™ê‡`ü `«fiq∞O„kÜ«∂}Ïº^Ò [Ç≤Ï â◊„`«∞O =∞Ç¨ÉÏÇ¨ÏŸ
xÜ«∞=∞º Éèí~°`«~°¬Éèí I HÍ=∞~°∂ÑÖ ^Œ∞~åã¨^"Œ ∞£ II43II
áêáê‡#O „Ñ¨[Ç≤Ï ¿ÇÏº#O Wu N =∞^ŒƒQù =Æ næ`åã¨∞
*Ï˝# q*Ï˝# <åâ◊#"£∞ II41II LÑ¨x+¨`«∞û „|Ç¨Ï‡q^•ºÜ«∂O
Ü≥∂QÆâß¢¿ãÎ NHõ$ëê‚~°∞˚# ãÖ"å^Õ
Hõ~°‡Ü≥∂QÀ<å=∞ `«$fÜ≥∂-^è•ºÜ«∞ó
<åÅ∞QÆ= J^è•ºÜ«∞O – *Ï˝#Ü≥∂QÆO
K≥Ü«∞º=Åã≤# Ñ¨x U^À, K≥Ü«∞º‰õÄ_»x Ñ¨x U^À ãïQÍ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩx
K≥Ü«∂ºe. âßO`«OQÍ LO@∂<Õ K«∞~°∞‰õΩQÍ Ñ¨xK≥Ü«∞ºQÆÅQÍe. K«∞~°∞‰õΩQÍ
Ñ¨xKÕã¨∞Î#flÑ¨C_»∞ ‰õÄ_® ^è•º#OÖ’ =Úxy L#flO`« âßO`«OQÍ LO_»QÆÅQÍe.
*Ï˝#∞Öˇ·# "åiH˜ ¿ã=KÕã≤, "åi #∞Oz <Õ~°∞ÛHÀ"åe. „â◊^ŒúQÍ Ñ¨x KÕ¿ã"å_çˆH *Ï˝#O
Åaèã∞¨ OÎ k. W@∞=O\˜ q+¨Ü∂« ÅxflO\˜h <åÅ∞QÆ= J^è•ºÜ«∞"≥∞#ÿ *Ï˝#Ü≥∂QÆO =∞#‰õΩ
É’kèã∞¨ OÎ k.
N=∞^ŒƒQù =Æ næ`å ã¨ U"åÜ«∞O =∞Ü«∂ `Õ-^Œº
K«`«∞~À÷-^è•ºÜ«∞ó *Ï˝#Ü≥∂QÆó Ü≥∂QÆó „áÈHõóÎ Ñ¨Ù~å`«#ó I
N ÉèQí "Æ å#∞"åK«: ÉèíHÀÎ-ã≤ "Õ∞ ã¨MÏ KÕu
W=∞O q=ã¨fi`Õ Ü≥∂QÆO ~°Ç¨Ïã¨ºO ¿ÇÏº`« ^Œ∞`«Î=∞"£∞ II3II
„áÈHõÎ"å#Ç¨Ï =∞=ºÜ«∞"£∞ I J~°∞#˚ L"åK«:
q=™êfi<£ =∞#"Õ „áêÇ¨Ï JÑ¨~O° Éè=í `À [#‡
=∞#∞ iH∆ÍfiHõ"Õ-„|g`ü II1II Ñ¨~°O [#‡ q=ã¨fi`«ó I
U=O Ñ¨~O° Ñ¨~å „áêÑÖÎ Hõ^äŒ"Õ∞`«^£ q*ÏhÜ«∂O
W=∞O ~å[~°¬Ü≥∂ q^Œ∞ó I `«fi=∂^Ò „áÈHõÎ"å xu II4II
ã¨ HÍÖË<ÕÇ¨Ï =∞Ç¨Ï`å
Ü≥∂QÀ #+¨ìó Ñ¨~°O`«Ñ¨ II2II
151
Ñ¨ÙëêÊO[e
N ÉèQí "Æ å#∞"åK«: HÍOHõ∆O`«ó Hõ~°‡}ÏO ã≤kúO
|Ç¨˙x "Õ∞ =ºf`åx Ü«∞[O`« WÇ¨Ï ^Õ=`åó I
[<å‡x `«= Kå~°∞˚# I H˜∆„ÑÖ Ç≤Ï =∂#∞¿+ Ö’ˆH
`å #ºÇ¨ÏO "Õ^Œ ã¨~åfi}˜ ã≤k~ú ü Éè=í u Hõ~‡° *Ï II12II
# `«fiO "Õ`«÷ Ñ¨~°O`«Ñ¨ II5II Kå`«∞~ü =~°‚ºO =∞Ü«∂
J*’-Ñ≤ ã¨#fl=ºÜ«∂`å‡ ã¨$+¨ìO QÆ∞} Hõ~°‡ qÉèÏQÆâ◊ó I
Éèí∂`å<å g∞â◊fi~À-Ñ≤ ã¨<£ I `«ã¨º Hõ~åÎ~°=∞Ñ≤ =∂O
„Ñ¨H$õ uO ™êfi=∞kèëêªÜ∞« q^Œúº Hõ~åÎ~° =∞=ºÜ«∞"£∞ II13II
ãÖÉè"í å =∂º`«‡=∂Ü«∞Ü«∂ II6II # =∂O Hõ~å‡}˜ eOÑÖu
Ü«∞^• Ü«∞^• Ç≤Ï ^èŒ~°‡ã¨º # "Õ∞ Hõ~°‡Ñ¶¨ÖË ã¨Ê $Ç¨ I
QÍ¡x~ü Éèí=u ÉèÏ~°`« I Wu =∂O Ü≥∂-aè*Ï<åu
JÉè∞í º`å÷# =∞^è~Œ ‡° ã¨º Hõ~°‡aè~°fl ã¨ |^èŒº`Õ II14II
`«^•--`å‡#O ã¨$*Ï =∞ºÇ¨Ï"£∞II7II U=O *Ï˝`åfi Hõ$`«O Hõ~°‡
Ñï„`å}ÏÜ«∞ ™ê^è∂Œ <åO Ñ¨Ó~Ô · fi~°Ñ≤ =Ú=Ú‰õΩ∆ aèó I
q<åâßÜ«∞ K« ^Œ∞+¨¯ $`å"£∞ I ‰õΩ~°∞ HõÔ~·‡= `«™ê‡`ü `«fiO
^è~Œ ‡° ãÖ™ê÷Ñ<¨ å~å÷Ü∞« Ñ¨ÓÔ~· fió Ñ¨Ó~°fi`«~°O Hõ$`«"£∞ II15
ãÖÉèí"åq∞ Ü«ÚˆQ Ü«ÚˆQ II8II HÕ Hõ~°‡ H˜=∞ Hõˆ~‡u
[#‡ Hõ~°‡ K« "Õ∞ k=ºO Hõ=Ü≥∂-Ñ¨º„`« "≥∂Ç≤Ï`åó I
U=O Ü≥∂ "ÕuÎ `«`«Î fi`«ó I `«`ÕÎ Hõ~°‡ „Ñ¨=H∆Íºq∞
`«ºHÍÎ fi ^ÕÇ¨ÏO Ñ¨Ù#~°˚#‡ Ü«∞^£ *Ï˝`åfi "≥∂Hõ∆ º¿ã-â◊√ÉèÏ`üII16II
<≥·u =∂"Õ∞u ™È-~°∞˚# II9II Hõ~°‡}À Ç¨ÏºÑ≤ É’^Œú=ºO
g`«~åQÆ ÉèíÜ«∞„HÀ^è•ó É’^Œú=ºO K« qHõ~°‡}ó I
=∞#‡Ü«∂ =∂=Úáê„t`åó I JHõ~‡° }â◊Û É’^Œ=ú ºO
|Ç¨Ï"À *Ï˝#`«Ñ¨™ê Ñ¨Ó`å QÆÇ¨Ï<å Hõ~°‡}À QÆuó II17II
=∞^•ƒù= =∂QÆ`åó II10II Hõ~°‡}ºHõ~°‡ Ü«∞ó Ñ¨âıº`ü
ÜÕ∞ Ü«∞^ä• =∂O „Ñ¨Ñ¨^ŒºO`Õ JHõ~°‡}˜ K« Hõ~°‡ Ü«∞ó I
`åO ã¨Î^ä≥·= Éèí*Ï=∞ºÇ¨Ï"£∞ I ã¨ |∞kú=∂<£ =∞#∞¿+º+¨µ
=∞=∞ =~åÎ ‡#∞ =~°ÎO`Õ ã¨ Ü«ÚHõÎó Hõ$`«ûfl Hõ~°‡Hõ$`ü II18II
=∞#∞ëêºó áê~°÷ ã¨~°fiâ◊ó II11II
152
Ü«∞ã¨º ã¨ˆ~fi ã¨=∂~°OÉèÏó â◊ÉÏÌn<£ q+¨Ü«∂#<Õº
HÍ=∞ãÖHõÅÊ =i˚`åó I WO„kÜ«∂yfl+µ¨ AÇ¨Ïfiu II26II
*Ï˝<åyfl ^ŒQÆú Hõ~å‡}O
`«=∂Ç¨ïó ÑÖ_ç`«O |∞^è•ó II19II ã¨~åfi}©O„kÜ«∞ Hõ~å‡}˜
„áê}Hõ~å‡}˜ KåÑ¨ˆ~ I
`«ºHÍÎ fi Hõ~‡° Ñ¶Ö¨ Ï ãÖQÆO P`«‡ ãÖÜ«∞=∞ Ü≥∂QÍQ“fl
x`«º `«$áÈÎ x~å„â◊Ü«∞ó I AÇ¨Ïfiu *Ï˝# nÑ≤`Õ II27II
Hõ~°‡}ºaè „Ñ¨=$`ÀÎ-Ñ≤
<≥·= HÕz`ü Hõ~Àu ã¨ó II20II „^Œ=ºÜ«∞*Ï˝ ã¨ÎáÈÜ«∞*Ï˝ó
Ü≥∂QÆÜ«∞*Ï˝ ã¨Î^ä•-Ñ¨ˆ~ I
x~åj~ü Ü«∞`« z`åÎ`å‡ ™êfi^è•ºÜ«∞ *Ï˝# Ü«∞*Ï˝â◊Û
`«ºHõÎ ã¨~°fi Ñï„QÆÇ¨Ïó I Ü«∞`«Ü«∞ ã¨ûOt`« „=`åó II28II
âßs~°O ˆH=ÅO Hõ~°‡
‰õΩ~°fi<åfláÈflu H˜eƒ+¨"∞£ II21II Jáê<Õ AÇ¨Ïfiu „áê}O
„áê}Ë-áê#O `«^ä•Ñ¨ˆ~ I
Ü«∞^Œ$KåÛù ÖÏÉèí ãÖ`«∞ëÈì „áê}Ïáê#QÆf ~°∞^•úfi
^ŒfiO^•fif`À q=∞`«û~°ó I „áê}ÏÜ«∂=∞ Ñ¨~åÜ«∞}Ïó II29II
ã¨=∞ ã≤û^•ú= ã≤^Òú K«
Hõ$`åfiÑ≤ # x|^èŒº`Õ II22II JÑ¨~ˆ xÜ«∞`åÇ¨~åó
„áê}Ï<£ „áê}Ë+¨µ AÇ¨Ïfiu I
QÆ`« ãÖQÆã¨º =ÚHõÎã¨º ã¨ˆ~fi-¿Ñº`Õ Ü«∞[˝q^À
*Ï˝<å=ã≤÷`« KÕ`«ã¨ó I Ü«∞[˝ Hõ∆Ñ≤`« HõÅ‡ëêó II30II
Ü«∞*Ï˝Ü«∂K«~°`«ó Hõ~°‡
ã¨=∞„QÆO „Ñ¨qbÜ«∞`Õ II23II Ü«∞[˝ tëêì =∞$`« Éèí∞*’
Ü«∂Ou „|Ç¨Ï‡ ã¨<å`«#"£∞ I
„|Ç¨‡~°Ê}O „|Ç¨Ï‡ Ç¨Ïqó <åÜ«∞O Ö’HÀ-ã¨ÎºÜ«∞[˝ã¨º
„|Ç¨‡Q“fl „|Ç¨Ï‡}Ï Ç¨ï`«"£∞ I ‰õΩ`À-#ºó ‰õΩ~°∞ã¨`«Î=∞ II31II
„|ÃÇÏ· ‡= `Õ# QÆO`«=ºO
„|Ç¨Ï‡Hõ~‡° ã¨=∂kè<å II24II U=O |Ç¨ïq^è• Ü«∞*Ï˝ó
q`«`å „|Ç¨Ï‡}À =ÚMË I
^≥·= "Õ∞"å Ñ¨ˆ~ Ü«∞[˝O Hõ~°‡*Ï<£ qkú `å<£ ã¨~åfi<£
Ü≥∂y#ó Ñ¨~°∞ºáêã¨`Õ I U=O *Ï˝`åfi q"≥∂Hõ∆ º¿ã II32II
„|Ç¨‡QÍfl =Ñ¨ˆ~ Ü«∞[˝O
Ü«∞*Ë˝ <≥·"ÀÑ¨ AÇ¨Ïfiu II25II „âıÜ«∂<£ „^Œ=º=∞Ü«∂^£
Ü«∞*Ï˝`ü *Ï˝#Ü«∞[˝ó Ñ¨~°O`«Ñ¨ I
„â’„`ån hO„kÜ«∂}º<Õº ã¨~fi° O Hõ~å‡dÅO áê~°÷
ãÖÜ«∞=∂yfl+¨µ AÇ¨Ïfiu I *Ï˝<Õ Ñïã¨=∂Ñ¨º`Õ II33II
153
Ñ¨ÙëêÊO[e
`«^£ qkú „Ñ¨}˜áê`Õ# „â◊^•ú"å<£ ÅÉèí`Õ *Ï˝#O
Ñï„Ñ¨âıfl# ¿ã=Ü«∂ I `«`Ê« ~° ã¨ûOÜ«∞`ÕO„kÜ«∞ó I
LÑ¨^ÕHõ∆ ºOu `Õ *Ï˝#O *Ï˝#O ÅÉÏúfi Ñ¨~åO âßOuO
*Ï˝x# ãÎ̈`«Î fi^Œi≈#ó II34II Jzˆ~}Ïkè QÆKÛ« uù II39II
Ü«∞^£ *Ï˝`åfi # Ñ¨Ù#~À‡Ç¨ÏO J[˝ âßÛ „â◊^ŒÌ^è•# â◊Û
U=O Ü«∂ã¨ºã≤ áêO_»= I ãÖâ◊Ü«∂`å‡ q#â◊ºu I
ÜÕ∞# Éèí∂`å #ºâı¿+} <å-Ü«∞O Ö’HÀ-ã≤Î # Ñ¨~À #
„^ŒHõ∆ º ™êº`«‡ #º^äÀ =∞~Ú II35II ã¨∞YO ãÖâ◊Ü∂« `«‡#ó II40II
JÑ≤ KÕ^ãŒ ≤ áê¿ÑÉèºí ó Ü≥∂QÆã¨#flºãÎ̈ Hõ~å‡}O
ã¨ˆ~fiÉèíºó áêÑ¨Hõ$`«Î=∞ó I *Ï˝#O ãÖzè#fl ãÖâ◊Ü«∞"£∞ I
ã¨~°fiO *Ï˝# Ñ¨¡"Õ<≥·= P`«‡=O`«O # Hõ~å‡}˜
=$l#O ãÖ`«i+¨ºã≤ II36II x|^èflŒ Ou ^è#Œ O[Ü«∞ II41II
Ü«∞^ä^·≥ •è Oã≤ ã¨q∞^Àú-yfló `«™ê‡ ^Œ*Ï˝# ãÖÉè∂í `«O
Éèíã¨‡™ê`ü ‰õΩ~°∞`Õ-~°∞˚# I Ç¨Ï$`ü ã¨÷O *Ï˝<åã≤ <å`«‡#ó I
*Ï˝<åyfl ã¨û~°fiHõ~å‡}˜ zè`≥· fi#O ãÖâ◊Ü«∞O Ü≥∂QÆ
Éèíã¨‡™ê`ü ‰õΩ~°∞`Õ `«^ä• II37II =∂uëÈªu+Î ª¨ ÉèÏ~°`« II42II
# Ç≤Ï *Ï˝<Õ# ã¨^Œ$â◊O Wu N =∞^ŒƒQù =Æ næ`åã¨∞
Ñ¨q„`« q∞Ç¨Ï q^Œº`Õ I LÑ¨x+¨`«∞û „|Ç¨Ï‡q^•ºÜ«∂O
`«`ü ã¨fiÜ«∞O Ü≥∂QÆ ãÖã≤^Œúó Ü≥∂QÆâß„¿ãÎ NHõ$ëê‚~°∞˚# ãÖ"å^Õ
HÍÖË <å`«‡x qO^Œu II38II *Ï˝#Ü≥∂QÀ <å=∞
K«`«∞~À÷-^è•ºÜ«∞ó II
`˘q∞‡^Œ= J^è•ºÜ«∞O – ~å[q^•º ~å[QÆ∞Ç¨Ïº Ü≥∂QÆO
Jxfl q^ŒºÅÖ’H© J`«∞º`«Î=∞"≥∞ÿ# q^ŒºÜÕ∞^À, ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚ KÕˆ~ ~°Ç¨Ïã¨ºO
U^À D J^è•ºÜ«∞O q=iã¨∞ÎOk. ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ =∞# Ü≥ÚHõ¯ ÉèíH˜Îx K«∂™êÎ_»∞
HÍh =∞#O ZO`« P_»O|~°O`À, ZO`« ÃÑ^ŒÌ HÍ#∞HõÅ∞ Wã¨∞Î<åfl"≥∂ K«∂_»_»∞.
ÉèíH˜Î`À XHõ Ñ¨Ó=Ù#∞ HÍh, P‰õΩ#∞ HÍh, ÑÖ_»∞#∞ HÍh, HõhãÖ =∞Oz h\˜x
HÍh ã¨=∞iÊ¿ãÎ KåÅ∞, PÜ«∞# „Ñ¨ã¨#∞fl_»=Ù`å_»∞. ^Œ∞~å‡~°∞æ_»~Ú<å `«#
#_»=_çHõ#∞ =∂~°∞Û‰õΩ#flÑ¨C_»∞ ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ J`«}˜‚ =∞Oz"å_»∞QÍ<Õ K«∂™êÎ_»∞.
W@∞=O\˜ q+¨Ü«∂ÅxflO\˜h `˘q∞‡^Œ= J^è•ºÜ«∞"≥∞ÿ# ~å[q^•º ~å[QÆ∞Ç¨Ïº
Ü≥∂QÆO q=iã¨∞ÎOk.
154
N=∞^ŒƒQù =Æ næ`å HõÅÊHõ∆ÜÕ∞ Ñ¨Ù#™êÎx
#="≥∂-^è•ºÜ«∞ó HõÖÏÊ^Ò qã¨$*Ï=∞ºÇ¨Ï"£∞ II7II
~å[q^•º ~å[QÆ∞Ç¨Ïº Ü≥∂QÆó „Ñ¨H$õ uO ™êfi=∞=+¨Éì ºíè
NÉèQí "Æ å#∞"åK«: qã¨$*Ïq∞ Ñ¨Ù#ó Ñ¨Ù#ó I
W^ŒO `«∞ `Õ QÆ∞Ç¨Ïº`«=∞O Éèí∂`«„QÍ=∞ q∞=∞O Hõ$`«ûflO
„Ñ¨=H∆Íº =∞º#ã¨∂Ü«∞"Õ I J=â◊O „Ñ¨Hõ$`Õ~°fiâß`ü II8II
*Ï˝#O q*Ï˝#ã¨Ç≤Ï`«O # K« =∂O `åx Hõ~å‡}˜
Ü«∞^£ *Ï˝`åfi "≥∂Hõ∆ º¿ã-â◊√ÉèÏ`ü II1II x|^èŒflOu ^èŒ#O[Ü«∞ I
~å[q^•º ~å[QÆ∞Ç¨ÏºO L^•ã‘#=^•ã‘#O
Ñ¨q„`«q∞^Œ =Ú`«Î=∞"£∞ I Jã¨HõÎO `Õ+¨µ Hõ~°‡ã¨∞ II9II
„Ñ¨`º« H∆Í=QÆ=∞O ^è~Œ ‡° ºO =∞Ü«∂^èŒºˆH∆} „Ñ¨Hõ$uó
ã¨∞ã¨∞YO Hõ~°∞Î=∞=ºÜ«∞"£∞ II2II ã¨∂Ü«∞`Õ ã¨K«~åK«~°"£∞ I
J„â◊^^ÌŒ •è <åó Ñ¨Ù~°∞ëêó ¿ÇÏ`«∞<å<Õ# H“O`ÕÜ«∞
^è~Œ ‡° ™êºã¨º Ñ¨~O° `«Ñ¨ I [QÆ^£ qÑï=~°`Î Õ II10II
J„áêÑ¨º =∂O x=~°OÎ `Õ J=*Ï#Ou =∂O =¸_è®ó
=∞$`«∞º ãÖ™ê~°=~°‡Î x II3II =∂#∞+‘O `«#∞=∂„t`«"£∞ I
=∞Ü«∂ `«`«q∞^ŒO ã¨~°fiO Ñ¨~°O ÉèÏ= =∞*Ï#O`À
[QÆ^=Œ ºHõ=Î ¸iÎ<å I =∞=∞ Éèí∂`« =∞¿ÇÏâ◊fi~°"£∞ II11II
=∞`ü ™ê÷x ã¨~°fiÉèí∂`åx "≥∂Ñ¶¨∂âß "≥∂Ñ¶¨∞Hõ~å‡}À
# KåÇ¨ÏO `Õ+¨fi=ã≤÷`«ó II4II "≥∂Ñ¶¨∞*Ï˝<å qKÕ`«ã¨ó I
# K« =∞`ü ™ê÷x Éèí∂`åx ~åHõ∆ã‘ =∂ã¨∞sO K≥·=
Ñ¨â◊º "Õ∞ Ü≥∂QÆ"≥∞ÿâ◊fi~°"£∞ I „Ñ¨Hõ$uO "≥∂Ç≤ÏhO „t`åó II12II
Éèí∂`«Éèí$#fl K« Éèí∂`«™È÷ =∞Ç¨`å‡#ã¨∞Î =∂O áê~°÷
=∞=∂`å‡ Éè∂í `« ÉèÏ=#ó II5II ^≥·gO „Ñ¨Hõ$u =∂„t`åó I
Ü«∞^ä•HÍâ◊ ã≤÷`À x`«ºO Éèí[O`«º##º =∞#™È
"åÜ«Ú ã¨û~°fi„`«QÀ =∞Ç¨<£ I *Ï˝`åfi Éèí∂`åk =∞=ºÜ«∞"£∞ II13II
`«^ä• ã¨~åfi}˜ Éèí∂`åx ã¨`«`«O H©~°ÎÜ«∞O`À =∂O
=∞`ü ™ê÷h `«∞ºÑ¨^è•~°Ü«∞ II6II Ü«∞`«O`«â◊Û ^Œ$_è»„=`åó I
ã¨~°fiÉèí∂`åx H“O`ÕÜ«∞ #=∞ã¨ºO`«â◊Û =∂O ÉèíHÍÎº
„Ñ¨Hõ$uO Ü«∂Ou =∂q∞HÍ"£∞ I x`«ºÜ«ÚHÍÎ Láêã¨`Õ II14II
155
Ñ¨ÙëêÊO[e
*Ï˝#Ü«∞*Ë˝# KåÑ¨º<Õº `ÕëêO x`åºaèÜÚ« HÍÎ<åO
Ü«∞[O`À =∂=Úáêã¨`Õ I Ü≥∂QÆˆH∆=∞O =Ç¨=∞ºÇ¨Ï"£∞ II22II
UHõ`Õfi# Ñ¨$^äŒH± `Õfi# ÜÕ∞-Ñ¨º#º ^Õ=`å ÉèíHÍÎó
|Ç¨ï^è• qâ◊fi`À=ÚY"£∞ II15II Ü«∞[O`Õ „â◊^ŒúÜ«∂xfi`åó I
JÇ¨ÏO „Hõ`«∞~°Ç¨ÏO Ü«∞[˝ó `Õ-Ñ≤ =∂"Õ∞= H“O`ÕÜ«∞
ã¨fi^è•Ç¨Ï=∞Ç¨Ï =∞ø+¨^èŒ"£∞ I Ü«∞[O`«º qkèÑ¨Ó~°fiHõ"£∞ II23II
=∞O„`À-Ç¨Ï =∞Ç¨Ï"Õ∞"å[ºO JÇ¨ÏO Ç≤Ï ã¨~°fiÜ«∞*Ï˝<åO
JÇ¨Ï=∞yfl ~°Ç¨ÏO Ç¨ï`«"£∞ II16II Éè’HÍÎ K« „Ñ¨Éèí∞ˆ~= K« I
Ñ≤`åÇ¨Ï=∞ã¨º [QÆ`À # `«∞ =∂=∞aè*Ï#Ou
=∂`å ^è•`å Ñ≤`å=∞Ç¨Ïó I `«`ÕÎ fi <å`«ó K«º=Ou `Õ II24II
"Õ^ºŒ O Ñ¨q„`«"∂≥ OHÍ~°ó Ü«∂Ou ^Õ=„=`å ^Õ"å<£
|∞∞HÍû=∞ Ü«∞Aˆ~= K« II17II Ñ≤`«$Ï<£ Ü«∂Ou Ñ≤`«$„=`åó I
QÆu~°ƒ~ù åÎ „Ñ¨É∞íè ™êûH©∆ Éèí∂`åx Ü«∂Ou Éèí∂`Õ*Ïºó
x"åã¨ â◊≈~°}O ã¨∞Ç¨Ï$`ü I Ü«∂Ou =∞^•ºl<À-Ñ≤ =∂"£∞ II25II
„Ñ¨É=íè ó „Ñ¨ÅÜ«∞ó ™ê÷#O Ñ¨„`«O Ñ¨Ù+¨ÊO Ñ¶¨ÅO `ÀÜ«∞O
x^è•#O c[=∞=º=∞"£∞ II18II Ü≥∂ "Õ∞ ÉèíHÍÎº „Ñ¨Ü«∞K«Ûùu I
`«áê=∞ºÇ¨Ï =∞Ç¨ÏO =~°¬O `«^ŒÇ¨ÏO Éèí‰õΩÎºÑ¨Ç¨Ï$`«O
xQÆ$Ç¨‚ =Úº`ü ã¨$*Ïq∞ K« I Jâßflq∞ „Ñ¨Ü«∞`å`«‡#ó II26II
J=∞$`«O K≥·= =∞$`«∞ºâ◊Û Ü«∞`«¯~À+≤ Ü«∞^Œâßflã≤
ã¨^Œã¨KåÛÇ¨Ï =∞~°∞˚# II19II Ü«∞A˚Ç¨ÏŸ+≤ ^Œ^•ã≤ Ü«∞`ü I
¢`≥·q^•º =∂O ™È=∞áêó Ñ¨Ó`«áêáêó Ü«∞`«ÎÑ¨ã¨ºã≤ H“O`ÕÜ«∞
Ü«∞*ˇ˝Âiëêìfi ã¨fi~°æuO „áê~°÷Ü«∞O`Õ I `«`«∞¯~°∞+¨fi =∞^Œ~°Ê}"£∞ II27II
`Õ Ñ¨Ù}º=∂™ê^Œº ã¨∞ˆ~O„^Œ Ö’HõO â◊√ÉèÏâ◊√ÉèÑí Ö¨¶ ·ˇ ~ˆ =O
Jâ◊flOu k"åº<£ kq^Õ= Éè’QÍ<£II20II "≥∂Hõ∆ º¿ã Hõ~°‡|O^èŒ<≥·ó I
`Õ `«O Éèí∞HÍÎ fi ã¨fi~°æÖ’HõO qâßÅO ã¨<åflºã¨Ü∂≥ QÆ Ü«ÚHÍÎ`å‡
H©∆}Ë Ñ¨Ù}Ëº =∞~°Î ºÖ’HõO qâ◊Ou I q=ÚHÀÎ =∂=ÚÃÑ+· º¨ ã≤ II28II
U=O „`«~¸ ^è~Œ ‡° =∞#∞„Ñ¨Ñ<¨ åfló ã¨"∂≥ -Ç¨ÏO ã¨~fi° Éè∂í `Õ+µ¨
QÆ`åQÆÒ« HÍ=∞HÍ=∂ ÅÉèOí `Õ II21II # "Õ∞ ^ÕfiëÈº-ã≤Î # „Ñ≤Ü«∞ó I
J#<åº tÛO`«Ü«∞O`À =∂O ÜÕ∞ Éèí[Ou `«∞ =∂O ÉèíHÍÎº
ÜÕ∞ [<åó Ñ¨~°∞ºáêã¨`Õ I =∞~Ú `Õ `Õ+¨µ KåÑ¨ºÇ¨Ï"£∞ II29II
156
JÑ≤K`Õ ü ã¨∞^Œ∞~åKå~À HÕ Ñ¨Ù#~ü „ÉÏÇ¨Ï‡}Ïó Ñ¨Ù}Ïºó
Éèí[`Õ =∂=∞##º ÉèÏH± I ÉèíHÍÎ ~å[~°¬Ü«∞ ã¨Î^ä• I
™ê^èŒ∞ˆ~= ã¨ =∞O`«=ºó Jx`«º=∞ã¨∞YO Ö’HõO
ã¨=∞ºQ∑ =º=ã≤`À Ç≤Ï ã¨ó II30II W=∞O „áêÑ¨º Éèí[ã¨fi =∂"£∞ II33II
H˜„∆ ÑÖ Éè=í u ^è~Œ å‡`å‡ =∞#‡<å Éèí= =∞^ŒƒùHÀÎ
â◊â◊fiKåÛùOuO xQÆK«Ûùu I =∞^•ºr =∂O #=∞ã¨∞¯~°∞ I
H“O`ÕÜ«∞ „Ñü*ÏhÇ≤Ï =∂"Õ∞"≥+· º¨ ã≤ Ü«ÚHÔ fiÂÎ =O
# "Õ∞ ÉèíHõÎó „Ñ¨}â◊ºu II31II P`å‡#O =∞`«Ê~åÜ«∞}ó II34II
=∂O Ç≤Ï áê~°÷ =ºáê„t`«º Wu N=∞^ŒƒQù =Æ næ`åã¨∞ LÑ¨x+¨`∞« û
ÜÕ∞-Ñ≤ ã¨∞ºó áêÑ¨Ü≥∂#Ü«∞ó I „|Ç¨Ï‡q^•ºÜ«∂O Ü≥∂QÆâß„¿ãÎ
¢ã≤ÎÜ≥∂ "≥·âßº ã¨Î^ä• â◊¥„^•ó NHõ$ëê‚~°∞˚# ãÖ"å^Õ ~å[q^•º~å[QÆ∞Ç¨Ïº
`Õ-Ñ≤ Ü«∂Ou Ñ¨~åOQÆu"£∞ II32II Ü≥∂QÀ<å=∞ #="≥∂-^è•ºÜ«∞ó
Ñ¨<≥flO_»= J^è•ºÜ«∞O – ÉèíH˜ÎÜ≥∂QÆO
Z=fiih ^Õfi+≤OK«‰õΩO_® LO_»_»O, ^ŒÜ«∞, ¿ãflÇ¨ÏÉèÏ"åÅ#∞ Hõey
LO_»_»O, ã¨∞MÏxfl, ^Œ∞óMÏxfl XˆH ~°HõOQÍ K«∂_»_»O, W`«~°∞Å#∞
ÉèíÜ«∞ÃÑ@ì‰õΩO_® LO_»_»O, W`«~°∞Å#∞ K«∂ã≤ ÉèíÜ«∞Ñ¨_»‰õΩO_® LO_»_»O,
ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ =∞#ˆHk WzÛ<å Jk =∞# "Õ∞Å∞ HÀã¨"Õ∞ Jx ÉèÏqOK«_»O
"≥Ú^ŒÖˇ·#q L`«Î=∞ Éèí‰õΩÎ_ç ÅHõ∆}ÏÅ∞. =∞#O D ÅHõ∆}ÏÅ#∞ JÅ=~°K«∞‰õΩx
L`«Î=∞ Éèí‰õΩÎÅ∞QÍ =∞# rq`åefl fiÛk^Œ∞ÌHÀ"åe!
N=∞^ŒƒQù =Æ næ`å „â◊^ÜúŒ ∂« Ñ¨~Ü° ∂≥ ¿Ñ`åó
^•fi^Œâ’-^è•ºÜ«∞ó ÉèíHÎ̃Ü≥∂QÆó `Õ "Õ∞ Ü«ÚHõÎ`«=∂ =∞`åó II2II
J~°∞˚# L"åK« : ÜÕ∞ `«fiHõ∆~° =∞xˆ~Ìâ◊ºO
U=O ã¨`«`« Ü«ÚHÍÎ ÜÕ∞ J=ºHõÎO Ñ¨~°∞ºáêã¨`Õ I
ÉèHí ÍÎ™êÎ fiO Ñ¨~∞° ºáêã¨`Õ ã¨~°fi„`«QÆ =∞zO`«ºO K«
ÜÕ∞ KåÑ¨ºHõ∆~° =∞=ºHõÎO ‰õÄ@ã¨÷ =∞K«ÅO „^èŒ∞="£∞ II3II
`ÕëêO ˆH Ü≥∂QÆq`«Î=∂ó II1II
ãÖxÜ«∞ "Õ∞ºO„kÜ«∞„QÍ=∞O
N ÉèQí "Æ å#∞"åK«: ã¨~°fi„`« ã¨=∞|∞^ŒúÜ«∞ó I
=∞Ü«∂º"Õâ◊º =∞<À ÜÕ∞ =∂O `Õ „áêÑ¨Ùfl=Ou =∂"Õ∞=
x`«ºÜ«ÚHÍÎ Láêã¨`Õ I ã¨~°fiÉèí∂`«Ç≤Ï`Õ ~°`åó II4II
157
Ñ¨ÙëêÊO[e
Hˆ â¡ ’-kèH`õ ~« ó° `ÕëêO ^è•º<å`ü Hõ~°‡ Ñ¶¨Å`åºQÆó
J=ºHÍÎã¨HõÎKÕ`«™ê"£∞ I `åºQÍKåÛùOu ~°#O`«~"° ∞£ II12II
J=ºHÍÎ Ç≤Ï QÆu~ü ^Œ∞óYO J^Õfiëêì ã¨~fi° Éè∂í `å<åO
^ÕÇÏ¨ =kƒù ~°"åÑ¨º`Õ II5II "≥∞ÿ„`«ó Hõ~°∞} U= K« I
ÜÕ∞ `«∞ ã¨~åfi}˜ Hõ~å‡}˜ x~°‡"≥∂ x~°ÇÏ¨ OHÍ~°ó
=∞~Ú ãÖ#ºã¨º =∞`«Ê~åó I ã¨=∞ ^Œ∞óY ã¨∞Yó Hõ∆g∞ II13II
J#<Õº<≥=· Ü≥∂Qˆ # ãÖ`«∞+ì̈ ã¨û`«`«O Ü≥∂w
=∂O ^è•ºÜ«∞O`« Láêã¨`Õ II6II Ü«∞`å`å‡ ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞ó I
`Õëê=∞Ç¨ÏO ã¨=Ú^Œ~ú åÎ =∞Ü«∞ºiÊ`« =∞<À |∞kúó
=∞$`«∞ºãÖ™ê~°™êQÆ~å`ü I Ü≥∂ =∞^ŒƒùHõÎó ã¨ "Õ∞ „Ñ≤Ü«∞ó II14II
Éèí"åq∞ # z~å`ü áê~°÷ Ü«∞™ê‡ <Àflkfi[`Õ Ö’HÀ
=∞Ü«∂º"Õt`« KÕ`«™ê"£∞ II7II Ö’HÍ<Àflkfi[`Õ K« Ü«∞ó I
=∞ÜÕ∞º= =∞# P^èŒ`«ûfi Ç¨Ï~å¬=∞~°¬ ÉèíÜ≥∂^ÕfiÔQ·ó
=∞~Ú |∞kúO x"Õâ◊Ü«∞ I =ÚHÀÎ Ü«∞ ã¨û K« "Õ∞ „Ñ≤Ü«∞ó II15II
x=ã≤+¨ºã≤ =∞ÜÕ∞º= J#¿ÑHõ∆ â◊√≈z~ü ^ŒHõ∆ó
J`« T~°úfiO # ãÖâ◊Ü«∞ó II8II L^•ã‘<À QÆ`«=º^äŒó I
J^äŒ z`«OÎ ã¨=∂^è•`«∞O ã¨~åfi~°OÉèí Ñï`åºw
# â◊HÀfl+≤ =∞~Ú ã≤÷~°"£∞ I Ü≥∂ =∞^ŒƒùHõÎó ã¨ "Õ∞ „Ñ≤Ü«∞ó II16II
JÉèÏºã¨Ü∂≥ Qˆ # `«`À Ü≥∂ # Ç¨Ï$+¨ºu # ^Õfi+≤ì
=∂q∞KåÛùÑ¨ÙÎO ^èŒ#O[Ü«∞ II9II # â’K«u # HÍOHõ∆u I
JÉèÏº¿ã-Ñ¨º ã¨=∞~À÷-ã≤ â◊√ÉèÏâ◊√ÉèÑí i¨ `åºw
=∞`«¯~°‡ Ñ¨~°"≥∂ Éèí= I ÉèíH˜Î=∂<£ Ü«∞ ã¨û "Õ∞ „Ñ≤Ü«∞ó II17II
=∞^Œ~°÷ =∞Ñ≤ Hõ~å‡}˜ ã¨=∞ â◊≈„`Ò K« q∞„`Õ
‰õΩ~°fi<£ ã≤kú =∞"åÑ¨ûºã≤ II10II K« `«^ä• =∂<åÑ¨=∂#Ü≥∂ó I
J^ä≥·`«^Œ Ñ¨ºâ◊HÀÎ-ã≤ j`À+¨‚ ã¨∞Y^Œ∞óMË+¨µ
Hõ~°∞ÎO =∞^ÀºQÆ =∂„t`«ó I ã¨=∞ ã¨ûOQÆ q=i˚`«ó II18II
ã¨~fi° Hõ~‡° Ñ¶Å¨ `åºQÆO `«∞Åº xO^• ã¨∞Îu~ü =∞øh
`«`«ó ‰õΩ~°∞ Ü«∞`å`«‡"å<£ II11II ãÖ`«∞ëÈì ÜÕ∞# ˆH#z`ü I
„âıÜ≥∂ Ç≤Ï *Ï˝# =∞ÉèÏº™ê`ü JxˆH`«ó ã≤~÷ =° ∞uó
*Ï˝<å^£ ^è•º#O qt+¨º`Õ I ÉèíH˜Î=∂<£ "Õ∞ „Ñ≤Ü≥∂ #~°ó II19II
158
ÜÕ∞ `«∞ ^èŒ~å‡º=∞$`« q∞^ŒO Wu N =∞^ŒƒQù =Æ næ`åã¨∞
Ü«∞^äÀHõÎO Ñ¨~°∞ºáêã¨`Õ I LÑ¨x+¨`«∞û „|Ç¨Ï‡q^•ºÜ«∂O
„â◊^^ÌŒ •è <å =∞`«Ê~°=∂ó Ü≥∂QÆâß¢¿ãÎ NHõ$ëê‚~°∞˚# ãÖ"å^Õ
ÉèíHÍÎ¿ãÎ-f= "Õ∞ „Ñ≤Ü«∂ó II20II ÉèíH˜ÎÜ≥∂QÀ <å=∞ ^•fi^Œâ’-^è•ºÜ«∞ó
Ñ¨k¿ÇÏ#= J^è•ºÜ«∞O – Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«Î=∞„áêÑ≤ÎÜ≥∂QÆO

Dâ◊fi~°∞_çH˜, =∂#=Ù_çH˜, D „Ñ¨ÑÖKåxH˜ QÆÅ J<Àº#º ãÖ|O^è•Å#∞ q=iOKÕ^Õ
"Õ^•O`« âß¢ã¨ÎO. Dâ◊fi~°∞}˜‚ QÆ∞iOz, r=ÙÅ∞ Ñ¨Ù@∞ìHõ – Kå=Ù J<Õ D ãÖ™ê~°
K«„HõOÖ’ ZÖÏ Ñï„Éèqí ∞ã¨∞<Î åfl~∞° J#fl^•x QÆ∞iOz, P r=ÙÅ∞ `«=∞ Ñ¨~=° ∞QÆ=∞º"≥∞#ÿ
P ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚ KÕ~°∞‰õΩ<Õ =∂~åæxfl QÆ∞iOz D J^è•ºÜ«∞OÖ’ ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥Ñ¨Ê|_çOk.
N=∞^ŒƒQù nÆ `æ å ÑÖK«^âŒ ’-^è•ºÜ«∞ó x~å‡# "≥∂Ç¨ l`«ãÖQÆ^Àëêó
Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«=Î ∞„áêÑ≤Î Ü≥∂QÆó J^è•º`«‡ x`åº qx=$`«ÎHÍ=∂ó I
N ÉèQí "Æ å#∞"åK«: ^ŒfiO^≥· fiifi=ÚHÍÎó ã¨∞Y^Œ∞óY ãÖ*ˇóÂ˝
T~°fiú =¸Å =∞^èâŒ ß≈YO QÆKÛ« Où `«º=¸_è®ó Ñ¨^=Œ ∞=ºÜ«∞O `«`ü II5II
Jâ◊fi`«÷O „áêÇ¨ï~°=ºÜ«∞"£∞ I # `«^£ ÉèÏã¨Ü«∞`Õ ã¨∂~Àº
Kè«O^•Oã≤ Ü«∞ã¨º Ñ¨~å‚x # â◊âßOHÀ # áê=Hõó I
Ü«∞ã¨ÎO "Õ^Œ ã¨ "Õ^Œq`ü II1II Ü«∞^£ QÆ`åfi # x=~°ÎO`Õ
J^èŒ â’Û~°úfiO „Ñ¨ã¨$`å ã¨Îã¨º âßMÏó `«^•ú=∞ Ñ¨~°=∞O =∞=∞ II6II
QÆ∞}„Ñ¨=$^•ú q+¨Ü«∞„Ñ¨"åàÏó I =∞"≥∞ÿ"åOâ’ r=Ö’ˆH
J^èâŒ Û◊ =¸ÖÏ #º#∞ãÖ`«`åx r=Éèí∂`« ã¨û<å`«#ó I
Hõ~å‡#∞|Onèx =∞#∞+¨ºÖ’ˆH II2II =∞#ó +¨ëêª }©O„kÜ«∂}˜
# ~°∂Ñ¨ =∞¿ãºÇ¨Ï `«^äÀÑ¨ÅÉèíº`Õ „Ñ¨Hõ$u™ê÷x Hõ~°¬u II7II
<åO`À # Kåk~ü # K« ãÖ„Ñüëêª I â◊s~°O Ü«∞^Œ"åáÈflu
Jâ◊fi`«÷ "Õ∞#O ã¨∞q~°∂_è=» ¸ÅO Ü«∞KåÛÑ¨Ùº „`å¯=∞fâ◊fi~°ó I
JãÖQÆ â◊¢¿ãÎ} ^Œ$_èÕ# zè`åfi II3II QÆ$Ç‘Ï`≥· fi`åx ãÖÜ«∂u
`«`ó« Ñ¨ÔŒ `«`ü Ñï=∂iæ`=« ºO "åÜ«Ú~ü QÆO^è•x"åâ◊Ü∂« `ü II8II
Ü«∞ã≤‡<£ QÆ`å # x=~°ÎOu Éèí∂Ü«∞ó I „â’„`«O K«‰õ∆Ωó ã¨Ê~°≈#O
`«"Õ∞= Kå^ŒºO Ñ¨Ù~°∞+Ö „Ñ¨Ñ¨^Õº K« ~°ã¨#O „Ñ¶¨∂}"Õ∞= K« I
Ü«∞`«ó „Ñ¨=$uÎó „Ñ¨ã¨$`å Ñ¨Ù~å}© II4II JkèëêªÜ«∞ =∞#âßÛÜ«∞O
q+¨Ü∂« #∞Ñ¨¿ã=`Õ II9II
159
Ñ¨ÙëêÊO[e
L`ü„HÍ=∞O`«O ã≤`÷ O« "åÑ≤ ^•fiq=∞ø Ñ¨Ù~°∞ëœ Ö’ˆH
Éèí∞O*Ï#O "å QÆ∞}Ïxfi`«"£∞ I Hõ∆~°âßÛHõ∆~° U= K« I
q=¸_è® <å#∞Ñ¨âº◊ Ou Hõ∆~° ã¨û~åfi}˜ Éèí∂`åx
Ñ¨â◊ºOu *Ï˝#K«‰õ∆Ω+¨ó II10II ‰õÄ@™È÷-Hõ∆~° LK«º`Õ II16II
Ü«∞`«O`À Ü≥∂y# â‹· Û#O L`«Î=∞ó Ñ¨Ù~°∞+¨ã¨Î fi#ºó
Ñ¨â◊ºO`åº`«‡ #º=ã≤÷`«"£∞ I Ñ¨~°=∂`Õ‡ `«∞º^•Ç¨Ï$`«ó I
Ü«∞`«O`À-Ñ¨º Hõ$`å`å‡<À Ü≥∂ Ö’Hõ„`«Ü«∞ =∂qâ◊º
<≥·#O Ñ¨â◊ºO`«ºKÕ`«ã¨ó II11II aÉèí~°Îº =ºÜ«∞ Dâ◊fi~°ó II17II
Ü«∞^•k`«ºQÆÒ« `Õ*’ Ü«∞™ê‡`ü Hõ~∆ =° ∞f`À-Ç¨ÏO
[QÆ^£ ÉèÏã¨Ü«∞`Õ-dÅ"£∞ I JHõ∆~å^ŒÑ≤ KÀ`«Î=∞ó I
Ü«∞K«ÛO„^Œ=∞ã≤ Ü«∞KåÛQ“fl J`À-ã≤‡ Ö’ˆH "Õ^Õ K«
`«`ü `Õ*’ qkú =∂=∞Hõ"£∞ II12II „Ñ¨k`ä ó« Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«=Î ∞ó II18II
QÍ=∂qâ◊º K« Éèí∂`åx Ü≥∂ =∂"Õ∞= =∞ã¨=¸‡_èÀ
^è•~°Ü«∂ =∞ºÇ¨Ï"≥∂[™ê I *Ï<åu Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«Î=∞"£∞ I
Ñ¨Ùëê‚q∞ KÒ+¨nèó ã¨~åfió ã¨ ã¨~°fiq^£ Éèí[u =∂O
™È"≥∂ Éèí∂`åfi ~°™ê`«‡Hõó II13II ã¨~fi° ÉèÏ"Õ# ÉèÏ~°`« II19II
JÇ¨ÏO "≥·âßfi#~À Éèí∂`åfi Wu QÆ∞Ç¨Ïº`«=∞O âß¢ã¨ÎO
„áê}˜<åO ^ÕÇ¨Ï=∂„t`«ó I W^Œ=ÚHõÎO =∞Ü«∂-#Ñ¶¨∞ I
„áê}Ïáê# ã¨=∂Ü«ÚHõóÎ U`«^£ |∞^•úfi |∞kú=∂<£ ™êº`ü
Ñ¨Kå=∞º#flO K«`∞« ifi^è"Œ ∞£ II14II Hõ$`«Hõ$`«ºâ◊Û ÉèÏ~°`« II20II
ã¨~°fiã¨º KåÇ¨ÏO Ç¨Ï$k ã¨xflqëÈì Wu N =∞^ŒƒQù =Æ næ`åã¨∞ LÑ¨x+¨`∞« û
=∞`«Îó ã¨‡ $u~ü *Ï˝#=∞áÈÇ¨Ï#O K« I „|Ç¨Ï‡q^•ºÜ«∂O Ü≥∂QÆâß¢¿ãÎ
"Õ^≥·â◊Û ã¨Ô~· fi ~°Ç¨Ï"Õ∞= "Õ^Àº NHõ$ëê‚~∞° #˚ ãÖ"å^Õ
"Õ^•O`«Hõ$ ^Õfi^Œq ^Õ= KåÇ¨Ï"£∞ II15II Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«=Î ∞„áêÑ≤Î Ü≥∂QÀ<å=∞
ÑÖK«^âŒ ’-^è•ºÜ«∞ó
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
160
q∞ye# J^è•ºÜ«∂Å #∞O_ç H˘xfl =ÚYº â’¡HÍÅ∞
ÔH¡Â|ºO =∂ã¨‡ QÆ=∞ó áê~°÷ Hõ~°‡}Ëº "åkèHÍ~°¿ãÎ
<≥·`«`«Î fi Ü«ÚºÑ¨Ñ¨^Œº`Õ I =∂ Ñ¶¨ÖË+¨µ Hõ^•K«# I
‰õ∆Ω„^ŒO Ç¨Ï$^ŒÜ«∞^Ò~°ƒÅºO =∂Hõ~‡° Ñ¶Å¨ ¿ÇÏ`«∞~ü Éè∂í ó
`«ºHÀÎ fiuÎ+ª¨ Ñ¨~O° `«Ñ¨ II2.03II =∂ `Õ ãÖQÀ-ã¨Î fiHõ~°‡}˜ II2.47II
Jâ’Kåº##fiâ’K«ãÎ̈ fiO Ü≥∂QÆã¨÷ó ‰õΩ~°∞ Hõ~å‡}˜
„Ñ¨*Ï˝"å^•Oâ◊Û ÉèÏ+¨¿ã I ãÖQÆO `«ºHÍÎ fi ^èŒ#O[Ü«∞ I
QÆ`åã¨∂#QÆ`åã¨∂Oâ◊Û ã≤^Œúºã≤^Àúº ã¨û"≥∂ Éèí∂`åfi
<å#∞â’K«Ou ÑÖ_ç`åó II2.11II ã¨=∞`«fiO Ü≥∂QÆ LK«º`Õ II2.48II
<≥·#O zèO^ŒOu â◊¢™êÎ}˜ q^•ºq#Ü«∞ ãÖÑ¨<Õfl
<≥·#O ^ŒÇ¨Ïu áê=Hõó I „ÉÏÇ¨Ï‡}Ë QÆq Ç¨Ïã≤Îx I
# K≥·#O ˆH¡^ŒÜ«∞<åÎºáÈ â◊√x K≥·= â◊fiáêˆH K«
# â’+¨Ü«∞u =∂~°∞`«ó II2.23II ÑÖ_ç`å ã¨û=∞^Œi≈#ó II5.18II
JKÕÛù^Àº-Ü«∞ =∞^•Ç¨ÏŸº-Ü«∞O ÜÕ∞ Ç≤Ï ãÖã¨Ê~°≈*Ï Éè’QÍ
JˆH¡^Àº-â’+¨º U= K« I ^Œ∞óMÜ≥∂#Ü«∞ U= `Õ I
x`«ºã¨û~°fiQÆ`«ó ™ê÷}∞ó P^ŒºO`«=O`«ó H“O`ÕÜ∞«
JK«Ö’-Ü«∞O ã¨<å`«#ó II2.24II # `Õ+¨µ ~°=∞`Õ |∞^èŒó II5.23II
Ç¨Ï`À "å „áêÑ¨ûºã≤ ã¨fi~°æO L^Œ~ˆú ^•`«‡ <å`å‡#O
l`åfi "å Éè’Hõ∆ º¿ã =∞Ç‘Ï"£∞ I <å`å‡# =∞=™ê^ŒÜ∞Õ `ü I
`«™ê‡ ^Œ∞uÎ+ª̈ H“O`ÕÜ«∞ P`≥·‡= Ç¨º`«‡<À |O^èŒ∞ó
Ü«Ú^•úÜ«∞ Hõ$`«xâ◊ÛÜ«∞ó II2.37II P`≥‡· = iÑ¨Ù~å`«‡#ó II6.05II
ã¨∞Y^Œ∞óMË ã¨"Õ∞ Hõ$`åfi Ü«ÚHÍÎÇ¨~° qÇ¨~°ã¨º
ÖÏÉèÏÖÏÉè∫ [Ü«∂[Ü«∞ø I Ü«ÚHõÎ KÕ+¨ìã¨º Hõ~°‡ã¨∞ I
`«`À Ü«Ú^•úÜ«∞ Ü«Ú[ºã¨fi Ü«ÚHõÎ ã¨fiáêfl=É’^èãŒ º¨
<≥=· O áêÑ¨=∞"åÑ¨ûºã≤ II2.38II Ü≥∂QÀ Éèí=u ^Œ∞óYÇ¨ I6.17II
¢`≥·QÆ∞}ºq+¨Ü«∂ "Õ^• Ü«∞^ä• náÈ x"å`«™È÷
x¢ÃãÎÂQÆ∞}Àº Éèí"å~°∞˚# I <ÕOQÆ`Õ ™ÈÑ¨=∂ ã¨‡ $`å I
x~°fiÌ O^Àfi x`«ºã¨`Î« fi™È÷ Ü≥∂y<À Ü«∞`«z`«Îã¨º
x~ÀºQÆ̂H∆=∞ P`«‡"å<£ II2.45II Ü«ÚO[`À Ü≥∂QÆ=∂`«‡#ó I6.19II
161
Ñ¨ÙëêÊO[e
JãÖâ◊Ü«∞O =∞Ç¨ÉÏÇ¨ÏŸ =∞`«¯~°‡Hõ$#‡`«Ê~°"∂≥

=∞<À ^Œ∞ifl„QÆÇ¨ÏO K«Å"£∞ I =∞^ŒƒùHõÎ ã¨ûOQÆ=i˚`«ó I
JÉèÏº¿ã# `«∞ H“O`ÕÜ«∞ xÔ~· fi~° ã¨û~°fiÉè∂í `Õ+µ¨
"≥·~åˆQº} K« QÆ$Ç¨Ïº`Õ I6.35II Ü«∞ ã¨û =∂"Õ∞u áêO_»= II11.55II
áê~°÷ <≥·"ÕÇ¨Ï <å=Ú„`« <å#ºO QÆ∞}ËÉèíºó Hõ~åÎ~°O
q<åâ◊ã¨Îã¨º q^Œº`Õ I Ü«∞^• „^Œëêì-#∞Ñ¨â◊ºu I
# Ç≤Ï HõÖÏº}Hõ$`ü HõtÛ`ü QÆ∞}ËÉèíºâ◊Û Ñ¨~°O "ÕuÎ
^Œ∞~°uæ O `å`« QÆKÛ« uù I6.40II =∞^•ƒù=O ™È-kèQKÆ Û« uù II14.19II
=∞`«Îó Ñ¨~°`«~°O <å#º`ü „uq^èOŒ #~°H¿õ ãº^ŒO
HÕz^Œã≤Î ^èŒ#O[Ü«∞ I ^•fi~°O <åâ◊#=∂`«‡#ó I
=∞~Ú ã¨~fi° q∞^ŒO „áÈ`«O HÍ=∞ó „HÀ^èŒã¨Î^ä• Ö’Éèíó
ã¨∂„`Õ =∞}˜QÆ}Ï W= II7.07II `«™ê‡^Õ`«`ü „`«Ü«∞O `«º*Ë`ü II16.21II
`«™ê‡`ü ã¨~ˆ fi+¨µ HÍÖË+µ¨ ^Õ= kfi[ QÆ∞~°∞ „áê[˝
=∂=∞#∞ã¨‡~° Ü«Ú^èŒº K« I Ñ¨Ó[#O â∫K« =∂~°˚="£∞ I
=∞Ü«∞ºiÊ`« =∞<À |∞kúó „|Ç¨Ï‡K«~°º =∞Ç≤ÏO™ê K«
=∂"Õ∞ "≥·+¨ºã¨ºãÖâ◊Ü«∞ó II8.07II âßs~°O `«Ñ¨ LK«º`Õ II17.14II
=∞zÛ`åÎ =∞^Œ`æ „« áê}Ïó J#∞^ÕfiQÆH~õ O° "åHõºO
É’^èŒÜ«∞O`«ó Ñ¨~°ã¨Ê~°"£∞ I ã¨`«ºO „Ñ≤Ü«∞Ç≤Ï`«O K« Ü«∞`ü I
Hõ^äŒÜ«∞O`«â◊Û =∂O x`«ºO ™êfi^è•ºÜ«∂Éèºí ã¨#O K≥=·
`«∞+¨ºOu K« ~°=∞Ou K« II10.09II "åV‡Ü«∞O `«Ñ¨ LK«º`Õ II17.15II
Ü«∞^Œº^£ qÉèí∂u =∞`«û`«Î fiO =∞#ó „Ñ¨™ê^Œ ™œû=∞º`«fiO
N=∞^Œ∂i˚`« "Õ∞= "å I =∞ø#=∂`«‡ qx„QÆÇ¨Ïó I
`«`«Î^Õ"å= QÆK«Ûù `«fiO =∞=∞ ÉèÏ=ãÖâ◊√kú i`Õº`«`ü
`Õ*’Oâ◊ ãÖÉèí="£∞ II10.41II `«áÈ =∂#ã¨ =ÚK«º`Õ II17.16II
`«™êÎ`ü `«fi=ÚuÎ+¨ª Ü«∞â’ ÅÉèíã¨fi Ü«∞ã¨º <åÇ¨ÏO Hõ$`À ÉèÏ"À
l`åfi â◊„`∂« <£ Éè∞í OHõ∆ fi ~å[ºO ã¨=∞$^Œ"ú ∞£ I |∞kú~°ºã¨º # eÑ¨º`Õ I
=∞Ü≥ÿ∞"Õ`Õ xÇ¨Ï`åó Ñ¨Ó~°fi"Õ∞= Ç¨Ï`åfiÑ≤ ã¨ W=∂<£ Ö’HÍ<£
xq∞`«Î =∂„`«O Éè=í ã¨=º™êz<£ II11.33II # Ç¨ÏOu # x|^èŒº`Õ II18.17II
162
`≥·uÎiÜ≥∂Ñ¨x+¨`ü #∞O_ç H˘xfl â’¡HÍÅ∞
=ÚHõãÎ O¨ QÀ-#Ç¨ÏO"ån Ü«∞`«ó „Ñ¨=$uÎ~ü Éèí∂`å<åO

^èŒ$`«∞º`åûÇ¨Ï ã¨=∞xfi`«ó I ÜÕ∞# ã¨~°fiq∞^ŒO `«`«"£∞ I
ã≤^Œúºã≤^Àúº~ü xifiHÍ~°ó ã¨fiHõ~°‡}Ï `«=∞Éèíº~°Ûº
Hõ~åÎ ™êuÎ fiHõ LK«º`Õ II18.26II ã≤kúO qO^Œu =∂#=ó II18.46II
~åw Hõ~‡° Ñ¶Å¨ „¿ÑÑ¨Ùû~ü ã¨Ç¨Ï[O Hõ~°‡ H“O`ÕÜ«∞
Å∞É’ú Ç≤ÏO™ê`«‡HÀ-â◊√zóI ã¨^À+¨ =∞Ñ≤ # `«º*Ë`ü I
Ç¨Ï~°¬â’HÍxfi`«ó Hõ~åÎ ã¨~åfi~°OÉèÏ Ç≤Ï ^À¿+}
~å[ã¨ó ÑïH©iÎ`«ó II18.27II ^èŒ∂"Õ∞ <åyfl i"å =$`åó II18.48II
JÜ«ÚHõÎó „áêHõ$`«ó ã¨Î|úó Dâ◊fi~° ã¨û~°fi Éèí∂`å<åO
â◊~îÀ <≥·+¨¯ $uHÀ-Åã¨ó I Ç¨Ï$^ÕÌâ- ı ~°∞˚# u+¨ªu I
qëên n~°…ã¨∂„f K« „ÉèÏ=∞Ü«∞<£ ã¨~fi° Éè∂í `åx
Hõ~åÎ `å=∞ã¨ LK«º`Õ II18.29II Ü«∞O„`å~°∂_è®x =∂Ü«∞Ü«∂ II18.61II
ã¨∞YO ufi^•hO „uq^èOŒ `«"Õ∞= â◊~°}O QÆK«Ûù
â◊$}∞ "Õ∞ Éèí~°`«~°¬Éèí I ã¨~°fiÉèÏ"Õ# ÉèÏ~°`« I
JÉèÏº™ê„^Œ=∞`Õ Ü«∞„`« `«`ü „Ñ¨™ê^•`ü Ñ¨~åO âßOuO
^Œ∞óMÏO`«O K« xQÆK«Ûùu II18.36II ™ê÷#O „áêÑ¨ûºã≤ âßâ◊fi`«"£∞ II18.62II
Ü«∞`«Î ^Œ„ˆQ q+¨q∞= ã¨~fi° ^è~Œ å‡<£ Ñï`«º[º
Ñï}Ï"Õ∞-=∞$`ÀÑ¨=∞"£∞ I =∂"Õ∞HõO â◊~°}O „=[ I
`«`∞« ûYO ™êuÎ fiHõO „áÈHõOÎ JÇ¨ÏO `åfi ã¨~°fiáê¿ÑÉè’º
P`«‡|∞kú „Ñ¨™ê^Œ["£∞ II18.37II "≥∂Hõ∆~Úëêºq∞ =∂ â◊√K«ó II18.66II
q+¨Ü∞Õ O„kÜ«∞ ãÖÜ≥∂QÍ`ü Ü«∞„`« Ü≥∂ˆQâ◊fi~°ó Hõ$ëÈ‚
Ü«∞`«Î ^Œ„ˆQ-=∞$`ÀÑ¨=∞"£∞ I Ü«∞„`« áê~À÷ ^èŒ#∞~°ú~°ó I
Ñï}Ï"Õ∞ q+¨q∞= `«„`« Nifi[Ü≥∂ Éèí∂uó
`«`«∞ûYO ~å[ãÖ ã¨‡ $`«"£∞ II18.38II „^è∞Œ "å hu~°‡u~°‡=∞ II18.78II
Ü«∞^Œ„ˆQ Kå#∞|O^èÕ K«
ã¨∞YO "≥∂Ç¨Ï# =∂`«‡#ó I
x„^•Åã¨º „Ñ¨=∂^À`«O÷
`«`åÎ=∞ã¨ =Ú^•Ç¨Ï$`«"∞£ II18.39II
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
163
Ñ¨ÙëêÊO[e
164
=∞O„`«Ñ¨Ù+¨ÊO
165
Ñ¨ÙëêÊO[e
166
Ñ¨ÙëêÊO[e
167
Ñ¨ÙëêÊO[e
=∂ W`«~° „Ñ¨K«∞~°}Å∞
1. XHõ Hõ^äŒ K≥Ñ¨Ù`å q#∞! 25.00
(N~å=∞Hõ$+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨ K≥Ñ≤Ê# QÆ∂_è®~°÷ Hõ^äŒÅ∞)
2. áê~°=∂i÷Hõ x^èŒ∞Å∞ 20.00
(N ™êfiq∞ `«∞sÜ«∂#O^Œ ÖËYÅ∞)
3. Ñ¨ÙëêÊO[e 20.00
(ÉÏÅÅ‰õΩ huÉ’^èŒ)
4. QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷Å‰õΩ QÆ∞~°∞^Õ=ÙÅ ãÖ^Õâ◊O 5.00
(QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷Å‰õΩ N~å=∞Hõ$+¨‚ Ñ¨~°=∞Ç¨ÏOã¨ LÑ¨^Õâ◊=ÚÅ∞)
5. ã¨=∞ã¨ºÅ∞–"å\˜x Z^Œ∞~À¯=_»O ZÖÏ? 10.00
(™êfiq∞ JHõ∆~å`å‡#O^Œ)
6. ãÖÑ¶¨∞O – ãÖÑ¶¨∞\˜`«OQÍ Ñ¨xKÕÜ«∞_»O ZÖÏ? 4.00
(™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^ŒŒ)
7. J~°Û# (ãÖHõÅ#O – ™êfiq∞ JHõ∆~å`å‡#O^Œ) 5.00
N~å=∞Hõ$+¨‚âß~°^•q"ÕHÍ#O^Œ∞Å JëÈì`«Î~°â◊`«<å=∞ ™ÈÎ„`«=ÚÅ∞
=∞iÜ«Ú ~å=∞Hõ$+¨‚, âß~°^•, t=, âßº=∞ <å=∞ ãÖH©~°Î#Å∞
8. =∞#ã¨∞û – ^•xfl ™êfinè#O KÕã¨∞HÀ=_»O ZÖÏ? 12.00
(™êfiq∞ |∞^è•#O^Œ)
9. Ç¨Ï#∞=∞O`«∞_»∞ P^Œ~°≈OQÍ =ºH˜Î`«fi x~å‡}O 5.00
10. Organization and Organized Work 4.00
(Swami Vivekananda)
11. Problems and how to face them? 10.00
(Swami Aksharatmananda)
✡ ✡ ✡ ✡ ✡
168

007 Pushpanjali A5 Low

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

007 Pushpanjali A5 Low

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ñ¨ÙëêÊO[e

„Ñ¨^äŒ=∞ „Ñ¨K«∞~°}: [#=i, 1984 5000 „Ñ¨`«∞Å∞

z#flÑ≤Å¡Å∞ qHõã≤OK«É’`«∞#fl Ñ¨Å∞~°Hõ=ÚÅ ã¨∞O^Œ~°Ñ¨ÙëêÊÅ∞. "å~°∞

q"ÕHÍ#O^Œ [Ü«∞Ou, „Ñ¨HÍâ◊‰õΩÅ∞

Ô~O_»= „Ñ¨K«∞~°}‰õΩ „Ñ¨HÍâ◊‰õΩÅ =∞#q

~å=∞Hõ$+¨‚ =∞~î°O, ™êfiq∞ ~°OQÆ<å^ä•#O^Œ

"≥O@<Õ Ü«∞=∞^èŒ~°‡~åA J`«_çH˜ `«y# =∞~åº^ŒÅ∞ KÕã≤, ''<åÜ«∞<å! h

H˘O`«HÍÅO QÆ_çzOk. P áê=Ú „â◊^ŒúQÍ =∞O„`åxfl [Ñ≤ã¨∂Î rq™ÈÎOk.

hu: `«#‰õΩ ã¨O|OkèOK«x Ñ¨#∞ÅÖ’ *’HõºO KÕã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞.

^˘~°HõÖË^Œ∞. Jk PHõe`À JÖÏ¡_»∞`«∂ uO_çHÀã¨O JHõ¯_® WHõ¯_® uiyOk.

HÍH˜ "≥∞Å¡QÍ ZQÆ∞~°∞‰õΩO@∂ ~°`«flÇ¨~åxfl `≥zÛ áê=Ú Ñ¨Ù@ìÖ’ *Ï~°q_çzOk.

`«i=∂~Ú. Jk áêiáÈ`«∂, XHõ KåHõe QÆ∞_çÃãÖ’ ^Œ∂iOk. JO^Œ∞Ö’ L#fl

`≥eã≤áÈ~ÚOk. Jq P he#Hõ¯#∞ K«OÑ≤"Õâß~Ú.

Ô~O_»∂ PÇ¨~°O HÀã¨O ^Œ∂~°OQÍ L#fl H˘Å#∞‰õΩ áÈ=Åã≤ =zÛOk. JHõ¯_»

"≥uHÍ_»∞. Z=ix J_çy<å ^Õ=Ù_»∞ L<åfl_»O\Ï~°∞ `«Ñ¨Ê `å=Ú K«∂âß=∞x

=∞Ç¨=ºH˜Î HÍ=_»O Hõ+"ì¨ ∞Õ . HÍh Jk J™ê^èºŒ O HÍ^Œ∞. q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞x

5. „Ñ¨u =∞x+≤Ö’#∂ k=º`«fiO ^•y LOk. J~Ú`Õ ^•xfl "≥eH˜ fÜ«∞_»O

2. âßOu HÀÔ~^Œ"å `«e¡ ™êfiO`«=∞O^Œ∞

3. Z\˜ì KÀ@∞ÅˆHy# Z@∞ìÅ∞#fl

4. J_»=ÙÅ #∞O_ç, =#=ÚÅ #∞O_ç 4. JO^ŒiHõ@∞ÖË "≥Å∞QÆ∞#∞ `≥zÛ

JÑ¨C_»∞ g∞Ö’ P`«‡=Å¡<Õ

7. â◊H˜Î=∞O`«∞_® 9. J_»∞QÆ∞, J_»∞QÆ∞,

P`«‡ P`«‡ÃÑ· Ñ¨ifiOzu"å <ÕÅ <å\˜#\˜ì yO[

10. K≥~°∞=Ù‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ QÆ@∞ìÅÖ’!

K≥~°∞=Ù‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ QÆ@∞ìÅÖ’

JO^èŒ∞Å∞ #Å∞QÆ∞~°∞ U#∞QÆ∞#∞

Ñ¨~°=∞^ŒÜ«∂x^èÕ, Ñ¨u`«áê=#<å=∞ Ç¨Ïˆ~ Ü«∞@OK«∞ ã¨∞

Ö’Hõ ™ê=∂#º q+¨Ü«∞=ÚÅ∞

`«# HÀÑ¨"≥∞ `«# â◊„`«∞=Ù,

2. ˆHÜ«¸~å}˜ # Éèí∂+¨Ü«∞Ou Ñ¨Ù~°∞+¨O Ç¨~å # K«O„^À[˚fiÖÏ

3. q^•º <å=∞ #~°ã¨º ~°∂Ñ¨=∞kèHõO „Ñ¨K«Ûù#fl QÆ∞Ñ¨ÎO ^èŒ#O

4. ^•#O Éè’QÀ <åâ◊ã≤Î„™È QÆ`«Ü≥∂ Éèí=xÎ q`«Îã¨º I

5. Ö’Éèí âıÛ ^ŒQÆ∞}Ë# H˜O? Ñ≤â◊√#`å Ü«∞^Œºã≤Î H˜O áê`«ÔH·ó?

=QÆQ˘#∞ Ö’Éèí=ÚO aâ◊√#ÉèÏ==Ú ã¨`«º=Ú z`«Îâ◊√kúÜ«ÚO

6. P~°OÉèí QÆ∞sfi Hõ∆~Ú}© „Hõ"Õ∞} ÅÑ¶‘∞fi Ñ¨Ù~å=$kú=ÚÃÑ·u Ñ¨âßÛ`ü I

7. U`Õ ã¨`«∞Ê~°∞ëêó Ñ¨~å~°÷Ñ¶¨∞@HÍó ™êfi~å÷<£ Ñ¨i`«º[º ÜÕ∞

8. áêáêxfl"å~°Ü«∞u Ü≥∂[Ü«∞`Õ Ç≤Ï`åÜ«∞

9. =∞#ã≤ =K«ã≤ HÍÜÕ∞ Ñ¨Ù}ºÑ‘Ü«¸+¨ Ñ¨Ó~å‚ó

10. ~°`≥· fl~°‡Ç¨ÉËúã¨∞Î `«∞+¨µ~°fl ^Õ"å # ÉèËlˆ~ cè=∞q¿+} cèu"£∞ I

11. „áê~°Éèíº`Õ # YÅ∞ qÑ¶¨∞fl ÉèíÜÕ∞# hK≥·ó

12. Hõfiz`ü Ñ¨$näfiâ◊Ü«∂º Hõfiz ^ŒÑ≤ K« Ñ¨~°ºOHõ â◊Ü«∞#ó

13. xO^ŒO`«∞ huxÑ¨Ù}Ï Ü«∞k "å ã¨∞Î=O`«∞

14. Hõ^Œi÷`« ™êºÑ≤ Ç≤Ï ^è≥·~°º=$`ÕÎó # â◊Hõº`Õ ^è≥·~°ºQÆ∞}ó „Ñ¨=∂~ü+¨µì"£∞ I

17. Pk`«ºã¨º QÆ`åQÆ`≥·ó JÇ¨Ï~°Ç¨Ïó ã¨OH©∆Ü«∞`Õ rq`«O

18. PÜ«Ú~°fi~°¬ â◊`«O #$Ï}ÏO Ñ¨iq∞`«O, ~å„`Ò `«^Œ~°úO QÆ`«O

Ô~O_»= J^è•ºÜ«∞O – ™êOYºÜ≥∂QÆO

`åx ã¨~åfi}˜ ã¨OÜ«∞=∞º `«™ê‡^£ Ü«∞ã¨º =∞Ç¨ÉÏÇ¨ÏŸ

Ñ¨k¿ÇÏ#= J^è•ºÜ«∞O – Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«Î=∞„áêÑ≤ÎÜ≥∂QÆO

Jã¨Oâ◊Ü«∞O =∞Ç¨ÉÏÇ¨ÏŸ =∞`«¯~°‡Hõ$#‡`«Ê~°"∂≥

=ÚHõãÎ O¨ QÀ-#Ç¨ÏO"ån Ü«∞`«ó „Ñ¨=$uÎ~ü Éèí∂`å<åO

You might also like